NR 1 (9) STYCZE 2014

ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Marze, o ktre warto walczy, Radoci, ktrymi warto si dzieli, Przyjaci, z ktrymi warto by I nadziei, bez ktrej nie da si y Czytelnikom ,,Chrzszcza w 2014 roku yczy redakcja.

Drodzy Czytelnicy! Droga Redakcjo!

Chciaabym bardzo podzikowa Czytelnikom ,,Chrzszcza, ktrzy przez cay ubiegy rok towarzyszyli mi w przeywaniu moich emocji, zwizanych z poszczeglnymi miesicami. Przesyam rwnie podzikowania Redakcji za zamieszczanie moich miesicznych przey na amach miesicznika ,,Chrzszcz. W Nowym Roku 2014 ycz wszystkim czytelnikom, twrcom, wydawcom, redakcji wiele radoci, szczcia, spenienia marze. Stefania Krukowska

SZCZEBRZESZYN

CHRZSZCZ NR 1 3 (9) (7)

Wierzy si rwnie, e warto tego dnia dokadnie Nowy Rok w kalendarzu gregoriaskim przypada posprzta dom, co zapewni ma porzdek w sprawach na dzie 1 stycznia. Jest to wito stae, ktre ma yciowych. Nowy Rok zwyczaje zapomniane charakter zarwno wiecki, jak i kocielny pierwszego stycznia obchodzi si bowiem Obchody Nowego Roku maj swoje korzenie w Kociele katolickim Uroczysto witej Boej w rzymskich tradycjach antycznych, a zwaszcza Rodzicielki Maryi. Dzie ten jest wolny od pracy. w wicie boga pocztkw, bram i drzwi Janusa. Obchody Nowego Roku s cile zwizane Jest to pierwszy dzie roku w kalendarzu z poprzedzajcym go Sylwestrem, a wic ostatnim gregoriaskim, powstaym w wyniku reformy dniem starego roku. W tym czasie organizowane s przeprowadzonej w 1582 roku przez papiea Grzegorza bale i przyjcia, ktrych centralnym punktem jest XIII. czy si z nim wiele tradycji ludowych pnoc jej nastanie wita si zgodnie z tradycj nawizujcych w polskiej obrzdowoci do Boego lampk szampana. Wany element zabawy stanowi Narodzenia i prb zaklcia przyszoci ponadto odpalanie fajerwerkw. Zwyczaj ten na pomylno. wywodzi si z pierwotnych obrzdw wicych si Uwaano zatem, e przebieg 1 stycznia decyduje z noworocznym haasowaniem, ktre miao na celu o przebiegu caego roku. Przysowie: Jaki Nowy Rok, odpdzenie zych mocy, mogcych zagrozi taki cay rok. Sdzono rwnie, e Nowy Rok sprzyja kademu pocztkowi. Powitanie Nowego Roku dziaaniom mogcym zapewni zdrowie, dostatek, stanowi zatem rytualne przejcie z jednej urodzaj i szczcie oraz rnym wrbom. Starano si rzeczywistoci do innej. spdzi Nowy Rok w zgodzie i radoci, aby cay rok Nowy Rok obchodzono 1 stycznia od czasw by szczliwy i wesoy. Juliusza Cezara, a dokadnie od wprowadzenia W Nowy Rok naleao wsta wczenie rano, przez niego kalendarza juliaskiego w 46 r. p.n.e. aby zapobiec ospaoci i lenistwu, umy si w zimnej Wanie ten rzymski cesarz przenis pocztek wodzie, w misce, na dnie ktrej spoczywa srebrny kalendarza z marca na stycze. Na pierwszy dzie pienidz dla zdrowia i urody. W niektrych regionach roku przypadao w Rzymie wito Janusa, boga fornale dworscy, synowie gospodarscy i parobcy oraz drzwi i bram. Od imienia tego bstwa wywodzi si przebieracy noworoczni witali Nowy Rok gonym nazwa pierwszego miesica w wielu jzykach, strzelaniem z batw na wiwat i aby wystraszy zo. szczeglnie germaskich i romaskich (np. niem. W Nowy Rok mieszkacy wsi Ziemi Kieleckiej szli der Januar stycze). gromadnie na sum, z gazkami choiny zielonej W wikszoci krajw wiata Nowy Rok obchodzi zatknitymi za pasem lub zawizanymi w fadach si 1 stycznia. Nieco inaczej wyglda to ubrania, a po powrocie z kocioa zatykali ga w przypadku tradycyjnego kalendarza juliaskiego, za belk sufitu, przeciwko czarom i zym urokom. ktry jest stosowany w liturgii Kocioa Do kocioa udawano si w najlepszych ubraniach, prawosawnego i rozpoczyna si 14 dni pniej. aby oszuka bied. Z kolei w Azji obowizuje kalendarz ksiycowy, Na Pomorzu Zachodnim przed Nowym Rokiem w ktrym data Nowego Roku ma charakter trzeba byo kupi flaszk wdki (koniecznie ruchomy, zwykle wypada jednak w styczniu lub za poyczone pienidze) i przez cay miesic dodawa w lutym. j kroplami do paszy krowom zabieg magiczny Powszechnie praktykowanym zwyczajem majcy spowodowa dostatek mleka i przetworw noworocznym jest wzajemne skadanie sobie mlecznych kosztem wierzyciela, ktremu przez cay ycze, ktre maj zapewni szczcie rok miao brakowa nabiau. i powodzenie. W przeszoci czas ten witano strzelaniem z pistoletw i z bicza, a domy odwiedzali noworoczni koldnicy. Istnieje rwnie wiele przesdw noworocznych. Powiedzenie Jaki Nowy Rok, taki cay rok przestrzega, e planowane bd nie wydarzenia i czynnoci podejmowane tego dnia zwiastuj to, czym czowiek bdzie zajmowa si przez cay rok. Czsto uwaa si te, e w Nowy Rok nie powinno si wkracza z dugami, poniewa bd nam one towarzyszyy przez kolejne 12 miesicy.

Nowy Rok

CHRZSZCZ NR 1 (9)

W Nowy Rok nie naleao udziela adnych poyczek, aby szczcie i dostatek nie opuciy domu. Na drzewach w sadzie wieszano na obfito owocw kosy pene ziaren. W Wielkopolsce w sadach lub na podwrku palono snopek somy, symbolizujcy stary rok i wszystkie ubiegoroczne kopoty i niepowodzenia. Wierzono, e w Nowy Rok na stole powinien lee duy, nie napoczty bochenek chleba, aby chleba i innego jada nie brakowao przez cay rok. Z tych samych wzgldw przyrzdzano obfity witeczny, noworoczny obiad. Tradycyjn polsk potraw noworoczn by dobrze kraszony groch z kapust, kiebasa, chleb i ciasto domowego wypieku oraz piwo. W Sylwestra dziewczta pieky fafernuchy, czyli twarde kulki lub prostokty, romby, ze sodkiego, pieprznego i korzennego ciasta, zagniatanego z dodatkiem marchwi, tartego pasternaku i miodu, przypominajce orzechy woskie, i czstoway nimi przychodzcych w Nowy Rok z wizyt kawalerw. Fefernuchy suyy te do gry w cet i lich. Cet uzyskiwaa osoba, ktrej udao si chwyci parzyst liczb kulek z ciasta, co byo wrb zawarcia maestwa w niedugim czasie; lich (liczba ciastek nieparzysta) oznacza pozostanie w panieskim lub kawalerskim stanie. Wierzono te, e jeli pierwsz osob, ktra przyjdzie z yczeniami w Nowy Rok bdzie mczyzna, to cay rok bdzie szczliwy, a w gospodarstwie bd si rodzi byczki i baranki, natomiast jeli pierwsza przyjdzie kobieta urodz si jawki i owce, a rok w rodzinie bdzie peen swarw. Tego dnia dziewczta wykraday chopcom czci garderoby, a ci musieli wykupi je wieczorem na zabawie z tacami, pacc kapeli i fundujc poczstunek. Kawalerowie natomiast wczenie rano robili psoty gospodarzom majcym na wydaniu crki: rozbierali wozy i wcigali je na dach, chowali narzdzia, bbnili w okna lub smarowali je sadz i farb oraz zatykali kominy. Wystpoway te powszechnie wrby meteorologiczne, ktre zwykle ujte byy w przysowia: Jak na Nowy Rok jasno, w gumnach bdzie ciasno; Jak Nowy Rok jasny i chodny, bdzie roczek pogodny i podny; Kiedy stycze najostrzejszy, tedy roczek najpodniejszy; Jak Nowy Rok mglisty, zjedz kapust glisty. Na Nowy Rok na Kurpiach, Warmii i Mazurach przygotowywano take pieczywo obrzdowe, zwane nowym latkiem. Byy to figurki zwierzce na okrgu,

pieczone jako przysmak dla dzieci i na pomylno hodowli zwierzt. Na Pomorzu nowym latem nazywano kade ciasto noworoczne, ktre krojono na kawaki i rozdawano wszystkim zwierztom domowym rodzaju mskiego (dostawa je ko, byczek, baran itd.) na szczcie i powodzenie w caym roku. W wielu, gwnie poudniowych, regionach Polski na Nowy Rok pieczono specjalne buki i mae okrge lub owalne chlebki, czasami na wierzchu smarowane bryndz i zwane nowym latkiem, koaczkami, szczodrakami, kukieeczkami lub moskaliczkami. Pieczono te koacze lub zwyky chleb, ktry krojono na grube kawaki i jak buki szczodrakowe rozdawano domownikom, przychodzcym do domu nowolecitom, czyli dzieciom w Nowy Rok chodzcym po Szczodrakach. Co ciekawe, gwnie to matki chrzestne miay obowizek pieczenia tych bueczek i ciasta dla wszystkich swoich chrzeniakw. W Nowy Rok przychodzili do domw koldnicy z szopk, Herody, maszkary zwierzce, takie jak turo, ko czy niedwied, jak rwnie nowolecita, dziady noworoczne, rogale (na Warmii i Mazurach) oraz mama noworoczna (na Pomorzu Zachodnim). Popularne te byy yczenia noworoczne, ktre zachoway si w formuach oraz nadrukach na noworocznych kartkach pocztowych. Co ciekawe, napisowi Do siego roku czsto towarzyszyli kominiarze majcy przynie dobrobyt. Kartki mona oglda w zakadce muzeum na portalu pogotowia kominiarskiego . Nowy Rok by te dniem odwiedzin krewnych, ssiadw i zalotnikw. Wchodzcy do domu gocie i przede wszystkim przebieracy noworoczni witali gospodarzy oracj, bdc formu zaklinania zdrowia, urodzaju i wszelkiej pomylnoci: ebycie byli zdrowi, weseli, Jako w niebie anieli cay rok! eby wam si darzyo, kopio, wodzio i dyszlem do stodoy obrcio! ebycie mieli pene komory, pene puda i eby wam gospodyni u pieca nie schuda! ebycie mieli yto jak koryto, ziemniaki jak buraki, buraki jak pniaki I owiesek wsaty, co by by gospodarz bogaty! Tyle wokw, co w pocie kokw, Owieczek, co w lesie mrweczek! Cieliczki jak jedliczki, konie jak gronie, Co by biae grzywy miay i trzema pugami oray, Jak nie trzema to dwoma, jak nie dwoma to jednym, Ale godnym. Tak Wam Boe daj! rdo: B. Ogrodowska, Zwyczaje, obrzdy i tradycje w Polsce, Warszawa 2001.
3

CHRZSZCZ NR 1 (9)

Relacja z Gminnego Spotkania Opatkowego

W niedziel 22 grudnia, na dwa dni przed wigili wit Boego Narodzenia mieszkacy miasta i gminy Szczebrzeszyn spotkali si na Rynku Miejskim, by zgodnie z tradycj podzieli si opatkiem. Na centralny plac miasta przybyli ksia z obu szczebrzeskich parafii, wodarze Miasta i Gminy Szczebrzeszyn oraz harcerze, ktrzy na rce burmistrza Mariana Mazura przekazali betlejemskie wiateko pokoju. Gospodarz gminy zoy wszystkim mieszkacom witeczne i noworoczne yczenia. By czas na amanie si opatkiem i degustacj wigilijnych potraw. Na stoach znalazy si m. in. barszcz, pierogi i kapusta, a take ciasta. Czynny udzia w dzieleniu smakoykw wziy panie z KGW z Bodaczowa i Wielczy. Na ratuszowych schodach zakoldoway zespoy dziaajce przy Miejskim Domu Kultury w Szczebrzeszynie. Kolejno zaprezentowali si: zesp modzieowy ARKADIA pod kierunkiem Mariusza Czochry, Jagoda i Karolina, KOROMYSO - folk maszyna ze Szczebrzeszyna oraz orkiestra dta Echo Kniei na czele z kapelmistrzem Jzefem Magryt. MDK Szczebrzeszyn

Wadze miejskie i kocielne.

Wszyscy piewamy koldy

Ogie Betlejemski przyniesiony przez harcerzy.

yczenie
wszystko co tylko radoci si zwie niechaj ci anio na skrzydach niesie los niech ci speni kade yczenie a ycie rajem na ziemi si stanie
nie znaj co troski niech wszystko zgoa tylko ci szczciem wieci dokoa d co ci niesie na ycia fali niechaj ci z kadej burzy oddali Stanisawa Flis
4

CHRZSZCZ NR 1 (9)

Relacja z Sylwestra na Rynku Miejskim

Mieszkacy Szczebrzeszyna i okolic oraz gocie, licznie zgromadzeni na zabawie sylwestrowej na Rynku Miejskim, egnali stary rok w rytmach disco lat 80. Burmistrz MiG Szczebrzeszyn, Marian Mazur zoy wszystkim obecnym yczenia noworoczne. A o pnocy tradycyjnie nastpi pokaz sztucznych ogni. MDK Szczebrzeszyn

Od redakcji: zachoway si przywileje nadane miastu przez Andrzeja Grk, regulujce: ycie miasta, prawa i obowizki mieszkacw, wymiar podatkw paconych przez mieszczan, sdy. Mylimy, e w porwnaniu do stanu dzisiejszego, regulacje byy bardziej dokadne, za podatki chyba troch nisze.

Przywileje Grkw.
Andrzej Hrabia z Grki, Gnienieski, Walenceski i Najwyszy Starosta wszystkich dbr Szczebrzeszyskich Dziedzic. Wiadomo czynimy wszystkim i kademu, tak obecnym jak i przyszym wiadomo tego nie majcym,

jako stanwszy przede mn Radni Miasta naszego Szczebrzeszyna w swoim i swoich wspobywateli, tudzie wszystkich mieszkacw miasta naszego Szczebrzeszyna imieniu owiadczyli mi, e pisma i przywileje naszych poprzednikw, nadajcych prawa i wolno miastu Szczebrzeszyn przez napady i spustoszenia nieprzyjaci ogniem wraz z wszystkimi zabudowaniami tyche mieszkacw zostay spalone i zupenie zniszczone. I razem pokornie prosili, aeby mieszkacom miasta naszego Szczebrzeszyna pisma i przychylno ku nim askawie udzieli i nada raczyli, wedug ktrego prawida i porzdku mieszkacy tego miasta naszego Szczebrzeszyna zachowa i uporzdkowa byli zobowizani. My przeto rozwaywszy ich prob, e jest suszn i potrzebn, pismo nasze, to jest przywileje takowe im udzieli i nada przedsiwzilimy, jako te odtd udzielamy i nadajemy niniejszem. Najprzd wszyscy mieszkacy tego miasta naszego Szczebrzeszyna razem z jego przedmieciami: Zamojskiem i Bonie, chcemy, aeby uywali prawa magdeburskiego i wedug niego byli sdzeni, ktrego to prawa i teraz miasto uywa wedug obyczaju i zwyczaju innych miast w Krlestwie Polskiem. Apelacja czyli odwoanie si od Wjta miejskiego uczynione do Radcw miejskich, od Radcw miejskich do Starosty Zamku naszego w Szczebrzeszynie, od Starosty naszego na koniec do Nas powinno nastpi. Chcemy, aeby obywatele za wszelkie swoje wykroczenia od wizienia Grodzkiego Szczebrzeszyskiego byli wolnymi, ale za ich wykroczenia wszyscy obywatele i mieszkacy tego miasta Szczebrzeszyna wraz z przedmieciami powinni by karani i wizieni w wizieniu obywatelskiem przez Radnych Miejskich lub Wjta, wedug winy kadego wykraczajcego. Nadto wymienionych obywateli i przedmieszczan wolnemi czynimy od wszelkich ciarw i robocizny, ktremi do tego czasu przez sprawcw od poprzednikw naszych postanowionych byli cieni i uciskani, to jest od: reperacyj grobel okoo sadzawek i staww w dobrach naszych szczebrzeszyskich czyli: szarwarkw, zwzek, podwozw, ktremi ich do tego czasu obciaj. Z powodu za takowego onych uwolnienia od wymwionej robocizny, to jest od szarwarkw, zwzek, podwodw, od ktrych wolnych mie ich chcemy, przyzwolilimy podwyszenie czynszu z domw i ogrodw miejskich, i przedmiejskich.

CHRZSZCZ NR 1 (9)

Ktren to czynsz Nam i Sukcesorom Naszym paci kadego roku w wito witego Marcina s odtd obowizani na wieczne czasy. Wjt za Szczebrzeszyski, ktry z czynszw naszego Miasta Szczebrzeszyna szsty denar pobiera, z tej dopiero wymienionej podwyki nic nie bdzie pobiera. Albowiem to wszystko, co jest podwyszone do Nas i do Sukcesorw naszych nalee ma. W nagej take i wielkiej potrzebie podczas wezbrania wody Obywatele wszyscy bez najmniejszej zwoki i opnienia do utrzymania pdu wody zawsze bd gotowi z obowizku. Nadto obywatele ci, ktrzy pole orne dzier, obowizani bd kadego roku Nam i Sukcesorom naszym z poowy anu jeden dzie kosi, jako dotd zwykli przez chaupnikw i komornikw, rozbija i gromadzi w kopy. Obowizani take bd wszyscy poddani przedmieszczanie, ktrzykolwiek pola dzier, z poowy anu kadego roku nam sze dni bronowa zagony roli, przez jeden dzie snopy zboa z niw dworskich do stod naszych zwozi i sprowadza. Take koo wyboru Radnych miejskich taki ma by porzdek zachowany, e przez Starost naszego Szczebrzeszyskiego w owym czasie bdcego, obrani bd trzej Radni, ludzie szczeglni roztropnoci, dobr saw i nieskaonymi obyczajami zalecajcy si. Czwartego za Radnego obywatele z ca gmin za obior, z ktrych jednego nasz Starosta na Prokonsula czyli gow zamianuje, podug dawnego zwyczaju tego miasta naszego Szczebrzeszyna. Take tyle razy , rzeczeni obywatele, poddani nasi ualali si przed nami, e od ydw szczebrzeszyskich podkupy i przekupstwa wielkie i szachrajstwa we wszystkich gaziach handlu ponosz, a to z tej przyczyny, e ydzi nie poprzestajc na tem, co si w roku podczas jarmarkw i kadorazowych targw na rynku miasta Szczebrzeszyna publicznie sprzedaje i kupuje, zwykli wybiega i wyjeda na wsie do miasta Szczebrzeszyna przylege i tam skry, j, mid, wen podkupuj, odprzedaj z wielk szkod i upadkiem obywateli. I oprcz tego w czasie samych jarmarkw i targw wybiegaj za miasto i na przedmiecia, i wykupuj to wszystko, cokolwiek do rynku ludzie prowadz lub do miejsca na targowisko przeznaczonego i pniej odprzedaj z wielk krzywd tyche obywateli.

My pragnc tak owemu zu zapobiec skutecznie i koniecznie mie chcemy, aeby aden z ydw szczebrzeszyskich nie poway si po wsiach biega lub jedzi ani nawet za miasto i rynek wychodzi w zamiarze przekupstwa na szkod ualajcych si obywateli - dostrzeony na takowym uczynku i przez obywateli do Urzdu doniesiony i tame o podobne przekupstwo przekonany, natychmiast przez samego Starost na wizienie i kar ma by skazany. Udzielamy take Radnym tego miasta Szczebrzeszyna moc i wadz sdzenia ydw szczebrzeszyskich w dwu nastpujcych artykuach: W pierwszym okoo stray ogniowej, gdzie rozkaz Radnych stosownie, jak inni wypeniali, za nieposuszestwo w tym razie maj by ukarani. W drugim artykule, tyczcym si wpyww fiskalnych do kasy miasta, Radni maj moc i wadz takow ciga od ydw, do tego rodzaju opat obowizanych i niemi administrowa. Take dajemy upowanienie na cechy rzemielnikw, aeby kadego roku rzemielnicy, majstrowie wszelkiego rodzaju rzemios, rachunki z wpyww cechowych w ich obecnoci czynili. Nadto pragnc wymienionych obywateli naszych szczebrzeszyskich do zarzdzania i podnoszenia walcych si okoo miasta parkanw ochotniejszymi uczyni, na dochd i kasy oglnej rzeczonego miasta Szczebrzeszyna pozwalamy i przypuszczamy, aeby za obywatele dla wzniesienia dla tyche parkanw wymienionej budowli mieli najprzd ze myna obywatelskiego i kazionnego, w ktrym oni obowizek mynarza peni, jedn trzeci miark wszelkiego ziarna, z ki mynarskiej denar jeden. Take powtre obywatele tego miasteczka pobiera bd wchodowe na reperacj mostw od woza denarw dwa, od wou podobnie, jawki podobnie denarw dwa, od trzech jagnit i owiec denarw dwa. Take od piwowarw za kad beczk piwa przewoonych groszy dwa, od palenia dachwki grosz jeden. Szarwarczne od ydw, z domu ydowskiego od waciciela groszy dwadziecia, od komornika ydowskiego groszy sze. Strna od wszystkich obywateli z domu groszy dwa, od komornika grosz jeden. Radni miasta naszego, rzeczonego, za swoje posugi, ktre na oglne dobro miasta peni, pewne wynagrodzenie niechaj maj. Przeto Burmistrzom z Radnymi teraz i na zawsze bdcymi dajemy i pozwalamy uycie wieczne ich samych. Prcz tego pozwalamy im stawia i budowa kramiki. O ile potrzeba ich bdzie okoo ratusza do sprzedawania masa, oleju, krup, mki, maku, nasion i jarzyn,

CHRZSZCZ NR 1 (9)

z ktrych to kramikw od przekupek dochd na uytek domu prezydujcych nalee powinien. Rzeczonych take Radnych uwalniamy i wolnymi czynimy na zawsze od opat obywatelskich. Take, co si tyczy ki mynarskiej pod grodem bdcej, ktrej rzeczeni Obywatele s posiadaczami, e na pastwisko dla naszych koni zajta zostaa, przeto, eby przez nas adnej szkody i krzywdy nie cierpieli, natychmiast one wypuszczamy, dajemy i pozwalamy uywa inn k nazwan (nieczytelne), ktr to k w miejsce owej, ktrmy na pastwisko nasze obrcili, im na uytek wieczny ma pj. Co wszystko w ogle i poszczeglne, jak jest wyej opisane, im niniejsze ze wszystkimi zastrzeeniami i przynalenociami przez Nas dane, pozwolone i zachowane, eby miao moc wiecznej trwaoci, przyrzekamy i Sukcesorw naszych obowizujemy, oraz dla wikszej temu wszystkiemu wiary i pniejszej powagi Piecz nasz na niniejszym pimie wycisn i takow na sznurze zawiesi rozkazalimy. Dano w Zamku naszym Komin, w pitek przed w. Mateuszem roku Paskiego 1560, w przytomnoci szlachetnie urodzonych Wacawa Leszczyskiego, Kaspra Zabrzezowskiego, Jana Sulikowskiego, dbr naszych najwyszych przestrzegaczw i innych bardzo wielu wasn rk podpisanych. W roku 1583 spon zamek Szczebrzeszyski wraz ze wszystkimi aktami. I dopiero na skutek proby wniesionej przez Grk, a popartej aktami sdowymi, Stefan Batory, stwierdziwszy prawdziwo dowodw, w tym samym roku, w dniu 12 grudnia przywilejem wydanym w Lublinie zatwierdza, a tym samym ponawia wszystkie dawne przywileje.

Tadeusz Kuncewicz ps. ,,Podkowa.

Boek lasu, pa serca wzrusza Niech kady zazdro sw schowa W gniewie porywczy, lecz chop dusza Oto porucznik "Podkowa" (Fraszka na "Podkow" B. Aapina) Tadeusz Kuncewicz urodzi si 16 listopada 1916 roku w Fastowie koo Kijowa. Dziecistwo i lata modziecze spdzi na Kresach. W Kowlu ukoczy szko powszechn i 3- klasow szko handlow. W roku 1934 zosta przyjty do 4- klasowej Pastwowej Szkoy Handlowej w Stanisawowie, a po jej ukoczeniu powoany zosta do suby wojskowej, ktr peni w latach 1935 -1936 jako podchory Dywizyjnego Kursu Podchorych Rezerwy 27 Dywizji Piechoty w ucku i 50 Puku Piechoty w Kowlu.

Sub wojskow zakoczy w stopniu kaprala podchorego rezerwy. Po przeszkoleniu na kursie kolejowym podj prac w charakterze dyurnego ruchu na stacji kolejowej w Ruskich Piaskach, gdzie pracowa do wybuchu wojny, a pniej przenis si do pracy w Tarzymiechach. Jesieni 1939 roku wstpi do konspiracyjnej organizacji Zwizek Czynu Zbrojnego w Nieliszu, po czym przeszed do Zwizku Walki Zbrojnej - Armia Krajowa (ZWZ - AK). Po kilu akcjach plutonu nieliskiego wzmogo si zagroenie i T. Kuncewicz ps. ,,Wierny porzuci wiosn 1941r. prac na kolei i przenis si do pracy w konspiracji. Zmieni pseudonim na ,,Kmicic. Zosta adiutantem ,,Adama (Stanisawa Prusa) dowdcy Oddziaw 9 puku piechoty. Wojenna biografia T. Kuncewicza ,,Podkowy zostanie przekazana czytelnikom w nastpnych numerach ,,Chrzszcza. Przez cay okres walk wyzwoleczych da si pozna jako dowdca, ktry najbardziej ceni bezpieczestwo powierzonych mu onierzy. Wtedy powstao powiedzenie, ,,e jako dowdca mia takie szczcie od Boga, i w jego oddziale gino najmniej onierzy. By kochany i podziwiany przez podwadnych, szanowany za swoj postaw przez przeoonych Koniec wojny w lipcu 1944 roku nie speni pokadanych nadziei. Zamiast wolnoci nastpia kolejna, jeszcze gorsza niewola. Nastpiy aresztowania i represje wobec onierzy Armii Krajowej i innych organizacji walczcych o prawdziw wolno. ,,Podkowa podj rwnie desperack walk z nowymi okupantami. O tym take w nastpnych numerach ,,Chrzszcza. R. O czynach dzielnych "Podkowiakw" istniao wiele pieni, autorami ktrych byli "ludzie z lasu". Do druku zebra je i opracowa Jan Kryk "Topola". Wydane zostay staraniem dr. Zygmunta Klukowskiego pod pseudonimem "Podwiski" (rodowe nazwisko matki doktora) jako "Pieni oddziaw partyzanckich Zamojszczyzny" (1944).

Podkowiacy
W kadym oknie dziewczt modych wida gowy, Kiedy przez wie idzie kompania Podkowy. Oj da, oj dana! Kompanio kochana, Nie masz jak Podkowa, nie! Kade dziewcz kocha onierza Polaka Lecz z wszystkich najbardziej pragnie Podkowiaka Oj da, oj dana... itd.

CHRZSZCZ NR 1 (9)

I sam pan porucznik take z tego synie, e kadej spotkanej serce wzi dziewczynie. oj da, oj dana... itd. Gdy si nasz porucznik przed frontem pokae, Serce raniej bije, promieniej twarze Oj da, oj dana... itd. Nic nam grad kartaczy szwabskich nie poradzi, Gdy nas sam Podkowa do boju prowadzi. Oj da, oj dana... itd. Prowad nas prowad, drogi poruczniku, W pieko z tob pjdziem w niezachwianym szyku! Oj da, oj dana ...itd. Baczno! Rwnaj w prawo! Ju wiara gotowa, Leci w niebo okrzyk : Niech yje Podkowa! Oj da, oj dana...itd.

Tadeusz Kuncewicz ,,Podkowa

Powstanie i dziaalno II Batalionu OP 9 pp.

Formalne nadanie oddziaom partyzanckim Inspektoratu Rejonowego ,,Zamo nazwy Oddziaw Partyzanckich 9 puku piechoty zostao udokumentowane rozkazem Komendy Okrgu L 1424 z dnia 30 XI 1943 r. z podpisem: Dyrektor w/z ,,Wir (Franciszek ak). Dnia 20 maja 1944 r. dowdca Oddziaw 9 p. piechoty. AK ,,Adam (Stanisaw Prus) wyda rozkaz w sprawach personalnych OP 9. Dowdc II Baonu zosta mianowany ppor. ,,Podkowa (Tadeusz Kuncewicz), a jego zastpc - ppor. ,,Dan (Jan Brochowski). Przytoczonym wyej rozkazem oddziay partyzanckie Obwodu Zamo i Obwodu Bigoraj otrzymay kryptonim OP 9, co oznaczao OP Oddziay Partyzanckie, za cyfra 9 nawizywaa do 9 puku piechoty Legionw, stacjonujcego do wrzenia 1939 r. w Zamociu.

Na terenie gminy Nielisz d-ca placwki AK ,,Skiba (Edmund Mazur) poleci ,,Wiernemu (Tadeusz Kuncewicz) utworzy pluton, ktry mia by gotowy do akcji na wiosn 1040 r.. Tak te si stao. Zastpc ,,Wiernego zosta ,,Elski (Ksawery Szarlip). Pluton skada si przewanie z podoficerw i szeregowych, ktrzy odbyli sub wojskow przed wojn. Oddzia wszed pniej do oddziau partyzanckiego ,,Podkowy, ktry w sile batalionu by w skadzie OP 9. W kwietniu 1941 r. w akcji na kas gminn w Starym Zamociu wzi udzia ,,Czwrka z plutonu nieliskiego. Na terenie gminy Nielisz nastpiy aresztowania. Zosta aresztowany komendant placwki ,,Skiba oraz ,,Czwrka. Na skutek zagroenia ,,Wierny porzuci prac na kolei i przeszed cakowicie do pracy w konspiracji. Zmieni pseudonim na ,,Kimicic i zosta adiutantem ,,Adama. Bra rwnie udzia w akcjach prowadzonych przez oddziay szturmowe, m. in. 4 VII 1941 r. w akcji na kas gminn w Suowie. We wrzeniu 1941 r. w akcji na kasjera ,,Spoem w Zamociu zosta zabity andarm. Niemcy wyznaczyli nagrod za ujcie sprawcw. W kocu 1941 r. komendant oddziaw szturmowych ,,Rust vel ,,Wisman wraz z kilkoma ludmi zosta aresztowany w Warszawie. ,,Wisman wyda Niemcom sie organizacyjn oddziaw szturmowych, magazyn broni oraz znanych dziaaczy konspiracyjnych. Po zlikwidowaniu ,,Wismana przez grup ,,Norberta (Jan Turowski) w kwietniu 1942 r. komendant ,,Adam powierzy ,,Kmicicowi odbudow organizacji na zachodnim terenie Obwodu Zamo. Po wykonaniu tego zadania ,,Kmicic otrzyma polecenie zorganizowania oddziau dywersyjnego. Zmieni te pseudonim z ,,Kmicica na ,,Podkow. W skad oddziau weszy plutony ze Zwierzyca d-ca ,,Wit, okoo 120 ludzi, gwnie robotnicy z fabryki mebli, browaru i tartaku w Zwierzycu. Pluton ze Szczebrzeszyna wzmocniony nowo zwerbowanymi ochotnikami d-ca ,,Mongo (Aleksander Bortkiewicz); pluton z terenu Gruszka Zaporska i Suw d-ca ,,Elski 2 (Stanisaw Mazur); pluton z placwki Nielisz d-ca ,,Elski (Ksawery Szarlip); grupa z terenu Tereszpola d-ca ,,Most (Czesaw Jwiakowski). Zastpc zosta ppor. ,,Dolina (Adam Piotrowski). W grudniu 1942 r. ,,Adam poleci ,,Podkowie wykona akcj dywersyjn na stacji Ruskie Piaski. ,,Podkowa wyznaczy do akcji jedn druyn z Suowa i jedn druyn z Nielisza.

CHRZSZCZ NR 1 (9)

W nocy z 16 na 17 grudnia 1942 r. spalono czciowo most i wie cinie oraz postrzelano wagony cysterny stojce na stacji Ruskie Piaski. W listopadzie 1942 r. Niemcy zaczli wysiedlanie ludnoci polskiej z Zamojszczyzny. W odpowiedzi Armia Krajowa na terenie caego Inspektoratu podja wzmoon dywersj przeciw Niemcom. Na rozkaz ,,Adama ,,Podkowa mia wykona w noc sylwestrow sabota na linii kolejowej Rejowiec Zawada Beec. Gwnym zadaniem byo wysadzenie mostu i zniszczenie wiey cinie na stacji kolejowej Ruskie Piaski, spalenie wiey cinie na stacji w Szczebrzeszynie oraz w Krasnobrodzie. Zadania te ,,Podkowa rozdzieli nastpujco: 1) ppor. ,,Dolina, plut. ,,Osa oraz bosman miner ,,Reja (Micha Zawilak) wraz z plutonem onierzy maj wysadzi most i zniszczy wie cinie na stacji Ruskie Piaski. 2) plut. ,,Wit (Micha Wysocki) wraz z druyn ma spali wie cinie na stacji Szczebrzeszyn. 3) sier. ,,Most (Czesaw Jwiakowski) wraz z druyn ma spali wie cinie na stacji Krasnobrd. ,,Reja 1 stycznia wysadzi most, naprawiony po podpaleniu w dn.16 XII 1942 r. Zostay zniszczone rwnie urzdzenia techniczne stacji. Na stacji Szczebrzeszyn ,,Wit spali wie cinie. Na stacji Krasnobrd ,,Most wraz z por. ,,Grud (Stefanem Krzaczkiem), ktry obj dowdztwo, spali wie cinie. Wysadzenie mostu oraz spalenie wie cinie na dwch stacjach kolejowych zdezorganizowao komunikacj kolejow na tej linii. Dziaalno oddziaw nasilia si z pocztkiem 1943 r.. W pierwszych dniach lutego do miejscowoci Lasowce koo Bondyrza przybya kompania por. ,,Podlaskiego (Piotr Zomaniec). Por ,,Podlaski wysa do Zwierzyca cznika ,,Pingwina (Bolesaw Sobieszczaski) celem nawizania cznoci z ,,Adamem. ,,Pingwin skontaktowa si z ,,Podkow, ktry doprowadzi go do ,,Adama. Wszyscy trzej: ,,Adam, ,,Pingwin i ,,Podkowa udali si do wsi Lasowce. Po naradzie z por. ,,Podlaskim ,,Adam poleci wycofa oddzia do lasu. Teje nocy ,,Adam i ,,Podkowa wyruszyli w drog powrotn do Zwierzyca. Do szosy Zwierzyniec Jozefw odwiz ich patrol z oddziau. Podjedajc do szosy, usyszeli szum motorw. ,,Adam poleci zatrzyma sanie. Z ,,Podkow podeszli na skraj lasu koo gajwki Kruglik. Po chwili na drodze ukaza si samochd osobowy, a za nim kolumna zwarta 10 samochodw ciarowych penych Niemcw.

Maa przerwa i nastpna dziesitka. Tak przejechao 60 samochodw. Jeden z onierzy powiedzia: ,,Jad na nas. Komendant ,,Adam wyj notatnik i napisa polecenie dla por.. ,,Podlaskiego, aby niezwocznie wycofa si z lasu. Meldunek do por. ,,Podlaskiego odwiz eskortujcy nas onierz. Komendant ,,Adam i ,,Podkowa bez przeszkd dotarli do Zwierzyca. Niestety, Niemcy zaskoczyli kwaterujcy w Lasowcach oddzia, ktry ponis due straty w ludziach i sprzcie. Komendant ,,Adam wyda ,,Podkowie rozkaz zamknicia drogi Zwierzyniec Jzefw. ,,Podkowa wyznaczy pluton ze Zwierzyca, do ktrego doczy ,,Osa (Wincenty Kot), razem udali si na zasadzk. Okoo godz. 10 dnia 5 II 1943 r. nastpio starcie z andarmeri. Po ostrzelaniu przez oddzia Niemcy wycofali si, w akcji spalono jeden samochd, zgino 2 Niemcw, 1 zosta ranny. W tym dniu druyna ,,Mosta (Czesaw Jwiakowski) zamkna drog do Grecka w rejonie Tereszpola, a oddzia por. ,,Grudy (Stefan Krzaczek) drog Zwierzyniec Florianka. Po 10 lutego stan napicia zmala; Niemcy zaprzestali wysiedle na tych terenach. Nasze rozpoznanie donioso, e Niemcy podwo winie z Bigoraja do Zwierzyca do stacji Biay Sup, gdzie przeadowuj je do wagonw normalnotorowych i wioz dalej. ,,Podkowa uzgodni z d-c miejscowego oddziau ,,Witem (Micha Wysocki) akcj rekwizycji wi. W dniu 25 III1943 r. mia nadej kolejny transport. W akcji wzili udzia onierze ze Zwierzyca pod dowdztwem ,,Wita, cz ludzi (wraz z furmankami) z Tereszpola pod dowdztwem ,,Osy, a take ppor. ,,Dolina. Na stacji Zwierzyniec Biay Sup rozbito patrol niemiecki, skadajcy si z 1 Niemca i 11 ,,Turkmenw. Zdobyto 1 rkm radziecki, 1 pistolet vis, 10 karabinw oraz granaty. Zabrano paszcze i hemy. Nastpnie przy pomocy lokomotywy podstawiono wagon wi na przejazd, gdzie po uprzednim zastrzeleniu zaadowano je na furmanki. Po cigniciu ubezpieczenia oddzia skierowa si na kwatery. Pozostaych przy yciu ,,Turkmenw i Niemca puszczono wolno. Na pocztku kwietnia 1943r. oddzia Podkowy ponis du strat w ludziach i sprzcie. W dniu 6 IV 1943r. druyna z Radecznicy pod dowdztwem ppor. Doliny (Adama Piotrowskiego), w czasie powrotu z akcji wpada w zasadzk w rejonie wsi Rozopy. Z 16 onierzy 7 zostao zabitych. Reszta, w tym 6 ciko rannych, zdoaa zbiec. Represji nie byo. C.d.n.

CHRZSZCZ NR 1 (9)

niemow nie jestem tylko tajemniczym jam sw tajemnic po przodkach odziedziczy A Sowo stao si Ciaem i zamieszkao wrd i swej tajemnicy nie zdradz nikomu nas w. Jan ( Prolog 14) nawet za cen usunicia z tronu Jezus Malusieki wyrzekn si tronu, wyrzekn si wadzy Ley wrd stajenki ale tajemnicy przed nikim nie zdradz I czeka na ludzi... i nikt mnie nie ugada, za apwk nie kupi, By Go odwiedzili... cho jestem rok mody, ale em niegupi. A wiec nie zwlekajcie, Stanisawa Flis Szybko przybywajcie Przychodzcy "gocie" Zawsze s Mu mili. twj wasny dom Nie potrzebne Jemu Sprbuj zbudowa dom Srebro ani zoto, cichy, ciepy i jasny, Ani adne tym lecz pamitaj o jednym, Podobne upominki eby nie by za ciasny. Bardzo Go ucieszy, Kto ku Niemu spieszy Moe by murowany I przynosi w darze z pokojem dla kadego Swe dobre uczynki. lecz pamitaj o jednym Serca wic otwrzcie, nie buduj za ciasnego. Cnoty w nich ucie; Czystoci, pokory Moe by may z ogrdkiem, Mioci bliniego... z pokojem na poddaszu Potem Go zaprocie, gdzie pord gszczu krzeww Aby w nich zagoci. suchaby kwilenia ptaszt. I bd kolebk Jezusa Maego Jak kwiatw wizanki, I jeli nie chcesz na staro Mie koysanki, zna smaku drewnianych talerzy Szept modlitwy szczerej pamitaj, e od kolebki Dzieci uraduje. dziecko poznawa naley. A wic, nie zwlekajcie Szybko przybywajcie! Poznawa i wychowywa Niech On w sercach waszych najlepiej przez dobry przykad, Na zawsze krluje.. . ktrego nie zastpi grudzie 1995 roku - Rekolekcje Adwentowe nawet najlepszy wykad. dedykuj Ks. Jzefowi Moskalskiemu z Jordanowa i jego uczniom w Bystrej. I nawet jeli w twym domu Krystyna z Izraela nie braknie ptasiego mleka, na nic wszelkie starania jeli zabraknie czowieka.

Kolda

z Rokiem Nowym rozmowa

witaj Nowy Roku - wadco przyszych dni powiedz co przyniesiesz mi powiedz co przyniesie lato gorce gdy na polu dojrzej kosy pachnce powiedz co przyniesiesz w zimowe dni wesele i rado moe smutek i zy czy wojna czy pokj czeka nas w tym roku to od twej decyzji zaley Nowy Roku ty znasz nasz przyszo czarodziejskie masz oczy ty wiesz jakim trybem ycie si potoczy lecz czemu nie mwisz, nie rzekniesz ni sowa chyba Nowy Roku ty jeste niemowa
10

Sprbuj zbudowa dom cichy, ciepy i jasny, lecz pamitaj o jednym, eby nie by za ciasny. A dom twj bdzie na pewno cich przystani w przyszoci jeli w nim nie zabrako zrozumienia, wiary, mioci. Maria Oleniak

CHRZSZCZ NR 1 (9)

Nowoci wydawnicze

Szczliwego Nowego Roku 2014 yczy Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna w Szczebrzeszynie. Anna Kozowska i Wanda Pomaraska - uczestniczki W styczniu proponujemy Pastwu dwie nowoci Klubu Amatora Plastyka dziaajcego przy MDK ksikowe. w Szczebrzeszynie zdobyy nagrody specjalne II Oglnopolskiego Biennale Twrczoci Fotograficznej i Plastycznej pt. Skarby UNESCO w Europie Zamo 2013. Wicej informacji o samym konkursie mona znale na stronie organizatora. To ju kolejny sukces w bogatym dorobku Klubu Amatora Plastyka, dziaajcego pod kierunkiem gwnego instruktora MDK Anny Ciebie.

Uczestniczki Klubu Amatora Plastyka nagrodzone w Zamociu

ycie po mierci jest prawdziw histori czowieka skazanego na mier, ktry po latach odzyska wolno. Damien Echolos spdzi osiemnacie lat w celi mierci za zbrodni, ktrej nie popeni. W amerykaskich wizieniach przebywa obecnie 3125 winiw skazanych na mier. Ten rodzaj kary obowizuje nadal a w 34 stanach. Przypadek Damiena Echolsa kae zastanowi si, jak wiele niesusznych wyrokw wyday dotd sdy i jak wiele z nich wykonano.

Pavl Doherty Templariusz pierwszy tom znakomitego cyklu to niezwyka opowie o pocztkach tajnej organizacji i otaczajcych je mrokach tajemnicy, morderstwach i intrygach. Zapraszamy MGBP w Szczebrzeszynie

MDK Szczebrzeszyn

11

CHRZSZCZ NR 1 (9)

Relacja z Koncertu Noworocznego

zorganizowanego w ramach 22. finau Wielkiej Orkiestry witecznej Pomocy w Szczebrzeszynie. W niedziel, 12. stycznia 2014r. o godzinie 13.00. w sali widowiskowej MDK w Szczebrzeszynie odby si NOWOROCZNY KONCERT w ramach 22 Finau Wielkiej Orkiestry witecznej Pomocy. Do wsparcia akcji chtnie przyczyy si zespoy ze Szczebrzeszyna, dziaajce przy Miejskim Domu Kultury oraz modzie z Gimnazjum w Szczebrzeszynie. W programie zaprezentoway si: grupa teatralna "Carpe Diem", zesp wokalny "Mode ywioy", zesp wokalno-instrumentalny "Arkadia", "Koromyso Folk Maszyna ze Szczebrzeszyna", "Szczebrzeska Kapela Podwrkowa" oraz gocinnie zesp "Iskierki" z GOK w Nieliszu. MDK Szczebrzeszyn

Chrzszcz miesicznik informacyjny Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1 E-mail: sps@onet.eu Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj

www.chrzaszcz.com.pl

12