WYKAD 4 28.03.

2010

1.

Wahania koniunktury
Rodzaje waha aktywnoci gospodarczej Cykle koniunkturalne rodzaje i charakterystyka Cykl klasyczny vs. cykl wspczesny

2.

Modele wzrostu
Teorie popytowe Teorie neoklasyczne Teorie wzrostu endogenicznego

3. 4.

Czynniki wzrostu i rozwoju Strategie rozwoju

1.

2.

3.

4.

Trend - wygadzona cieka obrazujca rozwj produkcji w dugim okresie po wyeliminowaniu krtkookresowych waha Wahania cykliczne- powtarzajce si ze wzgldn regularnoci zmiany aktywnoci gospodarczej, wyraajce si fluktuacjach wok trendu Wahania sezonowezmiany aktywnoci gospodarczej wystpujce w cigu okrelonego okresu (np. w tych samych porach roku) Wahania przypadkowe spowodowane jednorazowymi zdarzeniami o charakterze losowym

1.

Krtkie (Kitchina)

2.

rednie (Jurgala)

Ok. 3-4 lata Gwna przyczyna zmiana stanu zapasw, cen hurtowych, jak rwnie z rozliczaniem operacji bankowych. agodne zakoczenie Ok. 6-10 lat Zwizane ze zmianami wydatkw inwestycyjnych (zmiany wyposaenia technicznego produkcji), Produktu Narodowego Brutto, inflacj i bezrobociem Czsto kocz si gwatownie, nagym zaamaniem rynku, panik na rynkach Ok. 45-60 lat Zwizane z odkryciami lub wanymi innowacjami technicznymi oraz procesem ich rozprzestrzeniania si, zmiany na rynku pienidza, wydarzenia polityczne.

3.

Dugie (tzw. fale Kondratiewa)

Cykl

lata

fFza wzrostu Do 1816

Czas trwani a 58 lat

Lider gospodarczy/innowacja (dopyw energii) Wielka Brytania/maszyna parowa, mechaniczne krosna Wielka Brytania/ kolej, elektryczno

Surowiec strategiczny Sia ludzkich rk

17851843

II

18441893

Do 1873

49 lat

Para Wgiel

III

18941939

Do 1919 Do 1929
Do 1973 ?

45 lat

USA/samochd, chemikalia, plastik

IV

19401985/2 000 2000

45-60 USA/ samolot, lat komputer, internet ? USA/ biotechnologie, nanotechnologie, sieci komputerowe, pienidz wirtualny

Ropa

V cykl

Atom

Cechy morfologiczne cyklu:

Punkty zwrotne (dolne i grne) Przebieg poszczeglnych faz

Dugo cykli i poszczeglnych faz

Czstotliwo Amplituda waha

faza faza faza faza

kryzysu depresji oywienia rozkwitu

4 fazy

dno szczyt

2 punkty zwrotne

B czas

kryzys

depresja

oywienie

rozkwit

8-12 lat

depresja

2 fazy

faza spadku (recesji), faza wzrostu (ekspansji)

recesja (niska aktywno gospodarcza)

ekspansja (wysoka aktywno gospodarcza)

wieloletnie i skuteczne oddziaywanie polityki stabilizacyjnej pastwa dynamiczna ekspansja sektora usug, ktry charakteryzuje si du odpornoci na spadki koniunktury istnienie bardziej wiarygodnych informacji o sytuacji gospodarczej i jej perspektywach szybko przepywu informacji procesy globalizacji i internacjonalizacji wspczesny system bankowy i finansowy

Cykl klasyczny
cykl czterofazowy: oywienie, rozkwit, kryzys, depresja punkty zwrotne gwatowne, ostre faza pomylnej koniunktury 4-6 lat faza spadkowej koniunktury 4-6 lat Cykl 8-12 lat niska czstotliwo zmian

Cykl wspczesny
cykl dwufazowy: faza wysokiej i faza niskiej aktywnoci gospodarczej punkty zwrotne agodne faza pomylnej koniunktury 2-3 lat faza spadkowej koniunktury 1,5-2 lat Cykl 3,5-5 lat wysoka czstotliwo zmian

Wzrost gospodarczy jest to ilociowe zwikszanie si z okresu na okres fundamentalnych wielkoci ekonomicznych , w tym gwnie DOCHODU NARODOWEGO Definicja rozwoju gospodarczego obejmuje swym zakresem nie tylko zmiany ilociowe , ale take jakociowe , ktre zachodz w strukturze spoeczno - ekonomicznej w metodach wytwarzania i stosunkach ekonomicznych Miar dynamiki wzrostu gospodarczego jest STOPA WZROSTU DOCHODU NARODOWEGO

Zwykle tzw. modele jednoczynnikowe Np. modele Domara, Harroda, Kaleckiego Gwnym czynnikiem wpywajcym na zwikszanie tempa wzrostu jest zwikszanie popytu globalnego i zmniejszanie bezrobocia. Wzrost popytu stwarza bodce do wzrostu inwestycji, a to oznacza wzrost produkcji i zatrudnienia. Keynesici opowiadaj si za odpowiedni ingerencj pastwa w procesy gospodarcze

W teoriach tych duy nacisk kadzie si na przeciwdziaanie i usuwanie interwencji instytucji publicznych w dziaanie rynku, a take likwidacj jej negatywnych konsekwencji Neoliberalizm

Punkt wyjcia: model Solowa

Monetaryzm Nowa ekonomia klasyczna (teoria racjonalnych oczekiwa) Ekonomia poday

W wytwarzaniu produktu wspdziaaj 3 czynniki wzrostu: Y = f ( K, L, t)

L zatrudnienie K kapita t dany poziom technologii

Akumulacja kapitau uwaana za motor wzrostu gospodarczego Stae tempo dugookresowego wzrostu

Gwn rol w wahaniach cyklicznych speniaj czynniki realne, ktre oddziauj na gospodark losowo Po szoku produkcja nie powraca do wielkoci wyznaczonej przez trend!!! Rola pozytywnych efektw zewntrznych i aktywnej polityki ekonomicznej Postp techniczny jest endogeniczny

Czynniki o charakterze ekonomicznym:

Wielko i efektywno zasobw ludzkich Rozmiary kapitau Zasoby bogactw naturalnych Poziom infrastruktury

Postp naukowo techniczny Postp w dziedzinie organizacji pracy i produkcji Postp w dziedzinie rozwoju technologii

Czynniki o charakterze techniczno organizacyjnym:

Czynniki o charakterze spoecznym:

Poziom owiaty i kultury Ochrona zdrowia i opieka spoeczna Zabezpieczenia spoeczne Zasady podziau dochodu narodowego

odpowiednia ilo i jako pracy. Sia robocza powinna mie odpowiednie waciwoci, aby moga okaza si uyteczna we wdraaniu nowych technologii. Najwaniejsze z nich to: wyksztacenie, umiejtnoci zawodowe, nawyki produkcyjne i motywacje do systematycznej pracy, jej doskonalenia i angaowania tych umiejtnoci do pomnaania produkcji; odpowiednia ilo i jako kapitau w postaci maszyn, wyposaenia i surowcw. Poda kapitau zaley od udziau oszczdnoci w PKB. Im w danym kraju jest niszy PKB per capita, tym bardziej odczuwa si niedostatek kapitaw; odpowiednia ilo i jako zasobw naturalnych. We wspczesnym wiecie czynnik ten jest istotny, lecz nie decydujcy. Japonia, ktra posiada niewielkie zasoby naturalne, osigna wysoki poziom rozwoju i najwysze wskaniki wzrostu dziki jakoci posiadanej siy roboczej i niezwykle duym skonnociom do oszczdzania; wysoki poziom techniki i technologii. Technologia to wiedza o tym, jak przeksztaca zasoby w dobra i usugi. O jej poziomie decyduje rozwj nauki. Badania naukowe tworz podstawy podnoszenia poziomu techniki i technologii; sprzyjajce czynniki socjokulturowe ksztatujce etos pracy, wpywajce na sumienno, skonno do rywalizacji i podejmowanie wyzwa, jakie tworzy rodowisko, samoodpowiedzialno za wasn pomylno.

ekstensywny wzrost gospodarczy, osigany przez zwikszanie zasobw, np. wzicie pod upraw nowych areaw ziemi - typ wzrostu, ktrego podstaw s rosnce nakady i stosunkowo wolne zmiany w wydajnoci czynnikw produkcji

intensywny wzrost gospodarczy, osigany przez zwikszenie efektywnoci wykorzystania zasobw, np. przez zwikszenie wydajnoci z hektara gruntw ornych. (zwikszajca si wydajno pracy, malejce wskaniki materiaochonnoci, energochonnoci, kapitaochonnoci)

Teorie pierwszej generacji

Teorie heterodoksyjne

Big push (Paul Rosenstein-Rodan) Bdne koo ubstwa (Ragnar Nurkse) Selektywna industrializacja (Albert O. Hirschman, Arthur W. Lewis) Teoria rozwoju stadialnego (Walt W. Rostow)

Instytucjonalizm (m.in. Gunnar Myrdal) Konsensus Waszyngtoski (MFW) Konsensus Neo-Waszyngtoski? (Joseph E. Stiglitz)

Strukturalizm: centrum i peryferia (Raul Prebisch) Szkoa zalenoci (Samir Amin, Andre G. Frank)

Niski poziom produkcji (maa wydajno pracy)

Niski poziom przecitnych dochodw

Niskie oszczdnoci i inwestycji

Niskie tempo akumulacji kapitau

NISKI POZIOM KONSUMPCJI!!!

Wszystkie kraje wiata rozwijaj si, przechodzc przez 5 stadiw rozwoju: 1. gospodarka tradycyjna (sabe rolnictwo, prosta reprodukcja); 2. tworzenie warunkw do startu - rozwj handlu, przemysu, nowej technologii i struktur instytucjonalnych; 3. gospodarka zrywu (detonatorem mog by odkrycia naukowe); 4. gospodarka dojrzaa (dominacja przemysu cikiego); 5. gospodarka masowej konsumpcji.

model rozwoju dwusektorowego (tradycyjne rolnictwo oraz nowoczesny przemys); Rolnictwo rozwijajce si na terenach wiejskich i miejski przemys powodoway due rnice w rozwoju midzy czciami kraju; Mieszkacy miast dziki oszczdnociom powikszaj rnice midzy biednymi mieszkacami wsi, co nasila migracj do miast; Skutek: samonapdzajcy si rozwj (dziki uprzemysowieniu), bo ze wzgldu na bardzo nisk produktywno pracy ubytek siy roboczej na wsi nie ogranicza produkcji ywnoci.

Liberalna: (monetarystyczna lub ortodoksyjna) dy ona do poprawienia alokacji zasobw dziki zdaniu si na mechanizmy rynkowe oraz wskazwki, ktre on daje. Jej gwnym polem zainteresowania s zagadnienia mikroekonomiczne. Ogromn rol przypisuje sektorowi prywatnemu, a jej skrajne warianty przypominaj zasady leseferyzmu. Nacisk kadziony jest na polityk pienin i budetow oraz na reformy finansowe. Jej cele to: stabilizacja gospodarki, poprawa alokacji zasobw, dobre funkcjonowanie rynkw, sprzyjanie wysokiemu poziomowi oszczdzania, zapewnienie bardziej efektywnego wykorzystania kapitau. Strategia gospodarki otwartej: podobnie jak strategia liberalna uwag skupia na rynkowej alokacji zasobw, czy te na sektorze prywatnym. Najwaniejsze znaczenie przypisuje eksportowi. W strategii tej usiuje si uzyska korzyci komparatywne oraz wzrost stopy oszczdnoci, co przyspiesza akumulacj kapitau, a tym samym wzrost. Strategia ta opowiada si za aktywn rol pastwa.

Strategia industrializacji: nacisk kadzie na ekspansj sektora przetwrczego. Jej celem jest podwyszenie stopy wzrostu gospodarczego, co mona osign przez: rozwj produkcji dbr przetwrczych, rozwijanie przemysu dbr kapitaowych oraz proeksportow orientacj sektora przetwrczego. Opowiada si za interwencj wadz publicznych. Strategia rozwoju rolniczego: (zielonej rewolucji) dy ona do osignicia wzrostu produkcji rolnej. Kluczem do jej osignicia jest postp techniczny, co wie si z wprowadzaniem wysoko wydajnych kultur rolnych. Jest ona gwnie stosowana w krajach Trzeciego wiata. Strategia redystrybucyjna: jej celem jest poprawa podziau dochodu i bogactwa. Zaleca ona tworzenie miejsc pracy, redystrybucj czci wzrostu dochodu narodowego na rzecz najuboszych, zwracanie uwagi na potrzeby podstawowe.

Oparte na paradygmacie neoliberalnym podejcie do reformy pastw rozwijajcych si; W pierwotnej wersji 10 punktw:
1. 2. Utrzymanie dyscypliny finansowej Ukierunkowanie wydatkw publicznych na dziedziny, ktre gwarantuj wysok efektywno poniesionych nakadw i przyczyniaj si do poprawy struktury podziau dochodw 3. Reformy podatkowe ukierunkowane na obnianie kracowych stp podatkowych i poszerzanie bazy podatkowej 4. Liberalizacja rynkw finansowych w celu ujednolicenia stp procentowych 5. Utrzymywanie jednolitego kursu walutowego na poziomie gwarantujcym konkurencyjno 6. Liberalizacja handlu 7. Likwidacja barier dla zagranicznych inwestycji bezporednich 8. Prywatyzacja przedsibiorstw pastwowych 9. Deregulacja rynkw w zakresie wchodzenia na rynek i wspierania konkurencji 10. Gwarancja praw wasnoci

Lata 90.: pod auspicjami Narodw Zjednoczonych zorganizowano szereg konferencji tematycznych dotyczcych rnych dziedzin i aspektw rozwoju spoecznego i gospodarczego. Konferencje te dotyczyy:
edukacji dla wszystkich (Jomtien, 1990 r.), dzieci (Nowy Jork, 1990 r.), rodowiska i rozwoju (Rio de Janeiro, 1992 r.), praw czowieka (Wiede, 1993 r.), ludnoci i rozwoju (Kair, 1994 r.), rozwoju spoecznego (Kopenhaga, 1995 r.), kobiet (Pekin, 1995 r.), siedzib ludzkich (Stambu, 1996 r.), ywnoci (Rzym, 1996 r.).

Rezultaty owych konferencji stay si przedmiotem prac Komitetu Pomocy Rozwojowej OECD (DAC) - gwnego organu wsppracy i koordynacji dziaa najwaniejszych wiatowych dawcw pomocy rozwojowej. Na ich podstawie Komitet opracowa gwne cele ludzkoci w dziedzinie rozwoju midzynarodowego. Zostay one przyjte podczas posiedzenia DAC na wysokim szczeblu w maju 1996 r. jako tzw. Midzynarodowe Cele Rozwoju (IDGs). Cztery lata zatwierdzili je wszyscy przywdcy pastw i rzdw zebrani na 55. sesji Zgromadzenia Oglnego Narodw Zjednoczonych, w tym Prezydent RP Aleksander Kwaniewski. Tym samym weszy one do zbiorowej wiadomoci jako Milenijne Cele Rozwoju (MDGs)

Milenijne Cele Rozwoju MDGs

1. Wyeliminowanie skrajnego ubstwa i godu (zredukowanie do 2015 r. o poow liczby ludnoci yjcej za mniej ni 1 dolar USA dziennie oraz ograniczenie do 2015 r. o poow liczby ludzi cierpicych gd); 2. Zapewnienie powszechnej edukacji dla wszystkich dzieci na poziomie podstawowym do 2015 r.; 3. Promocja rwnoci pci i rwnouprawnienie kobiet (poprzez wyeliminowanie rnic midzy pciami w dostpie do edukacji podstawowej do roku 2005 i na wszystkich szczeblach edukacji do 2015 r.); 4. Ograniczenie miertelnoci dzieci poniej 5 lat o dwie trzecie do 2015 r.; 5. Ograniczenie do 2015 r. liczby matek umierajcych przy porodzie o trzy czwarte; 6. Zredukowanie o poow do 2015 r. liczby osb yjcych z HIV/AIDS, chorujcych na malari lub inne choroby zakane; 7. Poprawa stanu rodowiska naturalnego Ziemi, poprzez integracj zasad trwaego rozwoju w programach i politykach poszczeglnych krajw, odwrcenie tendencji wyczerpywania si zasobw, zmniejszenie o poow do 2015 r. liczby ludzi yjcych bez dostpu do wody pitnej oraz znaczc popraw do 2020 r. w zakresie jakoci ycia ludzi yjcych w slumsach; 8. Rozwinicie globalnej wsppracy na rzecz rozwoju, poprzez rozwijanie otwartego, przewidywalnego niedyskryminacyjnego i przejrzystego wiatowego systemu handlowego, uwzgldnienie specjalnych potrzeb krajw najmniej rozwinitych, wyspiarskich i rdldowych (zwaszcza w zakresie dostpu do rynkw krajw rozwinitych, redukcji dugw, zwikszenia pomocy rozwojowej), wszechstronne podejcie do kwestii odduenia pastw Poudnia, wypracowania strategii na rzecz zapewnienia pracy modemu pokoleniu, zapewnienie dostpu do lekw dla krajw rozwijajcych si oraz umoliwienie im korzystania z dobrodziejstw nowoczesnej technologii.