CHARAKTERYSTYKA POMPY WIROWEJ I SIECI

1. Wprowadzenie
Pompy s maszynami przepywowymi sucymi do przemieszczania cieczy w rnych instalacjach. Umoliwiaj one przetaczanie cieczy w poziomie i na odpowiednie wysokoci oraz pomidzy przestrzeniami o innych wartociach cinienia. Ze wzgldu na sposb przekazywania energii do cieczy, wyrnia si zasadniczo pompy tokowe, wirowe i specjalne. W praktyce przemysowej szerokie zastosowanie maj pompy wirowe, poniewa charakteryzuj si rwnomiernoci przepywu cieczy, zwart budow i bezporednim sprzeniem z silnikiem napdowym oraz moliwoci regulacji wydatku. Gwne elementy konstrukcji tych pomp to korpus i umieszczony w jego wntrzu, osadzony na wale wirnik z opatkami. Efekt pompowania powstaje tu w wyniku oddziaywania opatek rotujcego wirnika na ciecz znajdujc si w korpusie i wprawiania jej w ruch obrotowy. Pod dziaaniem wytworzonej siy odrodkowej czstki cieczy przemieszczaj si wzdu opatek w kierunku zewntrznego obwodu wirnika, a na wlocie powstaje podcinienie i nastpuje zasysanie cieczy do wntrza korpusu. Podczas przepywu cieczy przez wirnik wzrasta jej szybko i cinienie. Opuszczajc wirnik, ciecz przepywa do spiralnej osony, a std dostaje si do dyfuzora odprowadzajcego. Prac pompy charakteryzuj zwizki objtociowego natenia przepywu toczonej cieczy z wytwarzanym cinieniem, z zapotrzebowaniem mocy i ze sprawnoci dziaania. Szczeglne znaczenie ma charakterystyka pompy wica wytwarzane cinienie z objtociowym nateniem przepywu, poniewa jest czona z charakterystyk sieci (instalacja, w ktrej przepywa medium). Charakterystyk sieci stanowi zaleno sumy cinienia dynamicznego i oporw przepywu oraz hydrostatycznego cinienia supa cieczy w instalacji i rnicy cinie w przestrzeni - nad powierzchni cieczy - zbiornika czerpalnego i odbiorczego od objtociowego natenia przepywu. Umieszczenie obydwu charakterystyk na jednym wykresie daje punkt pracy pompy w danej sieci, tzn. okrela natenie przepywu i cinienie konieczne do jego uzyskania. Na rysunku 1 przedstawione s przykadowe charakterystyki zespou sie- pompa. Jednostki ukadu wsprzdnych to:[m supa wody] dla rzdnych i [m3/s] dla odcitych.

Rys.1. Charakterystyka zespou sie-pompa: 1-charakterystyka sieci, 2-charakterystyka pompy, P-punkt pracy.

Pompa ma najczciej charakterystyk o przebiegu parabolicznym. Dokadnie paraboliczna jest charakterystyka sieci, gdy cinienie dynamiczne i opory przepywu s proporcjonalne do kwadratu objtociowego natenia przepywu. Cinienia wytwarzane przez pomp podczas przetaczania cieczy z dolnego zbiornika do grnego, gdy w obydwch z nich cinienia nad lustrem maj identyczne wartoci oraz rwne s rednice przewodu sscego i toczcego, mona zapisa nastpujcymi wzorami: (1) Hu = ( ps+ pt )/ g +Hs,t ; Hu = Hg + V ; (2) gdzie: Hu - uyteczna wysoko podnoszenia [m], Hg - geometryczna wysoko podnoszenia [m], Hs,t - rnica wysokoci zamocowania cinieniomierzy [m], ps - podcinienie na ssaniu [Pa], pt - nadcinienie na toczeniu [Pa], - gsto wody [kg/m3], g przyspieszenie ziemskie [m/s2], - wspczynnik oporw sieci [s2/m5]. Dla charakterystyki pompy, Hu jest cinieniem wytwarzanym przez t pomp (i przekazywanym sieci) stosownie do objtociowego natenia przepywu cieczy. Wielko ta (Hu) w odniesieniu do charakterystyki sieci (wzr 2) wyraa cakowite zapotrzebowanie cinienia, niezbdne do uzyskania wymaganego przepywu w instalacji. We wzorze (2), geometryczna wysoko podnoszenia jest rnic wysokoci poziomw cieczy w zbiorniku czerpalnym i odbiorczym, natomiast drugi skadnik tej sumy wnosi wsplny udzia cinienia dynamicznego i wszystkich oporw przepywu. Budowa instalacji dowiadczalnej do wykonania niniejszego wiczenia sprawia, e jej geometryczn wysokoci podnoszenia jest rnica wysokoci poziomego, najwyszego odcinka przewodu toczcego i poziomu lustra cieczy w zbiorniku czerpalnym.
.

2. Cel pracy
Zadaniem do wykonania jest dowiadczalne wyznaczanie charakterystyki sieci i pompy wirowej, a nastpnie okrelenie parametrw punktu pracy tego zespou

3. Aparatura dowiadczalna
Instalacja do wyznaczania charakterystyki sieci i pompy jest przedstawiona schematycznie na rysunku 2. Zawiera ona nastpujce elementy skadowe: 1-pompa wirowa, 2-zmiennoobrotowy silnik prdu staego, 3-zbiornik czerpalny, 4-zbiorniki odbiorcze, 5-przewd sscy, 6-przewd toczcy, 7-zawr na przewodzie sscym; 8zawr na przewodzie toczcym, 9-wakuometr, 10-manometr, 11-zawr trjdrony, 12-zawory na przewodach spustowych, 13-blok zasilania napdu pompy, 14autotransformator.

Rys.2. Schemat aparatury dowiadczalnej: 1-pompa wirowa, 2-zmiennobrotowy silnik prdu staego, 3- zbiornik czerpalny, 4-zbiornik odbiorcze, 5-przewd sscy, 6-przewd toczcy, 7-zawr sscy, 8-zawr toczcy, 9wakuometr, 10-manometr, 11-zawr trjdrony, 12-zawr spustowy, 13-blok zasilania, 14autotransformator.

Na zbiorniku czerpalnym, usytuowanym poziomo, zamocowany jest poziomowskaz rurkowy, kurek odpowietrzajcy i krciec sucy do napenienia i okresowego

uzupeniania wody ( pobierana z sieci wodocigowej ). Zbiorniki odbiorcze zaopatrzone s w mierniki objtoci napenienia ( wyskalowane w litrach ) i kurki odpowietrzajce. W bloku zasilania pompy znajduje si wycznik, lampka kontrolna i ukad prostowniczy prdu przemiennego z sieci oraz mierniki napicia i natenia prdu podawanego z autotransformatora, a take wskanik liczby obrotw silnika ( i pompy ) wsppracujcy z prdnic prdu staego zesprzglon z silnikiem.

4. Metodyka prowadzenia dowiadcze

Pomiary wykonuje si w dwu seriach, aby w kadej z nich otrzyma odpowiedni charakterystyk. Wyznaczenie charakterystyki sieci polega na wykonaniu pomiarw umoliwiajcych obliczenie wartoci uytecznej wysokoci podnoszenia ( interpretacja Hu dla sieci ), odpowiadajcych rnym wartociom objtociowego natenia przepywu wody dla ustalonego otwarcia zaworw na ssaniu i toczeniu, utrzymujc przy tym praktycznie stay poziom wody w zbiorniku czerpalnym. Sposb postpowania jest nastpujcy: 1-zawr trjdrony ustawia si w pozycji ( linie naci ) umoliwiajcej dopyw wody do jednego ze zbiornikw odbiorczych z otwartym zaworem spustowym, 2-wcza si blok zasilania i za pomoc autotransformatora nastawia maksymaln liczb obrotw pompy (ok.1000/min. ), 3-zaworami na przewodzie toczcym i sscym doprowadza si do uzyskania moliwie duych wskaza manometru ( ok.1.0 kG/cm2 ) i wakuometru (ok. 0.4kG/cm2 ), otrzymujc przedzia wartoci pt i ps dla kilku (6 7) pomiarw, 4-w tej serii pomiarw ustawienia zaworw pozostaj niezmienne, 5-dla nastawionej maksymalnej liczby obrotw pompy odczytuje si wskazania manometru i wakuometru, 6-po zamkniciu zaworu spustowego, w zbiorniku odbiorczym gromadzi si dopywajc wod i mierzy czas przyrostu objtoci (np. w zakresie 4l 8l), a nastpnie wod t wypuszcza si ze zbiornika, 7-z tego pomiaru powstaje jeden (najwyej pooony) punkt charakterystyki sieci, 8-przed rozpoczciem nastpnego pomiaru przestawia si zawr trjdrony w pozycj (linie naci) zasilania drugiego zbiornika i zamyka zawr spustowy, 9-ten nastpny pomiar wykonuje si obniajc liczb obrotw pompy (np.o100/min.) oraz odczytujc wskazania cinieniomierzy i wyznaczajc natenie przepywu za pomoc drugiego zbiornika, 10-stosownie do przyjtej liczby pomiarw, przedstawione postpowanie jest powtarzane kilkakrotnie. Naprzemienne wykorzystywanie obydwch zbiornikw przyspiesza wyranie wykonanie serii pomiarowej.

Charakterystyk pompy wyznacza si prowadzc pomiary-podobnie jak w poprzedniej serii-dla okrelenia wartoci uytecznej wysokoci podnoszenia (interpretacja Hu dla pompy), odpowiadajcych rnym wartociom objtociowego natenia przepywu wody, gdy ustalona jest liczba obrotw pompy i praktycznie nie zmienia si poziom wody w zbiorniku czerpalnym. Postpowanie w tym przypadku jest nastpujce: 1-zawr trjdrony ustawia si w pozycji zasilania jednego ze zbiornikw odbiorczych (otwarty zawr spustowy), 2-za pomoc autotransformatora wybiera si liczb obrotw pompy (moliwie du) na skali obrotomierza, 3-zaworami na ssaniu i toczeniu nastawia si pocztkowe wskazania cinieniomierzy, aby uzyska wystarczajco szeroki zakres dla wyboru punktw pomiarowych, 4-pierwszym pomiarem moe ju by odczyt pocztkowych wskaza wakuometru i manometru oraz wyznaczenie wartoci objtociowego natenia przepywu wody w tym stanie za pomoc zbiornika odbiorczego (po zamkniciu zaworu spustowego), 5-kolejne pomiary-dajce nastpne punkty charakterystyki pompy-wykonuje si otwierajc stopniowo zawr na przewodzie toczcym oraz notujc aktualne wskazania cinieniomierzy i wyznaczajc (naprzemiennie uywane zbiorniki odbiorcze) wartoci objtociowego natenia przepywu, 6-w kadym pomiarze tej serii naley utrzyma przyjt liczb obrotw pompy.

5. Opracowanie wynikw dowiadcze

Po zakoczeniu pomiarw dysponuje si wartociami podcinienia na ssaniu (ps[kG/cm2]) i nadcinienia na toczeniu (pt[kG/cm2]) oraz wartociami objtoci wody (V[l]) i czasu (t[s]) jej gromadzenia. Na podstawie wynikw dowiadcze oblicza si wartoci uytecznej wysokoci podnoszenia i objtociowego natenia przepywu w sposb identyczny dla obydwu serii pomiarowych: 1-przeliczenie wartoci pt i ps w [kG/cm2] na wartoci w [Pa], 2-obliczenie wartoci uytecznej wysokoci podnoszenia: Hu=( ps+ pt )/g + Hs, t ; Hs, t = 0.65m;

3-obliczenie wartoci objtociowego natenia przepywu: V = V /1000 t. Majc zaleno uytecznej wysokoci podnoszenia od objtociowego przepywu wody w instalacji dla obydwu serii, mona nastpnie przedstawi je na wykresie (Hu , V ) i odczyta z niego parametry otrzymanego punktu pracy.
.

Opracowanie ma zawiera tabelaryczne zestawienie wszystkich wartoci mierzonych i obliczonych oraz wykres z charakterystyk pompy i sieci, a take wartoci wsprzdnych punktu pracy.

6. Literatura
1.R. Koch, A. Noworyta - Procesy mechaniczne w inynierii chemicznej, WNT, Warszawa 1995. 2.R. Kramkowski - Laboratorium inynierii procesowej, W.P.Wr.,Wrocaw 1981.