Instytut Pamięci Narodowej

Dramatyczny finał "Wyścigu Pokoju"

Paweł Sasanka

Ile osób potrafi odpowiedzieć na pytanie kiedy miało miejsce największe starcie z milicją w Warszawie w okresie
1945-1989? Z pewnością nie jest ich wiele. Prawidłowa odpowiedź brzmi bowiem: 24 maja 1968 r. na Stadionie
Dziesięciolecia podczas zakończenia XVI etapu XXI Wyścigu Pokoju. Chociaż w walkach, które trwały niemal 20 godzin,
zostało rannych ponad sto osób, wydarzenia te w dalszym ciągu pozostają praktycznie nieznanym epizodem w historii
PRL.

Antoni Dudek i Tomasz Marszałkowski, w książce "Walki uliczne w PRL" pisali, że wśród licznie zgromadzonej na
Stadionie X-lecia publiczności, wiadomości o tym, że na czele peletonu jadą kolarze radzieccy przyczyniała się do
dramatycznego wzrostu napięcia. Było to przecież zaledwie dwa miesiące od marcowego kryzysu
polityczno-społecznego i licznych demonstracji ulicznych, w Warszawie zaś od tego czasu utrzymywała się atmosfera
niepokoju. Chociaż na mecie pierwszy pojawił się reprezentant NRD, na płytę stadionu poszybowały butelki. Sytuacja
szybko wymknęła się spod kontroli. Wszystko zaczęło się od bójki milicjanta z pijanym kibicem, wkrótce jednak do bójki
przyłączało się coraz więcej widzów. Zwarte formacje ZOMO, wezwane przez obecnego na trybunie premiera Józefa
Cyrankiewicza, okazały się niewystarczające do szybkiego spacyfikowania tłumu tym bardziej, że większość
funkcjonariuszy po "wyczerpującym" Marcu, w maju przebywała na urlopach. Prezentowany poniżej dokument,
pochodzący z Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej jest swoistym podsumowaniem tego wydarzenia.

Ministerstwo
Spraw Wewnętrznych
Gabinet Ministra

Załącznik do Biul[etynu] Wewn[ętrznego] nr 124/68

Informacja
dotycząca ekscesów chuligańskich na Stadionie X-lecia w dniu 24.05.1968 r.

Podczas zakończenia XXI "Wyścigu Pokoju", na Stadionie X-lecia w Warszawie doszło do zakłóceń porządku
publicznego ze strony elementów chuligańskich, podekscytowanych zwycięstwem drużyny polskiej. Grupy wyrostków i
chuliganów, mimo przeciwdziałania sił porządkowych i MO, wdarły się na płytę stadionu, dezorganizując porządek
imprezy.

Podchmieleni chuligani, w niektórych sektorach, rzucali na boisko i na publiczność butelki, kamienie i inne twarde
przedmioty powodując narastanie wzburzenia. Około godziny 19.00, część agresywnej publiczności (około 3.000 osób)
zgromadziła się przed budynkiem Państwowego Przedsiębiorstwa Imprez Sportowych, zagrażając porządkowi
publicznemu.

Około godziny 20.00 porządek został przywrócony przy użyciu siły przez pododdziały ZOMO.
Podczas ekscesów odniosło obrażenia cielesne 31 osób spośród publiczności (3 osoby umieszczono w szpitalu).
W czasie przywracania porządku zostało rannych 14 funkcjonariuszy MO. Drobnym uszkodzeniom uległo 14 pojazdów
samochodowych milicji obywatelskiej (wybicie szyb, zadrapanie lakieru i wgniecenia karoserii).
W związku z ekscesami zatrzymano 45 osób, spośród których 31 osadzono w areszcie, 6 nieletnich oddano pod opiekę
rodziców, a 8 zwolniono z braku podstaw do wszczęcia postępowania karnego lub karno-administracyjnego. W
stosunku do 37 osób wszczęto postępowanie karne lub karno-administracyjne. Z liczby tej 20 osób mieszka w
Warszawie, a 17 na terenach podwarszawskich ( w tym ustalono 22 osoby pracujące i 6 uczniów szkół zawodowych).

Strony 1/2
 Instytut Pamięci Narodowej

Wiek sprawców: do lat 17 - 6 osób, do lat 20 - 14 osób, do lat 30 - 12 osób, ponad 30 lat - 5 osób.

Dokument ten jest przechowywany pod sygnaturą IPN 0746/8

Strony 2/2