prawna ochrona pracy

30
PRAWNA OCHRONA PRACY

31
MODU I
Lp. Tre Metoda nauczania Czas realizacji
1. Omwienie celw jednostki tematycznej. Pogadanka, dyskusja 2 min.
2. Podstawy prawne ochrony pracy kobiet,
modocianych i niepenosprawnych. Wykad 3 min.
3. Prace wzbronione kobietom. Dyskusja, wykad 5 min.
4. Ochrona stosunku pracy kobiet w ciy
i w okresie urlopu macierzyskiego. Dyskusja 4 min.
5. Uprawnienia kobiet w ciy
i opiekujcych si dziemi. Pogadanka, wykad 6 min.
6. Warunki zatrudniania modocianych
i obowizki pracodawcy w tym zakresie. Wykad 4 min.
7. Czas pracy i urlopy pracownikw modocianych. Wykad 4 min.
8. Prace wzbronione modocianym. Wykad 5 min.
9. Uprawnienia pracownicze osb niepenosprawnych:
stopnie niepenosprawnoci,
czas pracy i przerwy w pracy,
dodatkowe urlopy i zwolnienia od pracy
osb niepenosprawnych. Wykad 8 min.
10. Sprawdzenie opanowania przerobionego materiau. 4 min.
Plan zaj:
SCENARIUSZ ZAJ:
Zamieszczone poniej wskazwki maj za zadanie uatwi nauczycielowi przekazanie uczniom wiadomoci na
temat ochrony pracy kobiet, modocianych i osb niepenosprawnych zawartych w aktach prawnych. Lekcja
powinna by przeprowadzona w formie wykadu z wykorzystaniem zaczonych foliogramw.
Nauczyciel powinien:
zapozna uczniw z celami lekcji,
zachci uczniw do aktywnego udziau w lekcji przez zadawanie pyta,
wykorzysta zaczone w poradniku foliogramy,
zwrci szczegln uwag na:
- cele ochrony pracy kobiet i modocianych,
- uprawnienia kobiet w ciy i opiekujcych si maymi dziemi,
- prace wzbronione kobietom i pracownikom modocianym,
- warunki zatrudniania pracownikw modocianych i obowizki pracodawcw w tym zakresie oraz przepisy
doty czce ich czasu pracy i urlopw,
- uprawnienia pracownicze osb niepenosprawnych.
kb2010.indd 30 2010-08-26 19:14:53
LEKCJA 3
Temat: Ochrona pracy kobiet, modocianych
i niepenosprawnych
Czas realizacji:
1 godzina lekcyjna
Cele operacyjne:
Ucze po zrealizowaniu zaj powinien:
poda podstawy prawne ochrony pracy kobiet, modocianych i niepenosprawnych,
wymieni prace szczeglnie uciliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet i wzbronione pracownikom
modocianym,
zna i interpretowa przepisy dotyczce ochrony pracy kobiet w okresie ciy i w okresie urlopu
macierzyskiego,
scharakteryzowa uprawnienia kobiet w ciy i opiekujcych si maymi dziemi,
wymieni warunki zatrudniania pracownikw modocianych i obowizki pracodawcw w tym zakresie,
interpretowa przepisy dotyczce czasu pracy i urlopw pracownikw modocianych,
okreli uprawnienia pracownicze osb niepenosprawnych,
przestrzega przepisw prawa pracy dotyczcych ochrony pracy kobiet, modocianych i
niepenosprawnych.
Treci:
1. Podstawy prawne ochrony pracy kobiet, modocianych i niepenosprawnych.
2. Prace szczeglnie uciliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet.
3. Ochrona stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie urlopu macierzyskiego.
4. Uprawnienia kobiet w ciy i opiekujcych si dziemi.
5. Warunki zatrudniania modocianych i obowizki pracodawcw w tym zakresie.
6. Czas pracy i urlopy pracownikw modocianych.
7. Prace wzbronione modocianym.
8. Uprawnienia pracownicze osb niepenosprawnych:
stopnie niepenosprawnoci,
czas pracy i przerwy w pracy,
dodatkowe urlopy i zwolnienia od pracy osb niepenosprawnych.
Pomoce dydaktyczne:
foliogramy,
tekst rdowy,
rzutnik pisma.
Modu I
30
PRAWNA OCHRONA PRACY
LEKCJA 3
Temat: Ochrona pracy kobiet, modocianych
i niepenosprawnych
Czas realizacji:
1 godzina lekcyjna
Cele operacyjne:
Ucze po zrealizowaniu zaj powinien:
poda podstawy prawne ochrony pracy kobiet, modocianych i niepenosprawnych,
wymieni prace wzbronione kobietom i pracownikom modocianym,
zna i interpretowa przepisy dotyczce ochrony pracy kobiet w okresie ci y i w okresie urlopu
macierzyskiego,
scharakteryzowa uprawnienia kobiet w ciy i opiekujcych si maymi dziemi,
wymieni warunki zatrudniania pracownikw modocianych i obowizki pracodawcw w tym zakresie,
interpretowa przepisy dotyczce czasu pracy i urlopw pracownikw m odocianych,
okreli uprawnienia pracownicze osb niepenosprawnych,
przestrzega przepisw prawa pracy dotyczcych ochrony pracy kobiet, m odocianych i
niepenosprawnych.
Treci:
1. Podstawy prawne ochrony pracy kobiet, modocianych i niepenosprawnych.
2. Prace wzbronione kobietom.
3. Ochrona stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie urlopu macierzyskiego.
4. Uprawnienia kobiet w ciy i opiekujcych si dziemi.
5. Warunki zatrudniania modocianych i obowizki pracodawcw w tym zakresie.
6. Czas pracy i urlopy pracownikw modocianych.
7. Prace wzbronione modocianym.
8. Uprawnienia pracownicze osb niepenosprawnych:
stopnie niepenosprawnoci,
czas pracy i przerwy w pracy,
dodatkowe urlopy i zwolnienia od pracy osb niepenosprawnych.
Pomoce dydaktyczne:
foliogramy,
tekst rdowy,
rzutnik pisma.
31
MODU I

kb2010.indd 31 2010-08-26 19:14:53

Lp. Tre Metoda nauczania Czas realizacji
1. Omwienie celw jednostki tematycznej. Pogadanka, dyskusja 2 min.
2. Podstawy prawne ochrony pracy kobiet,
modocianych i niepenosprawnych. Wykad 3 min.
3. Prace szczeglnie uciliwe lub szkodliwe
Dyskusja, wykad 5 min.
4. Ochrona stosunku pracy kobiet w ciy
i w okresie urlopu macierzyskiego. Dyskusja 4 min.
5. Uprawnienia kobiet w ciy
i opiekujcych si dziemi. Pogadanka, wykad 6 min.
6.
Warunki zatrudniania modocianych

i obowizki pracodawcy w tym zakresie.
Wykad
4 min.

7.
Czas pracy i urlopy pracownikw modocianych.
Wykad
4 min.
8. Prace wzbronione modocianym. Wykad 5 min.

9.
Uprawnienia pracownicze osb niepenosprawnych:
stopnie niepenosprawnoci,

czas pracy i przerwy w pracy
,

dodatkowe urlopy i zwolnienia od pracy

osb niepenosprawnych.
Wykad
8 min.

10.
Sprawdzenie opanowania przerobionego materiau.

4 min.
Plan zaj:
SCENARIUSZ ZAJ:
Zamieszczone poniej wskazwki maj za zadanie uatwi nauczycielowi przekazanie uczniom wiadomoci na
temat ochrony pracy kobiet, modocianych i osb niepenosprawnych zawartych w aktach prawnych. Lekcja
powinna by przeprowadzona w formie wykadu z wykorzystaniem zaczonych foliogramw.
Nauczyciel powinien:
zapozna uczniw z celami lekcji,
zachci uczniw do aktywnego udziau w lekcji przez zadawanie pyta,
wykorzysta zaczone w poradniku foliogramy,
zwrci szczegln uwag na:
- cele ochrony pracy kobiet i modocianych,
- uprawnienia kobiet w ciy i opiekujcych si maymi dziemi,
- prace szkodliwe dla zdrowia kobiet i wzbronione pracownikom modocianym,
- warunki zatrudniania pracownikw modocianych i obowizki pracodawcw w tym zakresie oraz przepisy
doty czce ich czasu pracy i urlopw,
- uprawnienia pracownicze osb niepenosprawnych.
dla zdrowia kobiet
prawna ochrona pracy
32
PRAWNA OCHRONA PRACY

33
MODU I
Spis foliogramw
Nr Tytu
14. Ochrona pracy kobiet.
15. Prace wzbronione kobietom.
16. Prace zyczne wzbronione kobietom.
17. Ochrona stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie urlopu macierzyskiego.
18. Ochrona zdrowia kobiet.
19. Uprawnienia kobiet wychowujcych dzieci.
20. Warunki zatrudniania modocianych.
21. Czas pracy modocianych.
22. Urlopy wypoczynkowe modocianych.
23. Prace wzbronione modocianym.
24. Stopnie niepenosprawnoci.
25. Uprawnienia osb niepenosprawnych.
26. Czas pracy osb niepenosprawnych.
27. Urlopy osb niepenosprawnych.
PYTANIA KONTROLNE Z ODPOWIEDZIAMI:
1. Jakie aspekty uwzgldnia ochrona pracy kobiet w ciy?
Odpowied Odpowied: Akty prawne okrelajce ochron pracy kobiet uwzgldniaj w szczeglnoci:
ochron stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie urlopu macierzyskiego,
zakaz zatrudniania kobiet w ciy i opiekujcych si dziemi w wieku do czterech lat w godzi-
nach nadliczbowych i w porze nocnej, a take delegowania ich poza stae miejsce pracy,
zakaz zatrudniania kobiet przy pracach im wzbronionych - szczeglnie uciliwych lub
szkodliwych dla zdrowia,
uprawnienia suce do zapewnienia w ce do zapewnienia w ce do zapewnienia waciwej opieki dziecku (urlop macierzyski i urlop wycho -
wawczy, przerwy na karmienie dziecka, inne zwolnienia z pracy).
2. Wymie prace wzbronione kobietom.
Odpowied Odpowied: Kobietom s wzbronione nastpujce prace:
zwizane z wysi kiem zycznym, transportem ciarw i wymuszon pozycj ciaa,
w mikroklimacie zimnym, gorcym i zmiennym,
w naraeniu na haas i drgania,
naraajce na dzia anie pl elektromagnetycznych, promieniowania jonizujcego
i nadoletowego,
pod ziemi, poniej poziomu gruntu i na wysokoci,
w podwyszonym lub obnionym cinieniu,
w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
w naraeniu na dziaanie szkodliwych substancji chemicznych,
groce ci kimi urazami zycznymi i psychicznymi.
3. Jakie s wymiary urlopu macierzyskiego?
Odpowied Odpowied: Pracownicy przysuguje urlop macierzyski w wymiarze:
16 tygodni przy pierwszym porodzie,
18 tygodni przy kadym nastpnym porodzie,
26 tygodni w przypadku urodzenia wicej ni jednego dziecka w czasie jednego porodu.
kb2010.indd 32 2010-08-26 19:14:54
Ad. 1.
zapoznaj uczniw z tematem jednostki tematycznej,
zapoznaj uczniw z celami jednostki tematycznej,
zach uczniw do aktywnego udziau przez zadawanie pyta.
Ad. 2.
uzasadnij potrzeb ochrony pracy i wska odpowiednie akty prawne,
zapoznaj uczniw z formami ochrony pracy kobiet - foliogram nr 14.
Ad. 3.
zadaj pytanie uczniom: Jakie, ich zdaniem, s prace szczeglnie uciliwe lub szkodliwe dla zdrowia
scharakteryzuj prace szczeglnie uciliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet - foliogramy nr 15 i 16.
Ad. 4.
zadaj pytanie uczniom: Jakie aspekty obejmuje ochrona stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie urlopu
macierzyskiego?
dokonaj podsumowania krtkiej dyskusji i scharakteryzuj ochron stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie
urlopu macierzyskiego - foliogram nr 17.
Ad. 5.
przedstaw uczniom uprawnienia pracownikw zwizane z rodzicielstwem - foliogramy nr 18 i 19.
Ad. 6.
przedstaw uczniom okrelenie modocianego pracownika,
przedstaw obowizki pracodawcy zwi zane z zatrudnianiem m odocianych pracownikw - foliogram nr 20.
Ad. 7.
przedstaw uczniom przepisy dotyczce czasu pracy modocianego pracownika - foliogram nr 21,
scharakteryzuj uprawnienia modocianych pracownikw do urlopw wypoczynkowych - foliogram nr 22.
Ad. 8.
zadaj pytanie uczniom: Jakie, ich zdaniem, s prace wzbronione modocianym pracownikom?
dokonaj charakterystyki prac wzbronionym modocianym pracownikom,
przedstaw foliogram nr 23.
Ad. 9.
podaj uczniom okrelenie osb niepenosprawnych,
scharakteryzuj poszczeglne stopnie niepenosprawnoci,
przedstaw foliogram nr 24,
przedstaw uprawnienia osb niepenosprawnych do rehabilitacji i szkole - foliogram nr 25,
poinformuj uczniw o dodatkowych urlopach i zwolnieniach od pracy osb niepenosprawnych
- foliogramy nr 26 i 27.
Ad. 10.
zadaj uczniom pytania kontrolne z zakresu zrealizowanego materiau i wstaw oceny tym, ktrzy aktywnie
uczest niczyli w zajciach.
kobiet?
Modu I
32
PRAWNA OCHRONA PRACY
Ad. 1.
zapoznaj uczniw z tematem jednostki tematycznej,
zapoznaj uczniw z celami jednostki tematycznej,
zach uczniw do aktywnego udziau przez zadawanie pyta.
Ad. 2.
uzasadnij potrzeb ochrony pracy i wska odpowiednie akty prawne,
zapoznaj uczniw z formami ochrony pracy kobiet - foliogram nr 14.
Ad. 3.
zadaj pytanie uczniom: Jakie, ich zdaniem, s prace wzbronione kobietom?
scharakteryzuj prace wzbronione kobietom - foliogramy nr 15 i 16.
Ad. 4.
zadaj pytanie uczniom: Jakie aspekty obejmuje ochrona stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie urlopu
macierzyskiego?
dokonaj podsumowania krtkiej dyskusji i scharakteryzuj ochron stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie
urlopu macierzyskiego - foliogram nr 17.
Ad. 5.
przedstaw uczniom uprawnienia pracownikw zwizane z rodzicielstwem - foliogramy nr 18 i 19.
Ad. 6.
przedstaw uczniom okrelenie modocianego pracownika,
przedstaw obowizki pracodawcy zwi zane z zatrudnianiem m odocianych pracownikw - foliogram nr 20.
Ad. 7.
przedstaw uczniom przepisy dotyczce czasu pracy m odocianego pracownika - foliogram nr 21,
scharakteryzuj uprawnienia modocianych pracownikw do urlopw wypoczynkowych - foliogram nr 22.
Ad. 8.
zadaj pytanie uczniom: Jakie, ich zdaniem, s prace wzbronione modocianym pracownikom?
dokonaj charakterystyki prac wzbronionym modocianym pracownikom,
przedstaw foliogram nr 23.
Ad. 9.
podaj uczniom okrelenie osb niepenosprawnych,
scharakteryzuj poszczeglne stopnie niepenosprawnoci,
przedstaw foliogram nr 24,
przedstaw uprawnienia osb niepenosprawnych do rehabilitacji i szkole - foliogram nr 25,
poinformuj uczniw o dodatkowych urlopach i zwolnieniach od pracy osb niepenosprawnych
- foliogramy nr 26 i 27.
Ad. 10.
zadaj uczniom pytania kontrolne z zakresu zrealizowanego materiau i wstaw oceny tym, ktrzy aktywnie
uczest niczyli w zajciach.
33
MODU I

kb2010.indd 33 2010-08-26 19:14:54
Spis foliogramw
Nr Tytu
14. Ochrona pracy kobiet.
15. Prace szczeglnie uciliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet.
16. Prace zyczne szczeglnie uciliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet
17. Ochrona stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie urlopu macierzyskiego.
18. Ochrona zdrowia kobiet.
19. Uprawnienia kobiet wychowujcych dzieci.
20. Warunki zatrudniania modocianych.
21. Czas pracy modocianych.
22. Urlopy wypoczynkowe modocianych.
23. Prace wzbronione modocianym.
24. Stopnie niepenosprawnoci.
25. Uprawnienia osb niepenosprawnych.
26. Czas pracy osb niepenosprawnych.
27. Urlopy osb niepenosprawnych.
PYTANIA KONTROLNE Z ODPOWIEDZIAMI:
1. Jakie aspekty uwzgldnia ochrona pracy kobiet w ciy?
Odpowied Odpowied: Akty prawne okrelajce ochron pracy kobiet uwzgldniaj w szczeglnoci:
ochron stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie urlopu macierzyskiego,
zakaz zatrudniania kobiet w ciy i opiekujcych si dziemi w wieku do czterech lat w godzi-
nach nadliczbowych i w porze nocnej, a take delegowania ich poza stae miejsce pracy,
zakaz zatrudniania kobiet przy pracach im - szczeglnie uciliwych lub

szkodliwych dla zdrowia,
uprawnienia suce do zapewnienia w ce do zapewnienia waciwej opieki dziecku (urlop macierzyski i urlop wycho -
wawczy, przerwy na karmienie dziecka, inne zwolnienia z pracy).
2. Wymie prace szczegInie uciqzIiwe Iub szkodIiwe dIa zdrowia kobiet
Odpowied Odpowied: Za prace szczeglnie uciszczeglnie uciliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet uwaa si:
zwizane z wysi kiem zycznym, transportem ciarw i wymuszon pozycj cia
w mikroklimacie zimnym, gorcym i zmiennym,
w naraeniu na haas i drgania,
naraajce na dziaanie pl elektromagnetycznych, promieniowania jonizujcego ta,

i nadoletowego,
pod ziemi, poniej poziomu gruntu i na wysokoci,
w podwyszonym lub obnionym cinieniu,
w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
w naraeniu na dziaanie szkodliwych substancji chemicznych,
groce cikimi urazami zycznymi i psychicznymi.
3. Jakie s wymiary urlopu macierzyskiego?
Odpowied Odpowied: Pracownicy przysuguje urlop macierzyski w wymiarze:

20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,

35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,

37 tygodni w przypadku urodzenia piciorga dzieci przy jednym porodzie.
prawna ochrona pracy
34
PRAWNA OCHRONA PRACY
4. Kto to jest pracownik modociany?
Modocianym, w rozumieniu Kodeksu pracy, jest osoba, ktra ukoczy czy czy a 16 lat, a nie przekroczy a 16 lat, a nie przekroczy a 16 lat, a nie przekroczy a 18 lat. Zabronione
jest zatrudnianie osb, ktre nie ukoczyy 16 lat. Wolno zatrudnia tylko tych modocianych, ktrzy przedstawi
wiadectwo lekarskie stwierdzajce, e praca danego rodzaju nie zagraa ich zdrowiu. Modociany nie posiadajcy
kwali kacji zawodowych mo kwali kwali e by zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.
5. Jakie prace s wzbronione modocianym?
Zabronione jest zatrudnianie modocianych przy pracach okrelonych w wykazie prac wzbronionych modocianym.
Wykaz ten obejmuje prace:
zwizane z nadmiernym wysi kiem zycznym i transportem ciarw oraz wymuszon pozycj ciaa,
w obciajcym mikroklimacie rodowiska pracy,
przy nieodpowiednim owietleniu,
w naraeniu na haas i drgania,
w polach elektromagnetycznych, elektrostatycznych i naraajcych na promieniowanie jonizuj ce, laserowe,
nado letowe i podczerwone,
pod ziemi, poniej poziomu gruntu i na wysokoci,
w podwyszonym lub obnionym cinieniu,
w naraeniu na szkodliwe dziaanie py anie py anie py w,
w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
w naraeniu na dziaanie szkodliwych substancji chemicznych,
zagraajce prawid owemu rozwojowi psychicznemu,
stwarzajce mo liwo urazw u modocianych i spowodowania zagroe dla innych osb.
6. Jaki jest wymiar czasu pracy modocianych?
Czas pracy modocianego w wieku do 16 lat nie moe przekracza 6 godzin na dob. Czas pracy modocianego w
wieku powyej 16 lat nie moe przekracza 8 godzin na dob. Do czasu pracy modocianego wlicza si czas nauki
bez wzgl du na to, czy odbywa si ona w godzinach pracy, jednak ona w godzinach pracy, jednak ona w godzinach pracy, jednak e w wymiarze nie przekraczajcym 18 godzin
tygodniowo. Modocianego nie wolno zatrudnia w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.
7. Jaki jest wymiar urlopw modocianych?
Modociany uzyskuje z upywem 6 miesicy od rozpoczcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni
roboczych. Z upywem roku pracy m odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak e w
roku kalendarzowym, w ktrym koczy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeeli prawo do
urlopu uzyska przed ukoczeniem 18 lat. Modocianemu uczszczajcemu do szko y nale y udzieli urlopu w okresie
ferii szkol nych. Pracodawca jest obowizany na wniosek m odocianego, ucznia szkoy dla pracuj cych, udzieli mu
w okresie ferii szkolnych urlopu bezpatnego w wymiarze nie przekraczajcym cznie z urlopem wypoczynkowym 2
miesicy. Okres urlopu bezpatnego wlicza si do okresu pracy, od ktrego zale uprawnienia pracownicze.
8. Kto to jest niepe Kto to jest niepe Kto to jest niepe nosprawny?
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i spoecznej oraz zatrudnianiu osb niepenosprawnych
mianem tym okrela osoby, ktrych stan zyczny, psychiczny lub umysowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza
bd uniemoliwia wypenianie rl spoecznych, w szczeglnoci wykonywanie pracy zawodowej, jeeli uzyskay
orzeczenie o zakwalikowaniu przez organy orzekajce o ca kowitej lub czciowej niezdolnoci do pracy.
35
MODU I
MATERIA RDOWY DLA UCZNIA
Temat: Ochrona pracy kobiet, modocianych
i niepenosprawnych
1. PODSTAWY PRAWNE OCHRONY PRACY KOBIET, MODOCIANYCH I NIEPENOSPRAW NYCH
Ochrona pracy obejmuje wszystkich pracownikw, jednak w sposb szczeglny dotyczy to kobiet, pracow-
nikw modocianych i niepenosprawnych.
Kobiety w niektrych dziedzinach s dominujc grup pracownicz. Jednoczenie odgrywaj w spoe-
czestwie wan rol ze wzgldu na swoj funkcj macierzysk i zwizan z tym odmienno biologiczn.
Powoduje to konieczno zapewnienia kobietom pracujcym szczeglnej ochrony zdrowia oraz warunkw do
wychowania dzieci. Dotyczy to w sposb szczeglny okresu ciy, porodu i macierzystwa.
Zagadnienia ochrony pracy kobiet reguluj nastpujce przepisy:
Kodeks pracy (dzia VIII),
rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 10 wrze nia 1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom
(Dz.U. z dnia 27 wrzenia 1996 r.) znowelizowane rozporzdzeniem Rady Ministrw z dnia 30 lipca 2002 r.
(Dz.U. 2002.124.1097),
rozporzdzenie ministra pracy i polityki spo ecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczestwa
i higieny pracy przy rcznych pracach transportowych (Dz.U. 2000.26.313).
Akty prawne majce na celu ochron pracy kobiet uwzgldniaj w szczeglnoci:
ochron stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie urlopu macierzyskiego,
zakaz zatrudniania kobiet w ciy i opiekujcych si dziemi w wieku do czterech lat w godzinach
nadliczbowych i w porze nocnej, a take delegowania ich poza stae miejsce pracy,
zakaz zatrudniania kobiet przy pracach im wzbronionych - szczeglnie uciliwych lub szkodliwych dla
zdrowia,
uprawnienia suce do zapewnienia w aciwej opieki dziecku (urlop macierzyski i urlop wychowawczy,
przerwy na karmienie dziecka, inne zwolnienia z pracy).
Pracownicy modociani ze wzgldu na trwajcy intensywny proces dojrzewania zycznego i psychicz-
nego podlegaj szczeglnej ochronie w zakresie czasu pracy, sposobu wykonywania pracy jak i celw,
dla ktrych mog by zatrudnieni.
Reguluj to przepisy:
dziau IX Kodeksu pracy dotyczce zatrudniania m odocianych,
rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego m odo-
cianych i ich wynagradzania znowelizowane rozporzdzeniem ministra edukacji narodowej i sportu z
dnia 12 listopada 2002 r. (Dz.U. Nr 197, poz. 1663 z dnia 27 listopada 2002 r.),
rozporzdzenie ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej nauki
zawodu,
rozporzdzenie ministra pracy i polityki spo ecznej z dnia 30 padziernika 2002 r. w sprawie przypadkw,
w ktrych wyjtkowo jest dopuszczalne zatrudnianie m odocianych, ktrzy nie ukoczyli gimnazjum,
osb nie majcych 16 lat, ktre ukoczyy gimnazjum oraz osb nie majcych 16 lat, ktre nie uko czyy
gimnazjum (Dz.U. Nr 214, poz. 1808 z dnia 17 grudnia 2002 r.),
rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 1 grudnia 1990 r. w sprawie prac wzbronionych m odocianym
(Dz. U. 90.85.500), uaktualnione przez rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 lipca 2002 r. (Dz.U.
2002.127.1091).
W kadym spoeczestwie istniej osoby, ktrych stan zyczny, psychiczny lub umysowy trwale lub okresowo
utrud nia, ogranicza bd uniemoliwia wypenianie rl spoecznych, a w szczeglnoci ogranicza ich zdolno
do wykonywa nia pracy zawodowej. Stworzenie norm prawnych umoliwiajcych tym osobom uczestniczenie
w yciu zawodowym i spoecznym ma bardzo due znaczenie dla tych osb oraz dla spoeczestwa. Zagad-
nienia dotyczce ochrony tej grupy osb okrela ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej
i spoecznej oraz zatrudnianiu osb niepenosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776) zmieniona ustaw z dnia 9
listopada 2000 r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 119, poz. 1249).
kb2010.indd 34 2010-08-26 19:14:55
Modu I
34
PRAWNA OCHRONA PRACY
4. Kto to jest pracownik modociany?
Modocianym, w rozumieniu Kodeksu pracy, jest osoba, ktra ukoczy czy czy a 16 lat, a nie przekroczy a 16 lat, a nie przekroczy a 16 lat, a nie przekroczy a 18 lat. Zabronione
jest zatrudnianie osb, ktre nie ukoczyy 16 lat. Wolno zatrudnia tylko tych modocianych, ktrzy przedstawi
wiadectwo lekarskie stwierdzajce, e praca danego rodzaju nie zagraa ich zdrowiu. Modociany nie posiadajcy
kwali kacji zawodowych mo kwali kwali e by zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.
5. Jakie prace s wzbronione modocianym?
Zabronione jest zatrudnianie modocianych przy pracach okrelonych w wykazie prac wzbronionych modocianym.
Wykaz ten obejmuje prace:
zwizane z nadmiernym wysi kiem zycznym i transportem ciarw oraz wymuszon pozycj ciaa,
w obciajcym mikroklimacie rodowiska pracy,
przy nieodpowiednim owietleniu,
w naraeniu na haas i drgania,
w polach elektromagnetycznych, elektrostatycznych i naraajcych na promieniowanie jonizuj ce, laserowe,
nado letowe i podczerwone,
pod ziemi, poniej poziomu gruntu i na wysokoci,
w podwyszonym lub obnionym cinieniu,
w naraeniu na szkodliwe dziaanie py anie py anie py w,
w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
w naraeniu na dziaanie szkodliwych substancji chemicznych,
zagraajce prawid owemu rozwojowi psychicznemu,
stwarzajce mo liwo urazw u modocianych i spowodowania zagroe dla innych osb.
6. Jaki jest wymiar czasu pracy modocianych?
Czas pracy modocianego w wieku do 16 lat nie moe przekracza 6 godzin na dob. Czas pracy modocianego w
wieku powyej 16 lat nie moe przekracza 8 godzin na dob. Do czasu pracy modocianego wlicza si czas nauki
bez wzgl du na to, czy odbywa si ona w godzinach pracy, jednak ona w godzinach pracy, jednak ona w godzinach pracy, jednak e w wymiarze nie przekraczajcym 18 godzin
tygodniowo. Modocianego nie wolno zatrudnia w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.
7. Jaki jest wymiar urlopw modocianych?
Modociany uzyskuje z upywem 6 miesicy od rozpoczcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni
roboczych. Z upywem roku pracy m odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak e w
roku kalendarzowym, w ktrym koczy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeeli prawo do
urlopu uzyska przed ukoczeniem 18 lat. Modocianemu uczszczajcemu do szko y nale y udzieli urlopu w okresie
ferii szkol nych. Pracodawca jest obowizany na wniosek m odocianego, ucznia szkoy dla pracuj cych, udzieli mu
w okresie ferii szkolnych urlopu bezpatnego w wymiarze nie przekraczajcym cznie z urlopem wypoczynkowym 2
miesicy. Okres urlopu bezpatnego wlicza si do okresu pracy, od ktrego zale uprawnienia pracownicze.
8. Kto to jest niepe Kto to jest niepe Kto to jest niepe nosprawny?
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i spoecznej oraz zatrudnianiu osb niepenosprawnych
mianem tym okrela osoby, ktrych stan zyczny, psychiczny lub umysowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza
bd uniemoliwia wypenianie rl spoecznych, w szczeglnoci wykonywanie pracy zawodowej, jeeli uzyskay
orzeczenie o zakwalikowaniu przez organy orzekajce o ca kowitej lub czciowej niezdolnoci do pracy.
35
MODU I
MATERIA RDOWY DLA UCZNIA
Temat: Ochrona pracy kobiet, modocianych
i niepenosprawnych
1. PODSTAWY PRAWNE OCHRONY PRACY KOBIET, MODOCIANYCH I NIEPENOSPRAW NYCH
Ochrona pracy obejmuje wszystkich pracownikw, jednak w sposb szczeglny dotyczy to kobiet, pracow-
nikw modocianych i niepenosprawnych.
Kobiety w niektrych dziedzinach s dominujc grup pracownicz. Jednoczenie odgrywaj w spoe-
czestwie wan rol ze wzgldu na swoj funkcj macierzysk i zwizan z tym odmienno biologiczn.
Powoduje to konieczno zapewnienia kobietom pracujcym szczeglnej ochrony zdrowia oraz warunkw do
wychowania dzieci. Dotyczy to w sposb szczeglny okresu ciy, porodu i macierzystwa.
Zagadnienia ochrony pracy kobiet reguluj nastpujce przepisy:
Kodeks pracy (dzia VIII),
rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 10 wrze nia 1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom
(Dz.U. z dnia 27 wrzenia 1996 r.) znowelizowane rozporzdzeniem Rady Ministrw z dnia 30 lipca 2002 r.
(Dz.U. 2002.124.1097),
rozporzdzenie ministra pracy i polityki spo ecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczestwa
i higieny pracy przy rcznych pracach transportowych (Dz.U. 2000.26.313).
Akty prawne majce na celu ochron pracy kobiet uwzgldniaj w szczeglnoci:
ochron stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie urlopu macierzyskiego,
zakaz zatrudniania kobiet w ciy i opiekujcych si dziemi w wieku do czterech lat w godzinach
nadliczbowych i w porze nocnej, a take delegowania ich poza stae miejsce pracy,
zakaz zatrudniania kobiet przy pracach im wzbronionych - szczeglnie uciliwych lub szkodliwych dla
zdrowia,
uprawnienia suce do zapewnienia w aciwej opieki dziecku (urlop macierzyski i urlop wychowawczy,
przerwy na karmienie dziecka, inne zwolnienia z pracy).
Pracownicy modociani ze wzgldu na trwajcy intensywny proces dojrzewania zycznego i psychicz-
nego podlegaj szczeglnej ochronie w zakresie czasu pracy, sposobu wykonywania pracy jak i celw,
dla ktrych mog by zatrudnieni.
Reguluj to przepisy:
dziau IX Kodeksu pracy dotyczce zatrudniania m odocianych,
rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego m odo-
cianych i ich wynagradzania znowelizowane rozporzdzeniem ministra edukacji narodowej i sportu z
dnia 12 listopada 2002 r. (Dz.U. Nr 197, poz. 1663 z dnia 27 listopada 2002 r.),
rozporzdzenie ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej nauki
zawodu,
rozporzdzenie ministra pracy i polityki spo ecznej z dnia 30 padziernika 2002 r. w sprawie przypadkw,
w ktrych wyjtkowo jest dopuszczalne zatrudnianie m odocianych, ktrzy nie ukoczyli gimnazjum,
osb nie majcych 16 lat, ktre ukoczyy gimnazjum oraz osb nie majcych 16 lat, ktre nie uko czyy
gimnazjum (Dz.U. Nr 214, poz. 1808 z dnia 17 grudnia 2002 r.),
rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 1 grudnia 1990 r. w sprawie prac wzbronionych m odocianym
(Dz. U. 90.85.500), uaktualnione przez rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 30 lipca 2002 r. (Dz.U.
2002.127.1091).
W kadym spoeczestwie istniej osoby, ktrych stan zyczny, psychiczny lub umysowy trwale lub okresowo
utrud nia, ogranicza bd uniemoliwia wypenianie rl spoecznych, a w szczeglnoci ogranicza ich zdolno
do wykonywa nia pracy zawodowej. Stworzenie norm prawnych umoliwiajcych tym osobom uczestniczenie
w yciu zawodowym i spoecznym ma bardzo due znaczenie dla tych osb oraz dla spoeczestwa. Zagad-
nienia dotyczce ochrony tej grupy osb okrela ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej
i spoecznej oraz zatrudnianiu osb niepenosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776) zmieniona ustaw z dnia 9
listopada 2000 r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 119, poz. 1249).
kb2010.indd 35 2010-08-26 19:14:56
MATERIA RDOWY DLA UCZNIA
Temat: Ochrona pracy kobiet, modocianych
i niepenosprawnych
1. PODSTAWY PRAWNE OCHRONY PRACY KOBIET, MODOCIANYCH I NIEPENOSPRAW NYCH
Ochrona pracy obejmuje wszystkich pracownikw, jednak w sposb szczeglny dotyczy to kobiet, pracow-
nikw modocianych i niepenosprawnych.
Kobiety w niektrych dziedzinach s dominujc grup pracownicz. Jednoczenie odgrywaj w spoe-
czestwie wan rol ze wzgldu na swoj funkcj macierzysk i zwizan z tym odmienno biologiczn.
Powoduje to konieczno zapewnienia kobietom pracujcym szczeglnej ochrony zdrowia oraz warunkw do
wychowania dzieci. Dotyczy to w sposb szczeglny okresu ciy, porodu i macierzystwa.
Zagadnienia ochrony pracy kobiet reguluj nastpujce przepisy:
Kodeks pracy (dzia VIII),
Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 10 wrzenia 1996r. w sprawie wykazu prac szczeglnie ucili -
wych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 26, poz. 313)
rozporzdzenie ministra pracy i polityki spoecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczestwa
i higieny pracy przy rcznych pracach transportowych (Dz.U. 2000.26.313).
Akty prawne majce na celu ochron pracy kobiet uwzgldniaj w szczeglnoci:
ochron stosunku pracy kobiet w ciy i w okresie urlopu macierzyskiego,
zakaz zatrudniania kobiet w ciy i opiekujcych si dziemi w wieku do czterech lat w godzinach
nadliczbowych i w porze nocnej, a take delegowania ich poza stae miejsce pracy,
zakaz zatrudniania kobiet przy pracach im wzbronionych - szczeglnie uciliwych lub szkodliwych dla
zdrowia,
uprawnienia suce do zapewnienia waciwej opieki dziecku (urlop macierzyski i urlop wychowawczy,
przerwy na karmienie dziecka, inne zwolnienia z pracy).
Pracownicy modociani ze wzgldu na trwajcy intensywny proces dojrzewania fzycznego i psychicz-
nego podlegaj szczeglnej ochronie w zakresie czasu pracy, sposobu wykonywania pracy jak i celw,
dla ktrych mog by zatrudnieni.
Reguluj to przepisy:
dziau IX Kodeksu pracy dotyczce zatrudniania modocianych,
rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego modo-
cianych i ich wynagradzania znowelizowane rozporzdzeniem ministra edukacji narodowej i sportu z
dnia 12 listopada 2002 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 278 ze zm.)
rozporzdzenie ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej nauki
zawodu,
rozporzdzenie ministra pracy i polityki spoecznej z dnia 30 padziernika 2002 r. w sprawie przypadkw,
w ktrych wyjtkowo jest dopuszczalne zatrudnianie modocianych, ktrzy nie ukoczyli gimnazjum,
osb nie majcych 16 lat, ktre ukoczyy gimnazjum oraz osb nie majcych 16 lat, ktre nie ukoczyy
gimnazjum (Dz.U. Nr 214, poz. 1808),
rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie prac wzbronionych mo-
docianym i warunkw ich zatrudniania przy niektrych z tych prac (Dz.U. Nr. 200, poz. 2047 ze zm.).


W kadym spoeczestwie istniej osoby, ktrych stan fzyczny, psychiczny lub umysowy trwale lub okre-
sowo utrud nia, ogranicza bd uniemoliwia wypenianie rl spoecznych, a w szczeglnoci ogranicza ich zdol-
no do wykonywa nia pracy zawodowej. Stworzenie norm prawnych umoliwiajcych tym osobom uczestni-
czenie w yciu zawodowym i spoecznym ma bardzo due znaczenie dla tych osb oraz dla spoeczestwa.
Zagadnienia dotyczce ochrony tej grupy osb okrela ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawo-
dowej i spoecznej oraz zatrudnianiu osb niepenosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776) zmieniona ustaw
z dnia 9 listopada 2000 r. (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, ze zm.).
prawna ochrona pracy
36
PRAWNA OCHRONA PRACY
2. PRACE WZBRONIONE KOBIETOM
Rozporzdzenie Rady Ministrw w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom zabrania zatrudniania
ich przy pra cach szczeglnie uciliwych lub szkodliwych dla zdrowia. S to prace:
zwizane z wysi kiem zycznym i transportem ciarw oraz wymuszon pozycj ciaa,
w mikroklimacie zimnym, gorcym i zmiennym,
w naraeniu na haas i drgania,
naraajce na dzia anie pl elektromagnetycznych, promieniowania jonizujcego i nadoletowego,
pod ziemi, poniej poziomu gruntu i na wysokoci,
w podwyszonym lub obnionym cinieniu,
w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
w naraeniu na dziaanie szkodliwych substancji chemicznych,
groce ci kimi urazami zycznymi i psychicznymi.
3. OCHRONA STOSUNKU PRACY KOBIET W CIY I W OKRESIE URLOPU MACIERZYSKIEGO
Pracodawca nie moe wypowiedzie ani rozwiza umowy o prac w okresie ciy, a take w okresie urlo-
pu ma cierzyskiego pracownicy, chyba, e zachodz przyczyny uzasadniajce rozwi zanie umowy bez okre-
su wypowiedzenia z jej winy i reprezentujca pracownic zakadowa organizacja zwizkowa wyrazi a zgod
na rozwizanie umowy. Przepisu tego nie stosuje si do pracownicy w okresie prbnym nie przekraczajcym
jednego miesica.
Umowa o prac zawarta na czas okrelony lub na czas wykonania okrelonej pracy albo na okres prbny
przekraczajcy jeden miesi c, ktra uleg aby rozwizaniu po up ywie trzeciego miesica ci y, ulega przedu-
eniu do dnia porodu. Przepisu tego nie stosuje si do umowy zawartej na czas okrelony w celu zastpstwa
pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecnoci.
Rozwizanie przez pracodawc umowy o prac za wypowiedzeniem w okresie ciy lub urlopu macie-
rzyskiego moe nastpi tylko w razie ogoszenia upadoci lub likwidacji zakadu pracy, wypowiedzenia
umowy o prac przez ko biet, rozwizania umowy na mocy porozumienia stron oraz z winy kobiety - z przy-
czyn przez ni zawinionych.
W razie rozwizania umowy o prac z kobiet na jej wniosek lub na mocy porozumienia stron, musi istnie
pewno, e kobieta wiadomie godzi si na rozwizanie umowy, znaj c swj stan. Pracodawca jest obowi zany
uzgodni z reprezentujc pracownic zak zak zak adow organizacj zwizkow termin rozwizania umowy o prac .
4. UPRAWNIENIA KOBIET W CIY I OPIEKUJCYCH SI MAYMI DZIEMI
Stan ciy powinien by stwierdzony wiadectwem lekarskim. Kobiety w ciy nie wolno zatrudnia w
godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Kobiety w ciy nie wolno bez jej zgody delegowa poza stae
miejsce pracy. Kobiety opiekujcej si dzieckiem w wieku do czterech lat nie wolno bez jej zgody zatrudnia w
godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, jak rwnie delegowa poza stae miejsce pracy.
Pracodawca jest obowizany przenie do innej pracy kobiet w ciy zatrudnion przy pracy wzbronionej
kobietom w ciy, w razie przedoenia orzeczenia lekarskiego stwierdzajcego, e ze wzgldu na stan ciy
nie powinna wykony wa pracy dotychczasowej. Jeeli przeniesienie do innej pracy powoduje obnienie wyna-
grodzenia, pracownicy przysuguje dodatek wyrwnawczy. Po ustaniu przyczyn uzasadniajcych przeniesie-
nie do innej pracy pracodawca jest obowizany zatrudni kobiet przy pracy okrelonej w umowie o prac.
Pracodawca jest obowizany udziela pracownicy ciarnej zwolnie od pracy na zalecone przez lekarza
badania lekarskie przeprowadzane w zwizku z ci , jeeli badania te nie mog by przeprowadzone poza
godzinami pracy. Za czas nieobecnoci w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodze-
nia.
Pracownicy przysuguje urlop macierzyski w wymiarze:
16 tygodni przy pierwszym porodzie,
18 tygodni przy kadym nastpnym porodzie,
26 tygodni w przypadku urodzenia wicej ni jednego dziecka w czasie tego samego porodu.
Pracownicy, ktra wychowuje dziecko przysposobione, przysuguje urlop macierzyski w wymiarze 18 tygodni
rwnie przy pierwszym porodzie. Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyskiego powinny przypada przed
przewidy wan dat porodu.
37
MODU I
Po porodzie przysuguje urlop macierzyski nie wykorzystany przed porodem a do wyczerpania okresu
podanego wyej.
Na wniosek pracownicy pracodawca jest obowizany udzieli jej urlopu wychowawczego w celu sprawo-
wania opie ki nad dzieckiem.
Pracownicy wychowujcej przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przys uguje w cigu roku zwolnie-
nie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Przepisy te stosuje si take do pracownika, z
tym, e jeeli oboje rodzice lub opiekunowie s zatrudnieni, z uprawnie okrelonych w tych przepisach moe
korzysta jedno z nich.
5. WARUNKI ZATRUDNIANIA MODOCIANYCH I OBOWIZKI PRACODAWCW W TYM ZAKRESIE
Modocianym, w rozumieniu Kodeksu pracy, jest osoba, ktra ukoczya 16 lat, a nie przekroczya 18
lat. Zabronione jest zatrudnianie osb, ktre nie ukoczyy 16 lat. Wolno zatrudnia tylko tych modocianych,
ktrzy ukoczyli, co najmniej gimnazjum i przedstawi wiadectwo lekarskie stwierdzajce, e praca danego
rodzaju nie zagraa ich zdrowiu. Modociany nie posiadajcy kwalikacji zawodowych mo e by zatrudniony
tylko w celu przygo towania zawodowego.
Nie dotyczy to modocianych zatrudnianych przy lekkich pracach w innym celu ni przygotowanie zawo-
dowe. Pracodawca jest obowizany zapewni modocianym pracownikom opiek i pomoc, niezbdn dla ich
przystosowania si do waciwego wykonywania pracy oraz prowadzi ewidencj pracownikw modocianych.
Umowa o prac w celu przygotowania zawodowego powinna okrela rodzaj przygotowania zawodowego
(nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania okrelonej pracy), czas trwania i miejsce odbywania przygo-
towania zawodowego, sposb doksztacania teoretycznego oraz wysoko wynagrodzenia.
Rozwizanie za wypowiedzeniem umowy o prac zawartej w celu przygotowania zawodowego dopusz-
czalne jest tylko w razie:
niewypenienia przez modocianego obowizkw wynikaj cych z umowy o prac lub obowizku dokszta -
cania si, pomimo stosowania wobec niego rodkw wychowawczych,
ogoszenia upadoci lub likwidacji zakadu pracy,
reorganizacji zakadu pracy uniemoliwiajcej kontynuowanie przygotowania zawodowego,
stwierdzenia nieprzydatnoci modocianego do pracy, do ktrej jest przygotowywany.
Pracownik modociany jest obowizany do dokszta cania si w zakresie szkoy podstawowej i gimnazjum,
jeeli szkoy takiej nie ukoczy, do doksztacania si w zakresie szkoy ponadgimnazjalnej lub w formach
pozaszkolnych a do chwili ukoczenia 18 lat. Pracodawca jest obowizany zwolni modocianego od pracy
na czas potrzebny do wzicia udziau w zajciach szkoleniowych w zwizku z dokszta caniem si. Jeeli mo-
dociany nie ukoczy przygotowania zawodowego przed osigni ciem 18 lat, obowizek dokszta cania si,
moe by przeduony do czasu ukoczenia przy gotowania zawodowego. Minister pracy i polityki socjalnej w
porozumieniu z ministrem edukacji narodowej moe w drodze rozporzdzenia okre li przypadki, w ktrych
wyjtkowo jest dopuszczalne zwolnienie m odocianych od obowizku dokszta cania si.
Modociany podlega wstpnym badaniom lekarskim przed przyjciem do pracy oraz badaniom okresowym
i kon trolnym w czasie zatrudnienia. Jeeli lekarz orzeknie, e dana praca zagraa zdrowiu modocianego, pra-
codawca jest obowizany zmieni rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej moliwoci, niezw ci, niezw ci, niezwocznie rozwiza umow
o prac i wypaci odszkodowanie w wysokoci wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Pracodawca jest obo-
wizany przekaza informa cje o ryzyku zawodowym, ktre wie si z prac wykonywan przez modocianego
oraz o zasadach ochrony przed zagroeniami rwnie przedstawicielowi ustawowemu modocianego.
6. CZAS PRACY I URLOPY PRACOWNIKW MODOCIANYCH
Czas pracy modocianego w wieku do 16 lat nie moe przekracza 6 godzin na dob. Czas pracy modo-
cianego w wieku powyej 16 lat nie moe przekracza 8 godzin na dob. Do czasu pracy modocianego wlicza
si czas nauki w wymiarze wynikajcym z obowi zkowego programu zaj szkolnych, bez wzgldu na to, czy
odbywa si ona w godzi nach pracy.
Jeeli dobowy wymiar czasu pracy modocianego jest duszy ni 4,5 godziny pracodawca jest obowiza-
ny wprowadzi przerw w pracy trwajc nieprzerwanie 30 minut. Modocianego nie wolno zatrudnia w go-
dzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Przerwa w pracy modocianego obejmujca por nocn powinna
trwa nieprzerwanienie mniej ni 14 godzin. Nie wolno zatrudnia modocianych przy pracach wzbronionych,
ktrych wykaz ustala w drodze rozporzdzenia Rada Ministrw.
2. PRACE WZBRONIONE KOBIETOM
Rozporzdzenie Rady Ministrw w sprawie wykazu prac szczeglnie uciliwych, lub szczeglnie
szkodliwych dla zdrowia kobiet, zawiera wykaz tych prac. S to prace:
zwizane z wysikiem fzycznym i transportem ciarw oraz wymuszon pozycj ciaa,
w mikroklimacie zimnym, gorcym i zmiennym,
w naraeniu na haas i drgania,
naraajce na dziaanie pl elektromagnetycznych, promieniowania jonizujcego i nadfoletowego,
pod ziemi, poniej poziomu gruntu i na wysokoci,
w podwyszonym lub obnionym cinieniu,
w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
w naraeniu na dziaanie szkodliwych substancji chemicznych,
groce cikimi urazami fzycznymi i psychicznymi.
3. OCHRONA STOSUNKU PRACY KOBIET W CIY I W OKRESIE URLOPU MACIERZYSKIEGO
Pracodawca nie moe wypowiedzie ani rozwiza umowy o prac w okresie ciy, a take w okresie urlo-
pu ma cierzyskiego pracownicy, chyba, e zachodz przyczyny uzasadniajce rozwizanie umowy bez okre-
su wypowiedzenia z jej winy i reprezentujca pracownic zakadowa organizacja zwizkowa wyrazia zgod
na rozwizanie umowy. Przepisu tego nie stosuje si do pracownicy w okresie prbnym nie przekraczajcym
jednego miesica.
Umowa o prac zawarta na czas okrelony lub na czas wykonania okrelonej pracy albo na okres prbny
przekraczajcy jeden miesic, ktra ulegaby rozwizaniu po upywie trzeciego miesica ciy, ulega przedu-
eniu do dnia porodu. Przepisu tego nie stosuje si do umowy zawartej na czas okrelony w celu zastpstwa
pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecnoci.
Rozwizanie przez pracodawc umowy o prac za wypowiedzeniem w okresie ciy lub urlopu macie-
rzyskiego moe nastpi tylko w razie ogoszenia upadoci lub likwidacji zakadu pracy, wypowiedzenia
umowy o prac przez ko biet, rozwizania umowy na mocy porozumienia stron oraz z winy kobiety - z przy-
czyn przez ni zawinionych.
W razie rozwizania umowy o prac z kobiet na jej wniosek lub na mocy porozumienia stron, musi istnie
pewno, e kobieta wiadomie godzi si na rozwizanie umowy, znajc swj stan. Pracodawca jest obowizany
uzgodni z reprezentujc pracownic zakadow organizacj zwizkow termin rozwizania umowy o prac.
4. UPRAWNIENIA KOBIET W CIY I OPIEKUJCYCH SI MAYMI DZIEMI
Stan ciy powinien by stwierdzony wiadectwem lekarskim. Kobiety w ciy nie wolno zatrudnia w
godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Kobiety w ciy nie wolno bez jej zgody delegowa poza stae
miejsce pracy. Kobiety opiekujcej si dzieckiem w wieku do czterech lat nie wolno bez jej zgody zatrudnia w
godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, jak rwnie delegowa poza stae miejsce pracy.
Pracodawca jest obowizany przenie do innej pracy kobiet w ciy zatrudnion przy pracy wzbronionej
kobietom w ciy, w razie przedoenia orzeczenia lekarskiego stwierdzajcego, e ze wzgldu na stan ciy
nie powinna wykony wa pracy dotychczasowej. Jeeli przeniesienie do innej pracy powoduje obnienie wyna-
grodzenia, pracownicy przysuguje dodatek wyrwnawczy. Po ustaniu przyczyn uzasadniajcych przeniesie-
nie do innej pracy pracodawca jest obowizany zatrudni kobiet przy pracy okrelonej w umowie o prac.
Pracodawca jest obowizany udziela pracownicy ciarnej zwolnie od pracy na zalecone przez lekarza
badania lekarskie przeprowadzane w zwizku z ci, jeeli badania te nie mog by przeprowadzone poza
godzinami pracy. Za czas nieobecnoci w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodze-
nia.
Pracownicy przysuguje urlop macierzyski w wymiarze:
20 tygodni w przypadku urodzenia 1 dziecka przy jednym porodzie
31 tygodni w przypadku urodzenia 2 dzieci przy jednym porodzie
33 tygodnie w przypadku urodzenia 3 dzieci przy jednym porodzie
35 tygodni w przypadku urodzenia 4 dzieci przy jednym porodzie
37 tygodni w przypadku urodzenia 5 i wicej dzieci przy jednym porodzie
Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyskiego powinny przypada przed przewidy wan dat porodu.
kb2010.indd 36 2010-08-26 19:14:57
Modu I
36
PRAWNA OCHRONA PRACY
2. PRACE WZBRONIONE KOBIETOM
Rozporzdzenie Rady Ministrw w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom zabrania zatrudniania
ich przy pra cach szczeglnie uciliwych lub szkodliwych dla zdrowia. S to prace:
zwizane z wysi kiem zycznym i transportem ciarw oraz wymuszon pozycj ciaa,
w mikroklimacie zimnym, gorcym i zmiennym,
w naraeniu na haas i drgania,
naraajce na dzia anie pl elektromagnetycznych, promieniowania jonizujcego i nadoletowego,
pod ziemi, poniej poziomu gruntu i na wysokoci,
w podwyszonym lub obnionym cinieniu,
w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
w naraeniu na dziaanie szkodliwych substancji chemicznych,
groce ci kimi urazami zycznymi i psychicznymi.
3. OCHRONA STOSUNKU PRACY KOBIET W CIY I W OKRESIE URLOPU MACIERZYSKIEGO
Pracodawca nie moe wypowiedzie ani rozwiza umowy o prac w okresie ciy, a take w okresie urlo-
pu ma cierzyskiego pracownicy, chyba, e zachodz przyczyny uzasadniajce rozwi zanie umowy bez okre-
su wypowiedzenia z jej winy i reprezentujca pracownic zakadowa organizacja zwizkowa wyrazi a zgod
na rozwizanie umowy. Przepisu tego nie stosuje si do pracownicy w okresie prbnym nie przekraczajcym
jednego miesica.
Umowa o prac zawarta na czas okrelony lub na czas wykonania okrelonej pracy albo na okres prbny
przekraczajcy jeden miesi c, ktra uleg aby rozwizaniu po up ywie trzeciego miesica ci y, ulega przedu-
eniu do dnia porodu. Przepisu tego nie stosuje si do umowy zawartej na czas okrelony w celu zastpstwa
pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecnoci.
Rozwizanie przez pracodawc umowy o prac za wypowiedzeniem w okresie ciy lub urlopu macie-
rzyskiego moe nastpi tylko w razie ogoszenia upadoci lub likwidacji zakadu pracy, wypowiedzenia
umowy o prac przez ko biet, rozwizania umowy na mocy porozumienia stron oraz z winy kobiety - z przy-
czyn przez ni zawinionych.
W razie rozwizania umowy o prac z kobiet na jej wniosek lub na mocy porozumienia stron, musi istnie
pewno, e kobieta wiadomie godzi si na rozwizanie umowy, znaj c swj stan. Pracodawca jest obowi zany
uzgodni z reprezentujc pracownic zak zak zak adow organizacj zwizkow termin rozwizania umowy o prac .
4. UPRAWNIENIA KOBIET W CIY I OPIEKUJCYCH SI MAYMI DZIEMI
Stan ciy powinien by stwierdzony wiadectwem lekarskim. Kobiety w ciy nie wolno zatrudnia w
godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Kobiety w ciy nie wolno bez jej zgody delegowa poza stae
miejsce pracy. Kobiety opiekujcej si dzieckiem w wieku do czterech lat nie wolno bez jej zgody zatrudnia w
godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, jak rwnie delegowa poza stae miejsce pracy.
Pracodawca jest obowizany przenie do innej pracy kobiet w ciy zatrudnion przy pracy wzbronionej
kobietom w ciy, w razie przedoenia orzeczenia lekarskiego stwierdzajcego, e ze wzgldu na stan ciy
nie powinna wykony wa pracy dotychczasowej. Jeeli przeniesienie do innej pracy powoduje obnienie wyna-
grodzenia, pracownicy przysuguje dodatek wyrwnawczy. Po ustaniu przyczyn uzasadniajcych przeniesie-
nie do innej pracy pracodawca jest obowizany zatrudni kobiet przy pracy okrelonej w umowie o prac.
Pracodawca jest obowizany udziela pracownicy ciarnej zwolnie od pracy na zalecone przez lekarza
badania lekarskie przeprowadzane w zwizku z ci , jeeli badania te nie mog by przeprowadzone poza
godzinami pracy. Za czas nieobecnoci w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodze-
nia.
Pracownicy przysuguje urlop macierzyski w wymiarze:
16 tygodni przy pierwszym porodzie,
18 tygodni przy kadym nastpnym porodzie,
26 tygodni w przypadku urodzenia wicej ni jednego dziecka w czasie tego samego porodu.
Pracownicy, ktra wychowuje dziecko przysposobione, przysuguje urlop macierzyski w wymiarze 18 tygodni
rwnie przy pierwszym porodzie. Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyskiego powinny przypada przed
przewidy wan dat porodu.
37
MODU I
Po porodzie przysuguje urlop macierzyski nie wykorzystany przed porodem a do wyczerpania okresu
podanego wyej.
Na wniosek pracownicy pracodawca jest obowizany udzieli jej urlopu wychowawczego w celu sprawo-
wania opie ki nad dzieckiem.
Pracownicy wychowujcej przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przys uguje w cigu roku zwolnie-
nie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Przepisy te stosuje si take do pracownika, z
tym, e jeeli oboje rodzice lub opiekunowie s zatrudnieni, z uprawnie okrelonych w tych przepisach moe
korzysta jedno z nich.
5. WARUNKI ZATRUDNIANIA MODOCIANYCH I OBOWIZKI PRACODAWCW W TYM ZAKRESIE
Modocianym, w rozumieniu Kodeksu pracy, jest osoba, ktra ukoczya 16 lat, a nie przekroczya 18
lat. Zabronione jest zatrudnianie osb, ktre nie ukoczyy 16 lat. Wolno zatrudnia tylko tych modocianych,
ktrzy ukoczyli, co najmniej gimnazjum i przedstawi wiadectwo lekarskie stwierdzajce, e praca danego
rodzaju nie zagraa ich zdrowiu. Modociany nie posiadajcy kwalikacji zawodowych mo e by zatrudniony
tylko w celu przygo towania zawodowego.
Nie dotyczy to modocianych zatrudnianych przy lekkich pracach w innym celu ni przygotowanie zawo-
dowe. Pracodawca jest obowizany zapewni modocianym pracownikom opiek i pomoc, niezbdn dla ich
przystosowania si do waciwego wykonywania pracy oraz prowadzi ewidencj pracownikw modocianych.
Umowa o prac w celu przygotowania zawodowego powinna okrela rodzaj przygotowania zawodowego
(nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania okrelonej pracy), czas trwania i miejsce odbywania przygo-
towania zawodowego, sposb doksztacania teoretycznego oraz wysoko wynagrodzenia.
Rozwizanie za wypowiedzeniem umowy o prac zawartej w celu przygotowania zawodowego dopusz-
czalne jest tylko w razie:
niewypenienia przez modocianego obowizkw wynikaj cych z umowy o prac lub obowizku dokszta -
cania si, pomimo stosowania wobec niego rodkw wychowawczych,
ogoszenia upadoci lub likwidacji zakadu pracy,
reorganizacji zakadu pracy uniemoliwiajcej kontynuowanie przygotowania zawodowego,
stwierdzenia nieprzydatnoci modocianego do pracy, do ktrej jest przygotowywany.
Pracownik modociany jest obowizany do dokszta cania si w zakresie szkoy podstawowej i gimnazjum,
jeeli szkoy takiej nie ukoczy, do doksztacania si w zakresie szkoy ponadgimnazjalnej lub w formach
pozaszkolnych a do chwili ukoczenia 18 lat. Pracodawca jest obowizany zwolni modocianego od pracy
na czas potrzebny do wzicia udziau w zajciach szkoleniowych w zwizku z dokszta caniem si. Jeeli mo-
dociany nie ukoczy przygotowania zawodowego przed osigni ciem 18 lat, obowizek dokszta cania si,
moe by przeduony do czasu ukoczenia przy gotowania zawodowego. Minister pracy i polityki socjalnej w
porozumieniu z ministrem edukacji narodowej moe w drodze rozporzdzenia okre li przypadki, w ktrych
wyjtkowo jest dopuszczalne zwolnienie m odocianych od obowizku dokszta cania si.
Modociany podlega wstpnym badaniom lekarskim przed przyjciem do pracy oraz badaniom okresowym
i kon trolnym w czasie zatrudnienia. Jeeli lekarz orzeknie, e dana praca zagraa zdrowiu modocianego, pra-
codawca jest obowizany zmieni rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej moliwoci, niezw ci, niezw ci, niezwocznie rozwiza umow
o prac i wypaci odszkodowanie w wysokoci wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Pracodawca jest obo-
wizany przekaza informa cje o ryzyku zawodowym, ktre wie si z prac wykonywan przez modocianego
oraz o zasadach ochrony przed zagroeniami rwnie przedstawicielowi ustawowemu modocianego.
6. CZAS PRACY I URLOPY PRACOWNIKW MODOCIANYCH
Czas pracy modocianego w wieku do 16 lat nie moe przekracza 6 godzin na dob. Czas pracy modo-
cianego w wieku powyej 16 lat nie moe przekracza 8 godzin na dob. Do czasu pracy modocianego wlicza
si czas nauki w wymiarze wynikajcym z obowi zkowego programu zaj szkolnych, bez wzgldu na to, czy
odbywa si ona w godzi nach pracy.
Jeeli dobowy wymiar czasu pracy modocianego jest duszy ni 4,5 godziny pracodawca jest obowiza-
ny wprowadzi przerw w pracy trwajc nieprzerwanie 30 minut. Modocianego nie wolno zatrudnia w go-
dzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Przerwa w pracy modocianego obejmujca por nocn powinna
trwa nieprzerwanienie mniej ni 14 godzin. Nie wolno zatrudnia modocianych przy pracach wzbronionych,
ktrych wykaz ustala w drodze rozporzdzenia Rada Ministrw.
Po porodzie przysuguje urlop macierzyski nie wykorzystany przed porodem a do wyczerpania okresu
podanego wyej.
Na wniosek pracownika pracodawca jest obowizany udzieli jej urlopu wychowawczego w celu sprawo-
wania opie ki nad dzieckiem.
Pracownicy wychowujcej przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysuguje w cigu roku zwolnie-
nie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Przepisy te stosuje si take do pracownika, z
tym, e jeeli oboje rodzice lub opiekunowie s zatrudnieni, z uprawnie okrelonych w tych przepisach moe
korzysta jedno z nich.
5. WARUNKI ZATRUDNIANIA MODOCIANYCH I OBOWIZKI PRACODAWCW W TYM ZAKRESIE
Modocianym, w rozumieniu Kodeksu pracy, jest osoba, ktra ukoczya 16 lat, a nie przekroczya 18
lat. Zabronione jest zatrudnianie osb, ktre nie ukoczyy 16 lat. Wolno zatrudnia tylko tych modocianych,
ktrzy ukoczyli, co najmniej gimnazjum i przedstawi wiadectwo lekarskie stwierdzajce, e praca danego
rodzaju nie zagraa ich zdrowiu. Modociany nie posiadajcy kwalifkacji zawodowych moe by zatrudniony
tylko w celu przygo towania zawodowego.
Nie dotyczy to modocianych zatrudnianych przy lekkich pracach w innym celu ni przygotowanie zawo-
dowe. Pracodawca jest obowizany zapewni modocianym pracownikom opiek i pomoc, niezbdn dla ich
przystosowania si do waciwego wykonywania pracy oraz prowadzi ewidencj pracownikw modocianych.
Umowa o prac w celu przygotowania zawodowego powinna okrela rodzaj przygotowania zawodowego
(nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania okrelonej pracy), czas trwania i miejsce odbywania przygo-
towania zawodowego, sposb doksztacania teoretycznego oraz wysoko wynagrodzenia.
Rozwizanie za wypowiedzeniem umowy o prac zawartej w celu przygotowania zawodowego dopusz-
czalne jest tylko w razie:
niewypenienia przez modocianego obowizkw wynikajcych z umowy o prac lub obowizku dokszta-
cania si, pomimo stosowania wobec niego rodkw wychowawczych,
ogoszenia upadoci lub likwidacji zakadu pracy,
reorganizacji zakadu pracy uniemoliwiajcej kontynuowanie przygotowania zawodowego,
stwierdzenia nieprzydatnoci modocianego do pracy, do ktrej jest przygotowywany.
Pracownik modociany jest obowizany do doksztacania si w zakresie szkoy podstawowej i gimnazjum,
jeeli szkoy takiej nie ukoczy, do doksztacania si w zakresie szkoy ponadgimnazjalnej lub w formach
pozaszkolnych a do chwili ukoczenia 18 lat. Pracodawca jest obowizany zwolni modocianego od pracy
na czas potrzebny do wzicia udziau w zajciach szkoleniowych w zwizku z doksztacaniem si. Jeeli mo-
dociany nie ukoczy przygotowania zawodowego przed osigniciem 18 lat, obowizek doksztacania si,
moe by przeduony do czasu ukoczenia przy gotowania zawodowego. Minister pracy i polityki socjalnej w
porozumieniu z ministrem edukacji narodowej moe w drodze rozporzdzenia okreli przypadki, w ktrych
wyjtkowo jest dopuszczalne zwolnienie modocianych od obowizku doksztacania si.
Modociany podlega wstpnym badaniom lekarskim przed przyjciem do pracy oraz badaniom okresowym
i kon trolnym w czasie zatrudnienia. Jeeli lekarz orzeknie, e dana praca zagraa zdrowiu modocianego, pra-
codawca jest obowizany zmieni rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej moliwoci, niezwocznie rozwiza umow
o prac i wypaci odszkodowanie w wysokoci wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Pracodawca jest obo-
wizany przekaza informa cje o ryzyku zawodowym, ktre wie si z prac wykonywan przez modocianego
oraz o zasadach ochrony przed zagroeniami rwnie przedstawicielowi ustawowemu modocianego.
6. CZAS PRACY I URLOPY PRACOWNIKW MODOCIANYCH
Czas pracy modocianego w wieku do 16 lat nie moe przekracza 6 godzin na dob. Czas pracy modo-
cianego w wieku powyej 16 lat nie moe przekracza 8 godzin na dob. Do czasu pracy modocianego wlicza
si czas nauki w wymiarze wynikajcym z obowizkowego programu zaj szkolnych, bez wzgldu na to, czy
odbywa si ona w godzi nach pracy.
Jeeli dobowy wymiar czasu pracy modocianego jest duszy ni 4,5 godziny pracodawca jest obowiza-
ny wprowadzi przerw w pracy trwajc nieprzerwanie 30 minut. Modocianego nie wolno zatrudnia w go-
dzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Przerwa w pracy modocianego obejmujca por nocn powinna
trwa nieprzerwanienie mniej ni 14 godzin. Nie wolno zatrudnia modocianych przy pracach wzbronionych,
ktrych wykaz ustala w drodze rozporzdzenia Rada Ministrw.
kb2010.indd 37 2010-08-26 19:14:58
prawna ochrona pracy
38
PRAWNA OCHRONA PRACY
Rada Ministrw, w drodze rozporzdzenia, mo e zezwoli na zatrudnianie modocianych w wieku powyej
16 lat przy niektrych rodzajach prac wzbronionych, jeeli jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego,
okrelajc jednoczenie warunki zapewniajce szczegln ochron zdrowia modocianych zatrudnionych przy tych
pracach.
Modociany uzyskuje z upywem 6 miesi cy od rozpoczcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni
roboczych. Z upywem roku pracy m odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak e w
roku kalendarzowym, w ktrym koczy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeeli prawo do
urlopu uzyska przed ukoczeniem 18 lat. Modocianemu uczszczajcemu do szko y nale y udzieli urlopu w okresie
ferii szkol nych. Pracodawca jest obowizany na wniosek m odocianego, ucznia szkoy dla pracuj cych, udzieli mu
w okresie ferii szkolnych urlopu bezpatnego w wymiarze nie przekraczajcym cznie z urlopem wypoczynkowym 2
miesicy. Okres urlopu bezpatnego wlicza si do okresu pracy, od ktrego zale uprawnienia pracownicze.
Modociany moe by zatrudniany w innym celu ni przygotowanie zawodowe na podstawie umowy o prac przy
wykonywaniu lekkich prac. Praca taka nie moe powodowa zagroenia dla ycia, zdrowia i rozwoju psychozycznego
modocianego, a tak odocianego, a tak odocianego, a tak e nie moe utrudnia modocianemu wypeniania obowizku szkolnego. Wykaz lekkich prac
okrela pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza medycyny pracy i zatwierdzeniu przez w la pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza medycyny pracy i zatwierdzeniu przez w la pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza medycyny pracy i zatwierdzeniu przez waciwego inspektora pracy.
Wykaz nie moe zawiera prac wzbronionych modocianym.
Pracodawca ustala wymiar i rozk Pracodawca ustala wymiar i rozk Pracodawca ustala wymiar i rozk ad czasu pracy modocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzgldnia-
jc tygodniow liczb godzin nauki wynikajc z programu nauczania, a tak z programu nauczania, a tak z programu nauczania, a tak e rozk e rozk e rozk adu zaj szkolnych. Tygodnio-
wy wymiar czasu pracy modocianego w okresie trwania zaj szkolnych nie moe przekracza 12 godzin. W dniu
uczestniczenia w zajciach szkolnych wymiar czasu pracy nie moe przekracza 2 godzin. Wymiar czasu pracy
modocianych w okresie ferii szkolnych nie moe przekracza 7 godzin na dob i 35 godzin w tygodniu. Dobowy
wymiar czasu pracy modocianych w wieku do 16 lat nie moe przekracza 6 godzin dziennie.
Wymiar czasu podany wyej obowizuje tak e w przypadkach, gdy modociany jest zatrudniony u wicej ni
jed nego pracodawcy. Przed nawizaniem stosunku pracy pracodawca ma obowi zek uzyskania od m odocianego
owiad czenia o zatrudnieniu albo o nie pozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.
7. PRACE WZBRONIONE MODOCIANYM
Zabronione jest zatrudnianie modocianych przy pracach okrelonych w wykazie prac wzbronionych modocia-
nym. Wykaz ten obejmuje prace:
zwizane z nadmiernym wysi kiem zycznym i transportem ciarw oraz wymuszon pozycj ciaa,
w obciajcym mikroklimacie rodowiska pracy,
przy nieodpowiednim owietleniu,
w naraeniu na haas i drgania,
w polach elektromagnetycznych, elektrostatycznych i naraajcych na promieniowanie jonizuj ce, laserowe,
nado letowe i podczerwone,
pod ziemi, poniej poziomu gruntu i na wysokoci,
w podwyszonym lub obnionym cinieniu,
w naraeniu na szkodliwe dziaanie py anie py anie py w,
w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
w naraeniu na dziaanie szkodliwych substancji chemicznych,
zagraajce prawid owemu rozwojowi psychicznemu,
stwarzajce mo liwo urazw u modocianych i spowodowania zagroe dla innych osb.
W wykazie prac wzbronionych wszystkim modocianym s wymienione prace zabronione tym osobom, ktre
nie ukoczy czy czy y 16 lat, jednak rozporz dzenie zezwala na zatrudnianie m odocianych, ktrzy ukoczyli 16 lat przy
niektrych rodzajach prac wzbronionych, w zakresie niezbdnym do nauki zawodu, jeeli prace te s przewidziane w
programach praktycznej nauki zawodu.
Zakady pracy okrelaj, w porozumieniu z zakadowymi organizacjami zwizkowymi, a w przypadku ich
braku - z innymi przedstawicielami pracownikw, wykazy stanowisk pracy i rodzaje prac wzbronionych modo-
cianym oraz wykazy stanowisk pracy i prac dozwolonych w celu odbycia przygotowania zawodowego. W ustalaniu
wykazu powinien uczestniczy lekarz sprawujcy opiek prolaktyczn nad modocianymi w zak odocianymi w zak odocianymi w zak adzie pracy. W
kadej jednostce organi-zacyjnej zak zacyjnej zak zacyjnej zak adu pracy zatrudniajcej m odocianych powinien znajdowa si w widocz-
nym miejscu wykaz stanowisk roboczych, na ktrych jest wzbronione zatrudnianie modocianych.
39
MODU I
Zakady pracy zatrudniajce m odocianych przy pracach wzbronionych, s obowizane zapewni szcze-
gln ochron ich stanu zdrowia, a w szczeglnoci:
organizowa prac i zajcia modocianych w taki sposb, by na terenie zak odocianych w taki sposb, by na terenie zak odocianych w taki sposb, by na terenie zak adu pracy znajdowali si zawsze
pod opiek wyznaczonej w tym celu osoby
organizowa przerwy w pracy modocianych dla ich odpoczynku w pomieszczeniach izolowanych od czynnikw
uciliwych, wystpujcych na danym stanowisku pracy,
przestrzega stosowania przez modocianych w odocianych w odocianych waciwej odziey ochronnej i sprztu ochrony osobistej, zasad
bez pieczestwa i higieny pracy oraz przeprowadza instrukta wyjaniajcy podstawy skutecznego stosowania
rodkw ochrony osobistej (indywidualnej) i zasad bezpieczestwa i higieny pracy.
Zatrudnianie modocianych w celu przygotowania zawodowego powinno odbywa si pod nadzorem
nauczycieli zawodu, instruktorw nauki zawodu lub innych osb uprawnionych do prowadzenia praktycznej
nauki zawodu.
8. UPRAWNIENIA PRACOWNICZE OSB NIEPENOSPRAWNYCH
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i spoecznej oraz zatrudnianiu osb niepenosprawnych
mianem tym okrela osoby, ktrych stan zyczny, psychiczny lub umysowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza
bd uniemoliwia wypenianie rl spoecznych, w szczeglnoci wykonywanie pracy zawodowej, jeeli uzyskay
orzeczenie o zakwalikowaniu przez organy orzekajce o ca kowitej lub czciowej niezdolnoci do pracy.
Stopnie niepenosprawnoci
Organy orzekajce mog zakwalikowa dan osob do jednego z trzech stopni niepenosprawnoci (znacznego,
umiarkowanego, lekkiego).
Do znacznego stopnia niepenosprawnoci zalicza si osob majc naruszon sprawno organizmu powodu-
jc niezdolno do podjcia zatrudnienia, albo nie majc zdolnoci do wykonania zatrudnienia w zak ci do wykonania zatrudnienia w zak ci do wykonania zatrudnienia w zak adzie pra-
cy chronionej albo w zak albo w zak albo w zak adzie aktywizacji zawodowej, wymagajc niezbdnej, staej lub dugotrwaej opieki lub
pomocy innej osoby w zwizku ze znacznie ograniczon moliwoci samodzielnej egzystencji. Za rwnoznaczne z
orzeczeniem o znacznym stopniu niepenosprawnoci uwaa si orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o cakowitej
niezdolnoci do pracy i niezdol noci do samodzielnej egzystencji.
Umiarkowany stopie niepenosprawnoci wiadczy o zdolnoci do wykonywania zatrudnienia na stanowisku
pracy przystosowanym odpowiednio do potrzeb i moliwoci wynikajcych z niepe nosprawnoci. Osoba zaliczona
do tej kate gorii wymaga czciowej lub okresowej opieki. Na rwni z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepe-
nosprawnoci traktuje si orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o cakowitej niezdolnoci do pracy.
Do lekkiego stopnia niepenosprawnoci zalicza si osob o naruszonej sprawnoci organizmu zdoln do wyko-
nywania zatrudnienia, nie wymagaj ny ny c pomocy innej osoby. Za rwnoznaczne z orzeczeniem o lekkim stopniu nie-
penosprawnoci uwaa si orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o czciowej niezdolnoci do pracy oraz o celowoci
przekwalikowania si pracownika.
Ograniczona moliwo samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawnoci organizmu w stopniu
uniemoliwiajcym zaspokajanie bez pomocy innych osb, podstawowych potrzeb yciowych, za ktre uwaa si
przede wszystkim samoobsug, poruszanie si, komunikacj i komunikowanie si. Zaliczenie do znacznego stopnia
nie penosprawnoci nie wyklucza moliwoci podejmowania przez t osob zatrudnienia tak zatrudnienia tak zatrudnienia tak e poza zak e poza zak e poza zak adem pracy
chro nionej lub zakadem aktywizacji zawodowej.
Osoby niepenosprawne maj prawo do rehabilitacji zawodowej, ktra ma na celu uatwienie uzyskania i
utrzyma nia odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umoliwienie korzystania z poradnictwa zawo-
dowego i po rednictwa pracy. Poradnictwo zawodowe polega na przekazaniu osobie niepenosprawnej profesjonalnej
opinii i sugestii dotyczcej pracy zawodowej. Poradnictwo zawodowe nale y do zada powiatowych urzdw
pracy wchodzcych w sk w sk w sk ad powiatowej administracji zespolonej. Suby te powinny wsppracowa z powiato-
wymi zespoami do spraw orzekania o stopniu niepenosprawnoci, ktrych zadaniem jest orzekanie o stopniu
niepenosprawnoci dla celw zawodowych. Dotyczy to przede wszystkim oceny zdolnoci do pracy oraz ustalania
wskaza i przeciwwskaza do pracy dla osoby uzyskujcej status osoby niepe nosprawnej.
kb2010.indd 38 2010-08-26 19:15:00
Modu I
38
PRAWNA OCHRONA PRACY
Rada Ministrw, w drodze rozporzdzenia, mo e zezwoli na zatrudnianie modocianych w wieku powyej
16 lat przy niektrych rodzajach prac wzbronionych, jeeli jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego,
okrelajc jednoczenie warunki zapewniajce szczegln ochron zdrowia modocianych zatrudnionych przy tych
pracach.
Modociany uzyskuje z upywem 6 miesi cy od rozpoczcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni
roboczych. Z upywem roku pracy m odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak odociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak e w
roku kalendarzowym, w ktrym koczy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeeli prawo do
urlopu uzyska przed ukoczeniem 18 lat. Modocianemu uczszczajcemu do szko y nale y udzieli urlopu w okresie
ferii szkol nych. Pracodawca jest obowizany na wniosek m odocianego, ucznia szkoy dla pracuj cych, udzieli mu
w okresie ferii szkolnych urlopu bezpatnego w wymiarze nie przekraczajcym cznie z urlopem wypoczynkowym 2
miesicy. Okres urlopu bezpatnego wlicza si do okresu pracy, od ktrego zale uprawnienia pracownicze.
Modociany moe by zatrudniany w innym celu ni przygotowanie zawodowe na podstawie umowy o prac przy
wykonywaniu lekkich prac. Praca taka nie moe powodowa zagroenia dla ycia, zdrowia i rozwoju psychozycznego
modocianego, a tak odocianego, a tak odocianego, a tak e nie moe utrudnia modocianemu wypeniania obowizku szkolnego. Wykaz lekkich prac
okrela pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza medycyny pracy i zatwierdzeniu przez w la pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza medycyny pracy i zatwierdzeniu przez w la pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza medycyny pracy i zatwierdzeniu przez waciwego inspektora pracy.
Wykaz nie moe zawiera prac wzbronionych modocianym.
Pracodawca ustala wymiar i rozk Pracodawca ustala wymiar i rozk Pracodawca ustala wymiar i rozk ad czasu pracy modocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzgldnia-
jc tygodniow liczb godzin nauki wynikajc z programu nauczania, a tak z programu nauczania, a tak z programu nauczania, a tak e rozk e rozk e rozk adu zaj szkolnych. Tygodnio-
wy wymiar czasu pracy modocianego w okresie trwania zaj szkolnych nie moe przekracza 12 godzin. W dniu
uczestniczenia w zajciach szkolnych wymiar czasu pracy nie moe przekracza 2 godzin. Wymiar czasu pracy
modocianych w okresie ferii szkolnych nie moe przekracza 7 godzin na dob i 35 godzin w tygodniu. Dobowy
wymiar czasu pracy modocianych w wieku do 16 lat nie moe przekracza 6 godzin dziennie.
Wymiar czasu podany wyej obowizuje tak e w przypadkach, gdy modociany jest zatrudniony u wicej ni
jed nego pracodawcy. Przed nawizaniem stosunku pracy pracodawca ma obowi zek uzyskania od m odocianego
owiad czenia o zatrudnieniu albo o nie pozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.
7. PRACE WZBRONIONE MODOCIANYM
Zabronione jest zatrudnianie modocianych przy pracach okrelonych w wykazie prac wzbronionych modocia-
nym. Wykaz ten obejmuje prace:
zwizane z nadmiernym wysi kiem zycznym i transportem ciarw oraz wymuszon pozycj ciaa,
w obciajcym mikroklimacie rodowiska pracy,
przy nieodpowiednim owietleniu,
w naraeniu na haas i drgania,
w polach elektromagnetycznych, elektrostatycznych i naraajcych na promieniowanie jonizuj ce, laserowe,
nado letowe i podczerwone,
pod ziemi, poniej poziomu gruntu i na wysokoci,
w podwyszonym lub obnionym cinieniu,
w naraeniu na szkodliwe dziaanie py anie py anie py w,
w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
w naraeniu na dziaanie szkodliwych substancji chemicznych,
zagraajce prawid owemu rozwojowi psychicznemu,
stwarzajce mo liwo urazw u modocianych i spowodowania zagroe dla innych osb.
W wykazie prac wzbronionych wszystkim modocianym s wymienione prace zabronione tym osobom, ktre
nie ukoczy czy czy y 16 lat, jednak rozporz dzenie zezwala na zatrudnianie m odocianych, ktrzy ukoczyli 16 lat przy
niektrych rodzajach prac wzbronionych, w zakresie niezbdnym do nauki zawodu, jeeli prace te s przewidziane w
programach praktycznej nauki zawodu.
Zakady pracy okrelaj, w porozumieniu z zakadowymi organizacjami zwizkowymi, a w przypadku ich
braku - z innymi przedstawicielami pracownikw, wykazy stanowisk pracy i rodzaje prac wzbronionych modo-
cianym oraz wykazy stanowisk pracy i prac dozwolonych w celu odbycia przygotowania zawodowego. W ustalaniu
wykazu powinien uczestniczy lekarz sprawujcy opiek prolaktyczn nad modocianymi w zak odocianymi w zak odocianymi w zak adzie pracy. W
kadej jednostce organi-zacyjnej zak zacyjnej zak zacyjnej zak adu pracy zatrudniajcej m odocianych powinien znajdowa si w widocz-
nym miejscu wykaz stanowisk roboczych, na ktrych jest wzbronione zatrudnianie modocianych.
39
MODU I
Zakady pracy zatrudniajce m odocianych przy pracach wzbronionych, s obowizane zapewni szcze-
gln ochron ich stanu zdrowia, a w szczeglnoci:
organizowa prac i zajcia modocianych w taki sposb, by na terenie zak odocianych w taki sposb, by na terenie zak odocianych w taki sposb, by na terenie zak adu pracy znajdowali si zawsze
pod opiek wyznaczonej w tym celu osoby
organizowa przerwy w pracy modocianych dla ich odpoczynku w pomieszczeniach izolowanych od czynnikw
uciliwych, wystpujcych na danym stanowisku pracy,
przestrzega stosowania przez modocianych w odocianych w odocianych waciwej odziey ochronnej i sprztu ochrony osobistej, zasad
bez pieczestwa i higieny pracy oraz przeprowadza instrukta wyjaniajcy podstawy skutecznego stosowania
rodkw ochrony osobistej (indywidualnej) i zasad bezpieczestwa i higieny pracy.
Zatrudnianie modocianych w celu przygotowania zawodowego powinno odbywa si pod nadzorem
nauczycieli zawodu, instruktorw nauki zawodu lub innych osb uprawnionych do prowadzenia praktycznej
nauki zawodu.
8. UPRAWNIENIA PRACOWNICZE OSB NIEPENOSPRAWNYCH
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i spoecznej oraz zatrudnianiu osb niepenosprawnych
mianem tym okrela osoby, ktrych stan zyczny, psychiczny lub umysowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza
bd uniemoliwia wypenianie rl spoecznych, w szczeglnoci wykonywanie pracy zawodowej, jeeli uzyskay
orzeczenie o zakwalikowaniu przez organy orzekajce o ca kowitej lub czciowej niezdolnoci do pracy.
Stopnie niepenosprawnoci
Organy orzekajce mog zakwalikowa dan osob do jednego z trzech stopni niepenosprawnoci (znacznego,
umiarkowanego, lekkiego).
Do znacznego stopnia niepenosprawnoci zalicza si osob majc naruszon sprawno organizmu powodu-
jc niezdolno do podjcia zatrudnienia, albo nie majc zdolnoci do wykonania zatrudnienia w zak ci do wykonania zatrudnienia w zak ci do wykonania zatrudnienia w zak adzie pra-
cy chronionej albo w zak albo w zak albo w zak adzie aktywizacji zawodowej, wymagajc niezbdnej, staej lub dugotrwaej opieki lub
pomocy innej osoby w zwizku ze znacznie ograniczon moliwoci samodzielnej egzystencji. Za rwnoznaczne z
orzeczeniem o znacznym stopniu niepenosprawnoci uwaa si orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o cakowitej
niezdolnoci do pracy i niezdol noci do samodzielnej egzystencji.
Umiarkowany stopie niepenosprawnoci wiadczy o zdolnoci do wykonywania zatrudnienia na stanowisku
pracy przystosowanym odpowiednio do potrzeb i moliwoci wynikajcych z niepe nosprawnoci. Osoba zaliczona
do tej kate gorii wymaga czciowej lub okresowej opieki. Na rwni z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepe-
nosprawnoci traktuje si orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o cakowitej niezdolnoci do pracy.
Do lekkiego stopnia niepenosprawnoci zalicza si osob o naruszonej sprawnoci organizmu zdoln do wyko-
nywania zatrudnienia, nie wymagaj ny ny c pomocy innej osoby. Za rwnoznaczne z orzeczeniem o lekkim stopniu nie-
penosprawnoci uwaa si orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o czciowej niezdolnoci do pracy oraz o celowoci
przekwalikowania si pracownika.
Ograniczona moliwo samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawnoci organizmu w stopniu
uniemoliwiajcym zaspokajanie bez pomocy innych osb, podstawowych potrzeb yciowych, za ktre uwaa si
przede wszystkim samoobsug, poruszanie si, komunikacj i komunikowanie si. Zaliczenie do znacznego stopnia
nie penosprawnoci nie wyklucza moliwoci podejmowania przez t osob zatrudnienia tak zatrudnienia tak zatrudnienia tak e poza zak e poza zak e poza zak adem pracy
chro nionej lub zakadem aktywizacji zawodowej.
Osoby niepenosprawne maj prawo do rehabilitacji zawodowej, ktra ma na celu uatwienie uzyskania i
utrzyma nia odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umoliwienie korzystania z poradnictwa zawo-
dowego i po rednictwa pracy. Poradnictwo zawodowe polega na przekazaniu osobie niepenosprawnej profesjonalnej
opinii i sugestii dotyczcej pracy zawodowej. Poradnictwo zawodowe nale y do zada powiatowych urzdw
pracy wchodzcych w sk w sk w sk ad powiatowej administracji zespolonej. Suby te powinny wsppracowa z powiato-
wymi zespoami do spraw orzekania o stopniu niepenosprawnoci, ktrych zadaniem jest orzekanie o stopniu
niepenosprawnoci dla celw zawodowych. Dotyczy to przede wszystkim oceny zdolnoci do pracy oraz ustalania
wskaza i przeciwwskaza do pracy dla osoby uzyskujcej status osoby niepe nosprawnej.
kb2010.indd 39 2010-08-26 19:15:01
prawna ochrona pracy
40
PRAWNA OCHRONA PRACY
Porednictwem pracy dla osb niepenosprawnych powinni zajmowa si specjalnie do tego celu przygo-
towani pra cownicy zatrudnieni w powiatowych urzdach pracy. Ich zadaniem jest znalezienie pracy dla osoby
niepenosprawnej zgodnie z jej sprawnoci zyczn i psychiczn, kwalikacjami zawodowymi, dowiadcze-
niem zawodowym oraz wiekiem.
Ze szkolenia moe skorzysta osoba niepenosprawna, jeeli brak jest moliwoci zapewnienia jej szans
na uzyskanie pracy, a w szczeglnoci w razie braku kwalikacji zawodowych, koniecznoci zmiany kwalika-
cji w zwizku z brakiem propozycji odpowiedniego zatrudnienia, utraty zdolnoci do pracy w dotychczas wy-
konywanym zawodzie. Szkolenie osb niepenosprawnych moe odbywa si w placwkach szkolcych lub
w specjalistycznych orodkach szkoleniowo-rehabilitacyjnych. Koszty szkolenia nansowane s ze rodkw
Pastwowego Funduszu Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych (PFRON).
Osoba niepenosprawna zarejestrowana w powiatowym urzdzie pracy jako bezrobotna lub poszukujca
pracy i nie pozostajca w zatrudnieniu mo e otrzyma poyczk na rozpoczcie dziaalnoci gospodarczej
albo rolniczej. Poyczki te umoliwiaj podejmowanie dziaa zmierzajcych do ograniczenia bezrobocia.
Czas pracy i przerwy w pracy
Do pracownikw bdcych osobami niepe nosprawnymi stosuje si przepisy Kodeksu pracy. Ustawa za-
wiera jednak przepisy szczeglne, majce za zadanie ochron zdrowia tej kategorii pracownikw.
W zwykych zakadach pracy osoby te mog by zatrudniane na oglnie dostpnych stanowiskach pracy i
na ogl nie obowizuj cych warunkach, czyli na warunkach konkurencyjnych lub na odpowiednio dobranych i
przystosowanych stanowiskach pracy. Przystosowanie stanowiska i miejsca pracy moe polega np. na prze-
znaczeniu wikszej powierzch ni pracy, przystosowaniu narzdzi i maszyn uywanych w pracy, zastosowaniu
indywidualnego owietlenia itp.
Czas pracy osoby niepenosprawnej nie moe przekracza 8 godzin na dob i 40 godzin tygodniowo, a
osoby nie penosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepenosprawnoci - 7 godzin
na dob i 35 godzin tygodniowo. Skrcone wymiary czasu pracy obowizuj od dnia nastpujcego po przed-
stawieniu pracodawcy orze czenia o niepenosprawnoci.
Osoba niepenosprawna - niezalenie od stopnia niepenosprawnoci - nie moe by zatrudniona w porze
nocnej i w godzinach nadliczbowych. Nie dotyczy to jednak osb zatrudnionych przy pilnowaniu oraz w sytu-
acji, gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzajcy badania prolaktyczne pracownikw lub, w
razie jego braku, lekarz sprawujcy opiek nad t osob wyrazi na to zgod.
Osobie niepenosprawnej przysuguje 30 minut przerwy na gimnastyk usprawniajc lub wypoczynek,
ktra jest wliczana do czasu pracy. Stosowanie obnionych norm czasu pracy osb niepenosprawnych nie
powoduje obnienia wysokoci wynagrodzenia wypacanego w staej miesicznej wysokoci.
Dodatkowe urlopy i zwolnienia od pracy osb niepenosprawnych
Oprcz urlopu wypoczynkowego udzielanego zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, osobie zaliczonej do
znacznego lub umiarkowanego stopnia niepenosprawnoci przysuguje dodatkowy urlop wypoczynkowy w
wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Uprawnienie to nie dotyczy osb niepenosprawnych, kt-
re na podstawie odrbnych przepisw maj prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczajcym
26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego. W przypadku, gdy wymiar urlopu dodatkowego jest niszy ni
10 dni roboczych, zamiast niego przysuguje urlop dodatkowy okrelony przepisami ustawy o rehabilitacji osb
niepenosprawnych.
Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepenosprawnoci ma prawo do zwolnienia od pracy z
za chowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie
rehabilita cyjnym, nie czciej ni raz w roku. Osoby te kierowane s na turnusy rehabilitacyjne na wniosek
lekarza. Szczegowe zasady udzielenia tych zwolnie normuje rozporzdzenie ministra pracy i polityki so-
cjalnej z 24 kwietnia 1998 roku w sprawie szczegowych zasad udzielania zwolnienia od pracy osobom o
znacznym lub umiarkowanym stopniu niepenosprawnoci w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym
(Dz.U. nr 55, poz. 356).
Osoba niepenosprawna ma rwnie prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagro-
dzenia w celu wykonania bada specjalistycznych, zabiegw leczniczych lub usprawniajcych, a tak e w celu
uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeeli czynnoci te nie mog by wykonane poza
godzinami pracy.
41
MODU I
LITERATURA
1. Kodeks pracy i inne akty prawne.
2. Bezpieczestwo Pracy i Ergonomia. Praca zbiorowa pod redakcj prof. dr hab. med. Danuty Koradeckiej,
CIOP, Warszawa 1999.
PYTANIA KONTROLNE
1. Jakie aspekty uwzgldnia ochrona pracy kobiet w ciy?
2. Wymie prace wzbronione kobietom.
3. Jakie s wymiary urlopu macierzyskiego?
4. Kto to jest pracownik modociany?
5. Jakie prace s wzbronione modocianym?
6. Jaki jest wymiar czasu pracy modocianych?
7. Jaki jest wymiar urlopw modocianych?
8. Kto to jest osoba niepenosprawna?
kb2010.indd 40 2010-08-26 19:15:01
Modu I
40
PRAWNA OCHRONA PRACY
Porednictwem pracy dla osb niepenosprawnych powinni zajmowa si specjalnie do tego celu przygo-
towani pra cownicy zatrudnieni w powiatowych urzdach pracy. Ich zadaniem jest znalezienie pracy dla osoby
niepenosprawnej zgodnie z jej sprawnoci zyczn i psychiczn, kwalikacjami zawodowymi, dowiadcze-
niem zawodowym oraz wiekiem.
Ze szkolenia moe skorzysta osoba niepenosprawna, jeeli brak jest moliwoci zapewnienia jej szans
na uzyskanie pracy, a w szczeglnoci w razie braku kwalikacji zawodowych, koniecznoci zmiany kwalika-
cji w zwizku z brakiem propozycji odpowiedniego zatrudnienia, utraty zdolnoci do pracy w dotychczas wy-
konywanym zawodzie. Szkolenie osb niepenosprawnych moe odbywa si w placwkach szkolcych lub
w specjalistycznych orodkach szkoleniowo-rehabilitacyjnych. Koszty szkolenia nansowane s ze rodkw
Pastwowego Funduszu Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych (PFRON).
Osoba niepenosprawna zarejestrowana w powiatowym urzdzie pracy jako bezrobotna lub poszukujca
pracy i nie pozostajca w zatrudnieniu mo e otrzyma poyczk na rozpoczcie dziaalnoci gospodarczej
albo rolniczej. Poyczki te umoliwiaj podejmowanie dziaa zmierzajcych do ograniczenia bezrobocia.
Czas pracy i przerwy w pracy
Do pracownikw bdcych osobami niepe nosprawnymi stosuje si przepisy Kodeksu pracy. Ustawa za-
wiera jednak przepisy szczeglne, majce za zadanie ochron zdrowia tej kategorii pracownikw.
W zwykych zakadach pracy osoby te mog by zatrudniane na oglnie dostpnych stanowiskach pracy i
na ogl nie obowizuj cych warunkach, czyli na warunkach konkurencyjnych lub na odpowiednio dobranych i
przystosowanych stanowiskach pracy. Przystosowanie stanowiska i miejsca pracy moe polega np. na prze-
znaczeniu wikszej powierzch ni pracy, przystosowaniu narzdzi i maszyn uywanych w pracy, zastosowaniu
indywidualnego owietlenia itp.
Czas pracy osoby niepenosprawnej nie moe przekracza 8 godzin na dob i 40 godzin tygodniowo, a
osoby nie penosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepenosprawnoci - 7 godzin
na dob i 35 godzin tygodniowo. Skrcone wymiary czasu pracy obowizuj od dnia nastpujcego po przed-
stawieniu pracodawcy orze czenia o niepenosprawnoci.
Osoba niepenosprawna - niezalenie od stopnia niepenosprawnoci - nie moe by zatrudniona w porze
nocnej i w godzinach nadliczbowych. Nie dotyczy to jednak osb zatrudnionych przy pilnowaniu oraz w sytu-
acji, gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzajcy badania prolaktyczne pracownikw lub, w
razie jego braku, lekarz sprawujcy opiek nad t osob wyrazi na to zgod.
Osobie niepenosprawnej przysuguje 30 minut przerwy na gimnastyk usprawniajc lub wypoczynek,
ktra jest wliczana do czasu pracy. Stosowanie obnionych norm czasu pracy osb niepenosprawnych nie
powoduje obnienia wysokoci wynagrodzenia wypacanego w staej miesicznej wysokoci.
Dodatkowe urlopy i zwolnienia od pracy osb niepenosprawnych
Oprcz urlopu wypoczynkowego udzielanego zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, osobie zaliczonej do
znacznego lub umiarkowanego stopnia niepenosprawnoci przysuguje dodatkowy urlop wypoczynkowy w
wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Uprawnienie to nie dotyczy osb niepenosprawnych, kt-
re na podstawie odrbnych przepisw maj prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczajcym
26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego. W przypadku, gdy wymiar urlopu dodatkowego jest niszy ni
10 dni roboczych, zamiast niego przysuguje urlop dodatkowy okrelony przepisami ustawy o rehabilitacji osb
niepenosprawnych.
Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepenosprawnoci ma prawo do zwolnienia od pracy z
za chowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie
rehabilita cyjnym, nie czciej ni raz w roku. Osoby te kierowane s na turnusy rehabilitacyjne na wniosek
lekarza. Szczegowe zasady udzielenia tych zwolnie normuje rozporzdzenie ministra pracy i polityki so-
cjalnej z 24 kwietnia 1998 roku w sprawie szczegowych zasad udzielania zwolnienia od pracy osobom o
znacznym lub umiarkowanym stopniu niepenosprawnoci w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym
(Dz.U. nr 55, poz. 356).
Osoba niepenosprawna ma rwnie prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagro-
dzenia w celu wykonania bada specjalistycznych, zabiegw leczniczych lub usprawniajcych, a tak e w celu
uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeeli czynnoci te nie mog by wykonane poza
godzinami pracy.
41
MODU I
kb2010.indd 41 2010-08-26 19:15:02
LITERATURA
1. Kodeks pracy i inne akty prawne.
2. Bezpieczestwo Pracy i Ergonomia. Praca zbiorowa pod redakcj prof. dr hab. med. Danuty Koradeckiej,
CIOP, Warszawa 1999.
PYTANIA KONTROLNE
1. Jakie aspekty uwzgldnia ochrona pracy kobiet w ciy?
2. Wymie prace szczeglnie uciliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet.
3. Jakie s wymiary urlopu macierzyskiego?
4. Kto to jest pracownik modociany?
5. Jakie prace s wzbronione modocianym?
6. Jaki jest wymiar czasu pracy modocianych?
7. Jaki jest wymiar urlopw modocianych?
8. Kto to jest osoba niepenosprawna?