You are on page 1of 15

PARLAMENT EUROPEJSKI Komisja Petycji

2009 - 2014

25.6.2012

DOKUMENT ROBOCZY
w sprawie misji informacyjnej w Berlinie (2324 listopada 2011 r.) Komisja Petycji Przewodniczca delegacji: Iliana Malinova Iotova

DT\906407PL.doc

PE483.790v02-00 Zjednoczona w rnorodnoci

PL

PL

Uczestnicy: Iliana Malinova Iotova (S&D, BG) (przewodniczca delegacji) Heinz Becker (PPE, A) Philippe Boulland (PPE, FR) Lena Kolarska-Bobiska (PPE, PL) Angelika Werthmann (NI, A) dr Peter Jahr (PPE) (czonek z urzdu) dr Rainer Wieland (PPE) (czonek z urzdu) Kontekst Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego (komisja PETI) nadal otrzymuje stosunkowo du liczb petycji dotyczcych zarzutw dyskryminacji i zego zarzdzania przez niemieckie urzdy ds. dzieci i modziey (Jugendamt). Komisja PETI poruszaa wczeniej t kwesti w kontaktach z organami niemieckimi podczas ostatniej kadencji, zwaszcza podczas wizyty swojej delegacji w Berlinie w marcu 2007 r., w wyniku ktrej sporzdzia dokument stanowicy odtd podstaw prowadzonej przez ni polityki. Jednak ze wzgldu na nieustannie otrzymywane podobne petycje, a take ze wzgldu na bardzo delikatny charakter sprawy, komisja PETI postanowia powrci do tej kwestii w ramach kolejnego spotkania z Komisj Petycji oraz Komisj ds. Rodziny, Osb Starszych, Kobiet i Modziey niemieckiego Bundestagu oraz z przedstawicielami waciwych organw niemieckich. W istocie petycje, ktre s zwykle skadane przez pokrzywdzonego rodzica, podkrelaj reakcj skadajcego petycj na to, co postrzega on jako uprzywilejowane traktowanie rodzica narodowoci niemieckiej oraz wynikajce std przeszkody, trudnoci czy brak monoci ze strony wspmaonka narodowoci innej ni niemiecka w zakresie utrzymywania kontaktw z wasnym dzieckiem nawet podczas nadzorowanych wizyt ze wzgldu na rygorystyczne przestrzeganie przepisw jzykowych dopuszczajcych stosowanie wycznie jzyka niemieckiego. Wyglda to prima facie na przypadek dyskryminacji ze wzgldu na narodowo lub jzyk, co jest sprzeczne z postanowieniami Traktatu UE. Rodzice narodowoci niemieckiej rwnie przedkadaj petycje do Komisji Petycji Parlamentu Europejskiego, skarc si na dziaania i decyzje podejmowane przez niemiecki urzd ds. dzieci i modziey; jednak w tych przypadkach w odniesieniu do dyskryminacji nie mona stosowa postanowie Traktatu UE, chocia mog mie zastosowanie inne przepisy, np. zawarte w Karcie praw podstawowych. Naley zauway, e otrzymane petycje niekoniecznie przedstawiaj pene informacje dotyczce kadej sprawy, a nawet moe si zdarzy, e ukazuj tylko jedn stron sytuacji bardzo zoonej i traumatycznej dla zainteresowanych rodzicw, ale przede wszystkim dla samych dzieci, ktrych interes musi pozosta w kadej sytuacji najwaniejszy. Czonkowie delegacji oraz komisji PETI wyraaj podzikowanie za dobr wspprac z organami niemieckimi wszystkich szczebli w trakcie trwania omawianej wizyty. Spotkanie w Berlinie w dniu 24 listopada 2011 r. w niemieckim Bundestagu

PE483.790v02-00

2/15

DT\906407PL.doc

PL

Przedpoudnie 9.00-10.15

Po wprowadzeniu wygoszonym przez przewodniczc delegacji Ilian Malinov Iotov, ktra podkrelia, e celem wizyty nie jest podejmowanie jakichkolwiek decyzji dotyczcych poszczeglnych spraw lub ingerowanie w ustawodawstwo krajowe, lecz wyjanienie zarzutw zgaszanych przez skadajcych petycje, program rozpocz si od spotkania z sdzi Sdu Rodzinnego w okrgu Berlin-Pankow/Weissensee, a zarazem sdzi wsppracujc w Midzynarodowej Haskiej Sieci Sdziw Sabin Brieger oraz z prawniczk specjalizujc si w prawie rodzinnym Azime Zeycan. Sabine Brieger przedstawia zarys postpowania przed sdem rodzinnym dotyczcego wadzy rodzicielskiej. Podkrelia, e w sprawach dotyczcych rodzicw pozostajcych w zwizku maeskim zwykle rodzice ci nadal maj wsplnie wykonywane prawo pieczy, a decyzje dotyczce miejsca zamieszkania dziecka i innych formalnoci s w 60% przypadkw podejmowane za obopln zgod bez orzeczenia sdu. Jedynie 2-3% takich spraw dotyczcych pieczy nad dzieckiem koczy si bardziej dugotrwaymi sporami sdowymi. W sprawach dotyczcych rodzicw niepozostajcych w zwizku maeskim matka z reguy otrzymuje wyczne prawo pieczy nad dzieckiem, o ile rodzice nie zo owiadczenia dotyczcego pieczy nad dzieckiem. Wszyscy rodzice, bez wzgldu na to, czy pozostaj w zwizku maeskim, czy nie, mog zwrci si Jugendamtu o wypracowanie wsplnego rozwizania, ktre moe posuy jako podstawa dla orzeczenia sdu dotyczcego odpowiedzialnoci rodzicielskiej. Zgodnie z niemieckim Kodeksem cywilnym ingerencja sdu rodzinnego w prawa rodzicielskie jest dopuszczalna jedynie w przypadku zagroenia dobrostanu dziecka (zaniedbywania, maltretowania, wykorzystywania seksualnego) oraz wtedy, gdy rodzice nie s w stanie lub nie chc pooy kresu tej sytuacji zagroenia. W takich sprawach, w ktrych uczestniczy Jugendamt, a sd wysuchuje jego opinii, moliwe jest czciowe lub cakowite odebranie rodzicom pieczy nad dzieckiem, a sd moe wyda decyzj dotyczc wizyt nadzorowanych. Sabine Brieger podkrelia rwnie znaczenie uczestnictwa i reprezentowania dziecka w postpowaniu sdowym, osobistego wysuchania (normalnie rozpoczynajcego si od wieku lat 3 i obowizkowego dla dzieci powyej 14. roku ycia) oraz informowania dziecka o przedmiocie sprawy, przebiegu i moliwym wyniku postpowania. Zwrcia rwnie uwag na znaczenie wsppracy interdyscyplinarnej, ale stwierdzia, e w ostatecznym rozrachunku to rodzice powinni by odpowiedzialni za rozsdne rozwizanie. Azime Zeycan, pracujca jako prawniczka w Bochum, stwierdzia w swoim wystpieniu, e Sabine Brieger przedstawia zbyt optymistyczny obraz sytuacji i e celem jej wasnej obecnoci na spotkaniu jest przedstawienie realistycznego obrazu funkcjonowania systemu. Przywoaa spraw obywatela Turcji Kazima Grgl (reprezentowaa go jako adwokat) przez wiele lat domagajcego si przyznania prawa pieczy nad swoim nielubnym synem, ktrego matka bdca obywatelk Niemiec oddaa po urodzeniu do adopcji, jednak bez otrzymania zgody ojca. Sprawa dotara do Europejskiego Trybunau Praw Czowieka, ktry uzna wadze niemieckie za winne naruszenia art. 8 (prywatno) europejskiej konwencji
DT\906407PL.doc 3/15 PE483.790v02-00

PL

praw czowieka. Azime Zeycan stwierdzia, e pracownicy Jugendamtu potrzebuj lepszych szkole i e czasami lekcewa orzeczenia sdw. Argumentowaa rwnie, e do czasu ogoszenia ostatecznego wyroku sdu naley utrzyma wspln piecz. W tym kontekcie przywoaa spraw T.P. (bya jego adwokatem) dotyczc opieki nad jego dwojgiem dzieci, z ktrych jedno jest niepenosprawne umysowo i fizycznie1. Pierwotnie sd przyzna mu piecz nad dziemi, ale po interwencji Jugendamtu prawo do opieki zostao przeniesione na matk dzieci, ktra wedug twierdze T.P. nie jest w stanie podj si odpowiedzialnoci za wychowanie powanie niepenosprawnego dziecka. Podkrelia zatem, e Jugendamt nie wyegzekwowa wydanej przez sd decyzji prawnej. Azime Zeycan zwrcia ponadto uwag na powany problem dotyczcy zespou alienacji rodzicielskiej (PAS), stanowicego ekstremaln form prania mzgu dzieci przez jednego z rodzicw. Celem w takich przypadkach jest zemsta, a wedug pokrzywdzonego rodzica nie ma wikszej zemsty ni uniemoliwienie drugiemu rodzicowi odgrywania w yciu dziecka znaczcej roli. Zesp ten obserwuje si rwnie w bardziej zoonych formach, kiedy jest powizany z sytuacjami rzekomego uprowadzenia dziecka. W pniejszych dyskusjach posowie odbyli wymian pogldw na temat ewentualnej zmiany struktury Jugendamtu, tak aby uwzgldni problemy zwizane z parami osb rnych narodowoci, problemy jzykowe, liczb analogicznych spraw w innych pastwach czonkowskich, moliw dyskryminacj rodzicw innej narodowoci, kontrol nad Jugendamtem, zesp alienacji rodzicielskiej (PAS) i atw manipulacj dziemi niepenosprawnymi, mechanizm monitorowania Jugendamtu, wizyty nadzorowane i tumaczenia ustne oraz ewentualne przyczyny niewykonywania wyrokw sdowych (brak szkole lub niewystarczajce zasoby ludzkie). Odpowiadajc posom, Sabine Brieger stwierdzia, e nie ma potrzeby dokonywania zmiany struktury Jugendamtu. Problem polega na tym, e rodzice czsto nie wiedz, jak rol odgrywa Jugendamt. Stwierdzia ona, e Jugendamt jest organem administracyjnym, podczas gdy to sd jest uprawniony do podejmowania formalnej decyzji o prawach i obowizkach rodzicielskich. Wedug niej, w przypadku wizyt nadzorowanych w miar moliwoci zapewnia si tumaczenie ustne, a pomoc prawna jest nader kompleksowa. Odpowiadajc posom, Azyme Zeycan podkrelia, e hierarchiczna kontrola nad pracownikami Jugendamtu nie sprawdza si, zatem naley j zastpi kontrol funkcjonaln. 10.15-11.00

Spotkanie kontynuowano z udziaem czonkw Komisji Petycji niemieckiego Bundestagu2. Iliana Malinova Iotova rozpocza od podkrelenia, e jednym z gwnych celw wizyty bya wymiana pogldw dotyczcych petycji ws. Jugendamtu. Kersten Steinke (przewodniczca) odpara, e z uwagi na federacyjn struktur Niemiec urzdy ds. dzieci i modziey nie nale do kompetencji Bundestagu, lecz do zakresu waciwoci krajw zwizkowych (landw),
1 2

Petycja 0128/2007. Kersten Steinke (przewodniczca), Gero Storjohann (wiceprzewodniczcy), Gnter Baumann, Klaus Hagemann, dr Peter Rhlinger i Ingrid Remmers (koordynatorzy).

PE483.790v02-00

4/15

DT\906407PL.doc

PL

dlatego to zagadnienie nie moe by przedmiotem dyskusji. Jednake okoo 25 petycji w tej sprawie wpyno do Komisji Petycji niemieckiego Bundestagu, ktra w wikszoci przypadkw przekazaa je komisjom petycji waciwych krajw zwizkowych. Kersten Steinke zaprezentowaa nastpnie zarys struktury i funkcjonowania Komisji Petycji niemieckiego Bundestagu. Wyjania midzy innymi, e w 2005 r. Bundestag wprowadzi internetowy system petycji umoliwiajcy obywatelom wnoszenie i podpisywanie petycji, odczytywanie dokumentacji rdowej w danej sprawie oraz dodawanie komentarzy na forach internetowych powizanych z poszczeglnymi petycjami. Cech charakterystyczn tego systemu jest wczenie go w procesy demokracji przedstawicielskiej ponad 1,8 miliona obywateli podpisao petycje online. W pniejszej wymianie pogldw posowie poruszyli kwestie dotyczce inicjatywy obywatelskiej, braku poprawy w sprawach zwizanych z Jugendamtem od czasu poprzedniej wizyty delegacji w 2007 r., sposobu rozpatrywania w Bundestagu petycji dotyczcych Jugendamtu, kompetencji Komisji Petycji niemieckiego Bundestagu w porwnaniu z kompetencjami Komisji Petycji PE, przyspieszenia procedur i wdraania prawodawstwa UE. Philippe Boulland zakwestionowa decyzj z dnia 18.12.2006 r. w sprawie petycji T. P., ktra nie zostaa przekazana odnonemu krajowi zwizkowemu, ale na zakoczenie stwierdzi: W konflikcie midzy interesami rodzicw a nadrzdnym interesem dziecka ten ostatni ma pierwszestwo, dlatego rodzice nie mog kwestionowa neutralnoci stanowiska Jugendamtu. Niemieccy rozmwcy wystpili lepsz informacj zwrotn z Parlamentu Europejskiego w odniesieniu do petycji przekazywanych przez Bundestag oraz o ewentualne wsplne spotkanie w 2012 r. suce usprawnieniu wsppracy w sprawach nalecych do ich odnonych kompetencji.

DT\906407PL.doc

5/15

PE483.790v02-00

PL

11.00-12.001

Iliana Malinova Iotova powitaa dyrektork niemieckiego oddziau International Social Service (Midzynarodowa Suba Socjalna, ISD/ISS) Gabriele Scholz, ktrej towarzyszyli prawniczka Ursula Rlke oraz pracownik socjalny Georg Stahl. Na wstpie Gabriele Scholz przedstawia dziaania ISD oraz jej struktur organizacyjn. ISD to niemiecki oddzia Midzynarodowej Suby Socjalnej (ISS), a jednoczenie VII wydzia Niemieckiego Stowarzyszenia na rzecz Dobrobytu Publicznego i Prywatnego, finansowanego przez Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Osb Starszych, Kobiet i Modziey. ISD zajmuje si kwestiami midzynarodowych konfliktw rodzinnych, ochrony i migracji dzieci uznajc si za porednika midzy ochotniczymi agencjami na rzecz dobrobytu, organami ds. dobrobytu modziey i innymi instytucjami oraz sdami rodzinnymi w Niemczech i za granic. wiadczy usugi w sprawach o wymiarze midzynarodowym, pozyskuje raporty socjalne z zagranicy oraz zapewnia doradztwo dla ochotniczych agencji na rzecz dobrobytu, wadz lokalnych i sdw, a take osb fizycznych. ISD to interdyscyplinarny zesp prawnikw i pracownikw socjalnych. Nastpnie Gabriele Scholz skoncentrowaa si na transgranicznych konfliktach rodzinnych i stwierdzia, e takie konflikty dotycz nie tylko zwizkw osb rnych narodowoci (osoby narodowoci niemieckiej i obcokrajowca), ale rwnie szerokiego spektrum par majcych wiele narodowoci. Wanie dlatego regulacje midzynarodowe koncentruj si na miejscu staego zamieszkania, a nie na narodowoci. Przedstawia krtki zarys niemieckiego prawa rodzinnego oraz roli ISD w tym kontekcie. Zwrcia uwag, e naczeln zasad wszelkich decyzji podejmowanych przez sd lub Jugendamt jest najlepszy interes dziecka. Odlego geograficzna utrudnia jeszcze bardziej rozwizywanie konfliktw i wyjanianie sprawy, a pracownikom waciwej instytucji nie jest atwo ledzi zrnicowane przepisy, konwencje midzynarodowe oraz specyfik kulturow i jzykow. Jak wynika z dowiadczenia ISD, ta zoono stanowi jedn z przyczyn ewentualnych pomyek pracownikw urzdw ds. dzieci i modziey, ale oglnie urzdy te dziaaj prawidowo. Naley zauway, e wadze w innych krajach wiata staj przed takimi samymi wyzwaniami, dlatego rwnie mog popenia bdy przy rozpatrywaniu spraw o charakterze midzykulturowym. ISD nie moe poprze zarzutu, jakoby urzdy ds. dzieci i modziey systematycznie dyskryminoway rodzicw bdcych obcokrajowcami. W wyej wspominanych sprawach ISD dostarcza raporty socjalne bdce podstaw podejmowania decyzji. ISD zawsze stara si doradza, w jaki sposb mona utrzyma stosunki midzy rodzicem a dzieckiem, oraz pracuje na rzecz polubownego porozumienia. Co wicej, zapewnia informacje i warsztaty szkoleniowe dla pracownikw w zakresie prawa maeskiego i rodzinnego w innych krajach, rnic kulturowych i prawa midzynarodowego. Gabriele Scholz opisaa rwnie zachowanie rodzicw w konfliktach, ktre czsto s bardzo napite. Nie bdc w stanie znale rozwizania samodzielnie, rodzice czasami walcz wszelkimi rodkami, prbujc pozyska sojusznikw dla swej sprawy. Osoby i organizacje,
1

W tej czci spotkania uczestniczya przewodniczca Komisji ds. Rodziny, Osb Starszych, Kobiet i Modziey Sibylle Laurischk.

PE483.790v02-00

6/15

DT\906407PL.doc

PL

ktre ich nie popieraj, ryzykuj zyskanie w ich oczach opinii przeciwnika. Konflikty osobiste s czasami nawet wynoszone na poziom dwustronny. W tym kontekcie Gabriele Scholz przywoaa spraw Colombo1, w ktrej zainteresowany rodzic najprawdopodobniej skary si nie tylko na niemieckie, ale rwnie na woskie organy. Powtrzya, e w tych konfliktach traci si z oczu najlepszy interes dziecka. Ponadto stwierdzia, e wadze federalne i regionalne musz bra pod uwag wymiar midzynarodowy. Aby zapewni doradztwo osobom fizycznym i urzdnikom, rzd przyzna ISD rol centralnego punktu kontaktowego w zakresie udzielania informacji dotyczcych midzynarodowych konfliktw rodzinnych, a urzdy ds. dzieci i modziey regularnie wystpuj o seminaria szkoleniowe. W pniejszej wymianie pogldw posowie skoncentrowali si na kwestiach przejrzystoci oraz na wsppracy midzy ISD/ISS a Jugendamtem, na zakresach kompetencji, problemach jzykowych, ogromnej liczbie skarg przeciwko Niemcom, moliwociach skadania odwoa na szczeblu administracyjnym lub prawnym, braku urzdu Rzecznika Praw Dziecka (takiego jak w Polsce), szkoleniu pracownikw urzdw ds. dzieci i modziey, utworzeniu centralnego punktu kontaktowego, kwestii ostatecznej i szczegowej odpowiedzialnoci urzdw ds. dzieci i modziey, organizacji wizyt nadzorowanych oraz znaczenia kontaktw z dziadkami przebywajcymi za granic. W odpowiedzi Gabriele Scholz stwierdzia, e do zada Jugendamtu nie naley praca w terenie za granic. Takie dziaania podejmuje ISD i wsppracujcy z ni partnerzy. W sprawach dotyczcych kontaktw z krewnymi przebywajcymi za granic ISD kontaktuje si z waciw instytucj oraz zwraca si do lokalnych sub socjalnych o wspprac w celu zapewnienia zainteresowanym osobom niezbdnych moliwoci. Wsppraca z sdami i Jugendamtem jest owocna, chocia urzdy ds. dzieci i modziey czsto s nadmiernie obcione prac. Podejmowane przez Jugendamt decyzje musz zosta potwierdzone przez sd albo podlegaj odwoaniu do sdu. Odnoszc si do ogromnej liczby skarg przeciwko urzdom ds. dzieci i modziey Gabriele Scholz stwierdzia, e te liczne skargi mog by celowo inicjowane przez zainteresowane rodowiska. Zwrcia uwag posw na faszywe oskarenia zwizane z histori Niemiec oraz na stron internetow wzywajc obywateli innych krajw do wnoszenia skarg przeciwko niemieckim urzdom ds. dzieci i modziey. Na tej stronie internetowej francuska organizacja oferuje wsparcie przy sporzdzaniu petycji do Parlamentu Europejskiego w celu skupienia uwagi Parlamentu Europejskiego na niemieckich urzdach ds. dzieci i modziey. Ursula Rlke zabraa gos w sprawie wizyt nadzorowanych, stwierdzajc, e jedynie sd moe je nakaza w okrelonych okolicznociach i w celu zabezpieczenia najlepszego interesu dziecka. Wspomniaa, e rodzice maj obowizek uywania jzyka niemieckiego tylko wwczas, kiedy zostanie to uznane za niezbdne dla ochrony dziecka. Popoudnie Iliana Malinova Iotova przywitaa uczestnikw spotkania popoudniowego: dyrektor Urzdu
1

Petycja 1614/2009.

DT\906407PL.doc

7/15

PE483.790v02-00

PL

ds. Dzieci i Modziey w okrgu Berlin-Charlottenburg/Wilmersdorf Ut von Pirani, kierownik dziau w Federalnym Ministerstwie ds. Rodziny, Osb Starszych, Kobiet i Modziey dr Heike Schmid-Obkirchner, kierownika dziau w Federalnym Ministerstwie Sprawiedliwoci Eberharda Carla, sdzi Sdu Rodzinnego w okrgu BerlinPankow/Weissensee i zarazem sdzi wsppracujc w Midzynarodowej Haskiej Sieci Sdziw Sabin Brieger1, kierownika dziau w Ministerstwie Pracy, Rwnoci i Spraw Spoecznych Kraju Zwizkowego Meklemburgia-Pomorze Przednie Gerharda Bleya oraz francuskiego oficera cznikowego w Federalnym Ministerstwie Sprawiedliwoci Valryego Turceya2. Uta von Pirani przedstawia zarys struktury administracyjnej urzdu ds. dzieci i modziey (Jugendamt) na przykadzie okrgu Berlin-Charlottenburg/Wilmersdorf (ok. 320 000 mieszkacw) oraz wiadczonych usug. Zaznaczya ona, e podstawowym zadaniem urzdw ds. dzieci i modziey jest wspieranie modych osb w rozwoju osobistym i spoecznym oraz pomoc w unikaniu lub likwidacji utrudnie, doradztwo edukacyjne oraz pomoc dla rodzicw i innych osb majcych prawa rodzicielskie, ochrona dzieci i modziey przed zagroeniami ich dobrobytu oraz pomoc w utrzymywaniu lub tworzeniu korzystnych warunkw ycia i sprzyjajcego rodowiska dla dzieci, modziey i ich rodzin. Domaga si takich wiadcze i korzysta z nich dua liczba rodzin. Urzd ds. dzieci i modziey zatrudnia prawie wycznie wykwalifikowanych pracownikw, w tym w zalenoci od zakresu zada pracownikw socjalnych (czsto dysponujcych odpowiednimi dodatkowymi kwalifikacjami), certyfikowanych psychologw, pracownikw administracji i sekretariatw, a w jednostkach rekreacyjnych opiekunw dla modziey i dzieci. Uta von Pirani podkrelia, e na jej stanowisku istotn zasad operacyjn jest przejrzysto. Osoby kontaktujce si z Jugendamtem powinny zna zakres odpowiedzialnoci poszczeglnych pracownikw oraz przesanki ich dziaa. Podkrelia, e Jugendamt nie dziaa za niczyimi plecami. Zwrcia rwnie uwag, e na swoim stanowisku dyrektora Urzdu ds. Dzieci i Modziey w okrgu Berlin-Charlottenburg/Wilmersdorf bardzo powanie traktuje skargi i szczegowo je bada. Skargi dotyczce praw do wiadcze lub naliczania opat prowadz do postpowania konfrontacyjnego i mog by przekazane do trybunau administracyjnego w celu podjcia decyzji. Osoby nadzorujce pracownikw badaj skargi w celu sprawdzenia, czy socjopedagogiczne lub psychologiczne dziaania pracownikw albo ich opinie doradcze s waciwe i zgodne z przepisami. W 2010 r. wydatki Urzdu ds. Dzieci i Modziey wyniosy okoo 100 milionw EUR, z czego 57% suyo finansowaniu dziennej opieki dla dzieci w wieku przedszkolnym, a 0,3% przeznaczono na wizyty nadzorowane. Urzdy ds. dzieci i modziey wiadcz rwnie usugi doradcze w przypadku konfliktw rodzinnych, separacji lub postpowania rozwodowego. Zadaniem urzdw ds. dzieci i modziey jest doradzanie rodzicom w zakresie moliwych sposobw rozwizania konfliktu
1 2

Rozmwczyni ze spotkania przedpoudniowego. Czonkowie Komisji ds. Rodziny, Osb Starszych, Kobiet i Modziey oraz Podkomisji ds. Dzieci w Bundestagu, ktrzy mieli wzi udzia w spotkaniu, zostali zwolnieni z koniecznoci uczestnictwa w nim z uwagi na inne obowizki.

PE483.790v02-00

8/15

DT\906407PL.doc

PL

lub najlepszej metody wykonywania ich obowizkw rodzicielskich po rozwodzie. W ten sposb urzdy ds. dzieci i modziey realizuj swoje zadania mediacyjne w sporach i postpowaniach rozwodowych. Celem jest wypracowanie rozwiza, ktre le w najlepszym interesie dziecka. Urzdy ds. dzieci i modziey uczestnicz w postpowaniach przed sdem rodzinnym, ale decyzje rozstrzygajce o prawach i obowizkach rodzicielskich mog by podejmowane wycznie przez sd rodzinny, a nie przez te urzdy. Uta von Pirani stwierdzia, e wizyty nadzorowane traktuje si jako rodek tymczasowy, a suba zajmujca si wizytami nadzorowanymi w Berlinie obsuguje 42 jzyki. Na zakoczenie podkrelia, e praca w Jugendamcie jest trudna z uwagi na krytyk oraz brak zaufania i uznania. Niekorzystna debata publiczna w mediach w sprawie urzdw ds. dzieci i modziey oraz czciowo polityka utrudniaj rodzicom zwracanie si w odpowiednim czasie do Jugendamtu o pomoc i porad. Podkrelia, e policj angauje si wycznie wtedy, gdy zagroone s dzieci, a w skali krajowej funkcjonuj suby nadzwyczajne dziaajce przez ca dob. Naczelniczka Wydziau Spraw Prawnych ds. Pomocy dla Dzieci i Modziey w Federalnym Ministerstwie Rodziny, Osb Starszych, Kobiet i Dzieci dr Heike Schmid-Obkirchner przedstawia zarys niemieckiego systemu sub ds. dzieci i modziey. Zwrcia uwag, e zadanie zapewniania usug dotyczcych dzieci i modziey spoczywa na wadzach lokalnych i e w zalenoci od sytuacji lokalnej lub regionalnej delegowane jest do urzdw ds. dzieci i modziey (Jugendamt) oraz do organizacji ochotniczych. Pomimo odpowiedzialnoci gmin sma ksiga Kodeksu socjalnego kompleksowo reguluje usugi dotyczce dzieci i modziey w skali oglnokrajowej. Federalne kraje zwizkowe rozwiny, uzupeniy i poszerzyy federacyjne ramy prawne dotyczce usug dla dzieci i modziey za pomoc wasnych przepisw na szczeblu krajw zwizkowych oznacza to, e w ramach samorzdu gminnego miasta, miasteczka i gminy wiejskie stosuj zrnicowane ramy prawne. Dr SchmidObkirchner podkrelia, e zgodnie z prawem urzdy ds. dzieci i modziey nie s co do zasady uprawnione do podejmowania decyzji rozstrzygajcych o prawach rodzicielskich. W odniesieniu do urzdw ds. dzieci i modziey wyjania m.in. rol komitetw pomocy dla dzieci i modziey, ktre obok administracji stanowi cz Jugendamtu. W skad tych komitetw wchodz pracownicy instytucji publicznych, obywatele zaproponowani przez organizacje pomocy dla dzieci i modziey oraz organizacje modzieowe. Specjalici z rnych powizanych dziedzin uzupeniaj je jako czonkowie doradczy. Podczas gdy administracja zajmuje si zarzdzaniem sprawami biecymi, komitet pomocy dla dzieci i modziey okrela wytyczne lokalnej polityki dotyczcej dzieci i modziey. Zajmuje si wszystkimi sprawami zwizanymi z usugami dla dzieci i modziey, w szczeglnoci omawianiem problematycznych sytuacji, propozycjami dalszego rozwoju usug dla dzieci i modziey i ich planowaniem oraz wspieraniem ochotniczych usug dla dzieci i modziey. Takie uczestnictwo obywateli i pracownikw zawodowych skada si na dwustronn i wyjtkow struktur urzdw ds. dzieci i modziey. Dr Heike Schmid-Obkirchner odniosa si rwnie do kwestii monitorowania oraz skarg i mechanizmw odwoania dotyczcych urzdw ds. dzieci i modziey, wyjaniajc rne opcje skarg rozpatrywanych na szczeblu lokalnym lub na szczeblu kraju zwizkowego, a take przez waciwe trybunay administracyjne. Zasygnalizowaa gotowo organw niemieckich do szukania informacji rdowych w przypadku kontaktu z nimi w razie
DT\906407PL.doc 9/15 PE483.790v02-00

PL

przedoenia petycji. Jeeli petycje te bd dotyczy niemieckiego systemu sub ds. dzieci i modziey, Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Osb Starszych, Kobiet i Modziey przekae zapytania otrzymywane od komisji PETI waciwym organom w Niemczech i podejmie wszelkie dziaania suce zapewnieniu, by komisja PETI szybko informacje uzyskaa. Urzdnik odpowiedzialny za sprawy modziey i rodziny w Ministerstwie Pracy, Rwnoci i Spraw Spoecznych Kraju Zwizkowego Meklemburgia-Pomorze Przednie Gerhard Bley odnis si do rodkw sucych wsppracy midzy krajem zwizkowym a urzdami ds. dzieci i modziey, na ktre to rodki kadego roku przeznacza si 2 miliony EUR, i stwierdzi, e celem Jugendamtu jest skuteczna wsppraca w przypadku konfliktw rodzinnych dotyczcych wadzy rodzicielskiej. Zakwestionowa rwnie opracowany przez komisj PETI w 2009 r. dokument roboczy w sprawie Jugendamtu oraz zada, by zainteresowane urzdy ds. dzieci i modziey miay prawo zgaszania wasnych owiadcze w toku procedury, poniewa uczciwe wysuchanie jest zasad konstytucyjn i z tego wzgldu powinno by wczone do procedur dotyczcych petycji. Stwierdzi rwnie, e nie byo przypadkw dyskryminacji ze wzgldu na narodowo. W trakcie pierwszej wymiany pogldw posowie poruszali kwestie dotyczce struktury federacyjnej oraz rnic midzy wielkimi miastami i maymi miasteczkami, ktre utrudniaj zwykym obywatelom niemieckim reagowanie na dziaania nastpcze podejmowane w wyniku skarg, a take dotyczce ewentualnych zmian od poprzedniej wizyty delegacji w 2007 r., kwestii jzykowych i ogromnej liczby petycji, moliwoci odwoywania si od decyzji sdu, zarzutw dotyczcych niewykwalifikowanych pracownikw, wykadni pojcia najlepszy interes dziecka, niezadowalajcych informacji i powracajcej kwestii szkolenia i monitorowania pracownikw Jugendamtu. Niemieccy rozmwcy stwierdzili, e w urzdach ds. dzieci i modziey pracuje kadra wyspecjalizowana w zagadnieniach socjalnych i administracyjnych, a skargi rozpatrywane s na najwyszym szczeblu (sd administracyjny lub w ostatniej instancji wyszy sd regionalny Landesobergericht). Zaproponowano rwnie, by osobom skadajcym petycje radzi zwracanie si do waciwych ministrw (ds. rodziny lub sprawiedliwoci). Druga cz popoudniowego spotkania rozpocza si od wypowiedzi byego sdziego, a obecnie naczelnika wydziau Mediacji, koncyliacji, konfliktw midzynarodowych w sprawach dotyczcych rodzicw i dzieci w Federalnym Ministerstwie Sprawiedliwoci Eberharda Carla, ktry przywoa szereg przykadw efektywnej wsppracy midzy Niemcami a takimi krajami, jak Polska, Francja i Stany Zjednoczone. Podkreli, e nie istnieje zjawisko dyskryminacji z uwagi na narodowo, jednak bdy administracyjne mog oczywicie wystpowa we wszystkich krajach. Zada usunicia z internetu opracowanego przez komisj PETI w 2009 r. dokumentu roboczego w sprawie Jugendamtu. Skrytykowa rwnie wywiad z Philippem Boullandem opublikowany tego samego dnia w gazecie Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ). Podkreli, e wadze niemieckie byyby gotowe poszuka niezbdnych informacji, gdyby kontaktowano si z nimi kadorazowo po wpyniciu petycji. W takim zakresie, w jakim te petycje mog dotyczy postpowania przed sdami rodzinnymi, Federalne Ministerstwo Sprawiedliwoci zadba, by zapytania wpywajce z komisji PETI byy przekazywane waciwym organom w Niemczech, wraz z wnioskiem o szybkie przekazanie informacji, oraz
PE483.790v02-00 10/15 DT\906407PL.doc

PL

by nastpnie uzyskane informacje zostay niezwocznie przekazane komisji PETI. W Niemczech nadzr nad sdami rodzinnymi w pierwszej i drugiej instancji naley do kompetencji poszczeglnych krajw zwizkowych, ktre z tego wzgldu s waciwe do zajmowania si zapytaniami i informacjami dotyczcymi sdw rodzinnych. Nastpnie Sabine Brieger kontynuowaa swoj poprzedni wypowied, odnoszc si do zapobiegania uprowadzaniu dzieci w Niemczech, ktre moe obejmowa wezwanie do wprowadzaniu alarmu granicznego na terytorium pastw strefy Schengen. Alarm graniczny jest ogaszany przez Federalny Departament Policji na wniosek lokalnego sdu. Wniosek musi opiera si na konkretnym i oczywistym ryzyku, e drugi rodzic lub jakakolwiek inna osoba ma zamiar bezprawnie wywie dziecko do innego kraju. Federalny Departament Policji moe nastpnie spowodowa wczenie alarmu dotyczcego uprowadzajcego rodzica i dziecka do systemu informacyjnego Schengen (SIS) w celu wszczcia rodkw poszukiwawczych. Sabine Brieger stwierdzia rwnie, e dziki nowym przepisom procedury dotyczce praw i obowizkw rodzicielskich zostan w przyszoci przyspieszone. Valry Turcey podzikowa delegacji za umoliwienie mu udziau w spotkaniu i stwierdzi, e zgaszano mu sprawy, w ktrych kwestionowano decyzj podjt przez sd niemiecki. Liczba takich spraw bya bardzo niewielka. W 2011 r. zajmowa si nie wicej ni dziesicioma sprawami. Powiedzia, e sytuacje dotyczce konfliktw midzy osobami rnych narodowoci czsto przychodz na myl ze wzgldu na ataki i zniewagi w internecie i mediach, gdzie przedstawia si tylko jedn stron sporu. Stwierdzi rwnie, e bardzo istotne jest zrozumienie rnic dotyczcych kultury sdowej, take przy dokonywaniu wyboru prawnika. Odpowiadajc na zadane przez posw pytanie dotyczce moliwej dyskryminacji rodzica innej narodowoci ni niemiecka, Valry Turcey kategorycznie odrzuci tak moliwo, podkrelajc, e Niemcy s pastwem prawa. Niemniej jednak zrnicowane koncepcje wartoci rodzinnych mog sta si przyczyn wtpliwoci i nieporozumie. Sdziowie niemieccy przywizuj ogromn wag do stabilnoci, edukacji szkolnej i uporzdkowanej sytuacji, podczas gdy sdziowie francuscy koncentruj si czasami bardziej na emocjonalnych i subiektywnych aspektach takich spraw. Odnoszc si do krytycznych uwag dotyczcych wywiadu dla FAZ, Philippe Boulland stwierdzi, e by moe jego sowa zostay niewaciwie zrozumiane, ale chcia powiedzie, e jego zdaniem byoby to szokujce, gdyby sytuacje analizowane w petycjach okazay si zgodne z prawd. Powiedzia rwnie, e to oczywiste, i Parlament uczestniczy w debacie publicznej i nie moe uciec ani przed mediami, ani przed obywatelami. Stwierdzi rwnie, e uwiadomi sobie, i nie mona powanie traktowa kampanii internetowej zainicjowanej przez Conseil Europeen des Enfants du Divorce (europejsk rad ds. dzieci rozwiedzionych rodzicw), ktra faktycznie z nim si kontaktowaa, poniewa jej prowokacyjne dziaania podwaaj jej wiarygodno i mog osabia szanse dokonywania obiektywnej oceny uzasadnionych skarg. Niemniej jednak nie mona odrzuca przedstawianych, weryfikowalnych i obiektywnych analiz czy argumentw stowarzysze rodzicw bd samych rodzicw. Zaproponowa odsyanie petycji do Ministerstwa Sprawiedliwoci, ale podkreli, e nie jest zadowolony z braku moliwoci odwoania si. Posowie zwrcili uwag, e obywatele powinni by lepiej informowani o istniejcych moliwociach uzyskania pomocy i porad prawnych oraz o rnicach kulturowych pomidzy poszczeglnymi systemami sdowymi. Wspomniano rwnie, e w tych sprawach, kiedy petycj uznaje si za dopuszczaln i przesya Komisji Europejskiej w celu uzyskania dalszych
DT\906407PL.doc 11/15 PE483.790v02-00

PL

informacji, Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego musi zbyt dugo czeka na otrzymanie odpowiedzi, a odpowiedzi Komisji Europejskiej s czsto niezadowalajce. Mimo pewnych nierozstrzygnitych kwestii wymagajcych dalszego wyjanienia czonkowie uznali, e spotkania posuyy za now podstaw dla poprawy poziomu wsppracy pomidzy Komisj Petycji PE a waciwymi organami niemieckimi. Wnioski: Wiele wnioskw mona ju wycign z czci opisowej samego dokumentu, jednak czonkowie komisji PETI uwaaj, e warto podkreli ponisze punkty. Komisji Petycji Parlamentu Europejskiego nie udao si stwierdzi adnych narusze prawa krajowego czy europejskiego przez wadze niemieckie w odniesieniu do petycji dotyczcych Jugendamtu. Komisja PETI nie znalaza adnych dowodw ani wskazwek, ani co najwaniejsze adnego strukturalnego charakteru skarg skadajcych petycje, ktre dayby podstawy do przypuszcze, e wadze niemieckie szczeglnie dyskryminuj maestwa zawarte przez obywateli rnych pastw. Polityka dotyczca dzieci i modziey w Niemczech charakteryzuje si rnorodnoci szczebli odpowiedzialnoci zgodn z federacyjn struktur Niemiec i obejmuje rwnie wadze gminne oraz ochotnicze organizacje pomocy dla dzieci i modziey w ramach partnerstwa z instytucjami publicznymi. Instytucja Jugendamtu powstaa w 1922 r. jako element lokalnego samorzdu w miastach, miasteczkach i okrgach. Od 1990 r. sma ksiga Kodeksu socjalnego jest podstaw prawn dla zada spoczywajcych na urzdach ds. dzieci i modziey. Zgodnie z ni caa odpowiedzialno za dobrobyt dzieci i modzie nadal spoczywa na miastach, miasteczkach i okrgach wiejskich. Decyzje rozstrzygajce o prawach i obowizkach rodzicielskich mog by podejmowane wycznie przez sd rodzinny, a nie na szczeblu administracyjnym przez Jugendamt. Sd rodzinny wydaje orzeczenia w sprawie rodkw, jakie naley podj w przypadku zagroenia dobrobytu dziecka, lub kwestii dotyczcych pieczy nad dzieckiem, na przykad w sprawach rozwodowych. Jugendamt uczestniczy w postpowaniu przed sdem rodzinnym. W toku takiego postpowania sd musi wysucha Jugendamtu. W przypadku postpowa rozwodowych Jugendamt jest regularnie informowany przez sd rodzinny o pozwach rozwodowych, jeeli dotycz one dzieci i modziey. Taka informacja umoliwia zapewnienie rodzicom i dzieciom doradztwa i wsparcia w sytuacji separacji oraz przy regulowaniu praw i obowizkw rodzicielskich. Ze wzgldu na system samorzdu lokalnego, uprawnienia waciwego organu nadzorujcego w zakresie badania uznaniowych decyzji urzdw ds. dzieci i
12/15 DT\906407PL.doc

PE483.790v02-00

PL

modziey ograniczaj si do badania legalnoci ich decyzji. Jednak decyzje urzdw ds. dzieci i modziey mog by przedmiotem kontroli trybunau administracyjnego. Zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Komisja Europejska nie ma uprawnie pozwalajcych na ingerowanie w sprawach, ktre nie dotycz prawa europejskiego. Unijne prawo rodzinne dotyczce dzieci ogranicza si do wsplnych zasad dotyczcych jurysdykcji oraz uznawania i egzekwowania istniejcych orzecze w innym pastwie czonkowskim1. Jednake Traktat umoliwia poszerzenie kompetencji w zakresie procedury skadania petycji podlegajcej Komisji Petycji PE na wszystkie pola dziaalnoci UE.Ponadto Karta praw podstawowych stanowica integraln cz Traktatu UE znacznie podniosa nie tylko uzasadnione oczekiwania obywateli UE, ale take roszerzya obowizki komisji PETI w zakresie zapewnienia przestrzegania tych praw na szczeblu politycznym.Zgodnie z art. 24 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz Konwencj NZ o prawach dziecka, pastwa czonkowskie musz zapewni, by we wszystkich dziaaniach zwizanych z dziemi pierwszestwo mia najlepszy interes dziecka. Sdy krajowe maj najlepsze warunki do przeprowadzenia oceny stosowania zasady najlepszego interesu dziecka w poszczeglnych sprawach, poniewa musz mie dostp do wszystkich istotnych informacji oraz przestrzega prawa do obrony. Zgodnie z art. 24 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej dzieci maj prawo do takiej ochrony i opieki, jaka jest konieczna dla ich dobra. Mog one swobodnie wyraa swoje pogldy. Pogldy te s brane pod uwag w sprawach, ktre ich dotycz, stosownie do ich wieku i stopnia dojrzaoci, a zgodnie z ust. 3 kade dziecko ma prawo do utrzymywania staego, osobistego zwizku i bezporedniego kontaktu z obojgiem rodzicw, chyba e jest to sprzeczne z jego interesami. Zgodnie z rozporzdzeniem (WE) nr 2201/2003 to, czy zabranie dziecka jest bezprawne, zaley od istnienia prawa do opieki nabytego na mocy orzeczenia sdowego, przysugujcego z mocy prawa lub umowy majcej skutek prawny zgodnie z prawem pastwa czonkowskiego, w ktrym dziecko zwykle zamieszkiwao przed zabraniem lub zatrzymaniem. Zatem to prawo pastwa czonkowskiego decyduje o warunkach, w jakich rodzice nabywaj prawo do opieki wobec swoich dzieci. Komisja PETI uznaje, e niewystarczajca komunikacja i wyjanianie orzecze sdowych, kwestii podziau kompetencji midzy poszczeglnymi organami, jak rwnie rodkw pozasdowych i sdowych moe sprawia, e poszkodowani rodzice mog nie by w stanie prawidowo oceni wszystkich istotnych faktw i okolicznoci odnoszcych si do ich sprawy. Jedynie dziki kompleksowemu lecz konkretnemu przedstawianiu i wyjanianiu wszystkich istotnych informacji obywatele mog zrozumie prawne i merytoryczne uwarunkowania decyzji oraz dowiedzie si atwo i szybko, do kogo si zwraca w przypadku niezadowolenia z takiej decyzji. Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego z zadowoleniem przyjmuje poparcie organw niemieckich dla istniejcych forw i inicjatyw dotyczcych koordynacji pomidzy poszczeglnymi subami zajmujcymi si kwestiami dzieci i modziey w Niemczech, i zapewni dalsz wymian korespondencji midzy komisj PETI a

Rozporzdzenie (WE) nr 2201/2003 (rozporzdzenie Bruksela IIa).

DT\906407PL.doc

13/15

PE483.790v02-00

PL

organami niemieckimi w celu wzmocnienia praw obywateli, a zwaszcza praw dzieci.

W zwizku z tym komisja PETI wydaje nastpujce zalecenia:


1. Zaleca utworzenie odpowiedniego mechanizmu odwoawczego na poziomie federalnym i na poziomie krajw zwizkowych do rozpatrywania ewentualnych skarg pozasdowych, ktre mog prowadzi do interwencji przeciwko decyzjom administracyjnym. 2 Zaleca przekazywanie konkretnych informacji midzy zainteresowanymi organami w zakresie midzynarodowych spraw rozwodowych z udziaem dzieci, zwaszcza bardziej systematyczn wspprac z pozostaymi zainteresowanymi krajami. 3 Zaleca wadzom niemieckim dalsze wspieranie utworzenia w ramach ISS centralnego punktu kontaktowego ds. transgranicznych konfliktw z udziaem rodzicw i dzieci, ktrego celem bdzie penienie roli przewodnika dla rodzicw w zakresie dostpnych im w danej sprawie prawnych i innych moliwoci (np. mediacji). 4. Zaleca, aby wadze byy wyczulone na popraw warunkw spotka rodzicw i ich dzieci oraz dopilnoway, by wszystkie odnone jzyki i usugi tumacze ustnych byy dozwolone i tolerowane podczas wizyt rodzicw, jakkolwiek w niektrych przypadkach (na przykad jeli dziecko jest jeszcze bardzo mae lub te w razie ewentualnego wywierania wpywu czy moliwoci uprowadzenia) odbyway si pod nadzorem urzdnika. 5. Zaleca utrzymywanie w jak najwikszym stopniu regularnych kontaktw midzy dziemi i rodzicami, a take kontaktw pomidzy dzieckiem a jego dziadkami i rodzestwem, ale tylko o ile nie jest to sprzeczne z dobrostanem dziecka. 6. Zaleca opublikowanie jasnych wytycznych na szczeblu UE na temat praw dziecka oraz skutkw maestw i rozwodw transgranicznych oraz wrd osb rnych narodowoci. 7. Zaleca promowanie wsppracy dwustronnej midzy pastwami czonkowskimi i ich systemami sdownictwa w celu lepszego zrozumienia przez obywateli i wadze poszczeglnych przepisw krajowych. 8. Zaleca przekazywanie Federalnemu Ministerstwu ds. Rodziny, Osb Starszych, Kobiet i Modziey uznanych za dopuszczalne petycji dotyczcych Jugendamtu tytuem informacji i z myl o odpowiedniej reakcji. 9. Zaleca, aby dokument ten odnoszcy si do aktualnej sytuacji w Niemczech i odzwierciedlajcy aktualne stanowisko komisji PETI w kwestii Jugendamtu zosta przekazany tytuem informacji waciwym organom niemieckim, skadajcym petycje, ktrzy kontaktuj si z komisji PETI w sprawie Jugendamtu, a take aby dokument ten zosta udostpniony opinii publicznej do wiadomoci na stronie internetowej komisji
PE483.790v02-00 14/15 DT\906407PL.doc

PL

PETI. 10. Zaleca, aby dokument roboczy Marcina Libickiego z dnia 28 stycznia 2009 r. w sprawie rzekomych dyskryminujcych i arbitralnych rodkw stosowanych przez organy ds. dzieci i modziey w niektrych pastwach czonkowskich, zwaszcza przez Urzd ds. Dzieci i Modziey w Niemczech, wci widoczny na stronie internetowej Komisji Petycji UE, zosta niezwocznie zastpiony niniejszym dokumentem lub przynajmniej zosta opatrzony jednoznaczn uwag na stronie internetowej komisji PETI, tak aby nie czytelnicy nie mieli wtpliwoci, e dokument M. Libickiego nie przedstawia ju oficjalnego stanowiska komisji PETI.

DT\906407PL.doc

15/15

PE483.790v02-00

PL

You might also like