Professional Documents
Culture Documents
WYDZIA ZARZDZANIA
STUDIA STACJONARNE
PRACA DYPLOMOWA
inynierska
Magdalena Satoa
Analiza zapasw wyrobw gotowych w przedsibiorstwie GOLD DROP Sp. z o.o. Analysis of finished goods inventory in the company GOLD DROP Sp. z o. o.
Promotor: doc. dr hab. Radim Lenort prof. nadzw. AGH Zatwierdzam do rejestracji i dopuszczam do obrony
..
Krakw, 2012
Owiadczam, wiadomy(-a) odpowiedzialnoci karnej za powiadczenie nieprawdy, e niniejsz prac dyplomowa wykonaem(-am) osobicie i samodzielnie i nie korzystaem (-am) ze rde innych ni wymienione w pracy.
Strona | 2
Spis treci
Wstp ................................................................................................................................ 5 1 Zarzdzanie zapasami ............................................................................................... 7 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 Definicja zapasw .............................................................................................. 7 Rola zapasw ..................................................................................................... 7 Przyczyny utrzymywania zapasw .................................................................... 9 Struktura zapasw ............................................................................................ 10 Struktura kosztw zapasw .............................................................................. 11 Modele sterowania zapasami ........................................................................... 15 Zarzdzanie zapasami ............................................................................... 15 Model punktu zamawiania ........................................................................ 16 Model cyklu zamawiania .......................................................................... 18 Model s, S model minimum-maksimum................................................ 21
Metody klasyfikacji zapasw.................................................................................. 22 2.1 2.2 2.3 2.4 Metoda ABC .................................................................................................... 22 Metoda XYZ .................................................................................................... 24 Poczenie metod ABC/XYZ ........................................................................... 25 Metoda SDE ..................................................................................................... 26
Realizacja zarzdzania zapasami w przedsibiorstwie Gold Drop ......................... 28 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Opis przedsibiorstwa i jego dziaalnoci ........................................................ 28 Oferta handlowa marka wasna i obca .......................................................... 32 Struktura wartociowa zapasw ....................................................................... 33 Sterowanie zapasami wyrobw gotowych w Gold Drop ................................. 34 Przechowywanie towarw ............................................................................... 36
Analiza zapasw wyrobw gotowych .................................................................... 37 4.1 4.2 Analiza ABC/XYZ ........................................................................................... 37 Analiza SDE ..................................................................................................... 42 Strona | 3
Zakoczenie .................................................................................................................... 48 Literatura ......................................................................................................................... 50 Spis tabel ......................................................................................................................... 51 Spis wykresw ................................................................................................................ 51 Spis rysunkw ................................................................................................................. 52 ZACZNIK 1............................................................................................................... 53 ZACZNIK 2............................................................................................................... 56 ZACZNIK 3............................................................................................................... 59 ZACZNIK 4............................................................................................................... 62 ZCZNIK 5............................................................................................................... 64
Strona | 4
Wstp
Sterowanie i zarzdzanie zapasami ma dla logistyki kluczowe znaczenie, poniewa zapasy warunkuj wykonie zada gospodarczych przedsibiorstwa. Zapasy s obecne w kadej fazie i rodzaju dziaalnoci. Dlatego te temat dotyczcy tego zagadnienia by inspiracj niniejszej pracy. Podjecie kwestii zapasw obejmujcych wyroby gotowe wie si z odbyt praktyk studenck w Dziale Logistyki i Obsugi Klienta w Gold Drop Sp. z o.o. w Limanowej. Dzia ten zajmuje si dystrybucj wyrobw zawartych w ofercie sprzedaowej. Dlatego te na temat badawczy obrano zapasy wyrobw gotowych. Celem pracy byo pokazanie jak wane s zapasy dla sprawnego funkcjonowania jednostki gospodarczej, jaka jest ich rola, struktura i koszty, ktre si z nimi wi. A nastpnie na podstawie zapasw wyrobw gotowych Gold Drop przeprowadzenie analizy metodami ABC/XYZ i SDE. Analizy ABC i XYZ pokazay, ktre z badanych produktw generuj najwysze przychody ze sprzeday i ktre cechuj si regularnym zapotrzebowaniem. Ta klasyfikacja pomoga wskaza sposoby i kierunki jakie naley obra w zarzdzania tymi zapasami (dyscyplina kontroli, poziom zapasw bezpieczestwa, analiza mar itd.). Co w konsekwencji podniesie poziom obsugi klienta, obniy koszty tych zapasw, take te zwizane z utracon sprzeda. Druga analiza - SDE wzia pod uwag problemy dotyczce dostpnoci towarw z oferty Gold Drop, problemy ktre wi si wykorzystane przy ustalaniu strategii zakupu. Praca dzieli si na dwie czci: cz teoretyczn, obejmujc rozdziay pierwszy i drugi oraz cz praktyczn, obejmujc rozdzia trzeci i czwarty. W czci praktycznej odniesiono si do przedsibiorstwa Gold Drop w Limanowej. Wiedza na jego temat zostaa zebrana podczas praktyki dyplomowej. W pierwszym rozdziale sformuowano definicje zapasw zgodnie z literatur polsk i wiatow. Przedstawiono role, funkcje, zadania zapasw, przyczyny ich utrz ymywania w firmie, ich struktur oraz powizane z nimi koszty. W dalszej czci przedstawiono podstawowe modele sterowania zapasami: ROP, ROC i model S, s. z ich zamawianiem. Wyniki zostay
Strona | 5
W rozdziale drugim przybliono metody klasyfikacji zapasw wykorzystane w tej pracy w czci praktycznej, a zatem metod ABC, XYZ i SDE. Trzeci rozdzia to specyfika przedsibiorstwa Gold Drop Sp. z o.o. obejmujca jego krtki opis z przedstawieniem oferty handlowej wraz z zarysem rynkw zbytu. Pokazanie dynamiki eksportu, struktury zapasw oraz zagadnie z zakresu sterowania zapasami i ich magazynowaniem. Rozdzia trzeci zawiera take prezentacj acucha logistycznego i struktury organizacyjnej Gold Drop. Czwarty, ostatni rozdzia zawiera zaimplementowanie metod klasyfikacji zapasw opisane w rozdziale drugim, czyli ABC/XYZ i SDE wraz z komentarzem do kadej z wydzielonych grup zapasw. Praca zakoczona jest wnioskami na temat osignicia sformuowanego celu poczonymi z konkluzj na temat rezultatw przeprowadzonych analiz.
Strona | 6
1 Zarzdzanie zapasami
1.1 Definicja zapasw
Efektywne zarzdzanie zapasami wymaga znajomoci definicji zapasw. Poniej
przedstawiono kilka definicji zapasw zaczerpnitych z fachowej literatury. Zapas to wyraona w miarach ilociowych lub wartociowych ilo dbr z precyzyjnie okrelon lokalizacj. Dobra te mog znajdowa si np. w kanale dystrybucji, magazynie, produkcji, czy kontroli. [2] Zapasy moemy okreli jako zbir okrelonych dbr materiaowych nie
przeznaczonych do biecego (natychmiastowego) zuycia lub zastosowania, a majcych wystarczy na duszy czas i by wykorzystane w niedalekiej przyszoci. [13] Zapasy to zbir wszystkich materiaw, dbr i usug wykorzystywanych
w przedsibiorstwie niezalenie od tego, czy zostay one zakupione na zewntrz, dostarczone z innego oddziau przedsibiorstwa czy wyprodukowane na miejscu. [14] Inn definicj, bardziej rozbudowan to pojmowanie zapasu jako okrelonej iloci dbr znajdujcej si w rozpatrywanym systemie logistycznym (przedsibiorstwie lub acuchu dostaw), bieco nie wykorzystywanej, a przeznaczonej do pniejszego przetworzenia lub sprzeday. Dobra te maj precyzyjnie okrelon lokalizacj, a ich ilo wyraona jest w miarach ilociowych lub wartociowych. [10]
Strona | 7
Podejmowanie decyzji midzy kosztami transportu, a kosztami magazynowania (chodzi o porwnanie tych kosztw). W Kompendium wiedzy o logistyce pod redakcj E. Goembskiej okrelono, e przechowywanie to transport z zerem kilometrw na godzin (transportation at zero miles per hours). [9] Tworzenie zapasw w oczekiwaniu na zwikszenie popytu. Jeli koszty magazynowania i obsugi zapasw w danym okresie bd nisze ni wzrost ceny produktw, ich przechowywanie bdzie opacalne to tak zwane zapasy spekulacyjne. [9] Zapewnienie waciwego poziomu obsugi klienta poprzez rwnomierne rozmieszczenie zapasw w kadym ogniwie acucha logistycznego. [9] Uzyskiwanie rabatw, upustw i obniek od dostawcy przy zakupie wikszych partii. [15] Sezonowy charakter niektrych dbr (np. podw rolnych). [15] Na rysunku 1.1 zobrazowano role i funkcje zapasw w systemie logistycznym.
Rysunek 1.1 Rola i funkcje zapasw w systemie logistycznym przedsibiorstwa rdo: [8]
Podsumowujc w praktyce gospodarczej jest niemoliwe takie zsynchronizowanie w czasie i przestrzeni tych rozbudowanych procesw, by nie wystpoway zahamowania i przerwy. Zakcenia w cigoci i intensywnoci przepywu dbr z jednej strony, a z drugiej konieczno stabilizacji procesw gospodarczych i neutralizowanie tych waha jest gwn przyczyn utrzymywania zapasw. [8] A zatem podstawowym celem zarzdzania zapasami jest podejmowanie decyzji co? kiedy? ile kupi? aby przy minimalnych kosztach zapasw dotrzymywa zaoonego poziomu obsugi klienta. [15] Strona | 8
Strona | 9
zapasy zerowe
zapasy nabywane
nieprawidowe
zapasy minimalne
zapasy przetwarzane
awaryjne
zapasy sprzedawane
w uytkowaniu wyroby gotowe dostawy niefakturowane rezerwy pastwowe i bilansowe czci zamienne materiay pomocnicze
paliwa
sezonowe
ogumienie
specjalne
technologiczne
rdo: [13]
W literaturze czsto spotyka si klasyfikacj zapasw wg rodzaju rnic si od tej przedstawionej w tabeli 1.1. Mianowicie zapasy w podziale rodzajowym wi si z fazami procesw logistycznych: Surowce i materiay logistyka procesw zaopatrzenia, Produkcja niezakoczona logistyka procesw produkcji, Wyroby gotowe i towary logistyka dystrybucji. [16] Innym podziaem zapasw jest podzia funkcjonalny, ktry zawiera takie grupy zapasw jak [9, 12]: Zapas biecy (cykliczny), czyli cz zapasw zuywanych w toku normalnej sprzeday lub zuywania i odtwarzanych w rutynowym procesie zamawiania. Strona | 10
Zapas biecy utrzymuje si, aby zaspokoi z gry znany (zdeterminowany) popyt lub zuycie, przy znanym okresie dostaw. Zapas w produkcji (produkcja w toku) to produkty w sferze wytwarzania. W tej grupie mamy te do czynienia z tzw. produktami w drodze. To zapas transportowany przez przewonika do nabywcy, poniewa czasami kupujcy dysponuje prawem wasnoci do towarw w drodze. Moe zaistnie te przypadek odwrotny tzn. zapas w drodze pozostaje wasnoci firmy sprzedajcej. Zapas bezpieczestwa (zapas buforowy), ktry chroni przedsibiorstwo przed niepewnoci w dynamice popytu i/lub czasie dostawy. Utrzymanie takiego zapasu pomaga firmie unikn negatywnych skutkw wyczerpania zapasw. Zapas sezonowy, czyli ten ktry jest gromadzony dla zaspokojenia popytu w caym roku, a wytwarzany sezonowo (produkty rolne, owoce). Zapas promocyjny jest gromadzony po to, aby w momencie promocji marketingowej system logistyczny mg zareagowa szybko i efektywnie. Zapas ten jest budowany przed terminem promocji. Zapas spekulacyjny chroni przedsibiorstwo przed ograniczeniem produktu na rynku lub podwykami cen (wynikajce np. ze zmian kursw walutowych). Zapas martwy nie ma wartoci z punktu widzenia normalnych celw gospodarczych. Jest zapasem nierotujcym i przewyszajcym potrzeby zwizane z zabezpieczeniem. Okrelany jest jako zbdny lub nadmierny. Firma musi si pozby takiego zapasu. Dodatkowo kady rodzaj zapasu jaki posiadamy bez wzgldu na to w jakim ogniwie acucha dostaw si znajduje skada si z dwch podstawowych czci: [2] zapasu rotujcego, zwizanego z dostawami, ktre zaspokajaj biece potrzeby odbiorcw i zuycie materiaw w firmie; zapasu nierotujcego, ktry stanowi zapas zabezpieczajcy i zapas nadmierny.
Strona | 11
gdzie: KR globalne roczne koszty zapasw, KS roczne koszty skadania zamwie lub dostaw zapasw, KU czne koszty utrzymania zapasw w magazynie. Struktur modelowych kosztw zapasw przedstawiono na rysunku 1.3.
Koszty skadania zamwie inaczej s nazywane kosztami zamawiania lub kosztami przestawiania produkcji. Zgodnie z rysunkiem 1.3 do kosztw zamawiania wliczamy koszty przygotowania, uzgadniania i przesyania zamwienia. Koszty te maj swoje stae i zmienne elementy. Elementem staym mog by koszty systemu informatycznego, technologii uatwiajcych zoenie zamwienia. Koszty zmienne wynikaj z dziaa takich jak: Przegld stanu zapasw, Przygotowanie lub opracowanie zamwie dla dostawy, Przygotowanie i opracowywanie sprawozda z przyjcia dostaw, Sprawdzenie i przegld dostawy przed jej przyjciem na magazyn, Przygotowanie dokumentw patnoci. Strona | 12
Natomiast koszty przestawiania produkcji rozumiemy jako koszty ponoszone wtedy, gdy przedsibiorstwo modyfikuje lini produkcyjn aby wytworzy inn pozycj asortymentow przeznaczon na zapas. Obliczajc roczne koszty zamawiania/przestawiania produkcji jednostki zwykle zaczynaj od kosztu zwizanego z kadym przestawianiem produkcji. Drug grup kosztw wpywajcych na cakowite koszty zapasw to koszty utrzymania zapasw. Zgodnie z projektem badawczym D.M. Lamberta dzieli si je na cztery gwne skadowe: Koszty kapitau. Koszty kapitau nazywamy inaczej kosztami oprocentowania lub kosztem utraconych moliwoci. Ich wielko mwi nam ile firm kosztuje zamroenie (zwizanie) kapitau w zapasach (w przeciwiestwie do wykorzystania tego kapitau w jaki inny ekonomiczny sposb). Koszt kapitau jest czsto najwaniejsz skadow kosztw utrzymywania zapasw. Koszty utrzymania magazynw. Koszty utrzymania magazynu (powierzchni magazynowej) obejmuj koszty manipulacji zwizane z przemieszczeniem produktw do i od zapasu oraz koszty skadowania, takie jak ogrzewanie, czynsz, owietlenie. Koszty te mog znacznie si zmienia w zalenoci od warunkw magazynowania (magazyny otwarte, a magazyny zamknite). Koszty powierzchni magazynowej s bardzo istotne, poniewa spadaj lub rosn w miar spadku lub wzrostu poziomu zapasw. Tak wic, firmy szacujc koszty powierzchni magazynowej powinny bra pod uwag raczej koszty zmienne, a nie koszty stae. Wida to zwaszcza, gdy firma korzysta z magazynw obcych i wtedy nie ponosi kosztw staych takich jak np. amortyzacja magazynw. Koszty obsugi zapasw. Koszty obsugi zapasw obejmuj ubezpieczenie i podatki. W zalenoci od wartoci i typu produktu, ryzyka jego utraty lub uszkodzenia mog by wymagane wysokie skadki ubezpieczeniowe. Koszty te mog znacznie si rni w zalenoci od rodzaju produktu i firmy. oddzielnym zamwieniem lub
Strona | 13
Koszty ryzyka zwizanego z zapasami. Ten element kosztw utrzymania zapasw obrazuje bardzo realn moliwo deprecjacji wartoci pieninej zapasw. S to koszty fizycznego lub chemicznego starzenia si towarw i zwizane z zapasami zdarzenia losowe. Przykadowo towary utrzymywane w magazynie przez jaki okres mog si moralnie zastarze i przez to czciowo strac na wartoci, tak jak wiee owoce i warzywa, modna odzie po zakoczeniu sezonu, czy sprzt komputerowy charakteryzujcy si bardzo krtkim cyklem ycia. Podsumowujc do kosztw ryzyka zaliczamy koszty zwizane z moralnym zuyciem, uszkodzeniem, drobn i powan kradzie oraz innymi zagroeniami dla produktu. [12]
Graficzne zobrazowanie kosztw zapasw (rysunek 1.4) pokazuje, e koszty utrzymania zapasw s liniow, rosnc funkcj redniej wartoci tych zapasw. Koszty zamawiania spadaj, gdy wzrasta wielko zamawianej partii produktw. Pocztkowo koszty zamawiania spadaj szybciej, ni rosn koszty utrzymania zapasw, co powoduje e cakowite koszty zapasw spadaj. Ale dziej si tak tylko do pewnego momentu optymalnej wielkoci zamwienia. Punkt ten stanowi wierzchoek funkcji kosztw globalnych majcej posta hiperboli. Koszty globalne stanowi sum kosztw utrzymania zapasw i kosztw zamawiania co byo ju opisane wzorem 1. [8, 12] Strona | 14
Innymi kosztami majcymi wpywa na podejmowanie decyzji dotyczcych zapasw s koszty wyczerpania zapasu, czyli koszty zwizane z brakiem zapasw wtedy, gdy s one potrzebne klientowi. [12] W sytuacji braku zapasu klient moe poczeka na realizacj przez przedsibiorstwo zamwienia lub skorzysta z usug konkurenta. Naley zaznaczy, e w przeciwiestwie do kosztw zamawiania i kosztw utrzymania zapasw s to koszty umowne, gdy nie s nigdzie ksigowane. Maj charakter utraconych korzyci. Przykadem kosztw braku zapasu mog by kary umowne nakadane na dostawc, gdy nie moe on w peni zrealizowa zamwienia, przestojw produkcji spowodowanych brakiem surowca. Idc dalej brak zapasw moe prowadzi do utracenia sprzeday, a nawet utracenia klienta. Okrelenie kosztw utraconej sprzeday jest bardziej zoone. Aby unikn groby wyczerpania zapasu wikszo przedsibiorstwa stara si utrzyma zapas bezpieczestwa. [11, 12] Oprcz kosztw wyczerpania zapasw moemy mie te do czynienia z kosztami nadmiaru zapasu. Nie chodzi tutaj o koszty zbyt duego zapasu, lecz o sytuacj gdy pojawiaj si dodatkowe koszty po przekroczeniu okrelonego poziomu zapasu, np. koszty wynajcia dodatkowej powierzchni magazynowej, koszty zwizane z ryzykiem przeterminowania towarw. [11]
Strona | 15
Zatem zarzdzanie zapasami odnosi si do metod umoliwiajcych utrzymanie zapasw w iloci umoliwiajcej zapewnienie maksymalnego poziomu obsugi klienta przy minimalnych kosztach. [14] W zarzdzaniu zapasami najwaniejsze decyzje to: [3] Wybr pozycji, ktrych zapasy bd utrzymywane, Ustalenie wielkoci zamwienia lub partii produkcji, Okrelenie czasu skadania i realizacji zamwie, Ustalenie systemu kontroli zapasw. W graficzny sposb decyzje te przedstawia rysunek 1.6.
1.6.2 Model punktu zamawiania Model punktu zamawiania to jeden z dwch klasycznych modeli sterowania zapasami. [15] Metoda staego punktu zamawiania (ROP Re-order Point) polega na tym, e dla kadego towaru z asortymentu wyznaczamy poziom zapasw, przy ktrym naley
Strona | 16
zoy zamwienie, co w konsekwencji oznacza odtworzenie zapasw. Zoenie zamwienia dla danego zapasu ROP obliczmy wedug wzoru: (2) gdzie: ROP punkt odtworzenia zapasu, d dzienne zapotrzebowanie , L czas wykonania (lead time), S zapas bezpieczestwa. [9] Algorytm zamawiania wedug modelu staego punktu zamawiania ROP przedstawia rysunek 1.7.
Rysunek 1.7 Algorytm klasycznego sterowania zapasami wg staego punktu zamawiania rdo: [17]
Normami sterowania w modelu ROP jest optymalna wielko zakupu (Qopt) i poziom alarmowy zapasu (ROP). Graficzne przedstawienie tego modelu zawiera rysunek 1.8.
Strona | 17
Jak atwo zauway w modelu ROP zamawiania dokonuje si w staych wielkociach Qopt, zmienne s natomiast momenty, w ktrych inicjowane s zakupy. [15] 1.6.3 Model cyklu zamawiania Drugim klasycznym modelem sterowania zapasami jest model cyklu zamawiania (ROC Re-order Cycle). Gwn zasad jest tu uzupenianie zapasu w regularnych i staych odstpach czasowych, przy zaoeniu, e wielko zamwienia zaley od wielkoci zapasu, ktry mamy w przedsibiorstwie. W metodzie ROC okres midzy kolejnymi przegldami zapasw i zamwieniami jest stay (nie monitoruje si precyzyjnie poziomu zapasw!). [9] Natomiast wielkoci zakupw s zmienne. W ustalonych punktach czasowych nastpuje wystawienie zamwienia na ilo bdc rnic pomidzy maksymalnym poziomem zapasu (S), a faktycznym zapasem w magazynie powikszonym o ewentualn dostaw w drodze. [15] Obrazuje to rysunek 1.9.
Strona | 18
Rysunek 1.10. Algorytm klasycznego sterowania zapasami wg staego cyklu zamawiania rdo: [17]
Algorytm sterowania zapasami w modelu staego cyklu zamawiania przedstawia rysunek 1.10. W metodzie ROC mona czy zamwienia na rne t owary. Wady i zalety tego modelu przedstawiono w tabeli 1.2.
Strona | 19
Metoda okresowego przegldu zapasw Zalety Stwarza przecitnie Stwarza wiksz szans na poniewa Wady konieczno wikszych wielko utrzymywania zapasw ni
w metodzie staej wielkoci zamwienia, musi wystarczy w okresie upywajcym midzy kolejnymi przegldami stanu zapasu, jak rwnie w czasie realizacji zamwienia.
Umoliwia
bardziej
rwnomierne
rozoenie nabywanych dbr i osignicie korzyci skali skadanych zamwie. Umoliwia wyegzekwowanie znaczcych rabatw od nabywanych iloci dbr u tego samego dostawcy w tym samym czasie. Pozwala uzyska korzyci skali produkcji w wyniku usprawnienia procesu planowania produkcji i obniki kosztw przestawienia linii produkcyjnych dziki skadaniu zamwie zawsze w tej samej kolejnoci.
Nie pozwala ustali wielkoci zamwie za pomoc Qopt. Stwarza ryzyko wyczerpania si zapasu przed dat nastpnego przegldu, jeli wielko zuycia zmieni si na krtko po dokonaniu tego przegldu. Moe spowodowa trudnoci w ustaleniu waciwej dugoci okresw upywajcych midzy kolejnymi przegldami stanu zapasw, jeli zapotrzebowanie nie jest stosunkowo stabilne.
rdo: [14]
Jak wida klasyczne modele sterowania zapasami ROP i ROC znaczco si rni. Rnice te ujto w tabeli 1.3.
Strona | 20
Charakterystyka
Partia zakupu Moment zamwienia Ksigowanie obrotw rednia wielko zapasu Czasochonno sterowania
1.6.4 Model s, S model minimum-maksimum Model s, S zwany inaczej metod MIN-MAX jest wanym, strategicznym narzdziem sterowania zapasami. Stosuje si go szczeglnie, gdy popyt na dobra moe okaza si wikszy ni przewidywano (przy modelu ROP). Zagroenie polega na tym, e ilo zapasu moe spa poniej punktu ponownego skadania zamwienia (ROP), zanim przedsibiorstwo zdy zoy zamwienie uzupeniajce zapasy. W tym przypadku metoda minimum-maksimum umoliwia zwikszenie zamawianej iloci o rnic midzy punktem ponownego zamawiania, a dysponowan iloci zapasu. [9] Rysunek 1.11 prezentuje sterowanie zapasami zgodnie z metod s, S.
Strona | 21
Strona | 22
Grupa
obejmuje
30%
towarw
asortymencie,
ktre
generuj
zuycie/sprzeda na poziomie 15% caego zuycia czy przychodw ze sprzeday. Grupa C stanowi przeciwiestwo grupy A. To produkty, ktre stanowi a 50% - 80% wszystkich towarw z caego asortymentu, lecz udzia w kosztach zuycia/sprzeday to zaledwie 5%. S to czsto towary najtasze. Te zapasy maj charakter masowy. Porwnanie wielkoci zapasw A, B, C, a wartoci jakie one za sob nios pokazuje rysunek 2.1.
Zrnicowanie zapasw analiz ABC pozwala zmniejszy problematyk zarzdzania zapasami. Wyniki klasyfikacji zwracaj nasz uwag na pozycje najwaniejsze, w przypadku ktrych naley zwikszy dyscyplin i kontrol sterowania tymi zapasami. Takie selektywne analizowanie zapasw bdzie bardziej efektywne ni powicenie takiej samej uwagi wszystkim grupom asortymentowym. [8] Stosowanie metody ABC w praktyce pokazuje rysunek 2.2.
Strona | 23
Zgodnie z t klasyfikacj: Do grupy X zaliczamy produkty, ktre charakteryzuj si regularnym zapotrzebowaniem, przy wystpowaniu stosunkowo niewielkich odchyle, co podnosi dokadno prognozowania poziomu ich zapotrzebowania.
Strona | 24
Do grupy Y zaliczamy towary, ktre charakteryzuj si zmiennym zapotrzebowaniem, ktre ma charakter waha sezonowych, co pozwala na uchwycenie trendu sporzdzonej prognozy. Do grupy Z zaliczamy te wyroby, ktre charakteryzuj si bardzo nieregularnym, losowym zapotrzebowaniem i nisk wiarygodnoci sporzdzonej prognozy. [8] Schemat podziau zapasw wg kryterium XYZ przedstawia rysunek 2.3.
Gdy przeprowadza si tak analiz korzystne moe okaza si zaimplementowanie systemu zaopatrzenia zsynchronizowanego z produkcj zgodnie z zasad Just In Time dla zapasw zakwalifikowanych jako X. Dla zapasw Y natomiast stworzenie sytemu zaopatrzenia, ktrego zadaniem bdzie osigniecie okrelonego poziomu zapasw, a dla Z zgodnego z nieregularnym zapotrzebowaniem. [1]
Strona | 25
METODY
A K due
Towary zakwalifikowane jako E - atwe obejmuj te pozycje asortymentowe, ktre s atwo dostpne. Do tej grupy zaliczmy zapasy, ktrych moliwoci dostaw przekraczaj popyt na nie, a take te towary, ktre s lokalnie dostpne. Dzia zakupu wykorzystuje zwykle metod SDE okrelenia metod, strategii zakupu oraz ustalenia i reorganizowania obowizkw nabywcw. [6, 13]
Strona | 27
RYNEK (dostawcy)
Przepyw towarowy
Przepyw informacji
RYNEK (odbiorcy)
Rysunek 3.1 acuch logistyczny w Gold Drop rdo: opracowanie wasne na podstawie materiaw firmowych
Przedsibiorstwo posiada sie przedstawicielstw handlowych i hurtowni patronackich w Polsce oraz na Ukrainie, Sowacji Wgrzech i w Czechach. Przedstawicielstwa handlowe dziaaj pod mark Gold Drop, ktra jest dla nich mark wiodc, ale oprcz niej posiadaj w swoim asortymencie inne produkty. Przykadem przedstawicielstw handlowych s APCZYCA "GOLD DROP" F.H., czy KRAKW "GOLD DROP" WIMAR Marek Widomski. Natomiast w hurtowniach patronackich marka Gold Drop znajduje si w asortymentach, ale na rwni z innymi znakami towarowymi. [20] Obok produkcji marek firmowych Gold Drop jest cenionym partnerem w zakresie produkcji marek wasnych. S to produkty o wygldzie, nazwie, przeznaczeniu zarezerwowanym dla zleceniodawcy. Firma wzbudzia zaufanie wielu sieci hurtowych i detalicznych. Jest partnerem handlowym dla: Selgros, Stokrotka, Auchan, E.Leclerc, Elea, miniMAL, Makro, Real, abka, Delikatesy Centrum, Polomarket, Eurocash,
Strona | 28
Intermarche, Tesco, Spar, Ruch, Chata Polska, Lotos, Alma, Rabat Pomorze, Hitpol, Groszek. [20] Ofert marek wasnych i obcych przedstawiono w podrozdziale 3.2. Przedsibiorstwo dynamicznie zajmuje si te eksportem. Produkty "Zotej Kropli" mona naby w wielu krajach. Dynamik rozwoju eksportu przedstawia wykres 3.1. Dane za rok 2011 obejmuj siedem miesicy od stycznia do lipca. Wida, e udzia eksportu stale wzrasta. W stosunku do roku 2006 w roku 2011 udzia przychodw ze sprzeday z zagranicy podwoi si w sprzeday ogem. Ponadto w roku 2011 eksport osign ju poziom wyszy ni w roku 2010 mino, e dane obejmuj tylko dane do lipca (wcznie). Ujcie wartociowe tego stanu rzeczy przedstawia tabela 3.1.
20,00% 15,10% 12,85% 11,20% 8,10% 8,40% 7,20% 10,00% 15,00% 5,00% 0,00%
2011
2010
2009
2008
2007
Wykres 3.1 Udzia eksportu w wartoci sprzeday za lata 2006-2011 rdo: opracowanie na podstawie materiaw firmowych Tabela 3.1 Porwnanie sprzeday eksportowej w [z] za rok 2010-2011
Lp.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Miesic
stycze luty marzec kwiecie maj czerwiec lipiec sierpie wrzesie padziernik listopad grudzie
Rok 2010
326 353,82 685 606,42 1 196 534,15 465 159,12 956 667,79 690 026,67 751 873,91 552 983,14 1 025 932,68 548 640,00 714 091,17 488 909,63
Rok 2011
1 008 176,89 705 391,86 586 341,92 813 637,86 907 945,61 632 533,52 880 391,74
2006
8 402 778,50 5 534 419,40 -2 868 359,10 SUMA rdo: opracowanie wasne na podstawie materiaw firmowych
Szczeglnie zyskowny by stycze, gdy eksport z roku 2011 przewyszy o 681 823,07 z eksport z roku 2010. Wydaje si, e eksport w roku 2011 przewyszy Strona | 29
znacznie warto z roku poprzedniego. Eksport w przekroju na poszczeglne kraje pokazuje tabela 3.2 i wykres 3.2.
Tabela 3.2 Zestawienie sprzeday eksportowej w roku 2010 wg rynkw
KRAJ Niemcy Sowacja Czechy Ukraina Wgry Litwa Rumunia Kazachstan Libia Azerbejdan Armenia otwa Modawia Emiraty Islandia Rosja Turcja Estonia Finlandia CZNIE
OBROTY ZA 2010 [PLN] 1 894 459,20 1 352 394,64 1 092 167,48 847 226,35 585 364,22 532 198,49 419 294,66 347 319,29 323 988,09 248 330,87 126 469,00 121 850,93 106 656,45 84 821,76 53 301,34 40 602,30 38 283,86 18 439,98 17 632,13 8 250 801,04
Najwiksze rynki stanowi Niemcy, Sowacja, Czechy i Ukraina, czyli ssiedzi geograficzni Polski. Ale jak wida produkty Gold Drop s dostpne te w Azji.
Strona | 30
Finlandnia Estonia Turcja Rosja Islandia Emiraty Modawia otwa Armenia Azerbejdan Libia Kazachstan Rumunia Litwa Wgry Ukraina Czechy Sowacja Niemcy 0,00 500 000,00 1 000 000,00 1 500 000,00 2 000 000,00
OBROTY ZA 2010 [PLN] Wykres 3.2 Zestawienie sprzeday eksportowej w roku 2010 wg rynkw rdo: opracowanie wasne na podstawie materiaw firmowych
Poza tym Gold Drop jest zrzeszony w Business Centre Club, Maopolskim Zwizku Pracodawcw, Sdeckiej Izbie Gospodarczej, Polskiej Radzie S ystemu EAN, Radzie Przedsibiorczoci Powiatu Limanowskiego. [20] Przedsibiorstwo posiada System Zarzdzania Jakoci wg normy 9001 zintegrowany z Systemem Zarzdzania rodowiskowego wg normy 14001. Stosuje do produkcji surowcw biodegradalnych dziki ktrym, produkty ulegaj rozpadowi w rodowisku po 28 dniach. A take posiada oczyszczalnie sterowan pautomatycznie, dziki ktrej odpady detergentowe dziel si na stony roztwr detergentw oraz oczyszczon wod (powtrnie wykorzystan do produkcji) i wiele innych rozwiza organizacyjnych zwizanych z jakoci i ochron rodowiska. [20] Zarwno firma jak i jej produkty zostay ju wielokrotnie odznaczane nagrodami i certyfikatami. [20] Nagrody mona zobaczy na domenie internetowej firmy: www.golddrop.com.pl. Strona | 31
Schemat organizacyjny Gold Drop Sp. z o.o. zosta przedstawiony na rysunku 3.2.
Zgromadzenie Wsplnikw
ZARZD Prezes Zarzdu Dyrektor Naczelny
Dyrektor Handlowy
Gwny Technolog
Szef Produkcji
Biuro Zarzdu
Sekcja Ewidencji i Operacji Gospodarczych Sekcja Rozlicze Finansowych i Windykacji Sekcja Analiz EkonomicznoFinanowych
Sekcja Mieszalnicza
Magazyn Surowcw
Kadry + Pace
Sekcja Konfekcjonowania
Doradztwo Prawne
Sekcja Transportu
Magazyn Opakowa
Sekcja Marketingu
Sekcja Zaopatrzenia
Rysunek 3.2 Struktura organizacyjna Gold Drop Sp. z o.o. rdo: opracowanie wasne na podstawie materiaw firmowych
W zaczniku 1 przedstawiono ofert marki Gold Drop. Ofert marek wasnych zawarto w zaczniku 2.
Jak wida w roku 2010 stan kocowy zapasw wzrs w stosunku do roku poprzedniego o 668 391,94 z. W adnym roku nie pojawiy si pprodukty i produkty w toku, co oznacza e przedsibiorstwo przed ukoczeniem okresu sprawozdawczego zakoczya ewentualn produkcj w toku. Struktur procentow zapasw za rok 2009 przedstawia wykres 3.3, a za rok 2010 wykres 3.4. 2%
Materiay Pprodukty i produkty w toku Produkty gotowe
31%
32%
0% 35%
Wykres 3.3 Struktura procentowa zapasw na dzie bilansowy 31-12-2009 rdo: opracowanie wasne na podstawie materiaw firmowych
Strona | 33
0%
26%
36%
38%
0%
Zaliczki na dostawy
Wykres 3.4 Struktura procentowa zapasw na dzie bilansowy 31-12-2009 rdo: opracowanie wasne na podstawie materiaw firmowych
Jak wida struktura procentowa poszczeglnych skadnikw zapasw ulega niewielkim, nieznaczcym zmianom. Udziay poszczeglnych skadowych zapasw s wyrwnane, z tym e produkty gotowe niezmiennie stanowi wikszo.
Strona | 34
DZIA LOGISTYKI
REJESTR
PRODUKCJA
Od roku 2012 w przedsibiorstwie Gold Drop ma zosta wdroony system wspomagania zarzdzanie logistyk w firmie rysunek 3.4. Projekt obejmuje opracowanie oprogramowania do zarzdzania procesami logistycznymi wraz z narzdziami analitycznymi, zakup czytnikw kodw kreskowych, terminali, dokw komunikacyjnych, drukarek kodw kreskowych. System ten bdzie rejestrowa przyjcia towarw do magazynu z produkcji oraz od dostawcw zewntrznych, bdzie drukowa etykiet logistyczn dla kadej palety (z kodem kreskowym, iloci, dat produkcji, numerem serii, terminem wanoci produktu). W ten sposb bdzie moliwo monitorowania stanw magazynowych poszczeglnych towarw pod ktem nie tylko iloci ale te przydatnoci do uycia. System pozwoli na rwnie na pene kontrolowanie wydawania towarw, eliminujc pomyki podczas kompletowania zamwienia. Bdzie te wprowadzona elektroniczna witryna do wprowadzania zamwie jako element caego systemu.
Rysunek 3.4 Schemat projektu zinformatyzowania Produkcji i Logistyki w Gold Drop rdo: opracowanie wasne na podstawie materiaw firmowych
Strona | 35
Strona | 36
Strona | 37
Wykres 4.1 Wyniki analizy ABC rdo: opracowanie wasne 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% A - 7 szt. B - 13 szt. C - 11 szt. Udzia [%] w sumie liczby produktw Udzia [%] w wartoci sprzeday
23% 15,12% 5,41% 42% 35% 79,47%
4.2 Porwnanie udziau liczby produktw z wartoci sprzeday, ktr generuj rdo: opracowanie wasne
Jak wida grupa A obejmuje siedem produktw: nr 31, 29, 30, 8, 21, 27, 16. Stanowi one 23% wszystkich pozycji wzitych pod uwag w analizie i generuj a 79,74% przychodw ze sprzeday. Zostaa potwierdzona zasada Pareto: okoo 20% wyrobw decyduje o 80% zyskw. Grupa A to grupa najcenniejsza, to towary kluczowe. Kontrola tych 23% pozycji zapasw zapewni kontrol pozycji decydujcych o okoo 80% sprzeday. Najwaniejsze w kontroli tych zapasw jest zapewnienie odpowiedniego
Strona | 38
poziomu zapasw na magazynie, naley take dba o wysok jako oferowanych produktw. Firma moe rwnie wzi pod uwag cykl ycia wyrobw, by dopasowa odpowiedni strategi marketingow. Poniewa towary w fazie schyku rynku, ktre niedugo mog przesta generowa przychody spowoduj utrat znacznej czci zysku przedsibiorstwa. W przypadku tej grupy nie naley pomija analiz cen zakupw materiaw i gotowych towarw (wykonywanych na nasze zlecenie) i terminw ich dostaw, gdy czas ten wpywa na oferowany przez przedsibiorstwo poziom obsugi. A take analiz mar sprzeday, analiz konkurencji. Zaleca si codzienn kontrol zapasw zgodn z modelem ROP. Naley dokadnie ustali minimalne i optymalne stany magazynowe tych wyrobw. Grupa B obejmuje trzynacie produktw, ktre stanowi 42% analizowanego asortymentu i generuj 15,12% przychodw ze sprzeday. W skad grupa B wchodz produktu o mniejszym znaczeniu dla firmy, dlatego nie jest konieczna tak wysoka dyscyplina jak dla grupy A. Jednake te wyroby warte s sporej uwagi, lecz nie powinny pochania zbyt duych kosztw. Grupa C to 11 wyrobw, stanowicych 35% liczby wszystkich pozycji, generujcych jedynie 5,41% przychodw ze sprzeday. W przypadku tej grupy naley pamita, e nie opaca si ponosi wysokich kosztw magazynowania, czy obsugi transakcji, poniewa nie przynosz duych zyskw i takie inwestycje si nie zwrc. Analiza zakupw materiaw na te wyroby czy towarw nie musi by tak dokadna jak w przypadku grupy A. Podobnie jest w przypadku stanw magazynowych, ciga analiza tych zapasw wygeneruje niepotrzebne koszty. Nastpnie przeprowadzono analiz XYZ. Kolejno wykonane kroki to: [1] na podstawie iloci sprzedanych sztuk w poszczeglnych miesicach obliczono ich redni osobno dla kadego produktu, [2] na podstawie iloci sprzedanych sztuk w poszczeglnych miesicach obliczono odchylenie standardowe, [3] wyznaczono wspczynnik zmiennoci zgodnie ze wzorem, [4] posortowano rosnco wspczynniki zmiennoci, [5] przydzielono produkty do grup X jeli wspczynnik zmiennoci by mniejszy bd rwny 15%, do grupy Y, gdy mieci si w przedziale midzy 15%, a 30% i do grupy Z, gdy przekracza warto 30%. Strona | 39
[6] Uzyskane wyniki zamieszczono na wykresie 4.3 i w tabeli 4.1. Przeprowadzenie analizy XYZ zostao przedstawione w zaczniku 5.
Wykres 4.3 Wyniki analizy XYZ rdo: opracowanie wasne Tabela 4.1 Wyniki analizy XYZ udzia poszczeglnych grup w sumie wszystkich produktw Liczba produktw Udzia [%] w sumie w grupie [szt.] liczby produktw X Y Z 10 32% 16 52% 5 16% rdo: opracowanie wasne
Do grupy X naley 32% wyrobw z numerami: 20, 23, 8, 5, 30, 29, 24, 10, 21, 15. Co za tym idzie to produkty charakteryzujce si regularnym zapotrzebowaniem i moliwa jest duo dokadno prognozowania. Dla grupy tej celowe wydaje si by zsynchronizowanie dystrybucji z produkcj, ktra bdzie dostosowana do prognoz popytu. Wykorzysta mona zasad Just in Time. Do grupy Y naley 16 produktw, czyli 52% wszystkich produktw. Ich sprzeda jest bardziej zmienna, podlega pewnym wahaniom. Dlatego te prognozowanie jest rednio dokadne. W przypadku tej grupy zaleca si zaopatrzenie na te wyroby oprze na okreleniu poziomu zapasw.
Strona | 40
Do grupy Z naley pozostae 16% wyrobw. W ich przypadku mamy do czynienia z nieregularnym zbytem i ma dokadnoci prognozy. Dystrybucja tych wyrobw powinna by powizana z pojawiajcymi si zamwieniami. Przedsibiorstwo Gold Drop powinno by przygotowane na elastyczne realizowanie zlece kontrahentw. Dlatego te dostawcy materiaw potrzebnych do produkcji tych wyrobw powinni gwarantowa krtki czas dostawy, a dostawy powinny by mae. Wtedy Gold Drop bdzie w stanie szybko reagowa na potrzeby rynku. W wyniku obu analiz ABC i XYZ otrzymano podzia towarw. Nastpnie zaklasyfikowano je do grup AX, AY, AZ, BX, BY, BZ, CX, CY, CZ, co przedstawia tabela 4.2.
Tabela 4.2 Wyniki analizy ABC/XYZ
A
Wysoka dokadno prognozy rednia dokadno prognozy Niska dokadno prognozy
B
10, 15, 20, 23, 24
C
5
8, 21, 29, 30
16, 27, 31
1, 2, 4, 13, 14, 17
3, 6, 7, 12
Jak wida w tabeli 4.3 najwikszy udzia w sumie analizowanych zapasw ma grupa BY: 22,58%, czyli zapasy generujce du cz przychodw ze sprzeday i charakteryzujce si relatywnie du regularnoci zapotrzebowania. Niestety duy Strona | 41
udzia w sumie sprzeday ma grupa CY 19,35%. S to zapasy generujce najmniejsze zyski, lecz cechuj niezbyt du zmiennoci zapotrzebowania. Propozycje zarzdzania wszystkimi grupami naley czy wedug wskaza wobec poszczeglnych grup (A, B, C, X, Y, Z), ktre zamieszczone s poniej odpowiadajcym ich analizom w tym podrozdziale. Ponadto systemy zamawiania surowcw, materiaw i towarw zintegrowane z analizami zapasw zostay zaprezentowane na rysunku 4.1. S one odmianami modelw ROP i ROC
Metoda SDE zostaa przeprowadzona w kilku krokach: [1] Zebrano towary oferowane przez firm w tabeli 4.4 i podzielono je wedug tego czy pochodz z obrotu krajowego czy s importowane przez Gold Drop. [2] Jeli pochodz z obrotu krajowego wyznaczono odlego siedzib dostawcw od siedziby przedsibiorstwa Limanowa w kilometrach z wykorzystaniem map Google [3] Nastpnie po analizie zoonoci procesu produkcyjnego towarw oraz trudnoci z ich pozyskaniem wynikajcych z odlegoci i problemw transportowych przypisano towary do grup S, D, E. Lista towarw znajduje si w tabeli 4.4.
Tabela 4.4. Towary oferowane przez Gold Drop
(2 rodzaje)
KRAJ
F.U. Wicek A.
apczyca 40 km
6 7 8 9 10 11
(4 rodzaje) Dix pasta BDX - detergentowa Dix pasta BHP - cierna Attis mydo toaletowe 100g (3 rodzaje) Attis mydo hotelowe Krem do rk Grehen (100 ml) 3 rodzaje Grehen Sp. z o.o. Betasoap Sp. z o.o. Warszawa 359 km Warszawa 359 km Zakad P.H.U. Chemix Katowice 157 km
Strona | 43
12 13 14 15 16 17
Gbki kpielowe (16 rodzajw) Zmywaki do naczy (4 rodzaje) cierki (3 rodzaje) Pumeksy (5 rodzajw) Gold Wax (classic, antistatic) Breezco odwieacze powietrza (14 rodzajw) Dalan myda Multi care Pumice - I.M.P.A. Wika Bis Kutno 407 km Wocawek 449 km
Turcja
18 19 20 21 22
(4 rodzaje) Dalan myda w folii (5 rodzajw) Dalan mydo hotelowe Dalan mydo w pynie (6 rodzajw) Dix tabletki do zmywarek Booster proszek do prania
23 24 25 26 27
IMPORT
Dalan
myda
owocowe
Turcja
Wochy
Czechy
28 29 30 31 32
(kolor, biel) 2 kg
KRAJ
POLPAK
IMPORT
Strona | 44
S S S S S S S S S S S S S D D E E E E E E E E E E E E
16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 2 7 1 3 4 5 6 8 9 10 11 12 13 14
Strona | 45
E E E E E
15 29 30 31 32
Towary zakwalifikowane do grupy S Rzadkie zostay tutaj wczone gwnie ze wzgldu na to, e s importowane spoza granic kraju. Te pozycje mogyby by sprowadzane z terenw bliszych, gdy na tynki istnieje wybr innych producentw, jednake klienci Gold Drop s ju przyzwyczajeni do tych marek i jakoci jakie za sob one nios. Dodatkowym problemem s towary nr 16 i 26, ktre s produkowane pod mark Gold Drop. Co przemawia za pozostaniem w kooperacji wanie z tymi producentem, gdy znaj on ju specyfik produktw Gold Drop. Zapasy z grupy S nazwano kluczowymi, gdy wikszo pozycji z tej grupy ma duy wpyw na wynik przedsibiorstwa. Gold Drop nabywa je zagranic, aby mie pewno e s niszow lub nawet jedyn firm, ktra oferuje je na polskim rynku. Dlatego zaleca si pozostanie na drodze tzw. zakupw globalnych. Co wicej wsppraca z ich dostawcami toczy si ju od jakiego czasu. Naley wspiera utrzymywanie partnerskich relacji i rozwj wsppracy, zwaszcza wobec dostawcw towarw sygnowanych mark Gold Drop. [21] Towary, ktre zostay zakwalifikowane do grupy D Trudne odznaczaj si bardziej skomplikowanym procesem produkcji. W ich skad wchodz silne detergenty i inne substancj chemiczne, co powoduje e s one zaliczane do grupy towarw niebezpiecznych. Wymagaj one nie tylko specjalnych warunkw produkcji, ale take przechowywania i magazynowania. Grupa D s to towary trudne do magazynowania, poniewa wymagaj szczeglnego traktowania. Dlatego mona by przemyle spraw skadowania ich u dostawcy. Wymagaoby to znalezienia dostawcy lokalnego lub wynegocjowanie u obecnych zapewnienia dostawy Just In Time.
Strona | 46
Pozostae towary zostay zaliczone do grupy E atwe, poniewa s dostpne na rynku krajowym. Towary 1, 3, 4, 5, 6, 8 s produkowane pod mark Gold Drop, dlatego podobnie jak 16 i 26 s szczeglnie trudne do zastpienia przez odpowiedniki produkowane przez innych przedsibiorcw. Wahano si przed zaliczeniem ich do grupy towarw trudniej dostpnych, jednake s to produkty o do nieskomplikowanym procesie produkcyjnym, ktry nie niesie ze sob wikszych problemw i nie s to towary importowane. Towary 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 29, 30, 31, 32 s niewtpliwie towarami E nie s one produkowane pod mark Gold Drop i s atwo dostpne na rynku krajowym. Wrd nich s takie towary jak gbki kpielowe czy ciereczki, w ktre mona si bezproblemowo zaopatrzy. Towary grupy E s atwe do pozyskania przez Gold Drop, wic naley zadba o uproszczony proces ich nabywania, minimalizacj kosztw administracyjnych. Mona by zwikszy elastyczno rde poprzez poszerzenie grupy ich dostawcw. Nie naley jednak lekceway wagi tych zapasw, poniewa ich brak znaczco wpyn by na przychody i renom Gold Drop. [21]
Strona | 47
Zakoczenie
Niniejsza praca udowodnia jak wane s zapasy w dziaalnoci gospodarczej. Gwne tego przyczyny to fakt, e nie jest osigalne idealne zsynchronizowanie licznych procesw rynkowych. Zapasy stanowi bufor midzy produkcj, a dystrybucj, co wynika ze zmiennoci popytu. Wystpuj rnice midzy strumieniem zakupw, powikszajcym wielko zapasw, a strumieniem odpyww wynikajcym ze sprzeday tych zapasw i ich zuycia w jednostce. Dlatego te przedsibiorstwa gromadz zapasy, aby niwelowa niecigo przepyww dbr oraz neutralizowa zakcenia, wahania, ktre s nieodcznym elementem rynku. Podstawowym celem zarzdzania zapasami jest podejmowanie decyzji co? kiedy? ile kupi? aby przy minimalnych kosztach zapasw dotrzymywa zaoonego poziomu obsugi klienta. Koszty czce si z zapasami to gwnie koszty skadania zamwie, utrzymania zapasw, a take koszty wyczerpania oraz nadmiaru zapasw. Zapasy s obecne w kadej fazie dziaalnoci gospodarczej: surowce i materiay w logistyce procesw zaopatrzenia, produkcja niezakoczona w logistyce procesw produkcji oraz wyroby gotowe i towary w logistyce dystrybucji. Dlatego te metody tworzenia zapasw s jednym z najwaniejszych zada dla przedsibiorstw. Jednym z powodw dlaczego tak wanie jest, stanowi fakt, e zapasy wi si z zamroeniem kapitau. Za z drugiej strony gromadzenie zapasw jest niezbdne dla zapewnienia zaoonego poziomu obsugi klienta. Wyzwanie stanowi utrzymanie optymalnych zapasw, minimalizujc koszty ich utrzymania, a maksymalizujc oglne korzyci przedsibiorstwa. Pierwszym krokiem usprawniania zarzdzania zapasami jest ich klasyfikacja. Klasyfikacja generowanych ABC/XYZ pozwolia ze na podzia zapasw wedug wysokoci przychodw sprzeday oraz regularnoci zapotrzebowania.
W przypadku wyrobw zaliczanych do grupy X o duej celnoci prognoz popytu naley zadba o zsynchronizowanie produkcji z dystrybucj. Ponadto w przypadku tych towarw, ktre generuj najwysze zyski tj. grupa A i w mniejszym stopniu grupa B naley zapewni wystarczajcy poziom zapasw na magazynie, aby nie traci Strona | 48
potencjalnych przychodw ze sprzeday. Dokadna analiza stanu zapasw, mar tych wyrobw, cyklu ich ycia moe przynie wiele cennych informacji mogcych przysuy si polepszeniu ich zarzdzania. Zapasy z grup C nieprzynoszce duych zyskw nie powinny by obiektem tak wnikliwych analiz, poniewa potencjalne inwestycje poniesione na te grupy nie zwrc si. Dodatkowo te wyroby, ktre nale te do grupy Z nie cechuj si regularnym zapotrzebowaniem, dlatego te dystrybucja powinna by w ich przypadku dostosowana do zamwie. Gold Drop musi elastycznie reagowa na potrzeby rynku. Ponadto przeprowadzona analiza ABC potwierdzia suszno zasady Pareta. Natomiast analiza SDE moe zosta wykorzystana przy ustalaniu strategii zakupw. Kryterium podziau jest dostpno pozyskania towarw. Z dostawcami pozycji z grupy S Rzadkie naley rozwija partnerskie relacje i dba o rozwj wsppracy. Grupa D to towary Trudne w tym przypadku niebezpieczne, zatem dobrze by byo wynegocjowa z dostawcami przeniesienie na nich obowizku magazynowania tych towarw i zapewnienia dostaw w systemie Just In Time. Najatwiejsze do zdobycia s towary grupy E. Aby nie generoway wysokich kosztw mona by zadba o uproszczenie procesu nabywania oraz poszerzy gron dostawcw. Cel pracy zostaa osignity, a przeprowadzone analizy zapasw day podstaw do wprowadzenia zmian i usprawnie w ich zarzdzaniu.
Strona | 49
Literatura
[1] Abt S., Zarzdzanie logistyczne w przedsibiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998, [2] Andrzejczyk P., Zajc J., Zapasy i magazynowanie. Przykady i wiczenia, Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2009, [3] Bendkowski J., Kramarz M., Kramarz W., Metody i techniki ilociowe w logistyce stosowanej : wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Politechniki lskiej, Gliwice 2010, [4] Bose D. C., Inventory Management, Prentice Hall of India Private Limited, New Delhi 2006, [5] Coyle J. J., Bardi E. J., Langley Jr C. J., Zarzdzanie logistyczne, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002, [6] Dayal R., Zachariah P., Rajpal K., Inventory and credit management, Mittal Publications, New Delhi, 1996 [7] Fico K., Logistyka ekonomiczna: procesy logistyczne, BEL STUDIO, Warszawa 2008, [8] Fico K., Zarys mikrologistyki, BEL STUDIO, Warszawa 2004, [9] Goembska E., Kompendium logistyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010, [10] Kisperska Moro D., Krzyaniak S., Logistyka, Instytut Logistyki i Krzyaniak S., Cyplik P., Zapasy i magazynowanie. Tom I Zapasy. Podrcznik Magazynowania, Pozna 2009, [11] do ksztacenia w zawodzie technik logistyk, Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2008, [12] Krzyaniak S., Podstawy zarzdzania zapasami w przykadach, Instytut Kupiec L., Podstawy logistyki, Wysza Szkoa Finansw i Zarzdzania w Logistyki i Magazynowania, Pozna 2005, [13] Biaymstoku, Biaystok 2010, [14] Lysons K., Zakupy zaopatrzeniowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Sarjusz Wolski Z., Sterowanie zapasami w przedsibiorstwie, Polskie
Strona | 50
[16]
Skowronek Cz., Sarjusz Wolski Z., Logistyka w przedsibiorstwie, Polskie Sowiski B.,
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999, [17] Wprowadzenie do logistyki, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszaliskiej, Koszalin 2008, [18] [19] [20] [21] Szymczak M., Decyzje logistyczne z EXCELEM, Difin, Warszawa 2011, http://www.golddrop.com.pl/pl_PL/oferta-handlowa.html, 2011-01-02 http://www.golddrop.com.pl, 2011-01-02 http://www.ioz.pwr.wroc.pl/pracownicy/rudnicki/default_pliki/Strategie%20zak
upowe.pdf, 2011-01-09
Spis tabel
Tabela 1.1 Klasyfikacja zapasw.................................................................................... 10 Tabela 1.3 Zalety i wady metody okresowego przegldu stanu zapasw ...................... 20 Tabela 1.4. Rnice pomidzy modelami poziomu zamawiania i cyklu zamawiania ... 21 Tabela 2.1. Analiza za pomoc poczonych metod ABC/XYZ .................................... 26 Tabela 3.1 Porwnanie sprzeday eksportowej w [z] za rok 2010-2011 ...................... 29 Tabela 3.2 Zestawienie sprzeday eksportowej w roku 2010 wg rynkw ..................... 30 Tabela 3.5 Struktura wartociowa zapasw .................................................................... 33 Tabela 4.4 Wyniki analizy ABC/XYZ ........................................................................... 41 Tabela 4.5. Towary oferowane przez Gold Drop ........................................................... 43 Tabela 4.6. Klasyfikacja towarw wg metody SDE ....................................................... 45
Spis wykresw
Wykres 3.1 Udzia eksportu w wartoci sprzeday za lata 2006-2011 .......................... 29 Wykres 3.2 Zestawienie sprzeday eksportowej w roku 2010 wg rynkw .................... 31 Wykres 3.3 Struktura procentowa zapasw na dzie bilansowy 31-12-2009 ................ 33 Wykres 3.4 Struktura procentowa zapasw na dzie bilansowy 31-12-2009 ................ 34 Wykres 4.1 Wyniki analizy ABC ................................................................................... 38 Wykres 4.2 Wyniki analizy XYZ ................................................................................... 40
Strona | 51
Spis rysunkw
Rysunek 1.1 Rola i funkcje zapasw w systemie logistycznym przedsibiorstwa........... 8 Rysunek 1.2. Gospodarcze przyczyny utrzymywania zapasw ....................................... 9 Rysunek 1.3. Struktura modelowych kosztw zapasw magazynowych ....................... 12 Rysunek 1.4. Koszty zapasw ........................................................................................ 14 Rysunek 1.5. Kryterium optymalizacji wielkoci zapasu ............................................... 16 Rysunek 1.6. Problemy decyzyjne logistyki zapasw .................................................... 16 Rysunek 1.7 Algorytm klasycznego sterowania zapasami wg staego punktu zamawiania ..................................................................................................................... 17 Rysunek 1.8 Model poziomu zamawiania ROP .......................................................... 18 Rysunek 1.9 Model cyklu zamawiania ROC ............................................................... 19 Rysunek 1.10. Algorytm klasycznego sterowania zapasami wg staego cyklu zamawiania ..................................................................................................................... 19 Rysunek 1.11 Model s, S ................................................................................................ 21 Rysunek 2.1. Schemat podziau towarw wg kryterium ABC ....................................... 23 Rysunek 2.2. Stosowanie metody ABC .......................................................................... 24 Rysunek 2.3 Schemat podziau zapasw wg kryterium XYZ ........................................ 25 Rysunek 3.1 acuch logistyczny w Gold Drop rdo: opracowanie wasne na podstawie materiaw firmowych ................................................................................... 28 Rysunek 3.2 Struktura organizacyjna Gold Drop Sp. z o.o. ........................................... 32 Rysunek 3.3 Rejestr Gold Drop rdo: opracowanie wasne ....................................... 35 Rysunek 3.4 Schemat projektu zinformatyzowania Produkcji i Logistyki
w Gold Drop ................................................................................................................... 35 Rysunek 4.1 Sposoby zaopatrzenia w zalenoci od charakterystyki zapasw ............. 42
Strona | 52
ZACZNIK 1
Oferta marki GOLD DROP KATEGORIA PRODUKTU RODZAJE PRODUKTW
ECO Line - pyn do mycia naczy ECO Line pyn uniwersalny ECO Line - pyn do szyb ECO Line - mydo w pynie
DIX - koncentraty oraz tabletki do naczy rodki czyszczce: DIX DIX Professional preparaty specjalistyczne DIX rodki do czyszczenia kuchni, azienki, WC UGA - Krochmal Krochmal: UGA UGA Preparat uatwiajcy prasowanie rodki do prania oraz pukania: BOOSTER BOOSTER - Pyny do prania
Strona | 53
BOOSTER - Wybielacz BOOSTER BABY - pyn do prania ubranek dziecicych FLOOR rczne czyszczenie dywanw FLOOR mechaniczne czyszczenie dywanw FLOOR - pyn do mycia podg drewnianych FLOOR - pyn do mycia paneli podogowych FLOOR pyn uniwersalny FLOOR emulsja nabyszczajca FLOOR - mleczko do pielgnacji podg GOLD WAX - Spray do pielgnacji mebli GOLD WAX - Mleczko do pielgnacji mebli GOLD WAX - Preparat do pielgnacji mebli PRIMAUTO - Szampon samochodowy PRIMAUTO - Letni pyn do spryskiwaczy PRIMAUTO - Zimowy pyn do spryskiwaczy ATTIS - Mydo w pynie
Myda ATTIS
Strona | 54
DALAN - Mydo w pynie DALAN - Nawilajce mydo kremowe DALAN - Pielgnacyjne mydo kremowe DALAN - Mydo dziecice Myda toaletowe DALAN DALAN Mydo toaletowe DALAN FRUIT - Mydo witaminowe DALAN - Mydo hotelowe DALAN glicerynowe Mydo
Kremy do rk: DR GREHEN Gbki kpielowe Gbki, zmywaki oraz ciereczki Gbki samochodowe Zmywaki do naczy cierki Pumeksy
Strona | 55
ZACZNIK 2
Oferta marek wasnych dla sieci handlowych
DELKO
Produkt Filip mleczko aktywne Filip pyn do mycia szyb Teak pyn do podg drewnianych Teak pyn do paneli Teak mleczko do podg
MINI-MAX
Produkt Gigu p. uniwersalny Gigu mleczko aktywne Gigu pukanie Gigu pyn do mycia szyb OC Gigu wybielacz Gigu el kamie i rdza Gigu pyn do mycia szyb AM Joker p. do naczy Gigu pyn do mycia szyb antypara rozpylacz Gigu pyn do mycia podg Gigu pyn do czyszczenia grilli
NASZ SKLEP
Produkt Tanie i Nasze p. do mycia naczy Produkt HELP pyn do prania rczny HELP pyn do prania kolor HELP pyn do prania czarnych SILIA pukanie koncentrat CRASH el WC Mr Siacz szyby rozpylacz Mr Siacz mleczko aktywne Mr Siacz mleczko do czyszczenia kuchni Strona | 56
EUROCASH
Mr Siacz mleczko do czyszczenia azienki INTERMARCHE Produkt APTA pyn do prania automat APTA pyn do prania czarny APTA pyn do prania rczny APTA pyn do szyb TOP BUDGET p. do mycia szyb REAL Produkt TIP mleczko aktywne TIP pyn do mycia naczy rQ pyn do mycia szyb rQ pyn do usuwania kamienia i rdzy MAKRO Produkt ARO mleczko do czyszczenia ARO pyn naczynia SCAWAR Produkt Wiodca marka mleczko Wiodca marka p. uniwersalny Wiodca marka el kamie i rdza Wiodca marka el do WC ECO+ naczynia Wiodca Marka el do udroniania rur Wiodca Marka mleczko do kuchni Wiodca Marka mleczko do azienki TESCO Produkt Daisy pyn do prania automat Daisy pyn do prania rczny Daisy pyn do prania czarny Daisy pyn uniwersalny Daisy professional do grilli Daisy professional do plastiku GAGA pyn do prania tkanin biaych Strona | 57
GAGA pyn do prania tkanin kolorowych Greener Living pyn do okien Greener Living pyn uniwersalny TARKON Produkt TAK! pyn do mycia szyb MATI pyn do mycia szyb antypara TRADIS Produkt Castis mleczko cytrynowe Castis szyby Castis uniwersalny Castis szyby As mleczko do czyszczenia kuchni As mleczko do czyszczenia azienki AS pyn do dywanw AS szampon do dywanw
Strona | 58
ZACZNIK 3
Padziernik
Kod towaru
Produkt
Gold Cytrus 1,0l cytryna Gold Cytrus 0,5l cytryna Window z rozp. ARO 0,5l p.d/naczy mita TEDi ARO cytryna ARO 1,0l p.d/naczy mita Gold Cytrus 5,0l cytryna ARO cytryna uga 750ml krochmal 1,0l p.d/naczy 1,0l 0,5l p.d/szyb p.d/naczy 0,75l amonium
1 2 3 4 5
9,00 5,00 8,00 8,00 6,00 8,00 6,00 10,00 9,00 8,00
z rozpylaczem
6 7 8 9 10
Strona | 59
Wrzesie
Kwiecie
Czerwiec
Listopad
Sierpie
Stycze
Marzec
Lipiec
Luty
Maj
Window z wykiem
0,5l
amoniak
11 12 13
6,00 6,00 7,00 6,00 8,00 8,00 8,00 8,00 8,00 7,00 7,00 8,00 7,00
360 60 150 180 240 300 75 337,5 135 270 1350 300 270
240 90 150 225 240 285 60 270 90 300 1050 375 315
300 75 150 270 240 345 90 202,5 225 270 1350 450 270
240 90 150 180 300 420 60 405 270 270 1200 150 285
360 75 150 135 240 300 90 270 225 270 1050 375 270
450 75 60 225 180 450 75 405 225 270 1200 270 300
300 45 150 180 240 375 90 337,5 225 270 1200 225 285
240 15 120 225 240 270 75 337,5 135 300 1200 375 315
300 60 150 180 300 360 60 135 225 270 900 345 270
330 90 150 180 240 375 75 337,5 225 270 1050 375 300
300 90 150 135 300 300 75 270 225 300 900 300 270
360 105 120 225 240 450 60 270 225 270 1050 210 300
Window 0,75l ocet z rozp. Mr Siacz szyby rozpylacz zielony 500 ml HELP pyn do prania
czarnych 1000 ml APTA 750 ml szyby ty zapas TOP BUDGET p. do mycia szyb 750 rozpylacz TIP 1000 ml naczynia
14
15
16
cytryna TIP 1000 ml naczynia mita rQ pyn do mycia szyb 500 ml rozp. rQ pyn do mycia szyb 500 ml zapas Daisy pyn uniwersalny 1,5L niebieski GAGA 1,5L pyn do prania tkanin biaych GAGA 1,5L pyn do prania tkanin kolorowych
17 18 19
20
21
22
23
Strona | 60
Greener Living 0,5L pyn do okien Greener Living 0,5L pyn uniwersalny Castis szyby 750 ml ocet rozpylacz Castis szyby 750 ml ocet zapas As mleczko do czyszczenia kuchni 750 ml As mleczko do czyszczenia azienki 750 ml Gigu pyn do mycia szyb OC czerwony 750 ml zapas Gigu wybielacz
24
25
26
27
28
29
30 31
13500 10500 13500 16500 19500 16500 10500 16500 16500 16500 10500 13500
Strona | 61
ZACZNIK 4
Analiza ABC
[2]
[6]
9,00 5,00 8,00 8,00 6,00 8,00 6,00 10,00 9,00 8,00 6,00 6,00 7,00 6,00 8,00 8,00 8,00 8,00 8,00 7,00 7,00 8,00 7,00 7,00 6,00 6,50
795 000 1 770 000 1 500 000 1 485 000 2 580 000 1 320 000 1 620 000 17 400 000 2 340 000 3 510 000 3 780 000 870 000 1 650 000 2 340 000 3 000 000 4 230 000 885 000 3 577 500 2 430 000 3 330 000 13 500 000 3 750 000 3 450 000 3 540 000 3 150 000 3 975 000
7 155 000,00 8 850 000,00 12 000 000,00 11 880 000,00 15 480 000,00 10 560 000,00 9 720 000,00 174 000 000,00 21 060 000,00 28 080 000,00 22 680 000,00 5 220 000,00 11 550 000,00 14 040 000,00 24 000 000,00 33 840 000,00 7 080 000,00 28 620 000,00 19 440 000,00 23 310 000,00 94 500 000,00 30 000 000,00 24 150 000,00 24 780 000,00 18 900 000,00 25 837 500,00
0,34% 0,42% 0,57% 0,57% 0,74% 0,50% 0,46% 8,29% 1,00% 1,34% 1,08% 0,25% 0,55% 0,67% 1,14% 1,61% 0,34% 1,36% 0,93% 1,11% 4,50% 1,43% 1,15% 1,18% 0,90% 1,23%
33,16% 15,15% 15,01% 8,29% 4,50% 1,75% 1,61% 1,43% 1,36% 1,34% 1,27% 1,23% 1,18% 1,15% 1,14% 1,11% 1,08% 1,00% 0,93% 0,90% 0,74% 0,67% 0,57% 0,57% 0,55% 0,50%
31 29 30 8 21 27 16 22 18 10 28 26 24 23 15 20 11 9 19 25 5 14 3 4 13 6
A A A A A A A B B B B B B B B B B B B B C C C C C C
Strona | 62
Grupa
5 655 000 6 660 000 79 500 000 78 750 000 174 000 000
36 757 500,00 26 640 000,00 318 000 000,00 315 000 000,00 696 000 000,00 2 099 130 000,00
7 2 1 17 12
C C C C C
Sprzeda roczna
Strona | 63
ZCZNIK 5
Analiza XYZ
[1] Kod towaru rednia ilo sprzedanych sztuk 66 250 147 500 125 000 123 750 215 000 110 000 135 000 1 450 000 195 000 292 500 315 000 72 500 137 500 195 000 250 000 352 500 73 750 298 125 202 500 277 500 1 125 000 312 500 287 500 295 000 262 500 331 250 471 250 [2] [3] Wspczynnik Odchylenie standardowe zmiennoci [%] = / 16254,37004 23788,84383 75226,92941 33920,02626 16096,30110 66263,93507 51961,52423 95155,37533 58620,50526 31005,86455 62011,72910 24633,67983 27010,09912 39943,14141 34641,01615 63478,70079 11894,42192 78603,76032 52548,67873 13568,01051 150000,00000 86484,36538 17901,24424 28123,10600 75543,48537 68128,38816 90330,83134 24,53490 16,12803 60,18154 27,41012 7,48665 60,23994 38,49002 6,56244 30,06180 10,60030 19,68626 33,97749 19,64371 20,48366 13,85641 18,00814 16,12803 26,36604 25,94996 4,88937 13,33333 27,67500 6,22652 9,53326 28,77847 20,56706 19,16835 [4] Sortowanie wspczynnika zmiennoci 4,88937 6,22652 6,56244 7,48665 7,98514 8,12536 9,53326 10,6003 13,33333 13,85641 15,33217 16,12803 16,12803 18,00814 19,16835 19,64371 19,68626 20,37376 20,48366 20,56706 24,5349 25,94996 26,36604 27,41012 27,675 28,77847 30,0618 Kod towaru 20 23 8 5 30 29 24 10 21 15 28 2 17 16 27 13 11 31 14 26 1 19 18 4 22 25 9 [5]
Grupa
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
X X X X X X X X X X Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Z
Strona | 64
28 29 30 31
12 7 3 6
Z Z Z Z
Strona | 65