Tradycja Mahasiddhw w Tybecie

Wikszo ludzi Zachodu uwaa, e wszyscy lamowie koniecznie musz by mnichami. Fakty maj si jednak inaczej, poniewa tybeta skie s!owo lama "bla#ma$ jest t!umaczeniem sansk%yckie&o s!owa '&u%u', kt(%e oznacza duchowe&o mist%za, kt(%ym moe by za%(wno cz!owiek wiecki jak i mnich. )ie mniej jednak monastycyzm, i mnisi styl ycia zawsze by! &!(wn *o%m buddyjskich instytucji i spo!ecznych o%&anizacji &dziekolwiek %ozp%zest%zenia! si buddyzm w +zji. ,a buddyjska kultu%a klaszto%na zosta!a wp%owadzona do ,ybetu z -ndii w si(dmym i (smym wieku naszej e%y, ponownie oy!a w jedenastym wieku po czasowym p%zymieniu. .uddyjscy uczeni indyjscy p%zynieli ze sob do ,ybetu wyjtkowo bo&at i &!bok, tysicletni duchow kultu%, kt(%a w samych -ndiach zanikn!a w t%zynastym stuleciu, w wyniku totalne&o zniszczenia wielkich klaszto%nych uniwe%sytet(w /(!nocnych -ndii p%zez najazd ho%d z +*&anistanu i 0ent%alnej +zji %abujcych, pld%ujcych i &wa!ccych i naw%acajcych si! miejscow ludno na -slam. Wiele z intelektualnej spucizny tych uniwe%sytet(w, kt(%a za&in!a w -ndii p%zet%wa!a w ,ybecie. /odczas tych wczesnych wiek(w tybeta ski %zd sponso%owa! jeden z najwikszych t%anslato%skich p%ojekt(w jaki kiedykolwiek by! podjty w histo%ii. ,!umaczenia o&%omnej iloci tekst(w .uddyzmu 1ahajana z sansk%ytu na tybeta ski. 2ecz mimo to e klaszto%y ich kultu%a i mnisi p%zez ostatnie dwa i p(! tysica lat stanowili spo!eczn instytucj ch%onic i p%zekazujc buddyjsk spucizn, istnia!y i istniej inne *o%my buddyjskich nauk i p%aktyk. )awet za czas(w same&o .uddy 3akjamunie&o nie wszyscy z je&o &!(wnych naladowc(w byli mnichami, na p%zyk!ad cz!owiek wiecki, kupiec Wimalaki%ti, pot%a*i! pokona w debacie na temat 4unjaty czy pustki wielkie&o uczone&o same&o 3za%iput%. )aukowcy tacy jak 5. 2amotte i 5. 0onze spekuluj e napicia pomidzy odzian w sza*%anowe szaty sta%szyzn klaszto%nej spo!ecznoci a ubie%ajcymi si na bia!o lide%ami wieckiej buddyjskiej spo!ecznoci by!y jednym z czynnik(w histo%yczne&o %ozwoju 1ahajany. Zaledwie sto lat po odejciu /ana .uddy nastpi!a schizma podczas sobo%u w Waiszali pomidzy 3thawi%ami lub 3ta%szymi a 1ahasan&ikami lub st%onnikami Wiksze&o Z&%omadzenia w sk!ad kt(%e&o wchodzi!o wielu wieckich lide%(w. /odczas &dy t%adycje p%zechowywane p%zez 3thawi%(w lub sta%szych mnich(w %ozwin!y si w postaci jedenastu szk(! .uddyzmu 6inajany, kt(%e zak!ada!y e w celu uwolnienia si z cyklu od%odze po pie%wsze t%zeba od%odzi si jako mczyzna, a po d%u&ie zosta mnichem, 1ahasan&ikowie ut%zymywali e owiecenie jest dostpne dla kade&o, mczyzny i kobiety, mnicha i wieckie&o z powodu te&o i kada jednostka posiada wewnt%zn dyspozycje do owiecenia. 3po!eczno 1ahasan&ik(w by!a podstaw z kt(%ej p(7niej wy%os!a 1ahajana. Za%(wno 3thawi%owie jak i 1ahasan&ikowie posiadali autentyczne t%adycje si&ajce wstecz histo%yczne&o .uddy, pomimo e %(ni!y si one w &!(wnych za!oeniach. W t%adycji 1ahasan&ika#1ahajana osoby wieckie "kobiety i mczy7ni$ mo&!y by pe!nop%awnym p%aktykujcym 8ha%m .uddy, a nie tylko cz!onkiem 3an&i d%u&iej kate&o%ii, w p%zeciwie stwie do pie%wszo%zdne&o kle%u mnich(w. 6isto%ycznie %zecz bio%c najwaniejsz dla %ozwoju buddyzmu w ,ybecie by!a t%adycja 1ahasiddh(w, kt(%a %ozwija!a si w ok%esie wczesne&o %edniowiecza "9#:9 w n.e.$ w /(!nocnych -ndiach. Filozo*icznie ten %uch opie%a! si na inspi%acjach odk%ytych w 3ut%ach 1ahajany, usystematyzowanych w *ilozo*icznych szko!ach 1adhjamiki i 0ittamat%y, lecz je&o metody medytacji i p%aktyki by!y %adykalnie inne od cze&okolwiek co mona by!o

zobaczy w klaszto%ach. 3ansk%ycki te%min 1ahasiddha oznacza Wielkie&o +depta. 3iddha lub adept jest jednostk, kt(%a pop%zez p%aktyk sadhany, duchow i *izyczn dyscyplin lub p%ocesie %ealizacji osi&a %ealizacj siddhi, *izycznych i duchowych mocy. ,e metody ujawnia!y buddyjskie wite teksty znane jako ,ant%y. 0zasami za ich 7%(d!o uznaje si histo%yczne&o .udd, lecz znacznie czciej jest nim ponadhisto%yczny aspekt .uddy zwany Wad%adha%, kt(%y ujawnia ,ant% bezpo%ednio w wizji ok%elone&o 1ahasiddhy. ,a niewy%a7na i s!abo zde*iniowana wsp(lnota 1ahasiddh(w by!a histo%ycznym pod!oem objawienia Wyszych ,ant%, +nutta%a. ;ni z%ywali z konwencjonalnym yciem klaszto%(w buddyjskich po%zucajc je szli p%aktykowa do jaski , las(w i wiosek /(!nocnych -ndii. W ca!kowitym p%zeciwie stwie do osiad!ej klaszto%nej spo!ecznoci ich czas(w, kt(%a koncent%owa!a si na buddyjskiej inteli&encji w kilku duych uniwe%sytetach klaszto%nych, zaadoptowali oni styl ycia wd%owne&o eb%aka, taki jaki p%ezentuj 3adhu wsp(!czesnych -ndii. Fo%my ascezy wyjaniane w ,ant%ach, w p%zeciwie stwie do 3ut% i Winaji &dzie nauczana jest cieka wy%zeczenia, nale do cieki p%zekszta!cenia &dzie t%ucizny namitnoci, nie s od%zucane, zostaj natomiast kultywowane a do ekst%emum, w celu p%zet%ansmutowania ich ene%&ii w alchemicznej wazie ludzkie&o cia!a w wietlisty nekta% owieconej wiadomoci. ,o jest %ozmylne po%(wnanie z alchemi. <lesie namitnoci pop%zez alchemiczny p%oces sadhany zostaj p%zet%ansmutowane w 8nian "&noz$ poznanie. ,ak wic te wiatowe %zeczy, kt(%ych zazwyczaj wy%zekaj si asceci= wino, miso i seks, kt(%e s post%ze&ane jako wizy t%zymajce ducha w mate%ii i natu%ze, szcze&(lnie kobiety i seks nie s od%zucane w wyszych tant%ach lecz uywane jako ba%dzo wane do owiecenia. )ie by!o to jednak wym(wk i usp%awiedliwieniem dla imp%ez z winem, kobietami i piewem lecz wysoce zdyscyplinowan ascetyczn ciek. ,o z tant%ycznych metod, szcze&(lnie p%acy z ene%&i, i jednymi z najwaniejszych i najba%dziej potnych ene%&ii ludzkie&o dowiadczenia, podania seksusalne&o %ozwin!a si wy%a*inowana jo&a seksu znana jako >pajama%&a albo <a%mamud%a. /%aktykujcy jo& b%ali sobie za pa%tne%ki seksualne lub ma!onki wiejskie dziewczta. lub nawet dziewczyny z poza kast, takie jak 8ombhi, 0zandale ect. yjc z nimi na odosobnieniu lub w wioskach wykonujc zawody ludzi nisko u%odzonych. )a p%zyk!ad m!ody b%ami ski uczony 3a%aha sp%o*anowa! sw(j status spo!eczny pop%zez otwa%te ycie z dziewczyn z niskiej kasty, kt(%a zajmowa!a si wy%abianiem st%za!, obecnie jest on uznawany za jedne&o z najwikszych poet(w i uczonych t%adycji buddyzmu tant%yczne&o. -nnym p%zyk!adem moe by )a%opa, kt(%y by! uczonym i %ekto%em klaszto%ne&o uniwe%sytetu )alanda, po%zuci! akademick ka%ie% aby poda za naukami ,ilopy, o dzikim spoj%zeniu i wy&ldzie w p(! szalone&o ascety, kt(%y mieszka! w wielu odosobnionych miejscach k%emacji zw!ok, z kobietami wtpliwej %eputacji. ;&(lnie %zecz bio%c w -ndii ,ant%y +nutta%a nie by!y p%aktykowane w klaszto%ach z te&o powodu e ich p%aktyki s niez&odne z Winaj, zasadami i lubowaniami cicymi na mnichach. Z pocztku by!o tak %(wnie w ,ybecie. ,%adycja ta istniejca poza lecz pa%alelnie do dyscypliny monastycznej zosta!a p%zyniesiona do ,ybetu p%zez takich z%ealizowanych 1ahasiddh(w takich jak /admasambhawa i Wimalamit%a i chtnie zaadoptowanych jako &!(wne nie#klaszto%ne p%aktyki tant%ycznych cykl(w, up%awiane p%zez takie jednostki jak )ubczen 3an&ye ?esze "&)ubs#chen 3an&s#%&yas ye#shes$ "-@ w$, kt(%y w p%zeciwie stwie do mnich(w klaszto%u 3amye nosi! cza%ny kapelusz 0za%ownika .onu. )ubczen by! nie tylko onatym lam, tant%ycznym cza%ownikiem i ma&iem, by! %(wnie uczonym i t!umaczem, ?ednake je&o p%aca, studia i t!umaczenia tant% 1ahajo&i "technicznych opis(w Wyszych ,ant% wczesne&o ok%esu$ sp%awi!y e on i jemu podobni wyszli poza kont%ol i sponso%at %zdu. ,!umaczenia i p%aktyki 3ut% i Winaji i w ba%dzo o&%aniczonym zak%esie &!(wnie )iszych ,ant% by!o wszystkim co sankcjonowa! i *inansowa! %zd ,ybetu. .y!o tak dlate&o e powysze %ep%ezentowa!y o*icjalny buddyzm.

Wysze tant%y 1ahajo&i "we wczesnym ok%esie$ o%az +nutta%a tant%y "w ok%esie p(7niejszym$ by!y z pocztku czym jakby poza p%awem, unde%&oundowym %uchem. 3p%zeczne i wolnomylicielskie &nostyczne opinie tant% a szcze&(lnie ob*ita symbolika seksualna "sp(!kujce b(stwa, nak!anianie do p%aktyk kazi%odczych ect.$ by!a obliczona na ob%aanie uczu &%zeczne&o spo!ecze stwa. )ie znaczy to e ,ybeta czycy byli pu%yta scy. W ,ybecie kultu%a seksu nie jest czym z!ym. ?est czym natu%alnym jak apetyt, &!(d czy p%a&nienie, kt(%e zaspokajamy swobodnie bez jakie&okolwiek poczucia winy. Wy%aanie swej seksualnoci publicznie by!o jednak od%adzane, tak wic pie%wsze wyob%aenia sp(!kujcych b(stw nie by!y pokazywane publicznie. )awet w -ndiach &dzie e%otyczny symbolizm nie by! tak o&%aniczany tant%y by!y wybitnie ezote%yczn t%adycj. ?ednak to wszystko co zosta!o wy%aone w tant%ach znalaz!o si tam z uwa&i na sw wa%to szokowania, jest czci metody uywanej w tant%ach do wyniesienia jednostki poza jej o&%aniczenia, do p%zebicia si pop%zez spo!eczne i klaszto%ne konwencje. Z te&o powodu ob*ito sp%zecznych stwie%dze , mo&cych zaszokowa konwencjonaln mo%alno .%ami skich kap!an(w i .uddyjskich mnich(w, zosta!a w!oona w usta .uddy. )ie dziwi opisane w tant%ze Auhjasamaja zda%zenie, &dy z&%omadzenie mnich(w s!ucha!o p%awdziwych nauk wy&!aszanych p%zez .udd padli p%ze%aeni tym ho%%o%em niczym ma%twi. <to m(&!by pomyle e te tant%y s naukami w %odzaju buddyjskie&o satanizmu. Wzywanie i oddawanie czci %o&atemu i ow!osionemu b(stwu zwanemu 6e%uk kopulujcemu ze sw bosk ma!onk, kt(%y je su%owe miso i pije k%ew wydajc d7wiki podobne do &%zmot(w, otoczony p%zez mskich i e skich na&ich celeb%ant(w odp%awiajcych nocne %ytua!y i o%&ie ta czc i piewajc, p%awdziwy sabat cza%ownic. )a Zachodzie w minionych wiekach tak wy&lda!y pe%we%syjne *antazje ut%zymujcych celibat kap!an(w i pa%anoicznych w!adz # m%oczny spisek p%zeciw .o&u i cywilnym w!adzom. /alenie he%etyk(w, p%zeladowania si&n!y dziewiciu milion(w ludzi zlikwidowanych p%zez powieszenie lub spalenie na stosie ?ednak w buddyjskim kontekcie wyko%zystywanie chtonicznej i luna%nej symboliki jest zupe!nie odmienne. ,utaj celem nie jest obalenie kocielne&o establiszmentu, lub k%(lewskich %zd(w, lecz ty%ani i&no%ancji e&o, *a!szywe&o bo&a i k%(la. ,en luna%ny i chtoniczny symbolizm 6e%uki, Bo&ate&o .o&a, sabatu cza%ownic jest zinte&%owany z duchow ciek do owiecenia. ,ak wic to co ca!y wiat potpia staje si ba%dzo wane dla owiecenia. Zakazany owoc lepiej smakuje, a metod tu jest alchemiczna t%ans*o%macja. W pocztkowym ok%esie Wysze ,ant%y istnia!y w podziemiu, mimo to zosta!y p%zet!umaczone pomimo b%aku usankcjonowania i wspa%cia *inansowe&o ze st%ony %zdu. /%zekazy by!y udzielane p%zez tant%ycznych mist%z(w, kt(%zy p%zybywali do ,ybetu, takich jak &u%u /admasambhawa z (sme&o wieku kt(%y naucza! tant%yczne&o systemu ;miu 6e%uk(w "bkaC b%&yad$ jak %(wnie 8zo&czen. ,%zech z 6e%uk(w by!o wiatowymi b(stwami, zwizanymi z ma&i= 4wiatowi .o&owie, 1amo, matka bo&i i Awa!towne 1ant%y. 8o ich mandal /admasambhawa w!czy! %odzime b(stwa ,ybeta czyk(w, spe!niajce nisze *unkcje. ,ych inicjacji udzieli! w jaskini 0zimphu a nie w niedawno wzniesionym klaszto%ze 3amye. <ult wyszych tant% nie by! p%aktykowany publicznie. 1alowid!a cienne te&o ok%esu p%zedstawiaj pokojowe b(stwa ?o&a ,ant%, a nie pijce k%ew i kopulujce &%o7ne b(stwa +nutta%a ,ant%. <iedy w dziewitym wieku po zab(jstwie buddyjskie&o k%(la Bapalczena buddyzm w ,ybecie podle&a! p%zeladowaniom, dotkn!y one jedynie mnich(w i klaszto%y. F%akcja w %zdzie odpowiedzialna za takie posunicia nie by!a wcale tak anty#buddyjska "jak p%zedstawiaj j anach%oniczne inte%p%etacje$ odczuwa!a natomiast, e mnisi s spo!ecznym pasoytem, a klaszto%y ba%dzo mocno scz k%(lewski ska%biec, w czasach &dy okoliczne wojny czyni!y koniecznym p%zedsiwzicie %odk(w mo&cych zabezpieczy impe%ium

,ybetu. /ojedynczy ,ant%ycy tacy jak )ubczen 3an&ye ?esze kontynuowali p%ywatnie sw p%ac i nauczanie bez zak!(ce ze st%ony %zdu. 1imo e niewiele jest histo%ycznych zapis(w dotyczcych wieku dziewite&o i dziesite&o, ok%es ten jest najwaniejszym dla te&o co p(7niej bdzie znane pod nazw szko!y )in&mapa i Dund%un& .on. /(7niej w jedenastym wieku nastpi!o odnowienie monastyczne&o buddyzmu w 0ent%alnym i Zachodnim ,ybecie, o*icjalnie zapocztkowane i zasponso%owane p%zez %zd zachodnie&o k%(lestwa tybeta skie&o Au&e. -nsk%ypcja podpisana p%zez k%(lewskie&o mnicha 2halama ?esze ;d i je&o k%ewne&o 8awa od, atakuje i potpia 8zo&czen i tant%y 1ahajo&a, a szcze&(lnie sbyo%#&%ol .yo%#ba odwo!ujce si do p%aktyki seksualnej jo&i i s&%ol#ba dotyczce&o %ytualne&o zabijania yjcych istot bez two%zenia jakiejkolwiek ne&atywnej ka%my. ;&(lnie %zecz bio%c tant%y buddyjskie w p%zeciwie stwie do tant% hinduskich powizanych z kultem bo&ini <ali nie an&auj si w %zeczywiste k%wawe o*ia%y, mimo i taki symbolizm moe by w nich uywany. Za%(wno w .uddyzmie jak i w Dund%un& .on w p%zeciwie stwie do plemienne&o szamanizmu kate&o%ycznie od%zuca si i potpia cze%wone "dma% mchod$ lub inaczej k%wawe o*ia%y. ?ednake seks jest inn sp%aw. 1ahasiddhowie indyjscy i pocztkowo ich tybeta scy naladowcy p%aktykowali jo& seksu nie tylko symbolicznie ale %(wnie *izycznie. ,o jednak budzi!o w%(d ,ybeta czyk(w wiele skandali, oska%ali oni tyche lam(w o cudzo!oenie w wityniach. <iedy wielki indyjski tant%yczny mist%z i uczony +tia zosta! zap%oszony do Au&e w Zachodnim ,ybecie "@- w.$ je&o &!(wny ucze 8%omton nie pozwoli! mu naucza wyszych tant%, twie%dzc e ,ybeta czycy niechybnie nie z%ozumiej ich sp%zecznoci i seksualne&o symbolizmu. 8%omton za!oy! pie%wsz samodzieln szko! ,ybeta skie&o .uddyzmu, <adampa kt(%a k!ad!a nacisk na Winaj, dyscyplin klaszto%n. ,ybeta scy uczniowie +tii, o%az cz z ,ybeta czyk(w pod%(ujcych do -ndii na studia %ozpocz!o zak!adanie w!asnych klaszto%(w. ;&(lnie m(wic ,ybeta czykom wydawa!o si e buddyzm moe istnie jedynie &dy s mnisi i klaszto%y, taka spo!eczna instytucja, lub koci(! s!ucy za podstaw dla p%zekazu buddyjskich nauk. 2ecz poza klaszto%ami a wk%(tce %(wnie w nich samych ,%adycja 1ahasiddh(w t%wa!a wz%astajc i kwitnc. A!(wnym te&o powodem by! *akt, e w tamtych czasach -ndyjski .uddyzm stawa! si co%az ba%dziej zdominowany p%zez p%aktyki tant%yczne. .y!o niemoliwym dla jakie&okolwiek tybeta skie&o %e*o%mato%a ,pomimo nowe&o pu%ytanizmu jedenaste&o wieku, zap%zeczy temu e wysze tant%y s s!owem .uddy. Wysze tant%y by!y modne w -ndiach, mist%zowie tacy jak )a%opa, 1ait%ipa +tia itp. nauczali ich swych tybeta skich uczni(w. W ten spos(b nastpi!a zmiana podejcia "do wyszych tant%$. Wysze tant%y nie nadawa!y si na zbio%owe p%aktyki mnich(w, poniewa tant%yczna sadhana %ak %(wnie celeb%owanie uczt "&anaczak%apuda$ podczas kt(%ych wyma&ane by!o jedzenie misa, picie wina i odbycie stosunku seksualne&o. /%zynajmniej te dwa ostatnie mo&!y spowodowa z!amanie mnisich lubowa . ,ak wic to co pojawi!o si w jedenastym wieku zosta!o zmienione w zewnt%znym stylu p%aktyki. ,ant%y +nutta%a wieo p%zyniesione z -ndii zosta!y na nowo p%zet!umaczone na tybeta ski, p%aktykowane by!y w stylu niszych ?o&a ,ant%. /omimo i w ?o&a ,ant%ach jest wiele %ytualnych dzia!a , niema tam nic co mo&!oby wyma&a od mnich(w do na%uszenia ich lubowa . ;becno kobiety, 8akini jest konieczna podczas inicjacji wyszych tant%, %(wnie podczas tant%ycznej uczty, &anaczak%apudy, lecz %e*o%ma jedenaste&o wieku, %zeczywist obecno *izycznej 8akini zastpi!a mentalna pa%tne%ka "yid khi %i& ma$ wizualizacja 8akini. Wykonywano p%aktyki seksualne jedynie w wizualizacji, a nie *izycznie. W ten oto spos(b p%aktyki wyszych tant% znalaz!y si w klaszto%ach. Zosta!y w!czone do p%aktyki w p%ywatnoci w!asne&o pokoju lub na odosobnieniu. ,ypow zbio%ow p%aktyk mnich(w jest puda, kt(%a moe zawie%a piewy litu%&iczne i sk!adanie o*ia%, p%zez wiele &odzin. /icie niewielkiej iloci wina, jedzenie kawa!ka misa jest

dopuszczalne poniewa podczas %ytua!u s one mistycznie t%ansmutowane w nekta%, za wite cze%wone i bia!e substancje w kapali zosta!y zastpione symbolicznymi substytutami. 2ecz jeli si poczyta teksty litu%&iczne s one wype!nione aktywnociami &niewnych b(stw kt(%e s za%(wno seksualne jak i k%wawe. ,utaj za odw%otnie, wszystko jest doskona!e w dob%ych obyczajach klaszto%nych. 3ta!o si to skutecznym %ozwizaniem dylematu czte%ech szk(! ,ybeta skie&o .uddyzmu, kt(%e p%aktykowa!y p%awie wy!cznie +nutta%a ,ant%y zaniedbujc ?o&a ,ant%y. )iemniej jednak p%zekazy ?o&a ,ant%y zachowa!y si, szcze&(lnie w szkole 3akjapa, kt(%a jest do d%obiaz&owa w p%zechowywaniu wszystkich autentycznych p%zekaz(w tant% indyjskich. W%(d )in&map(w, kt(%zy p%zechowuj t%adycj wczesne&o ok%esu %ozp%zest%zeniania si buddyzmu w ,ybecie "E#F w.$ p%aktykujcy wysze tant%y, kt(%zy nie p%zyjmowali mnisiej o%dynacji i nie stawali si mnichami, stali si zmani jako ,ant%ika albo )&a& pa "sn&a&s pa$ co znaczy 'ten kt(%y %ecytuje mant%y' "sn&as$. .yli to typowi onaci lamowie. 2ama mimo e *unkcjonuje jako kap!an albo nauczyciel nie musi by koniecznie mnichem. /%ebuddyjska po&a ska i szama ska kultu%a ,ybetu %ozwija!a si obok te&o monastyczne&o systemu indyjskie&o pochodzenia. 3topniowo we wszystkich szko!ach buddyzmu tybeta skie&o miejscowe ma&iczne p%aktyki %ytualne zinte&%owa!y si z buddyjskimi p%aktykami indyjskie&o pochodzenia, co da!o buddyzmowi tybeta skiemu unikalny smak i cha%akte%, kt(%y od%(nia &o od innych *o%m buddyzmu mahajana. )&a&powie tacy jak )ubczen 3an&ye ?esze, yli poza klaszto%ami, blisko zwyczajnej ludnoci ,ybetu, ch!op(w i nomad(w, szcze&(lnie otwa%tych na !czenie %odzimych t%adycji ma&icznych z buddyzmem. ,o samo sta!o si wczeniej w -ndiach, &dzie w!czono popula%n indyjsk ma&i do buddyjskich tant%, na p%zyk!ad ,ant%a 1ahakali. ,ak wic to samo sta!o si udzia!em indyjskich jak i tybeta skich buddyst(w, z p%oste&o powodu, ma&icznych dzia!a . 1a&ia jest metod ewokowania i kanalizowania ene%&ii w celu z%ealizowania jaki zamie%ze . )ie dzia!a ona z tak skutecznoci jak u%zdzenie mechaniczne z te&o powodu, e jej skuteczno zaley od stanu umys!u p%aktykujce&o j i d%u&o%zdnych okolicznoci, lecz dzia!a wysta%czajco dob%ze aby wie%zy!a w ni wikszo ludzkoci p%zez wiksz cz ludzkiej histo%ii. ?ednak od dziewitnaste&o wieku na Zachodzie z je&o mechanistycznym modelem %zeczywistoci i z o&(ln p!odnoci naukowych metod i wyjanie ma&ia ot%zyma!a niskie noty u zachodnich naukowc(w. Zachodni uczeni buddyjscy p%zejawiaj tendencj do zbyt wst%zemi7liwe&o t%aktowania %oli ma&ii w buddyzmie, dotyczy to %(wnie .uddyzmu ,he%ewada, wyp%owadza ich z %(wnowa&i idea m(wica, e buddyjska tant%a %ep%ezentuje niewia%y&odnie z!oony i wy%a*inowany system teu%&i i ce%emonialnej ma&ii. "wyb%ane z '8%o&i Aa%udy' p%zez ?.1. BeynoldsCa wk%(tce ukae si$ )>.0Z5) 3+)AD5 ?53Z5 /ochodzenia t%adycji )&a&pa ?.1. Beynolds ,ekst b3am#&tan mi&#s%&on p%zypisuje si )ubczenowi 3an&ye ?esze "s)ubs#czen 3an&s# %&yas ye#szes$ "-@ w.$ zawie%a wyjanienia do czte%ech %odzaj(w buddyjskich nauk %ozp%zest%zeniajcych si w (smym i dziewitym wieku w ,ybecie. )awet w tym wczesnym ok%esie uczeni lamowie jasno %oz%(niali po&ld buddyzmu 0zen lub Zen od po&ldu 8zo&czen. ,e czte%y %odzaje buddyjskich nauk by!y stopniow ciek sut% mahajany, w p%zeciwie stwie do niestopniowej cieki sut% znanej jako 1adhjamaka, tak si o tym m(wi, 0zen lub Zen, stopniowa cieka tant% 1ahajo&a i niestopniowa cieka 8zo&czen >padea. W %ozdziale si(dmym )ubczen dosta%cza szcze&(!owych wyjanie na temat 8zo&czen i wy%a7nych opis(w zwizku pomidzy 8zo&czen a 1ahajo&a tant%ami. )acisk w tej

p%ezentacji 8zo&czen jest po!oony na po&ld /ie%wotnej /odstawy "ye &zhi$, kt(%y cha%akte%yzuje si jako pie%wotnie czysty "ka da&$. /%zy okazji wyjanie )ubczen cytuje dziewi %(nych po&ld(w "lta#ba d&u$ na 8zo&czen ut%zymywanych p%zez &!(wnych mist%z(w 8zo&czen z >ddijany, -ndii i ,ybetu. )ubczen !czy sw(j w!asny po&ld na )atu%aln /odstaw wszystkich zjawisk, kt(%e istniej po p%ostu tak jak jest "chos thams#cad &zhi ji#bzhin#paCi ta#ba$ z tymi kt(%e ut%zymywa! Aa%ab 8o%de i k%(l >ddijany 8ahenatalo. +uto% b3am#&tan mi&#s%&on ok%ela si jako Anubs ban i to jest z pewnoci )ub 0zen 3an&ye ?esze. 8alej twie%dzi, e studiowa! u wielu indyjskich i nepalskich mist%z(w, szcze&(lnie w Ail&it "b%u#sza$ u t!umacza 0zetsunkje "lo#tsawa#ba 0ze#btsun#skyes$ kt(%y by! odpowiedzialny za t!umaczenia tant% +nujo&i na tybeta ski. ,e teksty podpisane %)al#byo% &%ub#paCi lun& s cytowane w p%acach )ubczena. )iekt(%zy z k%ytyk(w tamte&o ok%esu, tacy jak ksi Zhiwa#od "pho#b%an& Zhi#baCod , @ w.$ oska%ali )ubczena o samodzielne skomponowanie sta%ych tant% )in&mapy i podawanie ich jako t!umacze indyjskich o%y&ina!(w. 2ecz zawa%to b3am#&tan mi&#s&%on ukazuje je&o auto%a jako uczone&o i myliciela wiadome&o subtelnych *ilozo*icznych %(nic. /(7niej t%adycja )in&mapy p%zedstawia!a )ubczena jako ma&a w cza%nym kapeluszu, ,ant%ik "sn&a&s pa$ oddajce&o si odp%awianiu cza%no#ma&icznych %ytua!(w "d%a&#sn&a&s, &wa!towne mant%y$. 1(wi si e pot%a*i! p%ze%azi i zast%aszy k%(la 2an&da%m dziki swoim cza%om. ?ednake, nie ma adnej sp%zecznoci pomidzy byciem uczonym w *ilozo*ii a byciem ma&iem, tak jak w wielu p%zypadkach dob%ze znanych postaci %enesansu w 5u%opie. Z&odnie z t%adycj )in&mapy )ubczen u%odzi! si w klanie )ub "&)ubs$ w 1%ocznej 8olinie. W wieku siedmiu lat zosta! mist%zem tant% i ot%zyma! od Au%u /admasambhawy inicjacje do sA%ub#pa bkaC#b%&yad sadan ;miu 6e%uk(w. /odczas ce%emonii inicjacji %zuci! kwiat na mandal ;miu 6e%uk(w, kt(%y upad! na obsza% powizany z ?amantak "&shin#%je &shed$ &%o7ny aspekt 1a dziu%ie&o wielkie&o bodhisatw md%oci, kt(%y mani*estuje si w kolo%ze ciemne&o indy&o z %o&at &!ow byka. /o p%aktykowaniu sadhany ?amantaki p%zez dwadziecia jeden dni uzyska! wizj p%ze%aajcej twa%zy te&o b(stwa medytacyjne&o. ,ak wic ?amantaka sta! si je&o ?idamem, &!(wnym b(stwem medytacyjnym, kt(%e kszta!tuje podstaw p%aktyki, a sam wspania!y bodhisatwa 1a dziu%i udzieli! ch!opcu niezwyk!ej pamici i najwyszej inteli&encji. <iedy osi&n! wiek m!odzie czy pop%zez swe ma&iczne moce uzyskane dziki p%aktyce ?amantaki zniszczy! band z!oon z t%zydziestu siedmiu wojowniczych i w%o&ich wsi w 1%ocznym dyst%ykcie i p%zepdzi! ich uzb%ojonych mczyzn ma&icznie stwo%zonym o&niem. Bzeczywicie dziki swej p%aktyce medytacji sta! si mist%zem &wa!townych mant% "d%a& snan&s$ i cza%nej ma&ii, kt(%a niszczy w%o&(w 8ha%my. W jaskini 8%a&#jan& dzan&, je&o pu%ba ma&iczny sztylet o t%zech ost%zach, p%zebi!a twa%d ska! jakby by!a z mas!a. 1(wi si e )ubczen p(7niej odwiedzi! -ndie, )epal i Ail&it, &dzie ot%zyma! nauki i tajemne inst%ukcje bezpo%ednio od 4%isim&hi, Wimalamit%y, 4anti&a%by, 8anasili, Wasudha%y z )epalu i 0zetsunki z Ail&it, a w ,ybecie ot%zyma! ezote%yczne nauki od )ja& 87nianakuma%y, 3o&po /al&ji ?esze i 4an& Ajal!e ?ontan&. W ten spos(b skupi! wszystkie linie p%zekazu 1ahajo&i, +nujo&i i 8zo&czen 3emde. <iedy w dziewitym wieku k%(l 2an&da%ma i je&o w%o&o usposobieni minist%owie zaczli likwidowa nauki indyjskie&o buddyzmu i zamyka klaszto%y takie jak 3amye, k%(l wezwa! tant%yczne&o mist%za )ubczena 3an&ye ?esze i je&o uczni(w pomimo i nie byli oni buddyjskimi mnichami ale %aczej ,ant%ikami "sn&a&s pa$. +%o&ancki k%(l wyzwa! )ubczena m(wic= '+ jakie moce ty posiadaszG' ',ylko sp(j%z jak moc pot%a*i zamani*estowa jedynie dziki %ecytacji mant%H' odpa%! )ubczen wznoszc swoj p%aw d!o w &%o7nym &ecie t%ajini mud%a. )a&le na niebie ponad tant%ycznym cza%ownikiem k%(l uj%za!

pojawiajce si dziewi olb%zymich sko%pion(w kady wielkoci jaka. <%(l p%ze%azi! si t wizj i z miejsca p%zy%zek!, e nie bdzie k%zywdzi! ub%anych na bia!o buddyjskich tant%yk(w, o%az nie bdzie ich skazywa! na wy&nanie, jak to czyni! w p%zypadku odzianych na bo%dowo buddyjskich mnich(w. Wtedy )ubczen zn(w wskaza! niebo &%o7nym &estem z kt(%e&o spad!a b!yskawica %ozt%zaskujc na kawa!ki pobliski kamie . /odw(jnie p%ze%aony k%(l pop%zysi&!= ')i&dy w aden spos(b nie sk%zywdz ci ani twoich odzianych na bia!o naladowc(wH' nastpnie %ozkaza! uwolni wi7ni(w. 8ziki ma&icznym zdolnociom te&o tant%yka )ubczena, anty#buddyjski k%(l nie m(&! zniszczy ezote%ycznych nauk tant% mahajo&i, ani odzianych w biel p%aktykujcych )&a&p(w. W dalszym ci&u ten tant%yczny po%zdek .uddyzmu )in&mapa %ozwija si po dzi dzie . "wyb%ane ze 'Z!otych 2ite%' p%zez ?.1. Beynoldsa 3now 2ion /ublications :FFI$ )a polski t!umaczy! 3ebastian 3czkowski :J.:J.JKK: