Dzieje

Apostolskie
wedug w. Jana
przekad ks. J. Wujka, wraz z tekstem aciskim Vulgatam Clementinam

1 Pierwsze opowiadanie uoyem, o Teofilu,

o wszystkim, co pocz Jezus czyni i uczy,
2 a do dnia, w ktrym dawszy polecenie
przez Ducha witego apostoom, ktrych
wybra, zosta wzity do nieba. 3 Im te
okaza si sam ywy po swej Mce w
licznych dowodach, przez czterdzieci dni
ukazujc si im, i mwic o krlestwie
Boym.

1 Primum quidem sermonem feci de

omnibus, o Theophile, qu cpit Jesus
facere et docere 2 usque in diem qua
prcipiens Apostolis per Spiritum Sanctum,
quos elegit, assumptus est : 3 quibus et
prbuit seipsum vivum post passionem suam
in multis argumentis, per dies quadraginta
apparens eis, et loquens de regno Dei.

WNIEBOWSTPIENIE PASKIE.
4 A jedzc z nimi, przykaza im, aby nie
odchodzili z Jerozolimy, ale czekali na
obietnic Ojca, ktr (mwi) syszelicie z
ust moich: 5 e Jan wprawdzie chrzci wod,
wy za bdziecie ochrzczeni Duchem
witym po niewielu tych dniach. 6 Ci wic,
ktrzy si byli zeszli, pytali go, mwic:
Panie, czy w tym czasie przywrcisz
krlestwo Izraelowi? 7 I rzek do nich: Nie
wasza to rzecz zna czasy i chwile, 8 ktre
Ojciec w swej wadzy zachowa; sale
otrzymacie moc Ducha witego, ktry
przyjdzie na was, i bdziecie mi wiadkami
w Jeruzalem i w caej Judei i w Sanlarii i a
do kracw ziemi. 9 A gdy to powiedzia,
kiedy oni patrzyli, zosta uniesiony, i obok
zakry go przed ich oczami. 10 A gdy pilnie
patrzyli za nim, idcym do nieba, oto dwaj
mowie stanli przy nich w biaym
odzieniu, 11 ktrzy te rzekli: Mowie
galilejscy, czemu stoicie, patrzc w niebo?
Ten Jezus, ktry wzity jest od was do nieba,
tak przyjdzie, jak widzielicie go idcego do
nieba.

4 Et convescens, prcepit eis ab Jerosolymis

ne
discederent,
sed
exspectarent
promissionem Patris, quam audistis (inquit)
per os meum : 5 quia Joannes quidem
baptizavit aqua, vos autem baptizabimini
Spiritu Sancto non post multos hos dies. 6
Igitur qui convenerant, interrogabant eum,
dicentes : Domine, si in tempore hoc restitues
regnum Isral ? 7 Dixit autem eis : Non est
vestrum nosse tempora vel momenta qu
Pater posuit in sua potestate : 8 sed accipietis
virtutem supervenientis Spiritus Sancti in
vos, et eritis mihi testes in Jerusalem, et in
omni Juda, et Samaria, et usque ad ultimum
terr. 9 Et cum hc dixisset, videntibus illis,
elevatus est : et nubes suscepit eum ab oculis
eorum. 10 Cumque intuerentur in clum
euntem illum, ecce duo viri astiterunt juxta
illos in vestibus albis, 11 qui et dixerunt :
Viri Galili, quid statis aspicientes in clum
? Hic Jesus, qui assumptus est a vobis in
clum, sic veniet quemadmodum vidistis
eum euntem in clum.

APOSTOOWIE W WIECZERNIKU.
12 Wtedy wrcili do Jeruzalem z gry,
zwanej Oliwn, ktra jest blisko Jeruzalem,
odlega o drog szabatu. 13 A gdy weszli do
wieczernika, wstpili, gdzie przebywali Piotr
i Jan, Jakub i Andrzej, Filip i Tomasz,
Bartomiej i Mateusz, Jakub Alfeusza i
Szymon Zelotes, i Juda Jakubw.

12 Tunc reversi sunt Jerosolymam a monte

qui vocatur Oliveti, qui est juxta Jerusalem,
sabbati habens iter. 13 Et cum introissent in
cnaculum, ascenderunt ubi manebant
Petrus, et Joannes, Jacobus, et Andreas,
Philippus, et Thomas, Bartholomus, et
Matthus, Jacobus Alphi, et Simon
Zelotes, et Judas Jacobi.
1

14 Ci wszyscy trwali jednomylnie na 14 Hi omnes erant perseverantes unanimiter

modlitwie z niewiastami i Maryj, matk in oratione cum mulieribus, et Maria matre
Jezusow, i z brami jego.
Jesu, et fratribus ejus.
WYBR MACIEJA.
15 W owe dni powstawszy Piotr wpord
braci, rzek (a by poczet osb razem okoo
stu dwudziestu):
16 Mowie bracia,
musiao wypeni si Pismo, ktre
przepowiedzia Duch wity przez usta
Dawida, o Judaszu, ktry by wodzem tych,
co pojmali Jezusa; 17 ktry policzony by z
nami, i otrzyma udzia w tym posugiwaniu.
18 Ot on posiad rol z zapaty
nieprawoci, a powiesiwszy si, rozpk si
przez p, i wypyny wszystkie wntrznoci
jego. 19 I stao si jawne wszystkim
mieszkacom Jeruzalem, tak e rol t
nazwano w ich jzyku Haceldama, to jest
rola krwi. 20 Napisano bowiem w ksidze
Psalmw: "Niechaj bdzie ich mieszkanie
puste, i niech nie bdzie, kto by w nim
mieszka," a "biskupstwo jego niech wemie
inny." 21 Potrzeba wic z tych mw ktrzy
si z nami zbierali przez cay czas, w ktrym
Pan Jezus przyszed i odszed spord nas,
22 poczwszy od chrztu Janowego a do
dnia, w ktrym wzity zosta od nas, aby
jeden z nich by z nami wiadkiem
zmartwychwstania jego.
23 I postawili
dwch: Jzefa, zwanego Barsab, ktry mia
przydomek Justus, i Macieja. 24 A modlc
si, mwili: Ty, Panie, ktry znasz serca
wszystkich, wska jednego, ktrego z tych
dwch wybrae, 25 aby otrzyma miejsce
urzdu tego i apostolstwa, z ktrego wypad
Judasz, aby odej na miejsce swoje. 26 I
dali im losy, i pad los na Macieja, i
zaliczony zosta do jedenastu apostow.

15 In diebus illis, exsurgens Petrus in medio

fratrum, dixit (erat autem turba hominum
simul, fere centum viginti) : 16 Viri fratres,
oportet impleri Scripturam quam prdixit
Spiritus Sanctus per os David de Juda, qui
fuit dux eorum qui comprehenderunt Jesum :
17 qui connumeratus erat in nobis, et sortitus
est sortem ministerii hujus. 18 Et hic quidem
possedit agrum de mercede iniquitatis, et
suspensus crepuit medius : et diffusa sunt
omnia viscera ejus. 19 Et notum factum est
omnibus habitantibus Jerusalem, ita ut
appellaretur ager ille, lingua eorum,
Haceldama, hoc est, ager sanguinis. 20
Scriptum est enim in libro Psalmorum : Fiat
commoratio eorum deserta, et non sit qui
inhabitet in ea : et episcopatum ejus accipiat
alter. 21 Oportet ergo ex his viris qui
nobiscum sunt congregati in omni tempore
quo intravit et exivit inter nos Dominus
Jesus, 22 incipiens a baptismate Joannis
usque in diem qua assumptus est a nobis,
testem resurrectionis ejus nobiscum fieri
unum ex istis. 23 Et statuerunt duos, Joseph,
qui vocabatur Barsabas, qui cognominatus
est Justus, et Mathiam. 24 Et orantes dixerunt
: Tu Domine, qui corda nosti omnium,
ostende quem elegeris ex his duobus unum,
25 accipere locum ministerii hujus et
apostolatus, de quo prvaricatus est Judas ut
abiret in locum suum. 26 Et dederunt sortes
eis, et cecidit sors super Mathiam : et
annumeratus est cum undecim Apostolis.

CZ 1 (2,1-8,3)

ZAOENIE I PIERWSZE LATA

KOCIOA W JERUZALEM
ZESANIE DUCHA W.
1 A gdy dopeniay si dni Pidziesitnicy,
byli wszyscy razem na tym samym miejscu.
2 I nagle sta si z nieba szum, jakby
nadchodzcego wichru gwatownego, i
napeni cay dom, w ktrym siedzieli. 3 I
ukazay im si rozdzielone jzyki jakby
ognia, i usiad na kadym z nich z osobna. 4 I
napenieni zostali wszyscy duchem witym,
i poczli mwi rozmaitymi jzykami, jak im
Duch wity dawa mwi. 5 Byli za w
Jeruzalem ydzi mieszkajcy, mowie
naboni z kadego narodu, ktry jest pod
niebem. 6 A gdy rozleg si ten gos, zbiego
si mnstwo, zatrwoyli si w duchu, bo
kady sysza ich mwicych swoim
jzykiem. 7 Zdumiewali si za wszyscy, i
dziwili si, mwic: Czy oto ci wszyscy, co
mwi, nie s Galilejczykami? 8 I jake
usyszelimy kady z nas swj jzyk, w
ktrym urodzilimy si? 9 Partowie i
Medowie, i Elamici i mieszkajcy w
Mezopotamii, w Judei i w Kapadocji, w
Poncie i w Azji, 10 we Frygii i w Pamfilii, w
Egipcie i w stronach Libii, ktre le koo
Cyreny, i przybysze z Rzymu, 11 ydzi te i
prozelici,
Kreteczycy
i
Arabowie,
syszelimy ich goszcych jzykami
naszymi wielmone sprawy Boe. 12 I
zdumiewali si wszyscy, i dziwili si,
mwic wzajem do siebie: C to ma by?
13 Inni za namiewajc si, mwili: e ci
moszczu s peni.

1 Et cum complerentur dies Pentecostes,

erant omnes pariter in eodem loco : 2 et
factus est repente de clo sonus, tamquam
advenientis spiritus vehementis, et replevit
totam domum ubi erant sedentes. 3 Et
apparuerunt illis dispertit lingu tamquam
ignis, seditque supra singulos eorum : 4 et
repleti sunt omnes Spiritu Sancto, et
cperunt loqui variis linguis, prout Spiritus
Sanctus dabat eloqui illis. 5 Erant autem in
Jerusalem habitantes Judi, viri religiosi ex
omni natione qu sub clo est. 6 Facta
autem hac voce, convenit multitudo, et mente
confusa est, quoniam audiebat unusquisque
lingua sua illos loquentes. 7 Stupebant autem
omnes, et mirabantur, dicentes : Nonne ecce
omnes isti qui loquuntur, Galili sunt ? 8 et
quomodo nos audivimus unusquisque
linguam nostram in qua nati sumus ? 9
Parthi, et Medi, et lamit, et qui habitant
Mespotamiam, Judam, et Cappadociam,
Pontum, et Asiam, 10 Phrygiam, et
Pamphyliam, gyptum, et partes Liby qu
est circa Cyrenen : et adven Romani, 11
Judi quoque, et Proselyti, Cretes, et Arabes
: audivimus eos loquentes nostris linguis
magnalia Dei. 12 Stupebant autem omnes, et
mirabantur ad invicem, dicentes : Quidnam
vult hoc esse ? 13 Alii autem irridentes
dicebant : Quia musto pleni sunt isti.

PIERWSZE KAZANIE PIOTRA.

14 A stanwszy Piotr z jedenastoma,
podnis gos swj, i przemwi do nich:
Mowie ydowscy i wszyscy, ktrzy
mieszkacie w Jeruzalem, niech wam to
bdzie wiadome, a przyjmijcie do uszu sowa
moje. 15 Albowiem nie s pijani ci, jak wy

14 Stans autem Petrus cum undecim, levavit

vocem suam, et locutus est eis : Viri Judi,
et qui habitatis Jerusalem universi, hoc vobis
notum sit, et auribus percipite verba mea. 15
Non enim, sicut vos stimatis, hi ebrii sunt,
cum sit hora diei tertia : 16 sed hoc est quod
3

mniemacie, gdy jest trzecia godzina dnia,

16 ale to jest, ca powiedziane byo przez
proroka Joela: 17 "I stanie si, w ostatnie dni
(mwi Pan) wylej z Ducha mego na
wszelkie ciao; i prorokowa bd synowie
wasi i crki wasze, a modziecy wasi
widzenia mie bd, a starcom waszym sny
ni si bd. 18 I zaiste na sugi moje i na
suebnice moje wylej w owe dni z Ducha
mojego, i bd prorokowa. 19 I sprawi
cuda na niebie wysoko i znaki na ziemi
nisko, krew i ogie i kurzaw dymu. 20
Soce obrci si w ciemnoci, a ksiyc w
krew, zanim przyjdzie dzie Paski wielki i
jawny. 21 I stanie si: Wszelki, ktry by
wzywa imienia Paskiego, zbawiony
bdzie." 22 Mowie izraelscy! Suchajcie
tych sw: Jezusa Nazareskiego, ma,
poleconego wam od Boga przez moce i cuda
i znaki, ktre czyni Bg przeze pord was,
jak to sami wiecie, 23 tego to, wydanego
wedug postanowionego planu i przejrzenia
Boego, umczywszy rkoma niezbonych,
zgadzilicie. 24 Jego Bg wskrzesi,
usunwszy
boleci
otchani,
gdy
niemoliwe byo, eby ona zatrzyma go
miaa. 25 O nim bowiem mwi Dawid:
"Miaem zawsze Pana przed oczami mymi;
bo mi jest po prawicy, abym nie by
poruszony. 26 Dlatego rozweselio si serce
moje i rozradowa si jzyk mj; nadto i
ciao moje spoczywa bdzie w nadziei. 27
Albowiem nie zostawisz duszy mojej w
otchani, i nie pozwolisz witemu twemu
oglda skaenia. 28 Oznajmie mi drogi
ycia, i napenisz mnie radoci przed
obliczem twoim." 29 Mowie bracia!
Nieche wolno bdzie miao wam
powiedzie o patriarsze Dawidzie, e umar, i
pogrzebany zosta, i grb jego jest u nas a
do dnia dzisiejszego.
30 Bdc wic
prorokiem, i wiedzc, e Bg pod przysig
mu obieca, e potomek jego bdzie siedzia
na stolicy jego: 31 patrzc w przyszo,
mwi o zmartwychwstaniu Chrystusa, e ani
nie zosta zatrzymany w otchani, ani ciao
jego nie ogldao skaenia. 32 Tego to
Jezusa wskrzesi Bg, czego my wszyscy
wiadkami jestemy. 33 Wywyszony wic
prawic Boga i wziwszy obietnic Ducha

dictum est per prophetam Jol : 17 Et erit in

novissimis diebus, dicit Dominus, effundam
de Spiritu meo super omnem carnem : et
prophetabunt filii vestri et fili vestr, et
juvenes vestri visiones videbunt, et seniores
vestri somnia somniabunt. 18 Et quidem
super servos meos, et super ancillas meas, in
diebus illis effundam de Spiritu meo, et
prophetabunt : 19 et dabo prodigia in clo
sursum, et signa in terra deorsum,
sanguinem, et ignem, et vaporem fumi : 20
sol convertetur in tenebras, et luna in
sanguinem, antequam veniat dies Domini
magnus et manifestus. 21 Et erit : omnis
quicumque invocaverit nomen Domini,
salvus erit. 22 Viri Isralit, audite verba
hc : Jesum Nazarenum, virum approbatum
a Deo in vobis, virtutibus, et prodigiis, et
signis, qu fecit Deus per illum in medio
vestri, sicut et vos scitis : 23 hunc, definito
consilio et prscientia Dei traditum, per
manus iniquorum affligentes interemistis : 24
quem Deus suscitavit, solutis doloribus
inferni, juxta quod impossibile erat teneri
illum ab eo. 25 David enim dicit in eum :
Providebam Dominum in conspectu meo
semper : quoniam a dextris est mihi, ne
commovear : 26 propter hoc ltatum est cor
meum, et exsultavit lingua mea, insuper et
caro mea requiescet in spe : 27 quoniam non
derelinques animam meam in inferno, nec
dabis sanctum tuum videre corruptionem. 28
Notas mihi fecisti vias vit : et replebis me
jucunditate cum facie tua. 29 Viri fratres,
liceat audenter dicere ad vos de patriarcha
David, quoniam defunctus est, et sepultus : et
sepulchrum ejus est apud nos usque in
hodiernum diem. 30 Propheta igitur cum
esset, et sciret quia jurejurando jurasset illi
Deus de fructu lumbi ejus sedere super
sedem ejus : 31 providens locutus est de
resurrectione Christi, quia neque derelictus
est in inferno, neque caro ejus vidit
corruptionem. 32 Hunc Jesum resuscitavit
Deus, cujus omnes nos testes sumus. 33
Dextera igitur Dei exaltatus, et promissione
Spiritus Sancti accepta a Patre, effudit hunc,
quem vos videtis et auditis. 34 Non enim
David ascendit in clum : dixit autem ipse :
Dixit Dominus Domino meo : Sede a dextris
4

witego od Ojca, wyla tego, ktrego wy

widzicie, i syszycie. 34 Nie Dawid bowiem
wstpi do nieba, lecz sam powiada: "Rzek
Pan Panu memu: sid po prawicy mojej, 35
a poo nieprzyjaci twoich podnkiem
ng twoich." 36 Niech tedy z wszelk
pewnoci wie cay dom izraelski, e go i
Panem i Chrystusem uczyni Bg, tego
Jezusa, ktregocie wy ukrzyowali.

meis, 35 donec ponam inimicos tuos

scabellum pedum tuorum. 36 Certissime sciat
ergo omnis domus Isral, quia et Dominum
eum et Christum fecit Deus hunc Jesum,
quem vos crucifixistis.

NAWRCENIE TRZECH TYSICY.

37 Gdy za to usyszeli, skruszyli si w
sercu, i rzekli do Piotra i do innych
apostow: C mamy czyni, mowie
bracia? 38 A Piotr do nich: Pokut czycie
(mwi), i niech kady z was ochrzci si w
imi Jezusa Chrystusa, na odpuszczenie
grzechw waszych, a otrzymacie dar Ducha
witego. 39 Albowiem dla was jest ta
obietnica i dla dzieci waszych i dla
wszystkich, "co s daleko,. Ktrychkolwiek
powoa Pan, Bg nasz." 40 I bardzo wielu
innymi sowami wiadczy, i napomina ich,
mwic: Ratujcie si spord tego
przewrotnego plemienia. 41 Ci wic, co
przyjli jego sowa, zostali ochrzczeni, i
przybyo dnia tego dusz okoo trzech tysicy.

37 His autem auditis, compuncti sunt corde,

et dixerunt ad Petrum et ad reliquos
Apostolos : Quid faciemus, viri fratres ? 38
Petrus vero ad illos : Pnitentiam, inquit,
agite, et baptizetur unusquisque vestrum in
nomine Jesu Christi in remissionem
peccatorum vestrorum : et accipietis donum
Spiritus Sancti. 39 Vobis enim est
repromissio, et filiis vestris, et omnibus qui
longe sunt, quoscumque advocaverit
Dominus Deus noster. 40 Aliis etiam verbis
plurimis testificatus est, et exhortabatur eos,
dicens : Salvamini a generatione ista prava.
41 Qui ergo receperunt sermonem ejus,
baptizati sunt : et apposit sunt in die illa
anim circiter tria millia.

YCIE PIERWSZYCH CHRZECIJAN.

42 A trwali w nauce apostolskiej i w
uczestnictwie
amania
chleba
i
w
modlitwach. 43 Kadego za ogarniaa
boja, wiele si te dziww i znakw dziao
przez apostow w Jeruzalem; i bya wielka
boja we wszystkich. 44 Wszyscy te,
ktrzy wierzyli, byli razem, i mieli wszystko
wsplne. 45 Majtnoci i dobytek
sprzedawali, i rozdzielali je wszystkim, jak
kademu byo potrzeba. 46 Co dzie take
przebywali jednomylnie w wityni, i
amic chleb po domach, poywali pokarm z
radoci i w prostocie serca, 47 chwalc
Boga, i majc ask u wszystkiego ludu. Pan
za co dzie pomnaa liczb tych, co mieli
by zbawieni.

42 Erant autem perseverantes in doctrina

Apostolorum, et communicatione fractionis
panis, et orationibus. 43 Fiebat autem omni
anim timor : multa quoque prodigia et signa
per Apostolos in Jerusalem fiebant, et metus
erat magnus in universis. 44 Omnes etiam
qui credebant, erant pariter, et habebant
omnia communia. 45 Possessiones et
substantias vendebant, et dividebant illa
omnibus, prout cuique opus erat. 46 Quotidie
quoque perdurantes unanimiter in templo, et
frangentes circa domos panem, sumebant
cibum cum exsultatione et simplicitate
cordis, 47 collaudantes Deum et habentes
gratiam ad omnem plebem. Dominus autem
augebat qui salvi fierent quotidie in idipsum.

PIOTR UZDRAWIA CHOREGO.

1 A Piotr i Jan wstpowali do wityni na
modlitw o dziewitej godzinie.
2 I
wnoszono pewnego czowieka, ktry by
chromy od urodzenia; jego to kadli
codziennie przy bramie wityni, zwanej
Pikn, aby prosi o jamun wchodzcych
do wityni. 3 Ten, ujrzawszy Piotra i Jana,
gdy mieli wej do wityni, prosi, eby
dosta jamun. 4 A Piotr z Janem wpatrujc
si w niego, rzek mu: Spojrzyj na nas. 5
Lecz on spoglda na nich, spodziewajc si
co od nich otrzyma. 6 Piotr za rzek:
Srebra i zota nie mam; lecz co mam, to ci
daj:
W
imi
Jezusa
Chrystusa
Nazareskiego wsta, a chod! 7 I ujwszy
praw rk jego, podnis go, i natychmiast
umocniy si golenie jego i stopy. 8 A
wyskoczywszy stan, i chodzi i wszed z
nimi do wityni, chodzc i podskakujc, i
chwalc Boga. 9 I widzia go cay lud
chodzcego i chwalcego Boga. 10 A
poznawali go, e to by ten, ktry dla
jamuny siadywa u Piknej bramy wityni;
i wpadli w zdumienie i podziw wobec tego,
co mu si wydarzyo. 11 Gdy on za trzyma
si Piotra i Jana, zbieg si do nich wszystek
lud, zdumieniem zdjty, do kruganku,
zwanego Salomonowym.

1 Petrus autem et Joannes ascendebant in

templum ad horam orationis nonam. 2 Et
quidam vir, qui erat claudus ex utero matris
su, bajulabatur : quem ponebant quotidie ad
portam templi, qu dicitur Speciosa, ut
peteret eleemosynam ab intrountibus in
templum. 3 Is cum vidisset Petrum et
Joannem incipientes introire in templum,
rogabat ut eleemosynam acciperet. 4 Intuens
autem in eum Petrus cum Joanne, dixit :
Respice in nos. 5 At ille intendebat in eos,
sperans se aliquid accepturum ab eis. 6
Petrus autem dixit : Argentum et aurum non
est mihi : quod autem habeo, hoc tibi do : in
nomine Jesu Christi Nazareni surge, et
ambula. 7 Et apprehensa manu ejus dextera,
allevavit eum, et protinus consolidat sunt
bases ejus et plant. 8 Et exiliens stetit, et
ambulabat : et intravit cum illis in templum
ambulans, et exiliens, et laudans Deum. 9 Et
vidit omnis populus eum ambulantem et
laudantem Deum. 10 Cognoscebant autem
illum, quod ipse erat qui ad eleemosynam
sedebat ad Speciosam portam templi : et
impleti sunt stupore et extasi in eo quod
contigerat illi. 11 Cum teneret autem Petrum
et Joannem, cucurrit omnis populus ad eos ad
porticum
qu
appellatur
Salomonis,
stupentes.

KAZANIE PIOTRA W WITYNI.

12 A widzc to Piotr, przemwi do ludu:
Mowie izraelscy! C si temu dziwicie,
albo czemu nam si przypatrujecie, jakbymy
nasz moc czy wadz sprawili, e ten
chodzi? 13 Bg Abrahama i Bg Izaaka i
Bg Jakuba, Bg Ojcw naszych, uwielbi
Syna swego, Jezusa, ktregocie wy wydali, i
zaparli si przed Piatem, podczas gdy on
osdzi, e uwolni go naley. 14 Wy za
zaparlicie si witego i sprawiedliwego i
prosilicie, aby wam darowa zabjc: 15 a
zabilicie sprawc ycia, ktrego Bg
wskrzesi z martwych, czego my wiadkami
jestemy. 16 A dla wiary w imi jego ten,

12 Videns autem Petrus, respondit ad

populum : Viri Isralit, quid miramini in
hoc, aut nos quid intuemini, quasi nostra
virtute aut potestate fecerimus hunc ambulare
? 13 Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus
Jacob, Deus patrum nostrorum glorificavit
filium suum Jesum, quem vos quidem
tradidistis, et negastis ante faciem Pilati,
judicante illo dimitti. 14 Vos autem sanctum
et justum negastis, et petistis virum
homicidam donari vobis : 15 auctorem vero
vit interfecistis, quem Deus suscitavit a
mortuis, cujus nos testes sumus. 16 Et in fide
nominis ejus, hunc quem vos vidistis et
6

ktrego wy widzicie, i znacie, przez imi

jego zosta umocniony; i wiara, ktra przeze
jest, daa to zupene zdrowie przed oczyma
was wszystkich. 17 Teraz te bracia, wiem,
ecie z niewiadomoci uczynili, jak i
przeoeni wasi. 18 Bg za to, co przez usta
wszystkich prorokw by przepowiedzia, e
Chrystus jego mia cierpie, tak speni. 19
A przeto pokutujcie, i nawrcie si, aby
zgadzone byy grzechy wasze, 20 aby gdy
przyjd czasy ochody od oblicza Paskiego,
i eby zesa przepowiadanego wam Jezusa
Chrystusa, 21 ktrego niebo musi przyj a
do czasu odnowienia wszech rzeczy, ktre
zapowiedzia Bg przez usta swoich
witych od wieku prorokw. 22 Mojesz
zaiste mwi: "e proroka wzbudzi wam Pan
Bg wasz spomidzy braci waszych, jako
mnie; jego sucha bdziecie we wszystkim,
cokolwiek wam mwi bdzie. 23 I stanie
si: wszelki, ktry by nie sucha proroka
tego, wytpiony bdzie spord ludu." 24 I
wszyscy prorocy od Samuela, i ktrzy potem
mwili, przepowiedzieli te dni. 25 Wy
jestecie synami prorokw i przymierza,
ktre zawar Bg z ojcami naszymi, mwic
do Abrahama: "I w potomstwie twoim
bogosawione bd wszystkie narody
ziemi." 26 Dla was najpierw Bg
wskrzesiwszy Syna swego, posa go,
bogosawicego wam, aby nawrci si
kady od nieprawoci swojej.

nostis, confirmavit nomen ejus : et fides, qu

per eum est, dedit integram sanitatem istam
in conspectu omnium vestrum. 17 Et nunc,
fratres, scio quia per ignorantiam fecistis,
sicut et principes vestri. 18 Deus autem, qu
prnuntiavit per os omnium prophetarum,
pati Christum suum, sic implevit. 19
Pnitemini igitur et convertimini, ut
deleantur peccata vestra : 20 ut cum venerint
tempora refrigerii a conspectu Domini, et
miserit eum qui prdicatus est vobis, Jesum
Christum, 21 quem oportet quidem clum
suscipere usque in tempora restitutionis
omnium qu locutus est Deus per os
sanctorum suorum a sculo prophetarum. 22
Moyses quidem dixit : Quoniam prophetam
suscitabit vobis Dominus Deus vester de
fratribus vestris, tamquam me : ipsum
audietis juxta omnia qucumque locutus
fuerit vobis. 23 Erit autem : omnis anima
qu non audierit prophetam illum,
exterminabitur de plebe. 24 Et omnes
prophet, a Samuel et deinceps, qui locuti
sunt, annuntiaverunt dies istos. 25 Vos estis
filii prophetarum, et testamenti quod
disposuit Deus ad patres nostros, dicens ad
Abraham : Et in semine tuo benedicentur
omnes famili terr. 26 Vobis primum Deus
suscitans
filium
suum,
misit
eum
benedicentem vobis : ut convertat se
unusquisque a nequitia sua.

PIOTR I JAN PRZED SYNEDRIUM.

1 Gdy za oni mwili do ludu, nadeszli
kapani i zarzdca wityni i saduceusze, 2
okazujc niech, e nauczali lud, i e w
Jezusie opowiadali powstanie z martwych. 3
I pojmali ich, i wtrcili do wizienia a do
jutra, bo ju by wieczr. 4 Lecz wielu z
tych, ktrych usyszeli sowo, uwierzyo; i
bya liczba mw pi tysicy. 5 I stao si
nazajutrz, e si zebrali przeoeni ich i starsi
i doktorowie w Jeruzalem, 6 i Annasz,
najwyszy kapan, i Kajfasz i Jan i
Aleksander, i ilu ich tylko byo z rodu
kapaskiego. 7 A postawiwszy ich w

1 Loquentibus autem illis ad populum,

supervenerunt sacerdotes, et magistratus
templi, et sadduci, 2 dolentes quod docerent
populum,
et
annuntiarent
in
Jesu
resurrectionem ex mortuis : 3 et injecerunt in
eos manus, et posuerunt eos in custodiam in
crastinum : erat enim jam vespera. 4 Multi
autem eorum qui audierant verbum,
crediderunt : et factus est numerus virorum
quinque millia. 5 Factum est autem in
crastinum, ut congregarentur principes
eorum, et seniores, et scrib, in Jerusalem : 6
et Annas princeps sacerdotum, et Caiphas, et
7

porodku, pytali: Jak moc albo w czyje

imi wycie to uczynili? 8 Wtedy Piotr,
napeniony Duchem witym, rzek do nich:
Przeoeni ludu i starsi, suchajcie: 9 Jeli my
dzi
sdownie
badani
jestemy
o
dobrodziejstwo dla czowieka uomnego,
przez co on zosta uzdrowiony, 10 nieche
wam
wszystkim
i
caemu
ludowi
izraelskiemu wiadome bdzie, e przez imi
Pana
naszego
Jezusa
Chrystusa
Nazareskiego, ktregocie wy ukrzyowali,
ktrego Bg wzbudzi z martwych, e przez
niego ten stoi zdrowy przed wami. 11 Ten
jest "kamie, ktry zosta odrzucony przez
was budujcych, ktry sta si kamieniem
wgielnym"; 12 i nie ma w nikim innym
zbawienia. Nie ma bowiem innego imienia
pod niebem, danego ludziom, w ktrym
bymy mieli by zbawieni.

Joannes, et Alexander, et quotquot erant de

genere sacerdotali. 7 Et statuentes eos in
medio, interrogabant : In qua virtute, aut in
quo nomine fecistis hoc vos ? 8 Tunc
repletus Spiritu Sancto Petrus, dixit ad eos :
Principes populi, et seniores, audite : 9 si nos
hodie dijudicamur in benefacto hominis
infirmi, in quo iste salvus factus est, 10
notum sit omnibus vobis, et omni plebi
Isral, quia in nomine Domini nostri Jesu
Christi Nazareni, quem vos crucifixistis,
quem Deus suscitavit a mortuis, in hoc iste
astat coram vobis sanus. 11 Hic est lapis qui
reprobatus est a vobis dificantibus, qui
factus est in caput anguli : 12 et non est in
alio aliquo salus. Nec enim aliud nomen est
sub clo datum hominibus, in quo oporteat
nos salvos fieri.

ZAKAZ NAUCZANIA O JEZUSIE.

13 Widzc za odwag Piotra i Jana, i
dowiedziawszy si, e byli to ludzie bez
nauki i proci, dziwili si, i poznali ich, e
byli z Jezusem. 14 Widzc te stojcego
przy nich
czowieka,
ktry zosta
uzdrowiony, nie mogli si sprzeciwia. 15
Kazali im wic opuci Rad, i rozmawiali
midzy sob, 16 mwic: c uczynimy tym
ludziom? e przecie znany cud zosta przez
nich uczyniony, rzecz jest jawna wszystkim
mieszkajcym w Jeruzalem i zaprzeczy me
moemy. 17 Ale eby si to bardziej nie
rozgaszao midzy ludem, zagromy im, aby
wicej w to imi do adnego czowieka nie
mwili. 18 A wezwawszy ich, zakazali, aby
w ogle nie mwili, i nie nauczali w imi
Jezusowe. 19 Lecz Piotr i Jan odpowiadajc;
rzekli do nich: Osdcie, czy suszna to rzecz
w obliczu Boga, sucha raczej was, ni
Boga. 20 Nie moemy bowiem nie mwi o
tym, comy widzieli, i syszeli. 21 A oni
zagroziwszy im, wypucili ich, nie wiedzc,
w jaki sposb ich ukara, ze wzgldu na lud:
poniewa wszyscy wysawiali to, co si stao
w tym zdarzeniu. 22 Mia bowiem wicej
ni czterdzieci lat w czowiek, na ktrym
sta si ten cud uzdrowienia.

13 Videntes autem Petri constantiam, et

Joannis, comperto quod homines essent sine
litteris, et idiot, admirabantur, et
cognoscebant eos quoniam cum Jesu fuerant
: 14 hominem quoque videntes stantem cum
eis, qui curatus fuerat, nihil poterant
contradicere. 15 Jusserunt autem eos foras
extra concilium secedere : et conferebant ad
invicem, 16 dicentes : Quid faciemus
hominibus istis ? quoniam quidem notum
signum factum est per eos omnibus
habitantibus Jerusalem : manifestum est, et
non possumus negare. 17 Sed ne amplius
divulgetur in populum, comminemur eis ne
ultra loquantur in nomine hoc ulli hominum.
18 Et vocantes eos, denuntiaverunt ne
omnino loquerentur neque docerent in
nomine Jesu. 19 Petrus vero et Joannes
respondentes, dixerunt ad eos : Si justum est
in conspectu Dei vos potius audire quam
Deum, judicate. 20 Non enim possumus qu
vidimus et audivimus non loqui. 21 At illi
comminantes dimiserunt eos, non invenientes
quomodo punirent eos propter populum :
quia omnes clarificabant id quod factum
fuerat in eo quod acciderat. 22 Annorum
enim erat amplius quadraginta homo, in quo
factum fuerat signum istud sanitatis.
8

MODLITWA DZIKCZYNNA
WIERNYCH.
23 Gdy za ich wypuszczono, przyszli do
swoich, i oznajmili im wszystko, co najwysi
kapani i starsi im mwili. 24 Ci za
usyszawszy, zgodnie podnieli gos swj do
Boga, i rzekli: Panie, ty jest, ktry stworzy
niebo i ziemi, morze i wszystko, co w nich
jest, 25 ktry Duchem witym przez usta
ojca naszego Dawida, sugi twego,
powiedzia: "Czemu wzburzyy si narody, a
ludy rozmylay prne rzeczy? 26 Stanli
krlowie ziemscy, i ksita zeszli si
spoem przeciw Panu i przeciw Chrystusowi
jego! " 27 Albowiem zebrali si prawdziwie
w tym miecie przeciw witemu Synowi
twemu, Jezusowi, ktrego namaci, Herod i
Poncjusz Piat, z poganami i z ludami
izraelskimi, 28 aby uczyni, co rka twa i
rada twa postanowiy, aby si stao. 29 A
teraz, Panie, wejrzyj na ich pogrki, i daj
sugom twoim z wszelk miaoci
opowiada sowo twoje, 30 przez to, e rk
twoj wyciga bdziesz, aby uzdrawia i
dziaa i znaki i cuda przez imi witego
Syna twego, Jezusa. 31 A gdy si pomodlili,
zatrzso si miejsce, na ktrym byli
zgromadzeni, i napenieni zostali wszyscy
Duchem witym, i miao opowiadali sowo
Boe.

23 Dimissi autem venerunt ad suos, et

annuntiaverunt eis quanta ad eos principes
sacerdotum et seniores dixissent. 24 Qui cum
audissent, unanimiter levaverunt vocem ad
Deum, et dixerunt : Domine, tu es qui fecisti
clum et terram, mare et omnia qu in eis
sunt : 25 qui Spiritu Sancto per os patris
nostri David pueri tui dixisti : Quare
fremuerunt gentes, et populi meditati sunt
inania ? 26 Astiterunt reges terr, et
principes convenerunt in unum adversus
Dominum, et adversus Christum ejus. 27
Convenerunt enim vere in civitate ista
adversus sanctum puerum tuum Jesum, quem
unxisti, Herodes et Pontius Pilatus, cum
gentibus et populis Isral, 28 facere qu
manus tua et consilium tuum decreverunt
fieri. 29 Et nunc, Domine, respice in minas
eorum, et da servis tuis cum omni fiducia
loqui verbum tuum, 30 in eo quod manum
tuam extendas ad sanitates, et signa, et
prodigia fieri per nomen sancti filii tui Jesu.
31 Et cum orassent, motus est locus in quo
erant congregati : et repleti sunt omnes
Spiritu Sancto, et loquebantur verbum Dei
cum fiducia.

OBRAZ PIERWSZEJ GMINY

CHRZECIJASKIEJ.
32 Mnstwo za wierzcych miao jedno
serce i jedn dusz; nikt te z nich nie
nazywa swoim tego, co posiada, lecz
wszystko byo im wsplne. 33 I z wielk
moc apostoowie dawali wiadectwo
zmartwychwstania Jezusa Chrystusa, Pana
naszego, i wielka aska bya nad nimi
wszystkimi. 34 Nie byo bowiem midzy
nimi nikogo w niedostatku; gdy wszyscy, co
mieli role albo domy, sprzedawszy,
przynosili zapat za to, co sprzedawali, 36 i
skadali przed nogi apostow. Rozdawano
za kademu, ile komu byo potrzeba. 36 A
Jzef, ktrego nazwali apostoowie Barnab
(co znaczy: syn pocieszenia), lewita, rodem z

32 Multitudinis autem credentium erat cor

unum et anima una : nec quisquam eorum
qu possidebat, aliquid suum esse dicebat,
sed erant illis omnia communia. 33 Et virtute
magna reddebant Apostoli testimonium
resurrectionis Jesu Christi Domini nostri : et
gratia magna erat in omnibus illis. 34 Neque
enim quisquam egens erat inter illos.
Quotquot enim possessores agrorum aut
domorum erant, vendentes afferebant pretia
eorum qu vendebant, 35 et ponebant ante
pedes Apostolorum. Dividebatur autem
singulis prout cuique opus erat. 36 Joseph
autem, qui cognominatus est Barnabas ab
Apostolis (quod est interpretatum, Filius
9

Cypru, 37 majc rol, sprzeda j, i przynis consolationis), Levites, Cyprius genere, 37

pienidze, i pooy u ng apostow.
cum haberet agrum, vendidit eum, et attulit
pretium, et posuit ante pedes Apostolorum.

ANANIASZ I SAFIRA.
l Pewien za m, imieniem Ananiasz, z
Safir, on swoj, sprzeda rol, 2 i uj z
zapaty za rol za wiedz ony swojej; a
przynisszy pewn cz pooy przed nogi
apostow. I rzek Piotr: Ananiaszu, czemu
szatan skusi serce twoje, eby skama
Duchowi witemu, i uj z zapaty za rol?
4 Czy bdc twoja, nie zostawaa tobie, a
sprzedana nie bya w twej mocy? Czemu t
rzecz do serca twego przypuci? Nie
skamae ludziom, ale Bogu. 5 A syszc te
sowa Ananiasz, pad i skona. I zdj strach
wielki wszystkich, ktrzy tego suchali. 6
Modziecy za powstawszy, usunli go na
stron, i wynisszy, pogrzebali. 7 I upyn
czas okoo trzech godzin, a ona jego, nie
wiedzc, co si stao, wesza. 8 I rzek jej.
Piotr: Powiedz mi, niewiasto, czy za tyle
sprzedalicie rol? A ona rzeka: Tak jest, za
tyle. 9 Piotr za do niej: Cecie si to
zmwili, aby kusi Ducha Paskiego? Oto
nogi tych, co pogrzebali ma twego, s
przed drzwiami, i wynios ci. 10
Natychmiast pada u ng jego, i skonaa A
wszedszy modziecy, znaleli j umar, i
wynieli, i pogrzebali obok ma jej. 11 I
pad wielki strach na cay Koci i na
wszystkich, ktrzy o tym syszeli.

1 Vir autem quidam nomine Ananias, cum

Saphira uxore suo vendidit agrum, 2 et
fraudavit de pretio agri, conscia uxore sua :
et afferens partem quamdam, ad pedes
Apostolorum posuit. 3 Dixit autem Petrus :
Anania, cur tentavit Satanas cor tuum,
mentiri te Spiritui Sancto, et fraudare de
pretio agri ? 4 nonne manens tibi manebat, et
venundatum in tua erat potestate ? quare
posuisti in corde tuo hanc rem ? non es
mentitus hominibus, sed Deo. 5 Audiens
autem Ananias hc verba, cecidit, et
expiravit. Et factus est timor magnus super
omnes qui audierunt. 6 Surgentes autem
juvenes amoverunt eum, et efferentes
sepelierunt. 7 Factum est autem quasi
horarum trium spatium, et uxor ipsius,
nesciens quod factum fuerat, introivit. 8 Dixit
autem ei Petrus : Dic mihi mulier, si tanti
agrum vendidistis ? At illa dixit : Etiam tanti.
9 Petrus autem ad eam : Quid utique convenit
vobis tentare Spiritum Domini ? Ecce pedes
eorum qui sepelierunt virum tuum ad ostium,
et efferent te. 10 Confestim cecidit ante
pedes ejus, et expiravit. Intrantes autem
juvenes invenerunt illam mortuam : et
extulerunt, et sepelierunt ad virum suum. 11
Et factus est timor magnus in universa
ecclesia, et in omnes qui audierunt hc.

RONIE LICZBA WIERZCYCH.

12 A przez rce apostow dziao si wiele
znakw i cudw midzy ludem I byli
wszyscy razem w kruganku Salomonowym.
13 Z innych za nikt nie mia do nich si
przyczy, ale lud ich wysawia. 14 I coraz
bardziej wzrastaa liczba wierzcych w Panu,
mw i niewiast, 15 tak e na ulic wynosili
chorych i kadli na oach i tapczanach, aby
gdy Piotr przechodzi, przynajmniej cie jego
pad na ktrego z nich, by uzdrowieni byli z

12 Per manus autem Apostolorum fiebant

signa et prodigia multa in plebe. Et erant
unanimiter omnes in porticu Salomonis. 13
Ceterorum autem nemo audebat se
conjungere illis : sed magnificabat eos
populus. 14 Magis autem augebatur
credentium in Domino multitudo virorum ac
mulierum, 15 ita ut in plateas ejicerent
infirmos, et ponerent in lectulis et grabatis,
ut, veniente Petro, saltem umbra illius
10

niemocy swoich. 16 Zbiegao si te

mnstwo ludu z pobliskich miast do
Jeruzalem, znoszc chorych i drczonych od
duchw nieczystych, a ci wszyscy byli
uzdrawiam.

obumbraret
quemquam
illorum,
et
liberarentur ab infirmitatibus suis. 16
Concurrebat autem et multitudo vicinarum
civitatum Jerusalem, afferentes gros, et
vexatos a spiritibus immundis : qui
curabantur omnes.

NOWE PRZELADOWANIE
APOSTOW.
17 Powstawszy za najwyszy kapan i
wszyscy, co z nim byli, (to jest sekta
saduceuszw), przepenieni zazdroci, 18
pojmali apostow i wtrcili ich do
publicznego wizienia. 19 Lecz anio Paski
otworzywszy w nocy drzwi wizienia, i
wyprowadziwszy ich, rzek: 20 Idcie, a
stanwszy opowiadajcie w wityni udowi
wszystkie sowa ywota tego. 21 A oni
usyszawszy, weszli o wicie do wityni, i
nauczali. Najwyszy za kapan i ci, co z nim
byli, przyszedszy, zwoali Rad i wszystk
starszyzn synw Izraela, i posali do
wizienia, aby ich przyprowadzono. 22 A
gdy przyszli sudzy, i otworzywszy
wizienie, nie znaleli ich, wrciwszy si,
oznajmili,
23
mwic:
Wizienie
znalelimy zamknite z ca starannoci i
strw stojcych przed drzwiami; lecz
otworzywszy, nikogomy w nim nie znaleli.
24 A gdy te sowa usyszeli, zarzdca
wityni i przedniejsi kapani, nie umieli
sobie wyjani, co z nimi si stao. 25 A kto
przyszedszy, powiedzia im: e oto
mowie, ktrych wtrcilicie do wizienia,
s w wityni, stojc i uczc lud. 26 Wtedy
poszed zarzdca ze sugami, i przyprowadzi
ich bez gwatu; bo si bali ludu, eby ich nie
ukamienowa. 27 A gdy ich przyprowadzili,
postawili przed Rad. I spyta ich najwyszy
kapan, 28 mwic: Surowo zakazalimy
wam, abycie w to imi nie nauczali; a oto
napenilicie Jeruzalem nauk wasz, i
chcecie na nas cign krew czowieka tego.
29 Piotr za i apostoowie odpowiadajc
rzekli: Wicej trzeba sucha Boga, anieli
ludzi. 30 Bg ojcw naszych wskrzesi
Jezusa, ktregocie wy zabili, zawiesiwszy
na drzewie. 31 Tego wodza i zbawiciela
wywyszy Bg prawic swoj, aby da

17 Exsurgens autem princeps sacerdotum, et

omnes qui cum illo erant (qu est hresis
sadducorum), repleti sunt zelo : 18 et
injecerunt manus in Apostolos, et posuerunt
eos in custodia publica. 19 Angelus autem
Domini per noctem aperiens januas carceris,
et educens eos, dixit : 20 Ite, et stantes
loquimini in templo plebi omnia verba vit
hujus. 21 Qui cum audissent, intraverunt
diluculo in templum, et docebant. Adveniens
autem princeps sacerdotum, et qui cum eo
erant, convocaverunt concilium, et omnes
seniores filiorum Isral : et miserunt ad
carcerem ut adducerentur. 22 Cum autem
venissent ministri, et aperto carcere non
invenissent illos, reversi nuntiaverunt, 23
dicentes : Carcerem quidem invenimus
clausum cum omni diligentia, et custodes
stantes ante januas : aperientes autem
neminem intus invenimus. 24 Ut autem
audierunt hos sermones magistratus templi et
principes sacerdotum, ambigebant de illis
quidnam fieret. 25 Adveniens autem quidam,
nuntiavit eis : Quia ecce viri quos posuistis in
carcerem, sunt in templo, stantes et docentes
populum. 26 Tunc abiit magistratus cum
ministris, et adduxit illos sine vi : timebant
enim populum ne lapidarentur. 27 Et cum
adduxissent illos, statuerunt in concilio : et
interrogavit eos princeps sacerdotum, 28
dicens : Prcipiendo prcepimus vobis ne
doceretis in nomine isto, et ecce replestis
Jerusalem doctrina vestra : et vultis inducere
super nos sanguinem hominis istius. 29
Respondens autem Petrus et Apostoli,
dixerunt : Obedire oportet Deo magis quam
hominibus. 30 Deus patrum nostrorum
suscitavit Jesum, quem vos interemistis,
suspendentes in ligno. 31 Hunc principem et
salvatorem Deus exaltavit dextera sua ad
11

Izraelowi pokut i odpuszczenie grzechw.

32 A my jestemy wiadkami tych sw, i
Duch wity, ktrego da Bg wszystkim
tym, co mu s posuszni. 33 Szarpa nimi
gniew, gdy to syszeli, i myleli ich zabi.

dandam pnitentiam Israli, et remissionem

peccatorum : 32 et nos sumus testes horum
verborum, et Spiritus Sanctus, quem dedit
Deus omnibus obedientibus sibi. 33 Hc
cum audissent, dissecabantur, et cogitabant
interficere illos.

RADA GAMALIELA.
34 Lecz powstawszy w Radzie pewien
faryzeusz, imieniem Gamaliel, doktor
zakonny, w powaaniu u wszystkiego ludu,
kaza na chwil ludzi wyprowadzi. 35 i
rzek do nich: Mowie izraelscy!
Zastanwcie si, co chcecie z tymi ludmi
uczyni. 36 Przed tymi bowiem dniami
powsta Teodas, mwic, e jest kim, i
przystao do niego mw w liczbie okoo
czterystu: on zosta zabity, a wszyscy, ktrzy
mu wierzyli, rozproszyli si, i obrcili si w
niwecz. 37 Po nim powsta Judasz
Galilejczyk w czasie spisu ludnoci, i uwid
lud za sob; i on sam zgin i wszyscy,
ktrzy do niego przystali, poszli w rozsypk.
38 Przeto i teraz powiadam wam, odstpcie
od tych ludzi, i zaniechajcie ich. Albowiem
jeli z ludzi jest ta myl, albo ta sprawa,
wniwecz si obrci; 39 lecz jeli jest z Boga,
nie bdziecie mogli jej zniweczy, bycie si
przypadkiem nie znaleli w walce z Bogiem.
I usuchali go. 40 A wezwawszy apostow, i
obiwszy ich, nakazali, aby zgoa nie
przemawiali w imi Jezusowe, i pucili ich.
41 A oni wanie wracali sprzed Rady,
cieszc si, e stali si godnymi dla imienia
Jezusowego zelywo cierpie. 42 Lecz nie
przestawali codziennie w wityni i po
domach naucza i opowiada Jezusa
Chrystusa.

34 Surgens autem quidam in concilio

pharisus, nomine Gamaliel, legis doctor,
honorabilis univers plebi, jussit foras ad
breve homines fieri, 35 dixitque ad illos :
Viri Isralit, attendite vobis super
hominibus istis quid acturi sitis. 36 Ante hos
enim dies extitit Theodas, dicens se esse
aliquem, cui consensit numerus virorum
circiter quadringentorum : qui occisus est, et
omnes qui credebant ei, dissipati sunt, et
redacti ad nihilum. 37 Post hunc extitit Judas
Galilus in diebus professionis, et avertit
populum post se : et ipse periit, et omnes
quotquot consenserunt ei, dispersi sunt. 38 Et
nunc itaque dico vobis, discedite ab
hominibus istis, et sinite illos : quoniam si est
ex hominibus consilium hoc aut opus,
dissolvetur : 39 si vero ex Deo est, non
poteritis dissolvere illud, ne forte et Deo
repugnare inveniamini. Consenserunt autem
illi. 40 Et convocantes Apostolos, csis
denuntiaverunt ne omnino loquerentur in
nomine Jesu, et dimiserunt eos. 41 Et illi
quidem ibant gaudentes a conspectu concilii,
quoniam digni habiti sunt pro nomine Jesu
contumeliam pati. 42 Omni autem die non
cessabant in templo et circa domos, docentes
et evangelizantes Christum Jesum.

USTANOWIENIE DIAKONW.
1 A w te dni, gdy rosa liczba uczniw,
powstao szemranie Grekw przeciwko
ydom, e przy codziennym posugiwaniu
zaniedbywano ich wdowy. 2 A dwunastu
zwoawszy rzesz uczniw, rzekli: Nie jest
rzecz suszn, ebymy opucili sowo

1 In diebus illis, crescente numero

discipulorum, factum est murmur Grcorum
adversus Hebros, eo quod despicerentur in
ministerio quotidiano vidu eorum. 2
Convocantes autem duodecim multitudinem
discipulorum, dixerunt : Non est quum nos
12

Boe, a suyli stoom. 3 Upatrzcie wic,

bracia, spomidzy siebie siedmiu mw
dobrej sawy, penych Ducha witego i
mdroci, ktrych bymy ustanowili dla tej
sprawy. 4 My za pilnowa bdziemy
modlitwy i posugi sowa. 5 I spodobaa si
ta mowa caemu zgromadzeniu. I obrali
Szczepana, ma penego wiary i Ducha
witego i Filipa i Prochora, i Nikanora i
Tymona, i Parmenasa i Mikoaja, prozelit z
Antiochii. 6 Tych stawili przed oczyma
apostow, a oni pomodliwszy si, woyli na
nich rce. 7 A sowo Paskie roso, i
pomnaaa si bardzo liczba uczniw w
Jeruzalem; wielkie te mnstwo kapanw
posuszne byo wierze.

derelinquere verbum Dei, et ministrare

mensis. 3 Considerate ergo, fratres, viros ex
vobis boni testimonii septem, plenos Spiritu
Sancto et sapientia, quos constituamus super
hoc opus. 4 Nos vero orationi et ministerio
verbi instantes erimus. 5 Et placuit sermo
coram omni multitudine. Et elegerunt
Stephanum, virum plenum fide et Spiritu
Sancto, et Philippum, et Prochorum, et
Nicanorem, et Timonem, et Parmenam, et
Nicolaum advenam Antiochenum. 6 Hos
statuerunt ante conspectum Apostolorum : et
orantes imposuerunt eis manus. 7 Et verbum
Domini crescebat, et multiplicabatur
numerus discipulorum in Jerusalem valde :
multa etiam turba sacerdotum obediebat
fidei.

SKARGA PRZECIW SZCZEPANOWI.

8 Szczepan za, peen aski i mocy, czyni
cuda i znaki wielkie pomidzy ludem. 9 I
powstali niektrzy z synagogi, zwanej
Libertynw
i
Cyrenejczykw,
i
Aleksandryjczykw i tych, ktrzy byli z
Cylicji i z Azji, rozprawiajc ze Szczepanem,
10 i nie mogli oprze si mdroci i
Duchowi, ktry mwi. 11 Wtedy podstawili
mw, ktrzy by mwili, e syszeli go
mwicego sowa bluniercze przeciw
Mojeszowi i Bogu. 12 Tak wic poruszyli
lud i starszyzn i doktorw, ktrzy zbiegszy
si, porwali go, i przyprowadzili do Rady. 13
I postawili faszywych wiadkw, ktrzy
mwili: Ten czowiek nie przestaje mwi
sw przeciwko miejscu witemu i
Zakonowi. 14 Albowiem syszelimy go
mwicego, e ten Jezus Nazareski zburzy
to miejsce, i odmieni zwyczaje, ktre nam
poda Mojes. 15 A wszyscy, ktrzy
siedzieli w Radzie, patrzc w niego, widzieli
oblicze jego jak oblicze anioa.

8 Stephanus autem plenus gratia et

fortitudine, faciebat prodigia et signa magna
in populo. 9 Surrexerunt autem quidam de
synagoga qu appellatur Libertinorum, et
Cyrenensium, et Alexandrinorum, et eorum
qui erant a Cilicia, et Asia, disputantes cum
Stephano : 10 et non poterant resistere
sapienti, et Spiritui qui loquebatur. 11 Tunc
summiserunt viros, qui dicerent se audivisse
eum dicentem verba blasphemi in Moysen
et in Deum. 12 Commoverunt itaque plebem,
et seniores, et scribas : et concurrentes
rapuerunt eum, et adduxerunt in concilium,
13 et statuerunt falsos testes, qui dicerent :
Homo iste non cessat loqui verba adversus
locum sanctum, et legem : 14 audivimus
enim eum dicentem quoniam Jesus
Nazarenus hic destruet locum istum, et
mutabit traditiones quas tradidit nobis
Moyses. 15 Et intuentes eum omnes qui
sedebant in concilio, viderunt faciem ejus
tamquam faciem angeli.

13

SZCZEPAN BRONIC SI, MWI O

PATRIARCHACH.
1 Rzek wic najwyszy kapan: Czy te
rzeczy tak si maj? 2 A on przemwi:
Mowie brata i ojcowie, suchajcie! Bg
chway
ukaza
si
ojcu
naszemu
Abrahamowi, gdy by w Mezopotamii,
wpierw nim zamieszka w Charan, 3 i rzek
do niego: "Wyjd z ziemi twojej i z rodziny
twojej, a id do ziemi, ktr ci wska." 4
Wtedy wyszed z ziemi Chaldejskiej,
zamieszka w Charan; a stamtd, gdy umar
ojciec jego, przenis go do tej ziemi, w
ktrej wy teraz mieszkacie. 5 I nie da mu w
niej dziedzictwa ani na dugo kroku, lecz
obieca "da mu j w posiadanie i potomstwu
jego po nim," cho nie mia syna. 6 A
powiedzia mu Bg: Ze "potomstwo jego
tuaczem bdzie w obcej ziemi, i podbij ich
w niewol, i le z nimi obchodzi si bd
przez czterysta lat. 7 Ale nard, ktremu
suy bd, ja sdzi bd," rzek Pan; "a
potem wyjd, i bd mi suy na tym
miejscu." 8 I da mu przymierze obrzezania; i
tak zrodzi Izaaka, i obrzeza go dnia
smego, a Izaak Jakuba, a Jakub dwunastu
patriarchw. 9 A patriarchowie zazdroszczc
Jzefowi, sprzedali go do Egiptu, i Bg by z
nim. 10 I wyrwa go ze wszystkich `uciskw
jego, i da mu ask i mdro " w oczach
Faraona, krla egipskiego; i postanowi go
przeoonym nad Egiptem i nad caym
domem swoim." 11 Lecz przyszed gd na
cay Egipt i Chanaan, i wielki ucisk, i nie
znajdowali ywnoci ojcowie nasi. 12 Jakub
za usyszawszy, e byo zboe w Egipcie,
posa ojcw naszych pierwszy raz. 13 A za
drugim razem zosta poznany Jzef przez
braci swoich, i wyszed na jaw przed
Faraonem rd jego. 14 Jzef za posawszy,
sprowadzi ojca swego Jakuba i ca sw
rodzin w liczbie siedemdziesiciu piciu
dusz. 15 I przenis si Jakub do Egiptu, i
umar on i ojcowie nasi. 16 I przeniesieni
zostali do Sychem, i zoeni zostali w grobie,
ktry kupi Abraham za cen srebra u synw
Hemora, syna Sychema.

1 Dixit autem princeps sacerdotum : Si hc

ita se habent ? 2 Qui ait : Viri fratres et
patres, audite : Deus glori apparuit patri
nostro Abrah cum esset in Mesopotamia,
priusquam moraretur in Charan, 3 et dixit ad
illum : Exi de terra tua, et de cognatione tua,
et veni in terram quam monstravero tibi. 4
Tunc exiit de terra Chaldorum, et habitavit
in Charan. Et inde, postquam mortuus est
pater ejus, transtulit illum in terram istam, in
qua nunc vos habitatis. 5 Et non dedit illi
hreditatem in ea, nec passum pedis : sed
repromisit dare illi eam in possessionem, et
semini ejus post ipsum, cum non haberet
filium. 6 Locutus est autem ei Deus : Quia
erit semen ejus accola in terra aliena, et
servituti eos subjicient, et male tractabunt eos
annis quadringentis : 7 et gentem cui
servierint, judicabo ego, dixit Dominus : et
post hc exibunt, et servient mihi in loco
isto. 8 Et dedit illi testamentum
circumcisionis : et sic genuit Isaac, et
circumcidit eum die octavo : et Isaac, Jacob :
et Jacob, duodecim patriarchas. 9 Et
patriarch mulantes, Joseph vendiderunt in
gyptum : et erat Deus cum eo, 10 et eripuit
eum ex omnibus tribulationibus ejus, et dedit
ei gratiam et sapientiam in conspectu
pharaonis regis gypti : et constituit eum
prpositum super gyptum, et super omnem
domum suam. 11 Venit autem fames in
universam gyptum et Chanaan, et tribulatio
magna : et non inveniebant cibos patres
nostri. 12 Cum audisset autem Jacob esse
frumentum in gypto, misit patres nostros
primum : 13 et in secundo cognitus est
Joseph a fratribus suis, et manifestatum est
Pharaoni genus ejus. 14 Mittens autem
Joseph, accersivit Jacob patrem suum et
omnem cognationem suam, in animabus
septuaginta quinque. 15 Et descendit Jacob in
gyptum : et defunctus est ipse, et patres
nostri. 16 Et translati sunt in Sichem, et positi
sunt in sepulchro, quod emit Abraham pretio
argenti a filiis Hemor filii Sichem.
14

OPOWIADA YCIE MOJESZA.

17 A gdy si przyblia czas obietnicy, ktr
zoy by Bg Abrahamowi, rozrodzi si
lud, i rozmnoy si w Egipcie, 18 a nasta
inny krl w Egipcie, ktry nie zna Jzefa. 19
Ten podszedszy nasz nard gnbi ojcw
naszych, eby wyrzucali dziatki swoje, aby
nie yy. 20 W tyme czasie narodzi si
Mojesz, i by miy Bogu, i przez trzy
miesice chowany by w domu ojca swego.
21 Gdy za zosta wyrzucony, wzia go
crka Faraona, i wychowaa go sobie za
syna. 22 I wyksztacony zosta Mojesz we
wszelkiej mdroci egipskiej, i by potny w
sowie i w uczynkach swoich. 23 A gdy mu
ju dochodzio czterdzieci lat, przyszo mu
na myl, aby odwiedzi braci swoich, synw
izraelskich.
24
I
widzc
jednego
krzywdzonego, obroni go, i pomci tego,
ktry
krzywd
cierpia,
zabiwszy
Egipcjanina. 25 Sdzi za, i bracia
rozumiej, e Bg daje im wybawienie przez
rk jego; lecz oni nie zrozumieli. 26 A
nazajutrz zjawi si wrd nich, gdy si
kcili, i chcia ich pogodzi, mwic:
Mowie, brami jestecie; czemu jeden
drugiego krzywdzicie? 27 Lecz ten, co
krzywdzi bliniego, odpdzi go, mwic:
"Kt ci postawi panem i sdzi nad nami?
28 Czy ty chcesz mi zabi, jak wczoraj
zabie Egipcjanina? 29 I uciek Mojesz z
powodu sowa tego i sta si przychodniem w
ziemi Madianitw," gdzie zrodzi dwch
synw.

17 Cum autem appropinquaret tempus

promissionis quam confessus erat Deus
Abrah, crevit populus, et multiplicatus est
in gypto, 18 quoadusque surrexit alius rex
in gypto, qui non sciebat Joseph. 19 Hic
circumveniens genus nostrum, afflixit patres
nostros ut exponerent infantes suos, ne
vivificarentur. 20 Eodem tempore natus est
Moyses, et fuit gratus Deo : qui nutritus est
tribus mensibus in domo patris sui. 21
Exposito autem illo, sustulit eum filia
Pharaonis, et nutrivit eum sibi in filium. 22
Et eruditus est Moyses omni sapientia
gyptiorum, et erat potens in verbis et in
operibus suis. 23 Cum autem impleretur ei
quadraginta annorum tempus, ascendit in cor
ejus ut visitaret fratres suos filios Isral. 24
Et cum vidisset quemdam injuriam
patientem, vindicavit illum, et fecit ultionem
ei qui injuriam sustinebat, percusso gyptio.
25 Existimabat autem intelligere fratres,
quoniam Deus per manum ipsius daret
salutem illis : at illi non intellexerunt. 26
Sequenti vero die apparuit illis litigantibus :
et reconciliabat eos in pace, dicens : Viri,
fratres estis : ut quid nocetis alterutrum ? 27
Qui autem injuriam faciebat proximo, repulit
eum, dicens : Quis te constituit principem et
judicem super nos ? 28 Numquid interficere
me tu vis, quemadmodum interfecisti heri
gyptium ? 29 Fugit autem Moyses in verbo
isto : et factus est advena in terra Madian, ubi
generavit filios duos.

O WIDZENIU NA GRZE SYNAJ.

30 A gdy mino lat czterdzieci, ukaza mu
si anio na pustyni gry Synaj w pomieniu
krzaka gorejcego. 31 Mojesz za
ujrzawszy, zdziwi si na ten widok. A gdy
si zblia, aby si przypatrzy, rozleg si
przy nim gos Paski, mwicy: 32 "Jam jest
Bg ojcw twoich, Bg Abrahama, Bg
Izaaka i Bg Jakuba." A Mojesz, dreniem
zdjty, nie mia si przypatrywa. 33 "I
rzek mu Pan: Zdejm obuwie z ng swoich,
bo miejsce, na ktrym stoisz, jest ziemi
wit. 34 Widziaem dobrze utrapienie ludu

30 Et expletis annis quadraginta, apparuit illi

in deserto montis Sina angelus in igne
flamm rubi. 31 Moyses autem videns,
admiratus est visum. Et accedente illo ut
consideraret, facta est ad eum vox Domini,
dicens : 32 Ego sum Deus patrum tuorum,
Deus Abraham, Deus Isaac, et Deus Jacob.
Tremefactus autem Moyses, non audebat
considerare. 33 Dixit autem illi Dominus :
Solve calceamentum pedum tuorum : locus
enim in quo stas, terra sancta est. 34 Videns
vidi afflictionem populi mei qui est in
15

mego, ktry jest w Egipcie, i syszaem gypto, et gemitum eorum audivi, et

wzdychanie ich, i zstpiem, eby ich descendi liberare eos. Et nunc veni, et mittam
wybawi. Teraz wic pjd, a pol ci do te in gyptum.
Egiptu."
ODWRCENIE SI LUDU OD
PRZYKAZA BOYCH.
35 Tego Mojesza, ktrego si zaparli,
mwic: Kto ci postanowi panem i sdzi?
- tego Bg posa jako wodza i wybawiciela z
ramieniem anioa, ktry mu si w krzaku
ukaza. 36 On ich wyprowadzi, czynic cuda
i znaki w Ziemi Egipskiej i w Morzu
Czerwonym i na pustyni przez lat
czterdzieci. 37 Ten to jest Mojesz, ktry
powiedzia synom izraelskim: "Proroka
wzbudzi wam Bg spord braci waszych
jako mnie; jego sucha bdziecie." 38 Ten
jest, ktry by w porodku zgromadzenia na
pustyni z anioem, ktry do mwi na grze
Synai, i z ojcami naszymi; ktry otrzyma
sowa ycia, aby nam je da. 39 Ale nie
chcieli mu by posuszni ojcowie nasi; lecz
odrzucili, i zwrcili si sercem swym do
Egiptu, 40 mwic do Aarona: "Uczy nam
bogw, ktrzy by szli przed nami; albowiem
temu Mojeszowi, ktry nas wyprowadzi z
ziemi Egipskiej, nie wiemy, co si stao." 41
I uczynili w te dni cielca, i zoyli ofiar
bawanowi, i cieszyli si dzieami rk
swoich. 42 I odwrci si Bg, i pozwoli,
aby suyli zastpom niebieskim, jak
napisane jest w ksidze Prorokw: "Czy
ofiary i obiaty przynosilicie mi przez
czterdzieci lat na pustyni, domie izraelski?
43 I obnosilicie namiot Molocha i gwiazd
Boga waszego Remfama, posgi, ktrecie
uczynili; aby im pokon oddawa. I przenios
was poza Babilon."

35 Hunc Moysen, quem negaverunt, dicentes

: Quis te constituit principem et judicem ?
hunc Deus principem et redemptorem misit,
cum manu angeli qui apparuit illi in rubo. 36
Hic eduxit illos faciens prodigia et signa in
terra gypti, et in rubro mari, et in deserto
annis quadraginta. 37 Hic est Moyses, qui
dixit filiis Isral : Prophetam suscitabit vobis
Deus de fratribus vestris, tamquam me :
ipsum audietis. 38 Hic est qui fuit in ecclesia
in solitudine cum angelo, qui loquebatur ei in
monte Sina, et cum patribus nostris : qui
accepit verba vit dare nobis. 39 Cui
noluerunt obedire patres nostri : sed
repulerunt, et aversi sunt cordibus suis in
gyptum, 40 dicentes ad Aaron : Fac nobis
deos qui prcedant nos : Moyses enim hic,
qui eduxit nos de terra gypti, nescimus
quid factum sit ei. 41 Et vitulum fecerunt in
diebus illis, et obtulerunt hostiam simulacro,
et ltabantur in operibus manuum suarum.
42 Convertit autem Deus, et tradidit eos
servire militi cli, sicut scriptum est in
libro prophetarum : Numquid victimas et
hostias obtulistis mihi annis quadraginta in
deserto, domus Isral ? 43 Et suscepistis
tabernaculum Moloch, et sidus dei vestri
Rempham, figuras quas fecistis adorare eas :
et transferam vos trans Babylonem.

PNIEJSZE I OBECNE YCIE

IZRAELA.
44 Przybytek wiadectwa by z ojcami
naszymi na pustyni, jak im rozkaza Bg,
gdy powiedzia Mojeszowi, aby go uczyni
wedle wzoru, ktry widzia. 45 I ten
przyjwszy ojcowie nasi, wprowadzili go z
Jezusem w posiado pogan, ktrych Bg

44 Tabernaculum testimonii fuit cum

patribus nostris in deserto, sicut disposuit
illis Deus loquens ad Moysen, ut faceret illud
secundum formam quam viderat. 45 Quod et
induxerunt, suscipientes patres nostri cum
Jesu in possessionem gentium quas expulit
16

wypdzi sprzed oblicza ojcw naszych, a

do dni Dawida, 46 ktry znalaz ask u
Boga, i prosi, aby znalaz przybytek dla
Boga Jakubowego. 47 A Salomon zbudowa
mu dom. 48 Ale najwyszy nie mieszka w
dzieach rk ludzkich, jak prorok powiada:
49 "Niebo jest mi stolic, a ziemia
podnkiem ng moich. C mi za dom
zbudujecie, mwi Pan, albo ktre jest
miejsce odpocznienia mego? 50 Czy rka
moja nie uczynia tego wszystkiego?" 51
Twardego karku i nieobrzezanych serc i
uszu, wy si zawsze sprzeciwiacie Duchowi
witemu, jak ojcowie wasi, tak te i wy! 52
Ktrego z prorokw nie przeladowali
ojcowie wasi? I zabili tych, co przepowiadali
przyjcie Sprawiedliwego, ktrego wy
stalicie si teraz zdrajcami i zabjcami; 53
wycie otrzymali Zakon przez posug
anielsk, a nie zachowywalicie go.

Deus a facie patrum nostrorum, usque in

diebus David, 46 qui invenit gratiam ante
Deum, et petiit ut inveniret tabernaculum
Deo Jacob. 47 Salomon autem dificavit illi
domum. 48 Sed non Excelsus in manufactis
habitat, sicut propheta dicit : 49 Clum mihi
sedes est : terra autem scabellum pedum
meorum. Quam domum dificabitis mihi ?
dicit Dominus : aut quis locus requietionis
me est ? 50 Nonne manus mea fecit hc
omnia ? 51 Dura cervice, et incircumcisis
cordibus et auribus, vos semper Spiritui
Sancto resistitis : sicut patres vestri, ita et
vos. 52 Quem prophetarum non sunt
persecuti patres vestri ? et occiderunt eos qui
prnuntiabant de adventu Justi, cujus vos
nunc proditores et homicid fuistis : 53 qui
accepistis legem in dispositione angelorum,
et non custodistis.

UKAMIENOWANIE SZCZEPANA.
54 A gdy tego suchali, gniew szarpa ich
serca i zgrzytali na zbami. 55 Bdc za
peen Ducha witego, wpatrujc si w
niebo, ujrza chwa Bo, i Jezusa,
stojcego po prawicy Boej. 56 I rzek: Oto
widz
niebiosa
otwarte,
i
Syna
Czowieczego, stojcego po prawicy Boej.
57 Krzyczc za gosem wielkim, zatkali
sobie uszy, i rzucili si na razem. 58 I
wyrzuciwszy go z miasta, kamienowali; a
wiadkowie zoyli szaty swe u ng
modzieca, ktrego zwano Szawem. 59 I
kamienowali Szczepana modlcego si i
mwicego: Panie Jezu, przyjmij ducha
mojego! 60 Klknwszy za na kolana,
zawoa gosem wielkim, mwic: Panie, nie
poczytaj im tego grzechu! A to rzekszy,
zasn w Panu. Szawe za zgadza si na
zabicie jego.

54 Audientes autem hc, dissecabantur

cordibus suis, et stridebant dentibus in eum.
55 Cum autem esset plenus Spiritu Sancto,
intendens in clum, vidit gloriam Dei, et
Jesum stantem a dextris Dei. Et ait : Ecce
video clos apertos, et Filium hominis
stantem a dextris Dei. 56 Exclamantes autem
voce magna continuerunt aures suas, et
impetum fecerunt unanimiter in eum. 57 Et
ejicientes eum extra civitatem, lapidabant : et
testes deposuerunt vestimenta sua secus
pedes adolescentis qui vocabatur Saulus. 58
Et lapidabant Stephanum invocantem, et
dicentem : Domine Jesu, suscipe spiritum
meum. 59 Positis autem genibus, clamavit
voce magna, dicens : Domine, ne statuas illis
hoc peccatum. Et cum hoc dixisset,
obdormivit in Domino. Saulus autem erat
consentiens neci ejus.

17

WIELKIE PRZELADOWANIE
KOCIOA.
1 I wybucho tego dnia wielkie
przeladowanie przeciw Kocioowi; ktry
by w Jerozolimie; i rozproszyli si wszyscy,
prcz apostow, po krainach Judei i Samarii.
2 A Szczepana pogrzebali ludzie bogobojni, i
uczynili nad nim pacz wielki. 3 Szawe za
pustoszy Koci, wchodzc do domw, i
porywajc mw i niewiasty, oddawa do
wizienia.

1 Facta est autem in illa die persecutio magna

in ecclesia qu erat Jerosolymis, et omnes
dispersi sunt per regiones Jud et Samari
prter Apostolos. 2 Curaverunt autem
Stephanum viri timorati, et fecerunt planctum
magnum super eum. 3 Saulus autem
devastabat ecclesiam per domos intrans, et
trahens viros ac mulieres, tradebat in
custodiam.

CZ II (8,4 -12,25)
CHRZECIJASTWO WYCHODZI POZA
JERUZALEM.
FILIP NAWRACA WIELU SAMARYTAN.
4 Ci przeto co byli rozproszeni, chodzili,
opowiadajc sowo Boe. 5 A, Filip
zaszedszy do miasta Samarii, opowiada im
Chrystusa. 6 I rzesze przychylay si do tego,
co Filip mwi, zgodnie suchajc, i widzc
znaki, ktre czyni. 7 Wiele bowiem duchw
nieczystych wychodzio z tych, ktrzy je
mieli, woajc gosem wielkim. Wielu te
paralitykw
i
chromych
zostao
uzdrowionych. 8 Zapanowaa wic wielka
rado w owym miecie.

4 Igitur qui dispersi erant pertransibant,

evangelizantes verbum Dei. 5 Philippus
autem descendens in civitatem Samari,
prdicabant illis Christum. 6 Intendebant
autem turb his qu a Philippo dicebantur,
unanimiter audientes, et videntes signa qu
faciebat. 7 Multi enim eorum qui habebant
spiritus immundos, clamantes voce magna
exibant. Multi autem paralytici et claudi
curati sunt. 8 Factum est ergo gaudium
magnum in illa civitate.

SZYMON CZARNOKSINIK.
9 Pewien za m imieniem Szymon, ktry
przedtem
by
w
owym
miecie
czarnoksinikiem, zwodzi ludno Samarii,
powiadajc o sobie, e jest czym wielkim.
10 Jego suchali wszyscy, od najmniejszego
a do najwikszego, mwic: Ten jest moc
Bo, ktra si zwie wielk. 11 A suchali go
dlatego, e ju od dawnego czasu omami ich
by czarami swymi. 12 Lecz gdy uwierzyli
Filipowi, opowiadajcemu o krlestwie
Boym, chrzcili si w imi Jezusa Chrystusa
mczyni i niewiasty.

9 Vir autem quidam nomine Simon, qui ante

fuerat in civitate magus, seducens gentem
Samari, dicens se esse aliquem magnum :
10 cui auscultabant omnes a minimo usque
ad maximum, dicentes : Hic est virtus Dei,
qu vocatur magna. 11 Attendebant autem
eum : propter quod multo tempore magiis
suis dementasset eos. 12 Cum vero
credidissent Philippo evangelizanti de regno
Dei, in nomine Jesu Christi baptizabantur viri
ac mulieres.

18

13 Wtedy i sam Szymon uwierzy, a gdy si

ochrzci, pozosta przy Filipie Widzc te, e
dziay si znaki i cuda bardzo wielkie,
zdumiewajc si, podziwia.

13 Tunc Simon et ipse credidit : et cum

baptizatus esset, adhrebat Philippo. Videns
etiam signa et virtutes maximas fieri, stupens
admirabatur.

PIOTR I JAN W SAMARII.

14 A gdy apostoowie, ktrzy byli w
Jerozolimie, usyszeli, e Samaria przyja
sowo Boe, posali do nich Piotra i Jana. 15
Ci gdy przyszli, modlili si za nich, aby
otrzymali Ducha witego. 16 Albowiem
jeszcze na adnego z nich nie by przyszed,
ale tylko ochrzczeni byli w imi Pana Jezusa.
17 Wtedy wkadali na nich rce, i
otrzymywali Ducha witego. 18 A Szymon
ujrzawszy, e przez wkadanie rk apostow
by dawany Duch wity, ofiarowa im
pienidze, 19 mwic: Dajcie i mnie t moc,
aby kady, na ktrego wo rce, otrzyma
Ducha witego. Piotr za rzek do niego: 20
Pienidze twoje niech id z tob na zgub,
gdy mniemae, e dar Boy za pienidze
si nabywa. 21 Nie masz ty czstki ani
udziau w tej nauce, albowiem serce twoje
nie jest proste wobec Boga. 22 Pokutuje
wic za t zo twoj; a pro Boga, moe ci
odpuszczony bdzie ten zamiar serca twego.
23 Widz ci bowiem, e jest ci
zgorzknia i wizk nieprawoci. 24 A
Szymon odpowiadajc, rzek: Mdlcie si wy
za mn do Pana; aby na mnie nie przyszo
nic z tego, cocie powiedzieli. 25 I tak oni
dawszy wiadectwo, i opowiedziawszy
sowo Paskie, wracali do Jerozolimy, i w
wielu okolicach Samarii gosili ewangeli.

14 Cum autem audissent Apostoli qui erant

Jerosolymis, quod recepisset Samaria
verbum Dei, miserunt ad eos Petrum et
Joannem. 15 Qui cum venissent, oraverunt
pro ipsis ut acciperent Spiritum Sanctum : 16
nondum enim in quemquam illorum venerat,
sed baptizati tantum erant in nomine Domini
Jesu. 17 Tunc imponebant manus super illos,
et accipiebant Spiritum Sanctum. 18 Cum
vidisset autem Simon quia per impositionem
manus Apostolorum daretur Spiritus Sanctus,
obtulit eis pecuniam, 19 dicens : Date et mihi
hanc potestatem, ut cuicumque imposuero
manus, accipiat Spiritum Sanctum. Petrus
autem dixit ad eum : 20 Pecunia tua tecum sit
in perditionem : quoniam donum Dei
existimasti pecunia possideri. 21 Non est tibi
pars neque sors in sermone isto : cor enim
tuum non est rectum coram Deo. 22
Pnitentiam itaque age ab hac nequitia tua :
et roga Deum, si forte remittatur tibi hc
cogitatio cordis tui. 23 In felle enim
amaritudinis, et obligatione iniquitatis, video
te esse. 24 Respondens autem Simon, dixit :
Precamini vos pro me ad Dominum, ut nihil
veniat super me horum qu dixistis. 25 Et illi
quidem testificati, et locuti verbum Domini,
redibant Jerosolymam, et multis regionibus
Samaritanorum evangelizabant.

NAWRCENIE ETIOPCZYKA.
26 Anio za Paski odezwa si do Filipa,
mwic: Wsta, a id ku poudniowi, na
drog, ktra biegnie z Jeruzalem do Gazy;
jest ona pusta. 27 I wstawszy, poszed. A oto
m Etiopczyk, rzezaniec, mony urzdnik
Kandaki, krlowej Etiopii, ktry by nad
wszystkimi jej skarbami, przyjecha pokoni
si do Jeruzalem. 28 I wraca, siedzc na
wozie swoim, i czytajc Izajasza proroka. 29
I rzek Duch do Filipa: Przybli si, i
przycz si do wozu tego. 30 Filip za

26 Angelus autem Domini locutus est ad

Philippum, dicens : Surge, et vade contra
meridianum, ad viam qu descendit ab
Jerusalem in Gazam : hc est deserta. 27 Et
surgens abiit. Et ecce vir thiops, eunuchus,
potens Candacis regin thiopum, qui erat
super omnes gazas ejus, venerat adorare in
Jerusalem : 28 et revertebatur sedens super
currum suum, legensque Isaiam prophetam.
29 Dixit autem Spiritus Philippo : Accede, et
adjunge te ad currum istum. 30 Accurrens
19

przybiegszy, usysza go czytajcego

Izajasza proroka, i rzek: Czy sdzisz, e
rozumiesz, co czytasz? 31 A on rzek: I
jakebym mg, jeli mi nikt nie wyjani? I
poprosi Filipa, aby wsiad, i usiad przy nim.
32 A ustp Pisma, ktry czyta, by ten:
"Jako owca na zabicie by wiedziony; a jako
baranek bez gosu przed tym, ktry go
strzye, tak nie otworzy ust swoich. 33 W
unieniu sd jego zosta podniesiony, a rd
jego kto wypowie? Albowiem zgadzone
bdzie z ziemi ycie jego." 34 Rzezaniec za
odpowiadajc, rzek Filipowi: Prosz ci, o
kim prorok to mwi? O sobie, czy te o kim
innym? 35 A Filip otworzywszy usta swoje, i
zaczynajc od tego Pisma, opowiedzia mu
dobr nowin o Jezusie. 36 I gdy jechali i
rzek rzezaniec: Oto woda! C drog,
przybyli do jakiej wody, przeszkadza mi,
abym by ochrzczony? 37 I rzek Filip: Jeli z
caego serca wierzysz, wolno. A on
odpowiadajc, rzek: Wierz, e Jezus
Chrystus jest Synem Boym. 38 I kaza
zatrzyma wz, i weszli obaj w wod, Filip i
rzezaniec, i ochrzci go. 39 A gdy wyszli z
wody, Duch Paski porwa Filipa, i ju
wicej nie widzia go rzezaniec; ale jecha
drog swoj, radujc si. 46 Filip za znalaz
si w Azocie, i przechodzc opowiada
ewangeli wszystkim miastom, a przyszed
do Cezarei.

autem Philippus, audivit eum legentem

Isaiam prophetam, et dixit : Putasne intelligis
qu legis ? 31 Qui ait : Et quomodo possum,
si non aliquis ostenderit mihi ? Rogavitque
Philippum ut ascenderet, et sederet secum. 32
Locus autem Scriptur quem legebat, erat
hic : Tamquam ovis ad occisionem ductus est
: et sicut agnus coram tondente se, sine voce,
sic non aperuit os suum. 33 In humilitate
judicium ejus sublatum est. Generationem
ejus quis enarrabit ? quoniam tolletur de terra
vita ejus. 34 Respondens autem eunuchus
Philippo, dixit : Obsecro te, de quo propheta
dicit hoc ? de se, an de alio aliquo ? 35
Aperiens autem Philippus os suum, et
incipiens a Scriptura ista, evangelizavit illi
Jesum. 36 Et dum irent per viam, venerunt ad
quamdam aquam : et ait eunuchus : Ecce
aqua : quid prohibet me baptizari ? 37 Dixit
autem Philippus : Si credis ex toto corde,
licet. Et respondens ait : Credo Filium Dei
esse Jesum Christum. 38 Et jussit stare
currum : et descenderunt uterque in aquam,
Philippus et eunuchus, et baptizavit eum. 39
Cum autem ascendissent de aqua, Spiritus
Domini rapuit Philippum, et amplius non
vidit eum eunuchus. Ibat autem per viam
suam gaudens. 40 Philippus autem inventus
est in Azoto, et pertransiens evangelizabat
civitatibus cunctis, donec veniret Csaream.

NAWRCENIE SZAWA.
1 A Szawe dyszc jeszcze grobami i
mordem
przeciw
uczniom
Paskim,
przyszed do najwyszego kapana, 2 i prosi
go o listy do Damaszku do synagog, aeby
mg
przyprowadzi
do
Jeruzalem
uwizionych,
jeliby
znalaz
jakich
wyznawcw tej nauki, mw i niewiasty. 3
I gdy by w podry, stao si, e si zblia
do Damaszku, i nagle owiecia go zewszd
wiato z nieba. 4 padszy na ziemi,
usysza gos, ktry do mwi: Szawle,
Szawle! Czemu mi przeladujesz? 5 A on
rzek: Kto jeste, Panie? w za: Jam jest
Jezus, ktrego ty przeladujesz; trudno ci jest

1 Saulus autem adhuc spirans minarum et

cdis in discipulos Domini, accessit ad
principem sacerdotum, 2 et petiit ab eo
epistolas in Damascum ad synagogas : ut si
quos invenisset hujus vi viros ac mulieres,
vinctos perduceret in Jerusalem. 3 Et cum
iter faceret, contigit ut appropinquaret
Damasco : et subito circumfulsit eum lux de
clo. 4 Et cadens in terram audivit vocem
dicentem sibi : Saule, Saule, quid me
persequeris ? 5 Qui dixit : Quis es, domine ?
Et ille : Ego sum Jesus, quem tu persequeris :
durum est tibi contra stimulum calcitrare. 6
Et tremens ac stupens dixit : Domine, quid
20

przeciw ocieniowi wierzga. 6 A drc i

zdumiewajc si, rzek: Panie, co chcesz,
abym czyni? A Pan do niego: Wsta, i
wejd do miasta, a tam ci powiedz, co
bdziesz mia czyni. 7 Owi za ludzie,
ktrzy mu towarzyszyli, stali zdumieni,
syszc wprawdzie gos, lecz nikogo nie
widzc. 8 I wsta Szawe z ziemi, a
otworzywszy oczy, nic nie widzia. Wiodc
go za za rce, wprowadzili go do
Damaszku. 9 I by tam trzy dni, nie widzc, i
nie jad, ani nie pi.

me vis facere ? 7 Et Dominus ad eum :

Surge, et ingredere civitatem, et ibi dicetur
tibi quid te oporteat facere. Viri autem illi qui
comitabantur cum eo, stabant stupefacti,
audientes quidem vocem, neminem autem
videntes. 8 Surrexit autem Saulus de terra,
apertisque oculis nihil videbat. Ad manus
autem illum trahentes, introduxerunt
Damascum. 9 Et erat ibi tribus diebus non
videns, et non manducavit, neque bibit.

ANANIASZ CHRZCI SZAWA.

10 A by w Damaszku pewien ucze,
imieniem Ananiasz. I rzek Pan do niego w
widzeniu: Ananiaszu! On za rzek: Otom ja,
Panie! 11 A Pan do niego: Wsta, a id na
ulic, ktr zwi Prosta, i szukaj w domu
Judy Szawa, pochodzcego z Tarsu: bo oto
si modli. 12 (A widzia ma, imieniem
Ananiasza, wchodzcego i wkadajcego na
rce, aby wzrok odzyska.) 13 I odpowiedzia
Ananiasz: Panie, syszaem od wielu o tym
mu, jak wiele zego uczyni witym,
twoim w Jeruzalem. 14 I tutaj ma moc od
najwyszych
kapanw
uwizienia
wszystkich, co wzywaj imienia twego. 15
Pan za rzek do niego: Id, albowiem on mi
jest naczyniem wybranym, aby nis imi
moje przed pogan i krlw i synw
izraelskich. 16 Gdy ja mu uka, jak wiele
trzeba mu wycierpie dla imienia mego. 17 I
poszed Ananiasz, i wszed do domu, a
woywszy na rce, rzek: Szawle bracie!
Pan mi posa, Jezus, ktry ukaza si w
drodze, ktr szede, aby przejrza, i zosta
napeniony Duchem witym. 16 I
natychmiast spady z oczu jego jakby uski, i
przejrza; a powstawszy, zosta ochrzczony.
19 A wziwszy pokarm, nabra si. I by z
uczniami, ktrzy byli w Damaszku, przez
kilka dni.

10 Erat autem quidam discipulus Damasci,

nomine Ananias : et dixit ad illum in visu
Dominus : Anania. At ille ait : Ecce ego,
Domine. 11 Et Dominus ad eum : Surge, et
vade in vicum qui vocatur Rectus : et qure
in domo Jud Saulum nomine Tarsensem :
ecce enim orat. 12 (Et vidit virum Ananiam
nomine, intrountem, et imponentem sibi
manus ut visum recipiat.) 13 Respondit
autem Ananias : Domine, audivi a multis de
viro hoc, quanta mala fecerit sanctis tuis in
Jerusalem : 14 et hic habet potestatem a
principibus sacerdotum alligandi omnes qui
invocant nomen tuum. 15 Dixit autem ad
eum Dominus : Vade, quoniam vas electionis
est mihi iste, ut portet nomen meum coram
gentibus, et regibus, et filiis Isral. 16 Ego
enim ostendam illi quanta oporteat eum pro
nomine meo pati. 17 Et abiit Ananias, et
introivit in domum : et imponens ei manus,
dixit : Saule frater, Dominus misit me Jesus,
qui apparuit tibi in via qua veniebas, ut
videas, et implearis Spiritu Sancto. 18 Et
confestim ceciderunt ab oculis ejus tamquam
squam, et visum recepit : et surgens
baptizatus est. 19 Et cum accepisset cibum,
confortatus est. Fuit autem cum discipulis qui
erant Damasci per dies aliquot.

PIERWSZE WYSTPIENIE SZAWA.

20 A natychmiast opowiada w synagogach 20 Et continuo in synagogis prdicabat
Jezusa, e on jest Synem Boym. 21 I Jesum, quoniam hic est Filius Dei. 21
zdumiewali si wszyscy, ktrzy suchali, i Stupebant autem omnes qui audiebant, et
21

mwili: czy to nie ten jest, ktry zwalcza w

Jeruzalem tych, co wzywali tego imienia: i tu
po to przyszed, aby ich w wizach
zaprowadzi do przedniejszych kapanw?
22 Szawe za coraz bardziej si wzmacnia, i
zawstydza ydw ktrzy mieszkali w
Damaszku, dowodzc, e ten jest
Chrystusem. 29 A gdy upyno dni niemao,
uradzili midzy sob ydzi, eby go zabi;
24 lecz powiadomiono Szawa o ich
zasadzce. Strzegli za i bram w dzie i w
nocy, aby go zabi. 25 Lecz uczniowie
wziwszy go w nocy, przez mur go wpucili,
spuszczajc w koszu. z gdy przyszed do
Jeruzalem, prbowa przyczy si do
uczniw, ale wszyscy si go bali, nie
wierzc, e jest uczniem. 27 Lecz Barnaba
wziwszy go, przyprowadzi do apostow, i
opowiedzia im, jak w drodze widzia Pana, i
e mwi do niego, i jak w Damaszku miao
sobie poczyna w imi Jezusowe. 28 I
przebywa z nimi w Jeruzalem, wchodzc i
wychodzc, a miao sobie poczynajc w
imi Paskie. 29 Mwi te z poganami, i
rozprawia z helenistami, a oni starali si go
zabi. 30 O czym dowiedziawszy si bracia,
odprowadzili go do Cezarei, i odesali do
Tarsu.

dicebant : Nonne hic est qui expugnabat in

Jerusalem eos qui invocabant nomen istud :
et huc ad hoc venit, ut vinctos illos duceret
ad principes sacerdotum ? 22 Saulus autem
multo magis convalescebat, et confundebat
Judos qui habitabant Damasci, affirmans
quoniam hic est Christus. 23 Cum autem
implerentur dies multi, consilium fecerunt in
unum Judi ut eum interficerent. 24 Not
autem fact sunt Saulo insidi eorum.
Custodiebant autem et portas die ac nocte, ut
eum interficerent. 25 Accipientes autem eum
discipuli nocte, per murum dimiserunt eum,
submittentes in sporta. 26 Cum autem
venisset in Jerusalem, tentabat se jungere
discipulis, et omnes timebant eum, non
credentes quod esset discipulus. 27 Barnabas
autem apprehensum illum duxit ad Apostolos
: et narravit illis quomodo in via vidisset
Dominum, et quia locutus est ei, et quomodo
in Damasco fiducialiter egerit in nomine
Jesu. 28 Et erat cum illis intrans et exiens in
Jerusalem, et fiducialiter agens in nomine
Domini. 29 Loquebatur quoque gentibus, et
disputabat cum Grcis : illi autem qurebant
occidere eum. 30 Quod cum cognovissent
fratres, deduxerunt eum Csaream, et
dimiserunt Tarsum.

W. PIOTR UZDRAWIA ENEASZA.

31 Koci wanie w caej Judei i Galilei i
Samarii mia pokj, i budowa si, postpujc
w bojani Paskiej, a napenia si pociech
Ducha witego. 32 Stao si za, e Piotr,
gdy obchodzi wszystkich, przyszed do
witych, ktrzy mieszkali w Liddzie. 33 I
znalaz tam pewnego czowieka, imieniem
Eneasz, od omiu lat lecego na ou, a by
to paralityk. 34 I rzek mu Piotr: Eneaszu,
uzdrawia ci Pan Jezus Chrystus; wsta, a
pociel sobie. 35 I natychmiast wsta. I
widzieli go wszyscy, ktrzy mieszkali w
Liddzie i w Saronie, i ci nawrcili si do
Pana.

31 Ecclesia quidem per totam Judam, et

Galilam, et Samariam habebat pacem, et
dificabatur ambulans in timore Domini, et
consolatione Sancti Spiritus replebatur. 32
Factum est autem, ut Petrus dum pertransiret
universos, deveniret ad sanctos qui
habitabant Lydd. 33 Invenit autem ibi
hominem quemdam, nomine neam, ab
annis octo jacentem in grabato, qui erat
paralyticus. 34 Et ait illi Petrus : nea, sanat
te Dominus Jesus Christus : surge, et sterne
tibi. Et continuo surrexit. 35 Et viderunt eum
omnes qui habitabant Lydd et Saron : qui
conversi sunt ad Dominum.

22

WSKRZESZA TABIT.
36 A bya w Joppie pewna uczennica,
imieniem Tabita, co w przekadzie znaczy
Dorkas. Bya ona pena dobrych uczynkw i
jamun, ktre czynia. 37 I stao si w owe
dni, e zachorowawszy, umara. A gdy j
obmyli, pooyli j w wieczerniku. 38 e za
Lidda bya blisko Joppy, uczniowie
usyszawszy, e tam jest Piotr, posali do
niego dwch mw z prob: Nie zwlekaj z
przybyciem do nas. 39 A Piotr wstawszy,
poszed z nimi; i gdy przyszed, wprowadzili
go do wieczernika; i obstpiy go wszystkie
wdowy, paczc i pokazujc mu suknie i
zwierzchnie szaty, ktre im robia Dorkas. 40
Wypdziwszy za wszystkich precz, Piotr
klknwszy na kolana, modli si; i
zwrciwszy si do ciaa, rzek: Tabito,
wsta! A ona otworzya oczy swoje, i
ujrzawszy Piotra, usiada. 41 Podawszy jej
za rk, podnis j; a przywoawszy
witych i wdowy, odda j yw. 42 I stao
si to wiadome po caej Joppie, i wielu
uwierzyo w Pana. 43 Stao si te, e przez
wiele dni mieszka w Joppie u niejakiego
Szymona garbarza.

36 In Joppe autem fuit qudam discipula,

nomine Tabitha, qu interpretata dicitur
Dorcas. Hc erat plena operibus bonis et
eleemosynis quas faciebat. 37 Factum est
autem in diebus illis ut infirmata moreretur.
Quam cum lavissent, posuerunt eam in
cnaculo. 38 Cum autem prope esset Lydda
ad Joppen, discipuli, audientes quia Petrus
esset in ea, miserunt duos viros ad eum,
rogantes : Ne pigriteris venire ad nos. 39
Exsurgens autem Petrus, venit cum illis. Et
cum advenisset, duxerunt illum in
cnaculum : et circumsteterunt illum omnes
vidu flentes, et ostendentes ei tunicas et
vestes quas faciebat illis Dorcas. 40 Ejectis
autem omnibus foras, Petrus ponens genua
oravit : et conversus ad corpus, dixit :
Tabitha, surge. At illa aperuit oculos suos : et
viso Petro, resedit. 41 Dans autem illi
manum, erexit eam. Et cum vocasset sanctos
et viduas, assignavit eam vivam. 42 Notum
autem factum est per universam Joppen : et
crediderunt multi in Domino. 43 Factum est
autem ut dies multos moraretur in Joppe,
apud Simonem quemdam coriarium.

10

10

WIDZENIE KORNELIUSZA.
1 By za w Cezarei pewien m, imieniem
Korneliusz, setnik roty, ktr nazywaj
italsk, 2 pobony i bojcy si Boga z caym
domem swoim, dajcy wielkie jamuny
ludowi, a zawsze modlcy si do Boga. 3
Ten ujrza wyranie we widzeniu, okoo
dziewitej godziny dnia, anioa Boego,
ktry wszed do niego, i rzek mu:
Korneliuszu! 4 A on wpatrujc si we,
bojani zdjty, rzek: Co jest, Panie? I
powiedzia mu: Modlitwy twoje i jamuny
twoje zachowane s w pamici przed
obliczem Boga. 5 A teraz polij ludzi do
Joppy, i wezwij niejakiego Szymona,
zwanego Piotrem. 6 Ten stoi gospod u
pewnego Szymona garbarza, ktrego dom
jest przy morzu; on ci powie, co bdziesz
mia czyni. 7 A gdy odszed anio, ktry z

1 Vir autem quidam erat in Csarea, nomine

Cornelius, centurio cohortis qu dicitur
Italica, 2 religiosus, ac timens Deum cum
omni domo sua, faciens eleemosynas multas
plebi, et deprecans Deum semper. 3 Is vidit
in visu manifeste, quasi hora diei nona,
angelum Dei intrountem ad se, et dicentem
sibi : Corneli. 4 At ille intuens eum, timore
correptus, dixit : Quid est, domine ? Dixit
autem illi : Orationes tu et eleemosyn tu
ascenderunt in memoriam in conspectu Dei.
5 Et nunc mitte viros in Joppen, et accersi
Simonem quemdam, qui cognominatur
Petrus : 6 hic hospitatur apud Simonem
quemdam coriarium, cujus est domus juxta
mare : hic dicet tibi quid te oporteat facere. 7
Et cum discessisset angelus qui loquebatur
illi, vocavit duos domesticos suos, et militem
23

nim mwi, zawoa dwch domownikw metuentem Dominum ex his qui illi parebant.
swoich i onierza, bojcego si Pana, z tych, 8 Quibus cum narrasset omnia, misit illos in
co pod wadz jego byli; 8 a gdy im Joppen.
wszystko opowiedzia, posa ich do Joppy.
WIDZENIE PIOTRA.
9 Nazajutrz za, gdy oni byli w drodze, i
zbliali si do miasta, wszed Piotr na dach,
aby si modli koo godziny szstej. 10 A
gdy uczu gd, chcia je. Gdy za oni
przygotowywali, wpad w zachwyt. 11 I
ujrza niebo otwarte i jakie naczynie,
zstpujce, jakby wielkie przecierado, za
cztery koce spuszczane z nieba ku ziemi. 12
A byy w nim wszystkie czworonogi i pazy
ziemne i ptactwo niebieskie. 19 I sta si gos
do niego: Wsta, Piotrze, zabijaj, a jedz. 14
Piotr za rzek: Nie daj tego, Panie, gdy
nigdy nie jadem nic pospolitego i
nieczystego. 15 A gos znowu po wtre do
niego: Co Bg oczyci, ty nie nazywaj
nieczystym. 16 To za stao si po trzykro; i
wnet naczynie zostao wzite do nieba.

9 Postera autem die, iter illis facientibus, et

appropinquantibus civitati, ascendit Petrus in
superiora ut oraret circa horam sextam. 10 Et
cum esuriret, voluit gustare. Parantibus
autem illis, cecidit super eum mentis
excessus : 11 et vidit clum apertum, et
descendens vas quoddam, velut linteum
magnum, quatuor initiis submitti de clo in
terram, 12 in quo erant omnia quadrupedia,
et serpentia terr, et volatilia cli. 13 Et
facta est vox ad eum : Surge, Petre : occide,
et manduca. 14 Ait autem Petrus : Absit
Domine, quia numquam manducavi omne
commune et immundum. 15 Et vox iterum
secundo ad eum : Quod Deus purificavit, tu
commune ne dixeris. 16 Hoc autem factum
est per ter : et statim receptum est vas in
clum.

POSELSTWO KORNELIUSZA DO
PIOTRA.
17 A gdy Piotr waha si w sobie, co by to
byo za widzenie, ktre widzia, oto stanli u
drzwi mowie posani przez Korneliusza
dopytujc si o dom Szymona. 18 A
zawoawszy, pytali, czy Szymon, ktrego
zwi Piotrem, tu ma gospod. 19 Gdy za
Piotr rozmyla nad widzeniem, rzek mu
Duch: Oto ci szukaj trzej mowie. 20
Wsta zatem, zejd, a id z nimi, nic nie
wtpic; bo ja ich posaem. 21 A Piotr
zeszedszy do mw, rzek: Oto ja jestem,
ktrego szukacie, co to za powd, dla
ktregocie przyszli? 22 A oni rzekli:
Korneliusz setnik, m sprawiedliwy i bojcy
si Boga, i majcy wiadectwo od caego
narodu ydowskiego, otrzyma, nakaz od
anioa witego, aby ci wezwa do domu
swego i sucha sw twoich. 23 Wprowadzi
ich tedy, i przyj w gocin.

17 Et dum intra se hsitaret Petrus quidnam

esset visio quam vidisset, ecce viri qui missi
erant a Cornelio, inquirentes domum Simonis
astiterunt ad januam. 18 Et cum vocassent,
interrogabant, si Simon qui cognominatur
Petrus illic haberet hospitium. 19 Petro
autem cogitante de visione, dixit Spiritus ei :
Ecce viri tres qurunt te. 20 Surge itaque,
descende, et vade cum eis nihil dubitans :
quia ego misi illos. 21 Descendens autem
Petrus ad viros, dixit : Ecce ego sum, quem
quritis : qu causa est, propter quam
venistis ? 22 Qui dixerunt : Cornelius
centurio, vir justus et timens Deum, et
testimonium habens ab universa gente
Judorum, responsum accepit ab angelo
sancto accersire te in domum suam, et audire
verba abs te. 23 Introducens ergo eos, recepit
hospitio. Sequenti autem die, surgens
profectus est cum illis, et quidam ex fratribus
ab Joppe comitati sunt eum.
24

24 A nazajutrz wstawszy, wyszed z nimi, i 24 Altera autem die introivit Csaream.

niektrzy bracia z Joppy poszli z nim.
PIOTR U KORNELIUSZA.
Drugiego za dnia wszed do Cezarei. A
Korneliusz czeka na nich, zwoawszy
swoich krewnych i bliszych przyjaci. 25 I
stao si, gdy wszed Piotr, wyszed
naprzeciw niego Korneliusz, i przypadszy
do ng jego, pokoni si. 26 Lecz Piotr
podnis go, mwic: Wsta, i ja te jestem
czowiekiem. 27 A rozmawiajc z nim,
wszed i znalaz wielu, ktrzy si zebrali. 28
I rzek do nich: Wy wiecie, jaka to wstrtna
rzecz jest dla yda przestawa z
cudzoziemcem lub przychodzi do niego; ale
mnie Bg nauczy, ebym adnego
czowieka nie nazywa pospolitym albo
nieczystym. 29 Dlatego bez wahania
przyszedem wezwany. Pytam wic dla
jakiego powodu wezwalicie mnie? 39 A
Korneliusz rzek: Wanie cztery dni temu
modliem si o dziewitej godzinie w domu
moim, a oto stan przede mn m w
jasnym odzieniu i rzek: 31 Korneliuszu,
wysuchana jest modlitwa twoja, i o twych
jamunach wspomniano przed obliczem
Boga. 32 A przeto polij do Joppy, a wezwij
Szymona, ktrego nazywaj Piotrem; stoi on
gospod w domu Szymona garbarza nad
morzem. 33 Zaraz wic posaem do ciebie i
ty dobrze uczyni, e przyszed. Teraz wic
wszyscy jestemy tu przed oczami twoimi,
aby sucha wszystkiego, cokolwiek tobie
Pan nakaza.

Cornelius vero exspectabat illos, convocatis

cognatis suis et necessariis amicis. 25 Et
factum est cum introisset Petrus, obvius venit
ei Cornelius, et procidens ad pedes ejus
adoravit. 26 Petrus vero elevavit eum, dicens
: Surge : et ego ipse homo sum. 27 Et
loquens cum illo intravit, et invenit multos
qui convenerant : 28 dixitque ad illos : Vos
scitis quomodo abominatum sit viro Judo
conjungi aut accedere ad alienigenam : sed
mihi ostendit Deus neminem communem aut
immundum dicere hominem. 29 Propter quod
sine dubitatione veni accersitus. Interrogo
ergo, quam ob causam accersistis me ? 30 Et
Cornelius ait : A nudiusquarta die usque ad
hanc horam, orans eram hora nona in domo
mea, et ecce vir stetit ante me in veste
candida, et ait : 31 Corneli, exaudita est
oratio tua, et eleemosyn tu commemorat
sunt in conspectu Dei. 32 Mitte ergo in
Joppen,
et
accersi
Simonem
qui
cognominatur Petrus : hic hospitatur in domo
Simonis coriarii juxta mare. 33 Confestim
ergo misi ad te : et tu benefecisti veniendo.
Nunc ergo omnes nos in conspectu tuo
adsumus audire omnia qucumque tibi
prcepta sunt a Domino.

POGANIE WEZWANI DO WIARY.

34 Piotr za otworzywszy usta swoje, rzek:
Prawdziwie poznaem, e Bg nie oglda si
na osoby, 35 ale e w kadym narodzie ten,
ktry si go boi, a czyni sprawiedliwo, jest
mu miy. 36 Sowo posa Bg synom
izraelskim, zwiastujc pokj przez Jezusa
Chrystusa (ten jest Panem wszystkich). 37
Wy wiecie, co si dziao w caej Judei,
poczwszy od Galilei, po chrzcie, ktry Jan
opowiada: 38 Jak Jezus z Nazaretu, ktrego
Bg namaci Duchem witym i moc,

34 Aperiens autem Petrus os suum, dixit : In

veritate comperi quia non est personarum
acceptor Deus ; 35 sed in omni gente qui
timet eum, et operatur justitiam, acceptus est
illi. 36 Verbum misit Deus filiis Isral,
annuntians pacem per Jesum Christum (hic
est omnium Dominus). 37 Vos scitis quod
factum est verbum per universam Judam :
incipiens enim a Galila post baptismum
quod prdicavit Joannes, 38 Jesum a
Nazareth : quomodo unxit eum Deus Spiritu
25

przeszed czynic dobrze, i uzdrawiajc

wszystkich optanych od diaba; albowiem
Bg by z nim. 39 A my jestemy wiadkami
wszystkiego, co czyni w ziemi ydowskiej i
w Jeruzalem; ktrego zabili, zawiesiwszy na
drzewie. 40 Jego to Bg wskrzesi dnia
trzeciego, i sprawi, e si objawi, 41 nie
caemu ludowi, ale wiadkom przedtem
przygotowanym przez Boga: nam, ktrzymy
z nim jedli i pili, gdy powsta z martwych. 42
I rozkaza nam opowiada ludowi i
wiadczy, e on jest tym, ktry
postanowiony jest od Boga sdzi ywych i
umarych. 43 Jemu wszyscy prorocy
wiadectwo daj, e odpuszczenie grzechw
otrzymaj przez imi jego wszyscy, ktrzy
we wierz.

Sancto,
et
virtute,
qui
pertransiit
benefaciendo, et sanando omnes oppressos a
diabolo, quoniam Deus erat cum illo. 39 Et
nos testes sumus omnium qu fecit in
regione Judorum, et Jerusalem, quem
occiderunt suspendentes in ligno. 40 Hunc
Deus suscitavit tertia die, et dedit eum
manifestum fieri, 41 non omni populo, sed
testibus prordinatis a Deo : nobis, qui
manducavimus et bibimus cum illo postquam
resurrexit a mortuis. 42 Et prcepit nobis
prdicare populo, et testificari, quia ipse est
qui constitutus est a Deo judex vivorum et
mortuorum. 43 Huic omnes prophet
testimonium
perhibent
remissionem
peccatorum accipere per nomen ejus omnes
qui credunt in eum.

DUCH W. ZSTPUJE NA POGAN.

44 Gdy Piotr jeszcze te sowa mwi, pad
Duch wity na wszystkich, ktrzy suchali
sowa. 45 I zdumieli si wierni z obrzezania,
ktrzy z Piotrem byli przyszli, e i na pogan
aska Ducha witego zostaa wylana. 46
Albowiem syszeli ich mwicych jzykami i
wielbicych Boga. 47 Wtedy Piotr
odpowiedzia: Czy moe kto zabroni wody,
aby nie byli ochrzczeni ci, ktrzy otrzymali
Ducha witego, jako i my? 46 I rozkaza ich
ochrzci w imi Pana Jezusa Chrystusa.
Wtedy go prosili, aby zamieszka u nich
przez kilka dni.

44 Adhuc loquente Petro verba hc, cecidit

Spiritus Sanctus super omnes qui audiebant
verbum. 45 Et obstupuerunt ex circumcisione
fideles qui venerant cum Petro, quia et in
nationes gratia Spiritus Sancti effusa est. 46
Audiebant enim illos loquentes linguis, et
magnificantes Deum. 47 Tunc respondit
Petrus : Numquid aquam quis prohibere
potest ut non baptizentur hi qui Spiritum
Sanctum acceperunt sicut et nos ? 48 Et jussit
eos baptizari in nomine Domini Jesu Christi.
Tunc rogaverunt eum ut maneret apud eos
aliquot diebus.

11

11

MOWA PIOTRA O CHRZCIE POGAN.

1 I usyszeli apostoowie i bracia, ktrzy byli
w Judei, e i poganie przyjli sowo Boe. 2
Gdy za Piotr przyszed do Jeruzalem spierali
si z nim ci, co byli z obrzezania, 3 mwic:
Czemu wszede do ludzi nieobrzezanych, i
jade z nimi? 4 Piotr za zaczwszy,
wykada im po kolei, mwic: 5 Ja byem w
miecie Joppie, modlc si, i ujrzaem w
zachwycie widzenie: zniao si jakie
naczynie, jakby wielkie przecierado, za
cztery koce spuszczane z nieba, i zbliyo
si a do mnie. 6 A wpatrujc si w nie

1 Audierunt autem Apostoli et fratres qui

erant in Juda, quoniam et gentes receperunt
verbum Dei. 2 Cum autem ascendisset Petrus
Jerosolymam, disceptabant adversus illum
qui erant ex circumcisione, 3 dicentes :
Quare introisti ad viros prputium habentes,
et manducasti cum illis ? 4 Incipiens autem
Petrus exponebat illis ordinem, dicens : 5
Ego eram in civitate Joppe orans, et vidi in
excessu mentis visionem, descendens vas
quoddam velut linteum magnum quatuor
initiis summitti de clo, et venit usque ad
26

przygldaem si, i ujrzaem czworonogi

ziemskie i dzikie zwierzta, i pazy i ptactwo
powietrzne. 7 Usyszaem te i gos mwic
do mnie: Wsta, Piotrze, zabijaj i jedz! 8 I
rzekem: adn miar, Panie! Albowiem
nigdy nic pospolitego albo nieczystego nie
weszo do ust moich. 9 Gos za z nieba
odpowiedzia powtrnie: Co Bg oczyci, ty
nie nazywaj nieczystym. 10 A to stao si po
trzykro, i wszystko na powrt wzite
zostao do nieba. 11 A oto w tej chwili trzej
mowie stanli w domu, w ktrym byem,
posani do mnie z Cezarei. 12 I rzek mi
Duch, abym z nimi poszed, nic si nie
wahajc. Poszo te ze mn i tych szeciu
braci, i weszlimy w dom owego ma. 13 I
opowiedzia nam, jak widzia anioa w domu
swoim, stojcego i mwicego mu: Polij do
Joppy, a wezwij Szymona, ktrego nazywaj
Piotrem; 14 on powie ci sowa, przez ktre
zbawiony bdziesz ty i cay dom twj. 15
Gdy za zaczem mwi, Duch wity pad
na nich, jako i na nas z pocztku. 16 I
wspomniaem na sowo Pana, jak mwi: Jan
wprawdzie chrzci wod, ale wy bdziecie
ochrzczeni Duchem witym. 17 Jeli wic
Bg da im t sam ask, co i nam,
ktrzymy uwierzyli w Pana Jezusa, czyme
ja byem, ebym mg zabroni Bogu? 18 To
usyszawszy, umilkli, i chwalili Boga,
mwic: A wic i poganom da Bg pokut,
eby yli.

me. 6 In quod intuens considerabam, et vidi

quadrupedia terr, et bestias, et reptilia, et
volatilia cli. 7 Audivi autem et vocem
dicentem mihi : Surge, Petre : occide, et
manduca. 8 Dixi autem : Nequaquam
Domine : quia commune aut immundum
numquam introivit in os meum. 9 Respondit
autem vox secundo de clo : Qu Deus
mundavit, tu ne commune dixeris. 10 Hoc
autem factum est per ter : et recepta sunt
omnia rursum in clum. 11 Et ecce viri tres
confestim astiterunt in domo in qua eram,
missi a Csarea ad me. 12 Dixit autem
Spiritus mihi ut irem cum illis, nihil
hsitans. Venerunt autem mecum et sex
fratres isti, et ingressi sumus in domum viri.
13 Narravit autem nobis quomodo vidisset
angelum in domo sua, stantem et dicentem
sibi : Mitte in Joppen, et accersi Simonem
qui cognominatur Petrus, 14 qui loquetur tibi
verba in quibus salvus eris tu, et universa
domus tua. 15 Cum autem cpissem loqui,
cecidit Spiritus Sanctus super eos, sicut et in
nos in initio. 16 Recordatus sum autem verbi
Domini, sicut dicebat : Joannes quidem
baptizavit aqua, vos autem baptizabimini
Spiritu Sancto. 17 Si ergo eamdem gratiam
dedit illis Deus, sicut et nobis qui credidimus
in Dominum Jesum Christum : ego quis
eram, qui possem prohibere Deum ? 18 His
auditis, tacuerunt : et glorificaverunt Deum,
dicentes : Ergo et gentibus pnitentiam dedit
Deus ad vitam.

ZAOENIE KOCIOA W ANTIOCHII.

19 Ci mianowicie, co si rozproszyli podczas
przeladowania, ktre nastao za Szczepana,
doszli a do Fenicji i Cypru i Antiochii,
nikomu nie goszc nauki, tylko samym
ydom. 20 A byli wrd nich niektrzy
mowie z Cypru i Cyrenaiki, ktrzy,
przyszedszy do Antiochii, mwili i do
Grekw, opowiadajc Pana Jezusa. 21 I bya
z nimi rka Paska; wielka te liczba tych, co
uwierzyli, nawrcia si do Pana. 22 I dosza
o nich wie do uszu kocioa, ktry by w
Jeruzalem; i posali Barnab a do Antiochii.
23 A on gdy przyszed, i ujrza ask Bo,
uradowa si, i zachca wszystkich, aby w

19 Et illi quidem qui dispersi fuerant a

tribulatione qu facta fuerat sub Stephano,
perambulaverunt usque Phnicen, et
Cyprum, et Antiochiam, nemini loquentes
verbum, nisi solis Judis. 20 Erant autem
quidam ex eis viri Cyprii et Cyreni, qui
cum introissent Antiochiam, loquebantur et
ad Grcos, annuntiantes Dominum Jesum.
21 Et erat manus Domini cum eis :
multusque numerus credentium conversus est
ad Dominum. 22 Pervenit autem sermo ad
aures ecclesi qu erat Jerosolymis super
istis : et miserunt Barnabam usque ad
Antiochiam. 23 Qui cum pervenisset, et
27

postanowieniu serdecznym trwali przy Panu;

24 albowiem by to m dobry i peen Ducha
witego i wiary. I przyczya si wielka
rzesza do Pana. 25 Wybra si za Barnaba
do Tarsu, by szuka Szawa: a gdy go
znalaz, przyprowadzi do Antiochii. 26 I
cay rok przebywali tam w Kociele, i
nauczali liczn rzesz, tak e najpierw w
Antiochii nazwano uczniw chrzecijanami.
27 W tych te dniach nadeszli prorocy z
Jerozolimy do Antiochii. 28 A powstawszy
jeden z nich imieniem Agabus, oznajmia
przez Ducha, e bdzie na caym wiecie
gd wielki, jaki by za Klaudiusza. 29
Uczniowie za wedug tego, co kto mia,
postanowili kady posa na poratowanie
braci, ktrzy mieszkali w Judei. 30 Co te
uczynili, posyajc do starszych przez rce
Barnaby i Szawa.

vidisset gratiam Dei, gavisus est : et

hortabatur omnes in proposito cordis
permanere in Domino : 24 quia erat vir
bonus, et plenus Spiritu Sancto, et fide. Et
apposita est multa turba Domino. 25
Profectus est autem Barnabas Tarsum, ut
qureret Saulum : quem cum invenisset,
perduxit Antiochiam. 26 Et annum totum
conversati sunt ibi in ecclesia : et docuerunt
turbam multam, ita ut cognominarentur
primum Antiochi discipuli, christiani. 27 In
his autem diebus supervenerunt ab
Jerosolymis prophet Antiochiam : 28 et
surgens unus ex eis nomine Agabus,
significabat per spiritum famem magnam
futuram in universo orbe terrarum, qu facta
est sub Claudio. 29 Discipuli autem, prout
quis habebat, proposuerunt singuli in
ministerium mittere habitantibus in Juda
fratribus : 30 quod et fecerunt, mittentes ad
seniores per manus Barnab et Sauli.

12

12

NOWE PRZELADOWANIE W
JEROZOLIMIE.
1 A W tyme czasie krl Herod wszcz
gwaty, aby niektrych z Kocioa nka. 2 I
zabi Jakuba, brata Janowego, mieczem. 3
Widzc za, e si to podobao ydom,
pojma nadto i Piotra. 4 A byy to dni
Przanikw. I gdy go pojma, osadzi w
wizieniu, i odda pod stra czterem
oddziaom po czterech onierzy, chcc po
wicie Paschy wyprowadzi go przed lud. 5
Piotr wprawdzie trzymany by w wizieniu.
Lecz Koci bez przestanku modli si za
niego do Boga.

1 Eodem autem tempore misit Herodes rex

manus, ut affligeret quosdam de ecclesia. 2
Occidit autem Jacobum fratrem Joannis
gladio. 3 Videns autem quia placeret Judis,
apposuit ut apprehenderet et Petrum. Erant
autem dies Azymorum. 4 Quem cum
apprehendisset, misit in carcerem, tradens
quatuor
quaternionibus
militum
custodiendum, volens post Pascha producere
eum populo. 5 Et Petrus quidem servabatur
in carcere. Oratio autem fiebat sine
intermissione ab ecclesia ad Deum pro eo.

PIOTR CUDOWNIE UWOLNIONY Z

WIZIENIA.
6 A gdy go Herod mia wyprowadzi, teje
nocy spa Piotr midzy dwoma onierzami,
zwizany dwoma acuchami, i stre przed
drzwiami strzegli wizienia. 7 A oto anio
Paski stan nad nim, i blask owieci cel;
a trciwszy Piotra w bok, obudzi go,
mwic: Wsta prdko! I opady acuchy z

6 Cum autem producturus eum esset

Herodes, in ipsa nocte erat Petrus dormiens
inter duos milites, vinctus catenis duabus : et
custodes ante ostium custodiebant carcerem.
7 Et ecce angelus Domini astitit, et lumen
refulsit in habitaculo : percussoque latere
Petri, excitavit eum, dicens : Surge velociter.
28

rk jego. 8 Anio za rzek do niego: Opasz

si, i obuj sanday twoje. I uczyni tak. I rzek
mu: W na siebie paszcz twj, a chod za
mn. 9 A wyszedszy, postpowa za nim. I
nie wiedzia, e to, co si dziao przez anioa,
byo prawd; lecz mniema, e widzenie
oglda. 10 A minwszy pierwsz i drug
stra, przyszli do bramy elaznej, wiodcej
do miasta, ktra sama im si otworzya. I
wyszedszy, przeszli jedn ulic, i
natychmiast odszed anio od niego. 11 A
Piotr przyszedszy do siebie, rzek: Teraz
wiem prawdziwie, e Pan posa anioa
swego, i wyrwa mnie z rki Heroda i z
wszystkiego, na co czeka lud ydowski. 12
A rozejrzawszy si, poszed do domu Marii,
matki Jana, ktrego nazywano Markiem,
gdzie byo wielu zgromadzonych i
modlcych si. 13 Gdy za on koata we
drzwi bramy, wysza posucha dziewczyna,
imieniem Rode. 14 Skoro poznaa gos
Piotra, z radoci nie otworzya bramy, ale
pobiega do wntrza, i oznajmia, e Piotr
stoi przed bram. 15 A oni rzekli do niej:
Szalejesz. Ale ona twierdzia, e tak si rzecz
ma. Oni za mwili: To jego anio. 16 Lecz
Piotr nie przestawa koata. A gdy
otworzyli, ujrzeli go, i zdumieli si. 17
Skinwszy za na nich rk, aby milczeli,
opowiedzia, jak Pan wywid go z
wizienia, i rzek: Oznajmijcie to Jakubowi i
braciom. A wyszedszy, poszed na inne
miejsce.

Et ceciderunt caten de manibus ejus. 8

Dixit autem angelus ad eum : Prcingere, et
calcea te caligas tuas. Et fecit sic. Et dixit illi
: Circumda tibi vestimentum tuum, et
sequere me. 9 Et exiens sequebatur eum, et
nesciebat quia verum est, quod fiebat per
angelum : existimabat autem se visum
videre. 10 Transeuntes autem primam et
secundam custodiam, venerunt ad portam
ferream, qu ducit ad civitatem : qu ultro
aperta est eis. Et exeuntes processerunt
vicum unum : et continuo discessit angelus
ab eo. 11 Et Petrus ad se reversus, dixit :
Nunc scio vere quia misit Dominus angelum
suum, et eripuit me de manu Herodis, et de
omni exspectatione plebis Judorum. 12
Consideransque venit ad domum Mari
matris Joannis, qui cognominatus est Marcus,
ubi erant multi congregati, et orantes. 13
Pulsante autem eo ostium janu, processit
puella ad audiendum, nomine Rhode. 14 Et
ut cognovit vocem Petri, pr gaudio non
aperuit januam, sed intro currens nuntiavit
stare Petrum ante januam. 15 At illi dixerunt
ad eam : Insanis. Illa autem affirmabat sic se
habere. Illi autem dicebant : Angelus ejus est.
16 Petrus autem perseverabat pulsans. Cum
autem aperuissent, viderunt eum, et
obstupuerunt. 17 Annuens autem eis manu ut
tacerent, narravit quomodo Dominus
eduxisset eum de carcere, dixitque : Nuntiate
Jacobo et fratribus hc. Et egressus abiit in
alium locum.

KARA BOA NA HERODA.

18 Gdy za nasta dzie, byo midzy
onierzami niemae zamieszanie, co si z
Piotrem stao. 19 A Herod gdy go zada, i
nie znalaz, uczyniwszy dochodzenie co do
stranikw, kaza ich prowadzi na stracenie.
I wyjechawszy z Judei do Cezarei, tam
zamieszka. 20 By za zagniewany na
Tyryjczykw i Sydoczykw; lecz oni razem
przyjechali do niego, a pozyskawszy Blasta,
ktry by podkomorzym krlewskim, prosili
o pokj, dlatego e krainy ich bray ywno
od niego. 21 A w dniu oznaczonym Herod,
przybrany w szat krlewsk, usiad na
stolicy, i mia do nich przemow. 22 Lud za

18 Facta autem die, erat non parva turbatio

inter milites, quidnam factum esset de Petro.
19 Herodes autem cum requisisset eum et
non invenisset, inquisitione facta de
custodibus, jussit eos duci : descendensque a
Juda in Csaream, ibi commoratus est. 20
Erat autem iratus Tyriis et Sidoniis. At illi
unanimes venerunt ad eum, et persuaso
Blasto, qui erat super cubiculum regis,
postulabant pacem, eo quod alerentur
regiones eorum ab illo. 21 Statuto autem die
Herodes vestitus veste regia sedit pro
tribunali, et concionabatur ad eos. 22 Populus
autem acclamabat : Dei voces, et non
29

woa: Gosy Boga, a nie czowieka. 23 I w

tej chwili porazi go anio Paski, za to, e
nie da chway Bogu; i roztoczony przez
robactwo skona. 24 A sowo Paskie
rozrastao si, i rozmnaao. 25 Barnaba za
i Szawe, speniwszy posug powrcili z
Jeruzalem, wziwszy ze sob Jana, ktrego
nazywano Markiem.

hominis. 23 Confestim autem percussit eum

angelus Domini, eo quod non dedisset
honorem Deo : et consumptus a vermibus,
expiravit. 24 Verbum autem Domini
crescebat, et multiplicabatur. 25 Barnabas
autem et Saulus reversi sunt ab Jerosolymis
expleto ministerio assumpto Joanne, qui
cognominatus est Marcus.

CZ III (13,1- 28,31)

PODRE I PRACE W. PAWA
A. PIERWSZA PODR MISYJNA
(13,1, -14,27)

13

13

WYSANIE SZAWA I BARNABY.

l Byli te w kociele, ktry by w Antiochii,
prorocy i nauczyciele, i midzy nimi Barnaba
i Szymon, ktrego zwano Niger, i Lucjusz
Cyrenejczyk i Manahen, ktry by razem
wychowany z Herodem tetrarch, i Szawe. 2
Gdy za oni odprawiali sub Pask, i
pocili, rzek im Duch wity: Odczcie mi
Szawa i Barnab dla sprawy, do ktrej ich
powoaem. 3 Wtedy odprawiwszy posty i
mody, i woywszy na nich rce, wyprawili
ich.

1 Erant autem in ecclesia qu erat

Antiochi, prophet et doctores, in quibus
Barnabas, et Simon qui vocabatur Niger, et
Lucius Cyrenensis, et Manahen, qui erat
Herodis Tetrarch collactaneus, et Saulus. 2
Ministrantibus autem illis Domino, et
jejunantibus, dixit illis Spiritus Sanctus :
Segregate mihi Saulum et Barnabam in opus
ad quod assumpsi eos. 3 Tunc jejunantes et
orantes,
imponentesque
eis
manus,
dimiserunt illos.

ICH PRACA NA CYPRZE.

4 Oni to wic wysani przez Ducha witego,
odeszli do Seleucji, a stamtd odpynli do
Cypru. 5 A gdy przybyli do Saanliny,
opowiadali sowo Boe w synagogach
ydowskich. Mieli te i Jana na posudze. 6
A gdy przeszli ca wysp a do Pafu,
znaleli pewnego czowieka czarnoksinika,
faszywego proroka, yda, ktremu na imi
byo Bariesu; 7 ktry by przy prokonsulu
Sergiuszu Pawle, czowieku mdrym. Ten
przywoawszy Barnab i Szawa, zapragn
posucha sowa Boego. 8 Ale sprzeciwia
im si Elymas czarnoksinik, (tak si
bowiem wykada imi jego), starajc si
odwrci wielkorzdc od wiary. 9 Szawe
za, zwany take Pawem, napeniony

4 Et ipsi quidem missi a Spiritu Sancto

abierunt Seleuciam : et inde navigaverunt
Cyprum. 5 Et cum venissent Salaminam,
prdicabant verbum Dei in synagogis
Judorum. Habebant autem et Joannem in
ministerio. 6 Et cum perambulassent
universam
insulam
usque
Paphum,
invenerunt
quemdam
virum
magum
pseudoprophetam, Judum, cui nomen erat
Barjesu, 7 qui erat cum proconsule Sergio
Paulo viro prudente. Hic, accersitis Barnaba
et Saulo, desiderabat audire verbum Dei. 8
Resistebat autem illis Elymas magus (sic
enim interpretatur nomen ejus), qurens
avertere proconsulem a fide. 9 Saulus autem,
qui et Paulus, repletus Spiritu Sancto, intuens
30

Duchem witym, wejrzawszy na, 10 rzek:

O peen wszelkiego podstpu i wszelkiej
zdrady, synu diabelski, nieprzyjacielu
wszelkiej sprawiedliwoci! Nie przestajesz
wywraca prostych drg Paskich. 11 A oto
teraz rka Paska nad tob, i bdziesz lepy,
nie widzc soca a do czasu. I natychmiast
pad na mrok i ciemno, a chodzc w koo,
szuka, kto by mu rk poda. 12 Wtedy
wielkorzdca widzc, co si stao, uwierzy,
zdumiewajc si nad nauk Pask.

in eum, 10 dixit : O plene omni dolo et omni

fallacia, fili diaboli, inimice omnis justiti,
non desinis subvertere vias Domini rectas. 11
Et nunc ecce manus Domini super te, et eris
ccus, non videns solem usque ad tempus. Et
confestim cecidit in eum caligo et tenebr :
et circuiens qurebat qui ei manum daret. 12
Tunc proconsul cum vidisset factum, credidit
admirans super doctrina Domini.

W ANTIOCHII PIZYDYJSKIEJ.
13 A odpynwszy z Pafu Pawe i a; co z nim
byli, przybyli do Perge w Pamfilii. A Jan
odszedszy od nich, wrci si do Jerozolimy.
14 Ale oni przeszedszy Perg, przyszli do
Antiochii Pizydyjskiej; a wszedszy do
synagogi w dzie sobotni, usiedli. 15 Po
odczytaniu za Zakonu i Prorokw, posali
do nich przeoeni synagogi, mwic:
Mowie bracia, jeli macie jakie sowo
zachty do ludu, to mwcie.

13 Et cum a Papho navigassent Paulus et qui

cum eo erant, venerunt Pergen Pamphyli.
Joannes autem discedens ab eis, reversus est
Jerosolymam. 14 Illi vero pertranseuntes
Pergen, venerunt Antiochiam Pisidi : et
ingressi
synagogam
die sabbatorum,
sederunt. 15 Post lectionem autem legis et
prophetarum, miserunt principes synagog
ad eos, dicentes : Viri fratres, si quis est in
vobis sermo exhortationis ad plebem, dicite.

O PRZYGOTOWANIU NA PRZYJCIE
CHRYSTUSA.
16 A Pawe powstawszy, i rk milczenie
nakazawszy, rzek: Mowie izraelscy, i
ktrzy boicie si Boga, suchajcie: 17 Bg
ludu izraelskiego obra ojcw naszych, i
wywyszy lud, gdy mieszkali w ziemi
Egipskiej, i wywid ich z niej potnym
ramieniem, 18 i przez czas czterdziestu lat
znosi ich obyczaje na pustyni. 19 A
wygadziwszy siedem narodw w ziemi
Chananejskiej, losem im podzieli ich ziemi,
20 prawie po czterystu pidzieslciu latach;
i potem da im sdziw a do Samuela
proroka. 21 A odtd prosili o krla. I da im
Bg Saula, syna Cisa, ma z pokolenia
Bemamina, przez lat czterdzieci. 22 A
usunwszy go, wzbudzi im Dawida krla,
ktremu wiadectwo wydajc, powiedzia:
"Znalazem Dawida, syna Jessego, ma
wedug serca mego, ktry ma spenia
wszelk wol moj." 23 Z jego to potomstwa
Bg wedug obietnicy wywid Izraelowi
Zbawiciela, Jezusa, 24 przed ktrego

16 Surgens autem Paulus, et manu silentium

indicens, ait : Viri Isralit, et qui timetis
Deum, audite : 17 Deus plebis Isral elegit
patres nostros, et plebem exaltavit cum
essent incol in terra gypti, et in brachio
excelso eduxit eos ex ea, 18 et per
quadraginta annorum tempus mores eorum
sustinuit in deserto. 19 Et destruens gentes
septem in terra Chanaan, sorte distribuit eis
terram eorum, 20 quasi post quadringentos et
quinquaginta annos : et post hc dedit
judices, usque ad Samuel prophetam. 21 Et
exinde postulaverunt regem : et dedit illis
Deus Saul filium Cis, virum de tribu
Benjamin, annis quadraginta : 22 et amoto
illo, suscitavit illis David regem : cui
testimonium perhibens, dixit : Inveni David
filium Jesse, virum secundum cor meum, qui
faciet omnes voluntates meas. 23 Hujus Deus
ex semine secundum promissionem eduxit
Isral salvatorem Jesum, 24 prdicante
Joanne ante faciem adventus ejus baptismum
31

przyjciem Jan opowiada chrzest pokuty

wszystkiemu ludowi izraelskiemu. 25 Gdy
za Jan dochodzi do kresu biegu swego,
mwi: Nie jestem ja tym, za kogo mnie
macie, ale oto idzie za mn ten, ktremu nie
jestem godzien rozwiza sandaw u ng.

pnitenti omni populo Isral. 25 Cum

impleret autem Joannes cursum suum,
dicebat : Quem me arbitramini esse, non sum
ego : sed ecce venit post me, cujus non sum
dignus calceamenta pedum solvere.

O JEGO MIERCI I
ZMARTWYCHWSTANIU.
26 Mowie bracia, synowie rodu Abrahama,
i ci, ktrzy midzy wami boj si Boga, wam
posane jest sowo zbawienia tego. 27 Ci
bowiem, co mieszkali w Jeruzalem, i jego
zwierzchnicy, nie poznawszy go i gosw
prorockich, ktre na kady szabat czytane
bywaj, przez swj sd wypenili je, 28 i
cho nie znaleli w nim adnej przyczyny
mierci, domagali si od Piata, aby go zabi.
29 A gdy wykonali wszystko, co o nim byo
napisane, zdjwszy go z drzewa, pooyli go
w grobie. 30 Lecz Bg wskrzesi go z
martwych dnia trzeciego. I by on widziany
przez wiele dni od tych, 31 ktrzy razem z
nim przyszli byli z Galilei do Jeruzalem;
ktrzy a dotd s wiadkami jego do ludu.
32 I my opowiadamy wam t obietnic, ktra
dana bya ojcom naszym, 33 e j Bg
wypeni dla dzieci naszych, wskrzeszajc
Jezusa, jak te napisane jest w Psalmie
drugim: " Synem moim jeste ty, jam ci dzi
zrodzi." 34 Ze go za wzbudzi z martwych,
tak eby ju wicej nie powrci do skaenia;
tak zapowiedzia: e "dam wam wite
Dawidowe wierne." 35 Dlatego i gdzie
indziej powiada: "Nie dasz witemu twemu
oglda skaenia." 36 Dawid bowiem, za
swojego pokolenia, speniwszy wol Bo,
zasn, i przyczony zosta do ojcw swoich,
i uleg skaeniu. 37 Lecz ten, ktrego Bg
wskrzesi z martwych, nie uleg skaeniu. 38
Niech wic wam bdzie wiadome, mowie
bracia, e przez niego opowiada si wam
odpuszczenie grzechw, i e ze wszystkiego,
w czym nie moglicie by usprawiedliwieni
przez Zakon Mojeszowy, 39 przez niego
wszelki,
ktry
wierzy,
bywa
usprawiedliwiony. 40 A przeto uwaajcie,
aby na was nie przyszo, co powiedziane jest
u Prorokw: 41 "Baczcie, wy, co gardzicie i

26 Viri fratres, filii generis Abraham, et qui

in vobis timent Deum, vobis verbum salutis
hujus missum est. 27 Qui enim habitabant
Jerusalem, et principes ejus hunc ignorantes,
et voces prophetarum qu per omne
sabbatum leguntur, judicantes impleverunt,
28 et nullam causam mortis invenientes in
eo, petierunt a Pilato ut interficerent eum. 29
Cumque consummassent omnia qu de eo
scripta erant, deponentes eum de ligno,
posuerunt eum in monumento. 30 Deus vero
suscitavit eum a mortuis tertia die : qui visus
est per dies multos his 31 qui simul
ascenderant cum eo de Galila in Jerusalem :
qui usque nunc sunt testes ejus ad plebem. 32
Et nos vobis annuntiamus eam, qu ad patres
nostros repromissio facta est : 33 quoniam
hanc Deus adimplevit filiis nostris
resuscitans Jesum, sicut et in psalmo secundo
scriptum est : Filius meus es tu, ego hodie
genui te. 34 Quod autem suscitavit eum a
mortuis, amplius jam non reversurum in
corruptionem, ita dixit : Quia dabo vobis
sancta David fidelia. 35 Ideoque et alias dicit
: Non dabis sanctum tuum videre
corruptionem. 36 David enim in sua
generatione cum administrasset, voluntati
Dei dormivit : et appositus est ad patres suos,
et vidit corruptionem. 37 Quem vero Deus
suscitavit a mortuis, non vidit corruptionem.
38 Notum igitur sit vobis, viri fratres, quia
per hunc vobis remissio peccatorum
annuntiatur, et ab omnibus quibus non
potuistis in lege Moysi justificari, 39 in hoc
omnis qui credit, justificatur. 40 Videte ergo
ne superveniat vobis quod dictum est in
prophetis : 41 Videte contemptores, et
admiramini, et disperdimini : quia opus
operor ego in diebus vestris, opus quod non
credetis, si quis enarraverit vobis.
32

dziwcie si i gicie; bo ja sprawuj za dni

waszych spraw - spraw, ktrej nie
uwierzycie, gdyby wam kto opowiada."
RONE SKUTKI TEGO KAZANIA.
42 Gdy za oni wychodzili, proszono, aby w
nastpny szabat mwili te do nich sowa. 43
A gdy rozeszo si zgromadzenie, poszo
wielu z ydw i z nabonych prozelitw za
Pawem i Barnab, ktrzy mwic, zachcali
ich, aby trwali w asce Boej. 44 W nastpny
znw szabat prawie cae miasto zebrao si
dla suchania sowa Boego. 45 Lecz ydzi
widzc rzesze, napenieni zazdroci, i
blunic sprzeciwiali si temu, co Pawe
powiada. 46 Wtedy Pawe i Barnaba miao
rzekli: Wam trzeba byo najpierw opowiada
sowo Boe; ale poniewa je odrzucacie, i
osdzacie si sami za niegodnych wiecznego
ycia, oto zwracamy si do pogan. 47
Albowiem tak nam
rozkaza Pan:
"Postawiem ci jako wiato dla pogan, aby
by na zbawienie a do kracw ziemi." 48 A
syszc to poganie, radowali si, i wielbili
sowo Paskie; i uwierzyli wszyscy, ktrzy
byli przeznaczeni do ycia wiecznego. 49
Sowo za Paskie rozsiewao si po caej
krainie. 50 Lecz ydzi podburzyli niewiasty
pobone i powaane i przedniejszych miasta,
i wzniecili przeladowanie przeciw Pawowi
i Barnabie; i wyrzucili ich z granic swoich.
51 A oni otrzsnwszy proch z ng swoich
na nich, przyszli do Ikonium. 52 Uczniowie
te napeniali si weselem i Duchem
witym.

42 Exeuntibus autem illis rogabant ut

sequenti sabbato loquerentur sibi verba hc.
43 Cumque dimissa esset synagoga, secuti
sunt multi Judorum, et colentium
advenarum, Paulum et Barnabam : qui
loquentes suadebant eis ut permanerent in
gratia Dei. 44 Sequenti vero sabbato pene
universa civitas convenit audire verbum Dei.
45 Videntes autem turbas Judi, repleti sunt
zelo, et contradicebant his qu a Paulo
dicebantur,
blasphemantes.
46
Tunc
constanter Paulus et Barnabas dixerunt :
Vobis oportebat primum loqui verbum Dei :
sed quoniam repellitis illud, et indignos vos
judicatis tern vit, ecce convertimur ad
gentes. 47 Sic enim prcepit nobis Dominus
: Posui te in lucem gentium, ut sis in salutem
usque ad extremum terr. 48 Audientes
autem gentes, gavis sunt, et glorificabant
verbum Domini : et crediderunt quotquot
erant prordinati ad vitam ternam. 49
Disseminabatur autem verbum Domini per
universam regionem. 50 Judi autem
concitaverunt mulieres religiosas et honestas,
et primos civitatis, et excitaverunt
persecutionem in Paulum et Barnabam : et
ejecerunt eos de finibus suis. 51 At illi
excusso pulvere pedum in eos, venerunt
Iconium. 52 Discipuli quoque replebantur
gaudio, et Spiritu Sancto.

14

14

PRACA W IKONIUM.
1 I stao si w Ikonium, e razem weszli do
ydowskiej synagogi i mwili tak, e
uwierzyo wielkie mnstwo ydw i Grekw.
2 Lecz ydzi, ktrzy zostali niewierni,
wzburzyli i do gniewu podniecili serca pogan
przeciw braciom. 3 Przez duszy wic czas
przebywajc, mnie sobie poczynali w
Panu, ktry dawa wiadectwo sowu aski
swojej, sprawiajc, e przez rce ich dziay

1 Factum est autem Iconii, ut simul introirent

in synagogam Judorum, et loquerentur, ita
ut crederet Judorum et Grcorum copiosa
multitudo. 2 Qui vero increduli fuerunt
Judi, suscitaverunt et ad iracundiam
concitaverunt animas gentium adversus
fratres. 3 Multo igitur tempore demorati sunt,
fiducialiter agentes in Domino, testimonium
perhibente verbo grati su, dante signa et
33

si znaki i cuda. 4 I rozdwoia si ludno

miejska: i jedni mianowicie byli z ydami, a
drudzy z apostoami. 5 Gdy za poganie i
ydzi
ze
zwierzchnikami
swymi
przygotowali na nich najcie, aby ich
znieway
i
ukamienowa,
6
oni
dowiedziawszy si o tym, uszli do miast
likaoskich, Listry i Derby, i do caej
okolicznej krainy; i tam opowiadali
ewangeli.

prodigia fieri per manus eorum. 4 Divisa est

autem multitudo civitatis : et quidam quidem
erant cum Judis, quidam vero cum
Apostolis. 5 Cum autem factus esset impetus
gentilium et Judorum cum principibus suis,
ut contumeliis afficerent, et lapidarent eos, 6
intelligentes confugerunt ad civitates
Lycaoni Lystram et Derben, et universam
in circuitu regionem, et ibi evangelizantes
erant.

PAWE UZDRAWIA CHROMEGO.

7 A w Listrze siedzia pewien czowiek
chorujcy na nogi, chromy od urodzenia,
ktry nigdy nie chodzi. 8 Ten sucha Pawa
mwicego, ktry spojrzawszy na i widzc,
e ma wiar, aby by uzdrowionym, 9 rzek
wielkim gosem: Wsta na nogi twoje prosto.
I wyskoczy, i chodzi. 10 Rzesze za, gdy
zobaczyy, co uczyni Pawe, podniosy gos
swj, mwic po, likaosku: Bogowie
stawszy si ludziom podobni, zstpili do nas.
11 I nazywali Barnab Jowiszem, a Pawa
Merkurym, poniewa on przodowa w
mowie. 12 Kapan te Jowisza, ktry by
przed miastem, przypdziwszy przed wrota
woy z wiecami, chcia z ludem zoy
ofiar. 13 Gdy to usyszeli apostoowie,
Barnaba i Pawe, rozdarszy odzienie swoje,
wskoczyli pomidzy tum, woajc, 14 i
mwic: Mowie, c to czynicie? I my
jestemy miertelni, wam podobni ludzie! A
opowiadamy wam, abycie od tych prnych
rzeczy nawrcili si do Boga ywego, ktry
uczyni niebo i ziemi i morze i wszystko, co
w nich jest. 15 On w przeszych wiekach
dopuszcza wszystkim poganom chodzi
drogami swymi; 16 cho nie zostawi samego
siebie bez wiadectwa; czynic dobrze z
nieba, dajc deszcze i czasy urodzaju,
napeniajc pokarmem i weselem serca
nasze. 17 A to mwic, zaledwie uspokoili
rzesze, by im ofiar nie skaday. 18 Nadeszli
za niektrzy ydzi z Antiochii i z Ikonium, a
podmwiwszy rzesze, ukamienowali Pawa i
wywlekli go za miasto, mniemajc, e umar.
19 Lecz gdy go uczniowie obstpili,
wstawszy, wszed do miasta. A nazajutrz
odszed z Barnab do Derby.

7 Et quidam vir Lystris infirmus pedibus

sedebat, claudus ex utero matris su, qui
numquam ambulaverat. 8 Hic audivit Paulum
loquentem. Qui intuitus eum, et videns quia
fidem haberet ut salvus fieret, 9 dixit magna
voce : Surge super pedes tuos rectus. Et
exilivit, et ambulabat. 10 Turb autem cum
vidissent quod fecerat Paulus, levaverunt
vocem suam lycaonice, dicentes : Dii similes
facti hominibus descenderunt ad nos. 11 Et
vocabant Barnabam Jovem, Paulum vero
Mercurium : quoniam ipse erat dux verbi. 12
Sacerdos quoque Jovis, qui erat ante
civitatem, tauros et coronas ante januas
afferens, cum populis volebat sacrificare. 13
Quod ubi audierunt Apostoli, Barnabas et
Paulus, conscissis tunicis suis exilierunt in
turbas, clamantes 14 et dicentes : Viri, quid
hc facitis ? et nos mortales sumus, similes
vobis homines, annuntiantes vobis ab his
vanis converti ad Deum vivum, qui fecit
clum, et terram, et mare, et omnia qu in
eis sunt : 15 qui in prteritis generationibus
dimisit omnes gentes ingredi vias suas. 16 Et
quidem non sine testimonio semetipsum
reliquit benefaciens de clo, dans pluvias et
tempora fructifera, implens cibo et ltitia
corda nostra. 17 Et hc dicentes, vix
sedaverunt turbas ne sibi immolarent. 18
Supervenerunt autem quidam ab Antiochia et
Iconio Judi : et persuasis turbis,
lapidantesque Paulum, traxerunt extra
civitatem, existimantes eum mortuum esse.
19 Circumdantibus autem eum discipulis,
surgens intravit civitatem, et postera die
profectus est cum Barnaba in Derben.

34

POWRT DO ANTIOCHII SYRYJSKIEJ.

20 A gdy opowiedzieli ewangeli temu
miastu, i pozyskali wielu uczniw, wrcili do
Listry i Ikonium i Antiochii 21 utwierdzajc
serca uczniw i zachcajc, aby trwali w
wierze i e przez wiele uciskw trzeba nam
wej do krlestwa Boego. 22 I gdy im
ustanowili kapanw w kadym kociele i
pomodlili si wrd postw, polecili ich
Panu, w ktrego uwierzyli. 23 A
przeszedszy Pizydi, przyszli do Pamfilii, 24
i opowiedziawszy w Perge sowo Paskie,
poszli do Atalii. 25 A stamtd odpynli do
Antiochii, skd zleceni byli na asce Boej
dla sprawy, ktr wykonali. 26 Gdy za
przyszli, i zgromadzili koci, opowiedzieli,
jak wielkie rzeczy Bg uczyni z nimi, i e
otwar poganom drzwi wiary. 27 I
przemieszkali czas niemay z uczniami.

20 Cumque evangelizassent civitati illi, et

docuissent multos, reversi sunt Lystram, et
Iconium, et Antiochiam, 21 confirmantes
animas discipulorum, exhortantesque ut
permanerent in fide : et quoniam per multas
tribulationes oportet nos intrare in regnum
Dei. 22 Et cum constituissent illis per
singulas ecclesias presbyteros, et orassent
cum jejunationibus, commendaverunt eos
Domino, in quem crediderunt. 23
Transeuntesque Pisidiam, venerunt in
Pamphyliam, 24 et loquentes verbum Domini
in Perge, descenderunt in Attaliam : 25 et
inde navigaverunt Antiochiam, unde erant
traditi grati Dei in opus quod compleverunt.
26 Cum autem venissent, et congregassent
ecclesiam, retulerunt quanta fecisset Deus
cum illis, et quia aperuisset gentibus ostium
fidei. 27 Morati sunt autem tempus non
modicum cum discipulis.

B. SOBR APOSTOLSKI W JERUZALEM

(15,1-35)

15

15

SPRAWA OBRZEZANIA.
1 A niektrzy przyszedszy z Judei, nauczali
braci: e jeli si nie obrzeecie wedle
zwyczaju Mojeszowego, nie moecie by
zbawieni. 2 Gdy wic Pawe i Barnaba
wszczli przeciw nim spr niemay,
postanowiono, aby Pawe i Barnaba i
niektrzy inni z nich poszli do apostow i do
starszych do Jeruzalem w sprawie tego
sporu. 3 Oni wic odprowadzeni przez
koci, szli przez Fenicj i Samari,
opowiadajc o nawrceniu pogan, i sprawiali
wielk rado wszystkim braciom. 4 Gdy za
przyszli do Jeruzalem zostali przyjci przez
Koci i apostow i starszych, i
opowiedzieli jak wielkie sprawy Bg z nimi
uczyni. 5 I powstali niektrzy z sekty
faryzeuszw, ktrzy uwierzyli; mwic: e
potrzeba ich obrzeza, rozkaza te, eby
zachowywali Zakon Mojeszowy.

1 Et quidam descendentes de Juda docebant

fratres : Quia nisi circumcidamini secundum
morem Moysi, non potestis salvari. 2 Facta
ergo seditione non minima Paulo et Barnab
adversus illos, statuerunt ut ascenderent
Paulus et Barnabas, et quidam alii ex aliis ad
Apostolos et presbyteros in Jerusalem super
hac qustione. 3 Illi ergo deducti ab ecclesia
pertransibant Phnicen et Samariam,
narrantes conversionem gentium : et
faciebant gaudium magnum omnibus
fratribus.
4
Cum
autem
venissent
Jerosolymam, suscepti sunt ab ecclesia, et ab
Apostolis et senioribus, annuntiantes quanta
Deus fecisset cum illis. 5 Surrexerunt autem
quidam de hresi pharisorum, qui
crediderunt, dicentes quia oportet circumcidi
eos, prcipere quoque servare legem Moysi.

35

MOWA W. PIOTRA.
6 I zebrali si apostoowie starsi, aby t
spraw rozpatrze. 7 A gdy by wielki spr,
Piotr powstawszy; rzek do nich: Mowie
bracia! Wy wiecie, e od dawnych dni Bg
wrd nas dokona wyboru, eby przez usta
moje poganie usyszeli sowa ewangelii, i
uwierzyli. 8 A Bg, ktry zna serca, da
wiadectwo, dajc im Ducha witego jako i
nam, 9 i nie uczyni adnej rnicy midzy
nami a nimi, wiar oczyciwszy ich serca. 10
Czemu wic teraz kusicie Boga, chcc na
szyj uczniw naoy jarzmo, ktrego ani
ojcowie nasi, ani my nie moglimy
udwign? 11 Ale wierzymy, e przez ask
Pana Jezusa Chrystusa bdziemy zbawieni,
tak jak i oni. 12 I umilko cae zgromadzenie,
i suchali Barnaby i Pawa opowiadajcych,
jak wielkie znaki i cuda uczyni Bg przez
nich midzy poganami.

6 Conveneruntque Apostoli et seniores

videre de verbo hoc. 7 Cum autem magna
conquisitio fieret, surgens Petrus dixit ad eos
: Viri fratres, vos scitis quoniam ab antiquis
diebus Deus in nobis elegit, per os meum
audire gentes verbum Evangelii et credere. 8
Et qui novit corda Deus, testimonium
perhibuit, dans illis Spiritum Sanctum, sicut
et nobis, 9 et nihil discrevit inter nos et illos,
fide purificans corda eorum. 10 Nunc ergo
quid tentatis Deum, imponere jugum super
cervices discipulorum quod neque patres
nostri, neque nos portare potuimus ? 11 sed
per gratiam Domini Jesu Christi credimus
salvari, quemadmodum et illi. 12 Tacuit
autem omnis multitudo : et audiebant
Barnabam et Paulum narrantes quanta Deus
fecisset signa et prodigia in gentibus per eos.

MOWA W. JAKUBA.
13 A gdy umilkli, odpowiedzia Jakub,
mwic: 14 Mowie bracia, suchajcie mi!
Szymon opowiedzia, jak Bg po raz
pierwszy wejrza, aby spord pogan wybra
lud imieniowi swemu. 15 I z tym si
zgadzaj sowa prorokw, jak jest napisane:
16 "Potem si wrc, i odbuduj przybytek
Dawidowy, ktry upad, a zwaliska jego
znowu odbuduj, i postawi go, 17 aby reszta
ludzi szukaa Pana, i wszystkie narody, nad
ktrymi wzywano imienia mojego, mwi
Pan, ktry to czyni. 18 Znane jest od wieku i
Panu dzieo jego." 19 Dlatego ja sdz; e
nie trzeba niepokoi tych, ktrzy spord
pogan na wracaj si do Boga, 20 ale napisa
do nich, eby si powstrzymywali od
splugawienia przez bawany i od porubstwa,
i od rzeczy dawionych i od krwi. 21
Albowiem Mojesz od dawnych czasw ma
w kadym miecie takich, ktrzy opowiadaj
go w synagogach, gdzie w kady szabat go
czytaj.

13 Et postquam tacuerunt, respondit Jacobus,

dicens : Viri fratres, audite me. 14 Simon
narravit quemadmodum primum Deus
visitavit sumere ex gentibus populum nomini
suo. 15 Et huic concordant verba
prophetarum : sicut scriptum est : 16 Post
hc revertar, et redificabo tabernaculum
David quod decidit : et diruta ejus
redificabo, et erigam illud : 17 ut requirant
ceteri hominum Dominum, et omnes gentes
super quas invocatum est nomen meum, dicit
Dominus faciens hc.18 Notum a sculo est
Domino opus suum. 19 Propter quod ego
judico non inquietari eos qui ex gentibus
convertuntur ad Deum, 20 sed scribere ad eos
ut abstineant se a contaminationibus
simulacrorum, et fornicatione, et suffocatis,
et sanguine. 21 Moyses enim a temporibus
antiquis habet in singulis civitatibus qui eum
prdicent in synagogis, ubi per omne
sabbatum legitur.

36

DEKRET SOBORU JEROZOLIMSKIEGO.

22 Wtedy spodobao si apostoom i
starszym wraz z caym Kocioem, wybra
mw spord siebie, i posa do Antiochii
z Pawem i Barnab Jud, ktrego zwano
Barsab, i Syl, mw przedniejszych
midzy brami, 23 i napisa przez nich:
Apostoowie i starsi bracia, braciom z pogan,
ktrzy s w Antiochii i w Syrii i w Cylicji,
pozdrowienie. 24 Poniewa syszelimy, e
niektrzy wyszedszy od nas, ktrym tego
nie polecilimy, zaniepokoili was sowami,
wprowadzajc zamt w dusze wasze: 25 my
zebrani wsplnie postanowilimy wybra
mw, i posa do was z najmilszymi
naszymi, Barnab i Pawem, 26 ludmi
ktrzy oddali ycie swoje dla imienia Pana
naszego Jezusa Chrystusa. 27 A przeto
posalimy Jud i Syl, ktrzy take sami
ustnie wam to samo powiedz. 28 Zdao si
bowiem Duchowi witemu i nam, aby nie
nakada na was wicej ciaru nad to, co
konieczne: 29 abycie si powstrzymywali
od rzeczy bawanom ofiarowanych i. od
krwi, i od rzeczy dawionych i od porubstwa.
Strzegc si tych rzecz, dobrze czynicie.
Bywajcie zdrowi!

22 Tunc placuit Apostolis et senioribus cum

omni ecclesia eligere viros ex eis, et mittere
Antiochiam cum Paulo et Barnaba : Judam,
qui cognominabatur Barsabas, et Silam, viros
primos in fratribus : 23 scribentes per manus
eorum : Apostoli et seniores fratres, his qui
sunt Antiochi, et Syri, et Cilici, fratribus
ex gentibus, salutem. 24 Quoniam audivimus
quia quidam ex nobis exeuntes, turbaverunt
vos verbis, evertentes animas vestras, quibus
non mandavimus, 25 placuit nobis collectis
in unum eligere viros, et mittere ad vos cum
carissimis nostris Barnaba et Paulo, 26
hominibus qui tradiderunt animas suas pro
nomine Domini nostri Jesu Christi. 27
Misimus ergo Judam et Silam, qui et ipsi
vobis verbis referent eadem. 28 Visum est
enim Spiritui Sancto et nobis nihil ultra
imponere vobis oneris quam hc necessaria :
29 ut abstineatis vos ab immolatis
simulacrorum, et sanguine, et suffocato, et
fornicatione : a quibus custodientes vos, bene
agetis. Valete.

POSELSTWO DO ANTIOCHII.
30 Oni wic tak odprawieni, przyszli do
Antiochii, a zebrawszy gmin, oddali list. 31
Skoro go przeczytali, uradowali si z
pocieszenia. 32 Juda za i Syla, bdc i sami
prorokami, wielu sowami pocieszyli braci, i
utwierdzili. 33 A zabawiwszy tam czas jaki,
odprawieni zostali z pokojem od braci do
tych, ktrzy ich byli posali. 34 Lecz Syla
postanowi tam zosta, a Juda sam wrci do
Jeruzalem. 35 Pawe za i Barnaba mieszkali
w Antiochii, nauczajc i przepowiadajc z
wielu innymi sowo Paskie.

30 Illi ergo dimissi, descenderunt

Antiochiam : et congregata multitudine
tradiderunt epistolam. 31 Quam cum
legissent, gavisi sunt super consolatione. 32
Judas autem et Silas, et ipsi cum essent
prophet, verbo plurimo consolati sunt
fratres, et confirmaverunt. 33 Facto autem ibi
aliquanto tempore, dimissi sunt cum pace a
fratribus ad eos qui miserant illos. 34 Visum
est autem Sil ibi remanere : Judas autem
solus abiit Jerusalem. 35 Paulus autem et
Barnabas demorabantur Antiochi, docentes
et evangelizantes cum aliis pluribus verbum
Domini.

37

C. DRUGA PODR MISYJNA W.

PAWA (15,36 -18,22)
PAWE ROZSTAJE SI Z BARNAB.
36 A po kilku dniach rzek Pawe do
Barnaby: Idmy na powrt odwiedzi braci
po wszystkich miastach, w ktrych
opowiadalimy sowo Paskie, jak si maj.
37 Barnaba za chcia wzi ze sob i Jana,
ktrego zwano Markiem. 38 Ale Pawe prosi
go (poniewa on odczy si od nich w
Pamfilii, a nie poszed z nimi na prac), eby
go nie przyjmowa. 39 I przyszo do
pornienia, tak, e jeden odszed od
drugiego, a Barnaba wziwszy z sob Marka,
odpyn do Cypru. 40 Pawe za dobrawszy
sobie Syl, poruczony asce Boej przez
braci, puci si w drog. 41 I obchodzi
Syri i Cylicj, utwierdzajc kocioy, i
rozkazujc zachowywa nakazy apostow i
starszych.

36 Post aliquot autem dies, dixit ad

Barnabam Paulus : Revertentes visitemus
fratres per universas civitates in quibus
prdicavimus verbum Domini, quomodo se
habeant. 37 Barnabas autem volebat secum
assumere et Joannem, qui cognominabatur
Marcus. 38 Paulus autem rogabat eum (ut qui
discessisset ab eis de Pamphylia, et non isset
cum eis in opus) non debere recipi. 39 Facta
est autem dissensio, ita ut discederent ab
invicem, et Barnabas quidem, assumpto
Marco, navigaret Cyprum. 40 Paulus vero,
electo Sila, profectus est, traditus grati Dei
a fratribus. 41 Perambulabat autem Syriam et
Ciliciam, confirmans ecclesias : prcipiens
custodire prcepta Apostolorum et seniorum.

16

16

PRZYBIERA SOBIE TYMOTEUSZA.

1 I przyszed do Derby i do Listry. A oto by
tam pewien ucze, imieniem Tymoteusz, syn
nawrconej niewiasty ydowskiej, z ojca
poganina. 2 Temu dawali dobre wiadectwo
bracia, ktrzy byli w Listrze i w Ikonium. 3
Pawe chcia, by ten wybra si z nim w
drog. I wziwszy, obrzeza go ze wzgldu
na ydw, ktrzy w tych miejscach byli; bo
wszyscy wiedzieli, e ojciec jego by
poganinem. 4 A gdy chodzili po miastach,
podawali im do zachowywania ustawy,
postanowione przez apostow i starszych,
ktrzy byli w Jerozolimie. 5 I tak kocioy
utwierdzay si w wierze, i codziennie
pomnaay si w liczbie.

1 Pervenit autem Derben et Lystram. Et ecce

discipulus quidam erat ibi nomine
Timotheus, filius mulieris Jud fidelis,
patre gentili. 2 Huic testimonium bonum
reddebant qui in Lystris erant et Iconio
fratres. 3 Hunc voluit Paulus secum
proficisci : et assumens circumcidit eum
propter Judos qui erant in illis locis.
Sciebant enim omnes quod pater ejus erat
gentilis. 4 Cum autem pertransirent civitates,
tradebant eis custodiri dogmata qu erant
decreta ab Apostolis et senioribus qui erant
Jerosolymis. 5 Et ecclesi quidem
confirmabantur fide, et abundabunt numero
quotidie.

UDAJE SI DO MACEDONII.
6 Gdy za przeszli Frygi i krain Galacji,
zabroni im Duch wity opowiada sowo
Boe w Azji. 7 A przyszedszy do Mizji,
prbowali i do Bitynii, ale nie pozwoli im
Duch Jezusowy. 8 Skoro przeszli Mizj,

6 Transeuntes autem Phrygiam et Galati

regionem, vetati sunt a Spiritu Sancto loqui
verbum Dei in Asia. 7 Cum venissent autem
in Mysiam, tentabant ire in Bithyniam : et
non permisit eos Spiritus Jesu. 8 Cum autem
38

wstpili do Troady. 9 I ukazao si Pawowi

w nocy widzenie: M, Macedoczyk jaki
stan, i prosi go, i mwi: Przyjd do
Macedonii, i ratuj nas. 10 Zaledwie ujrza to
widzenie, natychmiast staralimy si
wyruszy do Macedonii, bdc upewnieni, e
nas Bg wezwa do opowiadania im
ewangelii.

pertransissent
Mysiam,
descenderunt
Troadem : 9 et visio per noctem Paulo
ostensa est : vir Macedo quidam erat stans et
deprecans eum, et dicens : Transiens in
Macedoniam, adjuva nos. 10 Ut autem visum
vidit, statim qusivimus proficisci in
Macedoniam, certi facti quod vocasset nos
Deus evangelizare eis.

GOSI CHRYSTUSA W FILIPPACH.

11
Odpynwszy
za
z
Troady,
przyjechalimy prosto do Samotracji i
nazajutrz do Neapolu. 12 A stamtd do
Filippw, ktre s pierwszym miastem czci
Macedonii, now osad; i przebywalimy w
tym miecie kilka dni, rozprawiajc. 13 W
dzie za sobotni wyszlimy za bram nad
rzek, gdzie, jak nam si zdawao,
odprawiono
modlitw;
i
usiadszy,
mwilimy do niewiast, ktre si byy zeszy.
14 Suchaa te i pewna niewiasta, imieniem
Lidia, z miasta Tyatiry, chwalca Boga,
sprzedajca szkarat; ktrej serce otworzy
Pan; aby nakonia si do tego, co mwi
Pawe. 15 Gdy za zostaa ochrzczona z
domem swoim, prosia mwic: Jeli
uznalicie mi za wiern Panu, wejdcie do
domu mego, i zamieszkajcie. I przymusia
nas.

11 Navigantes autem a Troade, recto cursu

venimus Samothraciam, et sequenti die
Neapolim : 12 et inde Philippos, qu est
prima partis Macedoni civitas, colonia.
Eramus autem in hac urbe diebus aliquot,
conferentes. 13 Die autem sabbatorum
egressi sumus foras portam juxta flumen, ubi
videbatur oratio esse : et sedentes
loquebamur mulieribus qu convenerant. 14
Et qudam mulier nomine Lydia, purpuraria
civitatis Thyatirenorum, colens Deum,
audivit : cujus Dominus aperuit cor intendere
his qu dicebantur a Paulo. 15 Cum autem
baptizata esset, et domus ejus, deprecata est,
dicens : Si judicastis me fidelem Domino
esse, introite in domum meam, et manete. Et
cogit nos.

WYRZUCA DUCHA WRBIARSTWA.

16 A zdarzyo si, gdymy szli na modlitw,
e spotkaa si z nami pewna dziewczyna,
majca ducha wrby, ktra wreniem
przynosia wielki zysk panom swoim. 17 Ta
chodzc za Pawem i za nami, woaa,
mwic: Ci ludzie s sugami Boga
najwyszego; oni wam oznajmuj drog
zbawienia. 18 A to czynia przez wiele dni.
Pawe za bolejc, odwrciwszy si, rzek
duchowi: Rozkazuj ci w imi Jezusa
Chrystusa, eby z niej wyszed. I wyszed
tej samej chwili. 19 Ale panowie jej widzc,
e znika im nadzieja zysku, pojmawszy
Pawa i Syl, zaprowadzili ich na rynek do
zwierzchnoci. 20 A oddawszy ich
urzdnikom, rzekli: Ci ludzie niepokj siej
w miecie naszym, gdy s to ydzi, 21 i

16 Factum est autem euntibus nobis ad

orationem, puellam quamdam habentem
spiritum pythonem obviare nobis, qu
qustum magnum prstabat dominis suis
divinando. 17 Hc subsecuta Paulum et nos,
clamabat dicens : Isti homines servi Dei
excelsi sunt, qui annuntiant vobis viam
salutis. 18 Hoc autem faciebat multis diebus.
Dolens autem Paulus, et conversus, spiritui
dixit : Prcipio tibi in nomine Jesu Christi
exire ab ea. Et exiit eadem hora. 19 Videntes
autem domini ejus quia exivit spes qustus
eorum, apprehendentes Paulum et Silam,
perduxerunt in forum ad principes : 20 et
offerentes eos magistratibus, dixerunt : Hi
homines conturbant civitatem nostram, cum
sint Judi : 21 et annuntiant morem quem
39

opowiadaj zwyczaje, jakich wolno nam

przyjmowa ani zachowywa, bo my
jestemy Rzymianami. 22 I zbiego si
posplstwo przeciw nim, a urzdnicy
podarszy na nich szaty, kazali ich siec
rzgami. 23 A gdy im wiele ran. zadali,
wtrcili ich do wizienia, nakazujc
strowi, aby ich pilnie strzeg. 24 On za
otrzymawszy taki rozkaz, wsadzi ich do
wewntrznego lochu, i zamkn im nogi w
kod.

non licet nobis suscipere neque facere, cum

simus Romani. 22 Et cucurrit plebs adversus
eos : et magistratus, scissis tunicis eorum,
jusserunt eos virgis cdi. 23 Et cum multas
plagas eis imposuissent, miserunt eos in
carcerem, prcipientes custodi ut diligenter
custodiret eos. 24 Qui cum tale prceptum
accepisset, misit eos in interiorem carcerem,
et pedes eorum strinxit ligno.

CHRZCI STRA WIZIENIA.

25 O pnocy za Pawe i Syla modlc si,
chwalili Boga; i suchali ich, ktrzy byli w
wizieniu. 26 Lecz nagle powstao wielkie
trzsienie ziemi, tak i poruszyy si
fundamenty wizienia. I wnet otwary si
wszystkie drzwi, i rozwary si pta
wszystkich. 27 Str za wizienia, gdy si
obudzi, i ujrza drzwi wizienia otwarte,
dobywszy miecza, chcia si zabi,
mniemajc, e winiowie pouciekali. 28
Lecz Pawe zawoa gosem wielkim,
mwic: Nie czy sobie nic zego, bo
jestemy tu wszyscy. 29 A zadawszy
wiata, wszed, i drc upad do ng
Pawowi i Syli; 30 i wyprowadziwszy ich z
wizienia, rzek: Panowie, c mam czyni,
abym si zbawi? 31 Oni za rzekli: Wierz w
Pana Jezusa, a bdziesz zbawiony ty i dom
twj. 32 I opowiedzieli mu sowo Paskie i
wszystkim, ktrzy byli w domu jego. 33 A
wziwszy ich teje godziny w nocy, obmy
ich rany; i zaraz zosta ochrzczony on i cay
dom jego. 34 I gdy wprowadzi ich do domu
swego, zastawi im st, i radowa si z
caym domem swoim, uwierzywszy Bogu.

25 Media autem nocte Paulus et Silas

orantes, laudabant Deum : et audiebant eos
qui in custodia erant. 26 Subito vero
terrmotus factus est magnus, ita ut
moverentur fundamenta carceris. Et statim
aperta sunt omnia ostia : et universorum
vincula soluta sunt. 27 Expergefactus autem
custos carceris, et videns januas apertas
carceris, evaginato gladio volebat se
interficere, stimans fugisse vinctos. 28
Clamavit autem Paulus voce magna, dicens :
Nihil tibi mali feceris : universi enim hic
sumus. 29 Petitoque lumine, introgressus est
: et tremefactus procidit Paulo et Sil ad
pedes : 30 et producens eos foras, ait :
Domini, quid me oportet facere, ut salvus
fiam ? 31 At illi dixerunt : Crede in
Dominum Jesum, et salvus eris tu, et domus
tua. 32 Et locuti sunt ei verbum Domini cum
omnibus qui erant in domo ejus. 33 Et tollens
eos in illa hora noctis, lavit plagas eorum : et
baptizatus est ipse, et omnis domus ejus
continuo. 34 Cumque perduxisset eos in
domum suam, apposuit eis mensam, et
ltatus est cum omni domo sua credens Deo.

WYPUSZCZONY Z WIZIENIA.
35 A gdy nasta dzie, posali urzdnicy
liktorw, mwic: Wypu tych ludzi. 36 I
oznajmi str wizienia te sowa Pawowi:
e urzdnicy przysali, abycie byli
wypuszczeni; teraz wic wyszedszy, idcie
w pokoju. 37 Lecz Pawe rzek im:
Ubiczowawszy
nas
publicznie
nie
osdzonych, obywateli rzymskich, wtrcili

35 Et cum dies factus esset, miserunt

magistratus lictores, dicentes : Dimitte
homines illos. 36 Nuntiavit autem custos
carceris verba hc Paulo : Quia miserunt
magistratus ut dimittamini : nunc igitur
exeuntes, ite in pace. 37 Paulus autem dixit
eis : Csos nos publice, indemnatos homines
Romanos, miserunt in carcerem : et nunc
40

nas do wizienia, a teraz nas potajemnie

wyrzucaj? Nie tak, ale niech przyjd, 38 a
sami nas wyprowadz. I oznajmili liktorzy
urzdnikom te sowa. I zlkli si,
usyszawszy, e to s Rzymianie; 39 a
przyszedszy,
przeprosili
ich,
i
wyprowadziwszy prosili, aby odeszli z
miasta. 40 Oni za wyszedszy z wizienia,
wstpili do Lidii, i ujrzawszy braci,
pocieszyli si, i wybrali si w drog.

occulte nos ejiciunt ? Non ita : sed veniant,

38 et ipsi nos ejiciant. Nuntiaverunt autem
magistratibus
lictores
verba
hc.
Timueruntque audito quod Romani essent :
39 et venientes deprecati sunt eos, et
educentes rogabant ut egrederentur de urbe.
40 Exeuntes autem de carcere, introierunt ad
Lydiam : et visis fratribus consolati sunt eos,
et profecti sunt.

17

17

PRACA I PRZELADOWANIE W
TESALONICE.
1 Przyszedszy za Amfipol i Apoloni,
przyszli do Tesaloniki, gdzie bya synagoga
ydowska. 2 Pawe te wedug zwyczaju
wszed do nich, i przez trzy szabaty
rozprawia z nimi z Pisma, 3 wykadajc i
dowodzc, e byo potrzeba, aby Chrystus
cierpia i zmartwychwsta; i e ten Jezus jest
Chrystusem, ktrego ja wam opowiadam. 4
A niektrzy z nich uwierzyli, i przyczyli si
do Pawa i Syli, a z prozelitw i z pogan
mnstwo wielkie, i niewiast znamienitych
niemao. 5 Ale ydzi zdjci zazdroci
przybrawszy sobie z motochu z niektrych
zych ludzi, i uczyniwszy rozruch,
podburzyli miasto; a naszedszy dom Jazona,
szukali ich, aby ich wyprowadzi przed
posplstwo. 6 A gdy ich nie znaleli,
powlekli Jazona i niektrych z braci do
przeoonych miasta, woajc: e ci co
podburzaj miasto, i tutaj przyszli, ktrych
Jazon przyj; i ci wszyscy wystpuj
przeciw dekretom cesarskim, powiadajc, e
jest inny krl, Jezus. 8 I podburzyli
posplstwo i przeoonych miasta, ktrzy
tego suchali. 9 A otrzymawszy od Jazona i
od innych pork, pucili ich.

1 Cum autem perambulassent Amphipolim et

Apolloniam, venerunt Thessalonicam, ubi
erat synagoga Judorum. 2 Secundum
consuetudinem autem Paulus introivit ad eos,
et per sabbata tria disserebat eis de Scripturis,
3 adaperiens et insinuans quia Christum
oportuit pati, et resurgere a mortuis : et quia
hic est Jesus Christus, quem ego annuntio
vobis. 4 Et quidam ex eis crediderunt et
adjuncti sunt Paulo et Sil : et de colentibus
gentilibusque multitudo magna, et mulieres
nobiles non pauc. 5 Zelantes autem Judi,
assumentesque de vulgo viros quosdam
malos, et turba facta, concitaverunt civitatem
: et assistentes domui Jasonis qurebant eos
producere in populum. 6 Et cum non
invenissent eos, trahebant Jasonem et
quosdam fratres ad principes civitatis,
clamantes : Quoniam hi qui urbem concitant,
et huc venerunt, 7 quos suscepit Jason, et hi
omnes contra decreta Csaris faciunt, regem
alium dicentes esse, Jesum. 8 Concitaverunt
autem plebem et principes civitatis audientes
hc. 9 Et accepta satisfactione a Jasone et a
ceteris, dimiserunt eos.

NAUCZANIE W BEREI.
10 Bracia jednak zaraz w nocy wyprawili
Pawa i Syl do Berei, ktrzy przyszedszy,
weszli do synagogi ydw. 11 Ci za byli
szlachetniejsi od tych, ktrzy s w
Tesalonice, i przyjli sowo z wszelk

10 Fratres vero confestim per noctem

dimiserunt Paulum et Silam in Beram. Qui
cum venissent, in synagogam Judorum
introierunt. 11 Hi autem erant nobiliores
eorum qui sunt Thessalonic, qui
41

ochot, codziennie badajc Pismo, czy tak si

rzeczy maj. 12 I przeto wielu z nich
uwierzyo,
i
niewiast
pogaskich
znamienitych oraz mw niemao. 13 A gdy
si dowiedzieli ydzi w Tesalonice, e i w
Berei opowiada Pawe sowo Boe, przyszli
i tam, judzc i podburzajc posplstwo. 14 I
wtedy bracia zaraz wysali Pawa, aby si
uda nad morze; Syla za i Tymoteusz
pozostali tam. 15 A ci, co odprowadzali
Pawa, zawiedli go a do Aten; a
otrzymawszy od niego polecenie dla Syli i
Tymoteusza, eby jak najprdzej do niego
przyszli, wyruszyli w drog.

susceperunt verbum cum omni aviditate,

quotidie scrutantes Scripturas, si hc ita se
haberent. 12 Et multi quidem crediderunt ex
eis, et mulierum gentilium honestarum, et
viri non pauci. 13 Cum autem cognovissent
in Thessalonica Judi quia et Ber
prdicatum est a Paulo verbum Dei,
venerunt et illuc commoventes, et turbantes
multitudinem. 14 Statimque tunc Paulum
dimiserunt fratres, ut iret usque ad mare :
Silas autem et Timotheus remanserunt ibi. 15
Qui autem deducebant Paulum, perduxerunt
eum usque Athenas, et accepto mandato ab
eo ad Silam et Timotheum ut quam celeriter
venirent ad illum, profecti sunt.

PAWE W ATENACH.
16 Gdy za Pawe czeka na nich w Atenach,
oburza si w nim duch jego, widzc miasto
oddane bawochwalstwu. 17 Rozprawia
wic z ydami w synagodze i z prozelitami, a
na rynku codziennie z tymi, co si nadarzyli.
18 Niektrzy za filozofowie epikurejczycy i
stoicy rozprawiali z nim, i jedni mwili: C
ten sowosiewca chce mwi? A drudzy:
Zdaje si by gosicielem nowych bogw; bo
opowiada im Jezusa i zmartwychwstanie. 19
I porwawszy go, zaprowadzili do areopagu,
mwic: Czy moemy wiedzie, co to jest za
nowa nauka, ktr ty opowiadasz? 20 Jakie
bowiem nowe rzeczy kadziesz nam w uszy;
a przeto chcemy wiedzie, co to ma by. 21
(Wszyscy za Ateczycy i przychodni gocie
niczym innym si nie zajmowali, tylko albo
mwieniem, albo suchaniem czego
nowego).

16 Paulus autem cum Athenis eos

exspectaret, incitabatur spiritus ejus in ipso,
videns idololatri deditam civitatem. 17
Disputabat igitur in synagoga cum Judis et
colentibus, et in foro, per omnes dies ad eos
qui aderant. 18 Quidam autem epicurei et
stoici philosophi disserebant cum eo, et
quidam dicebant : Quid vult seminiverbius
hic dicere ? Alii vero : Novorum
dmoniorum videtur annuntiator esse : quia
Jesum et resurrectionem annuntiabat eis. 19
Et apprehensum eum ad Areopagum
duxerunt, dicentes : Possumus scire qu est
hc nova, qu a te dicitur, doctrina ? 20
nova enim qudam infers auribus nostris :
volumus ergo scire quidnam velint hc esse.
21 (Athenienses autem omnes, et adven
hospites, ad nihil aliud vacabant nisi aut
dicere aut audire aliquid novi.)

PRZEMAWIA W AREOPAGU.
22 Pawe za stanwszy wpord areopagu,
rzek: Mowie Ateczycy! Widz, e pod
kadym wzgldem jestecie wielce poboni.
23 Chodzc bowiem i patrzc na posgi
wasze, znalazem te otarz, na ktrymi byo
napisane: NIEZNAJOMEMU BOGU. Co
wic, nie znajc, chwalicie, to ja wam
opowiadam. 24 Bg, ktry uczyni wiat i
wszystko, co na nim jest, ten, bdc Panem
nieba i ziemi, nie mieszka w przybytkach

22 Stans autem Paulus in medio Areopagi, ait

: Viri Athenienses, per omnia quasi
superstitiosiores vos video. 23 Prteriens
enim, et videns simulacra vestra, inveni et
aram in qua scriptum erat : Ignoto Deo. Quod
ergo ignorantes colitis, hoc ego annuntio
vobis. 24 Deus, qui fecit mundum, et omnia
qu in eo sunt, hic cli et terr cum sit
Dominus, non in manufactis templis habitat,
25 nec manibus humanis colitur indigens
42

rk uczynionych, 25 i nie jest obsugiwany

rkami ludzkimi, jak gdyby czego
potrzebowa, gdy sam daje wszystkim ycie
i tchnienie i wszystko. 26 I uczyni z jednego
wszystek rodzaj ludzki, aby mieszkali po
caej ziemi, naznaczywszy okrelone czasy i
granice ich zamieszkania, 27 eby szukali
Boga, czy go moe nie dosign albo nie
znajd; chocia niedaleko jest od kadego z
nas. 28 Albowiem w nim yjemy, i ruszamy
si, i jestemy, jak i niektrzy z waszych
poetw powiedzieli: Jego bowiem i rodzajem
jestemy. 29 Skoro wic jestemy rodzajem
Boym, nie powinnimy sdzi, e Bstwo
jest podobne do zota, albo srebra, albo
kamienia, albo do wytworu sztuki i myli
ludzkiej. 30 Bg jednak patrzc z
pobaaniem na czasy tej niewiadomoci,
teraz oznajmia ludziom, aby wszyscy
wszdzie pokut czynili, 31 dlatego e
postanowi dzie, w ktrym sdzi bdzie
wiat w sprawiedliwoci, przez ma,
ktrego przeznaczy, i da zapewnienie
wszystkim, wskrzesiwszy go z martwych. 32
A usyszawszy o zmartwychwstaniu, jedni
wprawdzie si namiewali, drudzy za rzekli:
Bdziemy ci o tym sucha innym razem. 33
Tak to Pawe wyszed z porodka nich. 34
Ale niektrzy mowie, przyczywszy si
do, uwierzyli, midzy ktrymi i Dionizy
aeropagita, i niewiasta imieniem Damaris, i
inni z nimi.

aliquo, cum ipse det omnibus vitam, et

inspirationem, et omnia : 26 fecitque ex uno
omne genus hominum inhabitare super
universam faciem terr, definiens statuta
tempora, et terminos habitationis eorum, 27
qurere Deum si forte attrectent eum, aut
inveniant, quamvis non longe sit ab
unoquoque nostrum. 28 In ipso enim
vivimus, et movemur, et sumus : sicut et
quidam vestrorum potarum dixerunt : Ipsius
enim et genus sumus. 29 Genus ergo cum
simus Dei, non debemus stimare auro, aut
argento, aut lapidi, sculptur artis, et
cogitationis hominis, divinum esse simile. 30
Et tempora quidem hujus ignoranti
despiciens Deus, nunc annuntiat hominibus
ut omnes ubique pnitentiam agant, 31 eo
quod statuit diem in quo judicaturus est
orbem in quitate, in viro in quo statuit,
fidem prbens omnibus, suscitans eum a
mortuis. 32 Cum audissent autem
resurrectionem mortuorum, quidam quidem
irridebant, quidam vero dixerunt : Audiemus
te de hoc iterum. 33 Sic Paulus exivit de
medio eorum. 34 Quidam vero viri
adhrentes ei, crediderunt : in quibus et
Dionysius Areopagita, et mulier nomine
Damaris, et alii cum eis.

18

18

PRZYBYWA DO KORYNTU.
1 Potem odszedszy z Aten, przyby do
Koryntu. 2 A znalazszy pewnego yda,
imieniem Akwil, rodem z Pontu, ktry by
niedawno przyszed z Italii, i Pryscyll, on
jego (dlatego, e Klaudiusz nakaza, aby
wszyscy ydzi opucili Rzym), przyczy si
do nich. 3 A e uprawia to samo rzemioso,
zamieszka u nich, i pracowa (zajmowali si
za wyrobem namiotw). 4 I rozprawia w
synagodze w kady szabat, wspominajc
imi Pana Jezusa, i przekonywa ydw i
Grekw.

1 Post hc egressus ab Athenis, venit

Corinthum : 2 et inveniens quemdam
Judum nomine Aquilam, Ponticum genere,
qui nuper venerat ab Italia, et Priscillam
uxorem ejus (eo quod prcepisset Claudius
discedere omnes Judos a Roma), accessit
ad eos. 3 Et quia ejusdem erat artis, manebat
apud eos, et operabatur. (Erant autem
scenofactori artis.) 4 Et disputabat in
synagoga per omne sabbatum, interponens
nomen Domini Jesu : suadebatque Judis et
Grcis.
43

WIELU KORYNTIAN SI NAWRACA.

5 A gdy przyszli z Macedonii Syla i
Tymoteusz, odda si Pawe bardziej
przepowiadaniu, wiadczc ydom, e Jezus
jest Chrystusem. 6 Lecz gdy oni sprzeciwiali
si i blunili, strzepnwszy szaty swoje, rzek
do nich: Krew wasza na gow wasz; jam
czysty; odtd zwrc si do pogan. 7 I
odszedszy stamtd, zaszed do domu
pewnego bogobojnego czowieka, imieniem
Tytusa Justa, ktrego dom przytyka do
synagogi. 8 Kryspus za, przeoony
synagogi, uwierzy Panu z caym domem
swoim, i wielu Koryntian suchajc
uwierzyo, i chrzest przyjmowao. 9 I rzek
Pan Pawowi w nocy przez widzenie: Nie bj
si, ale mw, a nie milcz, 10 dlatego e ja
jestem z tob: i nikt si na ciebie nie targnie,
aby ci zaszkodzi; albowiem ja mam w tym
miecie wiele ludu. 11 I mieszka tam rok i
sze miesicy, nauczajc u nich sowa
Boego.

5 Cum venissent autem de Macedonia Silas

et Timotheus, instabat verbo Paulus,
testificans Judis esse Christum Jesum. 6
Contradicentibus
autem
eis,
et
blasphemantibus, excutiens vestimenta sua,
dixit ad eos : Sanguis vester super caput
vestrum : mundus ego : ex hoc ad gentes
vadam. 7 Et migrans inde, intravit in domum
cujusdam, nomine Titi Justi, colentis Deum,
cujus domus erat conjuncta synagog. 8
Crispus autem archisynagogus credidit
Domino cum omni domo sua : et multi
Corinthiorum audientes credebant, et
baptizabantur. 9 Dixit autem Dominus nocte
per visionem Paulo : Noli timere, sed
loquere, et ne taceas : 10 propter quod ego
sum tecum, et nemo apponetur tibi ut noceat
te : quoniam populus est mihi multus in hac
civitate. 11 Sedit autem ibi annum et sex
menses, docens apud eos verbum Dei.

OSKARONY PRZED PROKONSULEM.

12 Gdy za Gallio by prokonsulem Achai,
powstali jednomylnie ydzi przeciw
Pawowi, i przyprowadzili go do sdu, 13
mwic: e ten namawia ludzi, by przeciw
Zakonowi chwalili Boga. 14 A gdy Pawe
mia usta otworzy, rzek Gallio do ydw:
Gdyby tu chodzio o jak krzywd, albo
wielk zbrodni, o mowie ydowscy,
zajbym si wami odpowiednio. 15 Ale jeli
to s spory o nauk i imiona, i prawo wasze,
sami sobie radcie; ja sdzi tych rzeczy by
nie chc. 16 I odprawi ich od trybunau. 17
Wszyscy za pochwyciwszy Sostenesa,
przeoonego synagogi, bili go przed
trybunaem; ale Gallio nic o to me dba.

12 Gallione autem proconsule Achai,

insurrexerunt uno animo Judi in Paulum, et
adduxerunt eum ad tribunal, 13 dicentes :
Quia contra legem hic persuadet hominibus
colere Deum. 14 Incipiente autem Paulo
aperire os, dixit Gallio ad Judos : Si quidem
esset iniquum aliquid aut facinus pessimum,
o viri Judi, recte vos sustinerem. 15 Si vero
qustiones sunt de verbo, et nominibus, et
lege vestra, vos ipsi videritis : judex ego
horum nolo esse. 16 Et minavit eos a
tribunali. 17 Apprehendentes autem omnes
Sosthenem
principem
synagog,
percutiebant eum ante tribunal : et nihil
eorum Gallioni cur erat.

WRACA DO ANTIOCHII.
18 Lecz Pawe, gdy jeszcze dni wiele tam
zabawi, poegnawszy braci, odpyn do
Syrii (a z nim Pryscylla wraz z Akwil),
ktry sobie ostrzyg gow w Kenchrach; bo
zoy by lub. 19 I przyby do Efezu, i tam
ich zostawi. Sam za wszedszy do

18 Paulus vero cum adhuc sustinuisset dies

multos fratribus valefaciens, navigavit in
Syriam (et cum eo Priscilla et Aquila), qui
sibi totonderat in Cenchris caput : habebat
enim votum. 19 Devenitque Ephesum, et
illos ibi reliquit. Ipse vero ingressus
44

synagogi, rozprawia z ydami. 20 A gdy oni

prosili, eby duszy czas pozosta, nie
zgodzi si, 21 ale poegnawszy si i
powiedziawszy im: Powrc do was za wol
Bo, odpyn z Efezu. 22 A gdy przyby do
Cezarei, wstpi, i pozdrowi koci, i uda
si do Antiochii.

synagogam, disputabat cum Judis. 20

Rogantibus autem eis ut ampliori tempore
maneret, non consensit, 21 sed valefaciens, et
dicens : Iterum revertar ad vos, Deo volente :
profectus est ab Epheso. 22 Et descendens
Csaream, ascendit, et salutavit ecclesiam, et
descendit Antiochiam.

D. TRZECIA PODR MISYJNA

(18,23 - 21,16)
APOLLO GORLIWIE GOSI
CHRYSTUSA.
23 I zabawiwszy tam czas jaki, wybra si w
drog, i obchodzi po porzdku krain
Galack i Frygi, utwierdzajc wszystkich
uczniw. 24 Pewien za yd, imieniem
Apollo, rodem z Aleksandrii, zaszed do
Efezu, m wymowny, i by biegy w Pimie.
25 Ten nauczony by drogi Paskiej; a
paajc duchem, opowiada, i pilnie uczy
tego, co dotyczy Jezusa, cho zna tylko
chrzest Janowy. 26 Ten przeto pocz miao
wystpowa w synagodze Gdy go usyszeli
Pryscylla i Akwila, wzili go, i wyoyli mu
dokadniej drog Pask. 27 Gdy za chcia
pj do Achai, bracia zachciwszy go,
napisali do uczniw, aby go przyjli. On te
gdy przyszed, bardzo pomaga tym, ktrzy
uwierzyli.
28
Albowiem
potnie
przekonywa ydw publicznie, z Pisma
dowodzc, e Jezus jest Chrystusem.

23 Et facto ibi aliquanto tempore profectus

est, perambulans ex ordine Galaticam
regionem, et Phrygiam, confirmans omnes
discipulos. 24 Judus autem quidam, Apollo
nomine, Alexandrinus genere, vir eloquens,
devenit Ephesum, potens in scripturis. 25 Hic
erat edoctus viam Domini : et fervens spiritu
loquebatur, et docebat diligenter ea qu sunt
Jesu, sciens tantum baptisma Joannis. 26 Hic
ergo cpit fiducialiter agere in synagoga.
Quem cum audissent Priscilla et Aquila,
assumpserunt eum, et diligentius exposuerunt
ei viam Domini. 27 Cum autem vellet ire
Achaiam, exhortati fratres, scripserunt
discipulis ut susciperent eum. Qui cum
venisset, contulit multum his qui crediderant.
28 Vehementer enim Judos revincebat
publice, ostendens per Scripturas esse
Christum Jesum.

19

19

PAWE W EFEZIE
1 Stao si, gdy Apollo przebywa w
Koryncie, e Pawe obszedszy grne strony,
przyszed do Efezu, i znalaz niektrych
uczniw, 2 rzek do nich: Czy otrzymalicie
Ducha witego, gdycie uwierzyli? Oni za
rzekli do niego: Lecz ani nie syszelimy, czy
jest Duch wity. 3 A on rzek: Jake wic
jestecie ochrzczeni? A oni powiedzieli:
Chrztem Janowym 4 I rzek Pawe: Jan
chrzci lud chrztem pokuty, mwic: eby
wierzyli w tego, ktry mia przyj po nim,
to jest w Jezusa. 5 To usyszawszy, zostali

1 Factum est autem cum Apollo esset

Corinthi, ut Paulus peragratis superioribus
partibus veniret Ephesum, et inveniret
quosdam discipulos : 2 dixitque ad eos : Si
Spiritum Sanctum accepistis credentes ? At
illi dixerunt ad eum : Sed neque si Spiritus
Sanctus est, audivimus. 3 Ille vero ait : In
quo ergo baptizati estis ? Qui dixerunt : In
Joannis baptismate. 4 Dixit autem Paulus :
Joannes baptizavit baptismo pnitenti
populum, dicens in eum qui venturus esset
post ipsum ut crederent, hoc est, in Jesum. 5
45

ochrzczeni w imi Pana Jezusa. 6 A gdy na

nich woy rce Pawe, zstpi na nich Duch
wity, i mwili jzykami, i prorokowali. 7
Byo za wszystkich mw okoo dwunastu.
8 I wszedszy do synagogi, mwi miao
przez trzy miesice, rozprawiajc i
przekonujc o krlestwie Boym. 9 Lecz gdy
niektrzy upierali si, i nie wierzyli,
oczerniajc drog Bo przed ludem,
odstpiwszy od nich, odczy uczniw,
codziennie rozprawiajc w szkole niejakiego
Tyrannosa. 10 A to czyni przez dwa lata, tak
e wszyscy, ktrzy mieszkali w Azji, syszeli
sowo Paskie, ydzi i poganie. 11 I nie lada
cuda czyni Bg przez rce Pawa, 12 tak e i
na chorych roznoszono chustki i przepaski z
ciaa jego, a opuszczay ich choroby, i
wychodziy z nich ze duchy.

His auditis, baptizati sunt in nomine Domini

Jesu. 6 Et cum imposuisset illis manus
Paulus, venit Spiritus Sanctus super eos, et
loquebantur linguis, et prophetabant. 7 Erant
autem omnes viri fere duodecim. 8
Introgressus autem synagogam, cum fiducia
loquebatur per tres menses, disputans et
suadens de regno Dei. 9 Cum autem quidam
indurarentur, et non crederent, maledicentes
viam Domini coram multitudine, discedens
ab eis, segregavit discipulos, quotidie
disputans in schola tyranni cujusdam. 10 Hoc
autem factum est per biennium, ita ut omnes
qui habitabant in Asia audirent verbum
Domini, Judi atque gentiles. 11 Virtutesque
non quaslibet faciebat Deus per manum
Pauli, 12 ita ut etiam super languidos
deferrentur a corpore ejus sudaria et
semicinctia, et recedebant ab eis languores, et
spiritus nequam egrediebantur.

YDOWSCY EGZORCYCI.
13 Prbowali za niektrzy z wdrownych
egzorcystw ydowskich wzywa imienia
Pana Jezusa nad tymi, ktrzy mieli ze
duchy, mwic: Poprzysigam was przez
Jezusa, ktrego Pawe opowiada. 14 A byo
niejakich siedmiu synw yda Scewy,
przedniejszego kapana, ktrzy to czynili. 15
Lecz zy duch odpowiadajc, rzek im: Znam
Jezusa, i wiem o Pawle, ale wy cocie za
jedni? 16 I skoczywszy na nich w czowiek,
w ktrym by bardzo zy duch, i
opanowawszy obydwch, tak ich zmg, e
nago i poranieni uciekli z tego domu. 17 To
za stao si wiadome wszystkim ydom i
poganom, ktrzy mieszkali w Efezle; i pad
na nich wszystkich strach, i byo sawione
imi Pana Jezusa. 18 I wielu wierzcych
przychodzio, spowiadajc si i wyznajc
uczynki swoje. 19 A wielu z tych, ktrzy si
zabobonom oddawali, znieli ksigi, i spalili
je wobec wszystkich, a obliczywszy ich cen,
znaleziono sum pidziesit tysicy
denarw. 20 Tak potnie roso sowo Boe,
i wzmacniao si. 21 A gdy si. to dokonao,
postanowi Pawe w Duchu, przeszedszy
Macedoni i Achaj, pj do Jerozolimy,
mwic: e potem, gdy tam bd, trzeba mi i

13 Tentaverunt autem quidam et de

circumeuntibus Judis exorcistis invocare
super eos qui habebant spiritus malos nomen
Domini Jesu, dicentes : Adjuro vos per
Jesum, quem Paulus prdicat. 14 Erant
autem quidam Judi, Scev principis
sacerdotum septem filii, qui hoc faciebant. 15
Respondens autem spiritus nequam dixit eis :
Jesum novi, et Paulum scio : vos autem qui
estis ? 16 Et insiliens in eos homo, in quo
erat dmonium pessimum, et dominatus
amborum, invaluit contra eos, ita ut nudi et
vulnerati effugerent de domo illa. 17 Hoc
autem notum factum est omnibus Judis,
atque gentilibus qui habitabant Ephesi : et
cecidit timor super omnes illos, et
magnificabatur nomen Domini Jesu. 18
Multique credentium veniebant, confitentes
et annuntiantes actus suos. 19 Multi autem ex
eis, qui fuerant curiosa sectati, contulerunt
libros, et combusserunt coram omnibus : et
computatis pretiis illorum, invenerunt
pecuniam denariorum quinquaginta millium.
20 Ita fortiter crescebat verbum Dei, et
confirmabatur. 21 His autem expletis,
proposuit Paulus in Spiritu, transita
Macedonia et Achaia, ire Jerosolymam,
46

Rzym zobaczy. 22 I posawszy do

Macedonii dwch z tych, ktrzy mu suyli
Tymoteusza i Erasta, sam do czasu pozosta
w Azji.

dicens : Quoniam postquam fuero ibi, oportet

me et Romam videre. 22 Mittens autem in
Macedoniam duos ex ministrantibus sibi,
Timotheum et Erastum, ipse remansit ad
tempus in Asia.

ROZRUCH Z POWODU DIANY.

23 W owym za czasie powsta niemay
rozruch z powodu drogi Paskiej. 24
Albowiem pewien czowiek imieniem
Demetriusz, srebrnik, ktry wyrabia srebrne
wityki Diany, dostarcza rzemielnikom
niemao zysku; 25 zwoawszy ich i tych,
ktrzy byli w tyme zawodzie pracownikami,
rzek: Mowie! Wiecie, e z tego rzemiosa
zyski cigniemy. 26 A widzicie i syszycie,
e nie tylko w Efezie, ale po caej prawie
Azji ten Pawe namowami swoimi odwrci
liczn rzesz, mwic: e to nie s bogowie,
ktrzy s rkami uczynieni. 27 Nie tylko za
grozi niebezpieczestwo, e zawd nasz
pjdzie w poniewierk, ale e i witynia
wielkiej Diany za nic poczytana bdzie, lecz
take zacznie podupada majestat tej, ktr
czci caa Azja i wiat cay. 28 A gdy to
usyszeli, wpadli w gniew, 1 zaczli
krzycze: Wielka Diana Efeska! 29 I
napenio si cae miasto zamieszaniem, i
wszyscy razem wpadli do teatru, porwawszy
Gaja i Arystarcha, Macedoczykw,
towarzyszw podry Pawa. 30 Gdy za
Pawe chcia wyj do ludu, nie dopucili
uczniowie. 31 A niektrzy nawet spord
zwierzchnikw
Azji,
co
byli
mu
przyjacimi, posali do niego, proszc, aby
do teatru nie wychodzi. 32 Kady za co
innego woa; bo zgromadzenie byo
burzliwe i wielu nie wiedziao z jakiej
przyczyny si zeszli. 33 Z tumu za
wycignito Aleksandra, ktrego ydzi
wypychali naprzd. Aleksander znw
poprosiwszy rk o milczenie chcia zdawa
spraw ludowi. 34 Gdy go poznali, e jest
ydem, podnieli wszyscy jeden gos, i
krzyczeli przez blisko dwie godziny: Wielka
Diana Efeska!

23 Facta est autem illo tempore turbatio non

minima de via Domini. 24 Demetrius enim
quidam nomine, argentarius, faciens des
argenteas Dian, prstabat artificibus non
modicum qustum : 25 quos convocans, et
eos qui hujusmodi erant opifices, dixit : Viri,
scitis quia de hoc artificio est nobis acquisitio
: 26 et videtis et auditis quia non solum
Ephesi, sed pene totius Asi, Paulus hic
suadens avertit multam turbam, dicens :
Quoniam non sunt dii, qui manibus fiunt. 27
Non solum autem hc periclitabitur nobis
pars in redargutionem venire, sed et magn
Dian templum in nihilum reputabitur, sed et
destrui incipiet majestas ejus, quam tota Asia
et orbis colit. 28 His auditis, repleti sunt ira,
et exclamaverunt dicentes : Magna Diana
Ephesiorum. 29 Et impleta est civitas
confusione, et impetum fecerunt uno animo
in theatrum, rapto Gajo et Aristarcho
Macedonibus, comitibus Pauli. 30 Paulo
autem volente intrare in populum, non
permiserunt discipuli. 31 Quidam autem et
de Asi principibus, qui erant amici ejus,
miserunt ad eum rogantes ne se daret in
theatrum : 32 alii autem aliud clamabant.
Erat enim ecclesia confusa : et plures
nesciebant qua ex causa convenissent. 33 De
turba autem detraxerunt Alexandrum,
propellentibus eum Judis. Alexander autem
manu silentio postulato, volebat reddere
rationem populo. 34 Quem ut cognoverunt
Judum esse, vox facta una est omnium,
quasi per horas duas clamantium : Magna
Diana Ephesiorum.

47

USPOKOJENIE TUMU.
35 A gdy pisarz umierzy rzesz, rzek:
Mowie efescy! I kt jest z ludzi, co by nie
wiedzia, e miasto Efez jest czcicielem
wielkiej Diany i crki Jowiszowej? 36 Skoro
wic temu zaprzeczy nie podobna, trzeba,
ebycie si uspokoili, i nic nierozwanie nie
czynili. 37 Albowiem przywiedlicie tych
ludzi, ani witokradcw, ani bluniercw
bogini waszej. 38 A jeli Demetriusz i ci, co
z nim s rzemielnicy, maj spraw przeciw
komu, to odbywaj si sdy, s te
prokonsulowie; nieche wnios skarg jedni
na drugich. 39 Jeli za o co innego wam
chodzi, na prawowitym zebraniu bdzie
mona zaatwi. 40 Albowiem grozi nam
niebezpieczestwo, e bdziemy oskareni o
dzisiejszy rozruch; a nie ma adnego
powodu, ktrym moglibymy wytumaczy
to zbiegowisko. I to powiedziawszy,
rozpuci zgromadzenie.

35 Et cum sedasset scriba turbas, dixit : Viri

Ephesii, quis enim est hominum, qui nesciat
Ephesiorum civitatem cultricem esse magn
Dian, Jovisque prolis ? 36 Cum ergo his
contradici non possit, oportet vos sedatos
esse, et nihil temere agere. 37 Adduxistis
enim homines istos, neque sacrilegos, neque
blasphemantes deam vestram. 38 Quod si
Demetrius et qui cum eo sunt artifices,
habent adversus aliquem causam, conventus
forenses aguntur, et proconsules sunt :
accusent invicem. 39 Si quid autem alterius
rei quritis, in legitima ecclesia poterit
absolvi. 40 Nam et periclitamur argui
seditionis hodiern, cum nullus obnoxius sit
de quo possimus reddere rationem concursus
istius. Et cum hc dixisset, dimisit
ecclesiam.

20

20

DALSZA PODR DO TROADY.

1 Gdy za rozruch usta, Pawe wezwawszy
uczniw i upomniawszy ich poegna si, i
wyruszy, aby si uda do Macedonii. 2 A
gdy obszed tamte strony, i zachci ich w
licznych przemowach, przyby do Grecji. 3
Gdy tam zabawi trzy miesice, ydzi
przygotowali na niego zasadzk, kiedy mia
odpyn do Syrii; powzi wic zamiar, by
wraca przez Macedoni. 4 A towarzyszy
mu Sopater; syn Pyrra, beroeczyk, z
Tesaloniczan za Arystarch i Sekundus, i
Gajus z Derby i Tymoteusz, a z Azjatw
Tychikus i Trofim. 5 Ci poszedszy naprzd,
oczekiwali nas w Troadzie. 6 Lecz my po
dniach Przanikw odpynlimy z Filippw,
i w cigu dni piciu przybylimy do nich do
Troady, gdzie zabawilimy dni siedem.

1 Postquam autem cessavit tumultus, vocatis

Paulus discipulis, et exhortatus eos, valedixit,
et profectus est ut iret in Macedoniam. 2
Cum autem perambulasset partes illas, et
exhortatus eos fuisset multo sermone, venit
ad Grciam : 3 ubi cum fecisset menses tres,
fact sunt illi insidi a Judis navigaturo in
Syriam : habuitque consilium ut reverteretur
per Macedoniam. 4 Comitatus est autem eum
Sopater
Pyrrhi
Berensis,
Thessalonicensium vero Aristarchus, et
Secundus, et Gajus Derbeus, et Timotheus :
Asiani vero Tychicus et Trophimus. 5 Hi
cum prcessissent, sustinuerunt nos Troade :
6 nos vero navigavimus post dies azymorum
a Philippis, et venimus ad eos Troadem in
diebus quinque, ubi demorati sumus diebus
septem.

WYPADEK Z EUTYCHUSEM.
7 A W pierwszy dzie tygodnia, gdymy si 7 Una autem sabbati cum convenissemus ad
zeszli na amanie chleba, Pawe majc frangendum panem, Paulus disputabat cum
nazajutrz wyjecha, rozprawia z nimi, i eis profecturus in crastinum, protraxitque
48

przecign mow a do pnocy. 8 Byo za

wiele lamp w wieczerniku, gdzie bylimy
zgromadzeni. 9 A pewien modzieniec,
imieniem Eutychus, siedzc w oknie, gdy mu
si mocno zbierao na sen, i Pawe dugo
rozprawia, zmorzony snem, spad na d z
trzeciego pitra, i podniesiono go nieywego.
10 Gdy Pawe zeszed do niego, pooy si
na nim, i objwszy go, rzek: Nie lkajcie si,
bo jest w nim dusza jego. 11 Lecz wszedszy
na gr, gdy poama chleb, i spoy, i dugo
a do witu przemawia, tak wybra si w
drog. 12 A chopca przyprowadzili ywego,
i ucieszyli si niemao.

sermonem usque in mediam noctem. 8 Erant

autem lampades copios in cnaculo, ubi
eramus congregati. 9 Sedens autem quidam
adolescens
nomine
Eutychus
super
fenestram, cum mergeretur somno gravi,
disputante diu Paulo, ductus somno cecidit
de tertio cnaculo deorsum, et sublatus est
mortuus. 10 Ad quem cum descendisset
Paulus, incubuit super eum : et complexus
dixit : Nolite turbari, anima enim ipsius in
ipso est. 11 Ascendens autem, frangensque
panem, et gustans, satisque allocutus usque
in lucem, sic profectus est. 12 Adduxerunt
autem puerum viventem, et consolati sunt
non minime.

PRZYJAZD PAWA DO MILETU.

13 My za wsiadszy na okrt, popynlimy
do Assos, majc stamtd zabra Pawa; tak
bowiem by rozporzdzi, chcc sam i
ldem. 14 Lecz gdy do nas przyszed w
Assos, wziwszy go, przyjechalimy do
Mityleny. 15 A stamtd odpynwszy,
nazajutrz przybylimy naprzeciw Chios;
nastpnego za dnia przypynlimy do
Samos, a znw nazajutrz przybylimy do
Miletu. 16 Albowiem Pawe postanowi by
omin Efez, aby nie dozna jakiej zwoki w
Azji; bo si spieszy, aby dzie
Pidziesitnicy, o ile by mu to byo
moliwe, obchodzi w Jerozolimie:

13 Nos autem ascendentes navem,

navigavimus in Asson, inde suscepturi
Paulum : sic enim disposuerat ipse per terram
iter facturus. 14 Cum autem convenisset nos
in Asson, assumpto eo, venimus Mitylenen.
15 Et inde navigantes, sequenti die venimus
contra Chium, et alia applicuimus Samum, et
sequenti die venimus Miletum. 16
Proposuerat enim Paulus transnavigare
Ephesum, ne qua mora illi fieret in Asia.
Festinabat enim, si possibile sibi esset, ut
diem Pentecostes faceret Jerosolymis.

PRZEMAWIA DO STARSZYCH.
17 A z Miletu posawszy do Efezu, zawezwa
starszych kocioa. 18 Gdy oni przyszli do
niego, i byli razem, rzek im: Wy wiecie od
pierwszego dnia, ktrego wszedem do Azji,
w jaki sposb przez cay czas wrd was si
zachowaem, 19 suc Panu z wszelk
pokor i ze zami i wrd dowiadcze, ktre
mi spotykay z powodu zasadzek
ydowskich; 20 jak nic poytecznego nie
zaniedbaem, ebym wam nie mia oznajmi,
i naucza was publicznie i po domach, 21
napominajc ydw i pogan do pokuty ku
Bogu i do wiary w Pana naszego, Jezusa
Chrystusa. 22 A teraz oto ja zwizany
duchem, id do Jeruzalem, nie wiedzc, co

17 A Mileto autem mittens Ephesum, vocavit

majores natu ecclesi. 18 Qui cum venissent
ad eum, et simul essent, dixit eis : Vos scitis
a prima die qua ingressus sum in Asiam,
qualiter vobiscum per omne tempus fuerim,
19 serviens Domino cum omni humilitate, et
lacrimis, et tentationibus, qu mihi
acciderunt ex insidiis Judorum : 20
quomodo
nihil
subtraxerim
utilium,
quominus annuntiarem vobis et docerem vos,
publice et per domos, 21 testificans Judis
atque gentilibus in Deum pnitentiam, et
fidem in Dominum nostrum Jesum Christum.
22 Et nunc ecce alligatus ego spiritu, vado in
Jerusalem : qu in ea ventura sint mihi,
49

tam, na mnie przyj ma, 23 tylko e Duch

wity po wszystkich miastach mi
zapewnia, mwic, e wizy i utrapienia
czekaj mnie w Jeruzalem. 24 Ale nic tego
si nie lkam, i ycia mego nie ceni wicej,
ni samego siebie, bylebym tylko dokoczy
biegu mego i posugi sowa, ktr wziem
od Pana Jezusa, dla rozgaszania ewangelii
aski Boej.

ignorans : 23 nisi quod Spiritus Sanctus per

omnes civitates mihi protestatur, dicens
quoniam vincula et tribulationes Jerosolymis
me manent. 24 Sed nihil horum vereor : nec
facio animam meam pretiosiorem quam me,
dummodo consummem cursum meum, et
ministerium verbi quod accepi a Domino
Jesu, testificari Evangelium grati Dei.

ZACHCA DO CZUJNOCI I EGNA SI.

25 A teraz oto ja wiem, e nie ujrzycie
wicej oblicza mego wy wszyscy, wrd
ktrych
przeszedem,
przepowiadajc
krlestwo Boe. 26 Przeto owiadczam wam
w dniu dzisiejszym, e nie jestem splamiony
krwi niczyj. 27 Albowiem nie zaniechaem
wam oznajmia wszelkiej rady Boej. 28
Pilnujcie sami siebie i caej trzody, nad ktr
Duch wity postanowi was biskupami,
abycie rzdzili Kocioem Boga, ktry naby
krwi swoj. 29 Ja wiem, e po odejciu
moim wejd pomidzy was wilki drapiene,
nie oszczdzajc trzody. 30 I spord was
samych powstan mowie mwicy
przewrotne rzeczy, aby pocign uczniw
za sob. 31 Dlatego czuwajcie pamitajc, e
przez trzy lata w nocy i we dnie nie
przestawaem napomina kadego z was ze
zami. 32 A teraz poruczam was Bogu i
sowu aski te o, ktry ma moc budowa, i
dawa dziedzictwo wszystkim uwiconym.
33 Srebra i zota ani szaty niczyjej nie
podaem, jak 34 sami wiecie, bo moim
potrzebom i tych, ktrzy s ze mn, suyy
te rce. 35 Wszystko wam pokazaem, e tak
pracujc, trzeba podejmowa chorych i
pamita na sowa Pana Jezusa, ktry
powiedzia: "Szczliwa to rzecz raczej
dawa, anieli bra." 36 A gdy to rzek,
klknwszy na kolana swoje, modli si z
nimi wszystkimi. 37 I powsta wielki pacz
wrd wszystkich, a rzucajc si Pawowi na
szyj, caowali go, 38 bolejc najbardziej z
powodu sowa, ktre powiedzia, e wicej
oblicza jego nie mieli oglda. I
odprowadzili go do okrtu.

25 Et nunc ecce ego scio quia amplius non

videbitis faciem meam vos omnes, per quos
transivi prdicans regnum Dei. 26
Quapropter contestor vos hodierna die, quia
mundus sum a sanguine omnium. 27 Non
enim subterfugi, quominus annuntiarem
omne consilium Dei vobis. 28 Attendite
vobis, et universo gregi, in quo vos Spiritus
Sanctus posuit episcopos regere ecclesiam
Dei, quam acquisivit sanguine suo. 29 Ego
scio quoniam intrabunt post discessionem
meam lupi rapaces in vos, non parcentes
gregi. 30 Et ex vobisipsis exsurgent viri
loquentes perversa, ut abducant discipulos
post se. 31 Propter quod vigilate, memoria
retinentes quoniam per triennium nocte et die
non cessavi, cum lacrimis monens
unumquemque vestrum. 32 Et nunc
commendo vos Deo, et verbo grati ipsius,
qui potens est dificare, et dare hreditatem
in sanctificatis omnibus. 33 Argentum, et
aurum, aut vestem nullius concupivi, sicut 34
ipsi scitis : quoniam ad ea qu mihi opus
erant, et his qui mecum sunt, ministraverunt
manus ist. 35 Omnia ostendi vobis,
quoniam sic laborantes, oportet suscipere
infirmos ac meminisse verbi Domini Jesu :
quoniam ipse dixit : Beatius est magis dare,
quam accipere. 36 Et cum hc dixisset,
positis genibus suis oravit cum omnibus illis.
37 Magnus autem fletus factus est omnium :
et procumbentes super collum Pauli,
osculabantur eum, 38 dolentes maxime in
verbo quod dixerat, quoniam amplius faciem
ejus non essent visuri. Et deducebant eum ad
navem.

50

21

21

DROGA Z MILETU DO JEROZOLIMY.

l Gdy za si stao, emy odjechali,
rozstawszy si z nimi, przypynlimy prosto
do Kos, a nazajutrz do Rodos, a stamtd do
Patary. 2 I znalazszy okrt, ktry mia
pyn do Fenicji, wsiadszy na,
odpynlimy. 3 Gdy za ukaza nam si
Cypr, zostawiwszy go po lewej rce,
pynlimy do Syrii, i przypynlimy do
Tyru; bo tam miano okrt wyadowa. 4
Znalazszy za uczniw, zabawilimy tam
siedem dni; a oni mwili Pawowi przez
Ducha, aby nie szed do Jeruzalem. 5 I gdy
miny te dni, puciwszy si w drog,
szlimy, a wszyscy z onami i z dziemi
odprowadzali nas a za miasto; i klknwszy
na kolana na wybrzeu, modlilimy si. 6 A
poegnawszy si wzajemnie, wsiedlimy na
okrt, oni za powrcili do siebie. 7 Lecz my
skoczywszy eglug, z Tyru przybylimy
do Ptolemaidy; a przywitawszy si z brami,
pozostalimy u nich dzie jeden. 8 A
nazajutrz wyszedszy, przybylimy do
Cezarei. I wszedszy w dom Filipa
ewangelisty, ktry by jednym ze siedmiu,
zostalimy u niego. 9 On za mia cztery
crki panny, prorokujce.

1 Cum autem factum esset ut navigaremus

abstracti ab eis, recto cursu venimus Coum,
et sequenti die Rhodum, et inde Pataram. 2
Et cum invenissemus navem transfretantem
in Phnicen, ascendentes navigavimus. 3
Cum
apparuissemus
autem
Cypro,
relinquentes eam ad sinistram, navigavimus
in Syriam, et venimus Tyrum : ibi enim navis
expositura erat onus. 4 Inventis autem
discipulis, mansimus ibi diebus septem : qui
Paulo dicebant per Spiritum ne ascenderet
Jerosolymam. 5 Et expletis diebus, profecti
ibamus, deducentibus nos omnibus cum
uxoribus et filiis usque foras civitatem : et
positis genibus in littore, oravimus. 6 Et cum
valefecissemus invicem, ascendimus navem :
illi autem redierunt in sua. 7 Nos vero
navigatione expleta a Tyro descendimus
Ptolemaidam : et salutatis fratribus,
mansimus die una apud illos. 8 Alia autem
die profecti, venimus Csaream. Et intrantes
domum Philippi evangelist, qui erat unus
de septem, mansimus apud eum. 9 Huic
autem erant quatuor fili virgines
prophetantes.

AGABUS ZAPOWIADA
PRZELADOWANIE PAWA.
10 I gdymy zabawili przez kilka dni,
nadszed z Judei pewien prorok, imieniem
Agabus. 11 Ten przyszedszy do nas, wzi
pas Pawa, i zwizawszy sobie nogi i rce,
rzek: To mwi Duch wity: Ma, ktrego
jest ten pas, tak zwi w Jeruzalem ydzi, i
wydadz w rce pogan. 12 Co gdymy
usyszeli, prosilimy my i ci, ktrzy stamtd
byli, aby nie szed do Jeruzalem. 13 Wtedy
odpowiedzia Pawe, i rzek: Co czynicie,
paczc i trapic serce moje? Przecie ja
gotw jestem nie tylko by zwizanym, ale i
umrze w Jeruzalem, dla imienia Pana
Jezusa.14 I gdymy go przekona nie mogli,
dalimy pokj, mwic: Niech si dzieje
wola Paska. 15 A po tych dniach

10 Et cum moraremur per dies aliquot,

supervenit quidam a Juda propheta, nomine
Agabus. 11 Is cum venisset ad nos, tulit
zonam Pauli : et alligans sibi pedes et manus,
dixit : Hc dicit Spiritus Sanctus : Virum,
cujus est zona hc, sic alligabunt in
Jerusalem Judi, et tradent in manus
gentium. 12 Quod cum audissemus,
rogabamus nos, et qui loci illius erant, ne
ascenderet Jerosolymam. 13 Tunc respondit
Paulus, et dixit : Quid facitis flentes, et
affligentes cor meum ? Ego enim non solum
alligari, sed et mori in Jerusalem paratus sum
propter nomen Domini Jesu. 14 Et cum ei
suadere non possemus, quievimus, dicentes :
Domini voluntas fiat. 15 Post dies autem
51

przygotowawszy si, szlimy do Jeruzalem.

16 Poszli te z nami niektrzy uczniowie z
Cezarei, prowadzc ze sob niejakiego
Mnasona z Cypru, dawnego ucznia, u
ktrego mielimy stan gocin.

istos, prparati ascendebamus in Jerusalem.

16 Venerunt autem et ex discipulis a Csarea
nobiscum, adducentes secum apud quem
hospitaremur Mnasonem quemdam Cyprium,
antiquum discipulum.

E. W. PAWE WINIEM (21,17 - 28,31)

RADA W. JAKUBA.
17 A gdymy przyszli do Jerozolimy,
radonie przyjli nas bracia. 18 I nazajutrz
poszed Pawe z nami do Jakuba; zebrali si
te wszyscy starsi. 19 A gdy ich pozdrowi,
opowiada szczegowo, co Bg uczyni
midzy poganami przez posug jego. 20
Lecz oni wysuchawszy, chwalili Boga, i
rzekli mu: Widzisz, bracie, jak wiele tysicy
jest wrd ydw takich, co uwierzyli, a
wszyscy gorliwie przy Zakonie stoj. 21 O
tobie za syszeli, e uczysz odstpstwa od
Mojesza tych ydw, ktrzy s midzy
poganami, mwic, e nie powinni
obrzezywa synw swoich, ani postpowa
wedug zwyczaju. 22 C wic pocz? Lud
z pewnoci si zejdzie, bo usysz, e
przyszed. 23 Uczy wic to, co ci mwimy:
Jest u nas czterech mw, ktrzy si
zwizali lubem. 24 We ich wic, i oczy
si z nimi, i ponie wydatki za nich, aby
sobie gowy ostrzygli: a przekonaj si
wszyscy, e to, co o tobie syszeli, jest
faszem, i e sam postpujesz, przestrzegajc
Zakonu. 25 O tych za, ktrzy uwierzyli
spord
pogan,
mymy
napisali,
postanawiajc, eby wystrzegali si tego, co
jest ofiarowane bawanom, i krwi i rzeczy
dawionych i porubstwa. 26 Wtedy Pawe
wziwszy
owych
mw,
nazajutrz
oczyszczony z nimi wszed do wityni,
zapowiadajc wypenienie dni oczyszczenia,
a za kadego z nich zoona bdzie ofiara.

17 Et cum venissemus Jerosolymam, libenter

exceperunt nos fratres. 18 Sequenti autem die
introibat Paulus nobiscum ad Jacobum,
omnesque collecti sunt seniores. 19 Quos
cum salutasset, narrabat per singula qu
Deus fecisset in gentibus per ministerium
ipsius. 20 At illi cum audissent,
magnificabant Deum, dixeruntque ei : Vides,
frater, quot millia sunt in Judis qui
crediderunt, et omnes mulatores sunt legis.
21 Audierunt autem de te quia discessionem
doceas a Moyse eorum qui per gentes sunt
Judorum, dicens non debere eos
circumcidere filios suos, neque secundum
consuetudinem ingredi. 22 Quid ergo est ?
utique oportet convenire multitudinem :
audient enim te supervenisse. 23 Hoc ergo
fac quod tibi dicimus. Sunt nobis viri
quatuor, votum habentes super se. 24 His
assumptis, sanctifica te cum illis, et impende
in illis ut radant capita : et scient omnes quia
qu de te audierunt, falsa sunt, sed ambulas
et ipse custodiens legem. 25 De his autem
qui crediderunt ex gentibus, nos scripsimus
judicantes ut abstineant se ab idolis
immolato, et sanguine, et suffocato, et
fornicatione. 26 Tunc Paulus, assumptis viris,
postera die purificatus cum illis intravit in
templum, annuntians expletionem dierum
purificationis,
donec
offerretur
pro
unoquoque eorum oblatio.

YDZI PORYWAJ PAWA.

27 Gdy za koczyo si dni siedem, ci ydzi,
ktrzy byli z Azji, ujrzawszy go w wityni,
wzburzyli wszystek lud, i pochwycili go
rkami, woajc: 26 Mowie izraelscy,
ratujcie! To jest czowiek, ktry przeciw

27 Dum autem septem dies consummarentur,

hi qui de Asia erant Judi, cum vidissent
eum in templo, concitaverunt omnem
populum, et injecerunt ei manus, clamantes :
28 Viri Isralit, adjuvate : hic est homo qui
52

ludowi i Zakonowi i miejscu temu

wszystkich wszdzie naucza, a nadto i pogan
wprowadzi do wityni, i miejsce to wite
znieway. 29 Albowiem widzieli z nim w
miecie Trofima z Efezu, i sdzili, e Pawe
wprowadzi go do wityni. 30 I poruszyo
si cae miasto, i zbieg si lud. A pojmawszy
Pawa, wlekli go poza wityni, i
natychmiast zamknito bramy.

adversus populum, et legem, et locum hunc,

omnes ubique docens, insuper et gentiles
induxit in templum, et violavit sanctum
locum istum. 29 Viderant enim Trophimum
Ephesium in civitate cum ipso, quem
stimaverunt
quoniam
in
templum
introduxisset Paulus. 30 Commotaque est
civitas tota, et facta est concursio populi. Et
apprehendentes Paulum, trahebant eum extra
templum : et statim claus sunt janu.

RATUJE GO TRYBUN.
31 Gdy za usiowali go zabi, dano zna
trybunowi kohorty, e cae Jeruzalem jest
wzburzone. 32 A on natychmiast wziwszy
onierzy i setnikw, pospieszy do nich.
Ktrzy, gdy zobaczyli trybuna i onierzy,
przestali bi Pawa. 33 Wtedy trybun
przystpiwszy, pojma go, i kaza zwiza
dwoma acuchami i pyta, kim jest, i co
uczyni. 34 Ale midzy rzesz kady co
innego woa. A gdy z powodu zgieku nic
pewnego nie mg si dowiedzie, kaza go
prowadzi do obozu. 35 Skoro doszed do
schodw, zdarzyo si, e onierze z
powodu gwatu posplstwa nie go musieli.
36 Albowiem mnstwo ludzi szo za nim,
woajc: Stra go! 37 I gdy Pawe mia by
wprowadzony do obozu, rzek do trybuna:
Czy wolno mi powiedzie co do ciebie? A
on rzek: Umiesz po grecku? 38 Czy ty nie
jeste Egipcjaninem, ktry przed tymi dniami
wszcze rozruch, i wywiode na pustynie
cztery tysice rozbjnikw? 39 A rzek do
niego Pawe: Ja wprawdzie jestem ydem z
Tarsu w Cylicji, obywatelem wcale
niepoledniego miasta; lecz prosz ci,
pozwl mi przemwi do ludu.40 I gdy on
pozwoli, Pawe stojc na schodach, skin
rk na lud; a gdy nastao wielkie milczenie,
odezwa si hebrajskim jzykiem, mwic:

31 Qurentibus autem eum occidere,

nuntiatum est tribuno cohortis quia tota
confunditur Jerusalem. 32 Qui statim,
assumptis militibus et centurionibus, decurrit
ad illos. Qui cum vidissent tribunum et
milites, cessaverunt percutere Paulum. 33
Tunc accedens tribunus apprehendit eum, et
jussit eum alligari catenis duabus : et
interrogabat quis esset, et quid fecisset. 34
Alii autem aliud clamabant in turba. Et cum
non posset certum cognoscere pr tumultu,
jussit duci eum in castra. 35 Et cum venisset
ad gradus, contigit ut portaretur a militibus
propter vim populi. 36 Sequebatur enim
multitudo populi, clamans : Tolle eum. 37 Et
cum cpisset induci in castra Paulus, dicit
tribuno : Si licet mihi loqui aliquid ad te ?
Qui dixit : Grce nosti ? 38 nonne tu es
gyptius, qui ante hos dies tumultum
concitasti, et eduxisti in desertum quatuor
millia virorum sicariorum ? 39 Et dixit ad
eum Paulus : Ego homo sum quidem Judus
a Tarso Cilici, non ignot civitatis
municeps. Rogo autem te, permitte mihi
loqui ad populum. 40 Et cum ille permisisset,
Paulus stans in gradibus annuit manu ad
plebem, et magno silentio facto, allocutus est
lingua hebra, dicens :

53

22

22

GORLIWO PAWA W OBRONIE

ZAKONU.
1 Mowie bracia i ojcowie! Posuchajcie
sprawy, ktr wam teraz zdaj. 2 Gdy za
usyszeli, e mwi do nich hebrajskim
jzykiem, jeszcze wiksze milczenie
zapanowao. 3 I rzek: Ja jestem yd,
urodzony w Tarsie w Cylicji, lecz
wychowany w tym miecie u ng Gamaliela,
wywiczony wedug prawdy ojczystego
Zakonu, gorcy mionik Zakonu, jako i wy
wszyscy dzi jestecie. 4 I przeladowaem tg
drog a do mierci, wic i podajc do
wizienia mw i niewiasty, 5 jak mi to
powiadczy najwyszy kapan i wszyscy
starsi. Od nich te wziwszy listy do braci,
jechaem do Damaszku, abym stamtd
przyprowadzi uwizionych do Jeruzalem,
eby zostali ukarani.

1 Viri fratres, et patres, audite quam ad vos

nunc reddo rationem. 2 Cum audissent autem
quia hebra lingua loqueretur ad illos, magis
prstiterunt silentium. 3 Et dicit : Ego sum
vir Judus, natus in Tarso Cilici, nutritus
autem in ista civitate, secus pedes Gamaliel
eruditus juxta veritatem patern legis,
mulator legis, sicut et vos omnes estis hodie
: 4 qui hanc viam persecutus sum usque ad
mortem, alligans et tradens in custodias viros
ac mulieres, 5 sicut princeps sacerdotum
mihi testimonium reddit, et omnes majores
natu : a quibus et epistolas accipiens, ad
fratres Damascum pergebam, ut adducerem
inde vinctos in Jerusalem ut punirentur.

OPOWIADA SWE NAWRCENIE.

6 I stao si, kiedy byem w drodze, i
zbliaem si do Damaszku okoo poudnia,
nagle zajaniaa koo mnie wielka wiato z
nieba. 7 I upadszy na ziemi, usyszaem
gos mwicy mi: Szawle, Szawle! Czemu
mi przeladujesz? 8 Ja za odpowiedziaem:
Kto jeste, Panie? I rzek do mnie: Jam jest
Jezus Nazareski, ktrego ty przeladujesz. 9
I ci, co byli ze mn, wiato wprawdzie
widzieli, ale gosu tego, ktry mwi do
mnie, nie syszeli. 10 I rzekem: Co mam
czyni, Panie? Pan za rzek do mnie:
Wstawszy, id do Damaszku, a tam ci
powiedz o wszystkim, co masz czyni. 11 I
gdy nic nie widziaem z powodu blasku tej
wiatoci, prowadzony za rk przez
towarzyszw, przyszedem do Damaszku. 12
Niejaki za Ananiasz, m wedug Zakonu,
majcy dobre wiadectwo od wszystkich tam
mieszkajcych ydw, 13 przyszed do mnie,
i stanwszy, rzek mi: Szawle, bracie,
przejrzyj! A ja teje chwili spojrzaem na
niego. 14 Lecz on rzek: Bg ojcw naszych
przeznaczy ciebie, aby pozna wol jego i
eby zobaczy Sprawiedliwego, i posysza

6 Factum est autem, eunte me, et

appropinquante Damasco media die, subito
de clo circumfulsit me lux copiosa : 7 et
decidens in terram, audivi vocem dicentem
mihi : Saule, Saule, quid me persequeris ? 8
Ego autem respondi : Quis es, domine ?
Dixitque ad me : Ego sum Jesus Nazarenus,
quem tu persequeris. 9 Et qui mecum erant,
lumen quidem viderunt, vocem autem non
audierunt ejus qui loquebatur mecum. 10 Et
dixi : Quid faciam, domine ? Dominus autem
dixit ad me : Surgens vade Damascum : et ibi
tibi dicetur de omnibus qu te oporteat
facere. 11 Et cum non viderem pr claritate
luminis illius, ad manum deductus a
comitibus, veni Damascum. 12 Ananias
autem quidam vir secundum legem,
testimonium
habens
ab
omnibus
cohabitantibus Judis, 13 veniens ad me et
astans, dixit mihi : Saule frater, respice. Et
ego eadem hora respexi in eum. 14 At ille
dixit : Deus patrum nostrorum prordinavit
te, ut cognosceres voluntatem ejus, et videres
justum, et audires vocem ex ore ejus : 15
quia eris testis illius ad omnes homines
54

gos z ust jego; 15 albowiem bdziesz mu

wiadkiem do wszystkich ludzi tego, co
widzia i sysza. 16 A teraz czemu
zwlekasz? Wsta, a ochrzcij si, i obmyj
grzechy twoje, wzywajc imienia jego. 17 I
stao si, gdy wrciem do Jeruzalem, i
modliem si w wityni, e wpadem w
zachwyt 18 i ujrzaem go mwicego do
mnie: Pospiesz si, i wyjd szybko z
Jeruzalem, bo wiadectwa twego o mnie nie
przyjm. 19 A ja rzekem: Panie, oni wiedz,
e ja wtrcaem do wizienia, i chostaem po
synagogach tych, co w ciebie wierzyli. 20 I
gdy przelewano krew Szczepana, wiadka
twego, ja staem przy tym, i przyzwalaem, i
strzegem szat tych, ktrzy go zabijali. 21 A
on rzek do mnie: Id, bo ja daleko do pogan
ci pol.

eorum qu vidisti et audisti. 16 Et nunc quid

moraris ? Exsurge, et baptizare, et ablue
peccata tua, invocato nomine ipsius. 17
Factum est autem revertenti mihi in
Jerusalem, et oranti in templo, fieri me in
stupore mentis, 18 et videre illum dicentem
mihi : Festina, et exi velociter ex Jerusalem :
quoniam non recipient testimonium tuum de
me. 19 Et ego dixi : Domine, ipsi sciunt quia
ego eram concludens in carcerem, et cdens
per synagogas eos qui credebant in te : 20 et
cum funderetur sanguis Stephani testis tui,
ego
astabam,
et
consentiebam,
et
custodiebam vestimenta interficientium
illum. 21 Et dixit ad me : Vade, quoniam ego
in nationes longe mittam te.

YDZI DOMAGAJ SI MIERCI

PAWA.
22 I suchali go a do tych sw; i podnieli
gos swj, mwic: Zgad z ziemi takiego,
albowiem on nie powinien y. 23 A gdy oni
wrzeszczeli, i rzucali swe szaty, i miotali
proch w powietrze, 24 rozkaza trybun
wprowadzi go do obozu, i biczami chosta,
i mczy go, eby si dowiedzie, dla jakiej
przyczyny tak na krzyczeli. 25 I gdy go
zwizano rzemieniami, rzek Pawe do
stojcego przy nim setnika: Czy wolno wam
obywatela rzymskiego i nie osdzonego
biczowa? 26 Co usyszawszy setnik
przystpi do trybuna, i oznajmi mu,
mwic: Co mylisz czyni? Ten bowiem
czowiek jest obywatelem rzymskim. 27
Trybun za przystpiwszy, rzek mu:
Powiedz mi, czy ty jeste obywatelem
rzymskim? A on rzek: Tak jest. 28 I
odpowiedzia trybun: Ja za wielk sum to
obywatelstwo dostaem. A Pawe rzek: Ja
za nawet si urodziem. 29 Natychmiast
wic odstpili od niego ci, co go mczy
mieli. Trybun te zlk si skoro si
dowiedzia, e jest obywatelem rzymskim, i
e kaza go zwiza.

22 Audiebant autem eum usque ad hoc

verbum, et levaverunt vocem suam, dicentes
: Tolle de terra hujusmodi : non enim fas est
eum vivere. 23 Vociferantibus autem eis, et
projicientibus vestimenta sua, et pulverem
jactantibus in arem, 24 jussit tribunus induci
eum in castra, et flagellis cdi, et torqueri
eum, ut sciret propter quam causam sic
acclamarent ei. 25 Et cum astrinxissent eum
loris, dicit astanti sibi centurioni Paulus : Si
hominem Romanum et indemnatum licet
vobis flagellare ? 26 Quo audito, centurio
accessit ad tribunum, et nuntiavit ei, dicens :
Quid acturus es ? hic enim homo civis
Romanus est. 27 Accedens autem tribunus,
dixit illi : Dic mihi si tu Romanus es ? At ille
dixit : Etiam. 28 Et respondit tribunus : Ego
multa summa civilitatem hanc consecutus
sum. Et Paulus ait : Ego autem et natus sum.
29 Protinus ergo discesserunt ab illo qui eum
torturi erant. Tribunus quoque timuit
postquam rescivit, quia civis Romanus esset,
et quia alligasset eum.

55

30 Nazajutrz za chcc dokadniej si

dowiedzie, o co obwiniali go ydzi,
rozwiza go, i rozkaza zgromadzi si
kapanom i caej Radzie, a wyprowadziwszy
Pawa, postawi midzy nimi.

30 Postera autem die volens scire diligentius

qua ex causa accusaretur a Judis, solvit
eum, et jussit sacerdotes convenire, et omne
concilium : et producens Paulum, statuit inter
illos.

23

23

PAWE PRZED STARSZYZN

YDOWSK.
l Pawe za wpatrujc si w Rad, rzek:
Mowie bracia! Ja z zupenie czystym
sumieniem postpowaem wobec Boga a do
dnia dzisiejszego. 2 Ananiasz za, najwyszy
kapan, kaza tym, co przy nim stali, bi go
po twarzy. 3 Wtedy rzek Pawe do niego:
Uderzy ci Bg, ciano pobielana. I ty
zasiadasz, eby mnie sdzi wedug Zakonu i
kaesz mi bi wbrew Zakonowi? 4 A ci, co
stali przy. nim, rzekli: Najwyszemu
kapanowi Boemu zorzeczysz? 5 Pawe za
rzek: Nie wiedziaem, bracia, e on jest
najwyszym kapanem; bo napisane jest:
"Przeoonemu ludu twego zorzeczy nie
bdziesz. "

1 Intendens autem in concilium Paulus, ait :

Viri fratres, ego omni conscientia bona
conversatus sum ante Deum usque in
hodiernum diem. 2 Princeps autem
sacerdotum Ananias prcepit astantibus sibi
percutere os ejus. 3 Tunc Paulus dixit ad eum
: Percutiet te Deus, paries dealbate. Et tu
sedens judicas me secundum legem, et contra
legem jubes me percuti ? 4 Et qui astabant
dixerunt : Summum sacerdotem Dei
maledicis. 5 Dixit autem Paulus : Nesciebam,
fratres, quia princeps est sacerdotum.
Scriptum est enim : Principem populi tui non
maledices.

SPR O ZMARTWYCHWSTANIE.
6 A Pawe wiedzc, e jedna cz bya
saduceuszw, a druga faryzeuszw, zawoa
w Radzie: Mowie bracia! Ja jestem
faryzeusz, syn faryzeuszw; o nadziej i
powstanie z martwych jestem sdzony. 7 A
gdy to powiedzia, wszcz si spr midzy
faryzeuszami i saduceuszami, i rozdwoio si
zgromadzenie. 8 Saduceusze bowiem
powiadaj, e nie ma zmartwychwstania, ani
anioa, ani ducha, a faryzeusze jedno i drugie
uznaj. 9 I wszcz si krzyk wielu. A
niektrzy z faryzeuszw powstawszy,
spierali si, mwic: Nic zego nie
znajdujemy w tym czowieku; a c, jeli
duch albo anio z nim mwi? 10 A gdy
powsta wielki rozruch, trybun bojc si, by
Pawa nie rozszarpali, kaza zej
onierzom, i wyrwa go spord nich, i
odprowadzi do obozu.

6 Sciens autem Paulus quia una pars esset

sadducorum, et altera pharisorum,
exclamavit in concilio : Viri fratres, ego
pharisus sum, filius pharisorum : de spe et
resurrectione mortuorum ego judicor. 7 Et
cum hc dixisset, facta est dissensio inter
pharisos et sadducos, et soluta est
multitudo. 8 Sadduci enim dicunt non esse
resurrectionem, neque angelum, neque
spiritum : pharisi autem utraque
confitentur. 9 Factus est autem clamor
magnus. Et surgentes quidam pharisorum,
pugnabant, dicentes : Nihil mali invenimus in
homine isto : quid si spiritus locutus est ei,
aut angelus ? 10 Et cum magna dissensio
facta esset, timens tribunus ne discerperetur
Paulus ab ipsis, jussit milites descendere, et
rapere eum de medio eorum, ac deducere
eum in castra.

56

11 Nastpnej za nocy stan przy nim Pan i

rzek: Bd stay, albowiem jak wiadczye
o mnie w Jeruzalem, tak ci i w Rzymie
wiadczy trzeba.

11 Sequenti autem nocte assistens ei

Dominus, ait : Constans esto : sicut enim
testificatus es de me in Jerusalem, sic te
oportet et Rom testificari.

SPRZYSIENIE PRZECIW PAWOWI.

12 A gdy nasta dzie, zebrali si niektrzy z
ydw i lubem si zwizali, mwic, e nie
bd ani je, ani pi, dopki nie zabij
Pawa. 13 Byo za wicej ni czterdziestu
mw, ktrzy to sprzysienie uczynili. 14
Przyszli oni do najwyszych kapanw i
starszych, i rzekli: Zwizalimy si lubem,
e nic do ust nie wemiemy, pki nie
zabijemy Pawa. 15 A przeto wy teraz razem
z Rad dajcie zna trybunowi, eby go do
was przyprowadzi, jakbycie mieli co
dokadniej o nim si wywiedzie, a my,
wpierw nim on si przybliy, gotowi
jestemy go zabi. 16 A gdy siostrzeniec
Pawa usysza o tej zasadzce, przyby, i
wszed do obozu, i opowiedzia Pawowi. 17
Pawe za przyzwawszy do siebie jednego z
setnikw, rzek: Zaprowad tego modzieca
do trybuna, bo mu co ma oznajmi. 18 On
rzeczywicie wzi go i zaprowadzi do
trybuna, i rzek: Pawe wizie prosi mnie,
abym tego modzieca doprowadzi do
ciebie, bo ma ci co powiedzie. 19 A trybun
wziwszy go za rk, odszed z nim na bok, i
zapyta go: C to jest, co masz mi
oznajmi? 20 A on rzek: Zmwili si ydzi,
by ci prosi, aby jutro wyprowadzi Pawa
przed Rad, jakby chcieli co pewniejszego o
nim si wywiedzie. 21 Ale ty nie wierz im,
bo zasadzio si na spomidzy nich wicej
ni czterdziestu mw, ktrzy si lubem
zwizali, e nie bd je ani pi, pki go nie
zabij; a teraz s w pogotowiu, czekaj
zezwolenia twego. 22 Trybun wic odprawi
modzieca, nakazujc, aby nikomu nie
opowiada, e mu to oznajmi.

12 Facta autem die collegerunt se quidam ex

Judis, et devoverunt, se dicentes neque
manducaturos, neque bibituros donec
occiderent Paulum. 13 Erant autem plus
quam
quadraginta
viri
qui
hanc
conjurationem fecerant : 14 qui accesserunt
ad principes sacerdotum et seniores, et
dixerunt : Devotione devovimus nos nihil
gustaturos, donec occidamus Paulum. 15
Nunc ergo vos notum facite tribuno cum
concilio, ut producat illum ad vos, tamquam
aliquid certius cognituri de eo. Nos vero
priusquam appropiet, parati sumus interficere
illum. 16 Quod cum audisset filius sororis
Pauli insidias, venit, et intravit in castra,
nuntiavitque Paulo. 17 Vocans autem Paulus
ad se unum ex centurionibus, ait :
Adolescentem hunc perduc ad tribunum,
habet enim aliquid indicare illi. 18 Et ille
quidem assumens eum duxit ad tribunum, et
ait : Vinctus Paulus rogavit me hunc
adolescentem perducere ad te, habentem
aliquid loqui tibi. 19 Apprehendens autem
tribunus manum illius, secessit cum eo
seorsum, et interrogavit illum : Quid est quod
habes indicare mihi ? 20 Ille autem dixit :
Judis convenit rogare te ut crastina die
producas Paulum in concilium, quasi aliquid
certius inquisituri sint de illo : 21 tu vero ne
credideris illis : insidiantur enim ei ex eis viri
amplius quam quadraginta, qui se devoverunt
non manducare, neque bibere donec
interficiant eum : et nunc parati sunt,
exspectantes promissum tuum. 22 Tribunus
igitur dimisit adolescentem, prcipiens ne
cui loqueretur quoniam hc nota sibi
fecisset.

PAWE WYSANY DO CEZAREI.

23 I wezwawszy dwch setnikw, rzek im: 23 Et vocatis duobus centurionibus, dixit illis
Przygotujcie dwustu onierzy, aby szli a do : Parate milites ducentos ut eant usque
Cezarei, i siedemdziesiciu jezdnych i Csaream, et equites septuaginta, et
57

dwustu oszczepnikw na trzeci godzin w

nocy. 24 I przygotujcie bydlta juczne, by
wsadziwszy na nie Pawa, cao doprowadzi
do namiestnika Feliksa. 25 (Ba si bowiem,
by go przypadkiem ydzi nie porwali, i nie
zabili, a potem na spadaby potwarz, jakby
wzi pienidze). 26 Napisa te list, ktry to
w sobie zawiera: Klaudiusz Lizjasz,
dostojnemu
namiestnikowi
Feliksowi
pozdrowienie 27 Tego ma, pojmanego od
ydw, gdy ju mia od nich by zabity, ja
nadszedszy z wojskiem, wyrwaem z ich
rk, dowiedziawszy si, e jest obywatelem
rzymskim. 28 A chcc pozna win, ktr
mu zarzucali, zaprowadziem go przed ich
Rad. 29 Przekonaem si, e oskaraj go o
sprawy swojego Zakonu, nie ma jednak na
nim adnej winy, zasugujcej na mier lub
wizienie. 30 A gdy mi oznajmiono o
zasadzce, ktr na przygotowali, posaem
go do ciebie, zapowiedziawszy te
oskarycielom, aby przed tob wytoczyli
spraw. Bd zdrw! 31 onierze wic,
wziwszy
Pawa
wedug
rozkazu,
poprowadzili go noc do Antypatrydy. 32 I
nazajutrz zostawiwszy jezdnych, aby z nim
jechali, wrcili si do obozu. 33 A oni
dojechawszy do Cezarei, i oddawszy list
namiestnikowi, postawili przed nim Pawa.
34 Gdy za przeczyta, i zapyta, z jakiej jest
prowincji, i dowiedziawszy si, e z Cylicji,
35 rzek: Przesucham ci, gdy przyjd twoi
oskaryciele. I rozkaza go strzec w
pretorium Heroda.

lancearios ducentos a tertia hora noctis, 24 et

jumenta prparate ut imponentes Paulum,
salvum perducerent ad Felicem prsidem. 25
(Timuit enim ne forte raperent eum Judi, et
occiderent, et ipse postea calumniam
sustineret, tamquam accepturus pecuniam.)
26 Scribens epistolam continentem hc :
Claudius Lysias optimo prsidi Felici,
salutem. 27 Virum hunc comprehensum a
Judis, et incipientem interfici ab eis,
superveniens cum exercitu eripui, cognito
quia Romanus est. 28 Volensque scire
causam quam objiciebant illi, deduxi eum in
concilium eorum. 29 Quem inveni accusari
de qustionibus legis ipsorum, nihil vero
dignum morte aut vinculis habentem
criminis. 30 Et cum mihi perlatum esset de
insidiis quas paraverant illi, misi eum ad te,
denuntians et accusatoribus ut dicant apud te.
Vale. 31 Milites ergo secundum prceptum
sibi assumentes Paulum, duxerunt per
noctem in Antipatridem. 32 Et postera die
dimissis equitibus ut cum eo irent, reversi
sunt ad castra. 33 Qui cum venissent
Csaream, et tradidissent epistolam prsidi,
statuerunt ante illum et Paulum. 34 Cum
legisset autem, et interrogasset de qua
provincia esset, et cognoscens quia de Cilicia
: 35 Audiam te, inquit, cum accusatores tui
venerint. Jussitque in prtorio Herodis
custodiri eum.

24

24

OSKARONY PRZED NAMIESTNIKIEM

FELIKSEM.
1 Po piciu za dniach zjecha najwyszy
kapan Ananiasz z kilku starszymi i z
mwc, niejakim Tertullem, i stanli przed
namiestnikiem przeciw Pawowi. 2 A gdy
wezwano Pawa, zacz Tertullus oskara,
mwic: Gdy, dziki tobie, yjemy w
wielkim pokoju, i gdy przez tw przezorno
wiele si poprawia: 3 zawsze i wszdzie,
dostojny Feliksie, z ca wdzicznoci to
przyjmujemy. 4 Lecz eby ci dugo nie

1 Post quinque autem dies descendit princeps

sacerdotum Ananias, cum senioribus
quibusdam, et Tertullo quodam oratore, qui
adierunt prsidem adversus Paulum. 2 Et
citato Paulo cpit accusare Tertullus, dicens
: Cum in multa pace agamus per te, et multa
corrigantur per tuam providentiam, 3 semper
et ubique suscipimus, optime Felix, cum
omni gratiarum actione. 4 Ne diutius autem
te protraham, oro, breviter audias nos pro tua
58

bawi, prosz, aby nas z aski swojej przez

chwil posucha. 5 Znalelimy tego
czowieka,
szkodnika,
wzniecajcego
niepokoje wrd wszystkich ydw po caym
wiecie, i przywdc buntowniczej sekty
nazareczykw, 6 ktry te usiowa
wityni
znieway,
ktrego
te
pojmawszy, chcielimy osdzi wedug
naszego Zakonu. 7 Ale trybun Lizjasz
przyszedszy, gwatown przemoc wyrwa
go z rk naszych, 8 rozkazujc, by
oskaryciele jego do ciebie si udali. Od
niego bdziesz mg, przesuchawszy go
sam, dowiedzie si o tym wszystkim, o co
my go oskaramy. 9 A ydzi te dodali
mwic, e tak si rzecz ma.

clementia. 5 Invenimus hunc hominem

pestiferum, et concitantem seditiones
omnibus Judis in universo orbe, et
auctorem seditionis sect Nazarenorum : 6
qui etiam templum violare conatus est, quem
et apprehensum voluimus secundum legem
nostram judicare. 7 Superveniens autem
tribunus Lysias, cum vi magna eripuit eum
de manibus nostris, 8 jubens accusatores ejus
ad te venire : a quo poteris ipse judicans, de
omnibus istis cognoscere, de quibus nos
accusamus eum. 9 Adjecerunt autem et
Judi, dicentes hc ita se habere.

ODPIERA ZARZUTY
10 Lecz Pawe odpowiedzia (gdy mu
namiestnik mwi dozwoli): Wiedzc, e od
wielu lat jeste sdzi narodu tego, z dobr
myl zdam spraw o sobie. 11 Albowiem
dowiedzie si moesz, e nie ma dni wicej
ni dwanacie, jak przyszedem do
Jeruzalem, aby si pomodli. 12 I nie
znaleli mnie ani w wityni, ebym z kim
rozprawia,
lub
zbiegowisko
ludu
wywoywa, ani po synagogach, 13 ani w
miecie. I nie mog ci dowie tego, o co mi
teraz oskaraj. 14 Lecz to wyznaj przed
tob, e wedug sekty, ktr nazywaj
herezj, tak su Ojcu i Bogu memu,
wierzc we wszystko, co napisane jest w
Zakonie i w Prorokach; 15 majc nadziej w
Bogu, ktrej i oni sami wyczekuj, e bdzie
zmartwychwstanie
sprawiedliwych
i
niesprawiedliwych. 16 O to si te sam pilnie
staram, abym zawsze mia sumienie
nienaganne przed Bogiem i przed ludmi. 17
A po wielu latach przyszedem, aby odda
narodowi mojemu jamuny i ofiary i luby.
18 Przy tym spotkali mnie oczyszczonego w
wityni, bez zbiegowiska ludzi i bez
zgieku. 19 A pewni ydzi z Azji, ktrzy
powinni byli stan przed tob, i wnie
skarg, jeliby co mieli przeciwko mnie; 20
albo sami ci niech powiedz, czy znaleli we
mnie jak nieprawo, gdy staem przed
Rad, 21 oprcz tego jednego sowa, ktre

10 Respondit autem Paulus (annuente sibi

prside dicere) : Ex multis annis te esse
judicem genti huic sciens, bono animo pro
me satisfaciam. 11 Potes enim cognoscere
quia non plus sunt mihi dies quam duodecim,
ex quo ascendi adorare in Jerusalem : 12 et
neque in templo invenerunt me cum aliquo
disputantem, aut concursum facientem turb,
neque in synagogis, neque in civitate : 13
neque probare possunt tibi de quibus nunc
me accusant. 14 Confiteor autem hoc tibi,
quod secundum sectam quam dicunt
hresim, sic deservio Patri et Deo meo,
credens omnibus qu in lege et prophetis
scripta sunt : 15 spem habens in Deum, quam
et hi ipsi exspectant, resurrectionem futuram
justorum et iniquorum. 16 In hoc et ipse
studeo sine offendiculo conscientiam habere
ad Deum et ad homines semper. 17 Post
annos autem plures eleemosynas facturus in
gentem meam, veni, et oblationes, et vota, 18
in quibus invenerunt me purificatum in
templo : non cum turba, neque cum tumultu.
19 Quidam autem ex Asia Judi, quos
oportebat apud te prsto esse, et accusare si
quid haberent adversum me : 20 aut hi ipsi
dicant si quid invenerunt in me iniquitatis
cum stem in concilio, 21 nisi de una hac
solummodo voce qua clamavi inter eos stans
: Quoniam de resurrectione mortuorum ego
judicor hodie a vobis.
59

stojc pomidzy nimi, zawoaem: e o

powstanie umarych jestem dzi przez was
sdzony.
PRZECIGANIE PROCESU.
22 Feliks za, znajc bardzo dobrze t nauk,
odroczy ich spraw, mwic: Kiedy trybun
Lizjasz przyjedzie, wysucham was. 23 I
rozkaza setnikowi strzec go, eby mia
spokj, i aby adnemu z przyjaci jego nie
broni mu suy. 24 A po kilku dniach
Feliks przybywszy z on swoj Druzyll,
ktra bya ydwk, wezwa Pawa, i sucha
go o wierze, ktra jest w Chrystusa Jezusa.
25 Gdy za on rozprawia o sprawiedliwoci
i czystoci i o przyszym sdzie, zatrwoony
Feliks odpowiedzia: Jak na teraz, odejd, a
w czasie sposobnym zawoam ci. 26
Spodziewajc si zarazem, e mu Pawe da
pienidze, dlatego te czsto go wzywa i
rozmawia z nim. 27 A gdy upyny dwa
lata, otrzyma Feliks nastpc Porcjusza
Festusa. Feliks za chcc ask okaza
ydom, zostawi Pawa w wizieniu.

22 Distulit autem illos Felix, certissime

sciens de via hac, dicens : Cum tribunus
Lysias descenderit, audiam vos. 23 Jussitque
centurioni custodire eum, et habere requiem,
nec quemquam de suis prohibere ministrare
ei. 24 Post aliquot autem dies veniens Felix
cum Drusilla uxore sua, qu erat Juda,
vocavit Paulum, et audivit ab eo fidem qu
est in Christum Jesum. 25 Disputante autem
illo de justitia, et castitate, et de judicio
futuro, tremefactus Felix, respondit : Quod
nunc attinet, vade : tempore autem opportuno
accersam te : 26 simul et sperans quod
pecunia ei daretur a Paulo, propter quod et
frequenter accersens eum, loquebatur cum
eo. 27 Biennio autem expleto, accepit
successorem Felix Portium Festum. Volens
autem gratiam prstare Judis Felix, reliquit
Paulum vinctum.

25

25

PAWE PRZED FESTUSEM.

1 Festus tedy przybywszy do prowincji, po
trzech dniach przyjecha do Jeruzalem z
Cezarel. 2 I stanli przed nim przedniejsi
kapani i znamienitsi z ydw przeciw
Pawowi, i prosili go, 3 dajc aski dla
niego, aby go kaza przyprowadzi do
Jeruzalem, gotujc zasadzk, by go zabi w
drodze. 4 Lecz Festus odpowiedzia, e
Pawe trzymany jest w Cezarei, i e on sam
niebawem odjedzie. 5 Ktrzy wic midzy
wami s znaczniejsi, niechaj (mwi) razem
jad, i jeli jest jaka wina w tym czowieku,
niech na skar.

1 Festus ergo cum venisset in provinciam,

post triduum ascendit Jerosolymam a
Csarea. 2 Adieruntque eum principes
sacerdotum et primi Judorum adversus
Paulum : et rogabant eum, 3 postulantes
gratiam adversus eum, ut juberet perduci
eum in Jerusalem, insidias tendentes ut
interficerent eum in via. 4 Festus autem
respondit servari Paulum in Csarea : se
autem maturius profecturum. 5 Qui ergo in
vobis, ait, potentes sunt, descendentes simul,
si quod est in viro crimen, accusent eum.

APELUJE DO CEZARA.
6 Pozostawszy za midzy nimi nie wicej
ni osiem albo dziesi dni, zjecha do
Cezarei, i nazajutrz zasiad na sdzie, i kaza
przyprowadzi Pawa. 7 A gdy go

6 Demoratus autem inter eos dies non

amplius quam octo aut decem, descendit
Csaream, et altera die sedit pro tribunali, et
jussit Paulum adduci. 7 Qui cum perductus
60

przyprowadzono obstpili go ydzi, ktrzy

byli przyszli z Jeruzalem wytaczajc wiele i
cikich skarg, ktrych dowie nie mogli. 8
Pawe bowiem broni si: e ani przeciw
Zakonowi ydowskiemu, ani przeciw
wityni, ani przeciw cesarzowi w niczym
nie wykroczyem. 9 Lecz Festus chcc
ydom ask okaza, odpowiadajc Pawowi,
rzek: Czy chcesz jecha do Jeruzalem, i tam
o te rzeczy by sdzonym przede mn? 10 A
Pawe rzek: Przed stolic cesarsk stoj, tam
mam by sdzony. ydom nic nie
zaszkodziem, jako ty sam lepiej wiesz. 11
Gdy jeli zaszkodziem, albo uczyniem co
godnego mierci, nie wzbraniam si umrze;
ale jeli niczego nie ma w tym, o co ci mnie
oskaraj, nikt im mnie darowa nie moe.
Apeluj do cesarza. 12 Wtedy Festus
rozmwiwszy si z Rad, odpowiedzia:
Apelowae do cesarza? Do cesarza
pjdziesz.

esset, circumsteterunt eum, qui ab

Jerosolyma descenderant Judi, multas et
graves causas objicientes, quas non poterant
probare : 8 Paulo rationem reddente :
Quoniam neque in legem Judorum, neque
in templum, neque in Csarem quidquam
peccavi. 9 Festus autem volens gratiam
prstare Judis, respondens Paulo, dixit :
Vis Jerosolymam ascendere, et ibi de his
judicari apud me ? 10 Dixit autem Paulus :
Ad tribunal Csaris sto : ibi me oportet
judicari : Judis non nocui, sicut tu melius
nosti. 11 Si enim nocui, aut dignum morte
aliquid feci, non recuso mori : si vero nihil
est eorum qu hi accusant me, nemo potest
me illis donare. Csarem appello. 12 Tunc
Festus cum concilio locutus, respondit :
Csarem appellasti ? ad Csarem ibis.

KRL AGRYPPA U FESTUSA.

13 Skoro mino kilka dni, krl Agryppa i
Berenice zjechali do Cezarei powita
Festusa. 14 I gdy niemao dni tam zabawili,
Festus oznajmi krlowi o Pawle, mwic:
Jest tu jeden czowiek, zostawiony przez
Feliska w wizieniu, 15 w ktrego sprawie,
gdy byem w Jeruzalem, przyszed do mnie
przedniejsi kapani i starsi ydowscy, proszc
o wyrok przeciw niemu. 16 Opowiedziaem
im, e Rzymianie nie maj zwyczaju
skazywa adnego czowieka, dopki przed
oskaronym nie stan osobicie oskaryciele
i dopki nie otrzyma monoci obrony dla
oczyszczenia si z zarzutw. 17 Gdy wic
tutaj si zeszli, bez adnej zwoki, dnia
nastpnego zasiadszy na sd, kazaem
przyprowadzi tego czowieka. 18 Gdy
oskaryciele wystpili przeciw niemu, adnej
sprawy nie podnieli, w ktrej bym ja
wystpek podejrzewa. 19 Ale mieli przeciw
niemu jakie spory o swoje zabobony i o
jakiego Jezusa umarego, o ktrym Pawe
twierdzi, e yje. 20 Ja za bdc niepewny
co do tej sprawy, pytaem go, czy chce i do
Jeruzalem, i tam o to by sdzonym. 21 Ale
poniewa Pawe apelowa, by go zachowa

13 Et cum dies aliquot transacti essent,

Agrippa rex et Bernice descenderunt
Csaream ad salutandum Festum. 14 Et cum
dies plures ibi demorarentur, Festus regi
indicavit de Paulo, dicens : Vir quidam est
derelictus a Felice vinctus, 15 de quo cum
essem Jerosolymis, adierunt me principes
sacerdotum
et
seniores
Judorum,
postulantes adversus illum damnationem. 16
Ad quos respondi : Quia non est Romanis
consuetudo damnare aliquem hominem
priusquam is qui accusatur prsentes habeat
accusatores, locumque defendendi accipiat
ad abluenda crimina. 17 Cum ergo huc
convenissent sine ulla dilatione, sequenti die
sedens pro tribunali, jussi adduci virum. 18
De quo, cum stetissent accusatores, nullam
causam deferebant, de quibus ego suspicabar
malum. 19 Qustiones vero quasdam de sua
superstitione habebant adversus eum, et de
quodam Jesu defuncto, quem affirmabat
Paulus vivere. 20 Hsitans autem ego de
hujusmodi qustione, dicebam si vellet ire
Jerosolymam, et ibi judicari de istis. 21 Paulo
autem appellante ut servaretur ad Augusti
cognitionem, jussi servari eum, donec mittam
61

do wyroku Augusta, kazaem go zatrzyma eum ad Csarem. 22 Agrippa autem dixit ad

dopki go nie odel do cesarza. 22 Agryppa Festum : Volebam et ipse hominem audire.
za rzek do Festusa: Chciaem i ja posucha Cras, inquit, audies eum.
tego czowieka. Jutro, mwi, usyszysz go.
PAWE PRZED AGRYPP.
23 A nazajutrz, gdy Agryppa i Berenice
przyszli z wielk pomp, i weszli na miejsce
posuchania z trybunami i przedniejszymi
obywatelami miasta, na rozkaz Festusa
przyprowadzono Pawa. 24 I rzecze Festus:
Krlu Agryppo i wszyscy mowie, ktrzy tu
z nami jestecie, patrzycie na tego, o ktrego
w Jerozolimie nachodzi mi cay tum
ydw, proszc i woajc, e ten nie
powinien y duej. 26 Ja za przekonaem
si, e nie uczyni on nic godnego mierci,
ale poniewa on sam apelowa do Augusta,
osdziem, eby go posa. 26 A nie mam nic
pewnego, co bym o nim panu napisa.
Dlatego wyprowadziem go do was, a
najbardziej do ciebie, krlu Agryppo, abym
po przesuchaniu mia co napisa. 27
Nierozumn bowiem rzecz wydaje mi si
posya winia, a nie przedoy sprawy
jego.

23 Altera autem die cum venisset Agrippa et

Bernice cum multa ambitione, et introissent
in auditorium cum tribunis et viris
principalibus civitatis, jubente Festo,
adductus est Paulus. 24 Et dicit Festus :
Agrippa rex, et omnes qui simul adestis
nobiscum viri, videtis hunc de quo omnis
multitudo Judorum interpellavit me
Jerosolymis, petentes et acclamantes non
oportere eum vivere amplius. 25 Ego vere
comperi nihil dignum morte eum admisisse.
Ipso autem hoc appellante ad Augustum,
judicavi mittere. 26 De quo quid certum
scribam domino, non habeo. Propter quod
produxi eum ad vos, et maxime ad te, rex
Agrippa, ut interrogatione facta habeam quid
scribam. 27 Sine ratione enim mihi videtur
mittere vinctum, et causas ejus non
significare.

26

26

MWI O SWEJ MIOCI DO ZAKONU.

1 Agryppa za rzek do Pawa: Pozwala ci si
mwi w swej obronie. Wtedy Pawe
wycignwszy rk zacz zdawa spraw: 2
Za szczliwego uwaam si, krlu Agryppo,
e przed tob dzi mam si broni w sprawie
tego wszystkiego, o co oskaraj mi ydzi,
3 zwaszcza, e znasz wszystko, i jakie s u
ydw zwyczaje i spory. Przeto ci prosz,
eby mi cierpliwie wysucha. 4 Co si
tyczy ycia mojego z lat modych, jakie byo
od pocztku wrd narodu mojego w
Jeruzalem, wiedz wszyscy ydzi. 5 Znaj
bowiem mnie od dawna (gdyby tylko
wiadczy chcieli), e wedug najsurowszej
sekty naszej religii yem jako faryzeusz. 6 A
teraz stoj sdowi poddany z powodu nadziei
w obietnic, ktr Bg uczyni ojcom
naszym, do ktrej spodziewa si doj

1 Agrippa vero ad Paulum ait : Permittitur

tibi loqui pro temetipso. Tunc Paulus extenta
manu cpit rationem reddere : 2 De omnibus
quibus accusor a Judis, rex Agrippa,
stimo me beatum apud te cum sim
defensurus me hodie, 3 maxime te sciente
omnia, et qu apud Judos sunt
consuetudines et qustiones : propter quod
obsecro patienter me audias. 4 Et quidem
vitam meam a juventute, qu ab initio fuit in
gente mea in Jerosolymis, noverunt omnes
Judi : 5 prscientes me ab initio (si velint
testimonium perhibere) quoniam secundum
certissimam sectam nostr religionis vixi
pharisus. 6 Et nunc, in spe qu ad patres
nostros repromissionis facta est a Deo, sto
judicio subjectus : 7 in quam duodecim tribus
nostr nocte ac die deservientes, sperant
62

naszych dwanacie pokole, suc Bogu we devenire. De qua spe accusor a Judis, rex. 8
dnie i w nocy. Z powodu tej to nadziei, o Quid incredibile judicatur apud vos, si Deus
krlu, oskaraj mnie ydzi. 8 C bowiem mortuos suscitat ?
wy niemoliwego do wiary widzicie w tym,
e Bg umarych wskrzesza?
O ZJAWIENIU SI JEZUSA.
9 Ja wprawdzie mniemaem, e powinienem
by bardzo wrogo wystpowa przeciw
imieniowi Jezusa Nazareskiego. 10 I tak te
uczyniem w Jeruzalem, i wielu witych ja
zamknem w wizieniach, otrzymawszy
wadz od przedniejszych kapanw; a gdy
ich zabijano, gos oddawaem. 11 I karzc
ich czstokro po wszystkich synagogach,
zmuszaem bluni; i jeszcze bardziej
przeciwko nim szalejc, przeladowaem ich
a w ociennych miastach. 12 Gdy wrd
tego jechaem do Damaszku z wadz i z
pozwoleniem przedniejszych kapanw, 13 w
poudnie ujrzaem w drodze, o krlu,
wiato nad blask soneczny, ktra z nieba
owiecia mnie i tych, co ze mn byli. 14 A
gdymy wszyscy upadli na ziemi,
usyszaem gos, mwicy do mnie
hebrajskim jzykiem: Szawle, Szawle, czemu
mi przeladujesz? Trudno ci przeciw
ocieniowi wierzga. 15 A ja rzekem: Kto
jeste, Pannie? Pan za rzek: Jam jest Jezus,
ktrego ty przeladujesz. 16 Ale podnie si,
a sta na nogi twoje; bo na to ci si
ukazaem, aby ci ustanowi sug i
wiadkiem tych rzeczy, ktre widzia, i
tych, ktre tobie objawi, 17 wyrywajc ci
spord tego ludu i spord pogan, do
ktrych teraz ja ci posyam, 18 aby
otworzy im oczy, by nawrcili si z
ciemnoci do wiata i z mocy szataskiej do
Boga,
eby
otrzymali
odpuszczenie
grzechw i dzia midzy witymi przez
wiar, ktra jest we mnie.

9 Et ego quidem existimaveram me adversus

nomen Jesu Nazareni debere multa contraria
agere, 10 quod et feci Jerosolymis, et multos
sanctorum ego in carceribus inclusi, a
principibus sacerdotum potestate accepta : et
cum occiderentur, detuli sententiam. 11 Et
per omnes synagogas frequenter puniens eos,
compellebam blasphemare : et amplius
insaniens in eos, persequebar usque in
exteras civitates. 12 In quibus dum irem
Damascum cum potestate et permissu
principum sacerdotum, 13 die media in via
vidi, rex, de clo supra splendorem solis
circumfulsisse me lumen, et eos qui mecum
simul erant. 14 Omnesque nos cum
decidissemus in terram, audivi vocem
loquentem mihi hebraica lingua : Saule,
Saule, quid me persequeris ? durum est tibi
contra stimulum calcitrare. 15 Ego autem
dixi : Quis es, domine ? Dominus autem dixit
: Ego sum Jesus, quem tu persequeris. 16 Sed
exsurge, et sta super pedes tuos : ad hoc enim
apparui tibi, ut constituam te ministrum, et
testem eorum qu vidisti, et eorum quibus
apparebo tibi, 17 eripiens te de populo et
gentibus, in quas nunc ego mitto te, 18
aperire oculos eorum, ut convertantur a
tenebris ad lucem, et de potestate Satan ad
Deum, ut accipiant remissionem peccatorum,
et sortem inter sanctos, per fidem qu est in
me.

O SWEJ MISJI WRD POGAN.

19 Tote, krlu Agryppo, nie byem
niewierny niebieskiemu widzeniu. 20 Ale
najpierw tym, co s w Damaszku i w
Jerozolimie, oraz w caej krainie Judei, i
poganom przepowiadaem, aby czynili

19 Unde, rex Agrippa, non fui incredulus

clesti visioni : 20 sed his qui sunt Damasci
primum, et Jerosolymis, et in omnem
regionem Jud, et gentibus, annuntiabam,
ut pnitentiam agerent, et converterentur ad
63

pokut, i nawracali si do Boga, speniajc

uczynki godne pokuty. 21 Z tej to przyczyny
ydzi pojmawszy mi w wityni, usiowali
mi zabi. 22 Lecz pomoc Bo wsparty,
ostaem si a do dnia dzisiejszego,
wiadczc maym i wielkim, nic nie mwic
prcz tego, co zapowiedzieli prorocy i
Mojesz, e ma nastpi: 23 e Chrystus
mia cierpie, e jako pierwszy spord
zmartwychwstaych
bdzie
opowiada
wiato ludowi i poganom. 24 Gdy on to
mwi i spraw zdawa, odezwa si Festus
wielkim gosem: Szalejesz, Pawle! Wielka
nauka do szalestwa ci przywodzi. 26 A
Pawe: Nie szalej (rzecze); dostojny
Festusie, ale gosz sowa prawdy i rozsdku.
26 Wie bowiem o tym krl, do ktrego te
miao mwi; bo sdz, e nic z tego nie jest
mu tajne, nic bowiem z tych rzeczy nie
dziao si poktnie. 27 Wierzysz, krlu,
Agryppo, prorokom? Ja wiem, e wierzysz.
28 Agryppa za do Pawa: Wkrtce mnie
namwisz, ebym zosta chrzecijaninem. 29
A Pawe: Pragn od Boga, eby wkrtce czy
po dugim czasie, nie tylko ty, ale i wszyscy,
co mnie dzi suchaj, takimi si stali, jakim i
ja jestem, z wyjtkiem tych kajdan.

Deum, digna pnitenti opera facientes. 21

Hac ex causa me Judi, cum essem in
templo, comprehensum tentabant interficere.
22 Auxilio autem adjutus Dei usque in
hodiernum diem, sto, testificans minori atque
majori, nihil extra dicens quam ea qu
prophet locuti sunt futura esse, et Moyses,
23 si passibilis Christus, si primus ex
resurrectione
mortuorum,
lumen
annuntiaturus est populo et gentibus. 24 Hc
loquente eo, et rationem reddente, Festus
magna voce dixit : Insanis, Paule : mult te
litter ad insaniam convertunt. 25 Et Paulus :
Non insanio, inquit, optime Feste, sed
veritatis et sobrietatis verba loquor. 26 Scit
enim de his rex, ad quem et constanter loquor
: latere enim eum nihil horum arbitror. Neque
enim in angulo quidquam horum gestum est.
27 Credis, rex Agrippa, prophetis ? Scio quia
credis. 28 Agrippa autem ad Paulum : In
modico suades me christianum fieri. 29 Et
Paulus : Opto apud Deum, et in modico et in
magno, non tantum te, sed etiam omnes qui
audiunt hodie fieri tales, qualis et ego sum,
exceptis vinculis his.

SKUTEK MOWY W. PAWA.

30 I powsta krl i namiestnik, i Berenice, i
ci, ktrzy siedzieli z nimi. 31 A odszedszy,
rozmawiali z sob, mwic: e ten czowiek
nic nie uczyni godnego mierci albo
wizienia. 32 Agryppa za rzek do Festusa:
Mona by byo wypuci tego czowieka,
gdyby nie by apelowa do cesarza.

30 Et exsurrexit rex, et prses, et Bernice, et

qui assidebant eis. 31 Et cum secessissent,
loquebantur ad invicem, dicentes : Quia nihil
morte aut vinculis dignum quid fecit homo
iste. 32 Agrippa autem Festo dixit : Dimitti
poterat homo hic, si non appellasset
Csarem.

27

27

PAWE JEDZIE DO ITALII.

1 A gdy postanowiono, e Pawe ma
odpyn do Italii, i by oddany wraz z
innymi winiami setnikowi cesarskiej
kohorty, imieniem Juliuszowi, 2 wsiadszy
na okrt adrumetyski, majcy pyn
wzdu miejscowoci Azji, pucilimy si w
drog; a by z nami Arystarch Macedoczyk,
z Tesalonlki. 3 I przypynlimy drugiego

1 Ut autem judicatum est navigare eum in

Italiam, et tradi Paulum cum reliquis
custodiis centurioni nomine Julio cohortis
August,
2
ascendentes
navem
Adrumetinam, incipientes navigare circa
Asi
loca,
sustulimus,
perseverante
nobiscum
Aristarcho
Macedone
Thessalonicensi. 3 Sequenti autem die
64

dnia do Sydonu. A Juliusz po ludzku

obchodzc si z Pawem, pozwoli mu i do
przyjaci i zaopatrzy si. 4 I puciwszy si
stamtd, podpynlimy pod Cypr, dlatego e
wiatry byy przeciwne. 5 A przejechawszy
morze Cylicji i Pamfilii, przybylimy do
Listry, ktra jest w Licji; 6 i tam setnik
znalazszy okrt aleksandryjski, pyncy do
Italii, przesadzi nas do niego. 7 A gdymy
przez wiele dni powoli pynli, i zaledwie
dojechali naprzeciw Gnidos, poniewa wiatr
nam przeszkadza, popynlimy pod Kret,
koo Salmonu. 8 A z trudnoci jadc wzdu
brzegw, przybylimy do pewnego miejsca,
zwanego Dobre Porty, niedaleko miasta
Talassa. 9 Gdy za upyno ju sporo czasu,
i nie bya ju bezpieczna egluga, bo i post
ju by min, upomina ich Pawe, 10
mwic im: Mowie, widz, e ze szkod i
z wielk utrat, nie tylko dla adunku i okrtu
ale te dla ycia naszego zaczyna by ta
egluga. 11 Lecz setnik bardziej dowierza
sternikowi i dowdcy okrtu, ni temu, co
Pawe powiada. 12 A e i port nie by
sposobny do zimowania, wiksza cz
radzia wyjecha stamtd, czyby jako nie
mogli dobi na przezimowanie do Feniki,
portu Krety, ktry ley w stronie Afryku i
Koru.13 A gdy powia wiatr z poudnia,
sdzc, e dopili przedsiwzicia, odbiwszy
od Asson, pynli obok Krety.

devenimus Sidonem. Humane autem tractans

Julius Paulum, permisit ad amicos ire, et
curam sui agere. 4 Et inde cum
sustulissemus, subnavigavimus Cyprum,
propterea quod essent venti contrarii. 5 Et
pelagus Cilici et Pamphyli navigantes,
venimus Lystram, qu est Lyci : 6 et ibi
inveniens centurio navem Alexandrinam
navigantem in Italiam, transposuit nos in
eam. 7 Et cum multis diebus tarde
navigaremus, et vix devenissemus contra
Gnidum,
prohibente
nos
vento,
adnavigavimus Cret juxta Salmonem : 8 et
vix juxta navigantes, venimus in locum
quemdam qui vocatur Boniportus, cui juxta
erat civitas Thalassa. 9 Multo autem tempore
peracto, et cum jam non esset tuta navigatio
eo quod et jejunium jam prteriisset,
consolabatur eos Paulus, 10 dicens eis : Viri,
video quoniam cum injuria et multo damno
non solum oneris, et navis, sed etiam
animarum nostrarum incipit esse navigatio.
11 Centurio autem gubernatori et nauclero
magis credebat, quam his qu a Paulo
dicebantur. 12 Et cum aptus portus non esset
ad hiemandum, plurimi statuerunt consilium
navigare inde, si quomodo possent,
devenientes Phnicen hiemare, portum
Cret respicientem ad Africum et ad Corum.
13 Aspirante autem austro, stimantes
propositum se tenere, cum sustulissent de
Asson, legebant Cretam.

GWATOWNA BURZA.
14 Lecz niedugo potem uderzy w niego
wicher gwatowny, zwany Euroakwilo. 15 A
gdy okrt zosta porwany, i nie mg si
oprze wiatrowi, puciwszy okrt z wiatrem,
pynlimy. 16 A gdymy podpynli do
pewnej wysepki, zwanej Kauda, zaledwie
zdoalimy pochwyci bark. 17 A
wycignwszy
j,
zabezpieczali
si,
obwizujc statek; w obawie, eby nie wpa
na Syrt, zwinwszy agle, tak pynli. 18
Ale e miotaa nami gwatowna burza,
nazajutrz wyrzucili adunek; 19 trzeciego za
dnia wasnymi rkami wyrzucili sprzt
okrtowy.

14 Non post multum autem misit se contra

ipsam ventus typhonicus, qui vocatur
Euroaquilo. 15 Cumque arrepta esset navis,
et non posset conari in ventum, data nave
flatibus, ferebamur. 16 In insulam autem
quamdam decurrentes, qu vocatur Cauda,
potuimus vix obtinere scapham. 17 Qua
sublata, adjutoriis utebantur, accingentes
navem, timentes ne in Syrtim inciderent,
summisso vase sic ferebantur. 18 Valida
autem nobis tempestate jactatis, sequenti die
jactum fecerunt : 19 et tertia die suis manibus
armamenta navis projecerunt.

65

20 Lecz gdy nie pokazyway si ani soce,

ani gwiazdy przez dni wiele, i niemaa burza
zagraaa; odesza nas ju wszelka nadzieja
ocalenia.

20 Neque autem sole, neque sideribus

apparentibus per plures dies, et tempestate
non exigua imminente, jam ablata erat spes
omnis salutis nostr.

PAWE DODAJE OTUCHY.

21 A gdy ju dugo nic nie jedli, wtedy
Pawe stanwszy wpord nich, rzek:
Naleao
wprawdzie,
o
mowie,
usuchawszy mnie, nie opuszcza Krety, i
zaoszczdzi sobie tego utrapienia i szkody.
22 Ale teraz zachcam was, abycie byli
dobrej myli; bo nikt z was nie zginie oprcz
okrtu. 23 Albowiem stan przy mnie tej
nocy anio tego Boga, do ktrego ja nale, i
ktremu su, 24 mwic: Nie bj si
Pawle, trzeba, eby stan przed cesarzem; a
oto Bg darowa ci wszystkich, ktrzy pyn
z tob. 25 Bdcie wic dobrej myli,
mowie, bo wierz Bogu, e tak si stanie,
jak mi powiedziano. 26 Musimy si wic
dosta na jak wysp. 27 Skoro ju nadesza
noc czternasta i my pynlimy po Adrii,
okoo pnocy zdawao si eglarzom, e
ukazaa im si jaka kraina. 28 A oni
spuciwszy sond, znaleli dwadziecia
sni, a posunwszy si nieco dalej, znaleli
pitnacie sni. 29 Bojc si jednak,
ebymy nie wpadli na ostre skay,
zarzuciwszy z tyu okrtu cztery kotwice, z
upragnieniem oczekiwali dnia. 30 Lecz gdy
eglarze chcieli uciec z okrtu, i spucili
czno na morze pod pozorem, e z przodu
statku chc zarzuci kotwice, 31 rzek Pawe
setnikowi i onierzom: Jeli ci nie zostan
na okrcie, wy nie moecie by ocaleni. 32
Wtedy onierze przecili liny od barki, i
dopucili, e odpada. 33 I gdy zaczynao si
rozjania, prosi Pawe wszystkich, aby si
posilili, mwic: Dzi czternasty dzie
czekajc, trwacie godni, nic nie jedzc. 34
Przeto prosz was, abycie dla zdrowia
waszego posilili si, bo nikomu z was wos z
gowy nie spadnie. 38 A gdy to rzek,
wziwszy chleb, dziki uczyni Bogu przed
oczyma wszystkich, i poamawszy, zacz
je. 36 Wszyscy za nabrawszy otuchy,
sami te pokarm przyjli. 37 A byo nas
wszystkich
na
okrcie
dwustu

21 Et cum multa jejunatio fuisset, tunc stans

Paulus in medio eorum, dixit : Oportebat
quidem, o viri, audito me, non tollere a Creta,
lucrique facere injuriam hanc et jacturam. 22
Et nunc suadeo vobis bono animo esse :
amissio enim nullius anim erit ex vobis,
prterquam navis. 23 Astitit enim mihi hac
nocte angelus Dei, cujus sum ego, et cui
deservio, 24 dicens : Ne timeas, Paule :
Csari te oportet assistere : et ecce donavit
tibi Deus omnes qui navigant tecum. 25
Propter quod bono animo estote, viri : credo
enim Deo quia sic erit, quemadmodum
dictum est mihi. 26 In insulam autem
quamdam oportet nos devenire. 27 Sed
posteaquam quartadecima nox supervenit,
navigantibus nobis in Adria circa mediam
noctem, suspicabantur naut apparere sibi
aliquam regionem. 28 Qui et summittentes
bolidem, invenerunt passus viginti : et
pusillum inde separati, invenerunt passus
quindecim. 29 Timentes autem ne in aspera
loca incideremus, de puppi mittentes
anchoras quatuor, optabant diem fieri. 30
Nautis vero qurentibus fugere de navi, cum
misissent scapham in mare, sub obtentu quasi
inciperent a prora anchoras extendere, 31
dixit Paulus centurioni et militibus : Nisi hi
in navi manserint, vos salvi fieri non potestis.
32 Tunc absciderunt milites funes scaph, et
passi sunt eam excidere. 33 Et cum lux
inciperet fieri, rogabat Paulus omnes sumere
cibum, dicens : Quartadecima die hodie
exspectantes
jejuni
permanetis,
nihil
accipientes. 34 Propter quod rogo vos
accipere cibum pro salute vestra : quia
nullius vestrum capillus de capite peribit. 35
Et cum hc dixisset, sumens panem, gratias
egit Deo in conspectu omnium : et cum
fregisset, cpit manducare.

66

siedemdziesiciu szeciu. 36 A nasyciwszy 36 Animquiores autem facti omnes, et ipsi

si pokarmem, wyrzucali pszenic w morze, sumpserunt cibum. 37 Eramus vero univers
by uly statkowi.
anim in navi ducent septuaginta sex. 38 Et
satiati cibo alleviabant navem, jactantes
triticum in mare.
WSZYSCY URATOWANI.
39 Gdy za dzie nasta, ldu nie
rozpoznawali, ale ujrzeli jak zatok,
majc brzeg paski, do ktrego zamylali,
gdyby si dao, przybi z okrtem. 40 A gdy
podnieli kotwice, pucili si na morze,
rozluniajc zarazem przeguby sterowe, i
nastawiwszy na wiatr agiel pierwszego
masztu, zmierzali do brzegu. 41 Ale
najechawszy na wysunity w morze
pwysep, osiedli ze statkiem, tak e przd
okrtu nieruchomo utkwi, a ty rozpada si
pod naporem morza. 42 onierze za radzili,
eby winiw pozabija, eby ktry z nich
nie przepyn; i nie uciek. 43 Lecz setnik
chcc ocali Pawa nie pozwoli tego zrobi,
i rozkaza, by ci, co umieli pywa, pierwsi
si rzucili, i wydostali si, i na ziemi wyszli;
44 a pozostaych, jednych nieli na deskach,
drugich na tym, co z okrtu zostao. I tak si
stao, e wszyscy wyszli na ziemi.

39 Cum autem dies factus esset, terram non

agnoscebant : sinum vero quemdam
considerabant habentem littus, in quem
cogitabant si possent ejicere navem. 40 Et
cum anchoras sustulissent, committebant se
mari,
simul
laxantes
juncturas
gubernaculorum : et levato artemone
secundum aur flatum, tendebant ad littus.
41 Et cum incidissemus in locum
dithalassum, impegerunt navem : et prora
quidem fixa manebat immobilis, puppis vero
solvebatur a vi maris. 42 Militum autem
consilium fuit ut custodias occiderent, ne
quis cum enatasset, effugeret. 43 Centurio
autem volens servare Paulum, prohibuit fieri
: jussitque eos qui possent natare, emittere se
primos, et evadere, et ad terram exire : 44 et
ceteros, alios in tabulis ferebant, quosdam
super ea qu de navi erant. Et sic factum est,
ut omnes anim evaderent ad terram.

28

28

PAWE UKSZONY PRZEZ MIJ.

1 I gdymy si wyratowali, wtedy
dowiedzielimy si, e wyspa nazywaa si
Melita. 2 A barbarzycy okazywali nam
niema uprzejmo Rozpaliwszy bowiem
ognisko, podejmowali nas wszystkich z
powodu deszczu, ktry pada i z powodu
zimna. 3 A gdy Pawe nazbiera niemao
suchego chrustu i woy na ogie, mija
wypeznwszy wskutek gorca, chwycia si
rki jego. 4 Lecz gdy barbarzycy ujrzeli
gada wiszcego u jego rki, mwili jeden do
drugiego: Niechybnie ten czowiek jest
morderc, bo cho z morza cao wyszed,
pomsta nie pozwala mu y. 5 Ale on
strzsnwszy gada w ogie, nic zego nie
dozna.

1 Et cum evasissemus, tunc cognovimus quia

Melita insula vocabatur. Barbari vero
prstabant non modicam humanitatem nobis.
2 Accensa enim pyra, reficiebant nos omnes
propter imbrem qui imminebat, et frigus. 3
Cum
congregasset
autem
Paulus
sarmentorum aliquantam multitudinem, et
imposuisset super ignem, vipera a calore cum
processisset, invasit manum ejus. 4 Ut vero
viderunt barbari pendentem bestiam de manu
ejus, ad invicem dicebant : Utique homicida
est homo hic, qui cum evaserit de mari, ultio
non sinit eum vivere. 5 Et ille quidem
excutiens bestiam in ignem, nihil mali passus
est.

67

6 Oni za myleli, e zacznie puchn, i e

nagle upadnie, i umrze. A gdy dugo czekali,
i widzieli, e nic zego mu si nie dzieje,
zmieniwszy zdanie, mwili, e jest bogiem.

6 At illi existimabant eum in tumorem

convertendum, et subito casurum et mori.
Diu autem illis exspectantibus, et videntibus
nihil mali in eo fieri, convertentes se,
dicebant eum esse deum.

UZDRAWIA OJCA PUBLIUSZA.

7 W tych za okolicach byy dobra ksicia
wyspy, imieniem Publiusza, ktry nas
przyjwszy, przez trzy dni uprzejmie
podejmowa. 8 A trafio si, e ojciec
Publiusza lea gorczk i biegunk
drczony. Wszed do niego Pawe, i skoro si
pomodli, i rce na woy, uzdrowi go. 9
Gdy si to stao, wszyscy na wyspie, ktrzy
mieli choroby, przychodzili, i byli
uzdrawiani. 10 Oni te wiele nam czci
okazali; a gdymy odjedali, zaopatrzyli, w
co byo potrzeba.

7 In locis autem illis erant prdia principis

insul, nomine Publii, qui nos suscipiens,
triduo benigne exhibuit. 8 Contigit autem
patrem Publii febribus et dysenteria vexatum
jacere. Ad quem Paulus intravit : et cum
orasset, et imposuisset ei manus, salvavit
eum. 9 Quo facto, omnes qui in insula
habebant infirmitates, accedebant, et
curabantur : 10 qui etiam multis honoribus
nos
honoraverunt,
et
navigantibus
imposuerunt qu necessaria erant.

PODR Z MALTY DO RZYMU.

11 A po trzech miesicach odpynlimy na
statku aleksandryjskim, ktry zimowa na
wyspie, i za godo mia Kastorw. 12 A
gdymy
przypynli
do
Syrakuzy,
zabawilimy tam trzy dni. 13 Skd jadc
wzdu wybrzea, przybylimy do Regium, a
dzie potem, gdy zawia poudniowy wiatr,
dopynlimy dnia drugiego do Puteolw. 14
Znalazszy tam braci, bylimy proszeni, by
pozosta u nich przez dni siedem; i tak
przybylimy do Rzymu. 15 A bracia tamtejsi
usyszawszy, wyszli naprzeciw nas a do
Forum Appiusza i do Trzech Gospd. Gdy
ich zobaczy Pawe zoywszy dziki Bogu,
nabra otuchy. 16 Gdy za przybylimy do
Rzymu, pozwolono Pawowi zamieszka
osobno z onierzem, ktry go pilnowa.

11 Post menses autem tres navigavimus in

navi Alexandrina, qu in insula hiemaverat,
cui erat insigne Castorum. 12 Et cum
venissemus Syracusam, mansimus ibi triduo.
13 Inde circumlegentes devenimus Rhegium
: et post unum diem, flante austro, secunda
die venimus Puteolos : 14 ubi inventis
fratribus rogati sumus manere apud eos dies
septem : et sic venimus Romam. 15 Et inde
cum audissent fratres, occurrerunt nobis
usque ad Appii forum, ac tres Tabernas.
Quos cum vidisset Paulus, gratias agens Deo,
accepit fiduciam. 16 Cum autem venissemus
Romam, permissum est Paulo manere
sibimet cum custodiente se milite.

DLACZEGO APELOWA DO CEZARA.

17 A po trzech dniach zwoa przedniejszych
ydw. I gdy si zebrali, tak do nich
przemwi: Ja, mowie bracia, cho nie
uczyniem nic przeciw ludowi, albo
zwyczajom ojczystym, jako wizie z
Jerozolimy zostaem wydany w rce
Rzymian, 18 ktrzy zrobiwszy co do mnie

17 Post tertium autem diem convocavit

primos Judorum. Cumque convenissent,
dicebat eis : Ego, viri fratres, nihil adversus
plebem faciens, aut morem paternum, vinctus
ab Jerosolymis traditus sum in manus
Romanorum, 18 qui cum interrogationem de
me habuissent, voluerunt me dimittere, eo
68

dochodzenie, chcieli mi wypuci, dlatego

e nie byo we mnie adnej przyczyny
mierci. 19 Ale gdy sprzeciwiali si ydzi,
musiaem apelowa do cesarza, nie jakbym
zamierza nard mj w czym oskara. 20 Z
tej to przyczyny zaprosiem was, aby was
ujrze i z wami si rozmwi, bo dla nadziei
Izraela tym acuchem zwizany jestem. 21
Lecz oni rzekli do niego: My ani listw o
tobie nie otrzymalimy z Judei, ani te nikt z
braci przybyych nic zego o tobie nie
donis, ani nie mwi. 22 Pragniemy za od
ciebie usysze, co mylisz; bo wiadomo nam
o tej sekcie, e si jej wszdzie sprzeciwiaj.

quod nulla esset causa mortis in me. 19

Contradicentibus autem Judis, coactus sum
appellare Csarem, non quasi gentem meam
habens aliquid accusare. 20 Propter hanc
igitur causam rogavi vos videre, et alloqui.
Propter spem enim Isral catena hac
circumdatus sum. 21 At illi dixerunt ad eum :
Nos neque litteras accepimus de te a Juda,
neque adveniens aliquis fratrum nuntiavit,
aut locutus est quid de te malum. 22
Rogamus autem a te audire qu sentis : nam
de secta hac notum est nobis quia ubique ei
contradicitur.

PRZEPOWIADA CHRYSTUSA YDOM.

23 A gdy mu naznaczyli dzie, przyszo ich
do niego do gospody bardzo wielu, i on im
wykada, wiadczc o krlestwie Boym, i
starajc si ich przekona o Jezusie z Zakonu
Mojeszowego i z Prorokw, od rana a do
wieczora. 24 A jedni wierzyli temu, co byo
mwione, drudzy za nie wierzyli. 25 I gdy
nie mogli si zgodzi midzy sob,
odchodzili, a Pawe mwi jedno sowo: e
dobrze Duch wity powiedzia przez
Izajasza proroka do ojcw naszych, 26
mwic: "Id do ludu tego, a mw do nich:
Uchem usyszycie, a nie zrozumiecie, i
patrzc, patrze bdziecie, a nie ujrzycie. 27
Albowiem zatyo serce ludu tego, i uszami
ledwo syszeli i zamruali oczy swoje, eby
przypadkiem oczami nie ujrzeli i uszami nie
usyszeli i sercem nie zrozumieli, eby si
nie nawrcili, i ebym ich nie uzdrowi." 28
Nieche wic wam wiadome bdzie, e
poganom posane jest to zbawienie Boe, a
oni sucha bd. 29 I gdy on to powiedzia,
ydzi odeszli od niego, toczc midzy sob
spr. 30 Pawe za mieszka przez cae dwa
lata w najtym przez siebie domu, i
przyjmowa
wszystkich,
ktrzy
do
przychodzili, 31 opowiadajc krlestwo
Boe, i nauczajc tego, co dotyczy Pana
Jezusa
Chrystusa
z
wszelkim
bezpieczestwem i bez przeszkody.

23 Cum constituissent autem illi diem,

venerunt ad eum in hospitium plurimi,
quibus exponebat testificans regnum Dei,
suadensque eis de Jesu ex lege Moysi et
prophetis a mane usque ad vesperam. 24 Et
quidam credebant his qu dicebantur :
quidam vero non credebant. 25 Cumque
invicem
non
essent
consentientes,
discedebant, dicente Paulo unum verbum :
Quia bene Spiritus Sanctus locutus est per
Isaiam prophetam ad patres nostros, 26
dicens : Vade ad populum istum, et dic ad
eos : Aure audietis, et non intelligetis, et
videntes videbitis, et non perspicietis. 27
Incrassatum est enim cor populi hujus, et
auribus graviter audierunt, et oculos suos
compresserunt : ne forte videant oculis, et
auribus audiant, et corde intelligant, et
convertantur, et sanem eos. 28 Notum ergo
sit vobis, quoniam gentibus missum est hoc
salutare Dei, et ipsi audient. 29 Et cum hc
dixisset, exierunt ab eo Judi, multam
habentes inter se qustionem. 30 Mansit
autem biennio toto in suo conducto : et
suscipiebat omnes qui ingrediebantur ad
eum, 31 prdicans regnum Dei, et docens
qu sunt de Domino Jesu Christo cum omni
fiducia, sine prohibitione.

69

70