obrt gospodarczy

<%r f

Prawo handlowe

Spka publiczna - niezwyka" spka akcyjna

Zbywalno akcji wydanych za wkady niepienine
Akcje obejmowane w zamian za wkady niepienine powinny pozosta imiennymi do dnia zatwier- l dzenia przez najblisze zwyczajne walne zgromadzenie sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w ktrym nastpio pokrycie tych akcji, i w cigu tego okresu nie mog by zbyte ani zastawione (art. 336 k.s.h.). Do tego czasu akcje te zatrzymuje si w spce na zabezpieczenie roszcze o odszkodowanie z tytuu niewykonania lub nienaleytego wykonania zobowiza do wniesienia wkadw niepieninych. Roszczeniom tym suy pierwszestwo zaspokojenia przed innymi wierzytelnociami nieuprzywilejowanymi. Ograniczenia te nie dotycz jednak akcji obejmowanych w razie podwyszenia kapitau w spkach publicznych oraz r wydawanych w przypadku czenia, podziau i przeksztacania spek.

Milada Czajkowska

Spka publiczna jest spk akcyjn, ale nie tak zwyk". Rzdzi si swoimi prawami, odmiennymi od stosowanych przez zwyke" spki akcyjne.
ecydujce o nabyciu statusu spki publicznej jest wprowadzenie do publicznego obrotu akcji nalecych do przynajmniej jednej emisji. Wprowadzenie do publicznego obrotu po raz pierwszy akcji danej spki moe zosta ograniczone tylko do czci akcji z caej emisji. Odmiennie sytuacja przedstawia si przy nastpnych emisjach dokonywanych przez spk, gdy na mocy art. 84 ust. 1 ustawy - Prawo o publicznym obrocie papierami wartociowymi (dalej ustawa") powinny by one w caoci wprowadzone do publicznego obrotu, jeeli spka ma siedzib na terytorium Polski. Kodeks spek handlowych (dalej k.s.h.) zawiera liczne przepisy odnoszce si wycznie do spek publicznych, traktujc je nieco odmiennie od zwykych spek akcyjnych". Odrbnoci te zostan omwione poniej.

Imienne wiadectwa depozytowe

Artyku 328 6 k.s.h. przyznaje akcjonariuszowi spki publicznej uprawnienie do imiennego wiadectwa depozytowego wystawionego przez podmiot prowadzcy rachunek papierw wartociowych. Na danie posiadacza rachunku papierw wartociowych podmiot prowadzcy ten rachunek

30

wystawia mu, oddzielnie dla kadego rodzaju papierw wartociowych, imienne wiadectwo depozytowe. W treci wiadectwa moe zosta wskazana, na danie posiadacza rachunku, cz papierw wartociowych zapisanych na rachunku. wiadectwo zawiera: 1) firm (nazw), siedzib i adres wystawcy wiadectwa oraz numer wiadectwa, 2) liczb papierw wartociowych, 3) rodzaj i kod papieru wartociowego, 4) firm (nazw), siedzib i adres emitenta, 5) warto nominaln papieru wartociowego, 6) imi i nazwisko lub nazw (firm) i siedzib oraz adres posiadacza rachunku papierw wartociowych, 7) informacj o ograniczeniach przenoszenia papierw wartociowych lub o ustanowionych na nich obcieniach, 8) dat i miejsce wystawienia wiadectwa, 9) cel wystawienia wiadectwa i termin wanoci. Papiery wartociowe dopuszczone do publicznego obrotu nie maj formy dokumentu, a prawa w nich zawarte powstaj z chwil zapisania papierw po raz pierwszy na rachunku papierw wartociowych i przysuguj osobie bdcej posiadaczem tego rachunku (art. 7 ustawy).

Prawo gosu z akcji, na ktrych ustanowiono zastaw lub uytkowanie

Zastawnik i uytkownik mog wykonywa prawo gosu z akcji imiennej lub wiadectwa tymczasowego, na ktrej ustanowiono zastaw lub uytkowanie, jeeli przewiduje to czynno prawna ustanawiajca ograniczone prawo rzeczowe oraz gdy w ksidze akcyjnej dokonano wzmianki o jego ustanowieniu i o upowanieniu do wykonywania prawa gosu (art. 340 1 k.s.h.). Statut spki WWW.INFOR.PL

PRAWO P R Z E D S I B I O R C Y NR 4/2002

obrt
moe przewidywa zakaz przyznawania prawa gosu zastawnikowi lub uytkownikowi akcji albo moe uzaleni przyznanie takiego uprawnienia od zgody okrelonego organu spki. Jednake zgodnie z art. 340 3 k.s.h., w okresie gdy akcje dopuszczone do publicznego obrotu, na ktrych ustanowiono zastaw lub uytkowanie, s zapisane na rachunkach papierw wartociowych w domu maklerskim lub w banku prowadzcym rachunki papierw wartociowych, prawo gosu z tych akcji przysuguje akcjonariuszowi.

gospodarczy
sze spek publicznych powinni natomiast zoy w spce imienne wiadectwa depozytowe wystawione przez podmiot prowadzcy rachunek papierw wartociowych zgodnie z przepisami o publicznym obrocie papierami wartociowymi.

Dzie dywidendy
Przez dzie dywidendy, zgodnie z art. 348 2 k.s.h., naley rozumie dzie, wedug ktrego ustala si list akcjonariuszy uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy. Uprawnionymi do dywidendy s akcjonariusze, ktrym w dniu podjcia uchway o podziale zysku przysugiway akcje. Jednake, jeeli przewiduje to statut spki, akcjonariusze mog uchwa podjt na zwyczajnym walnym zgromadzeniu zdecydowa, e uprawnionymi do dywidendy bd akcjonariusze, ktrym przysugiway akcje w dniu wskazanym w uchwale. W odniesieniu do spek publicznych w art. 348 3 k.s.h. wprowadzono dodatkowy wymg, e dzie dywidendy moe by wyznaczony na dzie powzicia uchway o podziale zysku albo w okresie kolejnych trzech miesicy, liczc od tego dnia. W spkach publicznych walne zgromadzenie wyznacza take termin wypaty dywidendy.

w zakresie prawa gosu nie dotyczy jednak spek publicznych (art. 351 2 k.s.h.). W odniesieniu do spek publicznych przyjta zostaa bezwzgldna zasada jedna akcja - jeden gos". Zachowano jednak dotychczasowe akcje wielogosowe, ktre zostay przyznane w spkach akcyjnych przed dniem wejcia w ycie k.s.h. zgodnie z zasad praw nabytych (art. 613 1 k.s.h.), a take zachowano moliwo przyznawania akcji maksymalnie piciogosowych dla Skarbu Pastwa w spkach zawizanych po 1 stycznia 2001 r., ale nie pniej ni do 31 grudnia 2004 r. (art. 625 k.s.h.).

Przymusowy wykup akcji

Walne zgromadzenie moe powzi uchwa o przymusowym wykupie akcji akcjonariuszy reprezentujcych mniej ni 5 proc. kapitau zakadowego przez nie wicej ni piciu akcjonariuszy, posiadajcych cznie nie mniej ni 90 proc. kapitau zakadowego (art. 418 1 k.s.h.). Uchwaa wymaga wikszoci dziewiciu dziesitych gosw oddanych. Statut spki moe przewidywa surowsze warunki powzicia uchway o przymusowym wykupie akcji. Przepisw o przymusowym wykupie akcji nie stosuje si jednak do spek publicznych.

Miejsce odbycia walnego zgromadzenia

Walne zgromadzenie akcjonariuszy odbywa si w siedzibie spki (art. 403 k.s.h.). Moe odby si take w miejscowoci bdcej siedzib giedy, na ktrej s dopuszczone do obrotu giedowego akcje spki. Statut moe zawiera odmienne postanowienia dotyczce miejsca zwoania walnego zgromadzenia, jednake zgromadzenia mog si odbywa wycznie na terytorium RP.

Powdztwo o uchylenie uchway walnego zgromadzenia

W przypadku spki publicznej termin do wniesienia powdztwa o uchylenie uchway walnego zgromadzenia wynosi miesic od dnia otrzymania wiadomoci o uchwale, nie pniej jednak ni trzy miesice od dnia powzicia uchway (art. 424 2 k.s.h.).

Uczestnictwo w walnym zgromadzeniu

Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu przysuguje uprawnionym z akcji imiennych i wiadectw tymczasowych oraz zastawnikom i uytkownikom, jeeli zostali wpisani do ksigi akcyjnej co najmniej na tydzie przed odbyciem walnego zgromadzenia, a posiadaczom akcji na okaziciela - jeeli dokumenty akcji zostan zoone w spce co najmniej na tydzie przed terminem tego zgromadzenia i nie bd odebrane przed jego ukoczeniem (art. 406 k.s.h.). Zamiast akcji mog by zoone zawiadczenia wydane na dowd zoenia akcji u notariusza, w banku lub domu maklerskim majcym siedzib lub oddzia w RP, wskazanym w ogoszeniu o zwoaniu walnego zgromadzenia. Akcjonariu-

Powdztwo o stwierdzenie niewanoci uchway walnego zgromadzenia

Powdztwo o stwierdzenie niewanoci uchway walnego zgromadzenia w przypadku spki publicznej powinno by wniesione w terminie trzydziestu dni od dnia ogoszenia uchway, nie pniej jednak ni w terminie roku od dnia jej powzicia (art. 425 3 k.s.h.).

Uprzywilejowanie akcji
Spka moe wydawa akcje o szczeglnych uprawnieniach, ktre powinny by okrelone w statucie (akcje uprzywilejowane) (art. 351 1 k.s.h.). Uprzywilejowanie moe dotyczy w szczeglnoci prawa gosu, prawa do dywidendy lub podziau majtku w przypadku likwidacji spki. Uprzywilejowanie

Prawo poboru
Wykonanie prawa poboru akcji spki publicznej nastpuje w jed-

WWW.PRAWOPRZEDSIEBIORCY.INFOR.PL

P R A W O P R Z E D S I B I O R C Y NR 4 / 2 0 0 2

31

obrt gospodarczy

Trzeba wiedzie
Statuty spek zawizywanych po 1 stycznia 2001 r., w ktrych akcjonariuszem jest Skarb Pastwa, mog do 31 grudnia 2004 r. przewidywa uprzywilejowanie akcji Skarbu Pastwa co do gosu. Nie mona jednak przyzna Skarbowi Pastwa wicej ni 5 gosw na jedn akcj. nym terminie, wskazanym w prospekcie (art. 436 k.s.h.). Termin, do ktrego akcjonariusze mog wykonywa prawo poboru akcji, nie moe by krtszy ni dwa tygodnie od dnia ogoszenia prospektu. Akcjonariusze spki publicznej, ktrym suy prawo poboru, mog w terminie jego wykonania dokona jednoczenie dodatkowego zapisu na akcje w liczbie nie wikszej ni wielko emisji, w razie niewykonania prawa poboru przez pozostaych akcjonariuszy. Akcje objte dodatkowym zapisem zarzd przydziela proporcjonalnie do zgosze, a akcje nie objte w tym trybie zarzd przydziela wedug swojego uznania, jednak po cenie nie niszej ni cena emisyjna. go. Jeeli walne zgromadzenie, zwoane w celu powzicia uchway w sprawie kapitau docelowego, nie odbyo si z powodu braku kworum, mona zwoa kolejne walne zgromadzenie. W przypadku spki publicznej uchwaa takiego walnego zgromadzenia moe by powzita bez wzgldu na liczb akcjonariuszy obecnych na zgromadzeniu, chyba e statut stanowi inaczej.

Zarzd spki publicznej dokonuje zgoszenia w terminie tygodnia po upywie kadego kolejnego miesica, liczc od dnia wydania pierwszego dokumentu akcji. Jeeli w danym miesicu nie wydano akcji w trybie warunkowego podwyszenia kapitau zakadowego, zarzd zawiadamia o tym sd rejestrowy.

czenie si spek
czenie si spek wymaga uchway zgromadzenia wsplnikw lub walnego zgromadzenia kadej z czcych si spek, powzitej wikszoci trzech czwartych gosw, reprezentujcych co najmniej poow kapitau zakadowego, chyba e umowa lub statut spki przewiduj surowsze warunki (art. 506 k.s.h.). czenie si spek publicznych wymaga uchway walnego zgromadzenia kadej z czcych si spek, powzitej wikszoci dwch trzecich gosw, chyba e statut spki przewiduje surowsze warunki. W odniesieniu do spki przejmujcej poczenie moe by przeprowadzone bez powzicia uchway o poczeniu, jeeli spka ta posiada udziay albo akcje o cznej wartoci nominalnej nie niszej ni 90 proc. kapitau zakadowego spki przejmowanej, lecz nie obejmujcej caego jej kapitau. Nie dotyczy to przypadku, gdy spk przejmujc jest spka publiczna.

^ '

Warunkowe podwyszenie kapitau zakadowego

Celem warunkowego podwyszenia kapitau zakadowego (art. 448-452 k.s.h.) jest udzielenie uprawnie zarzdowi do emisji akcji przeznaczonych dla cile okrelonego krgu adresatw. Po zarejestrowaniu warunkowego podwyszenia kapitau zakadowego zarzd wydaje uprawnionym dokumenty akcji. Wraz z wydaniem dokumentw akcji nastpuje nabycie praw z akcji i podwyszenie kapitau zakadowego spki o sum rwn wartoci nominalnej akcji objtych na podstawie uchway 0 warunkowym podwyszeniu kapitau zakadowego. W terminie trzydziestu dni po upywie kadego roku kalendarzowego zarzd zgasza do sdu rejestrowego wykaz akcji objtych w danym roku celem uaktualnienia wpisu kapitau zakadowego. Do zgoszenia naley doczy wykaz osb, ktre wykonay prawo objcia akcji. Wykaz powinien zawiera: nazwiska 1 imiona albo firmy (nazwy) akcjonariuszy, liczb objtych przez nich akcji oraz warto wniesionych przez kadego akcjonariusza wkadw. Do zgoszenia naley doczy owiadczenie zarzdu, e akcje zostay wydane akcjonariuszom, ktrzy wnieli pene wkady.

Kapita docelowy
Instytucja docelowego kapitau zakadowego spki akcyjnej uregulowana w art. 444-447 k.s.h. umoliwia podwyszanie kapitau zakadowego przez arzc spki w granicach upowanienia udzielonego mu przez walne zgromadzenie. Upowanienie to moe by udzielone maksymalnie na trzy lata, a wysoko kapitau docelowego nie moe przekracza trzech czwartych kapitau zakadowego na dzie udzielania upowanienia zarzdowi. Uchwaa walnego zgromadzenia w sprawie zmiany statutu przewidujca upowanienie zarzdu do podwyszenia kapitau zakadowego w granicach kapitau docelowego wymaga wikszoci trzech czwartych gosw. Powzicie uchway wymaga obecnoci akcjonariuszy reprezentujcych co najmniej poow kapitau zakadowego, a w odniesieniu do spki publicznej, co najmniej jedn trzeci kapitau zakadowe-

Podzia spek
Podzia spki publicznej wymaga uchway walnego zgromadzenia powzitej wikszoci dwch trzecich gosw, chyba e statut spki przewiduje surowsze warunki (art. 541 3 k.s.h.).

32

ustawa z 15 wrzenia 2000 r. Kodeks spek handlowych (Dz.U. Nr 94, pz. 1037 z pn.zm.), ustawa z 21 sierpnia 1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartociowymi (Dz.U. Nr 118, pz. 754 z pn.zm.). WWW.INFOR.PL

Podstawa prawna:

PRAWO P R Z E D S I B I O R C Y NR 4/2002