www.defilharmonie.

be

1e graad SECUNDAIR ONDERWIJS

Beste leerkracht,

Binnenkort woont u met uw klas een OORcollege van deFilharmonie bij. Om goed voorbereid naar het concert te komen bieden wij u graag deze lesmap aan. Hierin vindt u een formulier voor de leerlingen en een versie met de ingevulde antwoorden voor de leerkracht. Op www.delharmonie.be/lesmap kan u al onze lesmappen downloaden. De lesmap bestaat uit drie delen. Het eerste deel is een voorstelling van de orkestinstrumenten. In het tweede deel leren de leerlingen een orkestwerk beluisteren en in het derde deel gaan uw leerlingen zelf aan de slag. De luisterfragmenten kan u downloaden op www.delharmonie.be/luisterfragmenten. Neem zeker een kijkje op onze kidsite: www.delharmonie.be/kid. Een aantal van onze OORcolleges verschenen ook als luisterboekje bij uitgeverij Lannoo.

Veel plezier! deFilharmonie

Het Orkest
We hebben voor uw leerlingen 2 kruiswoordraadsels uitgewerkt om de orkestinstrumenten beter te leren kennen. Een moeilijke en een eenvoudigere versie. In de moeilijke versie zitten de termen idiofonen membranofonen chordofonen aerofonen verwerkt. Het tweede kruiswoordraadsel is makkelijker en gebruikt de termen slagwerk houtblazers strijkinstrumenten koperen blaasinstrumenten.

MOEILIJKE VERSIE Vul onderstaand kruiswoordraadsel in. Deze websites kunnen je zeker helpen: www.delharmonie.be/kid www.delharmonie.be/abc-klassiek
1 deel van een koperen blaasinstrument, de hoornist plaatst zijn hand in dit onderdeel 2 andere naam voor blaasinstrumenten 3 deel van het mondstuk van een klarinet, hobo en fagot 4 naam voor de groep slaginstrumenten waarbij het materiaal van het instrument zelf de klank voortbrengt 5 andere naam voor snaarinstrumenten 6 juiste naam voor de knopjes op koperen blaasinstrumenten waarmee je de noten speelt 7 een voorwerp waarmee je een trompet zachter kan laten spelen (dempen) 8 deze persoon leidt het orkest 9 koperen blaasinstrument 10 groep slaginstrumenten waarbij de klank tot stand komt door een membraan of vel aan het trillen te brengen. 11 deel van een koperen blaasinstrument waarmee de klank gevormd wordt 12 dit heb je nodig om de viool te bespelen

www.defilharmonie.be

2 1

12

7 4

5 8 9

6 11

10

Zet nu nummers 2 4 5 8 10 op de juiste plaats op de plattegrond van het orkest.

MEM

BRA

NOF

ONE

pa

e uk

et tromp
ne lari t t

trombon e
fag hob o

xyl

ofo

on

o ho

rn
k d

tub
ot

rs wa

flui

AERO

ID
FONE

tam tam

IO
N

altv
vio
CHORD OFONEN

iool
t con

ol cel lo
DIRIG ENT

Vul de plattegrond aan met de orkestinstrumenten. Zet ze op de juiste plaats in het orkest.
viool trombone altviool klarinet tuba xylofoon trompet - tam tam cello pauken hobo hoorn fagot contrabas dwarsfluit

FO
a rab s
2

NE

www.defilharmonie.be

EENVOUDIGE VERSIE Vul onderstaand kruiswoordraadsel in. Deze website kan je zeker helpen: www.delharmonie.be/kid
1 groep instrumenten die worden bespeeld met een strijkstok 2 instrumenten gemaakt uit metaal 3 slaginstrument 4 houten blaasinstrument 5 laagst klinkende koperen blaasinstrument uit het orkest 6 strijkinstrument 7 groep blaasinstrumenten 8 deze persoon leidt het orkest 9 koperen blaasinstrument met ventielen 10 blaasinstrument waarbij de muzikant zijn hand in het instrument plaatst om een mooie toon te verkrijgen
17 1 2

11 houten blaasinstrument dat bespeeld wordt met een enkel rietblad 12 het grote broertje van de viool 13 koperen blaasinstrument zonder ventielen 14 strijkinstrument dat rechtstaand bespeeld wordt 15 tokkelinstrument met vele snaren 16 houten blaasinstrument dat via een dubbelriet aangeblazen wordt 17 groep instrumenten die helemaal achteraan het orkest geplaatst worden 18 houten blaasinstrument dat via een dubbelriet aangeblazen wordt 19 slaginstrument met een vel (membraan)
9

10

4 12 11

13 19 5 14 6 16 18 7 15

www.defilharmonie.be

Zet nu de woorden op de juiste plaats op de plattegrond van het orkest. De instrumentgroepen noteer je in de pijlen, de instrumenten in de vakjes.

sla
pauken
m tro

gw

erk

et tromp
ne lari rsfl t

trombon e
fag hob o

xyl

ofo

on

r oo

n
k

tub
ot

bla
strijkin

n en te er en p ko trum ins as

a dw
har p

uit

houtb
altv iool

lazers

vio
strume nten

ol cel lo

b tra con as

dirige

nt

Vul de plattegrond aan met de cello en de xylofoon.

www.defilharmonie.be

Muziek beluisteren:

Droom van een heksensabat

Met deze opdracht worden volgende eindtermen bereikt: 1 leerlingen kunnen gericht luisteren en hun waarneming toetsen aan reeds verworven kennis, vroegere ervaringen of eigen fantasie. 2 leerlingen kunnen in gegeven muziekwerken de basiscomponenten ritme, melodie, muzikale vorm en klankkleur waarnemen en herkennen. 3 leerlingen kunnen in gegeven muziekwerken stemsoorten en instrumenten onderscheiden en vergelijken.

We beluisteren het laatste deel van het muziekwerk de Symphonie Fantastique van Hector Berlioz. Het luisterfragment kan je downloaden op www.defilharmonie.be/luisterfragmenten. Tip: Meer info over Hector Berlioz en de Symphonie Fantastique vind je op www.defilharmonie.be/grote-meesters In deze oefening gaan we op zoek naar de trucjes van de componist. Hoe gebruikt Berlioz het orkest om de heksensabbat weer te geven? We vinden heel wat elementen in de muziek die onze verbeelding prikkelen. Beluister met uw klas de verschillende fragmenten van het laatste deel en ga op zoek naar de muzikale parameters die de componist gebruikt om het geheel te verklanken. Na elk fragment (zie timing!) stopt u de muziek zodat u het schema kan invullen. Laat de leerlingen bij elk fragment een omschrijving maken van de sfeer en een tekening van wat zij zich erbij voorstellen. Op het einde heeft u een mooi stripverhaal.

000 117 Spookachtige sfeerschepping

117 325 De geliefde als heks

325 455 Groteske begrafenisceremonie

455 927 Demonische heksendans

Dreigend motief in contrabassen en celli. Dalende motieven eerst in fluit/piccolo/hobo. Daarna als echo in hoorn. We horen 2 maal hetzelfde. Klinkt mysterieus.

De klarinet speelt het deuntje van de heks. Afgewisseld met een climaxuitbarsting in de andere instrumenten. De heks klinkt schril/hoog en gemeen.

Klokken roepen de sfeer van een kerk op. De tuba speelt een statige melodie. Klinkt triestig.

Er klinkt een vrolijker thema. Verschillende stemmen spelen door elkaar. Klinkt een beetje chaotisch. Af en toe horen we gekletter van beenderen in de strijkers (pizzicato)

www.defilharmonie.be

Musiceren:

Onze eigen droom

Met deze opdracht worden volgende eindtermen bereikt: 7 leerlingen kunnen enkele muziekinstrumenten speels onderzoeken. 8 leerlingen kunnen een gevarieerd aanbod van eenvoudige muziekwerken in groepsverband uitvoeren. 9 leerlingen kunnen onder leiding een eenvoudig, door henzelf bedacht muzikaal gegeven vocaal, instrumentaal of met beweging improviseren en streven hierbij naar originaliteit en authenticiteit.

We maken met de klas een eigen compositie bestaande uit 4 delen (net als het luisterfragment uit de Symphonie Fantastique van Berlioz). 1 We verdelen de klas in groepjes van maximum 5 leerlingen en zoeken eerst een thema voor onze compositie. Enkele voorbeelden: Een avondje tv, de stad, een vakantiedag, een wandeling in de natuur, de supermarkt, een reclameboodschap, ... 2 Dit thema verdelen we in 4 delen. De 4 delen bouwen we als volgt op: Het eerste deel is een sfeerschepping, het tweede deel zal ons eerste thema of idee bevatten, het derde deel wordt een rustig stukje muziek en het laatste deel een ware apotheose. Voor een avondje tv zou dat het volgende kunnen zijn: sfeerscheppen, een leuk kinderprogramma, een documentaire en een concert. Voor de stad: het ontwaken van de stad, het ontbijt, de drukte van het verkeer en een ongeluk of overval. 3 Per deel brainstormen we over concrete geluiden die erbij passen. Voor het ontwaken van de stad: een deur van een auto dat dichtklapt, stille voetstappen op het voetpad, een schoolbel, een trein, het gekwetter van vogels die net wakker zijn, een blaffende hond, 4 We verklanken deze concrete geluiden door (zelfgemaakte) muziekinstrumenten, bodypercussion (geluiden die we met ons lichaam kunnen maken: met de voeten stampen, met de vingers knippen, in de handen wrijven, ) of door mondgeluiden (fluisteren, blazen, met de tong klakken, keelgeluid, ) 5 We maken per groepje een partituur van onze compositie. Opmerking: gebruik grote bladen papier zodat die achteraf op het bord kunnen geplaatst worden en ze voor de hele klas duidelijk leesbaar zijn. 6 De klankkaarten worden op het bord gehangen en de verschillende groepjes kunnen hun composities aan de klas laten horen! Variatie: De klankkaarten van de verschillende groepjes worden doorgegeven. Je moet dus in jouw groepje de klankkaarten van een ander groepje proberen te verklanken, ook al weet je niet exact welk thema of welke ideen het andere groepje had.