Professional Documents
Culture Documents
Biaka, ktrych synteza przebiega w cytozolu, musz by kierowane do rnych kompartmentw komrkowych. T wdrwk okrela si mianem kierowania albo adresowania.
Sygnaami kierujcymi biaka do odpowiednich miejsc docelowych s swoiste sekwencje aminokwasw. Najczciej s one zlokalizowane na N-kocach czsteczek biaek, ale mog rwnie wystpowa w czciach rodkowych lub na C-kocach.
Peptyd sygnaowy (sekwencja sygnaowa) to ciga sekwencja aminokwasw kierujca biako do odpowiedniego przedziau komrkowego. Jeeli jest ona nieciga to mwimy o atce sygnaowej (ang. signal patch).
Wikszo biaek syntetyzowana jest na wolnych rybosomach w cytoplazmie, z ktrych uwalniane s po cakowitym zakoczeniu ich syntezy. A nastpnie, w zalenoci od sekwencji sygnaowej kierowane s do odpowiednich przedziaw komrkowych.
W komrkach eukariotycznych cz rybosomw pozostaje w cytoplazmie, pozostae rybosomy zostaj zwizane z bonami siateczki rdplazmatycznej. Ten obaszar nosi nazw szorstkiej siateczki rdplazmatycznej (szorstkie ER). Tutaj zachodzi synteza integralnych biaek bonowych, biaek lizosomalnych i wydzielniczych.
Kierowanie biaek do peroksysomw Sekwencja sygnaowa, zwana sygnaem importu peroksysomowego, jest tripeptydem Ser-Lys-Lyspooonym w pobliu C-koca biaek peroksysomowych.
Cytoplazmatyczna czstka rozpoznajca sygna (SRP) jest rybonukleoprotein (1 rodzaj RNA i 6 rnych
acuchw polipeptydowych). SRP, wic si rwnoczenie z peptydem sygnalnym i rybosomem, doprowadza rybosom ze zwizanym polipeptydem do bony ER. SRP zapobiega rwnie przedwczesnemu fadowaniu i dalszej syntezie acucha polipeptydowego. W translokacji biaek do wntrza cystern ER bior rwnie udzia: (i) receptor dla SRP znajdujcy si po cytoplazmatycznej stronie bony ER, (ii) kompleks translokacyjny (translokon) tworzcy kana w bonie ER, (iii) receptor dla rybosomu cytoplazmatycznej bony ER. zlokalizowany po stronie
Z siateczki srdplazmatycznej biaka bonowe, lizosomalne i wydzielniczne kierowane s do aparatu Golgiego, gdzie podlegaj modyfikacjom potranslacyjnym.
W dojrzewaniu i fadowaniu biaek w ER bior rwnie udzia: - disiarczkowa izomeraza biorca udzia w tworzeniu mostkw disiarczkowych, - izomeraza peptydyloprolilowa powodujca izomeryzacj cis-trans wiza X-Pro,
Katabolizm biaek
bardzo
rny
okres
Dla niektrych, jak np. reduktazy HMG-CoA wynosi on zaledwie kilka minut; dla innych liczy setki godzin, np. dla aldolazy to 100 godzin.
Ubikwitylacja biaek
Sygnaem dla degradacji biaek endogennych w komrkach eukariotycznych jest wizanie si do nich ubikwityny. Ubikwityna to mae biako zbudowane z 76 reszt aminokwasowych. Wie si ona poprzez C-kocow reszt glicyny do reszt lizyny biaka majcego ulec dgradacji. Waciwym sygnaem jest przyczenie wielu czsteczek tego biaka, czsto w postaci acucha.
Obok ubikwityny, sygnaem do degradacji jest obecno niektrych aminokwasw na N-kocu czsteczki biaka. Sygnalem do szybkiej degradacji s takie aminokwasy jak arginina, lizyna, fenyloalanina, leucyna czy tryptofan. Rozkad biaek zaleny od ubikwityny odbywa si w proteasomach, ktre s wielkoczsteczkowymi kompleksami utworzonymi z kilkunastu rnych polipeptydw.