Metodyka Webinariów Wer. 2

Publikacja powstaa w wyniku projektu zrealizowanego przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu Uczenie si przez cae
ycie. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko autora. Komisja Europejska ani Narodowa Agencja nie ponosz odpowiedzialnoci za umieszczon w niej zawarto merytoryczn ani za sposb wykorzystania zawartych w niej informacji.
Video conference use for adult learning
konsorcjum projektu:
Niniejsza publikacja Metodyka Webinariw wer. 2.0 zostaa przygotowana w ramach projektu Webinar 2 Learn video conference use for adult learning, wspfinansowanego w ramach Programu Uczenie si przez cae ycie Leonardo da Vinci. Dziaania przeprowadzone w ramach projektu dostarczyy wskazwek do przygotowania, promocji i wykorzystania metodyki nauczania online przy pomocy oprogramowania do webinariw. Metodyka, na ktrej bazuje niniejsza publikacja, zostaa zweryfikowana i zaktualizowana po etapie pilotaowym zrealizowanym w Polsce, Sowacji i Bugarii w pierwszej poowie 2013 r.
Konsorcjum projektu: Fundacja Obserwatorium Zarzadzania (FOZ) HIC Slovakia s.r.o. (HIC) EUROPROJECT (EP) Nowoczesna Firma S.A. (NF) Analysis, consulting, interdisciplinary research (abif) Autorzy: Krzysztof Zieliski (FOZ) Anna Jaruga (FOZ) Reinhold Hofmann (HIC) Sabri Machdaoui (EP) Karolina Sikorska (NF) Monira Kerler (abif) We wsppracy z: Helen Reichl Piotr Maczuga
Warszawa 2013 Webinar 2 Learn video conference use for adult learning pl.webinar2learn.eu
Spis treci
1. Wprowadzenie do koncepcji webinarium
1.1. Czym jest webinarium 1.2. Pojcia pokrewne 1.3. Webinaria w szkoleniach 1.4. Cechy charakterystyczne webinariw 1.5. Zalety webinariw i zwizane z nimi wyzwania 1.5.1.Zalety 1.5.2.Wyzwania
4
5 5 6 7 8 8 9
2.Technologia
2.1. Wymagany sprzt i przepustowo cza 2.2. Zagadnienia techniczne 2.2.1. Ustawienie kamery 2.2.2.Owietlenie 2.2.3.Wideo 2.2.4.Audio 2.3.Oprogramowanie 2.3.1.Funkcjonalnoci 2.3.2.Zasoby
11
11 12 12 13 13 13 14 14 15
3. Organizacja webinarium
3.1. Cel webinarium 3.2. Role w zespole szkoleniowym 3.2.1.Trener 3.2.2.Moderator 3.2.3.Ekspert 3.2.4. Wsparcie techniczne 3.2.5. Typy uczestnikw
17
18 19 19 24 25 26 26
4. Planowanie i przygotowanie webinarium

4.1. Planowanie sesji 4.2. Przygotowanie materiaw 4.2.1.Prezentacja 4.2.2. Pozostae materiay 4.2.3.Rwnowaga 4.3. Kontakt z uczestnikami 4.3.1.Zaproszenie 4.3.2.Rejestracja 4.4.Harmonogram
29
31 33 33 36 36 36 36 37 40
5. Przeprowadzenie webinarium
5.1. Budowanie interakcji 5.2. Gos trenera 5.3. Zadania angaujce
41
42 43 44
6. Zakoczenie webinarium
6.1. Ewaluacja procesu ksztacenia i realizacji szkolenia 6.1.1. Ewaluacja efektu ksztacenia 6.1.2. Metody i narzdzia ewaluacji 6.2. Ewaluacja szkolenia 6.3. Materiay uzupeniajce i poszkoleniowe
49
49 50 50 51 55
7. Nagrania z webinariw 8.Sowniczek 9.Literatura
57 58 60
1. Wprowadzenie do koncepcji webinarium

Etymologia Pojcie webinarium to skrt od angielskiego zwrotu web-based seminar (seminarium prowadzone za porednictwem sieci Web), oznaczajcy prezentacj, wykad, warsztat lub seminarium, transmitowane przy pomocy sieci Web poczenia sw Web (od sieci Web) i seminarium, opisujcej specyficzny rodzaj konferencji internetowej (Wikipedia1). Sownik online Merriam-Webster podaje podobn, cho wsza definicj:
prezentacja edukacyjna na ywo, transmitowana online, w trakcie ktrej ogldajcy mog zadawa pytania i przekazywa komentarze.
Niektrzy s zdania, e webinaria mog mie charakter jednokierunkowy, trener-odbiorca, z ograniczeniem interakcji z uczestnikami. W tym przypadku bardziej precyzyjnym okreleniem jednokierunkowego przekazu jest angielski termin webcast (Web siec; broadcast transmisja). Webinaria mog by natomiast bardziej ukierunkowane na wspprac i uwzgldnia moliwo przeprowadzania ankiet, zadawania pyta i udzielania odpowiedzi, co pozwala odbiorcom na pene uczestnictwo w sesji. Dostpne na rynku technologie suce przeprowadzaniu konferencji internetowych obejmuj zazwyczaj technik VoIP (Voice over Internet Protocol), ktra umoliwia komunikacj opart wycznie na sieci. W niektrych przypadkach jednak prezentujcy korzysta ze zwykej linii telefonicznej, komentujc tre widoczn na ekranie, a odbiorcy mog zgasza uwagi, uywajc wasnych telefonw suchawka telefonu jest w takim przypadku najwygodniejszym narzdziem. W zalenoci od dostawcy Internetu, webinaria mog zapewnia moliwo dostpu uytkownikom ukrytym lub anonimowym, ktrzy bior udzia wwebinarium bez wiedzy pozostaych uczestnikw. Krtka historia Usugi typu czat, realizowane w czasie rzeczywistym, w rodzaju IRC, pojawiy si pod koniec lat 80. XX wieku. Czat internetowy i komunikatory internetowe weszy w uycie w poowie lat 90. Pod koniec tej dekady uruchomiono pierwsz prawdziw aplikacj do konferencji internetowych firmy Starlight Networks (Online broadcasting) produkt StarLive (aplikacje dla usug strumieniowych), co zaowocowao powstaniem dziesitkw kolejnych aplikacji konferencyjnych. Znak handlowy dla terminu webinarium zosta zarejestrowany w roku 1998 jego wacicielem sta si Eric R. Korb, ktry napotka jednak na due trudnoci, prbujc broni swojego prawa do znaku; obecnie naley on do InterCall. Pocztek konferencjom internetowym da Plato, niewielki, niezaleny system obsugujcy pojedyncz klas terminali podczonych do komputera centralnego.
1 Wikipedia uznawana jest za jedno z najlepszych rde wiedzy w dziedzinie nowoczesnych, szybko zmieniajcych si technologii. Inna definicja zawierajca oglne odniesienia do wymogw w zakresie sprztu i poczenia z Internetem: http://www.youtube.com/watch?v=TWz8ppM9DzM
4 | 1. WPROWADZENIE DO KONCEPCJI WEBINARIUM
1.1. Czym jest webinarium

Dla potrzeb opisanej tu metodyki, webinarium to:
Seminarium sieciowe umoliwiajce transmisj online treci wideo oraz audio (przy pomocy Internetu) z jednego rda do ograniczonej liczby odbiorcw wcelach szkoleniowych
Kluczow cech dobrego webinarium s jego elementy interaktywne moliwo przekazywania, odbierania i omawiania treci. Funkcja interaktywna moe by realizowana za pomoc forw dyskusyjnych i czatw online, dostpnych na tej samej stronie internetowej, co webinarium. Dziki temu uczestnicy szkolenia mog omawia jego tre, tworzc spoeczno lub w niektrych przypadkach generowa wasny wkad w tre prezentacji, zadajc pytania lub zgaszajc uwagi, ktre mog by przekazywane bezporednio do prezentujcego. Podwyszony poziom interakcji, ktry umoliwia uczestnikom udzia w dyskusji (w formie tekstowej, graficznej, audio czy wideo) sprawia, e szkolenie staje si bardziej zajmujce, a jego efektywno wzrasta. Webinarium moe by realizowane na ywo lub te moe zosta zarejestrowane i transmitowane na yczenie, co daje ogldajcemu moliwo zapoznania si z treci webinarium w dowolnie wybranym momencie. W przeciwiestwie do podcastu nie wymaga pobierania danych webinarium korzysta ze strumienia wideo w trybie progresywnym, odtwarzanego na komputerze uytkownika, dziki czemu nie jest konieczne zapewnienie odpowiedniej wolnej przestrzeni na dysku twardym; nie ma te problemu zpozostaymi na komputerze plikami multimedialnymi. Dostpno prezentacji na yczenie, moliwo ich wspdzielenia i dystrybucji przy pomocy portalu czy bazy danych odgrywa kluczow rol dla osoby biorcej udzia w webinarium. Oznacza to, e uczestnicy maj swobodny dostp do transmitowanych treci i mog odtwarza je dowoln ilo razy.
1.2. Pojcia pokrewne

Webinaria charakteryzuj si okrelonym typem interakcji online. Istniej jednak rwnie inne, podobne sposoby komunikowania si za porednictwem Internetu, wrd ktrych warto wymieni: Webkonferencje Webkonferencje umoliwiaj organizacj konferencji, w ktrych uczestniczy mog osoby znajdujce si w odlegych lokalizacjach. Poprzednikiem webkonferencji jest wideokonferencja. Mwic najprociej, wideokonferencja to dwu- (lub wielo-) kierunkowa wymiana danych wideo pomidzy uczestnikami webinarium dziki czemu osoby komunikujce si ze sob na odlego mog nie tylko sysze, ale i widzie si nawzajem. Przed udostepnieniem szerokopasmowych czy internetowych, sygnay transmitowano przy pomocy pocze typu point-to-point, tworzonych za pomoc linii ISDN. Webkonferencje natomiast polegaj na ustanowieniu pocze pomidzy wieloma odbiorcami w ramach wirtualnego pokoju lub przestrzeni, umoliwiajcej wymian lub wspdzielenie plikw. W przypadku webkonferencji, element transmisji wideo nie jest wymagany. Istnieje moliwo zapewnienia zarwno prezentujcemu, jak i odbiorcom/uczestnikom rnych poziomw udziau w konferencji. Dla potrzeb niniejszej metodyki uznalimy, e pojcie webkonferencja jest najblisze koncepcji webinarium.
Wiele elementw webinariw nie rni si niczym od webkonferencji. Webkonferencje przeprowadzane s w wiecie biznesowym umoliwiaj organizowanie spotka z udziaem okrelonych osb przy pomocy takich sieci, jak Internet. Podczas spotka tego rodzaju wykorzystywane jest oprogramowanie o funkcjonalnoci zblionej do oprogramowania, z ktrego korzysta si podczas webinariw. Jednake, w przypadku webkonferencji, tryb komunikacji charakteryzuje si struktur wielu do wielu, co oznacza, e nawet, jeli konferencja jest prowadzona przez jedn osob, wszyscy jej uczestnicy mog bra udzia w konferencji w takim samym stopniu. Oznacza to, e webkonferencja moe przybra form zebrania oustalonym, ale elastycznym porzdku. Webinarium charakteryzuje si nieco inn struktur. Osoba prowadzca moe decydowa, ktry z uczestnikw otrzyma prawo gosu i w jakim momencie. Webinarium, zgodnie ze stosowan przez nas definicj, wyklucza zdarzenia charakterystyczne dla takiego zebrania. To raczej forma szkolenia, z elementami edukacyjnymi, bardziej zbliona do seminariw i warsztatw, ktre wymagaj podporzadkowania si bardziej rygorystycznemu planowi zaj. Webinaria przeznaczone s dla wikszych grup z silnym liderem/prezenterem realizujcym okrelone cele, natomiast spotkania online su mniejszym grupom (do 10 osb) omawiajcym temat, na ktry kady uczestnik powinien si wypowiedzie. Broadcasting a Multicasting Koncepcja transmisji (broadcast) online suy okreleniu formy webinarium. Z reguy, transmisja polega na przekazaniu treci z pojedynczego miejsca do szerokiej rzeszy suchaczy/odbiorcw, znajdujcych si w rnych lokalizacjach geograficznych. Cech wyrniajc transmisj jest ograniczenie interakcji pomidzy uczestnikami (z reguy nie mog oni uczestniczy aktywnie w zdarzeniu, zadawa pyta czy prowadzi dyskusji). Przykadem tego typu transmisji s konferencje, koncerty, zebrania grupowe czy mecze piki nonej. Multicasting natomiast to forma transmisji danych multimedialnych za pomoc sieci, bazujca na nastpujcych zasadach: w pierwszej kolejnoci tre przesya si do serwera sieci dystrybucyjnej, ktry nastpnie odpowiada za transmisj danych do rnych odbiorcw. Rozwizanie to ma zastosowanie wprzypadku webinariw i zapewnia moliwo transmisji do wielu uytkownikw, nawet jeli dysponuj oni czem internetowym o stosunkowo niewielkiej prdkoci.
Transmisja onlie (broadcasting) Dua grupa 500 <
Webkonferencja Liczba uytkownikw Interaktywno Cele Maa grupa < 10
Webinarium Dua grupa 5 < 1000 Informacje zwrotne przy pomocy czatu ikwestionariuszy Stae
Wszyscy maj gos
Brak informacji zwrotnych
Elastyczne
Stae
1.3. Webinaria w szkoleniach

Uwaa si, e wykorzystanie tej technologii do celw szkoleniowych znajduje si jeszcze w pocztkowej fazie rozwoju, niemniej jednak tak, jak w przypadku serwisw informacyjnych i rozrywkowych, dzie-
dzina ta rozwija si niezwykle szybko, podobnie, jak umiejtnoci szkoleniowcw i osb uczcych si, wdziedzinie obsugi aplikacji. Potencja webinariw, szczeglnie w dziedzinie ksztacenia ustawicznego i rozwoju profesjonalnego dla maych i rednich firm, otwiera ogromny rynek szkole dla kadr, ktre do tej pory tradycyjnie kierowane byy na szkolenia stacjonarne, bardzo czsto generujc przy tym ogromne koszty dla firm. Moliwo organizowania webinariw w wersji na ywo, z uwzgldnieniem interakcji pozwalajcej symulowa warunki sali szkoleniowej, lub te na yczenie w takim przypadku uczestnicy mog oglda webinarium w dowolnym czasie (dowoln ilo razy) sprawia, e szkolenia tego rodzaju charakteryzuj si ogromn elastycznoci, a co za tym idzie take efektywnoci, szczeglnie z punktu widzenia maych firm. W miar rozwoju zastosowania tej technologii w ksztaceniu zawodowym, szkoleniowcy zaczli wykorzystywa j jako narzdzie dodatkowe w bardziej tradycyjnych obszarach ksztacenia, jak rwnie w dziedzinach pokrewnych samej koncepcji, w rodzaju nauk informatycznych. Pozwolio to na zwikszenie akceptacji dla tak zwanego ksztacenia komplementarnego (blended learning), polegajcego na zastosowaniu przez szkoleniowcw nowych, innowacyjnych technologii w poczeniu z bardziej tradycyjnymi metodami nauczania. W przypadku webinariw dla duej liczby uczestnikw, odpowiednia strukturyzacja przekazywanych treci i kontrola stopnia interaktywnoci umoliwia stworzenie rodowiska bliszego typowej transmisji, wramach ktrej jedna osoba (trener) przekazuje tre szkolenia caej grupie. Z drugiej strony, webinarium z niewielk liczb uczestnikw (poniej dziesiciu osb) moe charakteryzowa si wysokim stopniem interaktywnoci, gdzie wykadowca sprawuje kontrol nad caym procesem. Gdy liczba biorcych udzia w webinarium ronie, proces powinien charakteryzowa si mniejsz interaktywnoci. Dlatego te wprzypadku wikszych grup, webinarium przypomina tradycyjn form transmisji. Jakkolwiek nowe technologie peni funkcj pomocnicz w ksztaceniu, w wielu przypadkach s wykorzystywane w poczeniu z tradycyjnymi formami szkoleniowymi. Podczas gdy rne metodyki nauczania, wsplne dla wszystkich technik edukacyjnych, mona czy z wykorzystaniem nowych technologii wformie webinariw, ich efekt mona zmaksymalizowa jedynie poprzez opracowanie nowych procesw i stylw ksztacenia, waciwych dla nowych technologii; w niniejszej publikacji opisano, w jaki sposb dziki webinariom najskuteczniej zrealizowa proces nauczania i ksztacenia.
1.4. Cechy charakterystyczne webinariw

Najbardziej typowe cechy webinariw mona podsumowa nastpujco: rodowisko online; Wykorzystanie oprogramowania: Organizator webinarium musi korzysta ze stosownego oprogramowania; Uczestnik musi mie dostp do Internetu; Zdarzenie realizowane w zaplanowanym przedziale czasowym; Uczestnictwo wycznie na zaproszenie; Ograniczony czas trwania 1 do maksymalnie 2 godzin; Prezentacja treci (przy pomocy aplikacji audio, wideo, wspdzielenia ekranu, prezentacji Power Point itd.);
Interakcje z uczestnikami (audio, czat, quizy, ankiety, biaa tablica, przycisk zgosze itd.); Czciowa anonimowo uczestnikw; Udzielanie uprawnie: osoba prowadzca moe przydziela rne uprawnienia uczestnikom (np. umoliwiajc im prezentowanie treci). Dziki temu uczestnicy maj do dyspozycji wicej opcji (np. wspdzielenie ekranu, plikw, moliwo pisania po prezentacji, itd.).
1.5. Zalety webinariw i zwizane z nimi wyzwania 1.5.1.Zalety

Ograniczenie kosztw Szybki rozwj infrastruktury i oprogramowania, wykorzystywanego do komunikacji zdalnej sprawia, e oprogramowanie do webinariw staje si coraz tasze i bardziej dostpne. Ceny oprogramowania spadaj z miesica na miesic, a dostpno rnorodnych funkcji stale si poszerza. Szybkie cze internetowe stao si standardem dla wszystkich instytucji edukacyjnych i przedsibiorstw. W rezultacie, ksztacenie zdalne staje si duo tasz alternatyw w stosunku do tradycyjnych szkole. Cena jest jedn z niewtpliwych zalet webinariw (w szczeglnoci w przypadkach, gdy koszty podry i zakwaterowania s wysokie). Oszczdnoci, generowane przez szkolenia w formie webinariw mog obejmowa nastpujce obszary: Czas powicony na szkolenie przez uczestnikw; Podr i zakwaterowanie; Materiay szkoleniowe; Ocena szkolenia; Przygotowanie materiaw po szkoleniu. Poniej przedstawiono kalkulacj oszczdnoci, jakie mona uzyska w stosunku do spotka lub szkole stacjonarnych. Podane liczby s relatywnie niskie w porwnaniu z dojazdami pracownikw do innych miast.
Aspekt Spotkanie Szkolenie Aktualizacja produktu Aktualizacja procesu rodek Czas podry 1 godz. na uczestnika: 60 8 uczestnikw Czas podry 1 godz. na uczestnika : 40 15 uczestnikw Opata za sal szkoleniow z kaw, napojami Dziaalno marketingowa Wydruk ulotki Oszczdno w 480 euro
600 euro 300 euro 300 euro
Do precyzyjnego wyliczenia oszczdnoci, a take okrelenia pozytywnego wpywu na rodowisko przy przejciu na szkolenia w formie webinariw przyda si moe WebEx Carbon Calculator (http://www.webex.com/lp/carboncalculatoronly.html). Wygoda Webinaria to oszczdno czasu. Uczestnicy mog wybra najdogodniejszy dla siebie czas szkolenia, wktrym mog uczestniczy take te osoby, ktre nie mogyby wzi udziau w tradycyjnym szkoleniu. Webinaria dostpne s z dowolnego miejsca jedynym warunkiem jest dostp do komputera i Internetu. Zwiksza to dostpno uczestnikw. Dostpno materiaw po zakoczeniu szkolenia Webinaria daj trenerowi moliwo zarejestrowania sesji na potrzeby innych uczestnikw (oraz ich udostepnienia na yczenie). Funkcja orientacji Osoby, ktre chc podnie swoje kwalifikacje lub udoskonali umiejtnoci w okrelonym obszarze, dziki webinariom mog zapozna si wstpne z interesujcymi ich zagadnieniami i dopiero wtedy podj decyzj o uczestnictwie w konkretnym szkoleniu. Czsto takie podejcie moe uchroni przed do kosztown pomyk. Wiksza otwarto i zniesienie barier komunikacyjnych Osoby, ktre obawiaj si krytyki czy te negatywnej oceny, staj si bardziej miae i chtniej zadaj pytania podczas uczestnictwa w webinariach, gdzie kluczowym elementem jest czciowa anonimowo, a komunikacja nie ma charakteru cakowicie bezporedniego. Webinaria zachcaj take niemiaych uczestnikw do przedstawiania wasnych pomysw (np. co nasza firma moe udoskonali?).
1.5.2.Wyzwania
Skupienie uwagi Ten styl nauczania wie si rwnie z okrelonymi wyzwaniami. Uczestnicy szkolenia stacjonarnego s na og bardziej skupieni na nauce ni ci, ktrzy uczestnicz w webinarium. Podczas webinarium, uczestnicy mog w tym samym czasie przeglda inne strony internetowe, korzysta z aplikacji, czyta, pracowa i wykonywa wiele innych czynnoci, ktre mog rozprasza ich uwag, odrywajc ich od szkolenia. Zadawanie pyta i zlecanie im okrelonych zada przez prowadzcego moe pozwoli wyeliminowa ten problem. Kwestie techniczne Aby przeprowadzi webinarium, trener musi mie dostp do odpowiedniego oprogramowania. Musi take zapozna si z jego funkcjami, aby mc sprawnie poprowadzi szkolenie. Niejednokrotnie wymaga to okrelonych nakadw czasowych ze strony trenera i pozostaych czonkw zespou projektowego, atake odpowiedniego przygotowania technicznego. Wysiek ze strony uczestnikw jest natomiast niewielki. Plusem jest fakt, e najnowoczeniejsze komputery maj ju zainstalowane aplikacje oraz wtyczki niezbdne do uczestnictwa w szkoleniu online. Wikszo programw do webinariw automatycznie instruuje uytkownika o koniecznoci uruchomienia niezbdnych aplikacji. W chwili otwarcia strony logowania w wyszukiwarce dochodzi do automatycznego uruchomienia apletu Java lub Flash. W trakcie adowania webinarium, niezbdne programy instaluj si w tle.
Ograniczenia komunikacji niewerbalnej Tradycyjne spotkania zapewniaj uczestnikom wiksz elastyczno i wiksze moliwoci interakcji wporwnaniu z sesjami webinariw. Podczas webinariw, dialog jest w wikszym lub mniejszym stopniu ograniczony, a interaktywno staje si wyzwaniem. Dobry trener jest jednak w stanie opracowa odpowiednie rozwizania, by zminimalizowa ten efekt. Ograniczony czas Webinarium powinno trwa maksymalnie 1-2 godziny, co sprawia, e jego tre naley bardzo starannie zaplanowa i przygotowa. Wskazane jest przeprowadzenie testw i dokadne sprawdzenie ile bdzie trwao webinarium, zakadajc rwnie kilka minut na wstp i przywitanie uczestnikw, jak rwnie sesj pyta (ok. 15 minut) na kocu webinarium. Jak wida z powyszego opisu, webinaria maj wiele zalet, a wspomniane wyzwania dotycz przede wszystkim odpowiedniego przygotowania si do prowadzenia sesji s to wic ograniczenia, ktre atwo przezwyciy odpowiednim przygotowaniem i systematycznoci. Trener moe wykorzystywa rnorodne mechanizmy pokonywania barier, zwizanych z formatem webinarium, aby zapewni maksymaln efektywno szkolenia. Co wicej, moliwo odtworzenia przez uczestnika nagrania webinarium dowoln ilo razy sprawia, e trener nie musi powtarza si w celu osignicia skutecznoci pedagogicznej i moe poprowadzi prezentacj zwile i trzymajc si tematu. Webinaria staj si wic obiecujc alternatyw dla tradycyjnych szkole, co jednoczenie uzasadnia ich rosnc popularno.
2.Technologia
2.1. Wymagany sprzt i przepustowo cza

Podobnie, jak tradycyjne narzdzia edukacyjne, webinaria powinny by dostpne dla wszystkich, a co za tym idzie, oprogramowanie powinno by kompatybilne take z komputerami o stosunkowo sabej specyfikacji. Wymagania sprztowe uzalenione s od poziomu zaangaowania ze strony uczestnikw, jakie chce osign trener. Aby wzi udzia w webinarium, wystarczy komputer typu PC z szerokopasmowym czem internetowym. Umoliwia ono minimalny poziom interakcji. W przypadku jednak, gdy trener chce zwikszy poziom interakcji, zalecane jest uprzedzenie uczestnikw o wymaganiach sprztowych i zainstalowaniu odpowiednich aplikacji czy ich aktualizacji. Sprzt zapewnia uytkownikowi moliwo interakcji z webinarium na poziomie podstawowym, moliwo ogldania i suchania transmitowanych treci, wpisywania notatek, a take niekiedy umieszczania na forach lub czatach wasnych komentarzy na ich temat. Dodanie mikrofonu i/lub kamery internetowej zwiksza interaktywno, umoliwiajc ogldajcemu aktywny udzia w webinarium. Dodanie narzdzi audio/wideo sprawia rwnie, e interakcja z webinarium staje si bardziej pynna, a uytkownik moe bardziej wyranie zaznaczy swoj obecno podczas sesji.
Trener/ Moderator Komputer cze internetowe Komputer redniej klasy Stabilne cze internetowe: 1024/512 kb/s Uczestnik Dowolny komputer do uytku domowego/ biurowego (niskiej klasy) Stabilne cze internetowe: 512/256 kb/s
(prdko pobierania/adowania danych) Kamera internetowa lub inna kamera, suchawki i mikrofon (zalecany zestaw suchawkowy) Ciche otoczenie, dobra akustyka. Jasne owietlenie, moliwo skorzystania zdodatkowych zrde owietlenia Co najmniej suchawki lub gosniki imikrofon. Zaleca si zainstalowanie kamery internetowej dowolnego typu Dowolna lokalizacja. Oczywicie, zaleca si korzystanie z cichego pomieszczenia
Narzdzia dodatkowe
Otoczenie
Wymogi technologii webinariw.
Niniejsza tabela przedstawia jedynie wzr faktyczne wymagania naley uzaleni od narzdzi, wykorzystywanych w ramach webinarium. Wymagania takie zmieniaj si wraz ze wzrostem przepustowoci sieci i stopnia zaawansowania technologicznego komputerw. Mona jednake wyrni tu dwie tendencje: 1. Po pierwsze, trener powinien dysponowa dobrym komputerem, dostosowanym do wymaganej specyfikacji oprogramowania do webinariw. Niezbdny jest take duy monitor lub jeli to
11|2. TECHNOLOGIA
moliwe dwa monitory, w obszarze prezentacji i w obszarze przygotowa, poza zasigiem wzroku uczestnikw szkolenia. 2. Po drugie, uczestnik nie musi dysponowa komputerem tak dobrym, jak trener, ani te tak szybkim czem internetowym. Konieczne jest natomiast zainstalowanie najnowszej wersji oprogramowania Flash i JavaTM, ktre musi dziaa bez zakce na komputerze uczestnika. Istnieje szereg mitw technologicznych, dotyczcych uczestnictwa w webinariach na przykad zaoenie, e aby wzi udzia w webinarium, uczestnik musi mie dostp do bardzo dobrego komputera. Zzaoenia, redniej klasy komputer do uytku biurowego lub domowego jest w stanie bezproblemowo obsugiwa oprogramowanie do webinariw pod warunkiem, e zainstalowana wersja oprogramowania jest aktualna i kompletna. Dlatego te odsetek osb, ktre nie s w stanie uczestniczy w webinarium ze wzgldw technicznych jest bardzo niski. Czynniki wpywajce na przepustowo cza: Ustawienia jakoci pobierania/nadawania audio i wideo, Liczba uczestnikw webinarium. Wielu uytkownikw Internetu czy si z sieci przy pomocy alternatywnych szybkich czy w rodzaju modemw ISDN, DSL, czy dedykowanych T-1 i modemw kablowych. Ci, ktrzy maj dostp do szybszych (512kbs/256+) i bardziej stabilnych czy mog liczy na lepsz jako transmisji.
2.2. Zagadnienia techniczne

Solidny plan zaj, dobry trener i zmotywowana grupa uczestnikw to bez wtpienia podstawowe warunki przeprowadzenia dobrego szkolenia. Tym niemniej, nawet, jeli wymogi te zostan spenione, przebieg webinarium moe zosta zakcony przez szereg czynnikw, zwizanych z przekazywaniem treci. Oto kilka podstawowych wskazwek dla przeprowadzenia udanego webinarium.
2.2.1. Ustawienie kamery

W celu osignicia najlepszego efektu kamera powinna by ustawiona na wysokoci wzroku trenera, tak jak w telewizyjnym serwisie informacyjnym. Przy wielu modelach kamer, szczeglnie tych wbudowanych w notebooki, moe si to okaza trudne. Zasadniczo jednak im wyej, tym lepiej (ale nie wyej ni gowa trenera). Bardzo dobr praktyk jest przesunicie kamery o kilka stopni na lewo lub na prawo w stosunku do prowadzcego, tak, by nie znajdowa si on w rodku kadru. Jeeli trener gestykuluje przy mwieniu, kamera powinna by ustawiona tak, by uczestnicy mogli widzie rce i donie trenera. Przed rozpoczciem transmisji, trener musi upewni si, e kamera zostaa podczona do komputera i dziaa prawidowo. Jeeli trener gestykuluje, kamer naley ustawi w taki sposb, aby jego gesty byy widoczne dla uczestnikw. Cho webinarium ma niewiele wsplnego z hollywoodzk produkcj filmow, zastosowanie maj tu te same zasady kompozycji wizualnej, co w przypadku filmw. Jakkolwiek strumie kamery wideo nie jest elementem kluczowym wikszoci sesji online, odgrywa wan rol pomocnicz w przekazywaniu wiedzy.
12|2. TECHNOLOGIA
2.2.2.Owietlenie
Kolejnym kluczowym elementem jest owietlenie. Mwi si, e fotografia to sztuka malowania wiatem. Ta sama zasada dotyczy rwnie filmw, a w tym rwnie transmisji wideo. Owietlenie podczas transmisji wideo to bardzo szerokie zagadnienie, ktre tutaj zostanie omwione w sposb uproszczony. Twarz trenera naley owietli pod ktem (45), aby uzyska agodne cienie i zapewni, e bdzie to najjaniejszy element ujcia. Mona to osign uywajc lamp lub usadzajc trenera przy oknie w cigu dnia. Naley unika rde jasnego wiata za trenerem, poniewa moe to utrudnia uczestnikom zobaczenie twarzy trenera.
2.2.3.Wideo
W przypadku, gdy planujemy transmisj obrazu przy pomocy kamery internetowej, kluczow rol bdzie odgrywa odpowiednie to. Moe to by jednolita powierzchnia ciana lub prosty plakat. Naley przy tym pamita, e podczas webinarium najwaniejszy jest trener, a to, co znajduje si za jego plecami, nie powinno rozprasza uwagi uczestnikw. Dlatego umieszczanie w tle takich elementw, jak bannery reklamowe, cho kuszce, nie jest zalecane w przypadku szkole tego rodzaju.
Uczestnicy Przestrze robocza
Trener
laptop
Moderator
biurko
dokumenty
drugi prowadzcy
ciche otoczenie
pomocnik trenera
dobre owietlenie
dobra akustyka
Warto zadba, by trener i kady ze wsppracownikw mia wasne stanowisko pracy (nawet jeeli nauczaj zespoowo), zapewniajc odpowiednio duo miejsca dla wszystkich wymaganych sprztw.
2.2.4.Audio
Przekaz audio jest chyba najistotniejszym elementem webinarium, poniewa wikszo informacji przekazuje si poprzez wypowied. Z tego wzgldu naley upewni si, e przekaz audio jest wysokiej jakoci (patrz lista kontrolna poniej). Zmuszanie uczestnikw do suchania trzeszczcego, haaliwego przekazu szybko spowoduje ich zmczenie i utrat zainteresowania szkoleniem. Przed przeprowadzeniem webinarium trener musi upewni si, e mikrofon jest odpowiednio skonfigurowany. Najlepszym rozwizaniem jest bezprzewodowy zestaw suchawkowy, poniewa pozwala swobodnie uywa rk. Zestaw suchawkowy USB nie wymaga instalacji i omija kart dwikow, dziki czemu uytkownicy mog unikn powszechnych problemw ze sterownikami. Cho wikszo lapto-
13|2. TECHNOLOGIA
pw ma wbudowany mikrofon, najlepiej jest uywa zestawu suchawkowego z mikrofonem, poniewa dokadniej odbiera on gos trenera. Naley pamita, e uycie gonikw niemal zawsze powoduje sprzenie zwrotne, wic powinno si go unika.
Przed rozpoczciem webinarium, trener powinien sprawdzi nastpujce ustawienia sprztu ioprogramowania: Upewni si, e sprzt audio/wideo jest wczony; Upewni si, e sprzt audio nie zosta wyczony/wyciszony; Sprawdzi, czy suchawki/mikrofon s prawidowo podczone, a regulator gonoci nie zosta wyczony; Upewni si, e korzystamy z odpowiedniego urzdzenia wejciowego komputer moe by wyposaony w wicej ni jedno takie urzdzenie np. mikrofon od kamery, zwyky mikrofon i mikrofon line-in; Upewni si, e oprogramowanie audio jest odpowiednio skonfigurowane do potrzeb oprogramowania do webinariw wiekszo programw posiada wbudowany kreator, umozliwiajcy konfiguracje urzdze audio/wideo; Sprawdzi regulacj gosnoci i odpowiednio j ustawi we wszystkich narzdziach (oprogramowanie, karta dwikowa, suchawki); Upewni si, e nie ma echa. Moe si to zdarzy, jeli nie korzystamy z zestawu suchawkowego i dzwik z gosnikw dobiega do mikrofonu; Wszyscy powinni mie zestawy suchawkowe.
Ustawienia oprogramowania do webinarium.
Nawet, jeli dysponujemy doskonaym sprztem, dwiki dochodzce z otoczenia mog zakci przebieg webinarium. Zakcenia takie jak haas z ulicy, rozmowy wsppracownikw, pracujce systemy wentylacyjne i brzczce wietlwki maj niekorzystny wpyw na jako produkcyjn webinarium. Poziom tych zakce mona oceni samodzielnie poprzez ocen potencjalnych rde dwiku. Naley jednoczenie pamita, e w pustym pomieszczeniu, dwik moe odbija si od cian, tworzc nieprzyjemne echo. W wikszoci przypadkw, aby wyeliminowa ten efekt, wystarczy wytumi pomieszczenie np. przy pomocy mat akustycznych.
2.3.Oprogramowanie
Wiele elementw oprogramowania do realizacji webinariw to aplikacje sieciowe, ktre nie wymagaj instalacji. Dla wikszoci urzdze wymogiem jest jednak zainstalowanie aplikacji takich jak Adobe Flash lub Java TM. Kolejn zalet, oprcz braku instalacji, jest fakt, e oprogramowanie to dziaa na wikszoci systemw operacyjnych, a niektre programy dysponuj rwnie wersjami mobilnymi.
2.3.1.Funkcjonalnoci
W ramach niniejszego opracowania wyodrbnilimy szereg funkcjonalnoci oprogramowania do webinariw. Niektre z nich maj kluczowe znaczenie dla realizacji webinariw, inne natomiast przyczyniaj si jedynie do poprawy jakoci samego szkolenia. Tak, jak w przypadku kadego innego rodzaju oprogra-
14|2. TECHNOLOGIA
mowania, liczba dostpnych funkcjonalnoci jest uzaleniona od stopnia rozwoju oprogramowania, co ma rwnie odzwierciedlenie w jego cenie. Ocenilimy szereg komponentw takiego oprogramowania, poczwszy od aplikacji typu freeware/shareware, a po opcje patne. W wikszoci jeli nie we wszystkich programach do przeprowadzania webinariw wystpuj nastpujce funkcjonalnoci: Transmisja wideo (dziki czemu trener i uczestnicy widz si nawzajem); Czat (umoliwia uczestnikom komunikacj w formie tekstowej. Nie przeszkadza wic osobie, ktra mwi przez mikrofon); Biaa tablica (moliwo pisania/rysowania na wspdzielonej tablicy); Wspdzielenie plikw; Wspdzielenie notatek; Wspdzielenie ekranu (moliwo podgldu ekranu monitora prezentujcego/trenera); Moliwo przeprowadzania ankiet/quizw (kwestionariusze online). Inne opcje, ktre mog okaza si przydatne, a s udostpnione w bardziej zaawansowanych aplikacjach oprogramowania, to: Moliwo zmiany moderatora/trenera w trakcie szkolenia co moe okaza si przydatne wprzypadku webinariw z udziaem mniejszych grup, poniewa umoliwia uczestnikom i trenerom wspprac oraz przydzielanie uprawnie do zarzdzania ekranem, itd.; Moliwo podgldu pobranego pliku przy pomocy oprogramowania co przydaje si podczas dyskusji; Moliwo nagrania webinarium przy pomocy oprogramowania co moe by bardzo przydatne, jako, e pozwala uczestnikom, ktrzy nie mogli wzi udziau w webinarium, na zapoznanie si z jego treci, a take peni rol cyfrowego notatnika dziki temu uczestnicy mog powici si w caoci ledzeniu treci webinarium podczas transmisji na ywo. Tre nagrania publikuje trener; Moliwo tworzenia kwestionariuszy znakomita metoda przeprowadzania ocen; Moliwo publikacji kwestionariuszy znakomita metoda dostarczania informacji zwrotnych uczestnikom w sposb atwy i szybki. Aby okreli skuteczno oprogramowania do webinariw, warto odpowiedzie sobie na kilka pyta: Czy bazuje ono na narzdziach internetowych, czy te wymaga instalacji oprogramowania? Jaka jest maksymalna liczba uytkownikw, uczestniczcych jednoczenie w webinarium? Jaka jest relacja dostpnych funkcjonalnoci do ceny oprogramowania?
2.3.2.Zasoby
Istnieje szereg pakietw oprogramowania, zarwno bezpatnych, jak i komercyjnych, ktre mona wykorzystywa w celach edukacyjnych. Przykady programw do webinariw Adobe Connect 8 ClickWebinar GoToMeeting/GoToWebinar
15|2. TECHNOLOGIA
AnyMeeting BigBlueButton DimDim FastViewer confered Fuze Meeting Spreed Mikogo TeamViewer 7 Saba Webinar RHUB GoMeetNow 4.3 ooVoo Aktualne informacje o oprogramowaniu dostpnym na rynku oraz jego recenzje i porwnania2 najlepiej ledzi online. Dodatkowo, wikszo aplikacji ma wersje prbne, ktre pozwalaj przetestowa wszystkie funkcjonalnoci, a nastpnie wybra konkretne rozwizanie.
2 Przykadowe recenzje: Top Ten Reviews, http://webinar-services-review.toptenreviews.com/; Croice Blog: http://croice.com/blog/webinar-software-comparison-the-top-four-webinar-providers-reviewed/; Online Meeting Tools: http://webconferencing-test.com/en/online-meeting-home.
16|2. TECHNOLOGIA
3. Organizacja webinarium
Jak ju wspomniano na wstpie, webinaria mog mie zastosowanie w rozrywce, biznesie, jak i w edukacji. Tym niemniej, punktem centralnym niniejszego opracowania jest transmisja na ywo dla celw szkoleniowych. Wiele aspektw webinariw takich, jak zastosowana technologia czy motywacja uczestnikw moe mie wpyw na efektywno szkolenia. Instytucja, ktra organizuje webinarium odgrywa najwaniejsz rol ponosi odpowiedzialno za zorganizowanie sesji, ktra bdzie interesujca, odpowiednio zaplanowana i przeprowadzona. W tym rozdziale opiszemy role i obowizki kluczowych osb, odpowiedzialnych za przebieg webinarium. Naley pamita, e niektre z tych rl mog by penione przez te same osoby (np. dowiadczony trener jest w stanie jednoczenie peni funkcj moderatora i pomocy technicznej). Zidentyfikowalimy nastpujce role:
Rola Zadania Odpowiedzialno za wprowadzenie izakoczenie webinarium, zintegrowanie trenerw i ekspertw; Podsumowuje webinarium po rundzie pyta i odpowiedzi Przygotowanie i zaprezentowanie treci, zastosowanie narzdzi szkoleniowych Dostarczenie okrelonej wiedzy Dbao o prawidowe funkcjonowanie oprogramowania do webinariw, rozwizywanie problemw zwizanych ze sprztem/oprogramowaniem po stronie uczestnikw Uczenie si Uwagi
Moderator
Rwnie zarzdzanie uczestnikami pracujcymi w grupach
Trener
Moe by zarazem moderatorem
Ekspert
W oparciu o dowiadczenie zawodowe oraz wiedz
Wsparcie techniczne
Koncentracja na rozwizywaniu problemw (take ich obchodzenie)
Uczestnik
Za ewentualn opat
Role i zadania zespou realizujcego webinarium.
17|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM
3.1. Cel webinarium

Instytucja, ktra chce zorganizowa szkolenie w formie webinarium, musi odpowiedzie na kluczowe pytanie: co chcemy osign poprzez webinarium? Oto lista moliwych odpowiedzi: 1. DECYZJA: Dlaczego powinnimy wybra webinarium? Z powodu geograficznego rozproszenia uczestnikw i trenerw. Technologia webinariw umoliwia wyeliminowanie podry, a co za tym idzie zredukowanie kosztw i oszczdno czasu; Wzbogacenie kursu poprzez zaproszenie wykadowcw w trybie zdalnej prezentacji; Alternatywa dla uczestnikw, ktrzy np. ze wzgldu na stan zdrowia nie mog osobicie wzi udziau w szkoleniu; Zwikszenie dostpnoci edukacji; Zaoferowanie darmowego teasera; Wygenerowanie dochodw z produktw objtych licencj. 2. CEL: Co chcemy osign poprzez to webinarium? (Z uwzgldnieniem odbiorcw): a. Uczestnicy zewntrzni Zainteresowa nowych klientw naszymi produktami lub usugami; Wygenerowa dochody z nowej funkcji lub usugi; Zaprezentowa klientom now funkcjonalno; Przedstawi sposb rozwiazywania czsto wystpujcych problemw, zwizanych z produktami lub usugami firmy; Realizacja (bez)patnego moduu szkoleniowego; Realizacja (bez)patnego moduu szkoleniowego w ramach programu szkole; Zapewnienie cigoci certyfikacji danego produktu lub usugi. b. Osoby z firmy, partnerzy biznesowi Uzyskanie informacji o nowej procedurze lub wersji oprogramowania z moliwoci natychmiastowego wyjanienia wtpliwoci; Zaprezentowanie nowej koncepcji/metody i uzyskanie informacji zwrotnych (szkolenie marketingowe); Dopasowanie do siebie metodyk szkoleniowych rnych ekspertw w rnych lokalizacjach; Pozyskanie aktualnych informacji o zmianach prawnych z moliwoci zadawania pyta na bieco; Uzyskanie wyjanie ze strony eksperta w zwizku z konkretn sytuacj oraz moliwo ponownego przeanalizowania nagranej sesji z udziaem innych uczestnikw; Nauka w podziale na atwo przyswajalne etapy (np. godzina tygodniowo) w odniesieniu do rnych aspektw danego zagadnienia moliwo wykorzystania ankiet i/lub kwestionariuszy. Aktywne uczestnictwo moe by nagradzane zawiadczeniem ukoczenia kursu. 3. NARZDZIA: Jakie oprogramowanie bdzie wykorzystywane podczas sesji? Jakie s inne warunki techniczne? Czy moliwe jest uywanie tych materiaw interaktywnie (np. przy pomocy narzdzi biaej tablicy)?
W przypadku wykorzystania mediw wymagajcych szerokopasmowego cza (np. film HD) czy mamy informacje o ewentualnych ograniczeniach cza? Czy wszyscy uczestnicy maj dobre cze? Jakkolwiek oprogramowanie do webinariw moe mie zastosowanie jako platforma dla potrzeb organizacji midzynarodowych zebra biznesowych oraz dyskusji na temat wynikw czy stanu realizacji projektu, moliwoci te nie zostan szerzej omwione w ramach analizowanej tu metodyki.
3.2. Role w zespole szkoleniowym 3.2.1.Trener

Trener zaznajomiony z technologi webinariw bdzie w stanie poprowadzi samodzielnie szkolenie dla niewielkiej grupy (do 6 osb). W przypadku webinariw dla ponad 20 osb, pomoc ze strony moderatora iewentualnie pracownika technicznego nabiera wikszego znaczenia. Jednake, bez wzgldu na wielko grupy, trener odpowiada za realizacj wszystkich zada w ramach warsztatu/szkolenia. Przede wszystkim, trener musi przygotowa temat i struktur webinarium, jak rwnie zwizane z nim materiay, w tym prezentacje multimedialne. Trener powinien wic zna rodowisko webinarium, dysponowa dowiadczeniem, ktre pozwoli mu oceni moliwoci oprogramowania, wybra odpowiednie narzdzia i tre. W przypadku szkole i warsztatw w formie webinarium, podczas ktrych uczestnicy nie widz trenera, naley skupi si przede wszystkim na prezentacji. Musi by ona przygotowana w sposb estetyczny, a zarazem funkcjonalny i efektywny. Dobra znajomo wykorzystywanego w tym celu pakietu oprogramowania biurowego jest niewtpliwie pomocna. Biorc pod uwag fakt, e materiay wykorzystywane w webinariach pochodz z reguy z rnych rde is dostpne w rnych formatach, trener musi mie przynajmniej podstawow wiedz na temat rnych technologii, programw i ewentualnie sprztu (np. Intel a MAC). Poniej przedstawiamy wykres, ilustrujcy istotno umiejtnoci trenerw w przypadku szkole prowadzonych przez wirtualnego instruktora (virtual instructor led training VILT). Badania wskazuj, e najistotniejsze cechy trenera webinariw to: Umiejtno klarownego formuowania myli, w sposb przystpny dla uczestnikw; Umiejtno prezentowania tematu, korzystania z technologii webinariw, wiedza i atwo korzystania z technologii w ogle, jak rwnie umiejtno prowadzenia warsztatw online (szkolenie zzakresu VILT). Jakkolwiek umiejtnoci te s niezwykle istotne dla efektywnej realizacji szkolenia, nie stanowi jego kluczowego elementu. W przypadku szkole tego formatu, najistotniejsza jest zawsze przekazywana tre. Oprcz umiejtnoci wymienionych powyej, istotne s take kompetencje zwizane z samym procesem szkolenia: zrozumienie potrzeb uczestnikw; umiejtno zarzdzania grup; umiejtno przygotowywania materiaw szkoleniowych; umiejtno planowania szkole; umiejtno oceny VILT.
Organizator webinarium powinien dostarczy trenerowi informacje o uczestnikach i oczekiwanych wynikach sesji szkoleniowej z duym wyprzedzeniem. Organizator musi by w stanie odpowiedzie na Waga umiejtnoci Instruktora VILT:
Moderacja Znajomo tematu atwo korzystania z technologii Oglne przygotowanie z zakresu kompetencji VILT Zrozumienie potrzeb odbiorcw Umiejtno zarzdzania prac grupy
61% 59% 32% 29% 38% 23% 32% 33% 52% 53% 59% 40% 35% 35%
Umiejtnoci technologiczne oglne, jak i charakterystyczne dla VILT s rwnie istotne
Umiejtno opracowywania materiaw szkoleniowych 11% Umiejtno planowania szkole Umiejtno oceny ROI dla VILT
9%
6% 31%
kluczowe
wane
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Delivering Virtual Instructor-Led Training (VILT), 2010, General Phisics Corporation (GP) and Training Industry, INC.
nastpujce pytania: Jaki jest cel tego webinarium? Jakie umiejtnoci ma naby uczestnik? Jaki jest oczekiwany poziom umiejtnoci/wiedzy uczestnikw? Jakie osoby bd uczestniczy w webinarium? Czy webinarium jest przeznaczone dla grupy zamknitej, czy otwartej? Jaka jest liczba uczestnikw? Czy uczestnicy czsto korzystaj z tego rodzaju oprogramowania? Czy planowana jest jedna sesja, czy kilka kolejnych? Jeli kilka kolejnych czy wezm w nich udzia te same osoby? Jakie s warunki sprztowe podczas szkolenia? Czy kady siedzi przed wasnym komputerem? Czy webinarium jest przygotowywane dla jednej, czy dla kilku grup? Czy uczestnicy i trener mog liczy na wsparcie techniczne? Zadaniem trenera jest dobranie odpowiednich metod, by zrealizowa cel szkolenia. Organizator musi jednak dostarczy trenerowi wytyczne w zakresie technologii i zastosowania webinarium w ramach szkolenia. Jeli trener jest dobrze przeszkolony i poinformowany, powinien by w stanie przygotowa na tej podstawie odpowiedni plan zaj.
Kompetencje trenera szkole online synchronicznych i asynchronicznych

Synchroniczne: Webinaria i spotkania online z komunikacj pozwalajca na pynn interakcj midzy trenerem i uczestnikami. Asynchroniczne: Webcasty, e-maile, instrukcje i komentarze na forach, blogach, wiki gdzie uczestnicy mog otrzyma informacje zwrotne od trenera ale nie mog si z nim komunikowa w tym samym czasie. Jakie kompetencje powinien mie trener prowadzcy webinaria? Lista poniej opracowana zostaa na podstawie dowiadcze z wasnej praktyki trenerskiej autorki oraz materiaw z rynku niemieckiego (wczajc w to ksik Tele-Tutoren autorstwa Christina Rautenstrauch, Wydawnictwo Bertelsmann, 2001). 1. Wiedza na temat nauki za pomoca e-learningu Znajomo teorii nauczania zw. z e-learningiem; Znajomo zagadnie zwizanych z samodzielnym uczeniem si i motywacj uczestnikw w sytuacji samodzielnej nauki; Znajomo rnych metod i strategii uczenia si poprzez e-learning i doboru narzdzi, ktre pozwalaj wykorzysta takie metody; Doradzanie uczestnikom w zakresie wyboru odpowiedniej metody samodzielnego uczenia si. Diagnozowanie silnych stron i problemw. 2. Wiedza nt. procesu uczenia si osb dorosych Znajomo rnych teorii uczenia si; Wiedza i praktyka w zakresie przygotowania materiaw dydaktycznych; Wiedza i praktyka w zakresie tworzenia rodowiska / platform wspierajcych proces nauki; Znajomo technik zarzdzania czasem i radzenia sobie ze stresem. 3. Kompetencje komunikacyjne Dobra dykcja i emisja gosu; Umiejtno prowadzenia i podtrzymania konwersacji; Znajomo technik zadawania pyta; Znajomo netykiety i umiejetno tworzenia regu netykiety dostosowanej do potrzeb grup; Znajomo sownictwa zwizanego z komputerami oraz e-learningiem. Umiejtno tumaczenia tych poj osobom bez wiedzy technicznej; Wiedza na temat ogranicze komunikacji synchronicznej i asynchronicznej; Umiejtno doboru odpowiedniego narzdzia komunikacyjnego. 4. Kompetencje w zakresie moderacji Znajomo procesw grupowych, szczeglnie zachodzcych w grupach pracujcych online; Umiejtno dostarczania wiedzy i wspierania wymiany informacji;
Praktyczna umiejtno moderowania dyskusji na czacie, forum, w wirtualnym pokoju, na Skypie, itp.; Posiadanie wiedzy nt. dydaktyki tworzenia i zlecania zada / prac dla grup pracujcych online; Umiejtno dawania informacji zwrotnej w sposb dostosowany do rodowiska online; Znajomo metod i narzdzi do pracy grupowej (synchronicznej i asynchronicznej). 5. Znajomo obsugi komputera, oprogramowania, internetu Sprawne posugiwanie si komputerem - znajomo podstawowych skadowych komputera (np. co to jest pami operacyjna i jak pami operacyjn mam na swoim komputerze) i obsugi systemu operacyjnego; Umiejtno obsugi rnych programw, zarwno typowych (np. MS Office) jak niestandardowych (np. mindmeister). Szybkie uczenie si obsugi nowych programw; Wiedza na temat zasad dziaania platform do szkole online (synchronicznych iasynchronicznych). Umiejtno porwnania funkcji platform; Umiejtno sprawdzenia jakoci cza internetowego i dobr cza do potrzeb kursu; Umiejtno budowania bazy wiedzy dostepnej online i doboru narzdzi; Praca z komputerem, oprogramowaniem i internetem to przyjemno. Posiadanie 100 rnych kont w rnych serwisach, nie mczy Ci; Umiejtno radzenia sobie z problemami technicznymi.
rdo: Marta Eichstaedt, Blog o Webinarach, http://www.webcomm.eu/kompetencje-treneraszkolen-online-synchronicznych-i-asynchronicznych/, 03.2012.
Jakie oprogramowanie bdzie wykorzystywane podczas sesji i jakie s pozostae warunki techniczne? Czy moliwe jest wykorzystanie tych materiaw w sposb interaktywny (np. przy pomocy tablicy)? Jeeli korzystamy z mediw wymagajcych dostpnoci cza szerokopasmowego (np. HD, wideo) czy jestemy w stanie zidentyfikowa wskie garda poczenia (czy wszyscy uczestnicy dysponuj dostpem do dobrych czy)? Trener i Moderator Jakkolwiek trener moe liczy na wsparcie ze strony moderatora, w oczach uczestnikw to on jest osob prowadzc webinarium. To, czy odniesie sukces, zaley od przygotowanego scenariusza, materiaw szkoleniowych, jak rwnie od jego dowiadczenia. Trenerzy, ktrzy zakadaj, e znaj temat dobrze i s dobrymi mwcami, z reguy dowiadczaj pewnych trudnoci, stykajc si po raz pierwszy z webinarium. Brak przygotowania, odpowiedniego dopasowania istotnych kompetencji do formatu webinarium, staj si widoczne od razu, i wpywaj na obnienie efektywnoci sesji. Wskazwki dla trenera prowadzcego swoje pierwsze webinarium: Przeprowad webinarium na temat, ktry znasz bardzo dobrze; Przeprowad co najmniej jedn sesj szkoleniow z udziaem osoby uczestniczcej w webinarium zdalnie, ktra nastpnie przekae Ci informacje zwrotne; Przygotuj szczegowy harmonogram (nie musisz cile si go trzyma); Przygotuj wszystkie materiay przed rozpoczciem sesji nie improwizuj;
Wgraj prezentacj do oprogramowania z duym wyprzedzeniem. W zalenoci od szybkoci Internetu wysyanie prezentacji i wszystkich dokumentw pomocniczych moe zaj do p godziny; Jeeli nie ma moderatora, a mikrofony uczestnikw s wyczone, nie zapomnij spoglda na okno czatu. Unikaj mwienia bez przerwy na dany temat. Zachcaj do zadawania pyta. Obowizki trenera: Obowizkiem trenera jest poprowadzenie sesji w taki sposb, aby nieustannie zachca uczestnikw do aktywnego udziau w procesie szkolenia/ksztacenia. Nietrudno o tym zapomnie, gdy nie widzimy odbiorcw i ich zachowa, ktre wiadcz o odbiorze sesji. W wikszoci przypadkw, osobom, ktre nie maj dowiadczenia w tej dziedzinie, zaleca si, aby pooyy nacisk na atrakcyjno treci i dynamik prezentacji. Niektrzy mwi w sposb zwizy, przepeniony energi, co w przypadku webinariw szalenie si przydaje; po kilku prbach, kady trener powinien by w stanie wybra styl i form dostosowan do potrzeb odbiorcw, a zarazem do jego wasnych umiejtnoci. Odpowiedzi na pytania: Podczas webinarium, trener jest ekspertem, a co za tym idzie, odbiorcy oczekuj odpowiedzi na postawione przez siebie pytania. Naley reagowa na to w sposb pozytywny. Jednake, ze wzgldu na fakt, e podczas szkolenia nie zawsze przewidziany jest czas na zadawanie pyta, trener musi na nie odpowiedzie po zakoczeniu gwnej sesji, nawet, jeli w rezultacie miaaby ona potrwa nieco duej. Odpowiedzialno za reprezentowanie firmy organizatora W wielu przypadkach, trener reprezentuje firm organizujc szkolenie, dlatego te powinien zadba orealizacj standardowych zada w zwizku z webinarium, takich, jak odpowiednie powitanie uczestnikw i poinformowanie ich o wszelkich sprawach formalnych. Moderator, ktry moe dysponowa wiksz iloci informacji niezwizanych bezporednio z treci szkolenia, moe udzieli trenerowi odpowiednich instrukcji w tym zakresie w pewnych sytuacjach, np. gdy trener prowadzi sesj gocinnie (patrz take sekcja Ekspert, str. 25), na zaproszenie firmy organizujcej webinarium. W takim przypadku trener powinien jednak rwnie zapozna si z danymi na temat tej firmy. Ewaluacja webinarium Niezwykle istotnym zadaniem trenera jest ocena webinarium. Do tego celu mona wykorzysta szereg narzdzi: Istnieje moliwo odtworzenia ju nagranego webinarium lub zapoznania si z danymi statystycznymi na jego temat; Przejrzenie odpowiedzi na pytania z quizu dla uczestnikw; Przy pomocy okrelonych aplikacji oprogramowania, trener moe przejrze nie tylko statystyki odpowiedzi w quizach, ale rwnie informacje na temat aktywnego uczestnictwa w sesji; Trener powinien mie dostp do danych w zakresie dugoci sesji szkoleniowej, liczby uczestnikw iczasu ich aktywnoci. Nawet fakt, e niektrzy uczestnicy wycofali si z sesji przed jej zakoczeniem wskazuje, czy webinarium byo interesujce i dobrze poprowadzone. Na podstawie celw wyznaczonych przed sesj: czy osignlimy nasz cel/cel czciowy? Dane te mog by skutecznie wykorzystywane podczas webinarium; dziki temu ocena nie bazuje wycznie na subiektywnych odczuciach i punktacji przyznanej w ankietach oceniajcych.
3.2.2.Moderator
Wedug sownika Websters Dictionary3 moderator to:
a) Osoba, ktra ogranicza, moderuje lub uspokaja. b) Urzdnik, ktry kontroluje zgromadzenie, zapewniajc porzdek, skadajc propozycje pyta, regulujc przebieg zebrania i zliczajc gosy.
Jak widzimy, podczas webinariw, rola moderatora jest do zbliona. Moderator jest z reguy zatrudniony przez firm organizujca webinarium, chyba, e obowizki moderatora moe peni trener. Moderator moe wykorzysta swoje dowiadczenie w zakresie stosowania aplikacji do webinariw i rozpocz sesj, przedstawiajc uczestnikom trenera, co pozwoli od razu wzmocni jego autorytet. Moderator musi mie ponadprzecitne umiejtnoci komunikacyjne. Moderowane webinarium ma na og nastpujc struktur: Moderator: Sprawdzenie obecnoci zarejestrowanych uczestnikw, rozwizanie ewentualnych problemw technicznych; Moderator: Powitanie, sformuowanie oczekiwa wobec uczestnikw w odniesieniu do ich zachowa w czasie sesji; Moderator: Wprowadzenie do tematu; Trener: Omwienie tematu; Moderator: Zarzdzanie procesem pozyskiwania informacji zwrotnych (czat, ewentualnie komunikacja gosowa); Trener: Odpowiedzi na pytania; Moderator: Zamkniecie sesji. Oczywicie, scenariusz moe by duo bardziej zoony, jeli w webinarium bior udzia take dodatkowi eksperci lub wymaga on zatrudnienia wicej ni jednego trenera! Moderator jako drugi trener Podczas webinarium moe okaza si, e trener musi jednoczenie prowadzi prezentacj i odpowiada na pytania i komentarze uczestnikw. Moderator pomaga trenerowi w opanowaniu intensywnej interakcji z uczestnikami. Moderator moe skupi si na organizacji dyskusji w grupie. Jest w stanie bez trudu ledzi komentarze i pytania, dzieli je na obszary zagadnie i przedstawia trenerowi w czasie zarezerwowanym na dyskusj. Trener moe otrzyma nastpujce wsparcie ze strony moderatora: Zaangaowanie uczestnikw w sesj przy pomocy czatw i innych narzdzi; Przeglda czat, zapobiega sporom i dziaaniom, ktre mogyby wywrze negatywny wpyw na proces szkolenia; Dyskretnie przekazuje trenerowi informacje o przebiegu seminarium oraz istotnych czynnikach, na ktre naley zwrci najwiksz uwag.
3 Definicja pojcia Moderator na podstawie Cambridge Advanced Learners Dictionary & Thesaurus, Cambridge University Press, http://dictionary.cambridge.org/dictionary/british.
Na czacie moderator moe pozna opinie i pytania uczestnikw jeszcze przed trenerem. Powinien take mie przynajmniej minimaln wiedz na temat zagadnie poruszanych podczas szkolenia. Moe pomc trenerowi, weryfikujc zadane pytania, tak, aby zaprezentowa mu najciekawsze spord nich. Natomiast poprzez funkcjonalno chat moderowany mona pokazywa uczestnikom w czatroomie tylko zatwierdzone pytania i komentarze. Moderator jako osoba odpowiedzialna za wsparcie techniczne Istotnym zadaniem moderatora jest wspieranie techniczne uczestnikw i prowadzcego. Na og posiada on szczegow wiedz na temat oprogramowania do webinariw i wiksze ni trener dowiadczenie w tym zakresie. Ze wzgldu na problemy techniczne, z ktrymi czsto borykaj si uczestnicy, moderator powinien rwnie mie dostp do dedykowanej linii telefonicznej, tak, aby mc doradza uczestnikom poza sesj w przypadku jakichkolwiek kopotw natury technicznej. Zaleca si opublikowanie numerw telefonw z duym wyprzedzeniem. Inne obowizki moderatora Do obowizkw moderatora moe take nalee czciowe przygotowanie szkolenia, organizacja materiaw marketingowych oraz zebranie publikacji i komentarzy na portalach spoecznociach. Moderator moe rwnie zosta poproszony o zgromadzenie materiaw i udostepnienie nagrania z webinarium po jego zakoczeniu wraz z recenzj samego webinarium. Moderator sprawdza si dobrze w tej roli wprzypadku, gdy webinarium jest zorganizowane przez firm szkoleniow, poniewa zna dobrze firm, jak rwnie by obecny na samej sesji. Moderowanie webinariw zorganizowanych na du skal Jak widzimy, obowizki moderatora s bardzo zrnicowane i obejmuj dziaania od organizacji szkolenia wsplnie z trenerem po kwestie techniczne. Dlatego zaleca si ich rozdzielenie pomidzy moderatora, helpdesk oraz drug osob prowadzc/asystenta w przypadku duych webinariw. Moderowanie webinariw na ma skal Podczas, gdy due webinaria wymagaj wyznaczenia osb penicych rne role, w przypadku maych webinariw dla 4-8 uczestnikw, role te mog by penione przez pojedynczego trenera. Zaleca si jednak, aby bya to osoba z odpowiednim dowiadczeniem w prowadzeniu webinariw i dobrym zrozumieniem platformy narzdziowej.
3.2.3.Ekspert
Ekspert jest obecny podczas wielu webinariw jako osoba dostarczajca trenerowi kluczowych informacji; moderator moe te zdecydowa o zaproszeniu eksperta, a nie trenera, do wsppracy w zwizku z okrelonym zagadnieniem. Ekspertami s praktycy z dziedziny dotyczcej webinarium; mog to by osoby o midzynarodowej renomie w tej dziedzinie (np. profesor uniwersytetu, przedstawiciel rzdu czy kierownictwa duej korporacji). Eksperci czsto bior udzia w webinarium zdalnie; bardzo istotne jest zatem aby upewni si, e dysponuj czem internetowym, ktre zapewni dobr jako transmisji audio/wideo.
Wybr ekspertw Wyboru ekspertw dokonuje czsto firma organizujca seminarium, zadanie to moe jednak zosta powierzone trenerowi lub moderatorowi. Przy doborze eksperta istotne s nastpujce zagadnienia: Uznanie w dziedzinie, ktrej dotyczy sesja; Dobry mwca/umiejtno prezentacji; Umiejtno koncentracji na temacie webinarium; Umiejtno formuowania krtkich i jasnych odpowiedzi na pytania; Dostpno czasowa w terminie webinarium; Dowiadczenie w stosowaniu narzdzi komputerowych.
3.2.4. Wsparcie techniczne

Moliwo skorzystania z pomocy technicznej zwalnia trenera i/lub moderatora z odpowiedzialnoci za ewentualne problemy z poczeniem, pozwalajc im skupi si na treci sesji szkoleniowej. Ekspert techniczny moe dziaa na miejscu lub zdalnie. Do jego umiejtnoci nale: Umiejtno suchania uczestnikw; Umiejtno udzielania zrozumiaych, spokojnych odpowiedzi; Doskonay poziom wiedzy technicznej w zakresie Internetu i wybranych narzdzi; Umiejtno obejcia problemw, ktrych nie da si szybko rozwiza.
3.2.5. Typy uczestnikw

Organizator szkolenia odpowiada za dostarczenie trenerom informacji na temat uczestnikw (doroli/ dzieci, profesjonalici/laicy itd.) oraz ich liczby. Jeli chodzi o typ uczestnika, w pierwszej kolejnoci trener musi wiedzie, kto bdzie uczestniczy w szkoleniu, co jest uzalenione od charakteru webinarium: Zamknita, ograniczona grupa odbiorcw (wymagane zaproszenie, moliwo identyfikacji okrelonych osb); Uytkownicy zaawansowani (programw komputerowych); Uytkownicy anonimowi. Wszystkie z w/w typw wymagaj okrelonego podejcia (np. w przypadku uczestnikw zaawansowanych, na og mona obej si bez ceremonii otwarcia: Syszycie mnie? Nie sysz was... jak mam ustawi kamer?) ta cz zabiera bardzo duo czasu w przypadku niedowiadczonych uytkownikw. Uczestnicy anonimowi mog mie wasne nawyki (wystarczy przyjrze si wikszoci otwartych dyskusji internetowych), a administrator musi kontrolowa ich zachowania przy pomocy dostpnych narzdzi przez cay czas trwania sesji.
Kolejnym czynnikiem determinujcym charakter webinarium jest lokalizacja uczestnikw. Wyrniamy dwa gwne typu uczestnikw: Uytkownicy na miejscu, w jednej sali konferencyjnej z moderatorem + zdalnie pracujcy trener:
Trener
Moderator
Trener na miejscu (z moderatorem) + zdalni uczestnicy:
Trener
Moderator
W kadej z tych sytuacji naley przyj inne podejcie, przygotowujc si do webinarium. Trener musi wiedzie, jaka powinna by jego struktura, jakie zadania i interakcje bd moliwe i czy otrzyma wsparcie ze strony personelu technicznego. Kolejn istotn dla dobrego szkolenia kwesti jest liczba uczestnikw. Zasada oglna gosi: im wicej uytkownikw, tym mniejsza interaktywno. Naley wzi to zaoenie pod uwag, planujc struktur webinarium.
Liczba uczestnikw Do 6
Poziom interaktywnoci Wysoki poziom interaktywnoci sesja moe mie charakter dialogu. Uczestnicy mog spontanicznie przerywa trenerowi. Dozwolone s interakcje pomidzy poszczeglnymi uczestnikami np. poprzez czat. Istnieje te moliwo komunikacji dwukierunkowej audio/wideo, jeli pozwala na to zastosowana technologia. Ograniczona interakcja audio/wideo (wykadowca moe wskazywa osoby, ktre mog zabra gos). Korzysta si ze specjalnych narzdzi, by zilustrowa przebieg procesu ksztacenia na potrzeby uczestnikw (np. przycisk zgaszania si do odpowiedzi lub przyciski tak/nie). Istotne s ankiety, gosowania i inne narzdzia umoliwiajce udzielanie szybkich odpowiedzi..
Struktura webinaru Struktura i tre mog podlega modyfikacji w zalenoci od informacji zwrotnych i przebiegu interakcji.
7 20
Struktura i tre maj posta psztywn. Istnieje moliwo wyduenia/skrcenia czasu powiconego na omwienie poszczeglnych tematw na podstawie informacji zwrotnych. Po kadym bloku informacyjnym naley uwzgldni sesj pyta i odpowiedzi.
20+
Poziom interaktywnoci jest uzaleniony od liczebnoci zespou prowadzcego. Jeli trener jest sam, mona korzysta tylko z ankiet. Jeli wsppracuje z nim przynajmniej jeden moderator (a take, by moe, dodatkowi trenerzy/eksperci), istnieje moliwo otwarcia czatu, moderowanego dla potrzeb trenera iekspertw.
Struktura musi by sztywna. Uczestnicy s wmniejszym lub wikszym stopniu anonimowi; zachodzi due prawdopodobiestwo, e cz z nich doczy do grupy z opnieniem lub opuci sesj przed jej kocem. Dyscyplina w zakresie obecnoci zaley od kontekstu merytorycznego i jest wskazwk na przyszo dla uczestnikw szkolenia.
Poziom interaktywnosci, a struktura webinaru w kontekscie liczebnosci grupy.
4. Planowanie i przygotowanie webinarium

Zarwno prowadzenie szkolenia, jak i prezentacja przed kamer wymagaj pewnych umiejtnoci. Trenerzy charakteryzuj si odmiennoci stylu, strategii i dowiadczenia. Nawet bardzo kompetentni trenerzy mog mie problem z wystpowaniem przed kamera trac charyzm i pewno siebie. Dlatego dobre przygotowanie to klucz do dobrego webinarium. W zwizku z tym pocztkujcym doradza si uycie awatarw lub zaadowanie swoich zdj. Zapewnia to lepsz kontrol nad prezentacj, poniewa nie trzeba koncentrowa si na wyrazie twarzy. Podejcie to rwnie mniej obcia cze. Trener powinien przygotowa dokument, przypominajcy bardziej scenariusz, ni zwyky program szkolenia. Scenariusz rni si od innych materiaw szkoleniowych. Scenariusz szkolenia powinien obejmowa plan interakcji pomidzy trenerem a uczestnikami, szczegowy opis zaj i procedur oceny. Rozwijanie kompetencji trenera oraz ustalenie przejrzystej i precyzyjnej struktury szkolenia ma kluczowe znaczenie, szczeglnie w przypadku mniej dowiadczonych trenerw. Majc wiadomo, e szkolenia w formie webinarium s zblione do tradycyjnych, moemy przenie pewne dobre praktyki i zasady bezporednio z jednej metodyki do drugiej. Analizujc tre merytoryczn szkolenia i jego struktur, trener powinien umie: Przygotowa kady element webinarium w taki sposb, by zapewni waciw proporcj odpowiednich zaj dla uczestnikw, skupiajc si przede wszystkim na tym, by unikn monotonii; Wyselekcjonowa materiay w taki sposb, aby uczestnicy byli w stanie bez trudu dostrzec logik caego szkolenia, a w szczeglnoci kluczowych wnioskw; Poczy sprawdzone metody dydaktyczne stosowane przed szkoleniem, jak rwnie te, ktre bd stosowane po jego zakoczeniu, okrelone w MW mianem metod mieszanych; Opracowa program szkolenia w taki sposb, aby odnale rwnowag pomidzy zadaniami indywidualnymi i zespoowymi, z uwzgldnieniem celw i warunkw okrelonych przed szkoleniem; Dopasowa odpowiedni struktur szkolenia, jeli prowadzi je wicej ni jedna osoba. Opracowanie struktury szkolenia zgodnej z zaoonymi celami i warunkami moe okaza si zadaniem zoonym. Im wicej elementw bierzemy pod uwag podczas planowania, tym atwiej jest zrealizowa program. Jest to ogromnie istotne zwaszcza, gdy w gr wchodzi wicej ni jeden prowadzcy. Struktura programu musi uwzgldnia cechy grupy, jak np. predyspozycje do koncentracji w dugim okresie czasu (godzina lub duej). Struktura ta powinna by przejrzysta i jasna nie tylko dla prowadzcego, kontrolujcego kolejno i czas trwania poszczeglnych blokw, ale take dla uczestnikw. Przejrzysto struktury programu uatwia weryfikacj i modyfikacj jego zaoe przez osoby odpowiedzialne za realizacj lub zatwierdzenie programu szkoleniowego, a co za tym idzie, jego wdroenie i sfinansowanie. Biorc pod uwag aspekty funkcjonalne przygotowania struktury programu szkoleniowego, trener powinien umie: Zaplanowa ca infrastruktur i zasoby niezbdne do przeprowadzenia efektywnego szkolenia;
29 | 4. PLANOWANIE I PRZYGOTOWANIE WEBINARIUM
Zapewni przekazanie caoci informacji wszystkim osobom uczestniczcym w organizacji szkolenia oraz uczestnikom; Przewidzie ewentualne problemy, przygotowa dziaania i materiay zastpcze oraz zaplanowa elastyczny sposb reagowania na zmiany lub problemy, jakie mog pojawi si w trakcie szkolenia. Prawidowe zaplanowanie wykorzystania sprztu, infrastruktury i materiaw staje si atwiejsze dziki zastosowaniu listy sprawdzajcej. Narzdzie to zapewnia bezpieczestwo organizacyjne szkolenia, minimalizujc prawdopodobiestwo pominicia nie tylko kwestii istotnych, ale rwnie detali, ktre zwikszaj komfort pracy i przyczyniaj si do budowy profesjonalnego wizerunku. Przykadow list kontroln prezentujemy poniej (Tabela 5):
LISTA KONTROLNA DLA WEBINARIUM Przeprowadziem/am analiz grupy docelowej Jzyk i materiay s dostoswane do grupy docelowej Mam potrzebny sprzt i wszystkie materiay Mam plan B Mam stabilne cze internetowe Mam zestaw suchawkowy Przygotowaem/am wczeniej quizzy i inne zadania dla uczestnikw Mam scenariusz szkolenia, obejmujcy cele, moduy, wiczenia, czas, zasoby, tre wicze, materiay inarzdzia Ustaliem/am zasady i warunki szkolenia przed jego rozpoczciem Wiem, jak dugo potrwa szkolenie Wiem, w jakim stopniu przygotowane s osoby z mojego zespou szkoleniowego Wszystkie materiay s ju zaadowane w wirtualnym pokoju
Lista kontrolna trenera przed realizacj webinarium.
Zota zasada, szczeglnie w przypadku niedowiadczonych trenerw/szkoleniowcw/wykadowcw brzmi: przygotuj si, przygotuj si i jeszcze raz przygotuj si. Planowanie jest istotne, ale elastyczno jest jeszcze waniejsza; Nie ma gupich pyta ani opinii nie prbuj strofowa uczestnikw, przyjmij ich takimi, jacy s, dostosuj si do nich take na poziomie programu; Zawsze miej przy sobie walizk trenera pen prezentacji, niezbdnych programw, plikw zapasowych, trzymaj w niej take laptopa i kamer; By moe szkolenie organizuje kto inny; musisz by w staym kontakcie z t osob. Zaleca si, aby trener zalogowa si w wirtualnym pokoju z godzinnym wyprzedzeniem, by upewni si, e urzdzenia zostay odpowiednio wyregulowane, a prezentacje s gotowe.
Literatura na temat webinariw szkoleniowych4 wskazuje, e optymalizacja sesji wymaga pewnych przygotowa: Przygotuj informacje o uczestnikach i celach szkolenia; Wyjanij uczestnikom kwestie techniczne zmniejszy to niech uczestnikw, jeli wczeniej nie uczestniczyli w webinariach; Uzgodnij format sesji webinarium; Uzgodnij z ekspertem, jak i kiedy bdzie odpowiada na pytania uczestnikw; Jeli nie chce prowadzi wykadu, zasugeruj przyjcie struktury wywiadu; Zapytaj, czy ekspert chce odpowiada na pytania w trakcie prezentacji, czy raczej po jej zakoczeniu; Zapytaj, czy ekspert chciaby, aby moderator dziaa jako porednik, czy uczestnicy maj zwraca si do niego bezporednio; Przygotuj uczestnikw, podaj im informacje o ekspercie; Popro uczestnikw o zadawanie pyta, pom im w ich opracowaniu.
4.1. Planowanie sesji

Realizacja webinarium rozpoczyna si na dugo przed faktycznym rozpoczciem transmisji. Przygotowujc si do webinarium, trener musi zaplanowa harmonogram okrelonych zada. W zalenoci od klienta, grupy czy tematu szkolenia, dziaania te mog by w pewnym stopniu zrnicowane, z reguy jednak przyjmuj nastpujc kolejno: Zadanie I: Analiza celw webinarium Odpowiedz na pytania: 1. Jakie s cele webinarium? Jaki jest podstawowy cel szkolenia? 2. Kto jest gwnym organizatorem webinarium? Instytucja? Firma? Inny podmiot? 3. W jaki sposb cele te bd mierzone5? Zastanw si: Zrozumienie celw umoliwia zaplanowanie caego procesu w prawidowy sposb i uniknicie przyszych nieporozumie. Jest to szczeglnie istotne ze wzgldu na fakt, e trener ma do dyspozycji ogromn ilo narzdzi, ktre moe wykorzysta podczas szkolenia, a dobre zrozumienie jego celu pozwoli mu dokona waciwego wyboru. Naley pamita, e musimy okreli wskaniki, ktre pozwol nam stwierdzi, czy cel zosta osignity, czy te nie. Przykadowo: jeli celem szkolenia jest poszerzenie wiedzy handlowcw na temat aspektw technicznych oferowanych produktw, wskanikami mog by wyniki sprzeday wnadchodzcych miesicach lub wyniki audytu.
4 Caladine Richard, Enhancing E-Learning with Media-Rich Content and Interactions, 2008 Idea Group Inc 5 Aby uzyska wicej informacji, patrz rozdzia 6.
Zadanie II: Analiza uczestnikw webinarium Odpowiedz na pytania: 1. Czy wszyscy uczestnicy nale do jednej organizacji? Czy s osobami z zewntrz, czy te pracownikami wewntrznymi? 2. Czy znaj oprogramowanie online? Czy praca z komputerem przychodzi im atwo? 3. Jakie maj oczekiwania wzgldem szkolenia? 4. Co zmotywowao ich do udziau w szkoleniu? 5. Jaki bdzie szacunkowy poziom dyscypliny w grupie? 6. Czy uczestnicy maj dowiadczenie w zakresie przedmiotu szkolenia? 7. Czy przebywaj w tej samej strefie czasowej? Zastanw si: Ustalenie tosamoci uczestnikw moe pozwoli ci zgadn, jak bd si zachowywali podczas webinarium. Ludzie anonimowi mog zakca jego przebieg; ludzie, ktrzy s z tej samej organizacji, ale nie widuj si zbyt czsto, bd skonni rozmawia na tematy niezwizane ze szkoleniem. Umiejtno dostosowania si do oczekiwa uczestnikw daje bardzo duo i moe zwikszy ich motywacj do aktywnego uczestnictwa w szkoleniu. Naley uwzgldni dane demograficzne (wiek, pe, itd.) oraz ewentualne rnice kulturowe pomidzy uczestnikami. Istotne s rwnie ich umiejtnoci metakognitywne (zdolno do kierowania wasnym procesem uczenia si), styl uczenia si i preferencje. Jeli nie znasz odpowiedzi na te pytania, moesz da uczestnikom do wypenienia krtk ankiet. W miar moliwoci zaplanuj webinarium dla jednolitej grupy (ten sam poziom umiejtnoci, wiedzy i zrozumienia omawianych kwestii). Pomoe to zwikszy skuteczno nauki i usprawni przeprowadzenie webinarium. Zadanie III: Ustalenie formatu szkolenia Odpowiedz na pytania: 1. Ile osb wemie udzia w szkoleniu? 2. Skd bdzie ono transmitowane? 3. Jaki jest tryb uczestnictwa rozproszenie geograficzne uczestnikw, czy kady ma dostp do komputera? 4. Jaki jest wyznaczony czas szkolenia? 5. Jakie narzdzia bd uywane? Zastanw si: Zdarza si, e wielu uczestnikw szkolenia korzysta z jednego komputera. Moe si te zdarzy, e trener nie bdzie obecny na miejscu, z ktrego z reguy transmituje si webinaria, a co za tym idzie, nie bdzie mg przekaza uczestnikom odpowiedniego sprztu i udostpni im cza internetowego. Moe to mie ogromny wpyw na form szkolenia i wymaga uprzedniego przygotowania. Zadanie IV: Planowanie webinarium Okrel: 1. Dat i godzin szkolenia. 2. Struktur szkolenia.
3. Format szkolenia. 4. Czonkw personelu i ich obowizki. 5. Zastosowanie narzdzi interaktywnych. 6. Wymogi szkoleniowe. Zastanw si: Format sesji bdzie uzaleniony od odpowiedzi na pytania z zada 1-3. Wyznacz harmonogram, ktry najbardziej odpowiada uczestnikom (we pod uwag ewentualne rnice stref czasowych). Struktura iforma szkolenia jest zrnicowana dla rnych tematw i celw szkolenia, podobnie, jak liczba i cechy uczestnikw. Zadanie V: Zdefiniowanie warunkw technologicznych Odpowiedz na pytania: 1. Jakie s wymogi funkcjonalne oprogramowania? 2. Czego mona oczekiwa po wyposaeniu? 3. Jakie s ewentualne wyzwania z punktu widzenia uczestnikw (czy mona je w prosty sposb rozwiza)? Zastanw si: Plan szkoleniowy powinien uwzgldnia warunki technologiczne. Nawet najlepsze materiay i narzdzia okazuj si bezuyteczne, jeli uczestnicy nie potrafi ich uywa. Czciowo moe to by zwizane z efektywnoci urzdze lub jakoci poczenia internetowego; wszystkie te czynniki powinny by dostosowane do potrzeb uczestnikw.
4.2. Przygotowanie materiaw

Wykorzystanie wielu mediw z du iloci obrazw graficznych staje si standardem. Prdko pocze internetowych ronie, podobnie jak wymagania trenerw co do materiaw graficznych, ktre maj wpyw na jako i wyniki szkolenia. Kluczem do udanego webinarium jest ciekawa i wcigajca prezentacja, a take poczenie rnych elementw multimedialnych oraz podanie przykadw praktycznych i dodatkowych argumentw.
4.2.1.Prezentacja
Integraln czci webinarium s prezentacje i interaktywne materiay szkoleniowe. Jako rodek komunikacji wizualnej webinaria uzalenione s od grafiki. Podejcie graficzne i projekt musz by skoordynowane z innymi elementami informacyjnymi, aby wzmocni i wyjani wiadomoci omawiane podczas szkolenia. Przestrze Projektujc prezentacj naley w jak najlepszym stopniu wykorzysta przestrze webinarium. Marginesy mog suy jako swego rodzaju spis treci, ktry pomaga uczestnikom zorientowa si w jej strukturze. Nie warto wybiera duych formatw, jeli nie ma to uzasadnienia praktycznego nic w ten sposb nie zyskamy, tracimy natomiast miejsce, ktre mogoby zosta wykorzystane do zaprezentowania innego narzdzia.
Projekt Grafika powinna mie zawsze warto komunikacyjn i edukacyjn; najbardziej skuteczne s grafiki proste i przejrzyste6. Najpopularniejszym narzdziem do tworzenia prezentacji, ktre mog zosta wykorzystane podczas webinarium, jest dzi PowerPoint. Ten format prezentacji slajdw, zawierajcych tekst, obrazy i proste animacje, to doskonay sposb zilustrowania informacji dostarczanych podczas wykadu. Cho PowerPoint to proste i znane narzdzie, wielu uytkownikw popenia wci te same bdy. Trener, prezentujcy dane przy pomocy tej aplikacji, powinien zadba o to, by byy czytelne unika zbyt maej czcionki czy nadmiernego zrnicowania stylw. Odpowiedni ukad slajdw w prezentacji, biorc pod uwag takie elementy, jak grafiki i wykorzystane czcionki (zwyky tekst, nagwek i stopka, punktury) jest rwnie bardzo istotny. Powinien sprawia wraenie profesjonalnego, a zarazem na tyle prostego, by nie odwraca uwagi od treci. Dobry projekt moe sta si kolejnym narzdziem komercyjnym, opatrzonym mark organizatorw webinarium. Jest to istotne z punktu widzenia ewentualnej dystrybucji materiaw do szerszej rzeszy odbiorcw. Projektujc slajdy, naley wzi pod uwag specyficzne wymiary monitorw, na ktrych prezentowane bd dane. Tre powinna by czytelna na 10-calowym ekranie netbooka, jak rwniez na 30-calowym monitorze. W przeciwiestwie do tradycyjnego szkolenia, podczas webinarium mona korzysta z wielu form prezentacji danych. Nie musz to by zawsze slajdy, jakkolwiek bywaj niezwykle pomocne, poniewa przycigaj uwag uczestnikw, uatwiaj uczenie si i zapamitywanie informacji. Naley jednak korzysta z nich mdrze. Trzeba pamita, e webinarium to przede wszystkim komunikacja gosowa; nie warto przecia uczestnikw zbyt du iloci tekstu na ekranie. Zamiast tego, przy pomocy obrazw naley przycign ich uwag i zilustrowa podstawowe tezy prezentacji. Materiay wizualne powinny przekazywa jasne informacje i wzmacnia proces uczenia si; naley eliminowa obrazy, ktre peni funkcj wycznie dekoracyjn. Dobrym przykadem uytecznych materiaw graficznych s: rysunki, wykresy, symbole, fotografie i zrzuty ekranu. Oprogramowanie do tworzenia prezentacji zawiera mnstwo dodatkw, ktre ksztatuj jej wizualny charakter. Zoone elementy animowane nie powinny mie zastosowania. Wikszo programw do realizacji webinariw ma trudnoci z przetwarzaniem takich elementw. Mog te wystpi problemy zprzetwarzaniem takich materiaw na inne formaty. Jak przeprowadzi webinar?
10011 01100101 01001010 10110100 01100101
Jak przeprowadzi webinar?

Konferencja internetowa jest wykorzystywana do odbycia spotkania, przeprowadzenia szkolenia lub przedstawienia prezentacji na ywo poprzez internet. W przypadku konferencji internetowej kady uczestnik siedzi przed swoim wasnym komputerem i ma kontakt z innymi uczestnikami przez internet. Wzicie udziau w konferencji jest moliwe, jeli uczestnicy na swoich komputerach maj zainstalowane odpowiednie aplikacje. Moe to by take aplikacja sieciowa, gdzie uczestnicy maj moliwo wzicia udziau w spotkaniu po naciniciu linku przesanego poczt e-mail (zaproszenie na spotkanie).
PRZYGOTOWANIE
PRAKTYKA
SPRAWDZENIE KONFIGURACJI KOMPUTERA

Przykad dobrze i le przygotowanego slajdu.
6 Piskurich George M., The AMA Handbook of E-Learning, Amacom, 2003.
Tekstu naley uywa oszczdnie, wycznie, gdy chcemy podkreli jaki fakt, przekaza informacje lub co wyjani. Onlighment (http://onlignment.com/) prezentuje przykady prawidowego wykorzystania tekstu, pojawiajcego si na ekranie: Przygotowanie planu sesji; Tytuy, sygnalizujce biecy temat; Wszystko, co uczestnik mgby chcie zanotowa; pojcia, czasowniki, nazwy, cytaty; Wykresy, podpisy pod fotografiami; Listy, wypunktowane lub numerowane. Wskazwki dotyczce skutecznej prezentacji slajdw7: Zastosuj prosty szablon PowerPoint w ukadzie poziomym; Uywaj ciemnego koloru czcionki na jasnym tle lub jasnej czcionki na ciemnym tle; Utwrz marginesy o szerokoci 2,5 cm z kadej strony; Ogranicz liczb sw na slajd: Nie wicej ni 5 punktw informacyjnych na slajd; Stosuj krtkie rwnowaniki zda zamiast penych zda; Zadbaj o prostot grafiki: Stosuj proste tabele, wykresy koowe i supkowe; Unikaj zoonych tabel i wykresw punktowych ; Korzystaj z czcionki w jednolitym rozmiarze: Co najmniej 30 pt. dla tekstu i 44 pt. dla nagwkw; Stosuj proste, przejrzyste, grube czcionki: Arial, Tahoma, Verdana: Nie stosuj kursywy; Nie stosuj wielkich liter; Nie korzystaj z animacji i efektw specjalnych, takich, jak dwiki, tekst ruchomy, zanikajcy; Stosuj proste przejcia midzy slajdami; Pamitaj o zachowaniu przejrzystoci. Istnieje rnica pomidzy prezentacj przygotowan w celu jej przedstawienia na ywo, a prezentacj przeznaczon do archiwizacji. Jeeli trener jest w stanie wykorzysta prezentacj wielokrotnie, powinien przygotowa jej transkrypt. Jakkolwiek prezentacje PowerPoint ciesz si zdecydowanie najwiksz popularnoci, w przypadku webinariw zalecane jest konwertowanie ich na format pdf. Wiele narzdzi do tworzenia webinariw umoliwia wspdzielenie plikw. Opcja udostpniania plikw umoliwia trenerowi przesyanie plikw na komputery uczestnikw, tak, by zyskali do nich dostp. Mog to by arkusze kalkulacyjne, dokumenty tekstowe, pliki audio i wideo jedynym ograniczeniem jest rozmiar pliku, wynoszcy okoo 10 Mb wzalenoci od prdkoci cza internetowego komputerw trenera i uczestnikw. Bez wzgldu na potencja nowych mediw, trener powinien rozway, w jaki sposb wykorzysta czas sesji najbardziej efektywnie. Czytanie dokumentw tekstowych przez 45 minut, naley uzna za strat
7 Webcasting Processes and Best Practices, Ontario Telemedicine Network 2007.
czasu. Webinaria wymagaj dobrego planu dziaania, ktry bdzie kreatywny i motywujcy zarwno dla uczestnikw, jak i dla trenera.
4.2.2. Pozostae materiay

Naley pamita, e webinarium nie jest jedynie prezentacj multimedialn. Z pewnoci trzeba przygotowa take inne materiay. W zalenoci od dostpnoci aplikacji do webinariw, mog to by materiay wideo, audio i grafiki. Dziki nim prezentacja stanie si duo bardziej atrakcyjna, zachcajc uczestnikw do wikszego zaangaowania. Materiay naley wczeniej przetestowa pod ktem kompatybilnoci zuywan aplikacj oraz przepustowoci cza internetowego. Nie ma sensu przygotowywa inspirujcego filmu w wysokiej rozdzielczoci, jeli przepustowo jest zbyt maa, by go zaprezentowa uczestnicy bd rozczarowani, a prowadzcy sfrustrowany. Elementy, ktre zmuszaj uczestnikw do aktywnego dziaania quizy czy ankiety take naley zaplanowa na tym etapie. Szczeglnie istotne jest zaplanowanie nie tylko ich treci, ale take momentu, wktrym powinny zosta zaprezentowane uczestnikom. Warto wczeniej udostpni uczestnikom materiay do przeczytania, aby mogli zapozna si z tematyk, ktra bdzie omawiana w trakcie webinarium. Zyskaj w ten sposb wicej czasu, by przygotowa konkretne pytania!
4.2.3.Rwnowaga
Bardzo wany dla prezentacji, jak i dla materiaw wykorzystywanych podczas webinarium, jest dobr iloci treci, tak aby uczestnicy nie poczuli si przecieni. Dobrze jest unika duych iloci tekstu na jednym slajdzie. Slajdy powinny dotyczy biecego tematu, a tre nie powinna si powtarza. Grafika w prezentacji powinna pomaga w objanieniu treci. Zamiast tekstu warto stosowa diagramy itabele. Moemy rwnie uywa grafw pokazujcych zwizek midzy tematami, pomagajcych zwizualizowa liczby, ilustrujcych procesy lub wskazujcych na wane kwestie i uatwiajcych ich zrozumienie.
4.3. Kontakt z uczestnikami

Zaproszenie uczestnikw oraz proces ich rejestracji do webinarium odgrywaj istotn rol w przygotowaniu webinarium. Oba elementy s kluczowe dla organizatorw, jeli chc osign wysok frekwencj na webinarium w stosunku do liczby osb, ktre zapisay si na szkolenie.
4.3.1.Zaproszenie
Komunikat o organizacji webinarium musi by jasny i zrozumiay im mniej tekstu, tym lepiej. Potencjalny uczestnik powinien od razu dostrzec wszystkie informacje i na ich podstawie podj decyzj o ewentualnym udziale. Ogoszenie o webinarium musi zawiera nastpujce kluczowe elementy: Temat; Data i czas trwania (zazwyczaj nieprzekraczajcy 90 minut); Maksymalna liczba uczestnikw; Wymagania techniczne ze strony uczestnikw; Link do strony rejestracyjnej (lub informacje o rejestracji); Korzyci z uczestnictwa;
Opaty (w przypadku darmowego webinarium naley rwnie zamieci o tym informacj); Grupa docelowa; Odpowiednia ilustracja.
4.3.2.Rejestracja
Wysyajc zaproszenia do uczestnictwa w webinarium powinnimy pamita, e wiele osb rejestruje si na webinaria ale potem zapomina wzi w nich udzia. Niewiele osb wpisuje dat webinarium do kalendarza, a bardzo wiele rejestruje si w ostatniej chwili. Czasami wic wygodnym rozwizaniem moe si okaza automatyczny system rejestracji wbudowany w oprogramowanie do webinariw, ktry coraz czciej wyposaony jest rwnie w funkcj automatycznego wpisywania spotkania do kalendarza. Proces rejestracji obejmuje nastpujce kluczowe etapy:
Uczestnik
Wysanie zgoszenia
Cel webinarium
ORGANIZACJA WEBINARIUM
Potwierdzenie rejestracji
E-mail z potwierdzeniem: Potwierdzenie rejestracji Lista materiaw do zapoznania si przed webinarium Potwierdzenie logowania Dodatkowe linki Dane trenera/moderatora
Zgoszenie
Dane uczestnika: Imi i nazwisko Zawd Adres e-mail Numer porzdkowy Tytu webinarium Data webinarium Dane adresowe (wymagane w celu wystawienia faktury) Ewentualnie: Nazwa firmy trenera Kwalifikacje trenera Osignicia akademickie
Ocena zgoszenia
Przypomnienie na okoo dwch godzin przed webinarium

List potwierdzajcy: Link do webinarium Czas rozpoczcia Czast trwania
Lista wybranych uczestnikw
Lista niewybranych uczestnikw
Bardziej szczegowy program
Proces rejestracji podczas organizacji webinarium. rdo: zesp projektu Webinar 2 Learn.
Jak wida, wymienione wyej dziaania generuj liczne dane, z drugiej strony za wymagaj pewnego przygotowania. Oczywicie jeeli zapisany uczestnik poinformuje o swojej rezygnacji, moemy zaprosi kolejnych uczestnikw z listy rezerwowej. Proces rejestracji skada si zazwyczaj z przynajmniej kilku podstawowych krokw8: Poinformowanie uczestnikw o celach webinarium; Przeprowadzenie ankiety, by okreli, kto wemie udzia w webinarium i czym jest zainteresowany; Opublikowanie informacji o trenerze i zaproszonych ekspertach; Poinformowanie uczestnikw, jak powinni skonfigurowa komputery;
8 William Horton, E-Learning by Design (2 ed.), Pfeiffer 2012.
Opublikowanie regu uczestnictwa. Komunikacj z uczestnikami naley rozpocz na co najmniej tydzie przed webinarium9. Umoliwi to uczestnikom wpisanie terminu szkolenia do swojego planu zaj i zarezerwowanie odpowiedniego czasu. Jeeli rejestracja zostaa uruchomiona na ok. 7 dni przed szkoleniem, naley poinformowa o tym uczestnika podajc mu uyteczne informacje.
Witaj, Michale! Potwierdzamy Twoj rejestracj w zwizku z uczestnictwem w webinarze: Temat: Pieczenie ciasta sposobem domowym Trener: Babcia Halina Data: 28 lutego 2013 r. Godzina: 11:00 (CET) Czas trwania: 60 minut Prosimy o potwierdzenie Twojego udziau (kliknij tutaj). Brak potwierdzenia w cigu najblizszych 48 godzin spowoduje automatyczne wykrelenie z listy uczestnikw. Informacje o logowaniu zostan przesane na 24 godziny przed rozpoczciem webinaru. Jeli to Twoje pierwsze webinarium lub masz wtpliwoci, czy Twj komputer jest wystarczajco dobry, aby sprosta wymogom sesji, kliknij tutaj, aby przeprowadzi szybki i prosty test. W razie jakichkolwiek pyta lub wtpliwoci, skontaktuj sie z nami. Z pozdrowieniami, Zesp Szkolenia z Jedzenia
Autor tej wiadomoci poda wszystkie istotne informacje dla uczestnika w zaledwie kilku akapitach: jasno okreli podstawowe dane i umoliwi przeprowadzenie testw kompatybilnoci. Oprogramowanie do webinariw jest czsto wyposaone w opcj automatycznego generowania takich komunikatw zgodnie zwzorem. Jednake, ten sam cel mona osign przy pomocy poczty elektronicznej. Naley rwnie (jeeli webinaria s organizowane czsto) przekonwertowa katalog kalendarza na format *.ics. Wsppracuje on z wieloma aplikacjami, takimi, jak Microsoft 7 Calendar czy Mozilla Sunbird, i automatycznie wysya przypomnienia o nadchodzcym webinarium, dodajc t informacj do listy spotka czy te zada zaplanowanych przez uczestnika. W wiadomoci elektronicznej naley ograniczy do minimum ilo elementw graficznych wikszo programw blokuje je automatycznie, a w niektrych przypadkach, nasza wiadomo moe zosta potraktowana jako spam.
9 Zgodnie z ON24 Webinar Benchmarks Report (http://www.on24.com/wp content/uploads/2013/02/ON24_Benchmark_V8.pdf) uczestnicy rejestruj si najczciej na tydzie przed wydarzeniem.
Na jeden dzie przed webinarium, naley ponownie przesa informacj do uczestnikw, zwaszcza, jeli proces rejestracji trwa duej ni tydzie. W tym celu moemy ponownie skorzysta z szablonu:
Witaj, Michale! Chcielibymy poinformowac Ci, e jutro odbdzie si webinar, w ktrym chcesz wzi udzia: Temat: Pieczenie ciasta sposobem domowym Trener: Babcia Halina Data: 28 lutego 2013 r. Godzina: 11:00 (CET) Czas trwania: 60 minut Moesz zalogowa si do webinarium ju od godziny 10:30 (CET) Link: http://szkolenia-z-jedzenia.biz/12345 Login:Michal.nowak@poczta.pl Haso: webinar12345 Aby przetestowa ustawienia swojego komputera, kliknij tutaj: przez cay czas trwania webinarium bdziesz mg skontaktowa si z naszym helpdeskiem. W razie jakichkolwiek problemw, dzwo pod numer: 0800 123456. Z pozdrowieniami, Zesp Szkolenia z Jedzenia
Tym razem autor wiadomoci przesa dane logowania. Organizator pozostawi take numer telefonu linii wsparcia technicznego. Istnieje wiele sposobw, by zapewni dobr komunikacj z uczestnikami webinarium. Niektre firmy eksperymentuj z wykorzystaniem wiadomoci SMS, sdzc, e atwiej jest odebra tego rodzaju wiadomo, ni poczt elektroniczn. Istniej rne opcje ustawiania czasu i czstotliwoci przesyania powiadomie. Naley pamita, aby zawarte w nich informacje byy: Przejrzyste odbiorca chce szybko zlokalizowa wane dane: temat, dat, dane dotyczce logowania itd. Trzeba take ustawi odpowiedni czas powiadomienia tak, by odbiorca mia pewno, e jego wniosek rejestracyjny zosta przyjty, a take, by nie zapomnia o zaplanowanym webinarium. Nie natrtne odbiorca nie chce by zasypywany wiadomociami kilka razy w tygodniu tylko dlatego, e zgodzi si wzi udzia w webinarium. W kontekcie relacji z uczestnikiem, organizator ma pewne moliwoci promowania swojej dziaalnoci korespondencja stanowi dobry punkt wyjcia do budowy bazy danych potencjalnych uczestnikw webinariw i obszarw ich zainteresowa. Wiedz t mona wykorzysta w sposb praktyczny do zbudowania silnej grupy klientw, co jednake nie powinno sta w sprzecznoci z trzeci spord zasad wymienionych powyej.
4.4.Harmonogram
Bardzo istotn kwesti, podlegajc zaplanowaniu przed rozpoczciem webinarium, jest plan czasowy. Trener musi okreli jasne zasady i harmonogram, okrelajcy sposb przeprowadzenia webinarium. Jest to istotne nie tylko z punktu widzenia trenera, ale take innych osb biorcych udzia w webinarium (uczestnicy, jak rwnie moderator, eksperci, ekspert techniczny). Przygotowany harmonogram naley zaprezentowa uczestnikom, by mieli wiadomo, jaki bdzie przebieg webinarium:
Przykad: (5 min) Wprowadzenie 5 min) Prezentacja (2 ) wiedzi (20 min Pytania i odpo ie (5 min) Podsumowan in) Ewaluacja (5 m
5. Przeprowadzenie webinarium
Niektrzy uczestnicy podchodz do nauki z entuzjazmem, wielu wymaga jednak inspiracji i mobilizacji. Nie da si jednoznacznie zdefiniowa motywacji dla udziau w szkoleniach. Wiele czynnikw wywiera na ni wpyw zainteresowanie konkretnym tematem, uyteczno szkolenia, pewno siebie, cierpliwo ideterminacja. Literatura na ten temat10 wskazuje, e trenerzy stosuj nastpujce strategie, by zwikszy motywacj uczestnikw szkole:
Strategie trenerw Przekazuj regularnie pozytywne informacje zwrotne, aby utwierdzi uczestnikw w przekonaniu, e radz sobie dobrze. Stosuj strategie nauczania, ktre pozwol uczestnikom aktywnie zaangaowa si w proces. Sugestie/komentarze Nie pozostawiaj adnego dziaania bez informacji zwrotnej.
Prezentacja powinna by dynamiczna; by przycign uwag korzystaj z rnych narzdzi komunikacji. Dbaj o interakcj. Korzystaj z narzdzi interaktywnych wrodzaju czatw i tablic.
Pom uczestnikom odkry osobiste znaczenie i warto prezentowanych materiaw.
Przygotuj aktualne, oparte na faktach materiay szkoleniowe. Korzystaj z przykadw, ktre przemwi do uczestnikw. Zachcaj do wymiany dowiadcze i wiedzy.
Okazuj uczestnikom osobiste zainteresowanie.
Zwracaj si do uczestnikw po imieniu. Odpowiadaj na wszystkie pytania (lub zaznaczaj, e zrobisz to w stosownym momencie i dotrzymaj tej obietnicy). Zadawaj pytania i upewniaj si, e Twoje odpowiedzi s prawidowo rozumiane.
Upewnij si, e nawet najbardziej milczcy uczestnik bierze aktywny udzia w szkoleniu.
Monitoruj dziaania uczestnikw, zachecaj do aktywnoci tych, ktrzy s najcichsi. Jeli czuj si niepewnie, korzystajc z komunikacji gosowej, przydziel im rol, ktra nie bdzie wymagaa odzywania si. Nie ucinaj dyskucji prowadzonych na czacie. Okazuj innym szacunek. Podzikuj uczestnikom za przedstawienie ich opinii, nawet, jeli si z nimi nie zgadzasz.
Pozwl, by uczestnicy poczuli, e s wartociowymi czonkami spoecznoci, ktra prezentuje odpowiedzialne podejcie do kwestii wasnego ksztacenia.
Strategie zachcajce uczestnikw do aktywnego udziau w webinarium.
10 Caladine Richard, Enhancing E-Learning with Media-Rich Content and Interactions, 2008 Idea Group Inc.
41|5. PRZEPROWADZENIE WEBINARIUM
W przypadku webinarium, kontakt i komunikacja maj szczeglne znaczenie. Zarwno trener, jak i uczestnicy powinni mie wiadomo, e po drugiej stronie znajduj si prawdziwi ludzie. Odpowiadajc na pytania, mona skorzysta z prostego tricku, by da uczestnikom poczucie kontaktu wzrokowego ztrenerem. Mwic do nich, naley patrze prosto w kamer wpatrujc si w twarz trenera na ekranie monitora, uczestnicy bd odnosili wraenie, e patrzy im prosto w oczy11.
5.1. Budowanie interakcji

Uczenie si jest procesem spoecznym, dlatego spoeczne aspekty uczenia si, takie, jak komunikacja, wsppraca i emocje maj ogromny wpyw na skuteczno tego procesu. Metodyka learner-based teaching ukierunkowana jest na zachcanie uczestnikw do otwartego wyraania opinii. Dlatego te sesja webinarium powinna by skonstruowana w taki sposb, aby stwarza uczestnikom liczne moliwoci wypowiadania si, zarwno w sposb formalny, jak i nieformalny. Na przykad, podczas przerwy, trener powinien pozostawi wirtualny pokj otwarty, sugerujc uczestnikom, e mog nadal z niego korzysta. Jak ju wspomniano, trener powinien stworzy uczestnikom przyjazne rodowisko ksztacenia, aby zachci ich do nauki i sprawi, by poczuli si wartociowymi czonkami spoecznoci wiedzy. Trener moe na przykad zaangaowa uczestnikw w opracowanie zasad uczestnictwa w sesji i poprosi ich ozaangaowanie w poszczeglnych czciach webinarium. Na pocztku sesji szkoleniowej, trener powinien: Zaplanowa pocztek szkolenia w taki sposb, aby uczestnicy zostali poinformowani o wszystkich jego istotnych aspektach z punktu widzenia organizacji i uczestnikw indywidualnych; Dokona ustale zwizanych z samym szkoleniem i omwi je z uczestnikami na pocztku sesji wcelu uzgodnienia najlepszej metody jej realizacji przy maksymalnym komforcie zarwno dla trenera, jak i dla uczestnikw. Kwestie omawiane z uczestnikami na pocztku szkolenia powinny obejmowa takie zagadnienia, jak: Czas trwania sesji; Plan szkolenia; Informacj o zastosowaniu materiaw edukacyjnych; Informacje dotyczce oceny efektywnoci szkolenia i ewentualnych wymogw w przypadku szkole zakoczonych egzaminem formalnym. Przedyskutowanie potencjalnie istotnych kwestii z uczestnikami przed szkoleniem obejmuje: Uzgodnienia dotyczce form zwracania si do siebie lub preferowanego tonu, atmosfery podczas sesji; Zasady dotyczce przerw w szkoleniu; Warunki zadawania pyta i prowadzenia dyskusji podczas szkolenia; Zasady dotyczce komfortu i koncentracji w trakcie szkolenia (przykady: wyczenie komunikatorw, opuszczanie sesji poza przerwami, rozmowy niezwizane z tematem sesji i komunikacja podczas szkolenia); Oczekiwania merytoryczne uczestnikw.
11 Camerius James W., The Case System of Instruction: Developing an Effective Teaching Strategy, Northern Michigan University.
Po zaprezentowaniu wszystkich w/w zasad i warunkw, zgodnie z dobr praktyk naley wygospodarowa nieco czasu na udzielenie uczestnikom odpowiedzi na pytania. Zanim trener przystpi do prezentacji, moe take zaangaowa uczestnikw w wiczenia integrujce, ktrych celem bdzie zapoznanie ze sob uczestnikw. Dziki temu zyskaj oni poczucie przynalenoci do grupy, co jest szczeglnie istotne w przypadku sesji realizowanych zdalnie. Jeeli liczba uczestnikw biorcych udzia w sesji ze zdalnych lokalizacji nie jest zbyt dua, mona poprosi kadego z nich, aby si przedstawi. Gdy to robi, mona narysowa prost map, na ktr nanosimy imiona osb uczestniczcych w szkoleniu. Nastpnie map mona wykorzysta w trakcie sesji, kierujc pytania i uwagi do poszczeglnych uczestnikw.
wiczenia integrujce dla uczestnikw Mapa z imionami
Rezultat Popro uczestnikw, aby si przedstawili i powiedzieli kilka sw na temat swoich oczekiwa co do webinarium. Dziki temu bd czuli si pewniej i dostarcz trenerowi cennych informacji. Zadaj uczestnikom kilka prostych pyta. Prezentujc wyniki, moesz zwraca si bezporednio do osb, ktre udzieliy podobnych odpowiedzi. Pozwl im mwic i wyjasni, co miay na myli. Pytania naley zaplanowa z wyprzedzeniem, jednak nie musz by one zwizane z tematem prezentacji. Naley znale tematy, ktre mog by interesujce dla grupy, i doda elementy humorystyczne. Uczestnicy grupuj si wedug rnych zagadnie, na przykad tego, gdzie pracuj lub mieszkaj (na pnoc, poudnie, wschd, zachd od stolicy lub miejsca nadawania webinarium, dowiadczenia w danym zawodzie, alfabetycznie wedug nazwisk, itd.). Mona stworzy ankiet z odpowiedziami do wyboru lub (jeeli uczestnikw nie ma zbyt wielu) uy biaej tablicy do narysowania linii lub chmurek i postawienia kropek albo innych symboli przy kadej osobie, ktre bd si zgasza jedna po drugiej. Powstanie w ten sposb mapa lub linia czca wszystkich uczestnikw, dziki czemu dowiedz si czego wicej o sobie nawzajem.
Krtki kwestionariusz
Zagadki i amigwki
W jednej linii
Przykady wicze integrujcych grup.
5.2. Gos trenera

Podobnie, jak w przypadku wszystkich innych elementw skadowych webinarium, gos trenera odgrywa niezwykle istotn rol w procesie realizacji sesji. Podczas szkole stacjonarnych, trener ma do dyspozycji wiele innych narzdzi komunikacji, ktre mog urozmaici prezentacj. Jego gesty, wygld, sposb mwienia itd. to wszystko wpywa na reakcje suchaczy, uatwiajc im zapamitanie treci. Niestety, w trakcie webinarium, trener nie dysponuje tak szerok gam opcji ma swj gos i narzdzia dostpne w aplikacji do webinariw. Bardzo istotne szczeglnie w przypadku trenerw z niewielkim dowiadczeniem w realizacji webinariw jest by trener odpowiednio przygotowa si do szkolenia. Dobr praktyk jest testowe przeprowadzenie caej sesji jeszcze przed szkoleniem, poczone z nagrywaniem wasnego gosu, a nastpnie
jego odsuchaniem. Bardzo czsto technika ta pozwala trenerowi uwiadomi sobie, jak istotne jest prawidowe operowanie gosem. Przede wszystkim, webinarium powinno by odpowiednio zaplanowane, a wynikajca z tego pewno powinna by syszalna w gosie trenera. Ma to dobry wpyw na uczestnikw, ktrzy odbieraj trenera jako osob pewn siebie i zdecydowan. Nawet niewielkie wahanie i krtkie pauzy bywaj czsto odbierane jako pomyki, brak przygotowania lub sygna, e wystpiy problemy techniczne. Ponadto naley pamita, e tembr gosu rwnie moe umoliwi podkrelenie pewnych zagadnie izwrcenie uwagi na szczeglnie zoone kwestie. Naley mwi na tyle powoli, aby tre bya zrozumiaa; z drugiej strony nie naley opnia przez to sesji. Kady trener, nawet najbardziej dowiadczony, musi wiczy gos, tak, aby jego brzmienie sugerowao uczestnikom, e maja do czynienia z osob interesujc i zajmujc. Dobrym pomysem jest rwnie zapoznanie si z webinariami innych trenerw i czerpanie z nich inspiracji.
5.3. Zadania angaujce

Kade webinarium (kurs, szkolenie, wykad) charakteryzuje si warunkami, ktre wpywaj na efektywno ksztacenia. By moe najistotniejszym kryterium jest stopie interakcji (podczas ksztacenia). Trener nie moe oczekiwa, e uczestnicy skupi si na wykadzie, jeli sprowadza si on wycznie do komunikacji jednokierunkowej. Wykad na ywo w Internecie jest jak program telewizyjny. To przekaz jednokierunkowy, odbierany przez biern publiczno. Jednake telewizja korzysta z obrazw i dwikw, ktre su przekazaniu okrelonych komunikatw. Warto produkcyjna wykadu czy szkolenia w formie webinarium jest z reguy duo nisza. Mona j okreli mianem technologii jednokierunkowej w rodzaju telewizji bardzo niskiej jakoci12. Moe to by jedna z przyczyn, dla ktrych uczestnicy nie angauj si w prezentacje w takiej formie. Nie ulega wtpliwoci, e interakcje pomidzy trenerem a uczestnikami, komunikacja i okrelone zadania angaujce prowadz do zmiany tego nastawienia. Jak ju wspomniano, produktywne wykorzystanie sesji webinarowej wymaga zaplanowania szeregu dziaa: interakcji z trenerem; interakcji pomidzy uczestnikami; interakcji z materiaami szkoleniowymi. Interakcje z trenerem Interakcja z trenerem moe przybra posta pyta, uwag i odpowiedzi. Plan skadajcy si z 50-minutowej prezentacji i 10-minutowej rundy pyta i odpowiedzi nie jest planem efektywnym. Zdarzaj si jednak sytuacje, gdy czas jest ograniczony, a wykadowc jest zaproszony go, dostpny jedynie przez krtki czas. W takich okolicznociach ograniczenie czasu jest uzasadnione. Gocie specjalni, eksperci lub celebryci mog wywrze wpyw na proces ksztacenia i zmotywowa uczestnikw.
12 Caladine Richard, Enhancing E-Learning with Media-Rich Content and Interactions, 2008 Idea Group Inc.
Webinaria naley zatem realizowa w sposb ciekawy i przystpny dla odbiorcw. Oto kilka pomysw, ktre mog zmieni nudn prezentacj w prezentacj dynamiczn: Audio; Wideo; Czat; Biaa tablica; Przycisk zgaszania si do odpowiedzi; Ankiety i quizy; Studia przypadkw; Zagadki i amigwki; Screencasty i piguki wiedzy13. Czat mona wykorzysta w celu zamieszczania pyta do trenera lub udzielania odpowiedzi. System ten sprawdza si najlepiej w przypadku pyta wymagajcych krtkich, otwartych odpowiedzi. Skania on do aktywnoci tych uczestnikw, ktrzy s niemiali i niechtnie odzywaj si przez mikrofon. Moe rwnie przyda si w przypadku kwestii technicznych. Czat mona wykorzysta do zada grupowych lub wykonywanych w parach wikszo systemw pozwala na wysyanie wiadomoci bezporednio do okrelonych uytkownikw. W przypadku pyta lub dyskusji wymagajcych duszej odpowiedzi, najlepsz metod jest komunikacja gosowa. Naley przy tym unika sytuacji, gdy wszyscy mwi jednoczenie. Niech uczestnicy korzystaj z przyciskw zgaszania si do odpowiedzi, gdy chc co powiedzie. Biaa tablica moe by wykorzystywana do rnych zada takich, jak rozgrzewka, wsplna edycja tekstu, burza mzgw, sporzdzanie listy koncepcji lub udokumentowanie poszczeglnych zada. Quizy iankiety przydaj si do gromadzenia informacji o uczestnikach, do zada krtkich, do zadawania pyta zamknitych, oceny procesu ksztacenia w trakcie webinarium lub po jego zakoczeniu itd. Inne rodzaje interakcji, ktre maj zastosowanie w przypadku webinariw, wymieniono poniej: Dyskusja Dyskusja polega na wykorzystaniu komunikacji dwukierunkowej pomidzy trenerem a uczestnikami, aby podnie jako ksztacenia. Dyskusja pozwala uczestnikom aktywnie zaangaowa si w sesj, co pozwala utrwali zdobyt wiedz i uatwia zastosowanie jej w przyszoci. Pytania uczestnikw ilustruj poziom zrozumienia treci sesji szkoleniowej. Pytania trenera stymuluj dyskusje na temat kluczowych elementw szkolenia. Dyskusja moe by prowadzona przy pomocy kanau audio-wideo lub w formie czatu tekstowego. Istotn rol odgrywa tu moderator. W przypadku niewielkiej liczby uczestnikw, trener moe moderowa dyskusje samodzielnie lub poprosi o to jednego z uczestnikw. Burza mzgw (tylko warsztaty) Burza mzgw umoliwia uczestnikom kreowanie nowych idei, rozwiazywanie problemw, odpowiadanie na pytania, wprowadzanie do dyskusji nowych zagadnie, wskazywanie interesujcych kwestii, motywowanie i rozwijanie pracy zespoowej. To doskonae narzdzie motywacyjne, poniewa angauje czonkw zespou w rozwizywanie szerszych problemw zarzdczych i skania ich do wsppracy. Na etapie gromadzenia idei, trener zapisuje wszystkie sugestie na tablicy. W trakcie wiczenia, kamera moe
13 Wicej pomysw na: http://www.ehow.com/info_8173559_webinar-ideas.html.
by nakierowana na tablic. Narzdzia dostpne w oprogramowaniu do webinariw (biaa tablica, forum, czat tekstowy) take mog posuy do zapisu propozycji zgaszanych przez uczestnikw. Prezentacje (w przypadku warsztatu, rwnie uczestnicy mog prezentowa) To niezwykle uyteczne narzdzie, zwaszcza, jeli wrd czonkw grupy znajduje si ekspert w okrelonej dziedzinie. W trakcie webinarium mona poprosi go, aby wypowiedzia si na dany temat lub przygotowa wczeniej prezentacj, a nastpnie przedstawi j podczas sesji. Zaangaowanie w webinarium drugiej osoby moe sprawi, e sesja stanie si ciekawsza. Zadanie polegajce na wsplnym tworzeniu treci Moe mie zastosowanie w przypadku maych, jak i duych grup. Przydzielenie zadania, polegajcego na stworzeniu czego wsplnie lub indywidualnie sprawi, e uczestnicy bd bardziej zaangaowani wproces i skoncentrowani na tym, co si dzieje. Scenki (warsztat) To zadanie niezwykle przydatne podczas warsztatw. Jeeli w webinarium uczestniczy tylko kilka osb, poproszenie ich o odegranie scenki jest bardzo dobrym pomysem. Mamy wystarczajco duo czasu, moemy odpowiednio zareagowa i skomentowa przedstawion scenk. Interakcje pomidzy uczestnikami Audio, Czat. Czat umoliwia uczestnikom wzajemne interakcje i tworzy zaplecze dla dyskusji rwnolegle do gwnego nurtu sesji. Moe powodowa rozproszenie uwagi, czsto jednak stwarza moliwo wygenerowania alternatywnej przestrzeni dla ksztacenia spoecznego (wymiana opinii, informacji, adresw i dowiadcze). Jak ju zauwaono, narzdzie to mona te wykorzysta do zada wymagajcych komunikacji iwsppracy pomidzy uczestnikami. Wykorzystanie narzdzi audio do interakcji miedzy uczestnikami wie si z ograniczeniami i wymaga moderowania. Interakcje z materiaami szkoleniowymi Mwic oglnie, materiay szkoleniowe dostpne podczas webinarium mog by wygenerowane wewntrznie (przez trenera, jego firm lub firm klienta) lub zewntrznie (gwnie na podstawie zasobw internetowych) lub mog zosta opracowane przez uczestnikw. Materiay wewntrzne: Slajdy/prezentacje; Wideo; Audio (np. nagrany wczeniej wywiad z ekspertem); Dokumenty (ulotki, listy kontrolne itd.). Materiay zewntrzne: Potencja materiaw multimedialnych wzrs ogromnie w ostatnich latach. Prdko pocze internetowych, wydajno oprogramowania i sprztu stale ronie. Bogactwo nowych mediw umoliwia trenerowi zaplanowanie interesujcych i zrnicowanych interakcji pomidzy uczestnikami. Oto lista popularnych rde internetowych: Publiczne zasoby/ kanay wideo (np. YouTube, Trainer Tube); Google Books, Google Academics (dokumenty uwierzytelnione na og po angielsku);
TED Talks14; Szereg nowych serwisw internetowych, oglnodostpnych: Sowniki; Bazy wiedzy; Biblioteki cyfrowe, Darmowe materiay szkoleniowe online; Strony Web 2.0 (spoecznoci internetowe wiki, blogi, sieci). Materiay opracowane przez uczestnikw: Funkcjonalnoci oprogramowania do webinariw umoliwiaj trenerom tworzenie programw sesji szkoleniowych na podstawie materiaw wygenerowanych przez uczestnikw: Wspdzielenie dokumentw/ekranu (co umoliwia uytkownikom wzajemny podgld pulpitw komputerw, a nawet ich kontrolowanie). To funkcja ogromnie uyteczna w przypadku wsplnego tworzenia i edytowania dokumentw. Umoliwia ona aktualizowanie dokumentw w czasie rzeczywistym (np. w ramach zadania grupowego). Moliwe jest rwnie wspdzielenie prezentacji bez koniecznoci ich przesyania. Funkcja ta jest szczeglnie przydatna, gdy chcemy skorzysta z formatu prezentacji nie obsugiwanego przez system (np. Keynote czy Prezi) lub obejrze prezentacje uczestnikw. Funkcja ta sprawdza si najlepiej w przypadku pracy z maymi grupami. Wspdzielenie aplikacji szczeglnie przydatne przy szkoleniach dotyczcych oprogramowania. Trener moe pokaza, jak uywa okrelonej aplikacji, a nastpnie scedowa kontrol nad programem na uczestnikw, ktrzy mog kolejno wprawia si we wdraaniu wieo nabytej wiedzy. Wsplne przegldanie stron internetowych (wszyscy widz t sam stron i materia). Daje to moliwo wsplnego przegldania treci, uczestnictwa w grach i quizach, a take otwieranie plikw w formatach, ktre nie s dostpne w przypadku przesyanych prezentacji (np. animacje lub filmy). Wspdzielenie plikw wideo (jednoczesna transmisja plikw wideo). Screencast (opcja ta umoliwia trenerowi lub dowolnemu z uczestnikw zaprezentowanie nagrania ztego, co dziao si na pulpicie jego komputera.). Funkcja ta zapewnia niemal nieograniczon elastyczno trener moe przedstawi, uruchomi i opisa kad aplikacj czy materia, zainstalowany na jego komputerze. Funkcja ta moe by szczeglnie uyteczna przy szkoleniach z obsugi oprogramowania. Programowalne API do publicznych usug internetowych, takich, jak YouTube, Google Maps i wiele innych. Technika ta umoliwia szerokie zastosowanie zasobw dostpnych w ramach webinarium. Jak wida powyej, w przypadku dobrej komunikacji i wsppracy pomidzy uczestnikami, trener moe aktywnie angaowa ich w proces uczenia si. W ramach moderowania interakcji pomidzy uczestnikami trener powinien by w stanie: Zaplanowa odpowiednie ramy czasowe realizacji wszystkich elementw szkolenia, wcznie z ocen efektywnoci w sposb, ktry umoliwi osignicie celw okrelonych dla potrzeb sesji szkoleniowej z wykorzystaniem dostpnych zasobw w odpowiednim czasie; uwzgldni odpowiednie przerwy, tak, aby szkolenie przebiegao bez zakce, w sposb dynamiczny i komfortowy dla uczestnikw. Zapewni elastyczno czasow szkolenia i odpowiedni reakcj na wikszo moliwych sytuacji, jakie mog wystpi podczas sesji. Planujc ramy czasowe szkolenia naley pamita, e najlepszy poziom koncentracji wystpuje wczesnym rankiem, dlatego naley zwikszy intensywno nauczania o tej porze dnia. Im pniej przeprowadzana jest sesja, tym krtsze powinny by realizowane
14 http://www.ted.com/.
przez uczestnikw zadania. Istotne elementy, ktre maj wpyw na czn dugo kadego zadania realizowanego w ramach sesji szkoleniowej, to rodzaj zada realizowanych przez uczestnikw (wykady i prezentacje powinny trwa krtko, wiczenia duej). Pora roku rwnie ma wpyw na dugo sesji szkoleniowej, szczeglnie zim i latem. Jak ju wskazalimy wczeniej, optymalny czas trwania bloku szkoleniowego wynosi od 45 do 90 minut. Zasada ta zostaa okrelona wycznie dla celw planowania; bez wzgldu na to, prowadzcy powinni obserwowa poziom koncentracji uczestnikw i dostosowywa do niej odpowiednio dugo poszczeglnych blokw.
6. Zakoczenie webinarium
6.1. Ewaluacja procesu ksztacenia i realizacji szkolenia

Ewaluacja pozwala zapewni wysoki poziom usug szkoleniowych. Metoda ta jest powszechnie wykorzystywana i cieszy si duym powaaniem w rnych dziedzinach bada. To najbardziej ceniony instrument pozyskiwania informacji o procesie szkoleniowym, i jego wynikach. Umoliwia on take trenerom generowanie i pozyskiwanie informacji zwrotnych oraz analiz wasnych metod nauczania i umiejtnoci. Wten sposb ocena sprzyja take rozwojowi umiejtnoci trenerw. Wg definicji Donalda Kirkpatricka, cztery poziomy oceny to reakcja, wiedza/ umiejtnoci, zachowanie i wyniki. Struktura analityczna sprzyja w bardzo duym stopniu identyfikacji celw, opracowaniu kwestionariuszy i wreszcie analizie wynikw oceny. Podsumowanie przedstawiono w poniszej tabeli15.
Poziom oceny Reakcja Co opisuje ten poziom? Poziom zadowolenia uczestnikw ze szkolenia. Przykadowe narzedzia pomiaru Zaraz po szkoleniu; Arkusze informacji zwrotnej; Ankiety lub kwestionariusze online; Reakcja werbalna; Ksztacenie W jaki sposb poziom wiedzy i umiejtnoci zmieni si / wzrs? Na og oceny i testy przed ipo szkoleniu porwnanie; Wywiad lub obserwacja take mog mie zasotowanie; Stosunkowo prosto osigalny; jednoznaczny w przypadku umiejtnoci podlegajcych kwalifikacji; Trudniejszy w przypadku zoonych procesw ksztacenia; Zachowanie W jaki sposb zdobyta wiedza wpyna na zachowanie? Zakres zastosowania nabytych zachowa w pracy - wdraanie; Po upywie pewnego czasu od szkolenia (np. kilka tygodni); Samoocena ankiety, wywiady, obserwacje; Ocena zmian, istotnoci itrwaoci zmian; Pomiar zmiany zachowania wymaga z reguy wsppracy iumiejtnoci; Istotnosc i zastosowanie praktyczne Pozyskiwane atwo iszybko; Niedrogie, zarwno pod ktem gromadzenia, jak ianalizy danych;
15 Na podstawie: http://www.businessballs.com/kirkpatricklearningevaluationmodel.htm (dostp z dnia 31.10.21013).
49|6. ZAKOCZENIE WEBINARIUM
Wyniki
Wpyw na dziaalon lub rodowisko uczestnika; Porwnanie efektw i kosztw szkolenia;
porwnanie praktycznego wpywu na efektywno w pracy, wyniki pienine, jako pracy, stabilno zatrudnienia itd.
atwy do zastosowania indywidualnie, ale nie do caej organizacji; Proces musi umoliwia jednoznaczne przypisanie odpowiedzialnoci
Cztery poziomy oceny wg Donalda Kirckpatricka.
6.1.1. Ewaluacja efektu ksztacenia

Zdefiniowane przez trenera lub przez klienta cele powinny zosta zrealizowane z kocem szkolenia. Umoliwia to ocen efektw ksztacenia, co jest istotne nie tylko z punktu widzenia trenera, ale czsto rwnie z punktu widzenia klienta, ktry skierowa swoich pracownikw na szkolenie w celach edukacyjnych. Najlepsz metod oceny efektw ksztacenia jest krtka ankieta na pocztku webinarium, a nastpnie powtrka ankiety na kocu, co pozwala na porwnanie wynikw. Jednake nawet ocena przeprowadzona wycznie po zakoczeniu sesji jest rwnie przydatna. Pytania powinny by skonstruowane zgodnie z poniszym opisem. Test wstpny jest uyteczny take dla trenera, szczeglnie, gdy grupa jest maa dziki niemu trener moe oceni poziom wiedzy uczestnikw. Krtki kwestionariusz, zoony z 3-4 pyta otwartych moe mie zastosowanie w grupach do 10 osb16. W przypadku wikszych grup do 100 osb, bardziej racjonalne jest formuowanie pyta zamknitych, na ktre odpowied brzmi tak, nie lub nie wiem. Wrazie potrzeby mona rwnie doda pytanie otwarte. Wyniki mona uzyska szybko, a nastpnie oceni na ich podstawie oglny poziom dotychczasowej wiedzy (ocena potrzeb) oraz oczekiwania uczestnikw. Podczas webinarium, trenerzy/moderatorzy mog take skorzysta z kwestionariusza, aby uzyska oglne informacje o tym, na ile uczestnicy rozumiej przedstawiane treci i stwierdzi, czy poczynili zadowalajce postpy. Dziki temu trener wie, czy kontynuowa wykad, czy te niezbdne s wyjanienia. Poza tym, krtki test w trakcie szkolenia to uyteczne narzdzie, dziki ktremu uczestnicy nie gubi si i nie przysypiaj w ten sposb stymuluje si ich uwag i koncentracj. W zalenoci od kontekstu, celu i zakresu webinarium, ocena kocowa jest mniej lub bardziej zbliona do wstpnej. W maych grupach, kontrolowana dyskusja jest uytecznym narzdziem, ktre umoliwia trenerom ocen efektw ksztacenia. Take uczestnicy s dziki temu w stanie odtworzy i przedstawi wieo zdobyt wiedz. W przypadku, gdy udzia w webinarium wie si z wydaniem certyfikatw, ocena przybiera na og posta kwestionariusza, ktry trzeba wypeni z dobrym wynikiem, by uzyska wiadectwo. W takim wypadku najczciej stosuje si pytania otwarte, zamknite i/lub wielokrotnego wyboru.
6.1.2. Metody i narzdzia ewaluacji

Aby oceni efekty ksztacenia ju po webinarium, stosuje si najbardziej mierzalne wskaniki nabytej wiedzy lub umiejtnoci. Jest to obiektywna ocena wiedzy, umiejtnoci i pogldw uczestnika w chwili wykonania pomiaru. Prezentacja celw ksztacenia na pocztku webinarium zapewnia przejrzyste i jasne
16 Aby zapozna si z przykadami, patrz poniej: Metody i narzdzia ewaluacji.
ramy odniesienia. Na tej podstawie mona weryfikowa wiedz i umiejtnoci uczestnikw. S to m.in. oceny z prac wykonanych podczas szkolenia, ocena zachowa, oceny za prezentacje itd. Trener moe przygotowa testy, quizy lub inne wiczenia przy pomocy darmowego oprogramowania oceniajcego, dostpnego w zasobach internetowych, na przykad: Easy Test Maker (http://www.easytestmaker.com/default.aspx) darmowy generator testw online; Hot Potatoes (http://hotpot.uvic.ca/) pakiet Hot Potatoes zawierajcy sze aplikacji, umoliwiajcych uytkownikowi tworzenie interaktywnych pyta wielokrotnego wyboru, krtkich odpowiedzi, uzupeniania zda, krzywek, dopasowywania/porzdkowania oraz uzupeniania brakujcych sw w postaci aplikacji WWW; QuizMaker JavaScript Wizard (http://www.attotron.com/pub/Quizmake.htm) narzdzie do tworzenia testw i quizw; Personal Educational Press (http://www.educationalpress.org) umoliwia tworzenie darmowych zeszytw wicze w postaci fiszek, plansz i quizw, ktre mona wydrukowa bezporednio z wyszukiwarki; mona take tworzy arkusze uzupeniania danych, quizy, arkusze wicze, listy sw, karty do gry w bingo, ukadanki sowne, arkusze wyszukiwania sw i inne.
6.2. Ewaluacja szkolenia

Ocena szkolenia, zarwno w trakcie (ocena przyswojenia kluczowych koncepcji), jak i po jego zakoczeniu (informacja zwrotna dotyczca metod szkolenia i innych aspektw procesu) moe mie charakter jakociowy i/lub ilociowy. Ocena moe mie charakter wstpny, podsumowujcy lub ukierunkowany na efekt. Moe przybiera nastpujce formy: Ocena wstpna: np. dyskusja lub wywiad - przydatna na wczesnym etapie szkolenia, aby zapewni trenerowi informacj zwrotn na temat postpw grupy do danego momentu. Moe mie charakter formalny lub nieformalny; Ocena podsumowujca: kwestionariusze lub wywiady po zakoczeniu sesji; Ocena wpywu: Po zakoczeniu sesji moe mie posta kwestionariusza lub wywiadu z uczestnikami. Dziki moliwoci nagrywania webinarium, ocena szkolenia staje si duo atwiejsza. Przede wszystkim, nagranie umoliwia dokonanie ponownej oceny. Uatwia to ewaluacj procesu i pracy poszczeglnych osb, szczeglnie po upywie pewnego czasu. Narzdzia w rodzaju automatycznej rejestracji statystyk lub ankiet elektronicznych przyspieszaj proces oceny. Dziki temu, trener ma moliwo przeanalizowania wynikw kadego uczestnika. Aplikacja umoliwia generowanie raportw szczegowych, dotyczcych udziau w webinarium. Gromadzone s dane dotyczce: Czasu uczestnictwa; Odpowiedzi na pytania; Zaangaowania w prac zespoow; A nawet, czy uczestnik patrzy w okno programu, czy te by zajty innymi czynnociami, niezwizanymi ze szkoleniem. System ocen trenera i jego metody nauczania mog take bazowa na klasycznych narzdziach w rodzaju ankiet oceniajcych. W tym celu mona wykorzysta oprogramowanie do webinariw, jakkolwiek wprzy-
padku bardziej zoonych ankiet, lepiej sprawdza si zaawansowane oprogramowanie internetowe wrodzaju SurveyMonkey17 lub na przykad LimeSurvey18). Oto dwa przykady tego, jak moe wyglda taka ankieta: Przykad 1: Uycie webinariw Przeprowadzasz webinar na temat Jak poprowadzi dobre webinarium. Aby przygotowa odpowiednie przykady i nieco dostosowa tre szkolenia, chcesz si dowiedzie, w jakim celu uczestnicy szkolenia planuj uywa webinariw. Pytanie mogoby brzmie nastpujco: W jakim celu lub kontekcie uywasz webinariw? (moliwych kilka odpowiedzi) A Edukacja/edukacja zawodowa B Reklama i promocja C Konferencje D Inne Tu moesz zdecydowa, czy wstawi opcj (lub kolejne pytanie) w celu sprecyzowania innych celw, czy te nie. Moesz rwnie spyta jedynie o gwny cel i ograniczy moliwo odpowiedzi do jednej.
Po przeanalizowaniu wynikw ankiety moesz przedstawi je na wykresie.
Cel webinariw
3%
23%
Edukacja / Edukacja zawodowa Marketing i promocja
7%
67%
Konferencje Inne
17 http://www.surveymonkey.com/. 18 http://www.limesurvey.com/.
Przykad wygenerowano w LimeSurvey. Moesz oczywicie stworzy ankiet take przy pomocy prostszych narzdzi do realizacji webinariw. Przykad 2: Pytanie o efekty szkoleniowe Jeeli chcesz dowiedzie si, czego uczestnicy nauczyli si w trakcie szkolenia, moesz zada nastpujce pytanie: W jaki sposb skorzystae/a z Metodyki Webinariw oraz Podrcznika Trenera Webinariw zaprezentowanych podczas warsztatw? A Dowiedziaem/am si jak projektowa webinaria. B Poszerzyem/am swoj wiedz na temat tego, jak wykorzystywa funkcje/narzdzia oprogramowania do webinariw. C Poszerzyem/am swoj wiedz o metodach nauczania dotyczcych webinariw. D Poprawiem/am swoje umiejtnoci moderowania webinarium.
Rwnie tutaj mona przedstawi wyniki w formie wykresu. Uatwia to szybkie rozpoznanie najwaniejszych kwestii. W jaki sposb skorzystae/a z Metodyki Webinariw oraz Podrcznika Trenera Webinariw zaprezentowanych podczas warsztatw?
80 70 60 50
62
70
63 56 36
40 30 20 10 0
Dowiedziaem/am si jak projektowa webinaria.
Zgadzam si Nie mam zdania

8
30
25 8
31
Nie zgadzam si
Poszerzyem/am swoj wiedz Poszerzyem/am swoj na temat tego, jak wykorzystywa wiedz o metodach funkcje/narzdzia oprogramowania nauczania dotyczcych do webinariw. webinariw.
Poprawiem/am swoje umiejtnoci moderowania webinarium.
Analiza danych zarejestrowanych w czasie trwania webinarium (szczeglnie rozmw na czacie, nagra ze spotkania), statystyk webinarium i ankiet oceniajcych pozwalaj na szybk ocen szkolenia. Dla celw analizy moemy poleci wspomniany ju wyej model ewaluacji Kirkpatricka. Metody ankietowania Metody ilociowe polegaj na gromadzeniu informacji, ktre mona uj w formie tabelarycznej wpostaci statystyk. Powszechnie uywan metod tego rodzaju jest ankietowanie przy pomocy skali ocen. Odpowiedzi s tu oceniane wg skali trzy- lub piciopunktowej. Trzy lub pi punktw stosuje si, by upewni si, e zgromadzone dane s istotne i speniaj zaoenia protokow badawczych, tzn., konieczne jest przyjcie dwch ocen skrajnych i neutralnej rodkowej, co daje uczestnikom wiksze moliwoci dokonania precyzyjnej oceny. Przykady skali:
3 punktowa Dobry redni saby Zgadzam si nie mam zdania nie zgadzam si
Skala ocen.
5 punktowa Doskonay dobry redni poniej redniej saby Zdecydowanie si zgadzam zgadzam si czciowo nie zgadzam si zdecydowanie si nie zgadzam
Niekiedy uywa si rwnie skal 4-punktowych. Zastosowanie skali z punktem rodkowym lub bez niego jest kwesti podejcia i kontekstu sytuacji. Zmuszanie ludzi do podjcia decyzji bywa uyteczne w sytuacjach, gdy konieczne jest okrelenie tendencji. Z drugiej strony, skala bez pozycji rodkowej moe sprawi, e uczestnicy odmwi udzielenia jakiejkolwiek odpowiedzi. Pojawia si rwnie ryzyko znieksztacenia odpowiedzi. Przykadowa skala 4-punktowa mogaby wyglda nastpujco: Zgadzam si raczej si zgadzam raczej si nie zgadzam nie zgadzam si Inne przykady pomiarw jakociowych to: Pytania wielokrotnego wyboru; Stwierdzenia prawda lub fasz; Pytania z odpowiedzi tak lub nie. Zalet zastosowania ilociowych metod pomiaru jest moliwo wygenerowania statystyk dla potrzeb osb zainteresowanych np. 89% uczestnikw zdecydowanie zgodzio si, e przedstawiony materia pozwoli im zwikszy wydajno pracy. Podczas, gdy pytania w ankietach ilociowych maj charakter zamknity, metody jakociowe polegaj na stosowaniu pyta otwartych w celu zgromadzenia przemyle, uwag, opinii i sugestii. Ten poziom szczegowoci pozwala trenerowi zrozumie dokadniej, dlaczego okrelone elementy szkolenia wymagaj dopracowania, a w przypadku pozyskania sugestii w jaki sposb wprowadzi zmiany.
Przykady pyta otwartych: Ktre z wicze lub zada podobao Ci si najbardziej? Dlaczego? Na jaki temat chcia(a)by dowiedzie si czego wicej? Liczba pyta otwartych jest na og do ograniczona. Im wicej osb bierze udzia w ankiecie, tym mniej pyta zadajemy przy wikszej liczbie ankietowanych, s to zaledwie jedno lub dwa pytania. Pytania potwarte natomiast to stadium porednie pomidzy pytaniem otwartym, a zamknitym. S to pytania, w przypadku ktrych podano odpowiedzi; w przeciwiestwie do pyta zamknitych, odpowiedzi te maj charakter opisowy. Przykadowe pytanie potwarte: Na jaki temat chcia(a)by dowiedzie si czego wicej? 1. Na temat ochrony danych osobowych 2. Na temat przechowywania danych 3. Na temat kontroli danych danych 4. Inne (jakie?) Przykadowy zestaw informacji zwrotnych do kursu szkoleniowego online: http://www.bre.com/training/courses/training-feedback.aspx
6.3. Materiay uzupeniajce i poszkoleniowe

Aby utrwali zdobyt wiedz i umiejtnoci, szkolenie nie powinno zakoczy si z chwil wylogowania z webinarium. Zamiast tego trener powinien przygotowa materiay poszkoleniowe dla uczestnikw, co oznacza nie tylko przesanie im kopii prezentacji. W pakiecie powinny znale si: Prezentacja w formacie PDF; Odpowiedzi na pytania, na ktre trener nie by w stanie odpowiedzie w trakcie sesji; Inne zaczniki, sprawozdania, wyniki bada jeli trener wspomina o nich w trakcie sesji; Linki do innych zasobw sieciowych wykorzystywanych w webinarium w rodzaju YouTube czy SlideShare. Zaleca si rwnie przesanie tych dokumentw poczt elektroniczn w cigu maksymalnie 48 godzin po zakoczeniu webinarium. Po duszym czasie, wraenia z sesji ulegaj zatarciu, a zainteresowanie zaprezentowanym tematem maleje. Doczone dokumenty powinny by przekonwertowane na format PDF, poniewa jest on odtwarzany przez wikszo programw. czny rozmiar wiadomoci nie powinien przekracza 5 MB (wraz z zacznikami). W przeciwnym razie, materiay naley umieci na serwerze firmowym i udostpni okrelone katalogi/dokumenty. W przypadku, gdy dysponujemy du iloci interesujcych linkw, te, ktre zostay wykorzystane podczas webinarium, powinny znale si na szczycie listy. Nastpnie umieszczamy te, ktre uznamy za interesujce, a nawet istotne z punktu widzenia tematu, ktre nie zostay wykorzystane. Kady link naley opisa w kilku sowach, tak, aby uczestnik wiedzia od razu, jaka jest jego zawarto. Opracowanie i zaprezentowanie materiaw poszkoleniowych uczestnikom to bardzo cenna koncepcja. To m.in. doskonae narzdzie marketingowe, zapewniajce promocj firmy poprzez wiedz i wysoki poziom usug. Uczestnicy szkole czsto s skonni korzysta z kolejnych sesji i namawiaj do tego innych.
Zalecenia Przygotuj ankiet dostosowan do swoich potrzeb, np. tak prost jak to moliwe, lub tak szczegow jak wymaga tego temat. Jeszcze przed utworzeniem ankiety zastanw si do czego potrzebne s Ci informacje, ktre z niej uzyskasz. Upewnij si, e sformuowane pytania, s zrozumiae i jednoznaczne. Uywaj odpowiedniej skali dla oznaczania odpowiedzi. Pamitaj: nikt nie lubi niekoczcych si kwestionariuszy. Pamitaj by byo krtko i na temat. Jeli ankieta nie jest anonimowa zapytaj wczeniej uczestnikw czy im to nie przeszkadza. Nie zapomnij dostosowa kwestionariusza do konkretnego szkolenia. Wczeniej przetestuj ankiet by sprawdzi czy wszystko dziaa tak, jak powinno. Jeli obiecae/a uczestnikom, e w trakcie webinarium lub po jego zakoczeniu opublikujesz wyniki ankiety, pamitaj by dotrzyma sowa.
7. Nagrania z webinariw
Szkolenie w postaci webinarium ma t przewag nad tradycyjnym, e jest w peni udokumentowane. Istnieje moliwo nagrania nie tylko gosu i obrazu, ale rwnie rozmw na czacie i innych narzdzi, wykorzystanych podczas szkolenia. Dzieje si to automatycznie lub poprzez nacinicie przycisku REC, co zwizane jest z bardzo maym zaangaowaniem ze strony trenera lub cakowitym jego brakiem. Gotowe nagranie moe take speni szereg funkcji ju po zakoczeniu webinarium. Nagrane webinarium pozwala na jego ponowne odtworzenie, jak rwnie na niejednoczesne uczestnictwo rnych osb oraz opracowanie bazy danych na podstawie wytworzonych zasobw edukacyjnych. Ta cecha webinarium odrnia t metod od szkole tradycyjnych dlatego warto poinformowa o tym uczestnikw. W wielu przypadkach, ludzie uczestniczcy w sesjach uwaaj je jedynie za transmisj na ywo. Rejestrowanie wypowiedzi wywiera rwnie wpyw psychologiczny trener ma silniejsz motywacj, by odpowiada na pytania i uwagi uczestnikw. Zarejestrowane wypowiedzi s widoczne i podlegaj archiwizacji, a co za tym idzie, trener musi prdzej czy pniej je skomentowa. Z punktu widzenia troski o zadowolenie uczestnikw, adne z pyta nie powinno zosta zignorowane. Oprcz wspomnianej wczeniej moliwoci oceny i kontynuacji szkolenia, nagrywanie jest te cenne z komercyjnego punktu widzenia. Umoliwia wspdzielenie danych na zadanie, co moe generowa dugoterminowe zyski. Nagrania nadaj si znakomicie jako narzdzie promocji firmy mog je obejrze rwnie Twoi potencjalni klienci, ktrzy nie byli obecni na transmisji na ywo. Ponadto, wspdzielenie nagra jest niezwykle proste wystarczy wysa osobie zainteresowanej odpowiedni link. Nie musi ona niczego pobiera ani instalowa dodatkowego oprogramowania. Trener lub organizator moe rwnie okreli zasady dostpu do nagra. Mog one by udostpniane w ramach darmowej bazy danych, udostpniane publicznie lub wycznie uczestnikom szkolenia, ktrzy musz si uprzednio zalogowa. Niektre modele oprogramowania umoliwiaj rejestracj w programie Flash, gdzie elementy programu pozostaj aktywne mimo, e jest to nagranie (na przykad, okno czatu mona przewija); inne umoliwiaj zapoznanie si z treci dopiero po pobraniu odpowiedniego odtwarzacza. Naley wzi ten fakt pod uwag, wybierajc oprogramowanie do obsugi webinariw. Informacja zwrotna jest niezwykle uyteczna dla trenerw, organizatorw i uczestnikw, nawet, jeli nie zawsze jest oferowana bezpatnie. Uczestnicy mog dostarczy bardzo cennych informacji zwrotnych, oceniajc prac trenera, rozwj wasnych umiejtnoci i wiedzy, przewidujc zmiany w swojej pracy, identyfikujc mocne i sabe strony prezentacji oraz sugerowane sposoby ulepszenia kursu.
57 | 7. NAGRANIA Z WEBINARIW
8.Sowniczek
Ankieta on-line dostpny on-line formularz z zestawem specjalnie przygotowanych pyta. Umoliwia wyraenie opinii respondenta poprzez odpowied na pytania zamknite, potwarte lub otwarte. Odpowiedzi s agregowane i udostpniane w formie statystyk. Bazy wiedzy biblioteki materiaw edukacyjnych, zawierajce dokumenty, prezentacje, kursy e-learningowe, pliki audio i wideo, ktre mog zosta uyte do poszerzenia wiedzy uzyskanej podczas szkolenia (np. videolectures.net, docstoc.com, slideshare.net). Biaa tablica narzdzie umoliwiajce podkrelenie najwaniejszych czci prezentacji i dokumentw. Odgrywa najwiksz rol podczas spotka w niewielkich grupach. Czat narzdzie umoliwiajce wymian wiadomoci tekstowych w czasie rzeczywistym. Umoliwia rozmow publiczn dostpn dla wszystkich, lub prywatn ktrej przebieg mog ledzi tylko wybrane osoby. Ewaluacja badanie wartoci lub cech okrelonego programu, lub dziaania (np. programu nauczania, projektu) pod katem przyjtych na wstpie kryteriw w celu jego ulepszenia, rozwoju i efektywnego wykorzystania. W jej zakres wchodzi systematyczne zbieranie i analizowanie informacji na temat osiganych celw i zastosowania przyjtych kryteriw. Gry edukacyjne on-line aplikacje wymagajce dostpu do Internetu, ktre pomagaj zapamita okrelony materia szkoleniowy oraz poprawiaj skupienie uczestnikw na realizowanym materiale. Oprogramowanie do webinariw oprogramowanie komputerowe, ktre umoliwia prezentacj iprowadzenie szkolenia w tym samym czasie do wielu osb. Zazwyczaj przekazuje obraz prezentacji prowadzcego, dwik, wideo oraz zawiera czat. Moe by uzupenione o dodatkowe funkcje jak: biaa tablica, ankiety, wspdzielenie ekranu. Przykadowe programy tego typu to: Click Meeting, Adobe Connect, YUGMA, Dim dim, ONIF. Quizy/kwestionariusze wiczenia przygotowane wczeniej lub ad hoc. Wystpuj najczciej w formie zapytania bazujcego na informacjach uzyskanych przez uczestnikw podczas szkolenia. Ich zoona forma wymusza znaczne podniesienie poziomu koncentracji uczestnikw i zaangaowania w szkolenie. Scenariusz webinarium plan zawierajcy kluczowe informacje (cel, zagadnienia, planowane narzdzia, ect.) na temat danego szkolenia i stanowicy jego szkielet funkcjonalny. Staje si najbardziej pomocny przy realizacji szkole z udziaem duych grup, gdzie efektywne wykorzystanie czasu staje si istotne dla realizacji caego szkolenia. Webinarium transmisja audio oraz wideo w sieci www (World Wide Web) z jednego rda do duej grupy odbiorcw. Transmisja przebiega na ywo i moe by nastpnie nagrywana i udostpniana kolejnym uytkownikom na zasadzie VOD. Wideo komunikacja online pozwalajca na rwnoczesne uycie transmisji audio i wideo. Osoby posiadajce odpowiedni sprzt i majce dostp do Internetu mog rozmawia i widzie si rwnoczenie.
58|8. SOWNICZEK
Wspdzielenie ekranu narzdzie umoliwiajce prezentacj pulpitu i aplikacji danego komputera na innych komputerach. Uczestnicy w czasie rzeczywistym widz dokonywane zmiany. Narzdzie znacznie uatwia wsparcie techniczne i prac grupow na dokumentach.
59|8. SOWNICZEK
9.Literatura
1. Three-point Lightning, Wikipedia. The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Threepoint_lighting 2. Gross Davis Barbara, Tools for Teaching, John Wiley and Sons 2009, http://www.nscc.edu/seatec/pages_resources/forum_papers_pdf/camerius2.pdf 3. Videoconferencing Technology in K-12 Instruction: Best Practices and Trends, Idea Group Inc 2007 4. Assessment Methods and Tools. 5. Hargreaves Pat, Jarvis Peter, The Human Resource Development Handbook, Kogan Page Publishers 2000, http://www.bentley.edu/assurance-oflearning/Methods_and_Outcomes.cfm. 6. Laurence A. Rowe, Diane Harley, Peter Pletcher, Shannon Laurence, BIBS: Alecture webcasting system, BMRC Technical Report June 2001. 7. Using Web Conferencing to Boost Productivity and Increase the Profitability of Your Business, Citix Online, 2006. 8. Patricia McKellar, Paul Maharg, Presence, Emergence and Learning Objects: User Interaction in aVirtual Learning Environment. 9. Ashley Deal, A Teaching with Technology White Paper, Carnegie Mellon 10. The Event Webcasting Toolkit: A Pain-Free Guide to Taking Your Conference Online, Sonic Foundry 11. Best Practices in Online Video Webcasting, Thomson Financial 12. Webcasting: The new essential ingredient for B2B success, Frost&Sullivan 13. Improving the productivity of virtual employees, Citix Online 14. Mediasite by Sonic Foundry for Distance Education and e-learning, Wainhouse Research 15. Best Practices: Online Learning. Textbook strategies for video education, Sonic Foundry 16. Five Keys to Getting Started with Interactive Online Training, A 1080 Group White Paper Prepared for Citix Online.
60|9. LITERATURA

Metodyka Webinariów Wer. 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Metodyka Webinariów Wer. 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Publikacja powstaa w wyniku projektu zrealizowanego przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu Uczenie si przez cae

Video conference use for adult learning

4. Planowanie i przygotowanie webinarium

7. Nagrania z webinariw 8.Sowniczek 9.Literatura

1. Wprowadzenie do koncepcji webinarium

4 | 1. WPROWADZENIE DO KONCEPCJI WEBINARIUM

1.1. Czym jest webinarium

1.2. Pojcia pokrewne

5 | 1. WPROWADZENIE DO KONCEPCJI WEBINARIUM

Webkonferencja Liczba uytkownikw Interaktywno Cele Maa grupa < 10

Wszyscy maj gos

Brak informacji zwrotnych

1.3. Webinaria w szkoleniach

6 | 1. WPROWADZENIE DO KONCEPCJI WEBINARIUM

1.4. Cechy charakterystyczne webinariw

7 | 1. WPROWADZENIE DO KONCEPCJI WEBINARIUM

1.5. Zalety webinariw i zwizane z nimi wyzwania 1.5.1.Zalety

600 euro 300 euro 300 euro

8 | 1. WPROWADZENIE DO KONCEPCJI WEBINARIUM

9 | 1. WPROWADZENIE DO KONCEPCJI WEBINARIUM

10 | 1. WPROWADZENIE DO KONCEPCJI WEBINARIUM

2.1. Wymagany sprzt i przepustowo cza

Wymogi technologii webinariw.

2.2. Zagadnienia techniczne

2.2.1. Ustawienie kamery

Rwnie zarzdzanie uczestnikami pracujcymi w grupach

Moe by zarazem moderatorem

W oparciu o dowiadczenie zawodowe oraz wiedz

Koncentracja na rozwizywaniu problemw (take ich obchodzenie)

Role i zadania zespou realizujcego webinarium.

17|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

3.1. Cel webinarium

18|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

3.2. Role w zespole szkoleniowym 3.2.1.Trener

19|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

20|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

Kompetencje trenera szkole online synchronicznych i asynchronicznych

21|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

22|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

23|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

24|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

25|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

3.2.4. Wsparcie techniczne

3.2.5. Typy uczestnikw

26|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

Trener na miejscu (z moderatorem) + zdalni uczestnicy:

27|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

Poziom interaktywnosci, a struktura webinaru w kontekscie liczebnosci grupy.

28|3. ORGANIZACJA WEBINARIUM

4. Planowanie i przygotowanie webinarium

29 | 4. PLANOWANIE I PRZYGOTOWANIE WEBINARIUM

30 | 4. PLANOWANIE I PRZYGOTOWANIE WEBINARIUM

4.1. Planowanie sesji

31 | 4. PLANOWANIE I PRZYGOTOWANIE WEBINARIUM

32 | 4. PLANOWANIE I PRZYGOTOWANIE WEBINARIUM

4.2. Przygotowanie materiaw

33 | 4. PLANOWANIE I PRZYGOTOWANIE WEBINARIUM

Jak przeprowadzi webinar?

SPRAWDZENIE KONFIGURACJI KOMPUTERA

6 Piskurich George M., The AMA Handbook of E-Learning, Amacom, 2003.

34 | 4. PLANOWANIE I PRZYGOTOWANIE WEBINARIUM

7 Webcasting Processes and Best Practices, Ontario Telemedicine Network 2007.

35 | 4. PLANOWANIE I PRZYGOTOWANIE WEBINARIUM

4. Planowanie i przygotowanie webinarium

7. Nagrania z webinariw 8.Sowniczek 9.Literatura