24 I warto wiedzie

Projektowanie
hydroizolacji, cz 1
zolacja wodochronna to ciga, szczelna powoka chronica konstrukcj przed wod/ wilgoci, projektowana dla konkretnych warunkw gruntowo -wodnych, konkretnego sposobu posadowienia budynku oraz zastosowanych do wykonania czci fundamentowej materiaw. Jej skuteczno jest generalnie uzaleniona od jakoci dokumentacji technicznej i poprawnoci wykonania robt na budowie. Przy czym bdem jest mwienie tu tylko o materiale hydroizolacyjnym. Nie mona przyjmowa za pewnik, e skoro sam materia jest szczelny, to nadaje si w konkretnym przypadku do wykonania szczelnej hydroizolacji. Brzmi to by moe paradoksalnie, ale jest to nieste ty prawda. Chtnie stosowane do uszczelnie fundamentw folie z tworzyw sztucznych nie sprawdzaj si. Wykonstruowanie znich szczelnej wanny (chodzi opocze nia arkuszy ze sob, poczenia izolacji poziomej z pionow oraz izolacj podposadzkow, uszczelnienie dylatacji, przej rurowych itp.) jest, jeeli nie niemoliwe, to trudne, skomplikowane iwymagajce dodatkowych czynnoci technologicznych. Do tego podatno na uszkodzenia mechaniczne przy kulturze technicznej na polskich budowach niemal gwarantuje pniejsze przecieki (natomiast materiay te doskonale sprawdzaj si przy hydroizolacji np. dachw zielonych czy odwrconych).

Reasumujc, poprawno rozwizania projektowego, czyli bezporednio skuteczno izolacji zaley od: n poprawnoci okrelenia obcienia (obcienie wilgoci lub wod pod cinieniem) i zwizanego ztym doboru typu izolacji (przeciwwilgociowa, przeciwwodna) n waciwego doboru rodzaju (typu) materiau hydroizolacyjnego, co wynika nie tylko z ob cie wodnych (wtym rwnie agresywnoci wody) lecz take rodzaju istanu podoa iinnych obcie wystepujcych podczas eksploatacji obiektu, przewidywanych odksztace podoa czy wreszcie moliwoci aplikacyjnych wkonkretnym obiekcie n moliwoci technicznych wykonstruowania i uszczelnienia detali (dylatacje, przejcia rur instalacyjnych, wpusty itp.).
Rysunek 1 ukad hydroizolacji przy posadowieniu budynku niepodpiwniczonego na awach fundamentowych (rys. autor)

Szczegy tych tzw. trudnych i krytycznych miejsc powinny by pokazane w dokumentacji projektowej. Z podanych powyej warunkw wynika, e bdem jest mwienie tylko o materiale hydroizolacyjnym, naley mwi o rozwizaniu technologiczno-materiaowym. Zastosowane materiay wodochronne musz umoliwi wykonanie izolacji w postaci szczelnej wanny cakowicie oddzielajcej budynek od wilgoci/wody znajdujcej si w gruncie (rys. 13). Std wynika podzia hydroizolacji na: n izolacj poziom cian iaw fundamentowych (izolacj pyty dennej) n izolacj pionow cian przecho dzc wizolacj cokou
Rysunek 2 ukad hydroizolacji przy posadowieniu budynku podpiwniczonego na awach fundamentowych (rys. autor)

1.pyta posadzki; 2.awa fundamentowa; 3.ciana fundamentowa; 4.izolacja pozioma aw fundamentowych; 5.izolacja pionowa cian fundamentowych; 6.izolacja cokou; 7.izolacja pozioma posadzki

1. pyta posadzki; 2. awa fundamentowa; 3. ciana piwnicy; 4. izolacja cokou z elastycznego szlamu; 5. izolacja pionowa cian fundamentowych; 6. izolacja pozioma aw fundamentowych; 7. izolacja pozioma posadzki

warto wiedzie I

25

Rysunek 3 ukad hydroizolacji przy posadowieniu budynku czciowo podpiwniczonego na awach fundamentowych (rys. autor)

1. pyta posadzki czci niepodpiwniczonej; 2. ciana piwnicy; 3. awa fundamentowa; 4. pyta posadzki czci podpiwniczonej; 5. izolacja pozioma posadzki; 6. izolacja pozioma aw fundamentowych; 7. izolacja pionowa cian fundamentowych; 8. izolacja pozioma posadzki; 9. ciana parteru

izolacj poziom podg w piwnicach. Izolacje wodochronne dzieli si na przeciwwilgociowe i przeciwwodne. Izolacj przeciwwilgociow (zwan take lekk) projektuje si, gdy woda opadowa ma moliwo tak szybkiego wsikania wody opadowej wgrunt poniej poziomu po sadowienia budynku (wykluczone jest oczywicie wystpowanie wysokiego poziomu wd gruntowych), e nie wywiera ona parcia hydrostatycznego na fundamenty. Zalegajcy dookoa budynku grunt musi by niespoisty i dobrze przepuszczalny (np. piasek, wir). Wykonanie izolacji przeciwwilgociowej jest moliwe take w sytuacji, gdy w poziomie posadowienia zalegaj grunty spo iste (np. glina, margiel czy i), lecz skutecznie funkcjonujcy drena odprowadza nadmiar wody. Wprzeciwnym razie naley tu zaprojekto wa izolacj przeciwwodn, gdy wystpuje tu hydrostatyczne parcie wody (to, e wystpuje ono czaso wo, nie ma znaczenia). Analogicznie traktowa trzeba dugotrwae oddziaywanie na fundamenty wody pod cinieniem. Sytuacja ta ma miejsce przy wysokim (powyej poziomu posadowienia) poziomie wd gruntowych. Przy wykonywaniu tego typu uszczelnie stawia si bardzo wysokie wymagania wobec

materiaw oraz sposobu wykonania robt, uszczelnienie to bowiem pracuje wnajciszych warunkach. Niedopuszczalne jest uycie do wykonania hydroizolacji przypadkowych materiaw. Musz one by ze sob kompatybilne (moliwo wykonania szczelnych pocze). Do tego dochodzi konieczno zastosowania materiaw o odpo wiedniej odpornoci na ewentualne agresywne zwizki znajdujce si w gruncie. Nie bez znaczenia jest take atwo aplikacji (nakadania) materiau, odporno na ewentualne bdy popenione przy nakadaniu oraz moliwo bezproblemo wego uszczelnienia tzw. trudnych ikrytycznych miejsc typu przejcia rur instalacyjnych, dylatacje itp. Materiay wodochronne stoso wane w gruncie mona podzieli wg rnych kryteriw. Mog to by materiay bitumiczne (roztwo ry, emulsje, masy i lepiki asfalto we, polimerowo-bitumiczne masy uszczelniajce masy KMB, papy, membrany samoprzylepne), mineralne (bentonity, szlamy zwane take mikrozaprawami, krystaliczne zaprawy uszczelniajce), ztworzyw sztucznych (folie, membrany). Zinnych kryteriw wymieni mona podzia na materiay bezszwowe (mikrozaprawy, masy KMB), rolo we (folie, membrany, papy), suce do uszczelnie szczelin i dylatacji (tamy, kity) jak rwnie na materiay suce do izolacji przeciwwilgociowej, jak iprzeciwwodnej. Do poprawnego zaprojektowania hydroizolacji wymagana jest take wiedza o waciwociach/parametrach stosowanych materiaw wo dochronnych. Pod adnym pozorem nie wolno stosowa zwykych folii izolacyjnych ztworzyw sztucznych, s zbyt cienkie i wraliwe na uszkodzenia. Teoretycznie nadaj si grube (przynajmniej 1,52 mm) folie PVC lub PE ze zgrzewanymi czy samowulkanizujcymi si zczami. Jednak znaczne problemy zwy-

konstruowaniem detali powoduj, e skuteczno wykonanych z nich hydroizolacji jest wtpliwa. Membrany kubekowe nie s adn hydroizolacj, mona je jedynie traktowa jako warstwy osonowe (i to te nie wkadej sytuacji). Tradycyjne, znane od dawna lepiki asfaltowe (zarwno te stosowane na zimno, jak i na gorco) na skutek procesw starzenia traciy elastyczno. Sprzyjay temu przejcia przez zero oraz ujemne temperatury otoczenia (tradycyjny lepik asfaltowy traci elastyczno ju w temperaturze +7C). Papa na osnowie tekturowej, niezalenie od tego, czy jest stosowana na sucho, czy na lepiku, nie nadaje si do uszczelnie nawet przeciwwilgociowych, nie mwic ju o przeciwwodnych (przestaje istnie po kilkukilkunastu miesicach przebywania wro dowisku wilgotnym osnowa gnije, lepik kruszeje, hydroizolacja prze staje peni swoja rol). Materiay typu emulsje czy roztwory ze wzgldu na niewielk grubo powoki uszczelniajcej s bardzo wraliwe nie tylko na ewentualne uszkodzenia mechaniczne czy zarysowania podoa, ale take na lokalne nierwnoci iubytki. Ogranicza to zatem stosowanie tego typu materiaw do powierzchni rwnych (niekoniecznie paskich), stawiajc dodatkowe wymagania uszczelnianemu podou. Mury z elementw drobnowymiarowych (cegy, pustaki, bloczki itp.) musz by otynkowane (fot. 1), nie wystarczy zwyka obrzutka (rapwka). Materiay te cechuj si take bardzo ograniczon zdolnoci mostkowania rys (tradycyjny tynk wyrwnujcy powinien by sezonowany minimum 23 tygodnie !!!) . Wad pap starszej generacji (obecne papy termozgrzewalne modyfikowane polimerami (elastomerem SBS lub plastomerem APP) to zupenie inne materiay ni obecne na rynku kilkanacie lat temu) byo przyporzdkowanie

26 I warto wiedzie

Fot. 1 mury z elementw drobnowymiarowych (cegy, pustaki, bloczki itp.) musz by otynkowane przed zaizolowaniem roztworami asfaltowymi (fot. autor)

ich konkretnemu obcieniu wilgoci. Oznacza to, e zamiana na budowie izolacji przeciwwilgocio wej w przeciwwodn bya nie tylko bardzo trudna, lecz nierzadko niemoliwa. I nie wynikao to tylko zkoniecznoci przyjcia innego ukadu konstrukcyjnego obiektu, lecz z waciwoci samych mate riaw. Zdrugiej strony wykonanie izolacji przeciwwodnej nierzadko wymagao wykonstruowania do datkowej cianki dociskowej. Innymi waciwociami cechuj si szlamy (mikrozaprawy) uszczelniajce i polimerowo-bitumiczne, grubowarstwowe masy uszczelniajce (zwane masami KMB). Mog one, wzalenoci od gruboci iilo ci naoonych warstw, stanowi izolacj przeciwwilgociow albo przeciwwodn. S to materiay po wokowe i bezszwowe, co znacznie uatwia uszczelnienie tzw. trudnych i krytycznych miejsc (np. przejcia rur instalacyjnych, dylatacje, krawdzie itp.). Mog by stosowane na nieotynkowany, dobrze wyspo inowany mur zelementw drobno wymiarowych. W skad polimerowo-cementowych szlamw (mikrozapraw) wchodzi cement, selekcjonowane kruszywo mineralne ouziarnieniu dobranym wedug specjalnie opracowanej krzywej przesiewu, wkna i specyficzne dodatki (specjalnie modyfikowane ywice, zwizki hydrofobowe itp.). Ju kilkumili-

metrowa warstwa wykonana ztych materiaw moe stanowi izolacj typu cikiego i doskonale chro ni nawet przed wod wystpujc pod cinieniem. Stosujc izolacj z cienkowarstwowych zapraw ce mentowych, mona bezporednio do niej mocowa np. okadziny ceramiczne (szczeglnie istotne w strefie cokoowej). Izolacje ce mentowe stanowi wic w tych przypadkach podoe pod kolejne wykonywane warstwy. Zaprawy te mog by stosowane jako izolacja pozioma zarwno aw fundamentowych, jak i posadzek oraz izo lacja pionowa. Nie wymagaj one gruntowania, co upraszcza nieco proces ich aplikacji. S odporne na czynniki atmosferyczne, agresywne wody gruntowe oraz elastyczne (potrafi mostkowa rysy do szero koci ponad 1 mm). Masy KMB to materiay jednolub dwuskadnikowe, bezzapachowe i bezrozpuszczalnikowe. Materiay jednoskadnikowe wi przez oddawanie wody. Czas wysychania zaley zasadniczo od temperatury zewntrznej oraz moliwoci wietrzenia powierzchni naoonej masy. Poniewa w wykopach generalnie wentylacja jest niezbyt dobra, czas schnicia moe si wyduy. Przedua to czas realizacji inwestycji, dopki warstwa izolacji nie wyschnie, nie mona uoy pyt ochronnych i zasypa wykopu. Innym niebezpieczestwem jest moliwo zniszczenia warstwy izolacji przez np. niespodziewan burz jednoskadnikowe materiay izolacyjne s odporne na deszcz po cakowitym wyschniciu. Dwuskadnikowe masy, na skutek pewnych specyficznych waciwoci potrafi wiza nawet bez dostpu powietrza. S one niemal natychmiast odporne na deszcz (w sprzyjajcych warunkach ju po kilkudziesiciu minutach od naoenia). Bitumiczne skadniki masy nie s wypukiwane przez deszcz i nie dostaj si do otaczajcego gruntu iwd gruntowych.

Nie biorc pod uwag tradycyjnych lepikw oraz folii z tworzyw sztucznych, kady z powyszych rodzajw materiaw moe by sto sowany do wykonywania izolacji przeciwwilgociowej, ktra jest najprostszym rodzajem hydroizolacji zagbionych wgruncie elementw budynkw i budowli. Nie oznacza to jednak, e wkadym przypadku ina kadym podou. W przypadku izolacji przeciwwodnej do wykonania hydroizolacji stosowa mona materiay bezszwo we: polimerowo-bitumiczne masy KMB ielastyczne szlamy (mikrozaprawy) uszczelniajce oraz rolowe: papy termozgrzewalne (na modyfikowanym asfalcie) i samoprzylep ne membrany bitumiczne. Moliwe jest (cho zdaniem autora, zduymi ograniczeniami i przy spenieniu dodatkowych warunkw) take zastosowanie krystalicznych zapraw uszczelniajcych. mgr in. Maciej Rokiel Polskie Stowarzyszenie Mykologw Budownictwa

Literatura: 1. DIN 18195 Bauwerksabdichtung, VIII.2000 2. R ichtlinie fr die Planung und Aus fhrung von Abdichtung erdberhr ter Bauteile mit flexiblen Dichtungs schlmmen. Deutsche Bauchemie e.V. 2006 3. Richtlinie fr die Planung und Ausfhrung von Abdichtung mit kunststoffmodifizierten Bitumendickbeschichtungen (KMB) erdberhrte Bauteile. Deutsche Bauchemie e.V. 2010 4. R ichtlinie fr die fachgerechte Planung und Ausfhrung des Fassadensockelputzes sowie des Anschlusses der Auenanlagen. I. 2002 5. M . Rokiel Poradnik Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnie nia wpraktyce. wyd. II, Dom Wydawniczy MEDIUM, Warszawa 2009