PREZENTACJA MATURALNA Temat: Odwieczny konflikt pokole ! Om"w za#adnienie na pod$tawie tek$t"w lite%ackic& z %"'nyc& epok!

Pojcie konfliktu mona rozpatrywa w rnych aspektach np. jako proces, w ktrym jednostka lub grupa d y do osi gnicia w!asnych celw przez wyeliminowanie, podporz dkowanie sobie b d" zniszczenie jednostki lub grupy d cej do celw podobnych lub identycznych. #ystpuj ca sprzeczno$ interesw powoduje walk, jakie$ starcie przeciwstawnych sobie si!. %onflikt mona rwnie definiowa jako nierozwi zan lub rozwi zan w sposb niezgodny z oczekiwaniami czy warunkami obiektywnymi sprzeczno$ midzy grupami lub jednostkami. &przeczno$ wystpuje, gdy mamy do czynienia z przeciwstawno$ci sytuacji materialnych czy niematerialnych, z przeciwstawno$ci interesw jednostek lub grupy. %orzenie konfliktu tkwi w sferze uczuciowej. 'mocje zwi zane ze spraw bd c przedmiotem sporu staj si z biegiem czasu dominuj ce( uniemoliwiaj one racjonalne my$lenie i nabieraj tak wanego znaczenia, e ich usunicie spowodowa!oby zachwianie ca!ego systemu warto$ci. # literaturze bardzo czsto pojawia si konflikt pokole). *a przestrzeniu rnych epok literackich znacz co zarysowuj si konflikty pokole) w rodzinie oraz literackie konflikty pokole). +hcia!bym na pocz tku zaj si, omawianiem problematyki konfliktu pokole) w rodzinie, a nastpnie przej$ do literackich konfliktw pokole). %onflikt pokole) w rodzinie pojawia si ju w literaturze antycznej, od wiekw bowiem m!odzi buntowali si przeciw idea!om wyznawanym przez ich rodzicw i widzieli wiele kwestii inaczej. # ,iblii konflikt pokole) pojawia si bardzo czsto. # ksidze &amuela pojawia element sporu pomidzy &aulem a jego synem -onatanem. .en przyja"ni! si z /awidem przysz!ym krlem 0zraela. . 1dy lud zacz ! s!awi imi /awida bardziej ni &aula, ten zacz ! widzie w nim zagroenie dla swojej pozycji i tronu, dlatego zapragn ! jego $mierci. -onatan nie rozumia! zachowania ojca, stara! si go przekona, aby darowa! ycie jego przyjacielowi. %iedy dowiedzia! si, e ojciec nadal stara si zabi /awida, przeciwstawi! si jego woli i pomg! przyjacielowi w ucieczce. %onflikt w tym przypadku zwi zany by! z rnym spostrzeganiem tego co dla jednostki jest istotn warto$ci , dla &aula liczy!o si utrzymanie w!adzy za wszelk cen, dla -onatana natomiast najwaniejsza by!a przyja"). %onflikt pokole) w rodzinie jest take znacz cym w tkiem w pozytywistycznej powie$ci '. 2rzeszkowej *ad *iemnem. 3nice pokoleniowe wida najwyra"niej w postawach #itolda i ,enedykta %orczy)skich, syna i ojca. Pod!oem ich konfliktu s rnice w patrzeniu na 4

$wiat i w ocenie rzeczywisto$ci. 5wiatopogl dy ,enedykta i #itolda znacznie si rni . Po upadku powstania ,enedykt straci! wcze$niejszy m!odzie)czy zapa!, stara! si w miar moliwo$ci utrzyma gospodarstwo, jednak ho!dowa! tradycji i dba!, aby pami o mogile powsta)czej przetrwa!a. /awny entuzjazm zast pi!o poczucie rozczarowania, zmczenie i walka o codzienny byt rodziny, natomiast idea!y pozosta!y bliskie, lecz nie zrealizowane. #itold natomiast jest m!ody, wierzy e mona zmieni $wiat, je$li tylko wykae si odrobin inicjatywy, zarzuca ojcu, e ten nie d y do zmiany sytuacji panuj cej w %orczynie. nie wie, e niegdy$ jego ojciec te zachowywa! si podobnie, lecz rzeczywisto$ zweryfikowa!a te plany. 6artwi go take stosunki ojca ze szwagrem /arzeckim. ,enedykt nie rozliczy! si z siostr i nie wyp!aci! jej cz$ci posagu, ktra prawnie jej przys!ugiwa!a. *ie moe poj c e ojca na to nie sta oraz e nie chce odst pi lasu, poniewa znajduj si w nim powsta)cza mogi!a, miejsce ho!du i pamici poleg!ym. %olejn konfliktow kwesti pomidzy #itoldem i ,enedyktem jest ci gn cy si od wielu lat spr ojca z ,ohatyrowiczami. &yn zarzuca rwnie ,enedyktowi brak predyspozycji do zarz dzania maj tkiem, twierdzi e jego metody kierowania %orczynem si nie sprawdzaj . ,enedykt natomiast uwaa si za dobrego gospodarza %orczyna i w istocie ma do tego pe!ne prawo. %onflikt ojca i syna w . w powie$ci 2rzeszkowej zako)czy!a szczera rozmowa. #itold podczas opowie$ci ,enedykta o wydarzeniach oraz planach z czasw jego m!odo$ci zrozumia!, e ojciec wcale nie jest a tak zacity gniewie i konserwatywny. Podczas tej szczerej rozmowy obaj zrozumieli, e maj rwnie szlachetne cele i wy! cznie zgoda oraz d enie do porozumienia moe przynie$ wymierne skutki, bo jak zauwaa ,enedykt7 8...wsplnie musimy rne projekty i plany na dalsz przysz!o$, ...a potem, pod wieczr, moe razem pop!yniemy na... to... tamto... 9mogi!e:8. 2jciec i syn znale"li drog do porozumienia i mogli zacz wsplnie budowa now rzeczywisto$. ,enedykt nauczy! si od syna, jak rozwi zywa konflikty i zrywa z g!boko zakorzenionymi podzia!ami spo!ecznymi. *atomiast #itold dowiadzia! si od ojca, e starsze pokolenie zas!uguje na szacunek m!odych, bo te kiedy$ mia!o swoje idea!y i marzy!o o lepszym $wiecie oraz o tym, e czasem rne wydarzenia niezalene od jednostki niwecz jej plany i marzenia. .en przyk!ad pokazuje, e nawet bardzo g!boki konflikt midzypokoleniowy mona twrczo rozwi za. 0naczej 2rzeszkowa przedstawia konflikt jaki istnieje pomidzy ;ndrzejow a jej synem <ygmuntem. ;ndrzejowej yj cej w ci g!ym alu, po stracie ma, nie uda!o si wychowa syna w duchu patriotyzmu i przywi zania do rodzinnych tradycji. -ej <ygmunt uosabia kosmopolit, niewraliwego na mi!o$ do ziemi i urok krajobrazu nadniemie)skiego, bez

szacunku dla bohaterw powstania styczniowego. *ie rozumie matki i jej patriotycznych sentymentw, wrcz je wy$miewa. 6idzy nimi jest konflikt bez szans na rozwi zanie. %onflikt pokoleniowy w rodzinie pojawia si rwnie w literaturze p"niejszych epok. 1. <apolska w m!odopolskim utworze >6oralno$ pani /ulskiej? przedstawia konflikt pomidzy tytu!ow postaci /ulskiej a jej synem. .ytu!owa bohaterka jest zak!aman , ob!udn mieszczank dla ktrej licz si tylko pieni dze i dobra opinia innych ludzi. #idzi wady innych, a sama nie dostrzega w!asnej hipokryzji. <byszek buntuje si przeciwko ob!udzie matki, jej ko!tu)stwu i moralno$ci na pokaz. <wi zuje si ze s!u c @ank i kiedy dziewczyna zachodzi w ci , chce j po$lubi. 3ezygnuje jednak z planw, gdy dowiaduje si, e po $lubie nie dostanie od matki adnych pienidzy. %onflikt ten pokazuj, e syn buntowa! si tylko pozornie, by moe chcia! wierzy, e jest inny ni matka, jednak okaza! si rwnie duym hipokryt jak ona. +hcia! by$ inny ni /ulka, widzia! jej wady, jednak nie potrafi! si uchroni przed wp!ywem matki na jego w!asne ycie, przystosowuj si do fa!szywej moralno$ci i zasad panuj cych w domu rodzinnym. # .angu &. 6roka konflikt pokole) przybiera troch inn form. # utworze tym ;rtur rodzicw i pragnie przywrci normy panuj ce w przesz!o$ci. Pragn ! powrotu normalno$ci, czyli stanu, gdy to on bdzie mg! buntowa si przeciwko zasadom, a nie jego ojciec czy matka. 6atka nie mog!a zrozumie ;rtura i zada!a mu pytanie7 >ABC dlaczego akurat ty, najm!odszy, chcesz koniecznie mie jakie$ zasady. <awsze bywa!o odwrotnie?. *iespotykanym wcze$niej elementem jest rwnie fakt, e ;rturowi uda!o si zdoby oparcie w przedstawicielu najstarszego pokolenia, wuju 'ugeniuszu. 6!odzieniec ponosi klsk, przegrywa w konflikcie z rodzicami. .aki obrt sytuacji mona interpretowa nie tylko jako konflikt rodzinny, ale te jako klsk ca!ego pokolenia romantykw, aktywistw, ktrzy chcieli zmieni $wiat, poprzez odnowienie dawnych norm. 0ch wysi!ek spotka! si z brutalno$ci totalitaryzmu. *ie tylko w .angu &. 6roka dostrzec mona konflikt pokoleniowy wykraczaj cy poza sfer rodzinn . *a przestrzeni dziejw szczeglnie zarysowa! si konflikt pomidzy idea!ami o$wiecenia a romantyzmu. 3omantycy zarzucali pokoleniu swoich poprzednikw zapatrzenie romantykiem prawa natury i pomijanie uczu romantykiem emocji. .aka postawa jest szczeglnie widoczna romantykiem twrczo$ci romantykiem.

6ickiewicza. # 4D=E roku poeta ten napisa! >2d do m!odo$ci?, utwr ktry sta! si wyrazem buntu przeciwko o$wieceniowym idea!om. 2da do m!odo$ci nawo!uje do dzia!ania, podejmowania nowych wyzwa), do ktrych si! czerpa naley z entuzjazmu m!odych ludzi.

Gtwr

pokazuje

kontrast

midzy

$wiatem

starym

Ao$wieceniowymC,

nowym

AromantycznymC. Podmiot liryczny 2dy do m!odo$ci, czuje si cz$ci grupy, do ktrej zwraca si w swym utworze. 2da jest apelem do wprowadzenia zmian, szukania nowych dziedzin, jednoczenia si z grup . Poeta uwaa, e m!odo$ jest si! sprawcz $wiata. /efinitywnie chce zniszczy pogl dy klasykw, ktry dla niego s bezwarto$ciowe. /la niego, ten 8stary8 $wiat, pokazuje tylko racjonalizm, na zasadzie 8szkie!ka i oka8, natomiast nie wierzy w istnienie intuicji i poznania wewntrznego. Podmiot liryczny zachca, aby zerwa z narzuconymi ograniczeniami. Gwaa, e naley wznie$ si ponad o$wieceniow mentalno$. /ziki przyja"ni, energii do dzia!ania zdoby now wiedz. Pokazuje potg m!odo$ci, jej moliwo$ci. 82da do m!odo$ci8, jest utworem ponadczasowym, w kadej epoce to m!odzi ludzie s gotowi zmienia zastan sytuacj, maj odwag na wprowadzanie nowych pomys!w. 3wnie -. &!owacki pokazuje konflikt pokole) literackich w dramacie >%ordian?. # scenie w podziemiach katedry $w. -ana, podczas dyskusji o zamachu na cara, $cieraj si pogl dy starych i m!odych. Prezes, ktry jest przedstawicielem $wiata >starych? twierdzi, e kade zabjstwo jest grzechem, powo!uje si na fakt, e car zosta! koronowany na krla Polski, a Polacy nigdy nie splamili si zbrodni krlobjstwa. Prbuje ostudzi zapa! m!odziey. Podchor y, ktry jest przedstawicielem $wiata >m!odych? twierdzi, e Polska od lat jest ciemiona i trzeba temu po!oy kres. Prezes uwaa, e kada zbrodnia rodzi zbrodnie, nie ludzie powinni s dzi cara lecz sam ,g. Prezes powo!uje si na swj wiek, uwaa e dziki do$wiadczeniu, wie wicej ni m!odzi ludzie. -est to podej$cie typowe dla pokolenia o$wiecenia. Podchor y zarzuca Prezesowi, e to w!a$nie jego wiek powstrzymuje go przed czynem, wszystkie jego argumenty s argumentami starca >wiecznie $piewasz to samoH @ymn staro$ci piejeszB? Prezes odwo!uje si do warto$ci chrze$cija)skich. Podchor y przedstawia pikn wizj przysz!o$ci wolnej Polski, powo!uje si na swj m!ody wiek, on jest cz!owiekiem czynu, jemu musz wierzy. # ko)cu %ordian, nie mog c przekona zebranych, decyduje si sam dokona zamachu. 6!odo$ i staro$ nie zdo!a!y si porozumie, poniewa adna ze stron nie potrafi!a zrozumie argumentw drugiej, wpatrzona tylko w swoje racje. Poeta epoki pozytywizmu ;. ;snyk rwnie zauway! odwieczne spory nastpuj cych po sobie pokole). # wierszu pt. 8/o m!odych8 zwraca si w poetycki sposb do pokolenia m!odych , ktre powinno szanowa osi gnicia epok minionych. %ade pokolenie ma swoje cele, realizuje je i osi ga sukcesy. *ie mona o tym wszystkim zapomnie. %ade pokolenie kiedy$ przemija, zostawiaj c po sobie m dro$ i wiedz, z ktrej m!odzi powinni nauczy si korzysta i wyci ga wnioski, korzysta nie tylko negowa zastany porz dek. I

6otyw konfliktu pokole) w literaturze mona rozumie jako konflikt pokole) w rodzinie, a w szerszym kontek$cie jako konflikt przedstawicieli rnych epok J$wiata nowych i starych warto$ci. Kiteratura czsto pokazywa!a, e konflikty w rodzinie wynikaj z niedomwie) i niezrozumienia idea!w drugiej strony. .ylko szczera rozmowa pokole) ch zrozumienia drugiej strony, moe przynie$ rozwi zanie takiego konfliktuL jak to pokaza!a '. 2rzeszkowa w >*ad *iemnem?, w przeciwnym razie nie ma szans na jego twrcze rozwi zanie pokole) ktra$, ze stron ponosi klsk. Podobne pod!oe maj konflikty pokole) literackich. Poeci czsto pokazuj , e m!odzi ludzie wyznaj cy nowe idee zazwyczaj neguj poprzedni stan rzeczy, czsto nie zauwaaj c dokona) poprzednich pokole). ;naliza motywu konfliktu pokole) w literaturze sk!ania do refleksji nad tym, e zarwno stare jak i m!ode pokolenia mog od siebie wiele si nauczy, musz jednak ws!ucha si w argumenty drugiej strony i chcie zrozumie ich sytuacj.