You are on page 1of 5

BEZPIECZESTWO PRACY 10/2004

mgr in. ANDRZEJ PAWLAK


Centralny Instytut Ochrony Pracy Pastwowy Instytut Badawczy

Owietlenie miejsc pracy we wntrzach nowa norma owietleniowa


W artykule omwiono zakres nowej polskiej normy owietleniowej, ktra jest tumaczeniem normy europejskiej oraz wskazano na istotne rnice jakie ta norma wprowadza w porwnaniu do normy dotychczasowej. Lighting of indoor workplaces the new lighting standard
This paper presents the new lighting standard, which is a translation of the European Standard. It indicates the main differences between the previous and the new standard.

Wstp
Zapewnienie waciwego owietlenia miejsc pracy jest obowizkiem kadego pracodawcy. Zgodnie z art. 207 2 ustawy Kodeks pracy pracodawca jest zobowizany chroni zdrowie i ycie pracownikw przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy, przy odpowiednim wykorzystaniu osigni nauki i techniki. Dotyczy to midzy innymi zapewnienia odpowiednich warunkw owietlenia na stanowiskach pracy. Zgodnie z 26 rozporzdzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie oglnych przepisw bezpieczestwa i higieny pracy [1], w pomieszczeniach pracy naley zapewni owietlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami. W listopadzie 2003 r. PKN wprowadzi metod uznaniow (tzn. tekst normy opublikowany jest w jzyku angielskim), now norm dotyczc owietlenia wntrz: PN-EN 12464-1:2003 (U). Technika wietlna. Owietlenie miejsc pracy. Cz 1: Miejsca pracy wewntrz pomieszcze [2], ktra zastpia norm PN- 84/E-02033 [3]. Obecnie norma PN-EN 12464-1 jest ju przetumaczona na jzyk polski i przesza etap powszechnej ankietyzacji.

dotyczce dobrej praktyki owietleniowej i podaje kryteria niezbdne przy projektowaniu owietlenia. Nie ustanawiajc konkretnych rozwiza, norma ta nie ogranicza swobody projektantw w zakresie stosowania nowych technik lub nowoczesnego sprztu owietleniowego.

Kryteriami przy projektowaniu owietlenia w kolejnoci s: otoczenie wietlne, rozkad luminancji, natenie owietlenia, olnienie, owietlenie kierunkowe, aspekty barwne, migotanie strumienia wietlnego i efekt stroboskopowy, wspczynnik utrzymania oraz wzgldy energetyczne. W oddzielnych rozdziaach tej normy przedstawiono zagadnienia zwizane z owietleniem stanowisk pracy z monitorami ekranowymi i procedury sprawdzania projektu owietleniowego. Wymagania szczegowe dla wntrz (obszarw) oraz zada i czynnoci wzro-

Tabela 1 PRZYKADOWA TABELA Z WYMAGANIAMI OWIETLENIOWYMI NA STANOWISKACH PRACY, NA KTRYCH WYKONUJE SI OBRBK I PRZETWARZANIE METALI (TABLICA 2.13 NORMY [2]) Table 1. Sample table with lighting requirements regarding metal working and processing workplaces (table 2.13 of standard [2]) Nr 2.13.1 2.13.2 2.13.3 2.13.4 Rodzaj wntrz, zadania lub czynnoci Kucie swobodne Kucie matrycowe Spawanie Zgrubna i rednia obrbka mechaniczna; tolerancja obrbki 0,1 mm Precyzyjna obrbka mechaniczna, szlifowanie; tolerancja obrbki < 0,1 mm Trasowanie, kontrola Em [lx] 200 300 300 300 UGRL 25 25 25 22 Ra Uwagi

60 60 60 60 60 60

2.13.5

500

19

2.13.6

750

19

Norma PN-EN 12464-1:2003 (U)


Norma PN-EN 12464-1:2003 (U) [2] okrela wymagania jakociowe i ilociowe dotyczce owietlenia pomieszcze i stanowisk pracy znajdujcych si wewntrz budynkw. Zawiera rwnie zalecenia

2.13.10 Produkcja narzdzi, wyrb sprztu 750 19 60 do skrawania 2.13.11 Monta: zgrubny 200 25 80 redni 300 25 80 dokadny 500 22 80 precyzyjny 750 19 80 750 25 2.13.13 Przygotowanie powierzchni, 80 malowanie 2.13.14 Wyrb narzdzi, wzornikw, 1 000 19 80 szablonw, przyrzdw do obrbki, mechanika precyzyjna, mikromechanika UGRL oznacza warto graniczn ujednoliconego wskanika olnienia

odnonik dotyczcy barwy rde przy stosowaniu opraw gbokich

BEZPIECZESTWO PRACY 10/2004

kowych odnonie wartoci: uytecznego natenia owietlenia, ujednoliconego wskanika olnienia (UGR), wskanika oddawania barw oraz ewentualne uwagi dodatkowe zawarte zostay w omiu tabelach. W tym artykule przedstawiono dwie przykadowe tabele: z wymaganiami owietleniowymi dla stanowisk pracy, na ktrych wykonuje si obrbk i przetwarzanie metali (tabela 1) oraz dla biur (tabela 2).

Kryteria w projektowaniu owietlenia


Otoczenie wietlne

obserwator dostrzee i wykona zadanie wzrokowe.


Wymagane wartoci natenia owietlenia w polu zadania wzrokowego

Terminy i denicje
W normie PN-EN stosowane s niektre okrelenia zawarte w PN-90/E-01005 Technika wietlna. Terminologia [4] oraz niewystpujce w niej, jak: zadanie wzrokowe (visual task): zbir elementw decydujcych o postrzeganiu podczas wykonywania pracy, jak: wymiary przedmiotu, jego luminancja, kontrast z tem i czas trwania obszar zadania wzrokowego (task area): fragment miejsca pracy, w ktrym jest wykonywane zadanie wzrokowe. W przypadku miejsc, ktrych rozmiar i/lub lokalizacja obszaru zadania wzrokowego nie jest znana, za obszar zadania wzrokowego naley przyj obszar, w ktrym zadanie to moe by wykonywane obszar bezporedniego otoczenia (immediate surrounding area): obszar o szerokoci co najmniej 0,5 m, otaczajcy obszar zadania wzrokowego bdcy w zasigu pola widzenia eksploatacyjne natenie owietlenia (Em) (maintained illuminance): najnisza warto redniego natenia owietlenia, ktra powinna by utrzymana na okrelonej powierzchni; inaczej mwic jest to rednie natenie owietlenia zalecane do utrzymania podczas uytkowania owietlenia.

W celu zapewnienia dobrego owietlenia wane jest, aby poza zapewnieniem wymaganego poziomu natenia owietlenia zaspokojone byy jednoczenie podstawowe potrzeby czowieka, jak: wygoda widzenia, wydolno wzrokowa oraz bezpieczestwo. Do podstawowych parametrw okrelajcych otoczenie wietlne w tej normie zaliczono: rozkad luminancji natenie owietlenia olnienie kierunkowo wiata oddawanie barw i postrzeganie barwy wiata migotanie owietlenie elektryczne uzupeniajce wiato dzienne.
Rozkad luminancji

Luminancj powierzchni mona okreli w najprostszy sposb za pomoc jej wspczynnika odbicia i natenia owietlenia na tej powierzchni. Podane w omawianej normie zakresy wspczynnikw odbicia gwnych powierzchni we wntrzach praktycznie pokrywaj si z podanymi w poprzedniej normie [3]: sufit 0,6 0,9; ciany 0,3 0,8; podoga 0,1 0,5. Natomiast istotnym i potrzebnym uzupenieniem jest podanie przedziau wspczynnika odbicia dla paszczyzny pracy wynoszcego: 0,2 0,6.
Natenie owietlenia

Poziom natenia owietlenia i jego rozkad w polu zadania wzrokowego i jego otoczeniu maj zasadniczy wpyw na to, jak szybko, bezpiecznie i wygodnie

Tabela 2 PRZYKADOWA TABELA Z WYMAGANIAMI OWIETLENIOWYMI DLA POMIESZCZE BIUROWYCH (TABLICA 5.3 Z NORMY [2]) Table 2. Sample table with lighting requirements for office interiors (table 5.3 with standard [2]) Nr 3.1 3.2 Rodzaj wntrz, zadania lub czynnoci Segregowanie, kopiowanie Pisanie rczne, pisanie na maszynie, czytanie obsugiwanie klawiatury, przetwarzanie danych Krelarnie Stanowiska projektowania wspomagane komputerowo Sale posiedze i konferencyjne Em [lx] 300 500 UGRL 19 19 Ra 80 80 Uwagi

odnonik do rozdziau normy dotyczcego pracy z komputerem odnonik do rozdziau normy dotyczcego pracy z komputerem owietlenie powinno by regulowane

3.3 3.4

750 500

16 19

80 80

3.5

500

19

80

UGRL oznacza warto graniczn ujednoliconego wskanika olnienia

rednie natenie owietlenia dla dowolnego zadania wzrokowego nie moe by nisze od wartoci eksploatacyjnych podanych w rozdziale zawierajcym wymagania owietleniowe, niezalenie od wieku i stanu instalacji owietleniowej. Wartoci te powinny by spenione na rzeczywistych powierzchniach, ktre mog by paszczyznami poziomymi, pionowymi lub pochyymi. W omawianej normie przyjto, e wymagane natenie owietlenia w celu dostrzeenia rysw ludzkiej twarzy w normalnych warunkach owietleniowych, powinno by nie mniejsze ni 20 lx. Jest to najnisza warto w przyjtej w tej normie skali stopniowania natenia owietlenia: 20 - 30 - 50 - 75 - 100 - 150 - 200 - 300 500 - 750 - 1 000 - 1 500 - 2 000 - 3 000 5 000 lx. Zastosowana krotno tej skali, o wartoci okoo 1,5, przedstawia najmniejsz istotn rnic w subiektywnym poziomie natenia owietlenia. Wartoci tego szeregu tylko nieznacznie rni si do przyjtego w poprzedniej normie [3] pominito warto 10 lx, a dodano wartoci 30 i 1 500 lx. Projektant owietlenia moe zwikszy poziom natenia o co najmniej jeden stopie (wg skali wartoci nate owietlenia) w nastpujcych sytuacjach, odbiegajcych od warunkw normalnych, gdy: wykonywana praca wzrokowa jest skrajnie trudna naprawianie popenionych bdw jest bardzo kosztowne zwikszona dokadno lub wysza wydajno ma szczeglnie due znaczenie zdolno widzenia jest gorsza ni normalna przedmioty pracy wzrokowej maj wyjtkowo mae rozmiary lub ma warto kontrastu okrelone czynnoci maj by wykonywane w wyjtkowo dugim czasie. Mona powiedzie, e s one bardziej szczegowe ni zapisy w poprzedniej normie [3]. Natomiast dotychczasowy zapis z tej normy [3] dotyczcy pracownikw, ktrych wiek przekracza 40 lat zastpiono zwrotem: zdolno widzenia jest gorsza ni normalna. W normie PN-EN wprowadzono nowy zapis dotyczcy przypadkw, kiedy warto natenia owietlenia moe by zmniejszona przez projektanta owietlenia o co najmniej jeden stopie. Dotyczy to sytuacji, gdy:

BEZPIECZESTWO PRACY 10/2004

przedmioty pracy wzrokowej s niezwykle duych rozmiarw lub o niezwykle wysokiej wartoci kontrastu zadanie wzrokowe ma by wykonywane w nieograniczenie krtkim czasie. Zwrot nieograniczenie krtki czas mona rozumie jako prac krtkotrwa. Istotne jest te okrelenie minimalnej wartoci eksploatacyjnego natenia owietlenia wynoszcego 200 lx w obszarach, w ktrych bez przerwy wykonywane s zadania wzrokowe.
Natenie owietlenia w obszarze bezporedniego otoczenia

odpowiedni luminancj adaptacji, zgodnie z przedstawionym wczeniej rozkadem luminancji. Natomiast due zmiany natenia owietlenia wok obszaru zadania mog prowadzi do odczucia niewygody u pracownikw. To ostatnie, oglnie sformuowane zdanie, zastpio dosy istotne wymaganie zawarte we wczeniejszej normie [3], ktre dotyczyo stosunku (1 : 5) natenia owietlenia na dwch ssiadujcych ze sob paszczyznach.
Rwnomierno

nik Gutha) kadej rozwaanej oprawy uwzgldniajcy jej pooenie wzgldem linii widzenia. Oszacowanie wskanika olnienia dokonywane jest na etapie wykonywania projektu owietlenia, a wszystkie zaoenia przyjte przy jego oszacowywaniu powinny by wymienione w dokumentacji.
Ochrona przed olnieniem

Nowym pojciem wprowadzonym w tej normie jest natenie owietlenia w obszarze bezporedniego otoczenia (rys.).

Omawiana norma wprowadza istotne zmiany w okrelaniu rwnomiernoci. W obszarze samego zadania wzrokowego rwnomierno powinna by jak najlepsza, ale nie mniejsza ni 0,7 ( 0,7). Natomiast rwnomierno natenia owietlenia w obszarze bezporedniego otoczenia nie moe by nisza od 0,5 ( 0,5).
Olnienie

Rys. Zadania wzrokowe a obszar bezporedniego otoczenia Fig. Visual tasks and immediate surrounding area

Powinno ono zalee od natenia owietlenia obszaru pracy (obszaru zadania wzrokowego) moe by od niego mniejsze, ale ma zapewnia rwnomierny rozkad luminancji w polu widzenia. Jednak nie moe by mniejsze od nastpujcych zalenoci pomidzy wartociami natenia owietlenia, w lx: Obszar zadania Obszar bezporedniego otoczenia 750 500 500 300 300 200 200 E obszaru zadania wzrokowego (Etask). Dopuszczone przez omawian norm rnice w poziomach natenia owietlenia pomidzy obszarami zadania i jego bezporedniego otoczenia wskazuj w praktyce na moliwo dowietlania obszaru zadania opraw owietlenia miejscowego. Wynika z tego, e wymagane przez omawian norm eksploatacyjne natenia owietlenia dotycz (tam gdzie to ma uzasadnienie) owietlenia zoonego. Oprcz odpowiedniego natenia owietlenia w obszarze zadania wzrokowego, owietlenie powinno zapewnia

Nowa norma zawiera definicje olnienia przykrego (przeszkadzajcego) oraz olnienia odbiciowego, ktrych nie byo w normie poprzedniej. Na stanowiskach pracy znajdujcych si we wntrzach najczstsz przyczyn powstawania olnienia przykrego s jaskrawe elementy opraw owietleniowych lub okna. Jeli spenione s warunki ograniczenia olnienia przykrego, olnienie przeszkadzajce nie stanowi zazwyczaj wikszego problemu. Wikszy problem stanowi natomiast uniknicie olnienia w sytuacji, kiedy kierunek patrzenia jest powyej linii poziomej.
Olnienie przykre

W celu unikania olnienia od rde wiata oraz opraw owietleniowych naley stosowa odpowiednie elementy konstrukcyjne opraw osaniajce rda wiata lub przesania okna aluzjami. Zgodnie z omawian norm, w przypadku zastosowania rde wiata o wartoci luminancji zawartej w przedziale 20 50 kcd/m2 minimalny kt ochrony opraw owietleniowych powinien wynosi 15, natomiast w przypadku luminancji rde z przedziau 50 500 kcd/m2 kt ten powinien by rwny 20, a w przypadku luminancji 500 kcd/m2 30. Podane wartoci minimalnych ktw ochrony nie maj zastosowania do opraw wieccych w grn pprzestrze oraz opraw zamontowanych poniej normalnego poziomu oczu. Tak wic, przez powizanie wartoci luminancji zastosowanych rde wiata z minimalnymi ktami ochrony opraw owietleniowych, w nowej normie zrezygnowano z tabeli dotyczcej najwikszej luminancji opraw owietleniowych oraz nieosonitych rde wiata, w zalenoci od poziomu natenia owietlenia i trzech klas ograniczenia olnienia.
Olnienie dekontrastujce i odbiciowe (Veiling reflections and reflected glare)

Norma PN-EN zaleca oszacowanie olnienia przykrego pochodzcego bezporednio od opraw owietleniowych znajdujcych si we wntrzu, czego nie przewiduje poprzednia [3]. Dokonywane jest ono przy zastosowaniu podanej w tej normie tabelarycznej metody ujednoliconego wskanika olnienia (UGR), opracowanej przez CIE, zgodnie ze wzorem: UGR = 8 log10 gdzie: Lb luminancja ta mierzona w cd/m2, obliczana jako Eind/, gdzie Eind jest pionowym porednim nateniem owietlenia, ktre widzi oko obserwatora L luminancja wieccych czci kadej oprawy w kierunku oka obserwatora, mierzona w cd/m2 kt bryowy (w steradianach), w ktrym oko obserwatora widzi wiecce czci kadej oprawy p wskanik pooenia (tzw. wska-

Do rodkw, ktre mog zapobiega lub ogranicza powstanie olnienia dekontrastujcego i odbiciowego norma zalicza: waciwie rozmieszczanie opraw owietleniowych i stanowisk pracy preferownie matowych powierzchni ograniczanie luminancji opraw zwikszanie powierzchni wieccych opraw malowanie na jasno sufitw i cian.
Owietlenie kierunkowe (Directional lighting)

Owietlenie to ma zastosowanie do intensywnego owietlenia przedmiotw, ujawnienia struktury powierzchni i poprawy wyeksponowania osb w przestrzeni, a take do owietlenia zadania wzrokowego, przez co moe rwnie wpywa na jego widoczno. T waciwo okrela si terminem modelowanie owietlenia. Tego rodzaju owietlenia oraz poj z nim zwizanych nie zawieraa dotychczasowa PN [3].

BEZPIECZESTWO PRACY 10/2004

Modelowanie owietlenia (Modeling)

Modelowanie owietlenia stosuje si w celu stworzenia rwnowagi midzy wiatem rozproszonym i kierunkowym. Jest ono wanym kryterium jakoci owietlenia praktycznie we wszystkich typach wntrz. Oglny wygld wntrza ulega poprawie, gdy znajdujce si w nim elementy konstrukcyjne, osoby i przedmioty s owietlone w taki sposb, e ich ksztat i faktura powierzchni s ukazane wyranie i przyjemnie. Ma to miejsce, gdy wiato dociera gwnie z jednego kierunku, wwczas cienie, ktre s tak wane dla dobrego modelowania, tworz si bez widocznego nieadu. Zastosowane owietlenie nie moe by zbytnio kierunkowe, bo bdzie powodowao ostre cienie. Nie powinno by te zbyt rozproszone, gdy nie uzyska si wwczas efektw dobrego modelowania, a w konsekwencji rodowisko wietlne bdzie nieciekawe i bez wyrazu.
Owietlenie kierunkowe zada wzrokowych

Migotanie i efekty stroboskopowe (Flicker and stroboscopic effects)

W PN-EN podano, e naley unika efektw stroboskopowych, np. przez stosowanie zasilania arwek prdem staym, lub zasilania arowych lub wyadowczych rde wiata napiciem o wysokiej czstotliwoci (okoo 30 kHz). chodnej wynoszcej 5 000 K. W omawianej normie wymieniono czynniki, ktre wpywaj na wybr okrelonej barwy, jak: poziom natenia owietlenia, barwa pomieszczenia i wyposaenia (mebli), lokalny klimat i zastosowane owietlenie. Przykadowo, w klimacie gorcym preferowana jest chodniejsza barwa wiata, podczas gdy w klimacie chodniejszym preferowane s rda wiata o cieplejszej barwie. Natomiast w poprzedniej normie [3] jest dokadnie przedstawiona zaleno pomidzy rednimi wartociami natenia owietlenia a temperatur barwow.
Oddawanie barw

Wspczynnik utrzymania (Maintenance factor)

Owietlenie z wybranych kierunkw mona stosowa w celu uatwienia wykonywania zada wzrokowych. Wwczas zostan lepiej uwidocznione szczegy zadania wzrokowego i poprawiona ich widoczno. Naley jednak unika odbi dekontrastujcych i olnienia odbiciowego, stosujc metody ich ograniczania.
Aspekty barwne (Colour aspects)

Zarwno w tej normie, jak i w literaturze owietleniowej cechy barwne rde wiata emitujcych wiato o barwie bliskiej do biaej, opisane s za pomoc dwch niezalenych waciwoci: barwy wiata emitowanej przez samo rdo (barwa postrzegana) zdolnoci oddawania barw wpywu na wygld przedmiotw owietlanych przez to rdo.
Barwa postrzegana (Colour appearance)

Barwa postrzegana rda wiata okrelona jest liczbowo przez tzw. temperatur barwow najblisz (TCP) wyraan w Kelwinach (K). W omawianej normie przyjto nastpujce zakresy temperatury barwowej najbliszej i przypisano im odpowiednie nazwy barwy: ciepa, poniej 3 300 K porednia, od 3 300 do 5 300 K chodna (zimna), powyej 5 300 K. W stosunku do poprzedniej normy [3] wystpuje tylko rnica w okreleniu grnej granicy zakresu odnoszcego si do barwy poredniej i dolnego do barwy

W celu zapewnienia obiektywnej informacji o waciwociach oddawania barw przez rdo wiata, zosta wprowadzony wskanik oddawania barw Ra. Wartoci maksymaln Ra jest 100. Warto Ra maleje wraz ze spadkiem jakoci oddawania barw. Do owietlenia wntrz, w ktrych czowiek przebywa przez cay czas pracy, naley stosowa rda wiata zapewniajce wygod i dobre samopoczucie pracownika, przez oddawanie w sposb naturalny i wierny barw przedmiotw i skry ludzkiej, tak by ogldany czowiek wyglda atrakcyjnie i zdrowo. Dlatego te rda wiata o wskaniku oddawania barw niszym ni 80 nie mog by stosowane we wntrzach, gdzie ludzie pracuj lub przebywaj przez duszy czas. Odstpstwa od tej zasady mona zastosowa w niektrych miejscach i/lub do niektrych czynnoci (np. instalacji owietlenia z gbokimi oprawami). W stosunku do poprzedniej normy [3] zmieniono warto Ra = 85 na 80 zgodnie z obecnym okrelaniem przedziaw tego wskanika, tzn. 80 90, 90 100 i oznaczaniem ich w sposb symboliczny na rdach.

Wspczynnik utrzymania (pogorszenia wg poprzedniej normy [3]) jest odwrotnoci stosowanego w naszym kraju (zgodnie z poprzedni norm [3]) wspczynnika zapasu. Podane w tej normie wymagane poziomy natenia owietlenia przy wykonywaniu rnych zada wzrokowych, naley rozumie jako natenia eksploatacyjne, ktre powinny by zapewnione przez cay czas eksploatacji owietlenia. Aby to byo spenione projektant owietlenia powinien odpowiednio dobra wspczynnik utrzymania, ktry zaley od charakterystyk rde wiata, systemu sterowania, typu oprawy, rodzaju rodowiska i przyjtego harmonogramu konserwacji. Istotn nowoci omawianej normy jest wprowadzenie do projektu owietlenia harmonogramu konserwacji urzdze owietleniowych opartego na przyjtym wspczynniku utrzymania. Nie podano jednak w tym dokumencie minimalnej wartoci tego wspczynnika.
Wzgldy energetyczne

Aby nie dopuszcza do strat energii, projektant owietlenia powinien dokona wyboru optymalnego systemu owietleniowego, sprztu oraz sterowania przy wykorzystaniu w peni dostpnego wiata dziennego. Dlatego te wane jest, aby zmniejszenie zuycia energii przez instalacj owietleniow nie spowodowao pogorszenia aspektw zwizanych z postrzeganiem.
wiato dzienne

Istot tego rozdziau jest zwrcenie projektantom owietlenia uwagi na wykorzystanie w sposb maksymalny wiata dziennego. Jak wiadomo, jego intensywno i skad widmowy zmieniaj si w czasie, a we wntrzach z oknami w cianach

BEZPIECZESTWO PRACY 10/2004

bocznych, uyteczne owietlenie dzienne zmniejsza si w miar oddalania od okna. Dlatego te niezbdne jest stosowanie dodatkowego, uzupeniajcego owietlenia elektrycznego w celu zapewnienia wymaganych wartoci natenia owietlenia na stanowiskach pracy oraz w celu uzyskania zrwnowaenia rozkadu luminancji wewntrz pomieszczenia. W tym celu mog by stosowane automatyczne lub manualne wyczniki i/lub ciemniacze, ktre przyczyniaj si do zapewnienia waciwego wykorzystania owietlenia dziennego i odpowiednich proporcji midzy wiatem elektrycznym i dziennym. Pomimo e okna zapewniaj oczekiwany przez wikszo ludzi kontakt wzrokowy ze wiatem zewntrznym, naley pamita o ograniczaniu olnienia, ktrego rdem s wanie okna i w tym celu stosowa ich przysanianie.
Owietlenie stanowisk pracy z urzdzeniami wyposaonymi w monitory ekranowe (DSE) w tym z VDUs (Lighting of workstations with Display Screen Equipment (DSE) including VDUs)

Najwiksza luminancja opraw emitujcych strumie wietlny skierowany w doln pprzestrze

W rozdziale tym podano najwiksze wartoci redniej luminancji opraw pod ktem rwnym 65 i wikszym (wyznaczonym od pionu), odnoszce si do stanowisk pracy z monitorami ekranowymi umiejscowionymi pionowo lub pochylonymi o kt do 15, ktre mog si odbija w ekranach monitorw o przyjtych trzech klasach, przy normalnym kierunku patrzenia: L 1 000 cd/m2 dla I i II klasy ekranu (wedug ISO 9241-7) jako ekranu dobra i rednia L 200 cd/m2 dla III klasy ekranu o sabej jakoci.

nego wskanika olnienia, wskanika oddawania barw oraz luminancji opraw owietleniowych. Cakowit nowoci jest zapis dotyczcy sprawdzenia wartoci natenia owietlenia. Ma to polega na wykonaniu pomiarw natenia owietlenia w punktach cile odpowiadajcych punktom przyjtym na siatce pomiarowej w projekcie owietleniowym. Przy wykonywaniu kolejnych pomiarw naley przyjmowa te same punkty pomiarowe. PIMIENNICTWO
[1] Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 wrzenia 1997 r. w sprawie oglnych przepisw bezpieczestwa i higieny pracy (t.jedn. DzU z 2003 r., nr 169, poz. 1650) [2] PN-EN 12464-1:2003 (U). wiato i owietlenie.. Owietlenie miejsc pracy. Cz 1: Miejsca pracy we wewntrzach [3] PN-84/E-02033 Owietlenie wntrz wiatem elektrycznym [4] PN-90/E-01005 Technika wietlna. Terminologia

Postpowanie sprawdzajce
Postpowanie to polega na sprawdzeniu wartoci natenia owietlenia, ujednolico-

Nowoci w stosunku do normy [3] jest wyodrbnienie i powicenie caego rozdziau zagadnieniom zwizanym z owietleniem stanowisk pracy wyposaonych w monitory ekranowe. W przypadku owietlania takich stanowisk projektant owietlenia musi okreli stref, w ktrej oprawy, ze wzgldu na moliwo wystpienia potencjalnego olnienia, nie mog by umieszczone. Powinien take dokona wyboru odpowiedniego sprztu owietleniowego i zaplanowa miejsca jego montau, tak by unikn olnie odbiciowych. W projekcie, powinien take uwzgldni wszystkie zadania jakie mog by wykonywane na tych stanowiskach, np. czytanie z ekranu, czytanie drukowanego tekstu, pisanie na papierze, praca z klawiatur. Naley take zwrci uwag na fakt, e ekran monitora, a w pewnych przypadkach take klawiatura mog by rdem olnienia przeszkadzajcego i przykrego w wyniku odbicia padajcego na nie wiata. W omawianej normie jako warto eksploatacyjnego natenia owietlenia (Em) na stanowisku z monitorem ekranowym przyjto 500 lx (podobnie jak w normie [3]).

10

You might also like