// 1 / 2 0 1 2

VA D E M E C U M

F I Z J O T E R A P E U T Y

ALICJA MOSICZUK
Prywatny Gabinet Fizjoterapii we Wrocawiu

Program postpowania rehabilitacyjnego

po zerwaniu wizada krzyowego przedniego
Staw kolanowy jest najwikszym stawem organizmu ludzkiego. Jego zoona budowa sprawia jednak, e jest naraony na rnego rodzaju urazy. Jednym z czciej wystpujcych urazw stawu kolanowego jest zerwanie wizada krzyowego przedniego (ACL), do ktrego z reguy dochodzi podczas uprawiania sportu (narciarstwo, snowboard, pika nona) przez ludzi modych i aktywnych zawodowo.

szkodzenie wizada krzyowego przedniego prowadzi do powanych zaburze funkcjonowania stawu kolanowego, a tym samym caego wzorca prawidowego chodu. Uraz ten doprowadza do destabilizacji przedniej stawu kolanowego, zaniku minia czworogowego uda oraz upoledzenia mechanizmu blokujcego staw kolanowy. Uszkodzeniu ulega rwnie propriocepcja, a to z kolei wie si z ryzykiem kolejnych urazw. Zerwanie ACL jest duym wyzwaniem dla lekarzy ortopedw, zjoterapeutw, ale przede wszystkim dla samego pacjenta, gdy proces rehabilitacji jest dugi i do skomplikowany. Autorka artykuu przedstawia program rehabilitacji poszpitalnej po jednopczkowym zerwaniu wizada krzyowego przedniego kolana prawego. Pacjentka (A.W., 23 lata) traa do gabinetu w 5. tygodniu od zabiegu operacyjnego. Do urazu doszo w lutym 2011 roku, na stoku narciarskim. Wykonano artroskopi diagnostyczn, ktra wykazaa jednopczkowe zerwanie wizada krzyowego przedniego oraz uszkodzenie chrzstki stawowej rzepki. We wrzeniu wykonano rekonstrukcj ACL ze cigien ST i GR przy uyciu systemu Endobutton Smith and Nephew. W okresie hospitalizacji pacjentka rozpocza pierwsz faz rehabilitacji. Obejmowaa ona krioterapi oraz magnetoterapi operowanej koczyny, mobilizacj stawu rzepkowoudowego, wiczenia izometryczne minia czworogowego uda oraz wiczenia bierne stawu kolanowego za pomoc szyny CPM. Druga faza rehabilitacji, trwajca od 2. do 6. tygodnia po operacji, obejmowaa zabiegi zykoterapeutyczne, majce na celu przyspieszenie procesu gojenia oraz wiczenia, ktre zostan opisane poniej. Zabiegi odbyway si trzy razy w tygodniu.

z etapu poprzedniego oraz rozszerzenie o wiczenia oporowe, wiczenia propriocepcji i rwnowagi. Spotkania odbyway si w systemie poniedziaek, roda, pitek (str. 14). Wskazwka 2. Dodatkowo, na tym etapie rehabilitacji, wprowadzono wiczenia odwodzenia z oporem oraz wiczenia tylnych mini uda z oporem. Wykonywano 2 serie po 10 powtrze, z 5-minutow przerw pomidzy nimi (str. 14). Wskazwka 3. Pomidzy 10. a 12. tygodniem wprowadzono rwnie wiczenia rwnowane na batucie oraz wiczenia rwnowane w chodzie po zmiennym podou. Pacjentka w 9. tygodniu rozpocza rwnie zajcia na basenie. Kolejny etap, majcy miejsce od 12. do 18. tygodnia po rekonstrukcji ACL, to przygotowanie do aktywnoci rekreacyjnej i uprawiania rnych dyscyplin sportu. Zajcia odbyway si dwa razy w tygodniu (str. 15).

Podsumowanie
W ostatniej fazie rehabilitacji mona ju rozpocz wiczenia wypadw z przyklkiem na podoe o rnym stopniu twardoci, a take skoki obun i jednon. Kolejny etap powyej 18. tygodnia od operacji, to czas na stopniowy powrt do penej aktywnoci, zarwno rekreacyjnej, jak i sportowej. Program rehabilitacji jest tutaj ukierunkowany gwnie na tak dyscyplin sportu czy te aktywno ruchow, do ktrej pacjent chciaby powrci. Urazy stawu kolanowego wymagaj dugiego, systematycznego i zindywidualizowanego procesu rehabilitacyjnego. Jednak odpowiednio dobrany zestaw wicze, uzupeniony o zabiegi zykoterapeutyczne, majce na celu zniesienie dolegliwoci blowych i przyspieszenie procesu gojenia, daje gwarancj na peny powrt do codziennej aktywnoci ruchowej, zawodowej oraz rekreacyjno-sportowej. Specjalne podzikowania dla Aleksandry i Magorzaty za pomoc w realizacji zdj.

Dodatkowe wiczenia wskazwki

Wskazwka 1. Kolejna faza rehabilitacji, trwajca od 7. do 12. tygodnia po zabiegu, zawieraa zestaw wicze

11

VA D E M E C U M

F I Z J O T E R A P E U T Y

r e h a b i l i t a c j a //

Fot. 1
Stymulacja minia czworogowego uda za pomoc prdu TENS. Zabiegi miay na celu wzmocnienie minia czworogowego uda.

Fot. 2
Fonoforeza z uyciem leku o dziaaniu przeciwblowym. Zabieg wykonywano w pamie bocznym i przyrodkowym oraz wzdu brzegw rzepki.

Fot. 3
Mobilizacja stawu rzepkowo-udowego. W tej fazie rehabilitacji rzepk mona mobilizowa w kierunku gra-d oraz na boki. cznie wykonywano 3 serie po 6-8 powtrze. Przerwa pomidzy seriami wynosia 2-3 minuty.

Fot. 4
wiczenia izometryczne minia czworogowego uda. Pacjent unosi wyprostowan koczyn doln nieznacznie do gry, napina misie czworogowy uda ( jakby palcami stopy mia dotkn nosa), wytrzymuje 3-5 sekund, opuszcza nog i rozlunia stop. Wykonywano 3 serie po 10 powtrze. Przerwa pomidzy seriami wynosia 2-3 minuty.

12

fot. archiwum autorki

// 1 / 2 0 1 2

VA D E M E C U M

F I Z J O T E R A P E U T Y

Fot. 5
wiczenia mini przywodzcych udo. Pacjent ciska pik/zrolowany rcznik midzy kolanami. Liczy do 5, a nastpnie rozlunia nogi. Wykonywano 3 serie po 10 powtrze. Przerwa pomidzy seriami wynosia 2-3 minuty.

Fot. 6
wiczenia izometryczne mini tylnych uda. Pacjent ley na brzuchu, stopy wystaj poza kozetk. Unosi nieznacznie koczyn doln operowan i wykonuje ruch pompowania stop w gr i w d, po czym opuszcza koczyn doln na kozetk. Wykonywano 3 serie po 10 powtrze. Przerwa pomidzy seriami wynosia 2-3 minuty.

Fot. 7a, 7b
wiczenia czynnego zgicia stawu kolanowego w siadzie. Pacjent, siedzc, wykonuje ruch zginania w stawie kolanowym i biodrowym, przesuwajc stop po kozetce. Ruch odbywa si do granicy blu. W jednej serii wykonywano od 7 do 10 powtrze. cznie wykonano 3 serie, pomidzy ktrymi nastpoway 2-3 minuty przerwy.

Fot. 8
wiczenia wyprostu w stawie kolanowym oraz poprawy propriocepcji operowanej koczyny. Pacjent, prostujc nog w kolanie, prbuje zawdrowa pik jak najwyej. W momencie osignicia maksymalnego, na danym etapie rehabilitacji, wyprostu kolana, dociska stop pik do ciany. Wykonywano dwie serie po 10 powtrze. Pomidzy seriami bya 3-minutowa przerwa. Dodatkowo pomidzy 2. a 6. tygodniem po operacji wykonywano wiczenia czynnego unoszenia oraz odwodzenia koczyny dolnej operowanej.

13

VA D E M E C U M

F I Z J O T E R A P E U T Y

r e h a b i l i t a c j a //

Tutaj moesz zastosowa wskazwk nr 1, str. 11

Fot. 9
wiczenia oporowe minia czworogowego uda w pozycji lecej. Pacjent ley, koczyna dolna operowana jest wyprostowana. Terapeuta za pomoc swoich rk przyoonych na misie czworogowy uda stawia opr pacjentowi, ktry prbuje unie koczyn do gry i wytrzyma w tej pozycji od 3 do 5 sekund. Wykonywano dwie serie po 10 powtrze. Pomidzy seriami nastpowaa 5-minutowa przerwa.

Fot. 10
wiczenia oporowe minia czworogowego uda w pozycji siedzcej. Pacjent siedzi, koczyny dolne znajduj si poza kozetk. Terapeuta za pomoc swoich rk przyoonych na misie czworogowy uda stawia opr pacjentowi, ktry prbuje unie udo do gry i wytrzyma w tej pozycji od 3 do 5 sekund. Wykonywano 2 serie po 10 powtrze. Pomidzy seriami miaa miejsce 5-minutowa przerwa.

Tutaj moesz zastosowa wskazwk nr 2, str. 11

Fot. 12
wiczenia w zamknitym acuchu kinematycznym przysiady. Przysiady wykonywano do granicy blu. Pacjent sta przy drabince, oburcz trzymajc si jej szczebelkw. W serii wykonywano 10 przysiadw.

Fot. 13
Rower stacjonarny. Rozpoczynano od wysokiego ustawienia siodeka i jazdy na tzw. biegu jaowym. Z kadym tygodniem siodeko byo stopniowo obniane, a pacjent dozowa sobie obcienie podczas jazdy. Czas wiczenia wynosi od 10 do 20 minut.

Fot. 11
Trening siy miniowej w zamknitym acuchu kinematycznym stepper. Rozpoczto od niewielkiego zakresu ruchu i z kadym tygodniem by on zwikszany. Czas wiczenia waha si od 5-7 minut na pocztku, do 1015 minut pod koniec tego etapu.

14

// 1 / 2 0 1 2

VA D E M E C U M

F I Z J O T E R A P E U T Y

Tutaj moesz zastosowa wskazwk nr 3, str. 11

Fot. 14
wiczenia penego zgicia i wyprostu w stawach kolanowych oraz poprawy propriocepcji. Pacjent, lec z nogami zgitymi w stawach kolanowych, stara si przetoczy pik jak najwyej po cianie, osigajc peen wyprost koczyn dolnych. Przez 5 sekund dociska pik stopami do ciany, a nastpnie wraca do pozycji wyjciowej. Wykonywano 10 powtrze.

Fot. 15a, 15b

Stretching mini trjgowych ydki i cigna Achillesa. Pacjent stara si jak najwyej stan na palcach, a nastpnie przenie ciar ciaa na pity. wiczenie powtarzamy 10 razy.

Fot. 16
Stretching mini zginaczy stawu biodrowego i mini przedniej strony uda. Pacjent stara si jak najbardziej zbliy pit nogi operowanej do poladka. Dopuszcza si wersj z przytrzymywaniem si, jak rwnie w ramach wiczenia rwnowagi bez przytrzymywania si. wiczenie powtarzamy 10 razy.

Fot. 17
wiczenia rwnowagi i zgicia w stawie kolanowym. Pacjent, stojc, stara si przycign kolano koczyny dolnej operowanej jak najbliej do brzucha i wytrzyma w tej pozycji 3 sekundy. To samo wykonuje z kolanem nogi zdrowej. Powtarzamy po 10 razy na kad nog.

15