Ewangelia Swieta

wedug w. Marka
przekad ks. J. Wujka, wraz z tekstem aciskim Vulgatam Clementinam

Wstp do dziaalnoci publicznej. (1,1-13)

1
WSTP. 1 Pocztek Ewangelii Jezusa Chrystusa, Syna Boego. 2 Jak napisane jest u Izajasza proroka: "Oto ja posyam Anioa mego przed obliczem twoim, ktry zgotuje drog twoj przed tob. 3 Gos woajcego na pustyni : Gotujcie drog Pask, czycie proste cieki jego." PRZEPOWIADANIE JANA CHRZCICIELA. 4 By Jan na pustyni, chrzczc i przepowiadajc chrzest pokuty na odpuszczenie grzechw. 5 I wychodzia do niego caa kraina Judei i jerozolimczycy wszyscy ; i byli od niego ochrzczeni w rzece Jordanie, spowiadajc si z grzechw swoich. 6 A Jan mia odzienie z sierci wielbdziej i pas skrzany okoo bioder swoich, a jada szaracze i mid leny. I przepowiada, mwic: 7 Idzie za mn mocniejszy nili ja, ktremu nie jestem godzien, upadszy, rozwiza rzemyka u trzewikw jego. 8 Ja chrzciem was wod, ale on was bdzie chrzci Duchem witym. CHRZEST I POST P. JEZUSA. 9 I stao si w owe dni, przyszed Jezus z Nazaretu galilejskiego, i zosta ochrzczony od Jana w Jordanie. 10 A natychmiast wychodzc z wody, ujrza otworzone niebiosa i Ducha jako gobic zstpujcego i zostajcego z nim. 11 I rozleg si gos z niebios : Ty jest Syn mj miy, w tobie upodobaem sobie. 12 I natychmiast Duch wywid go na pustyni. 13 I by na pustyni czterdzieci dni i czterdzieci nocy, i by kuszony od szatana, i by ze zwierztami, a anioowie suyli mu.

1 Initium Evangelii Jesu Christi, Filii Dei. 2 Sicut scriptum est in Isaia propheta : Ecce ego mitto angelum meum ante faciem tuam, qui prparabit viam tuam ante te. 3 Vox clamantis in deserto : Parate viam Domini, rectas facite semitas ejus.

4 Fuit Joannes in deserto baptizans, et prdicans baptismum pnitenti in remissionem peccatorum. 5 Et egrediebatur ad eum omnis Jud regio, et Jerosolymit universi, et baptizabantur ab illo in Jordanis flumine, confitentes peccata sua. 6 Et erat Joannes vestitus pilis cameli, et zona pellicea circa lumbos ejus, et locustas et mel silvestre edebat. 7 Et prdicabat dicens : Venit fortior me post me, cujus non sum dignus procumbens solvere corrigiam calceamentorum ejus. 8 Ego baptizavi vos aqua, ille vero baptizabit vos Spiritu Sancto.

9 Et factum est : in diebus illis venit Jesus a Nazareth Galil : et baptizatus est a Joanne in Jordane. 10 Et statim ascendens de aqua, vidit clos apertos, et Spiritum tamquam columbam descendentem, et manentem in ipso. 11 Et vox facta est de clis : Tu es Filius meus dilectus, in te complacui. 12 Et statim Spiritus expulit eum in desertum. 13 Et erat in deserto quadraginta diebus, et quadraginta noctibus : et tentabatur a Satana : eratque cum bestiis, et angeli ministrabant illi.

CZ I (1,14 - 6,13) CHRYSTUS W GALILEI POWOANIE CZTERECH APOSTOW. 14 A potem, gdy Jan zosta wydany, przyszed Jezus do Galilei, przepowiadajc ewangeli krlestwa Boego, 15 i mwic : e wypeni si czas i przybliyo si krlestwo Boe; pokutujcie i wierzcie ewangelii. 16 A przechodzc nad Morzem Galilejskim, ujrza Szymona i Andrzeja, brata jego, zapuszczajcych sieci w morze (bo byli rybakami). 17 I rzek im Jezus: Pjdcie za mn, a uczyni, e staniecie si rybakami ludzi. 18 I natychmiast opuciwszy sieci, poszli za nim. 19 A stamtd odszedszy maluczko, ujrza Jakuba Zebedeuszowego i Jana, brata jego, kiedy zwijali sieci w odzi. 20 I zaraz ich zawoa. A zostawiwszy ojca swego Zebedeusza w odzi z najemnikami, poszli za nim. UZDROWIENIE OPTANEGO. 21 I weszli do Kafarnaum. A zaraz w szabat wszedszy do synagogi, naucza ich. 22 I zdumiewali si nad nauk jego ; albowiem uczy ich, jako wadz majcy, a nie jako doktorowie. 23 I by w ich synagodze czowiek, majcy ducha nieczystego, i zawoa, 24 mwic : C ci do nas, Jezusie Nazareski? Przyszede gubi nas? Znam ci; kto jest, wity Boy. 25 I zagrozi mu Jezus, mwic : Milcz i wyjd z czowieka. 26 I targajc go duch nieczysty, z krzykiem wielkim wyszed z niego. 27 I zdumiewali si wszyscy, tak e si midzy sob pytali, mwic : C to jest? C to za nowa nauka, e z moc rozkazuje nawet duchom nieczystym, a s mu posuszne? 28 I wnet rozesza si sawa jego po caej krainie galilejskiej. 21 Et ingrediuntur Capharnaum : et statim sabbatis ingressus in synagogam, docebat eos. 22 Et stupebant super doctrina ejus : erat enim docens eos quasi potestatem habens, et non sicut scrib. 23 Et erat in synagoga eorum homo in spiritu immundo : et exclamavit, 24 dicens : Quid nobis et tibi, Jesu Nazarene ? venisti perdere nos ? scio qui sis, Sanctus Dei. 25 Et comminatus est ei Jesus, dicens : Obmutesce, et exi de homine. 26 Et discerpens eum spiritus immundus, et exclamans voce magna, exiit ab eo. 27 Et mirati sunt omnes, ita ut conquirerent inter se dicentes : Quidnam est hoc ? qunam doctrina hc nova ? quia in potestate etiam spiritibus immundis imperat, et obediunt ei. 28 Et processit rumor ejus statim in omnem regionem Galil. 14 Postquam autem traditus est Joannes, venit Jesus in Galilam, prdicans Evangelium regni Dei, 15 et dicens : Quoniam impletum est tempus, et appropinquavit regnum Dei : pnitemini, et credite Evangelio. 16 Et prteriens secus mare Galil, vidit Simonem, et Andream fratrem ejus, mittentes retia in mare (erant enim piscatores), 17 et dixit eis Jesus : Venite post me, et faciam vos fieri piscatores hominum. 18 Et protinus relictis retibus, secuti sunt eum. 19 Et progressus inde pusillum, vidit Jacobum Zebedi, et Joannem fratrem ejus, et ipsos componentes retia in navi : 20 et statim vocavit illos. Et relicto patre suo Zebedo in navi cum mercenariis, secuti sunt eum.

UZDROWIENIE WIEKRY PIOTRA I WIELU INNYCH. 29 I niebawem wyszedszy z synagogi, przyszli do domu Szymona i Andrzeja z Jakubem i z Janem. 30 A wiekra Szymonowa leaa w gorczce, i zaraz mwi mu o niej. 31 I przystpiwszy, podnis j, ujwszy za rk, a wnet opucia j gorczka, i suya im. 32 Gdy za nasta wieczr, i soce zaszo, przynosili do niego wszystkich le si majcych i optanych. 33 A cae miasto zebrao si u drzwi. 34 I uzdrowi wielu, ktrych rozmaite choroby trapiy, i wyrzuci wielu czartw, a nie dopuszcza im mwi, e go znali. 35 A bardzo rano wstawszy, wyszed, i uda si na miejsce pustynne i tam si modli. 36 I poszed za nim Szymon i ci, co z nim byli. 37 A znalazszy go, powiedzieli mu : e wszyscy ci szukaj. 38 I rzek im : Idmy do pobliskich wsi i miast, abym i tam przepowiada, bom na to przyszed. 29 Et protinus egredientes de synagoga, venerunt in domum Simonis et Andre, cum Jacobo et Joanne. 30 Decumbebat autem socrus Simonis febricitans : et statim dicunt ei de illa. 31 Et accedens elevavit eam, apprehensa manu ejus : et continuo dimisit eam febris, et ministrabat eis. 32 Vespere autem facto cum occidisset sol, afferebant ad eum omnes male habentes, et dmonia habentes : 33 et erat omnis civitas congregata ad januam. 34 Et curavit multos, qui vexabantur variis languoribus, et dmonia multa ejiciebat, et non sinebat ea loqui, quoniam sciebant eum. 35 Et diluculo valde surgens, egressus abiit in desertum locum, ibique orabat. 36 Et prosecutus est eum Simon, et qui cum illo erant. 37 Et cum invenissent eum, dixerunt ei : Quia omnes qurunt te. 38 Et ait illis : Eamus in proximos vicos, et civitates, ut et ibi prdicem : ad hoc enim veni.

PRACA W GALILEI I OCZYSZCZENIE TRDOWATEGO. 39 I naucza w ich synagogach i po caej Galilei, i wyrzuca czarty. 40 I przyszed do niego trdowaty, proszc go, i upadszy na kolana, rzek mu: Jeli chcesz, moesz mi oczyci. 41 A Jezus zmiowawszy si nad nim, wycign rk swoj i dotknwszy go, rzek mu : Chc, bd oczyszczony. 42 A gdy rzek, natychmiast znikn trd z niego, i zosta oczyszczony. 43 I zagrozi mu, i natychmiast go oddali. 44 I rzek mu: Bacz, eby nikomu nie powiada, ale id, uka si najwyszemu kapanowi, i ofiaruj za oczyszczenie swoje, co przykaza Mojesz na wiadectwo im. 45 Lecz on wyszedszy, pocz opowiada i rozsawia, co si stao, tak e ju nie mg jawnie wej do miasta ; ale przebywa na ustroniu, na miejscach pustynnych ; a zewszd schodzili si do niego. 39 Et erat prdicans in synagogis eorum, et in omni Galila, et dmonia ejiciens. 40 Et venit ad eum leprosus deprecans eum : et genu flexo dixit ei : Si vis, potes me mundare. 41 Jesus autem misertus ejus, extendit manum suam : et tangens eum, ait illi : Volo : mundare. 42 Et cum dixisset, statim discessit ab eo lepra, et mundatus est. 43 Et comminatus est ei, statimque ejecit illum, 44 et dicit ei : Vide nemini dixeris : sed vade, ostende te principi sacerdotum, et offer pro emundatione tua, qu prcepit Moyses in testimonium illis. 45 At ille egressus cpit prdicare, et diffamare sermonem, ita ut jam non posset manifeste introire in civitatem, sed foris in desertis locis esset, et conveniebant ad eum undique.

2
UZDROWIENIE PARALITYKA. 1 I znowu wszed do Kafarnaum po jakim czasie. 2 I usyszano, e jest w domu ; a wielu si zebrao, tak e nie mogli si zmieci ani u drzwi; i gosi im sowo. 3 I przyszli do niego, niosc paralityka, ktrego dwigao czterech. 4 A gdy go nie mogli wnie przede z powodu ciby, rozebrali powa tam, gdzie by, a uczyniwszy otwr, spucili oe, na ktrym lea paralityk. 5 Gdy za Jezus ujrza ich wiar, rzek paralitykowi : Synu, odpuszczaj ci si grzechy twoje! 6 A byli tam niektrzy z doktorw, siedzc i mylc w sercach swoich : 7 Czemu ten tak mwi? Bluni. Kt grzechy odpuszcza moe, jeli nie sam Bg? 8 Gdy to Jezus zaraz pozna duchem swoim, e tak w sobie myl, rzek im : Czemu to mylicie w sercach waszych? 9 C atwiej jest, rzec paralitykowi : Odpuszczaj ci si grzechy, czy rzec: Wsta, wemij oe swoje i chod? 10 ebycie za wiedzieli, i Syn Czowieczy ma moc odpuszcza grzechy na ziemi, (rzek do paralityka) : 11 Tobie mwi : Wsta, we oe swoje, i id do domu swego. 12 A on natychmiast wsta, i wziwszy oe, wyszed przed wszystkimi, tak i si wszyscy zdumieli, i chwalili Boga, mwic : Iemy nigdy nic takiego nie widzieli. POWOANIE MATEUSZA. 13 I wyszed znw ku morzu, i caa rzesza schodzia si do niego, i naucza ich. 14 A przechodzc, ujrza Lewiego, syna Alfeusza, siedzcego przy cle i rzek mu : Pjd za mn. A wstawszy, poszed za nim. 15 I stao si, gdy siedzia u stou w domu jego, wielu celnikw i grzesznikw siedziao razem z Jezusem i z uczniami jego ; bo byo wielu, ktrzy te chodzili za nim. 16 A widzc doktorowie i faryzeusze, e jada z celnikami i grzesznikami, mwili uczniom jego : Czemu z celnikami i grzesznikami je i pije mistrz wasz?
4

1 Et iterum intravit Capharnaum post dies, 2 et auditum est quod in domo esset, et convenerunt multi, ita ut non caperet neque ad januam, et loquebatur eis verbum. 3 Et venerunt ad eum ferentes paralyticum, qui a quatuor portabatur. 4 Et cum non possent offerre eum illi pr turba, nudaverunt tectum ubi erat : et patefacientes submiserunt grabatum in quo paralyticus jacebat. 5 Cum autem vidisset Jesus fidem illorum, ait paralytico : Fili, dimittuntur tibi peccata tua. 6 Erant autem illic quidam de scribis sedentes, et cogitantes in cordibus suis : 7 Quid hic sic loquitur ? blasphemat. Quis potest dimittere peccata, nisi solus Deus ? 8 Quo statim cognito Jesus spiritu suo, quia sic cogitarent intra se, dicit illis : Quid ista cogitatis in cordibus vestris ? 9 Quid est facilius dicere paralytico : Dimittuntur tibi peccata : an dicere : Surge, tolle grabatum tuum, et ambula ? 10 Ut autem sciatis quia Filius hominis habet potestatem in terra dimittendi peccata (ait paralytico), 11 tibi dico : Surge, tolle grabatum tuum, et vade in domum tuam. 12 Et statim surrexit ille : et, sublato grabato, abiit coram omnibus, ita ut mirarentur omnes, et honorificent Deum, dicentes : Quia numquam sic vidimus.

13 Et egressus est rursus ad mare, omnisque turba veniebat ad eum, et docebat eos. 14 Et cum prteriret, vidit Levi Alphi sedentem ad telonium, et ait illi : Sequere me. Et surgens secutus est eum. 15 Et factum est, cum accumberet in domo illius, multi publicani et peccatores simul discumbebant cum Jesu et discipulis ejus : erant enim multi, qui et sequebantur eum. 16 Et scrib et pharisi videntes quia manducaret cum publicanis et peccatoribus, dicebant discipulis ejus : Quare cum publicanis et peccatoribus manducat et bibit Magister vester ?

l7 Co usyszawszy Jezus, rzek im : Zdrowi 17 Hoc audito Jesus ait illis : Non necesse nie potrzebuj lekarza, ale le si majcy ; habent sani medico, sed qui male habent : albowiem nie przyszedem wzywa non enim veni vocare justos, sed peccatores. sprawiedliwych, ale grzesznych. SPR O POST. 18 A uczniowie Janowi i faryzeusze pocili. I przychodz, i mwi mu: Czemu uczniowie Jana i faryzeuszw poszcz, a twoi uczniowie nie poszcz? 19 rzek im Jezus : Czy mog gocie weselni poci, dopki z nimi jest oblubieniec? Jak dugo maj midzy sob oblubieca, nie mog poci. 20 Ale przyjd dni, gdy bdzie wzity od nich oblubieniec, a wtedy bd poci w owe dni. 21 Nikt nie przyszywa aty z surowego sukna do starej szaty ; bo inaczej nowy pat obrywa star szat i rozdarcie staje si wiksze. 22 I nikt nie leje wina nowego w stare bukaki ; bo inaczej wino rozsadzi bukaki i rozleje si wino, a bukaki si zepsuj ; ale wino nowe ma by wlewane w bukaki nowe. CHRYSTUS PANEM SZABATU. 23 I stao si znw, gdy Pan przechodzi w szabat przez zboa, uczniowie jego poczli, idc, rwa kosy. 24 A faryzeusze mwili mu : Oto, co czyni w szabat, czego si nie godzi? 25 I rzek im : Nigdycie nie czytali, co uczyni Dawid, gdy by w potrzebie, kiedy akn sam i ci co z nim byli? 26 Jak wszed do domu Boego za Abiatara, najwyszego kapana, i jad chleby pokadne, ktrych nie godzio si je tylko kapanom, i da tym, ktrzy z nim byli? 27 I mwi im: Szabat by ustanowiony dla czowieka, a nie czowiek dla szabatu. 28 A wic panem jest Syn Czowieczy take i szabatu. 18 Et erant discipuli Joannis et pharisi jejunantes : et veniunt, et dicunt illi : Quare discipuli Joannis et pharisorum jejunant, tui autem discipuli non jejunant ? 19 Et ait illis Jesus : Numquid possunt filii nuptiarum, quamdiu sponsus cum illis est, jejunare ? Quanto tempore habent secum sponsum, non possunt jejunare. 20 Venient autem dies cum auferetur ab eis sponsus : et tunc jejunabunt in illis diebus. 21 Nemo assumentum panni rudis assuit vestimento veteri : alioquin aufert supplementum novum a veteri, et major scissura fit. 22 Et nemo mittit vinum novum in utres veteres : alioquin dirumpet vinum utres, et vinum effundetur, et utres peribunt : sed vinum novum in utres novos mitti debet.

23 Et factum est iterum Dominus sabbatis ambularet per sata, et discipuli ejus cperunt progredi, et vellere spicas. 24 Pharisi autem dicebant ei : Ecce, quid faciunt sabbatis quod non licet ? 25 Et ait illis : Numquam legistis quid fecerit David, quando necessitatem habuit, et esuriit ipse, et qui cum eo erant ? 26 quomodo introivit in domum Dei sub Abiathar principe sacerdotum, et panes propositionis manducavit, quos non licebat manducare, nisi sacerdotibus, et dedit eis qui cum eo erant ? 27 Et dicebat eis : Sabbatum propter hominem factum est, et non homo propter sabbatum. 28 Itaque Dominus est Filius hominis, etiam sabbati.

3
LECZY USCH RK.

1 I wszed znw do synagogi, a by tam 1 Et introivit iterum in synagogam : et erat czowiek, majcy rk usch. 2 I ibi homo habens manum aridam. 2 Et podpatrywali go, czy bdzie w szabat observabant eum, si sabbatis curaret, ut
5

uzdrawia, aby go oskary. 3 I rzek czowiekowi, majcemu rk usch : Sta w porodku! 4 I rzek im : Czy godzi si w szabat dobrze czyni, czy te le, dusz uzdrowi, czy zabi? Lecz oni milczeli. 5 I spojrzawszy po nich z gniewem, zasmucony lepot serca ich, rzek czowiekowi : Wycignij rk twoj! I wycign, i rka zostaa mu przywrcona. 6 A wyszedszy faryzeusze naradzali si zaraz z herodianami przeciwko niemu, jakby go straci. ZEWSZD ZBIEGAJ SI RZESZE. 7 Jezus za z uczniami swymi odszed nad morze, a wielka rzesza z Galilei i z Judei posza za nim ; 8 I z Jerozolimy i z Idumei, i z Zajordania i z okolic Tyru, i Sydonu przyszo do niego mnstwo wielkie, syszc, co czyni. 9 I rzek uczniom swoim, aby dka bya na jego posug z powodu rzeszy, aeby go nie cisna. l0 Albowiem wielu uzdrawia, tak e na niego napierali, aby si go dotkn, ilukolwiek z nich miao rany. 11 A duchy nieczyste na jego widok upaday przed nim i woay mwic : 12 Ty jeste Synem Boym. I bardzo im grozi, aby go nie wyjawiay. WYBR APOSTOW. 13 I wszedszy na gr, wezwa do siebie, ktrych sam chcia, i przyszli do niego. 14 I postanowi dwunastu, aby byli z nim, i eby ich posya przepowiada. 15 I da im moc uzdrawiania chorb i wypdzania czartw. 16 I da Szymonowi imi Piotr. 17 I Jakuba Zebedeuszowego i Jana, brata Jakubowego, i da im imiona Boanerges, co znaczy synowie gromu. 18 I Andrzeja i Filipa, i Bartomieja i Mateusza, i Tomasza i Jakuba Alfeuszowego, i Tadeusza i Szymona Kananejczyka. 19 I Judasza Iszkariot, ktry go te wyda.

accusarent illum. 3 Et ait homini habenti manum aridam : Surge in medium. 4 Et dicit eis : Licet sabbatis benefacere, an male ? animam salvam facere, an perdere ? At illi tacebant. 5 Et circumspiciens eos cum ira, contristatus super ccitate cordis eorum, dicit homini : Extende manum tuam. Et extendit, et restituta est manus illi. 6 Exeuntes autem pharisi, statim cum Herodianis consilium faciebant adversus eum quomodo eum perderent.

7 Jesus autem cum discipulis suis secessit ad mare : et multa turba a Galila et Juda secuta est eum, 8 et ab Jerosolymis, et ab Iduma, et trans Jordanem : et qui circa Tyrum et Sidonem multitudo magna, audientes qu faciebat, venerunt ad eum. 9 Et dicit discipulis suis ut navicula sibi deserviret propter turbam, ne comprimerent eum : 10 multos enim sanabat, ita ut irruerent in eum ut illum tangerent, quotquot habebant plagas. 11 Et spiritus immundi, cum illum videbant, procidebant ei : et clamabant, dicentes : 12 Tu es Filius Dei. Et vehementer comminabatur eis ne manifestarent illum.

13 Et ascendens in montem vocavit ad se quos voluit ipse : et venerunt ad eum. 14 Et fecit ut essent duodecim cum illo : et ut mitteret eos prdicare. 15 Et dedit illis potestatem curandi infirmitates et ejiciendi dmonia. 16 Et imposuit Simoni nomen Petrus : 17 et Jacobum Zebedi, et Joannem fratrem Jacobi, et imposuit eis nomina Boanerges, quod est, Filii tonitrui : 18 et Andram, et Philippum, et Bartholomum, et Matthum, et Thomam, et Jacobum Alphi, et Thaddum, et Simonem Cananum, 19 et Judam Iscariotem, qui et tradidit illum.

JAK MOC WYRZUCA CZARTY. 20 I przyszli do domu, i zbiega si znowu rzesza, tak e nie mogli ani chleba spoy. 21 A gdy to posyszeli bliscy jego, wyszli, aeby go pojma, bo mwili, e oszala. 22 A doktorowie, ktrzy byli przyszli z Jerozolimy, mwili, e ma Belzebuba, i e moc ksicia czartowskiego wyrzuca czarty. 23 I wezwawszy ich, mwi do nich w przypowieciach : Jake moe szatan wyrzuca szatana? 24 I krlestwo, jeliby przeciw sobie byo rozdzielone, takie krlestwo nie moe si osta. 25 I dom, jeliby przeciw sobie by rozdzielony, taki dom nie moe si osta. 26 I szatan, jeliby sam przeciw sobie powsta, rozdzielony jest, i nie bdzie si mg osta, ale upadnie. 27 Nikt nie moe, wszedszy w dom, zrabowa sprztw mocarza, jeliby pierwej mocarza nie zwiza, a wtedy dom jego ograbi. 28 Zaprawd powiadam wam, e wszystkie grzechy bd odpuszczone synom ludzkim, i blunierstwa, ktrymi by blunili; 29 ale kto by zbluni przeciw Duchowi witemu, nie dostpi odpuszczenia na wieki, ale bdzie winien grzechu wiecznego. 30 Albowiem mwili : Ma ducha nieczystego. KTO MATK I BRATEM CHRYSTUSA? 31 I przysza matka jego i bracia, a stojc przed domem, posali po niego, woajc go. 32 A rzesza siedziaa okoo niego, i powiedziano mu : Oto matka twoja i bracia twoi s przed domem ; szukaj ci. 33 I odpowiadajc im, rzek : Kto jest matka moja i bracia moi? 34 A spogldajc na tych, ktrzy okoo niego siedzieli, rzek : Oto matka moja i bracia moi. 35 Albowiem kto by czyni wol Bo, ten jest bratem moim i siostr moj i matk. 31 Et veniunt mater ejus et fratres : et foris stantes miserunt ad eum vocantes eum, 32 et sedebat circa eum turba : et dicunt ei : Ecce mater tua et fratres tui foris qurunt te. 33 Et respondens eis, ait : Qu est mater mea et fratres mei ? 34 Et circumspiciens eos, qui in circuitu ejus sedebant, ait : Ecce mater mea et fratres mei. 35 Qui enim fecerit voluntatem Dei, hic frater meus, et soror mea, et mater est. 20 Et veniunt ad domum : et convenit iterum turba, ita ut non possent neque panem manducare. 21 Et cum audissent sui, exierunt tenere eum : dicebant enim : Quoniam in furorem versus est. 22 Et scrib, qui ab Jerosolymis descenderant, dicebant : Quoniam Beelzebub habet, et quia in principe dmoniorum ejicit dmonia. 23 Et convocatis eis in parabolis dicebat illis : Quomodo potest Satanas Satanam ejicere ? 24 Et si regnum in se dividatur, non potest regnum illud stare. 25 Et si domus super semetipsam dispertiatur, non potest domus illa stare. 26 Et si Satanas consurrexerit in semetipsum, dispertitus est, et non poterit stare, sed finem habet. 27 Nemo potest vasa fortis ingressus in domum diripere, nisi prius fortem alliget, et tunc domum ejus diripiet. 28 Amen dico vobis, quoniam omnia dimittentur filiis hominum peccata, et blasphemi quibus blasphemaverint : 29 qui autem blasphemaverit in Spiritum Sanctum, non habebit remissionem in ternum, sed reus erit terni delicti. 30 Quoniam dicebant : Spiritum immundum habet.

4
NAUCZA W ODZI.

1 I pocz znowu uczy przy morzu; i zebraa 1 Et iterum cpit docere ad mare : et si koo niego rzesza wielka, tak e congregata est ad eum turba multa, ita ut wszedszy do odzi, siedzia na morzu, a navim ascendens sederet in mari, et omnis
7

wszystka rzesza bya przy morzu na ziemi. 2 turba circa mare super terram erat : 2 et I naucza ich wiele w przypowieciach, i docebat eos in parabolis multa, et dicebat illis mwi im w nauce swojej. in doctrina sua : PRZYPOWIE O SIEWCY. 3 Suchajcie! Oto siewca wyszed sia. 4 A gdy sia, jedno pado obok drogi, a ptaki niebieskie przyszy i zjady je. 5 Drugie za pado na opoczyste, gdzie nie miao wiele ziemi, i natychmiast wzeszo, bo nie miao gbokiej ziemi. 6 A gdy soce wzeszo, zwido i dlatego uscho, e nie miao korzenia. 7 A inne pado w ciernie; i urosy ciernie, i zadusiy je, i nie dao owocu. 8 A inne upado na ziemi dobr i dao owoc bujny i wzrastajcy; a jedno przynioso trzydzieci, drugie szedziesit, a trzecie sto. 9 I mwi: Kto ma uszy ku suchaniu, niechaj sucha. 10 A gdy by sam tylko, spytao go o przypowie tych dwunastu, co przy nim byli. 11 I mwi im : Wam dane jest pozna tajemnic krlestwa Boego ; ale tym, ktrzy s zewntrz, wszystko dzieje si w przypowieciach, 12 aby patrzc patrzyli, a nie widzieli, i syszc syszeli, a nie zrozumieli, by si kiedy nie nawrcili, a nie byy im odpuszczone grzechy. 13 I rzek im : Nie rozumiecie tej przypowieci? A jake zrozumiecie wszystkie przypowieci? 14 Ktry sieje, sowo sieje. 15 A ktrzy obok drogi, gdzie si rozsiewa sowo, ci s, ktrzy gdy usysz, natychmiast przychodzi szatan i bierze sowo, ktre jest wsiane w serca ich. 16 Podobnie i ci, ktrzy s na opoczystych posiani, s ci, ktrzy gdy usysz sowo, natychmiast z radoci je przyjmuj ; 17 a nie maj korzenia w sobie, ale trwaj do czasu; potem, gdy przyjdzie ucisk i przeladowanie z powodu sowa, natychmiast si gorsz. 18 A inni, ktrzy midzy ciernie s posiani, ci s, ktrzy sowa suchaj, 19 a troski wiata i omamienie bogactw i chciwo innych rzeczy, wchodzc, zaduszaj sowo, i staje si bez poytku. 3 Audite : ecce exiit seminans ad seminandum. 4 Et dum seminat, aliud cecidit circa viam, et venerunt volucres cli, et comederunt illud. 5 Aliud vero cecidit super petrosa, ubi non habuit terram multam : et statim exortum est, quoniam non habebat altitudinem terr : 6 et quando exortus est sol, exstuavit : et eo quod non habebat radicem, exaruit. 7 Et aliud cecidit in spinas : et ascenderunt spin, et suffocaverunt illud, et fructum non dedit. 8 Et aliud cecidit in terram bonam : et dabat fructum ascendentem et crescentem, et afferebat unum triginta, unum sexaginta, et unum centum. 9 Et dicebat : Qui habet aures audiendi, audiat. 10 Et cum esset singularis, interrogaverunt eum hi qui cum eo erant duodecim, parabolam. 11 Et dicebat eis : Vobis datum est nosse mysterium regni Dei : illis autem, qui foris sunt, in parabolis omnia fiunt : 12 ut videntes videant, et non videant : et audientes audiant, et non intelligant : nequando convertantur, et dimittantur eis peccata. 13 Et ait illis : Nescitis parabolam hanc ? Et quomodo omnes parabolas cognoscetis ? 14 Qui seminat, verbum seminat. 15 Hi autem sunt, qui circa viam, ubi seminatur verbum, et cum audierint, confestim venit Satanas, et aufert verbum, quod seminatum est in cordibus eorum. 16 Et hi sunt similiter, qui super petrosa seminantur : qui cum audierint verbum, statim cum gaudio accipiunt illud : 17 et non habent radicem in se, sed temporales sunt : deinde orta tribulatione et persecutione propter verbum, confestim scandalizantur. 18 Et alii sunt qui in spinas seminantur : hi sunt qui verbum audiunt, 19 et rumn sculi, et deceptio divitiarum, et circa reliqua concupiscenti intrountes suffocant verbum, et sine fructu efficitur.

20 A ktrzy na dobr ziemi s posiani, ci s, ktrzy suchaj sowa, i przyjmuj, i przynosz owoc, jedno trzydzieci, drugie szedziesit, a trzecie sto. DARY BOE NALEY ROZWIJA. 21 I mwi im : Czy wiec wnosz, aby j postawi pod korcem, albo pod oem? Czy nie po to, aby bya postawiona na wieczniku? 22 Nie ma bowiem nic tajemnego, co by si objawi nie miao; i nic nie stao si ukrytym, ale po to, eby na jaw wyszo. 23 Jeli kto ma uszy ku suchaniu, niechaj sucha. 24 I mwi im: Baczcie czego suchacie. Jak miar mierzy bdziecie, bdzie wam odmierzone, i bdzie wam przydane. 25 Albowiem kto ma, bdzie mu dane ; a kto nie ma, i to, co ma, odejm od niego. 26 I mwi : Tak jest z krlestwem Boym, jak gdyby czowiek wrzuci nasienie w ziemi, 27 a spaby, i wstawa w nocy i we dnie, a nasienie wschodzioby i roso, gdy on nie wie. 28 Ziemia bowiem sama z siebie owoc rodzi, naprzd dbo, potem kos, a potem pene ziarno w kosie. 29 A gdy zboe dojrzeje, wnet zapuszcza sierp, bo niwo przyszo. PRZYPOWIE O ZIARNIE GORCZYCY. 30 I mwi : Do czego podobnym uczynimy krlestwo Boe, albo do jakiej przypowieci przyrwnamy je? 31 Jak ziarno gorczyczne, ktre gdy siej w ziemi, mniejsze jest od wszystkich nasion, jakie s na ziemi. 32 A gdy si je wsieje, wyrasta, i staje si wiksze nad wszystkie jarzyny, i wypuszcza gazie tak wielkie, e pod cieniem jego mog mieszka ptaki niebieskie. 33 I w wielu takich przypowieciach tak gosi do nich sowo, jak mogli sucha. 34 A bez przypowieci nie mwi im. A uczniom swoim osobno wykada wszystko. UCISZENIE BURZY.

20 Et hi sunt qui super terram bonam seminati sunt, qui audiunt verbum, et suscipiunt, et fructificant, unum triginta, unum sexaginta, et unum centum.

21 Et dicebat illis : Numquid venit lucerna ut sub modo ponatur, aut sub lecto ? nonne ut super candelabrum ponatur ? 22 Non est enim aliquid absconditum, quod non manifestetur : nec factum est occultum, sed ut in palam veniat. 23 Si quis habet aures audiendi, audiat. 24 Et dicebat illis : Videte quid audiatis. In qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis, et adjicietur vobis. 25 Qui enim habet, dabitur illi : et qui non habet, etiam quod habet auferetur ab eo. 26 Et dicebat : Sic est regnum Dei, quemadmodum si homo jaciat sementem in terram, 27 et dormiat, et exsurgat nocte et die, et semen germinet, et increscat dum nescit ille. 28 Ultro enim terra fructificat, primum herbam, deinde spicam, deinde plenum frumentum in spica. 29 Et cum produxerit fructus, statim mittit falcem, quoniam adest messis.

30 Et dicebat : Cui assimilabimus regnum Dei ? aut cui parabol comparabimus illud ? 31 Sicut granum sinapis, quod cum seminatum fuerit in terra, minus est omnibus seminibus, qu sunt in terra : 32 et cum seminatum fuerit, ascendit, et fit majus omnibus oleribus, et facit ramos magnos, ita ut possint sub umbra ejus aves cli habitare. 33 Et talibus multis parabolis loquebatur eis verbum, prout poterant audire : 34 sine parabola autem non loquebatur eis : seorsum autem discipulis suis disserebat omnia.

35 I w w dzie mwi do nich, gdy ju 35 Et ait illis in illa die, cum sero esset wieczr nasta : Przeprawmy si na drug factum : Transeamus contra. 36 Et stron. 36 A opuciwszy rzesz, wzili go dimittentes turbam, assumunt eum ita ut erat
9

tak, jak by w odzi, a inne odzie byy z nim. 37 I powstaa wielka nawanica wiatru, i miotaa fale w d, tak e si d napeniaa. 38 A on by w tyle odzi, pic na wezgwku ; i budz go, i mwi mu: Nauczycielu! Nie obchodzi ci to, e giniemy? 39 I powstawszy, zagrozi wiatrowi, i rzek morzu : Milcz, zamilknij. I usta wiatr, i staa si cisza wielka. 40 I rzek im : Czemu bojaliwi jestecie? Jeszcze nie macie wiary? 41 I przelkli si bojani wielk, i mwili jeden do drugiego : Kime wic jest ten, e i wiatr i morze s mu posuszne?

in navi : et ali naves erant cum illo. 37 Et facta est procella magna venti, et fluctus mittebat in navim, ita ut impleretur navis. 38 Et erat ipse in puppi super cervical dormiens : et excitant eum, et dicunt illi : Magister, non ad te pertinet, quia perimus ? 39 Et exsurgens comminatus est vento, et dixit mari : Tace, obmutesce. Et cessavit ventus : et facta est tranquillitas magna. 40 Et ait illis : Quid timidi estis ? necdum habetis fidem ? et timuerunt timore magno, et dicebant ad alterutrum : Quis, putas, est iste, quia et ventus et mare obediunt ei ?

5
WYPDZA CZARTY W WIEPRZE. 1 I przybyli za morze do krainy Gerazeczykw. 2 A gdy on wychodzi z odzi, zaraz wybieg ku niemu z grobw czowiek optany duchem nieczystym. 3 Mia on mieszkanie w grobach, a nie mg go ju nikt i acuchami zwiza ; 4 bo czsto bdc w pta i acuchy zwizany, acuchy rozrywa i pta kruszy i nikt go nie mg poskromi. 5 A zawsze we dnie i w nocy by w grobach i w grach, krzyczc i tukc si kamieniami. 6 Ujrzawszy za Jezusa z daleka, przybieg i pokoni si mu, 7 a woajc gosem wielkim, mwi : Co ci do mnie, Jezusie, Synu Boga Najwyszego? Zaklinam ci przez Boga, aby mnie nie mczy. 8 Albowiem mwi do niego : Wyjd, duchu nieczysty z czowieka! 9 I pyta go : Co ty masz za imi? I rzek mu : Legion mi na imi, albowiem nas jest wielu. 10 I prosi go bardzo, aby go nie wypdza z tej okolicy. 11 A byo tam na grze wielkie stado wieprzw pasce si. 12 I prosili go czarci, mwic: Polij nas w wieprze, abymy w nie weszli. 13 I natychmiast pozwoli im Jezus. A wyszedszy duchy nieczyste, weszy w wieprze, i wpado stado wielkim pdem ze stromego zbocza w morze, w liczbie okoo dwch tysicy i utono w morzu. 14 Ci za, ktrzy je pali, uciekli, i dali zna do miasta i na pola. I wyszli oglda, co si stao. 15 I przychodz

1 Et venerunt trans fretum maris in regionem Gerasenorum. 2 Et exeunti ei de navi, statim occurrit de monumentis homo in spiritu immundo, 3 qui domicilium habebat in monumentis, et neque catenis jam quisquam poterat eum ligare : 4 quoniam spe compedibus et catenis vinctus, dirupisset catenas, et compedes comminuisset, et nemo poterat eum domare : 5 et semper die ac nocte in monumentis, et in montibus erat, clamans, et concidens se lapidibus. 6 Videns autem Jesum a longe, cucurrit, et adoravit eum : 7 et clamans voce magna dixit : Quid mihi et tibi, Jesu Fili Dei altissimi ? adjuro te per Deum, ne me torqueas. 8 Dicebat enim illi : Exi spiritus immunde ab homine. 9 Et interrogabat eum : Quod tibi nomen est ? Et dicit ei : Legio mihi nomen est, quia multi sumus. 10 Et deprecabatur eum multum, ne se expelleret extra regionem. 11 Erat autem ibi circa montem grex porcorum magnus, pascens. 12 Et deprecabantur eum spiritus, dicentes : Mitte nos in porcos ut in eos introamus. 13 Et concessit eis statim Jesus. Et exeuntes spiritus immundi introierunt in porcos : et magno impetu grex prcipitatus est in mare ad duo millia, et suffocati sunt in mari. 14 Qui autem pascebant eos, fugerunt, et nuntiaverunt in civitatem et in agros. Et egressi sunt videre quid esset factum : 15 et veniunt ad Jesum : et vident illum qui a
10

do Jezusa, i widz tego, ktry by od czarta drczony, siedzcego, ubranego i przy zdrowych zmysach, i zlkli si. 16 I opowiedzieli im ci, ktrzy widzieli, co si zdarzyo temu, ktry mia czarta, i o wieprzach. 17 I poczli go prosi, aby wyszed z ich granic. 18 A gdy wstpowa do odzi, zacz go prosi ten, ktry by od czarta drczony, aby mg by przy nim. 19 I nie przyj go, ale mu rzek : Id do domu swojego, do swoich i oznajmij im, jak wielkie rzeczy uczyni ci Pan i zlitowa si nad tob. 20 I odszed, i pocz gosi w Dekapolu, jak wielkie rzeczy uczyni mu Jezus, a wszyscy si dziwili. UZDRAWIA NIEWIAST MAJC KRWOTOK. 21 A gdy Jezus znw przeprawi si w odzi za morze, zesza si do niego wielka rzesza, i by nad morzem. 22 I przyszed jeden przeoony synagogi, imieniem Jair, a ujrzawszy go, pad mu do ng. 23 I prosi go bardzo, mwic : I crka moja kona, pjd, w na ni rce, eby ozdrowiaa, i ywa zostaa. 24 I poszed z nim, a sza za nim wielka rzesza, i cisnli si na niego. 25 A niewiasta, ktra miaa krwotok przez dwanacie lat, 26 i wiele bya ucierpiaa od wielu lekarzy, i cae swe mienie wydaa bya, a nic jej nie pomogo, ale si jeszcze gorzej miaa; 27 i usyszawszy o Jezusie, przysza z tyu midzy rzesz i dotkna si szaty jego. 28 Mwia bowiem, e jeli dotkn si choby szaty jego, bd zdrowa. 29 I natychmiast wyscho w niej rdo krwi, i poczua w ciele, e bya uzdrowiona od choroby. 30 A Jezus poznawszy zaraz w sobie moc, ktra z niego wysza, obrciwszy si do rzeszy, mwi : Kto si dotkn szat moich? 31 A uczniowie jego mwili mu: Widzisz, jak ci rzesza cinie, a mwisz : Kto si mnie dotkn? 32 I patrza wokoo, aby zobaczy t, ktra to uczynia. 33 A niewiasta, bojc si i drc, wiedzc, co si z ni stao, przysza i upada przed nim, i powiedziaa mu ca prawd. 34 On za rzek jej : Crko! Wiara twoja ci uzdrowia, id w pokoju i bd uzdrowiona z choroby twojej.

dmonio vexabatur, sedentem, vestitum, et san mentis, et timuerunt. 16 Et narraverunt illis, qui viderant, qualiter factum esset ei qui dmonium habuerat, et de porcis. 17 Et rogare cperunt eum ut discederet de finibus eorum. 18 Cumque ascenderet navim, cpit illum deprecari, qui a dmonio vexatus fuerat, ut esset cum illo, 19 et non admisit eum, sed ait illi : Vade in domum tuam ad tuos, et annuntia illis quanta tibi Dominus fecerit, et misertus sit tui. 20 Et abiit, et cpit prdicare in Decapoli, quanta sibi fecisset Jesus : et omnes mirabantur.

21 Et cum transcendisset Jesus in navi rursum trans fretum, convenit turba multa ad eum, et erat circa mare. 22 Et venit quidam de archisynagogis nomine Jairus, et videns eum procidit ad pedes ejus, 23 et deprecabatur eum multum, dicens : Quoniam filia mea in extremis est, veni, impone manum super eam, ut salva sit, et vivat. 24 Et abiit cum illo, et sequebatur eum turba multa, et comprimebant eum. 25 Et mulier, qu erat in profluvio sanguinis annis duodecim, 26 et fuerat multa perpessa a compluribus medicis : et erogaverat omnia sua, nec quidquam profecerat, sed magis deterius habebat : 27 cum audisset de Jesu, venit in turba retro, et tetigit vestimentum ejus : 28 dicebat enim : Quia si vel vestimentum ejus tetigero, salva ero. 29 Et confestim siccatus est fons sanguinis ejus : et sensit corpore quia sanata esset a plaga. 30 Et statim Jesus in semetipso cognoscens virtutem qu exierat de illo, conversus ad turbam, aiebat : Quis tetigit vestimenta mea ? 31 Et dicebant ei discipuli sui : Vides turbam comprimentem te, et dicis : Quis me tetigit ? 32 Et circumspiciebat videre eam, qu hoc fecerat. 33 Mulier vero timens et tremens, sciens quod factum esset in se, venit et procidit ante eum, et dixit ei omnem veritatem. 34 Ille autem dixit ei : Filia, fides tua te salvam fecit : vade in pace, et esto sana a plaga tua.
11

WSKRZESZENIE CRKI JAIRA. 35 Gdy on jeszcze mwi, przyszli od przeoonego synagogi, mwic : I crka twoja umara, czemu jeszcze trudzisz Nauczyciela? 36 A Jezus usyszawszy sowa, ktre powiedziano, rzek przeoonemu synagogi: Nie bj si, wierz tylko! 37 I nie dopuci nikomu i za sob, tylko Piotrowi i Jakubowi i Janowi, bratu Jakuba. 38 I przychodz do domu przeoonego synagogi i widzi zgiek i paczcych i zawodzcych bardzo. 39 A wszedszy, rzek im : Czemu zgiek czynicie, i paczecie? Dzieweczka nie umara, ale pi. 40 I miano si z niego. On za wypdziwszy wszystkich, bierze ojca i matk dzieweczki i tych, ktrzy z nim byli, i wchodzi, gdzie dzieweczka leaa. 41 A ujwszy rk dzieweczki mwi do niej : Talitha kumi! Co znaczy : Dzieweczko, (tobie mwi) wsta! 42 I natychmiast wstaa dzieweczka i chodzia ; miaa za dwanacie lat ; i zdumieli si zdumieniem wielkim. 43 I przykaza im surowo, aby tego nikt nie wiedzia ; i rzek, aby jej dano je. 35 Adhuc eo loquente, veniunt ab archisynagogo, dicentes : Quia filia tua mortua est : quid ultra vexas magistrum ? 36 Jesus autem audito verbo quod dicebatur, ait archisynagogo : Noli timere : tantummodo crede. 37 Et non admisit quemquam se sequi nisi Petrum, et Jacobum, et Joannem fratrem Jacobi. 38 Et veniunt in domum archisynagogi, et videt tumultum, et flentes, et ejulantes multum. 39 Et ingressus, ait illis : Quid turbamini, et ploratis ? puella non est mortua, sed dormit. 40 Et irridebant eum. Ipse vero ejectis omnibus assumit patrem, et matrem puell, et qui secum erant, et ingreditur ubi puella erat jacens. 41 Et tenens manum puell, ait illi : Talitha cumi, quod est interpretatum : Puella (tibi dico), surge. 42 Et confestim surrexit puella, et ambulabat : erat autem annorum duodecim : et obstupuerunt stupore magno. 43 Et prcepit illis vehementer ut nemo id sciret : et dixit dari illi manducare.

6
NAUCZA W NAZARECIE. 1 A odszedszy stamtd, przyszed do ojczyzny swojej, i szli za nim uczniowie jego. 2 A gdy nasta szabat, zacz uczy w synagodze i wielu suchajcych zdumiewao si nad nauk jego, mwic : Skde temu to wszystko? A co to za mdro, ktra mu jest dana, i takie cuda, ktre dziej si przez rce jego? 3 Czy to nie jest rzemielnik, syn Maryi, brat Jakuba i Jzefa i Judy i Szymona? Czy i sistr jego tu u nas nie ma? I gorszyli si z niego. 4 A Jezus im mwi: I prorok nie jest bez czci, chyba w ojczynie swojej, i w domu swoim, a midzy rodzin swoj. 5 I nie mg tam uczyni adnego cudu, tylko uzdrowi niewielu chorych, kadc na nich rce. 6 I dziwi si niedowiarstwu ich; a nauczajc, obchodzi okoliczne miasteczka.

1 Et egressus inde, abiit in patriam suam : et sequebantur eum discipuli sui : 2 et facto sabbato cpit in synagoga docere : et multi audientes admirabantur in doctrina ejus, dicentes : Unde huic hc omnia ? et qu est sapientia, qu data est illi, et virtutes tales, qu per manus ejus efficiuntur ? 3 Nonne hic est faber, filius Mari, frater Jacobi, et Joseph, et Jud, et Simonis ? nonne et sorores ejus hic nobiscum sunt ? Et scandalizabantur in illo. 4 Et dicebat illis Jesus : Quia non est propheta sine honore nisi in patria sua, et in domo sua, et in cognatione sua. 5 Et non poterat ibi virtutem ullam facere, nisi paucos infirmos impositis manibus curavit : 6 et mirabatur propter incredulitatem eorum, et circuibat castella in circuitu docens.

12

ROZSYA APOSTOW. 7 I wezwa dwunastu, i pocz ich po dwch rozsya, i dawa im moc nad duchami nieczystymi. 8 I rozkaza im, aby nic na drog nie brali, jak tylko lask, ani torby podrnej, ani chleba, ani pienidzy w trzosie ; 9 ale by chodzili w sandaach, a nie wdziewali dwch sukien. 10 I mwi im: Gdziekolwiek wejdziecie do domu, tam mieszkajcie, a stamtd wyjdziecie. 11 A gdziekolwiekby was nie przyjli, i nie suchali, wychodzc stamtd, otrznijcie proch z ng waszych, na wiadectwo im. 12 A wyszedszy, przepowiadali, aby pokut czynili. 13 I wyrzucali wielu czartw, i wielu chorych olejem namaszczali, i uzdrawiali. CZC II (6,14 - 9,49) WDRWKI PO GALILEI I OKOLICZNYCH KRAJACH RNE ZDANIA O JEZUSIE. 14 I usysza krl Herod (bo imi jego byo rozsawione), i mwi: e Jan Chrzciciel wsta z martwych, i dlatego cuda dziej si przez niego. 15 Inni za mwili: e to jest Eliasz ; inni znw powiadali : I jest to prorok, jak jeden z prorokw. 16 Co usyszawszy Herod, rzek: Jan, ktrego ja ciem, ten wsta z martwych. HISTORIA ZABICIA W. JANA. 17 A1bowiem sam Herod posa, i pojma by Jana, i zwiza go w wizieniu z powodu Herodiady, ony Filipa, brata swego, e j by poj. 18 Jan bowiem mwi Herodowi : Nie godzi si tobie mie ony brata twego. 19 A Herodiada czyhaa na, i chciaa go zabi, a nie moga. 20 Albowiem Herod ba si Jana, wiedzc, e jest mem sprawiedliwym i witym, i strzeg go, a za jego rad wiele rzeczy czyni i chtnie go sucha. 21 Gdy za nadszed dzie sposobny, sprawi Herod w urodziny swoje uczt dostojnikom swoim i dowdcom i przedniejszym Galilei. 22 A gdy wesza 17 Ipse enim Herodes misit, ac tenuit Joannem, et vinxit eum in carcere propter Herodiadem uxorem Philippi fratris sui, quia duxerat eam. 18 Dicebat enim Joannes Herodi : Non licet tibi habere uxorem fratris tui. 19 Herodias autem insidiabatur illi : et volebat occidere eum, nec poterat. 20 Herodes enim metuebat Joannem, sciens eum virum justum et sanctum : et custodiebat eum, et audito eo multa faciebat, et libenter eum audiebat. 21 Et cum dies opportunus accidisset, Herodes natalis sui cnam fecit principibus, et tribunis, et primis Galil : 22 cumque introisset filia ipsius Herodiadis,
13

7 Et vocavit duodecim : et cpit eos mittere binos, et dabat illis potestatem spirituum immundorum. 8 Et prcepit eis ne quid tollerent in via, nisi virgam tantum : non peram, non panem, neque in zona s, 9 sed calceatos sandaliis, et ne induerentur duabus tunicis. 10 Et dicebat eis : Quocumque introieritis in domum, illic manete donec exeatis inde : 11 et quicumque non receperint vos, nec audierint vos, exeuntes inde, excutite pulverem de pedibus vestris in testimonium illis. 12 Et exeuntes prdicabant ut pnitentiam agerent : 13 et dmonia multa ejiciebant, et ungebant oleo multos gros, et sanabant.

14 Et audivit rex Herodes (manifestum enim factum est nomen ejus), et dicebat : Quia Joannes Baptista resurrexit a mortuis : et propterea virtutes operantur in illo. 15 Alii autem dicebant : Quia Elias est ; alii vero dicebant : Quia propheta est, quasi unus ex prophetis. 16 Quo audito Herodes ait : Quem ego decollavi Joannem, hic a mortuis resurrexit.

crka owej Herodiady, i taczya, i spodobaa si Herodowi i wesp siedzcym, rzek krl do dziewczcia: Pro mnie o co chcesz, a dam tobie. 23 I przysig jej : e o cokolwiek prosi bdziesz, dam ci, choby i poow krlestwa mego. 24 Ona wyszedszy, rzeka matce swojej : O co mam prosi? Ta za odrzeka : gow Jana Chrzciciela. 25 A gdy wesza zaraz z popiechem do krla, prosia, mwic : Chc, aby mi natychmiast da na misie gow Jana Chrzciciela. 26 I zasmuci si krl ; dla przysigi i dla wesp siedzcych nie chcia jej zasmuci, 27 ale posawszy kata, rozkaza przynie gow jego na misie. 28 I ci go w wizieniu, i przynis gow jego na misie, i odda j dziewczynie, a dziewczyna oddaa j matce swojej. 29 Co usyszawszy uczniowie jego, przyszli, i wzili ciao jego, i pooyli je w grobie. JEZUS ODPOCZYWA Z APOSTOAMI. 30 A gdy apostoowie zeszli si do Jezusa, opowiedzieli mu wszystko, co czynili, i czego uczyli. 31 I rzek im : Pjdcie osobno na miejsce pustynne i odpocznijcie troch; bo wielu byo tych, co przychodzili i odchodzili, i ani czasu do jedzenia nie mieli. 32 I wstpiwszy do odzi, odjechali na miejsce pustynne osobno. 33 I widzieli ich odjedajcych, i zwiedziao si wielu, i zbiegli si tam pieszo ze wszystkich miast, i wyprzedzili ich. 34 A wyszedszy Jezus, ujrza wielk rzesz, i ulitowa si nad nimi, e byli jak owce nie majce pasterza, i pocz ich uczy wielu rzeczy. ROZMNAA CHLEB. 35 A gdy ju bya pna godzina, przystpili uczniowie jego, mwic : Miejsce to jest pustynne i ju czas upyn ; 36 rozpu ich, aby poszli do najbliszych zagrd i wsi, i kupili sobie ywnoci do jedzenia. 37 A odpowiadajc, rzek im: Dajcie wy im je. I rzekli mu : Pjdmy, kupmy za dwiecie denarw chleba, a damy im je. 38 I rzek im : Ile chlebw macie? Idcie, i zobaczcie. A dowiedziawszy si, odpowiedzieli : Pi i

et saltasset, et placuisset Herodi, simulque recumbentibus, rex ait puell : Pete a me quod vis, et dabo tibi : 23 et juravit illi : Quia quidquid petieris dabo tibi, licet dimidium regni mei. 24 Qu cum exisset, dixit matri su : Quid petam ? At illa dixit : Caput Joannis Baptist. 25 Cumque introisset statim cum festinatione ad regem, petivit dicens : Volo ut protinus des mihi in disco caput Joannis Baptist. 26 Et contristatus est rex : propter jusjurandum, et propter simul discumbentes, noluit eam contristare : 27 sed misso spiculatore prcepit afferri caput ejus in disco. Et decollavit eum in carcere, 28 et attulit caput ejus in disco : et dedit illud puell, et puella dedit matri su. 29 Quo audito, discipuli ejus venerunt, et tulerunt corpus ejus : et posuerunt illud in monumento.

30 Et convenientes Apostoli ad Jesum, renuntiaverunt ei omnia qu egerant, et docuerant. 31 Et ait illis : Venite seorsum in desertum locum, et requiescite pusillum. Erant enim qui veniebant et redibant multi : et nec spatium manducandi habebant. 32 Et ascendentes in navim, abierunt in desertum locum seorsum. 33 Et viderunt eos abeuntes, et cognoverunt multi : et pedestres de omnibus civitatibus concurrerunt illuc, et prvenerunt eos. 34 Et exiens vidit turbam multam Jesus : et misertus est super eos, quia erant sicut oves non habentes pastorem, et cpit docere multa.

35 Et cum jam hora multa fieret, accesserunt discipuli ejus, dicentes : Desertus est locus hic, et jam hora prteriit : 36 dimitte illos, ut euntes in proximas villas et vicos, emant sibi cibos, quos manducent. 37 Et respondens ait illis : Date illis vos manducare. Et dixerunt ei : Euntes emamus ducentis denariis panes, et dabimus illis manducare. 38 Et dicit eis : Quot panes habetis ? ite, et videte. Et cum cognovissent, dicunt : Quinque, et duos
14

dwie ryby. 39 I rozkaza im posadzi wszystkich gromadami na zielonej trawie. 40 I siedli gromadami po stu i po pidziesiciu. 41 A wziwszy pi chlebw i dwie ryby, wejrzawszy w niebo, bogosawi, i ama chleb, i dawa uczniom swoim, aby przed nich kadli, i dwie ryby podzieli wszystkim. 42 I jedli wszyscy, i najedli si. 43 I zebrali ostatki, dwanacie koszw penych uomkw i z ryb. 44 A tych, ktrzy jedli, byo pi tysicy mczyzn. CHODZI PO MORZU. 45 I wnet przymusi uczniw swoich wstpi w d, aby go wyprzedzili za morze do Betsaidy, aby on rozpuci lud. 46 A rozpuciwszy ich odszed na gr modli si. 47 I gdy nasta wieczr, bya d w porodku morza, a on sam na ziemi. 48 A widzc ich, jak si trudzili przy wiosowaniu (bo im by wiatr przeciwny), okoo czwartej stray nocnej przyszed do nich, chodzc po morzu, i chcia ich min. 49 Lecz oni, skoro go ujrzeli chodzcego po morzu, mniemali, e to bya zjawa, i zakrzyknli. 50 Albowiem wszyscy go widzieli, i zatrwoyli si. A natychmiast przemwi do nich, i rzek im : Ufajcie, jam jest, nie lkajcie si! 51 I wstpi do nich w d, i usta wiatr. I tym bardziej zdumiewali si sami w sobie. 52 Nie zrozumieli bowiem co do chlebw, gdy serce ich byo zalepione. UZDRAWIA NIEMOCNYCH. 53 A gdy si przeprawili, przyszli do ziemi Genezaret, i przybili do brzegu. 54 Skoro wyszli z odzi, natychmiast go poznali. 55 I przebiegajc ca t okolic, poczli na oach przynosi le si majcych, gdzie usyszeli, e jest. 56 A gdziekolwiek wchodzi do wsi, albo do zagrd albo miast, kadli niemocnych na ulicach, i prosili go, aby si dotknli cho kraju szaty jego; i wszyscy, ktrzy si go dotknli, zdrowymi si stawali.

pisces. 39 Et prcepit illis ut accumbere facerent omnes secundum contubernia super viride fnum. 40 Et discubuerunt in partes per centenos et quinquagenos. 41 Et acceptis quinque panibus et duobus pisces, intuens in clum, benedixit, et fregit panes, et dedit discipulis suis, ut ponerent ante eos : et duos pisces divisit omnibus. 42 Et manducaverunt omnes, et saturati sunt. 43 Et sustulerunt reliquias, fragmentorum duodecim cophinos plenos, et de piscibus. 44 Erant autem qui manducaverunt quinque millia virorum. 45 Et statim cogit discipulos suos ascendere navim, ut prcederent eum trans fretum ad Bethsaidam, dum ipse dimitteret populum. 46 Et cum dimisisset eos, abiit in montem orare. 47 Et cum sero esset, erat navis in medio mari et ipse solus in terra. 48 Et videns eos laborantes in remigando (erat enim ventus contrarius eis) et circa quartam vigiliam noctis venit ad eos ambulans supra mare : et volebat prterire eos. 49 At illi ut viderunt eum ambulantem supra mare, putaverunt phantasma esse, et exclamaverunt. 50 Omnes enim viderunt eum, et conturbati sunt. Et statim locutus est cum eis, et dixit eis : Confidite, ego sum : nolite timere. 51 Et ascendit ad illos in navim, et cessavit ventus. Et plus magis intra se stupebant : 52 non enim intellexerunt de panibus : erat enim cor eorum obccatum.

53 Et cum transfretassent, venerunt in terram Genesareth, et applicuerunt. 54 Cumque egressi essent de navi, continuo cognoverunt eum : 55 et percurrentes universam regionem illam, cperunt in grabatis eos, qui se male habebant, circumferre, ubi audiebant eum esse. 56 Et quocumque introibat, in vicos, vel in villas aut civitates, in plateis ponebant infirmos, et deprecabantur eum, ut vel fimbriam vestimenti ejus tangerent, et quotquot tangebant eum, salvi fiebant.

15

7
KARCI FARYZEUSZW. 1 I zeszli si do niego faryzeusze i niektrzy z doktorw, co przyszli z Jerozolimy. 2 A ujrzawszy niektrych z uczniw jego, jedzcych chleb pospolitymi, to jest, nieumytymi rkami, ganili ich. 3 Faryzeusze bowiem i wszyscy ydzi bez czstego umywania rk nie jedz, trzymajc si podania starszych. 4 I wracajc z rynku nie jedz, dopki si nie umyj ; i wiele jest innych rzeczy, ktre im do zachowania s podane: umywania kubkw i dzbankw i naczy miedzianych i ek. 5 I pytali go faryzeusze i doktorowie : Czemu uczniowie twoi nie postpuj wedug podania starszych, ale jedz chleb pospolitymi rkami? 6 On za odpowiadajc, rzek im : Dobrze Izajasz o was obudnikach prorokowa, jak jest napisane : "Lud ten czci mi wargami, ale serce ich daleko jest ode mnie. 7 Lecz prno mnie czcz, uczc nauk i przykaza ludzkich." 8 Albowiem opuciwszy przykazanie Boe, trzymacie si podania ludzkiego, umywania dzbankw i kubkw; i wiele innych rzeczy tym podobnych czynicie. 9 I mwi im : Cakiem udaremniacie przykazanie Boe, aby zachowa podanie wasze. 10 Mojesz bowiem powiedzia : "Czcij ojca twego i matk twoj," i "Kto by zorzeczy ojcu albo matce, niech mierci umrze." 11 A wy mwicie: Jeliby czowiek rzek ojcu albo matce : Korban (to znaczy dar), ktry jest ode mnie, tobie pomocny bdzie; 12 i nie pozwalacie mu nic wicej czyni dla ojca albo matki, 13 niweczc sowo Boe tym podaniem waszym, ktrecie przekazali; i wiele rzeczy tym podobnych czynicie. CO PLUGAWI CZOWIEKA. 14 A przywoawszy znw rzesze, mwi im: Suchajcie mnie wszyscy, a zrozumiejcie. 15 Nie ma adnej rzeczy zewntrz czowieka, ktra by, wchodzc we, splugawi go moga ; lecz rzeczy, ktre wychodz z czowieka, te s, ktre plami czowieka. 16 Jeli kto ma

1 Et conveniunt ad eum pharisi, et quidam de scribis, venientes ab Jerosolymis. 2 Et cum vidissent quosdam ex discipulis ejus communibus manibus, id est non lotis, manducare panes, vituperaverunt. 3 Pharisi enim, et omnes Judi, nisi crebro laverint manus, non manducant, tenentes traditionem seniorum : 4 et a foro nisi baptizentur, non comedunt : et alia multa sunt, qu tradita sunt illis servare, baptismata calicum, et urceorum, et ramentorum, et lectorum : 5 et interrogabant eum pharisi et scrib : Quare discipuli tui non ambulant juxta traditionem seniorum, sed communibus manibus manducant panem ? 6 At ille respondens, dixit eis : Bene prophetavit Isaias de vobis hypocritis, sicut scriptum est : Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me : 7 in vanum autem me colunt, docentes doctrinas, et prcepta hominum. 8 Relinquentes enim mandatum Dei, tenetis traditionem hominum, baptismata urceorum et calicum : et alia similia his facitis multa. 9 Et dicebat illis : Bene irritum facitis prceptum Dei, ut traditionem vestram servetis. 10 Moyses enim dixit : Honora patrem tuum, et matrem tuam. Et : Qui maledixerit patri, vel matri, morte moriatur. 11 Vos autem dicitis : Si dixerit homo patri, aut matri, Corban (quod est donum) quodcumque ex me, tibi profuerit : 12 et ultra non dimittitis eum quidquam facere patri suo, aut matri, 13 rescindentes verbum Dei per traditionem vestram, quam tradidistis : et similia hujusmodi multa facitis.

14 Et advocans iterum turbam, dicebat illis : Audite me omnes, et intelligite. 15 Nihil est extra hominem introiens in eum, quod possit eum coinquinare, sed qu de homine procedunt illa sunt qu communicant hominem. 16 Si quis habet aures audiendi,
16

uszy do suchania, niechaj sucha. 17 A gdy od rzeszy wszed do domu, pytali go uczniowie jego o przypowie. 18 I rzek im : Take i wy nierozumni jestecie? Nie rozumiecie, i nic z tego co z zewntrz wchodzi w czowieka, nie moe go splami, 19 bo nie wchodzi w serce jego, ale w brzuch idzie, i do wychodu odchodzi, czyszczc wszystkie potrawy? 20 I powiada, e co wychodzi z czowieka, to plami czowieka. 21 Gdy z wntrza, z serca ludzkiego wychodz myli ze, cudzostwa, porubstwa, zabjstwa, 22 kradziee, akomstwa, zoci, zdrada, bezwstyd, ze spojrzenia, blunierstwa, pycha, gupota. 23 Wszystko to ze z wewntrz pochodzi i plami czowieka. UZDRAWIA CRK CHANANEJKI. 24 A stamtd powstawszy, odszed w granice Tyru i Sydonu. I wszedszy w dom, nie chcia, aby to kto wiedzia, lecz ukry si nie mg. 25 Gdy skoro tylko usyszaa o nim niewiasta, ktrej crka miaa ducha nieczystego, wesza i upada do ng jego. 26 Bya to niewiasta pogaska, rodem Syrofenicjanka. I prosia go, aby wyrzuci czarta z jej crki. 27 A on jej rzek: Pozwl pierwej naje si dzieciom; bo nie dobrze jest bra chleb dzieciom i rzuca psom. 28 Lecz ona odpowiedziaa i rzeka mu : I owszem Panie, bo i szczenita jadaj pod stoem z okruszyn dzieci. 29 I rzek jej : Dla tego sowa id, wyszed czart z crki twojej. 30 A gdy odesza do domu swego, znalaza dzieweczk lec na ou, i e czart wyszed. UZDRAWIA GUCHONIEMEGO. 31 A wyszedszy znowu z granic Tyru, przyszed przez Sydon do Morza Galilejskiego poprzez granice Dekapolu. 32 I przywiedli mu guchoniemego i prosili go, aby na rk woy. 33 A wziwszy go na stron od rzeszy, wpuci palce swoje w uszy jego i splunwszy, dotkn jzyka jego. 34 A wejrzawszy w niebo, westchn i rzek mu : Effetha! to znaczy : Otwrz si. 35 I wnet

audiat. 17 Et cum introisset in domum a turba, interrogabant eum discipuli ejus parabolam. 18 Et ait illis : Sic et vos imprudentes estis ? Non intelligitis quia omne extrinsecus introiens in hominem, non potest eum communicare : 19 quia non intrat in cor ejus, sed in ventrum vadit, et in secessum exit, purgans omnes escas ? 20 Dicebat autem, quoniam qu de homine exeunt, illa communicant hominem. 21 Ab intus enim de corde hominum mal cogitationes procedunt, adulteria, fornicationes, homicidia, 22 furta, avariti, nequiti, dolus, impudiciti, oculus malus, blasphemia, superbia, stultitia. 23 Omnia hc mala ab intus procedunt, et communicant hominem.

24 Et inde surgens abiit in fines Tyri et Sidonis : et ingressus domum, neminem voluit scire, et non potuit latere. 25 Mulier enim statim ut audivit de eo, cujus filia habebat spiritum immundum, intravit, et procidit ad pedes ejus. 26 Erat enim mulier gentilis, Syrophnissa genere. Et rogabat eum ut dmonium ejiceret de filia ejus. 27 Qui dixit illi : Sine prius saturari filios : non est enim bonum sumere panem filiorum, et mittere canibus. 28 At illa respondit, et dixit illi : Utique Domine, nam et catelli comedunt sub mensa de micis puerorum. 29 Et ait illi : Propter hunc sermonem vade : exiit dmonium a filia tua. 30 Et cum abiisset domum suam, invenit puellam jacentem supra lectum, et dmonium exiisse.

31 Et iterum exiens de finibus Tyri, venit per Sidonem ad mare Galil inter medios fines Decapoleos. 32 Et adducunt ei surdum, et mutum, et deprecabantur eum, ut imponat illi manum. 33 Et apprehendens eum de turba seorsum, misit digitos suos in auriculas ejus : et exspuens, tetigit linguam ejus : 34 et suscipiens in clum, ingemuit, et ait illi : Ephphetha, quod est, Adaperire. 35 Et statim
17

otworzyy si uszy jego i rozwizay si wizy jzyka jego i mwi dobrze. 36 I przykaza im, aby nikomu nie opowiadali. Ale im wicej on zakazywa, tym jeszcze wicej rozgaszali, 37 i tym bardziej dziwili si, mwic : Dobrze wszystko uczyni, i guchym przywrci such i niemym mow.

apert sunt aures ejus, et solutum est vinculum lingu ejus, et loquebatur recte. 36 Et prcepit illis ne cui dicerent. Quanto autem eis prcipiebat, tanto magis plus prdicabant : 37 et eo amplius admirabantur, dicentes : Bene omnia fecit : et surdos fecit audire, et mutos loqui.

8
POWTRNIE CHLEB ROZMNAA. 1 W owe dni znowu, gdy bya wielka rzesza, a nie mieli co je, wezwawszy uczniw swoich, rzek im : 2 a1 mi ludu, bo oto ju trzy dni trwaj przy mnie, a nie maj co je. 3 A jeli ich puszcz godnych do domw ich, ustan w drodze ; bo niektrzy z nich przyszli z daleka. 4 I odpowiedzieli mu uczniowie jego: Skde bdzie mg ich kto tu na pustyni nakarmi chlebem? 5 I zapyta ich : Wiele chlebw macie? A oni rzekli : Siedem. 6 I rozkaza rzeszy usi na ziemi. A wziwszy siedem chlebw, dziki czynic, ama i dawa uczniom swoim, aby przed nich kadli ; i kadli przed rzesz. 7 Mieli te i troch rybek, i te pobogosawi i kaza przed nimi pooy. 8 I jedli i najedli si, i zebrali, co byo uomkw, siedem koszw. 9 A tych, co jedli, byo okoo czterech tysicy ; i odprawi ich.

1 In diebus illis iterum cum turba multa esset, nec haberent quod manducarent, convocatis discipulis, ait illis : 2 Misereor super turbam : quia ecce jam triduo sustinent me, nec habent quod manducent : 3 et si dimisero eos jejunos in domum suam, deficient in via : quidam enim ex eis de longe venerunt. 4 Et responderunt ei discipuli sui : Unde illos quis poterit saturare panibus in solitudine ? 5 Et interrogavit eos : Quot panes habetis ? Qui dixerunt : Septem. 6 Et prcepit turb discumbere super terram. Et accipiens septem panes, gratias agens fregit, et dabat discipulis suis ut apponerent, et apposuerunt turb. 7 Et habebant pisciculos paucos : et ipsos benedixit, et jussit apponi. 8 Et manducaverunt, et saturati sunt, et sustulerunt quod superaverat de fragmentis, septem sportas. 9 Erant autem qui manducaverunt, quasi quatuor millia : et dimisit eos.

PRZESTRZEGA PRZED KWASEM FARYZEJSKIM. 10 I zaraz wsiadszy do odzi z uczniami swoimi, przyby w strony Dalmanuty. 11 I wyszli faryzeusze i poczli si z nim spiera, kuszc go, i domagali si od niego znaku z nieba. 12 A westchnwszy w duchu, rzek: Czemu to plemi znaku szuka? Zaprawd powiadam wam, nie bdzie dany aden znak temu plemieniu. 13 A opuciwszy ich, wstpi znowu w d i puci si za morze. 14 I zapomnieli wzi chleba, i nie mieli z sob tylko jeden chleb w odzi. 15 I przykazywa im, mwic: Baczcie i strzecie si kwasu faryzejskiego i kwasu 10 Et statim ascendens navim cum discipulis suis, venit in partes Dalmanutha. 11 Et exierunt pharisi, et cperunt conquirere cum eo, qurentes ab illo signum de clo, tentantes eum. 12 Et ingemiscens spiritu, ait : Quid generatio ista signum qurit ? Amen dico vobis, si dabitur generationi isti signum. 13 Et dimittens eos, ascendit iterum navim et abiit trans fretum. 14 Et obliti sunt panes sumere : et nisi unum panem non habebant secum in navi. 15 Et prcipiebat eis, dicens : Videte, et cavete a fermento pharisorum, et fermento Herodis. 16 Et cogitabant ad
18

Herodowego. 16 I myleli midzy sob, mwic : e chleba nie mamy. 17 Co poznawszy Jezus, rzek im : C mylicie, e chleba nie macie? Jeszcze nie poznajecie ani rozumiecie? Jeszcze macie serce wasze zalepione? 18 Oczy majc, nie widzicie, i uszy majc, nie syszycie? Ani nie pamitacie, 19 gdy pi chlebw poamaem dla piciu tysicy, wielecie odnieli koszw penych uomkw? Rzekli mu : Dwanacie. 20 A gdy siedem chlebw dla czterech tysicy, wielecie koszw uomkw zebrali? I rzekli mu : Siedem. 21 I powiedzia im : Jake jeszcze nie rozumiecie? PRZYWRACA WZROK LEPEMU. 22 I przybyli do Betsaidy i przywiedli mu lepego i prosili, aby si go dotkn. 23 A ujwszy lepego za rk, wywid go poza wiosk ; a plunwszy na oczy jego, pooywszy na rce swoje, spyta go, czy co widzi. 24 A on spogldajc, rzek : Widz ludzi jako drzewa chodzcych. 25 Potem znowu pooy rce na oczy jego i pocz widzie i zosta uzdrowiony, tak e widzia wszystko jasno. 26 I odesa go do domu jego, mwic: Id do domu swego, a jeli wejdziesz do wsi, nikomu nie mw. WYZNANIE PIOTRA. 27 I wyszed Jezus i uczniowie jego ku miasteczku Cezarei Filipa, a po drodze pyta uczniw swoich, mwic im: Kim powiadaj mnie by ludzie? 28 A oni mu odpowiedzieli, mwic : Janem Chrzcicielem, inni Eliaszem, a inni jakby jednym z prorokw. 29 Wtedy im rzek : A wy kim mnie by powiadacie? A odpowiadajc Piotr, rzek mu : Ty jest Chrystus. 30 I zagrozi im, aby o nim nikomu nie mwili. 31 I pocz ich naucza, i potrzeba, eby Syn Czowieczy wiele cierpia, i by wzgardzony od starszych i od przedniejszych kapanw i od doktorw, i zabity, a po trzech dniach eby zmartwychwsta. 32 A mwi te sowa otwarcie. I wziwszy go Piotr, pocz go karci. 33 A on obrciwszy si i spojrzawszy na uczniw swoich, zgromi Piotra, mwic :

alterutrum, dicentes : quia panes non habemus. 17 Quo cognito, ait illis Jesus : Quid cogitatis, quia panes non habetis ? nondum cognoscetis nec intelligitis ? adhuc ccatum habetis cor vestrum ? 18 oculos habentes non videtis ? et aures habentes non auditis ? nec recordamini, 19 quando quinque panes fregi in quinque millia : quot cophinos fragmentorum plenos sustulistis ? Dicunt ei : Duodecim. 20 Quando et septem panes in quatuor millia : quot sportas fragmentorum tulistis ? Et dicunt ei : Septem. 21 Et dicebat eis : Quomodo nondum intelligitis ?

22 Et veniunt Bethsaidam, et adducunt ei ccum, et rogabant eum ut illum tangeret. 23 Et apprehensa manu cci, eduxit eum extra vicum : et exspuens in oculos ejus impositis manibus suis, interrogavit eum si quid videret. 24 Et aspiciens, ait : Video homines velut arbores ambulantes. 25 Deinde iterum imposuit manus super oculos ejus : et cpit videre : et restitutus est ita ut clare videret omnia. 26 Et misit illum in domum suam, dicens : Vade in domum tuam : et si in vicum introieris, nemini dixeris.

27 Et egressus est Jesus, et discipuli ejus in castella Csare Philippi : et in via interrogabat discipulos suos, dicens eis : Quem me dicunt esse homines ? 28 Qui responderunt illi, dicentes : Joannem Baptistam, alii Eliam, alii vero quasi unum de prophetis. 29 Tunc dicit illis : Vos vero quem me esse dicitis ? Respondens Petrus, ait ei : Tu es Christus. 30 Et comminatus est eis, ne cui dicerent de illo. 31 Et cpit docere eos quoniam oportet Filium hominis pati multa, et reprobari a senioribus, et a summis sacerdotibus et scribis, et occidi : et post tres dies resurgere. 32 Et palam verbum loquebatur. Et apprehendens eum Petrus, cpit increpare eum. 33 Qui conversus, et videns discipulos suos, comminatus est Petro, dicens : Vade retro me Satana,
19

Id za mn, szatanie! bo nie rozumiesz tego, quoniam non sapis qu Dei sunt, sed qu co jest Boe, ale co jest ludzkie. sunt hominum. POLECA KRZY. 34 I zebrawszy rzesz z uczniami swymi, rzek im: Jeli kto chce i za mn, niech zaprze samego siebie, a wemie krzy swj i niech mi naladuje. 35 Albowiem kto by chcia zachowa dusz swoj, straci j, a kto by straci dusz swoj dla mnie i dla ewangelii, zachowa j. 36 C bowiem pomoe czowiekowi, choby cay wiat pozyska, a na duszy swojej szkod ponis? 37 Albo co w zamian da czowiek za dusz swoj? 38 Albowiem kto by si wstydzi mnie i sw moich midzy plemieniem tym cudzoonym i grzesznym, zawstydzi si go i Syn Czowieczy, gdy przyjdzie w chwale Ojca swego z anioami witymi. 39 I mwi im : Zaprawd powiadam wam, e s niektrzy z tych tu stojcych, co nie zaznaj mierci a ujrz krlestwo Boe przychodzce w mocy. 34 Et convocata turba cum discipulis suis, dixit eis : Si quis vult me sequi, deneget semetipsum : et tollat crucem suam, et sequatur me. 35 Qui enim voluerit animam suam salvam facere, perdet eam : qui autem perdiderit animam suam propter me, et Evangelium, salvam faciet eam. 36 Quid enim proderit homini, si lucretur mundum totum et detrimentum anim su faciat ? 37 Aut quid dabit homo commutationis pro anima sua ? 38 Qui enim me confusus fuerit, et verba mea in generatione ista adultera et peccatrice, et Filius hominis confundetur eum, cum venerit in gloria Patris sui cum angelis sanctis. 39 Et dicebat illis : Amen dico vobis, quia sunt quidam de hic stantibus, qui non gustabunt mortem donec videant regnum Dei veniens in virtute.

9
PRZEMIENIENIE NA GRZE. 1 A po szeciu dniach wzi Jezus Piotra i Jakuba i Jana, i zaprowadzi ich na gr wysok samych osobno, i przemieni si przed nimi. 2 A szaty jego stay si janiejce i bardzo biae jako nieg, jakich pilniarz na ziemi wybieli nie moe. 3 I ukaza si Eliasz z Mojeszem i rozmawiali z Jezusem. 4 A odpowiadajc Piotr, rzek Jezusowi : Rabbi! Dobrze nam tu by, i uczymy trzy przybytki, tobie jeden, a Mojeszowi jeden i Eliaszowi jeden. 5 Albowiem nie wiedzia, co mwi ; bo byli bojani zdjci. 6 I powsta obok, ktry ich zasoni, i przyszed z oboku gos mwicy : Ten jest Syn mj najmilszy, jego suchajcie. 7 I obejrzawszy si zaraz, nikogo wicej nie zobaczyli tylko samego Jezusa przy sobie. 8 A gdy zstpowali z gry, rozkaza im, aby nikomu nie opowiadali, co widzieli, dopki Syn Czowieczy nie zmartwychwstanie. 9 I zachowali to zlecenie u siebie, pytajc si

1 Et post dies sex assumit Jesus Petrum, et Jacobum, et Joannem, et ducit illos in montem excelsum seorsum solos, et transfiguratus est coram ipsis. 2 Et vestimenta ejus facta sunt splendentia, et candida nimis velut nix, qualia fullo non potest super terram candida facere. 3 Et apparuit illis Elias cum Moyse : et erant loquentes cum Jesu. 4 Et respondens Petrus, ait Jesu : Rabbi, bonum est nos hic esse : et faciamus tria tabernacula, tibi unum, et Moysi unum, et Eli unum. 5 Non enim sciebat quid diceret : erant enim timore exterriti. 6 Et facta est nubes obumbrans eos : et venit vox de nube, dicens : Hic est Filius meus carissimus : audite illum. 7 Et statim circumspicientes, neminem amplius viderunt, nisi Jesum tantum secum. 8 Et descendentibus illis de monte, prcepit illis ne cuiquam qu vidissent, narrarent : nisi cum Filius hominis a mortuis resurrexerit. 9
20

midzy sob, co by znaczyo : kiedy zmartwychwstanie? 10 I pytali go, mwic : C tedy faryzeusze i doktorowie powiadaj, e potrzeba, aby pierwej przyszed Eliasz? 11 A on odpowiadajc, rzek im : Gdy Eliasz wpierw przyjdzie, naprawi wszystko; ale jake jest napisane o Synu Czowieczym, e wiele wycierpi i bdzie wzgardzony? 12 Ale powiadam wam, e i Eliasz przyszed (i uczynili z nim, cokolwiek chcieli), jako o nim jest napisane. UZDROWIENIE OPTANEGO. 13 A gdy przyszed do swych uczniw, ujrza wielk rzesz okoo nich i doktorw spierajcych si z nimi. 14 I lud cay wnet ujrzawszy Jezusa, zdumia si i zlkli si, a przybiegajc, witali go. 15 I spyta ich : O co si spieracie midzy sob? 16 A odpowiadajc jeden z rzeszy, rzek : Nauczycielu! Przywiodem do ciebie syna mego, ktry ma ducha niemego. 17 Ktry gdziekolwiek go napadnie, rzuca go o ziemi i pieni si i zgrzyta zbami i drtwieje; i mwiem uczniom twym, aby go wyrzucili, a nie mogli. 18 A on odpowiadajc im, rzek : O plemi niewierne! Dokde wrd was bd? Dokde was cierpie bd? Przyniecie go do mnie. 19 I przynieli go. A gdy go ujrza, natychn1iast duch zacz go targa ; a upadszy na ziemi, tarza si, pienic si. 20 I spyta ojca jego: Od jak dawna to mu si przydarzyo? A on odpowiedzia : Od dziecistwa. 21 I czsto wrzuca go w ogie i w wod, aby go zgubi ; ale jeli co moesz, ratuj nas, litujc si nad nami. 22 Jezus za rzek mu : Jeli moesz uwierzy, wszystko moliwe jest wierzcemu. 23 I natychmiast ojciec chopca zawoawszy, mwi ze zami : Wierz, Panie! Wspom niedowiarstwo moje. 24 A Jezus widzc, e si rzesza zbiega, nakaza duchowi nieczystemu, mwic mu : Guchy i niemy duchu! Ja tobie rozkazuj, wyjd z niego,i nie wchod we wicej. 25 A krzyknwszy i bardzo go stargawszy, wyszed z niego ; i sta si jakby umary, tak e wielu mwio, e umar. 26 Jezus za

Et verbum continuerunt apud se : conquirentes quid esset, cum a mortuis resurrexerit. 10 Et interrogabant eum, dicentes : Quid ergo dicunt pharisi et scrib, quia Eliam oportet venire primum ? 11 Qui respondens, ait illis : Elias cum venerit primo, restituet omnia : et quomodo scriptum est in Filium hominis, ut multa patiatur et contemnatur. 12 Sed dico vobis quia et Elias venit (et fecerunt illi qucumque voluerunt) sicut scriptum est de eo.

13 Et veniens ad discipulos suos, vidit turbam magnam circa eos, et scribas conquirentes cum illis. 14 Et confestim omnis populus videns Jesum, stupefactus est, et expaverunt, et accurrentes salutabant eum. 15 Et interrogavit eos : Quid inter vos conquiritis ? 16 Et respondens unus de turba, dixit : Magister, attuli filium meum ad te habentem spiritum mutum : 17 qui ubicumque eum apprehenderit, allidit illum, et spumat, et stridet dentibus, et arescit : et dixi discipulis tuis ut ejicerent illum, et non potuerunt. 18 Qui respondens eis, dixit : O generatio incredula, quamdiu apud vos ero ? quamdiu vos patiar ? afferte illum ad me. 19 Et attulerunt eum. Et cum vidisset eum, statim spiritus conturbavit illum : et elisus in terram, volutabatur spumans. 20 Et interrogavit patrem ejus : Quantum temporis est ex quo ei hoc accidit ? At ille ait : Ab infantia : 21 et frequenter eum in ignem, et in aquas misit ut eum perderet : sed si quid potes, adjuva nos, misertus nostri. 22 Jesus autem ait illi : Si potes credere, omnia possibilia sunt credenti. 23 Et continuo exclamans pater pueri, cum lacrimis aiebat : Credo, Domine ; adjuva incredulitatem meam. 24 Et cum videret Jesus concurrentem turbam, comminatus est spiritui immundo, dicens illi : Surde et mute spiritus, ego prcipio tibi, exi ab eo : et amplius ne introas in eum. 25 Et exclamans, et multum discerpens eum, exiit ab eo, et factus est sicut mortuus, ita ut multi dicerent : Quia mortuus est. 26 Jesus autem tenens manum ejus
21

ujwszy go za rk, podnis go, i wsta. 27 A gdy wszed do domu, uczniowie jego spytali go na osobnoci: Czemu my nie moglimy go wyrzuci? 28 I rzek im: Ten rodzaj adnym sposobem wyj nie moe, tylko przez modlitw i post. ZAPOWIED MKI. 29 I Wyszedszy stamtd, przechodzili przez Galile, a nie chcia, aby kto wiedzia. 30 Uczy za uczniw swoich i mwi im, e Syn Czowieczy bdzie wydany w rce ludzkie i zabij go, a zabity, trzeciego dnia zmartwychwstanie. 31 Lecz oni nie rozumieli tego sowa, a bali si go pyta. ZALECENIE POKORY. 32 I przyszed do Kafarnaum. A gdy byli w domu, spyta ich: O czym rozmawialicie w drodze? 33 Lecz oni milczeli ; albowiem w drodze spierali si midzy sob, kto by z nich by wikszy. 34 A usiadszy, wezwa dwunastu i rzek im : Jeli kto chce by pierwszy, bdzie ze wszystkich ostatni i sug wszystkich. 35 I wziwszy dzieci, postawi je wpord nich i objwszy je, rzek im : 36 Ktokolwiek przyjmie jedno z takich dziatek w imi moje, mnie przyjmuje, a ktokolwiek mnie przyjmuje, nie mnie przyjmuje, ale tego, ktry mnie posa. DOBRE CZYNY W IMI JEZUSA. 37 Odpowiedzia mu Jan, mwic : Nauczycielu! Widzielimy jednego, ktry nie chodzi z nami, wyrzucajcego czarty w imi twoje i zakazalimy mu. 38 A Jezus rzek: Nie zakazujcie mu, albowiem nikt, co by czyni cuda w imi moje, nie bdzie mg prdko le mwi o mnie. 39 Kto bowiem nie jest przeciwko wam, za wami jest. 40 Albowiem ktokolwiek da wam kubek wody do picia w imi moje, dlatego ecie Chrystusowi, zaprawd powiadam wam, nie utraci zapaty swojej.

elevavit eum, et surrexit. 27 Et cum introisset in domum, discipuli ejus secreto interrogabant eum : Quare nos non potuimus ejicere eum ? 28 Et dixit illis : Hoc genus in nullo potest exire, nisi in oratione et jejunio.

29 Et inde profecti prtergrediebantur Galilam : nec volebat quemquam scire. 30 Docebat autem discipulos suos, et dicebat illis : Quoniam Filius hominis tradetur in manus hominum, et occident eum, et occisus tertia die resurget. 31 At illi ignorabant verbum : et timebant interrogare eum.

32 Et venerunt Capharnaum. Qui cum domi essent, interrogabat eos : Quid in via tractabatis ? 33 At illi tacebant : siquidem in via inter se disputaverunt : quis eorum major esset. 34 Et residens vocavit duodecim, et ait illis : Si quis vult primus esse, erit omnium novissimus, et omnium minister. 35 Et accipiens puerum, statuit eum in medio eorum : quem cum complexus esset, ait illis : 36 Quisquis unum ex hujusmodi pueris receperit in nomine meo, me recipit : et quicumque me susceperit, non me suscipit, sed eum qui misit me.

37 Respondit illi Joannes, dicens : Magister, vidimus quemdam in nomine tuo ejicientem dmonia, qui non sequitur nos, et prohibuimus eum. 38 Jesus autem ait : Nolite prohibere eum : nemo est enim qui faciat virtutem in nomine meo, et possit cito male loqui de me : 39 qui enim non est adversum vos, pro vobis est. 40 Quisquis enim potum dederit vobis calicem aqu in nomine meo, quia Christi estis : amen dico vobis, non perdet mercedem suam.

22

POTPIENIE ZGORSZENIA. 41 A ktokolwiek zgorszyby jednego z tych maluczkich, wierzcych we mnie, lepiej by mu byo, eby mu uwizano kamie myski u szyi jego i wrzucono go w morze. 42 A jeliby rka twoja gorszya ci, odetnij j; lepiej ci jest wej do ycia uomnym, ni majc obie rce, i do pieka w ogie nieugaszony, 43 gdzie robak ich nie umiera, a ogie nie ganie. 44 I jeli noga twoja gorszy ci, utnij j; lepiej ci jest wej chromym do ycia wiecznego, ni majc obie nogi, by wrzuconym do pieka ognia nieugaszonego, 45 gdzie robak ich nie umiera, a ogie nie ganie. 46 A jeli oko twoje gorszy ci, wyup je ; lepiej ci jest wej jednookim do krlestw Boego, ni majc dwoje oczu, by wrzuconym do pieka ognistego, 47 gdzie robak ich nie umiera a ogie nie ganie. 48 Albowiem kady ogniem bdzie posolony i kada ofiara bdzie sol posolona. 49 Dobra jest sl, ale jeli sl niesona bdzie, czyme j przyprawicie? Miejcie w sobie sl, a pokj miejcie midzy sob. CZC III (10,1-13,37) ZBAWICIEL IDZIE DO JEROZOLIMY NA OSTATNI PASCH 41 Et quisquis scandalizaverit unum ex his pusillis credentibus in me : bonum est ei magis si circumdaretur mola asinaria collo ejus, et in mare mitteretur. 42 Et si scandalizaverit te manus tua, abscide illam : bonum est tibi debilem introire in vitam, quam duas manus habentem ire in gehennam, in ignem inextinguibilem, 43 ubi vermis eorum non moritur, et ignis non extinguitur. 44 Et si pes tuus te scandalizat, amputa illum : bonum est tibi claudum introire in vitam ternam, quam duos pedes habentem mitti in gehennam ignis inextinguibilis, 45 ubi vermis eorum non moritur, et ignis non extinguitur. 46 Quod si oculus tuus scandalizat te, ejice eum : bonum est tibi luscum introire in regnum Dei, quam duos oculos habentem mitti in gehennam ignis, 47 ubi vermis eorum non moritur, et ignis non extinguitur. 48 Omnis enim igne salietur, et omnis victima sale salietur. 49 Bonum est sal : quod si sal insulsum fuerit, in quo illud condietis ? Habete in vobis sal, et pacem habete inter vos.

10
NIEROZWIZALNO MAESTWA. 1 A stamtd powstawszy, przyszed w granice Judei za Jordanem. I znowu zeszy si do niego rzesze, i swoim zwyczajem znowu je naucza. 2 A przystpiwszy faryzeusze, pytali go, kuszc : Czy godzi si mowi opuci on? 3 On za odpowiadajc, rzek im : Co wam przykaza Mojesz? 4 A oni rzekli: Mojesz pozwoli "napisa list rozwodowy i opuci." 5 Odpowiadajc im Jezus, rzek : Dla twardoci serca waszego napisa wam taki nakaz. 6 Ale od pocztku stworzenia "mczyzn i niewiast uczyni ich" Bg. 7 "Dlatego opuci czowiek ojca swego i

10

1 Et inde exsurgens venit in fines Jud ultra Jordanem : et conveniunt iterum turb ad eum : et sicut consueverat, iterum docebat illos. 2 Et accedentes pharisi interrogabant eum : Si licet viro uxorem dimittere : tentantes eum. 3 At ille respondens, dixit eis : Quid vobis prcepit Moyses ? 4 Qui dixerunt : Moyses permisit libellum repudii scribere, et dimittere. 5 Quibus respondens Jesus, ait : Ad duritiam cordis vestri scripsit vobis prceptum istud : 6 ab initio autem creatur masculum et feminam fecit eos Deus. 7 Propter hoc relinquet homo patrem suum et matrem, et adhrebit ad uxorem suam : 8 et
23

matk, a przyczy si do ony swojej ; 8 i bd dwoje w jednym ciele." Tak wic ju nie s dwoje, ale jedno ciao. 9 Co tedy Bg zczy, niechaj czowiek nie rozcza. 10 A w domu znw o to samo pytali go uczniowie jego. 11 I rzecze im: Ktokolwiek opuciby on swoj, a pojby inn, cudzostwa si dopuszcza przeciwko niej. 12 I jeliby ona opucia ma swojego, a wyszaby za drugiego, cudzooy. CHRYSTUS BOGOSAWI DZIECIOM. 13 I przynoszono mu dziatki, aby si ich dotkn; uczniowie za ajali przynoszcych. 14 A gdy ich ujrza Jezus, oburzy si i rzek im: Dopucie dziatkom przychodzi do mnie, a nie zabraniajcie im; albowiem takich jest krlestwo Boe. 15 Zaprawd mwi wam : Ktokolwiek nie przyjmie krlestwa Boego, jako dzieci, nie wejdzie do niego. 16 I obejmujc je i kadc na nie rce, bogosawi je. WZYWA MODZIECA DO DOSKONAOCI. 17 A gdy wyruszy w drog, jeden przybiegszy, upad na kolana przed nim i pyta go : Nauczycielu dobry! Co mam czyni, aby otrzyma ycie wieczne? 18 Jezus za rzek mu : Czemu mnie zwiesz dobrym? Nikt nie jest dobry, tylko jeden Bg. 19 Znasz przykazania : "Nie cudzo! nie zabijaj! Nie kradnij! Nie mw wiadectwa faszywego! Nie czy zdrady! Czcij ojca twego i matk?" 20 A on odpowiadajc, rzek mu : Nauczycielu! Tego wszystkiego strzegem od modoci mojej. 21 Jezus za wejrzawszy na, umiowa go i rzek mu : Jednego ci nie dostaje; id, sprzedaj, cokolwiek masz i daj ubogim, a bdziesz mia skarb w niebie, i przyjd, naladuj mi. 22 A on zmartwiwszy si tym sowem, odszed smutny; albowiem mia majtnoci wiele.

erunt duo in carne una. Itaque jam non sunt duo, sed una caro. 9 Quod ergo Deus conjunxit, homo non separet. 10 Et in domo iterum discipuli ejus de eodem interrogaverunt eum. 11 Et ait illis : Quicumque dimiserit uxorem suam, et aliam duxerit, adulterium committit super eam. 12 Et si uxor dimiserit virum suum, et alii nupserit, mchatur.

13 Et offerebant illi parvulos ut tangeret illos. Discipuli autem comminabantur offerentibus. 14 Quos cum videret Jesus, indigne tulit, et ait illis : Sinite parvulos venire ad me, et ne prohibueritis eos : talium enim est regnum Dei. 15 Amen dico vobis : Quisquis non receperit regnum Dei velut parvulus, non intrabit in illud. 16 Et complexans eos, et imponens manus super illos, benedicebat eos.

17 Et cum egressus esset in viam, procurrens quidam genu flexo ante eum, rogabat eum : Magister bone, quid faciam ut vitam ternam percipiam ? 18 Jesus autem dixit ei : Quid me dicis bonum ? nemo bonus, nisi unus Deus. 19 Prcepta nosti : ne adulteres, ne occidas, ne fureris, ne falsum testimonium dixeris, ne fraudem feceris, honora patrem tuum et matrem. 20 At ille respondens, ait illi : Magister, hc omnia observavi a juventute mea. 21 Jesus autem intuitus eum, dilexit eum, et dixit ei : Unum tibi deest : vade, qucumque habes vende, et da pauperibus, et habebis thesaurum in clo : et veni, sequere me. 22 Qui contristatus in verbo, abiit mrens : erat enim habens multas possessiones.

24

WYCHWALA UBSTWO. 23 A Jezus spogldajc wokoo, mwi uczniom swoim: Ci, co pienidze maj, o jak trudno wejd do krlestwa Boego! 24 Uczniowie za zdumiewali si na sowa jego. Lecz Jezus znowu odpowiadajc, mwi im : Dzieci! Jak trudno tym, co w pienidzach ufaj, wej do krlestwa Boego. 25 atwiej jest wielbdowi przez ucho igielne przej, anieli bogaczowi wej do krlestwa Boego. 26 A oni tym wicej si dziwili, mwic sami do siebie : I kt moe by zbawiony? 27 A Jezus spojrzawszy na nich, mwi : U ludzi to niemoliwe, ale nie u Boga ; albowiem u Boga wszystko jest moliwe. 28 I pocz mu Piotr mwi : Oto my opucilimy wszystko, i poszlimy za tob. 29 A Jezus odpowiadajc, rzek : Zaprawd mwi wam : Nie ma nikogo, kto by opuci dom, albo braci, albo siostry, albo ojca, albo matk, albo dzieci, albo rol dla mnie i dla ewangelii, 30 eby nie mia wzi stokro tyle, teraz w tym czasie : domw i braci i sistr i matek i dzieci i rl, wrd przeladowa, a w przyszym wieku ycia wiecznego. 31 Wielu za pierwszych bdzie ostatnimi, a ostatnich pierwszymi. ZAPOWIADA PONOWNIE MK. 32 I byli w drodze, wstpujc do Jerozolimy ; a Jezus szed przed nimi, i zdumiewali si, a idc za nim bali si. I znowu wziwszy dwunastu, pocz im mwi, co na niego przyj miao. 33 e oto wstpujemy do Jerozolimy, a Syn Czowieczy bdzie wydany przedniejszym kapanom i doktorom i starszym i ska go na mier i wydadz go poganom. 34 I bd si ze naigrawa, i bd na plwa i ubiczuj go i zabij; a dnia trzeciego zmartwychwstanie. ODRZUCA PROB SYNW ZEBEDEUSZA. 35 I przystpuj do niego Jakub i Jan, synowie Zebedeusza, mwic: Nauczycielu, chcemy, aeby nam uczyni, o cokolwiek prosi bdziemy. 36 Lecz on im rzek: C 35 Et accedunt ad eum Jacobus et Joannes filii Zebedi, dicentes : Magister, volumus ut quodcumque petierimus, facias nobis. 36 At ille dixit eis : Quid vultis ut faciam vobis ?
25

23 Et circumspiciens Jesus, ait discipulis suis : Quam difficile qui pecunias habent, in regnum Dei introibunt ! 24 Discipuli autem obstupescebant in verbis ejus. At Jesus rursus respondens ait illis : Filioli, quam difficile est, confidentes in pecuniis, in regnum Dei introire ! 25 Facilius est camelum per foramen acus transire, quam divitem intrare in regnum Dei. 26 Qui magis admirabantur, dicentes ad semetipsos : Et quis potest salvus fieri ? 27 Et intuens illos Jesus, ait : Apud homines impossibile est, sed non apud Deum : omnia enim possibilia sunt apud Deum. 28 Et cpit ei Petrus dicere : Ecce nos dimisimus omnia, et secuti sumus te. 29 Respondens Jesus, ait : Amen dico vobis : Nemo est qui reliquerit domum, aut fratres, aut sorores, aut patrem, aut matrem, aut filios, aut agros propter me et propter Evangelium, 30 qui non accipiat centies tantum, nunc in tempore hoc : domos, et fratres, et sorores, et matres, et filios, et agros, cum persecutionibus, et in sculo futuro vitam ternam. 31 Multi autem erunt primi novissimi, et novissimi primi.

32 Erant autem in via ascendentes Jerosolymam : et prcedebat illos Jesus, et stupebant : et sequentes timebant. Et assumens iterum duodecim, cpit illis dicere qu essent ei eventura. 33 Quia ecce ascendimus Jerosolymam, et Filius hominis tradetur principibus sacerdotum, et scribis, et senioribus, et damnabunt eum morte, et tradent eum gentibus : 34 et illudent ei, et conspuent eum, et flagellabunt eum, et interficient eum : et tertia die resurget.

chcecie, abym wam uczyni? 37 I rzekli: Daj nam, abymy jeden po prawicy twojej, a drugi po lewicy twej siedzieli w chwale twojej. 38 Jezus za rzek im: Nie wiecie, o co prosicie. Moecie pi kielich, ktry ja pij, albo by ochrzczeni chrztem, ktrym ja si chrzcz? 39 A oni mu odpowiedzieli: Moemy. Jezus za rzek im : Kielich, ktry ja pij, wprawdzie pi bdziecie, i chrztem, ktrym ja si chrzcz, ochrzczeni bdziecie. 40 Ale siedzie po prawicy mojej, albo po lewicy, nie jest moj rzecz da wam, lecz ktrym jest zgotowane. 41 A usyszawszy dziesiciu, zaczo oburza si na Jakuba i Jana. 42 Jezus za wezwawszy ich, mwi im : Wiecie, i ci, ktrzy uchodz za wadcw nad narodami, panuj nad nimi, a ksita ich wadz wywieraj nad nimi. 43 Lecz nie tak jest midzy wami ale ktokolwiek chciaby by wikszym, bdzie sug waszym. 44 A ktokolwiek by midzy wami chcia by pierwszym, bdzie sug wszystkich. 45 Albowiem Syn Czowieczy nie przyszed, aby mu suono, ale aby suy i odda ycie swoje na okup za wielu. UZDRAWIA LEPEGO BARTYMEUSZA. 46 I przyszli do Jerycha. A gdy wychodzi z Jerycha on i uczniowie jego i rzesza wielka, syn Tymeusza, Bartymeusz lepy, siedzia przy drodze, ebrzc. 47 Skoro usysza, e Jezus Nazareski jest, pocz woa i mwi: Jezusie, synu Dawidw, zmiuj si nade mn! 48 I wielu grozio mu, aby milcza, ale on daleko bardziej woa : Synu Dawidw, zmiuj si nade mn! 49 A Jezus stanwszy, kaza go zawoa. I zawoali lepego, mwic mu : Bd dobrej myli, wsta, woa ci. 50 On za rzuciwszy paszcz swj, zerwa si i przyszed do niego. 51 I odpowiadajc Jezus, rzek mu: Co chcesz, abym ci uczyni? lep za rzek mu : Mistrzu, abym przejrza. 52 A Jezus rzek mu: Id, wiara twoja ci uzdrowia. I natychmiast przejrza i poszed za nim drog.

37 Et dixerunt : Da nobis ut unus ad dexteram tuam, et alius ad sinistram tuam sedeamus in gloria tua. 38 Jesus autem ait eis : Nescitis quid petatis : potestis bibere calicem, quem ego bibo, aut baptismo, quo ego baptizor, baptizari ? 39 At illi dixerunt ei : Possumus. Jesus autem ait eis : Calicem quidem, quem ego bibo, bibetis ; et baptismo, quo ego baptizor, baptizabimini : 40 sedere autem ad dexteram meam, vel ad sinistram, non est meum dare vobis, sed quibus paratum est. 41 Et audientes decem, cperunt indignari de Jacobo et Joanne. 42 Jesus autem vocans eos, ait illis : Scitis quia hi, qui videntur principari gentibus, dominantur eis : et principes eorum potestatem habent ipsorum. 43 Non ita est autem in vobis, sed quicumque voluerit fieri major, erit vester minister : 44 et quicumque voluerit in vobis primus esse, erit omnium servus. 45 Nam et Filius hominis non venit ut ministraretur ei, sed ut ministraret, et daret animam suam redemptionem pro multis.

46 Et veniunt Jericho : et proficiscente eo de Jericho, et discipulis ejus, et plurima multitudine, filius Timi Bartimus ccus, sedebat juxta viam mendicans. 47 Qui cum audisset quia Jesus Nazarenus est, cpit clamare, et dicere : Jesu fili David, miserere mei. 48 Et comminabantur ei multi ut taceret. At ille multo magis clamabat : Fili David, miserere mei. 49 Et stans Jesus prcepit illum vocari. Et vocant ccum, dicentes ei : Animquior esto : surge, vocat te. 50 Qui projecto vestimento suo exiliens, venit ad eum. 51 Et respondens Jesus dixit illi : Quid tibi vis faciam ? Ccus autem dixit ei : Rabboni, ut videam. 52 Jesus autem ait illi : Vade, fides tua te salvum fecit. Et confestim vidit, et sequebatur eum in via.

26

11
CHRYSTUS WJEDA DO JEROZOLIMY. 1 A gdy si zbliali do Jerozolimy i do Betanii, u gry Oliwnej, posya dwch z uczniw swoich, 2 i mwi im: Idcie do miasteczka, ktre jest przed wami, a zaraz, wchodzc tam, znajdziecie ol uwizane, na ktrym jeszcze nikt z ludzi nie siedzia ; odwicie je i przywiedcie. 3 A jeliby wam kto rzek : co czynicie? powiedzcie, e Panu go potrzeba, a wnet je tu odele. 4 A poszedszy, znaleli ol uwizane przed bram na dworze na rozdrou i odwizali je. 5 A niektrzy ze stojcych tam mwili im : Co czynicie, odwizujc ol? 6 A oni im odpowiedzieli, jak im by rozkaza Jezus, i pucili im. 7 I przywiedli ol do Jezusa i wkadaj na nie szaty swoje, i wsiad na nie. 8 A wielu sao paszcze swoje na drodze; inni za obcinali gazie z drzew i rzucali na drog. 9 A ci, ktrzy szli naprzd, i ci co z tyu, woali, mwic : "Hosanna, bogosawiony, ktry idzie w imi Paskie!" 10 Bogosawione, ktre nadchodzi, krlestwo ojca naszego Dawida! Hosanna na wysokociach! 11 I wszed do Jerozolimy do wityni, a obejrzawszy wszystko, gdy ju bya wieczorna godzina, wyszed z dwunastoma do Betanii. PRZEKLINA FIG. 12 A nazajutrz, gdy wychodzili z Betanii, uczu gd. 13 I ujrzawszy z daleka fig okryt limi, przyszed, czyby przypadkiem na niej czego nie znalaz. A przyszedszy do niej, nic nie znalaz prcz lici, bo nie bya to pora na figi. 14 I odezwa si do niej, mwic: Niech ju wicej nikt nie je z ciebie owocu na wieki. A syszeli uczniowie jego. WYRZUCA KUPCZCYCH Z WITYNI.

11

1 Et cum appropinquarent Jerosolym et Bethani ad montem Olivarum, mittit duos ex discipulis suis, 2 et ait illis : Ite in castellum, quod contra vos est, et statim intrountes illuc, invenietis pullum ligatum, super quem nemo adhuc hominum sedit : solvite illum, et adducite. 3 Et si quis vobis dixerit : Quid facitis ? dicite, quia Domino necessarius est : et continuo illum dimittet huc. 4 Et abeuntes invenerunt pullum ligatum ante januam foris in bivio : et solvunt eum. 5 Et quidam de illic stantibus dicebant illis : Quid facitis solventes pullum ? 6 Qui dixerunt eis sicut prceperat illis Jesus, et dimiserunt eis. 7 Et duxerunt pullum ad Jesum : et imponunt illi vestimenta sua, et sedit super eum. 8 Multi autem vestimenta sua straverunt in via : alii autem frondes cdebant de arboribus, et sternebant in via. 9 Et qui pribant, et qui sequebantur, clamabant, dicentes : Hosanna : benedictus qui venit in nomine Domini : 10 benedictum quod venit regnum patris nostri David : hosanna in excelsis. 11 Et introivit Jerosolymam in templum : et circumspectis omnibus, cum jam vespera esset hora, exiit in Bethaniam cum duodecim.

12 Et alia die cum exirent a Bethania, esuriit. 13 Cumque vidisset a longe ficum habentem folia, venit si quid forte inveniret in ea : et cum venisset ad eam, nihil invenit prter folia : non enim erat tempus ficorum. 14 Et respondens dixit ei : Jam non amplius in ternum ex te fructum quisquam manducet. Et audiebant discipuli ejus.

15 I przychodz do Jerozolimy. A gdy 15 Et veniunt in Jerosolymam. Et cum wszed do wityni, pocz wyrzuca introisset in templum, cpit ejicere sprzedajcych i kupujcych w wityni; i vendentes et ementes in templo : et mensas
27

stoy bankierw i awki tych, co sprzedawali gobie, poprzewraca. 16 I nie pozwala, aby kto przenosi sprzt jaki przez wityni. 17 A naucza, mwic im: Czy nie jest napisane, e "dom mj bdzie nazwany domem modlitwy wszystkim narodom," a wycie ze uczynili "jaskini zbjcw!" l8 Co usyszawszy przedniejsi kapani i doktorowie, przemyliwali, jakby go zgadzi ; albowiem bali si go, gdy caa rzesza podziwiaa nauk jego. POTGA MODLITWY. 19 A gdy nasta wieczr, wychodzili z miasta. 20 I gdy rano przechodzili, ujrzeli fig od korzenia usch. 21 A Piotr wspomniawszy, mwi mu : Rabbi! Oto figa, ktr przekl, uscha. 22 A Jezus odpowiadajc, rzecze im : Miejcie wiar w Boga; 23 zaprawd powiadam wam, e ktokolwiek rzekby tej grze : podnie si, a rzu si w morze, i nie wtpiby w sercu swoim, ale wierzyby, e si stanie, cokolwiek by rzek, stanie si mu. 24 Przeto wam powiadam : wszystko, o cokolwiek modlc si prosicie, wierzcie, e otrzymacie, a stanie si wam. 25 A gdy staniecie do modlitwy, odpucie, jeli co przeciw komu macie, aby i Ojciec wasz, ktry jest w niebiosach, odpuci wam grzechy wasze. 26 Lecz jeli wy nie odpucicie, ani Ojciec wasz, ktry jest w niebiosach, nie odpuci wam grzechw waszych. ROZPRAWA Z DOKTORAMI. 27 I przychodz znw do Jerozolimy. A gdy przechadza si w wityni, przystpuj do niego przedniejsi kapani i doktorowie i starsi, 28 i mwi mu : Jak moc te rzeczy czynisz, a kto ci da t wadz, aby to czyni? 29 Jezus za odpowiadajc, rzek im : Spytam i ja was o jedn rzecz : odpowiedzcie mi a powiem wam, jak moc to czyni. 30 Chrzest Jana z nieba by, czy z ludzi? Odpowiedzcie mi. 31 A oni rozwaali midzy sob, mwic : Jeli powiemy : z nieba, rzecze : Czemucie mu wic nie uwierzyli? 32 Jeli powiemy: z ludzi, boimy

numulariorum, et cathedras vendentium columbas evertit : 16 et non sinebat ut quisquam transferret vas per templum : 17 et docebat, dicens eis : Nonne scriptum est : Quia domus mea, domus orationis vocabitur omnibus gentibus ? vos autem fecistis eam speluncam latronum. 18 Quo audito principes sacerdotum et scrib, qurebant quomodo eum perderent : timebant enim eum, quoniam universa turba admirabatur super doctrina ejus.

19 Et cum vespera facta esset, egrediebatur de civitate. 20 Et cum mane transirent, viderunt ficum aridam factam a radicibus. 21 Et recordatus Petrus, dixit ei : Rabbi, ecce ficus, cui maledixisti, aruit. 22 Et respondens Jesus ait illis : Habete fidem Dei. 23 Amen dico vobis, quia quicumque dixerit huic monti : Tollere, et mittere in mare, et non hsitaverit in corde suo, sed crediderit, quia quodcumque dixerit fiat, fiet ei. 24 Propterea dico vobis, omnia qucumque orantes petitis, credite quia accipietis, et evenient vobis. 25 Et cum stabitis ad orandum, dimittite si quis habetis adversus aliquem : ut et Pater vester, qui in clis est, dimittat vobis peccata vestra. 26 Quod si vos non dimiseritis : nec Pater vester, qui in clis est, dimittet vobis peccata vestra.

27 Et veniunt rursus Jerosolymam. Et cum ambularet in templo, accedunt ad eum summi sacerdotes, et scrib, et seniores : 28 et dicunt ei : In qua potestate hc facis ? et quis dedit tibi hanc potestatem ut ista facias ? 29 Jesus autem respondens, ait illis : Interrogabo vos et ego unum verbum, et respondete mihi : et dicam vobis in qua potestate hc faciam. 30 Baptismus Joannis, de clo erat, an ex hominibus ? Respondete mihi. 31 At illi cogitabant secum, dicentes : Si dixerimus : De clo, dicet : Quare ergo non credidistis ei ? 32 Si dixerimus : Ex hominibus, timemus
28

si ludu, albowiem wszyscy sdzili o Janie, e prawdziwie by prorokiem. 33 I odpowiadajc, rzekli Jezusowi: Nie wiemy. A Jezus odpowiadajc, rzek im: To i ja wam nie powiem, jak moc to czyni.

populum : omnes enim habebant Joannem quia vere propheta esset. 33 Et respondentes dicunt Jesu : Nescimus. Et respondens Jesus ait illis : Neque ego dico vobis in qua potestate hc faciam.

12
PRZYPOWIE O DZIERAWCACH WINNICY. 1 I pocz im mwi w przypowieciach: Pewien czowiek zasadzi winnic i ogrodzi potem, i wkopa pras, i zbudowa wie, i wynaj j oraczom i odjecha w podr. 2 A w swoim czasie posa sug do oraczw, aby od oraczw odebra z owocu winnicy. 3 A oni pojmawszy go, obili i odesali z niczym. 4 I znowu posa do nich drugiego sug, ale i tego ranili w gow i zelyli. 5 I jeszcze innego posa, a tego zabili ; i wielu innych, jednych bijc, a drugich zabijajc. 6 Majc wic jeszcze jednego syna najmilszego i tego na ostatek posa do nich, mwic, e uszanuj syna mego. 7 Lecz rolnicy rzekli jeden do drugiego : Ten jest dziedzic. Pjdcie, zabijmy go, a dziedzictwo bdzie nasze. 8 I pojmawszy go, zabili i wyrzucili z winnicy. 9 C wic uczyni pan winnicy? Przyjdzie i wytraci rolnikw i odda winnic innym. 10 Ani tego Pisma nie czytalicie : "Kamie, ktry odrzucili budujcy, ten sta si kamieniem wgielnym. 11 Od Pana si to stao, i dziwne jest w oczach naszych?" 12 I starali si go pojma, a bali si rzeszy ; bo poznali, e do nich t przypowie powiedzia. I opuciwszy go, odeszli.

12

1 Et cpit illis in parabolis loqui : Vineam pastinavit homo, et circumdedit sepem, et fodit lacum, et dificavit turrim, et locavit eam agricolis, et peregre profectus est. 2 Et misit ad agricolas in tempore servum ut ab agricolis acciperet de fructu vine. 3 Qui apprehensum eum ceciderunt, et dimiserunt vacuum. 4 Et iterum misit ad illos alium servum : et illum in capite vulneraverunt, et contumeliis affecerunt. 5 Et rursum alium misit, et illum occiderunt : et plures alios : quosdam cdentes, alios vero occidentes. 6 Adhuc ergo unum habens filium carissimum, et illum misit ad eos novissimum, dicens : Quia reverebuntur filium meum. 7 Coloni autem dixerunt ad invicem : Hic est hres : venite, occidamus eum : et nostra erit hreditas. 8 Et apprehendentes eum, occiderunt : et ejecerunt extra vineam. 9 Quid ergo faciet dominus vine ? Veniet, et perdet colonos, et dabit vineam aliis. 10 Nec scripturam hanc legistis : Lapidem quem reprobaverunt dificantes, hic factus est in caput anguli : 11 a Domino factum est istud, et est mirabile in oculis nostris ? 12 Et qurebant eum tenere : et timuerunt turbam : cognoverunt enim quoniam ad eos parabolam hanc dixerit. Et relicto eo abierunt.

O PACENIU PODATKU. 13 I posyaj do niego niektrych z faryzeuszw i herodianw, aby go podchwycili w sowie. 14 Ktrzy przyszedszy, mwi do : Nauczycielu, wiemy, e jest prawdomwny, a nie dbasz o nikogo ; bo nie ogldasz si na osob ludzk, ale drogi Boej w prawdzie nauczasz : Czy godzi si oddawa podatek cesarzowi, czy 13 Et mittunt ad eum quosdam ex pharisis, et herodianis, ut eum caperent in verbo. 14 Qui venientes dicunt ei : Magister, scimus quia verax es, et non curas quemquam : nec enim vides in faciem hominum, sed in veritate viam Dei doces. Licet dari tributum Csari, an non dabimus ? 15 Qui sciens versutiam illorum, ait illos : Quid me tentatis
29

nie bdziemy dawa? 15 On za znajc ich obud, rzek im: Czemu mnie kusicie? Przyniecie mi denara, abym zobaczy. 16 A oni mu przynieli ; i rzecze im : Czyj jest ten obraz i napis? Mwi mu : Cesarski. 17 Jezus za odpowiadajc, rzek im : Oddajcie tedy, co jest cesarskiego, cesarzowi, a co jest Boego, Bogu. I podziwiali go. O ZMARTWYCHWSTANIU. 18 I przyszli do niego saduceusze, ktrzy powiadaj, e nie ma zmartwychwstania, i pytali go mwic: 19 Nauczycielu! Mojesz nam napisa, e jeliby czyj brat umar i pozostawi on, a nie zostawiby dzieci, aby jego brat poj on jego i wzbudzi potomstwo bratu swemu. 20 Byo wic siedmiu braci i pierwszy poj on i umar, nie zostawiwszy potomstwa. 21 I poj j drugi i umar; i ani ten nie zostawi potomstwa, i trzeci take. 22 I wzio j podobnie siedmiu, a nie zostawili potomstwa. 23 W zmartwychwstaniu wic, gdy powstan, ktrego z tych bdzie on, bo siedmiu miao j za on? 24 A Jezus odpowiadajc, rzek im : Czy nie dlatego bdzicie, e nie rozumiecie Pism, ani mocy Boej? 25 A1bowiem gdy zmartwychwstan, ani si bd eni, ani za m wychodzi; ale s jako anioowie w niebie. 26 A o umarych, e zmartwychwsta maj, nie czytalicie w ksidze Mojesza, o krzaku, jak mwi Bg do niego tymi sowy : "Jam jest Bg Abrahama i Bg Izaaka i Bg Jakuba?" 27 Nie jest Bg umarych, ale ywych. Wy wic bardzo bdzicie. O NAJWIKSZYM PRZYKAZANIU. 28 I przystpi jeden z doktorw, ktry sysza jak rozprawiali, a widzc, e dobrze im odpowiedzia, spyta go : Ktre jest pierwsze przykazanie ze wszystkich? 29 A Jezus mu odpowiedzia: Pierwsze ze wszystkich jest przykazanie : "Suchaj Izraelu! Pan Bg twj Bg jedyny jest. 30 I bdziesz miowa Pana, Boga twego, z caego serca twego i z caej duszy twojej i z caego

? afferte mihi denarium ut videam. 16 At illi attulerunt ei. Et ait illis : Cujus est imago hc, et inscriptio ? Dicunt ei : Csaris. 17 Respondens autem Jesus dixit illis : Reddite igitur qu sunt Csaris, Csari : et qu sunt Dei, Deo. Et mirabantur super eo.

18 Et venerunt ad eum sadduci, qui dicunt resurrectionem non esse : et interrogabant eum, dicentes : 19 Magister, Moyses nobis scripsit, ut si cujus frater mortuus fuerit, et dimiserit uxorem, et filios non reliquerit, accipiat frater ejus uxorem ipsius, et resuscitet semen fratri suo. 20 Septem ergo fratres erant : et primus accepit uxorem, et mortuus est non relicto semine. 21 Et secundus accepit eam, et mortuus est : et nec iste reliquit semen. Et tertius similiter. 22 Et acceperunt eam similiter septem : et non reliquerunt semen. Novissima omnium defuncta est et mulier. 23 In resurrectione ergo cum resurrexerint, cujus de his erit uxor ? septem enim habuerunt eam uxorem. 24 Et respondens Jesus, ait illis : Nonne ideo erratis, non scientes Scripturas, neque virtutem Dei ? 25 Cum enim a mortuis resurrexerint, neque nubent, neque nubentur, sed sunt sicut angeli in clis. 26 De mortuis autem quod resurgant, non legistis in libro Moysi, super rubum, quomodo dixerit illi Deus, inquiens : Ego sum Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob ? 27 Non est Deus mortuorum, sed vivorum. Vos ergo multum erratis.

28 Et accessit unus de scribis, qui audierat illos conquirentes, et videns quoniam bene illis responderit, interrogavit eum quod esset primum omnium mandatum. 29 Jesus autem respondit ei : Quia primum omnium mandatum est : Audi Isral, Dominus Deus tuus, Deus unus est : 30 et diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota mente tua, et ex tota
30

umysu twego i z caej siy twojej." To jest pierwsze przykazanie. 31 A drugie jest temu podobne: "Bdziesz miowa bliniego twego, jako samego siebie." Nad te nie masz innego wikszego przykazania. 32 I rzek mu doktor : Dobrze, Nauczycielu, prawdziwie powiedziae, e jeden jest Bg, i nie masz innego oprcz niego ; 33 i eby by miowany z caego serca i z caego umysu i z caej duszy i z caej siy; i miowa bliniego, jako samego siebie : to jest wicej anieli wszystkie caopalenia i ofiary. 34 A Jezus widzc, e roztropnie odpowiedzia, rzek mu: Niedaleko jeste od krlestwa Boego. I nikt ju nie mia go pyta. SYN DAWIDOWY. 35 A Jezus odpowiadajc mwi, nauczajc w wityni : Jake mwi doktorowie, e Chrystus jest synem Dawidowym, 36 skoro sam Dawid mwi w Duchu witym : "Rzek Pan Panu memu, sid po prawicy mojej, a poo nieprzyjaci twoich podnkiem ng twoich?" 37 Sam wic Dawid nazywa go Panem, jake tedy jest synem jego? A liczna rzesza chtnie go suchaa. JEZUS GROMI FARYZEIZM. 38 I mwi im w nauce swojej : Strzecie si doktorw, ktrzy lubi chodzi w dugich szatach i by pozdrawiani na rynku, 39 i siedzie na pierwszych krzesach w synagogach i pierwsze miejsca na ucztach, 40 ktrzy objadaj domy wdw pod pozorem dugich modlitw; tych ciszy wyrok spotka. GROSZ WDOWI. 41 I Jezus siedzc naprzeciw skarbony, patrza jak rzesza rzucaa pienidze do skarbony i wielu bogatych rzucao wiele. 42 A gdy przysza jedna uboga wdowa, woya dwa szelki to jest tyle co grosz. 43 A przywoawszy uczniw swoich, rzek im: Zaprawd powiadam wam, e ta uboga wdowa wicej woya, nili wszyscy, ktrzy kadli do skarbony. 44 Albowiem wszyscy rzucali z tego, co im zbywao; a ta z

virtute tua. Hoc est primum mandatum. 31 Secundum autem simile est illi : Diliges proximum tuum tamquam teipsum. Majus horum aliud mandatum non est. 32 Et ait illi scriba : Bene, Magister, in veritate dixisti, quia unus est Deus, et non est alius prter eum. 33 Et ut diligatur ex toto corde, et ex toto intellectu, et ex tota anima, et ex tota fortitudine, et diligere proximum tamquam seipsum, majus est omnibus holocautomatibus, et sacrificiis. 34 Jesus autem videns quod sapienter respondisset, dixit illi : Non es longe a regno Dei. Et nemo jam audebat eum interrogare.

35 Et respondens Jesus dicebat, docens in templo : Quomodo dicunt scrib Christum filium esse David ? 36 Ipse enim David dicit in Spiritu Sancto : Dixit Dominus Domino meo : Sede a dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum. 37 Ipse ergo David dicit eum Dominum, et unde est filius ejus ? Et multa turba eum libenter audivit.

38 Et dicebat eis in doctrina sua : Cavete a scribis, qui volunt in stolis ambulare, et salutari in foro, 39 et in primis cathedris sedere in synagogis, et primos discubitus in cnis : 40 qui devorant domos viduarum sub obtentu prolix orationis : hi accipient prolixius judicium.

41 Et sedens Jesus contra gazophylacium, aspiciebat quomodo turba jactaret s in gazophylacium, et multi divites jactabant multa. 42 Cum venisset autem vidua una pauper, misit duo minuta, quod est quadrans, 43 et convocans discipulos suos, ait illis : Amen dico vobis, quoniam vidua hc pauper plus omnibus misit, qui miserunt in gazophylacium. 44 Omnes enim ex eo, quod abundabat illis, miserunt : hc vero de
31

niedostatku swego wrzucia wszystko, co penuria sua omnia qu habuit misit totum miaa, cae utrzymanie swoje. victum suum.

13
O ZBURZENIU JEROZOLIMY I KOCU WIATA. 1 A gdy Wychodzi z wityni, rzek mu jeden z uczniw jego : Nauczycielu! Patrz, co za kamienie i jakie budowle! 2 A Jezus odpowiadajc, rzek mu : Widzisz te wszystkie wielkie budowle? Nie zostanie kamie na kamieniu, ktry by nie by zwalony. 3 Gdy za siedzia na grze Oliwnej naprzeciw wityni, pytali go na osobnoci Piotr i Jakub i Jan i Andrzej : 4 Powiedz nam, kiedy si to stanie, i co za znak bdzie, kiedy to wszystko zacznie si spenia? 5 A Jezus odpowiadajc, pocz im mwi: Baczcie, aby was kto nie zwid. 6 Albowiem wielu przyjdzie w imi moje, powiadajc, i ja jestem, i wielu w bd wprowadz. 7 A gdy usyszycie o wojnach i wieci o wojnach, nie bjcie si, bo si to dzia musi, ale jeszcze nie koniec. 8 Albowiem powstanie nard przeciw narodowi, i krlestwo przeciw krlestwu, i bd miejscami trzsienia ziemi i gody. To pocztek boleci. 9 Wy za uwaajcie sami na siebie ; bo was wydadz do rad i w synagogach biczowa was bd, a przed namiestnikw i przed krlw stawia was bd dla mnie, im na wiadectwo. 10 A potrzeba, aby najpierw wszystkim narodom opowiadana bya ewangelia. 11 Skoro was prowadzi bd, aby was wyda, nie mylcie przedtem, co bycie mwi mieli, ale co wam bdzie dane w owej godzinie, to mwcie ; albowiem nie wy jestecie, ktrzy mwicie, ale Duch wity. 12 Brat za wyda brata na mier i ojciec syna, i powstan synowie przeciw rodzicom i bd ich zabija. 13 I bdziecie u wszystkich w nienawici dla imienia mego. Lecz kto wytrwa do koca, ten zbawiony bdzie.

13

1 Et cum egrederetur de templo, ait illi unus ex discipulis suis : Magister, aspice quales lapides, et quales structur. 2 Et respondens Jesus, ait illi : Vides has omnes magnas dificationes ? Non relinquetur lapis super lapidem, qui non destruatur. 3 Et cum sederet in monte Olivarum contra templum, interrogabant eum separatim Petrus, et Jacobus, et Joannes, et Andreas : 4 Dic nobis, quando ista fient ? et quod signum erit, quando hc omnia incipient consummari ? 5 Et respondens Jesus cpit dicere illis : Videte ne quid vos seducat : 6 multi enim venient in nomine meo, dicentes quia ego sum : et multos seducent. 7 Cum audieritis autem bella, et opiniones bellorum, ne timueritis : oportet enim hc fieri : sed nondum finis. 8 Exsurget enim gens contra gentem, et regnum super regnum, et erunt terrmotus per loca, et fames. Initium dolorum hc. 9 Videte autem vosmetipsos. Tradent enim vos in consiliis, et in synagogis vapulabitis, et ante prsides et reges stabitis propter me, in testimonium illis. 10 Et in omnes gentes primum oportet prdicari Evangelium. 11 Et cum duxerint vos tradentes, nolite prcogitare quid loquamini : sed quod datum vobis fuerit in illa hora, id loquimini : non enim vos estis loquentes, sed Spiritus Sanctus. 12 Tradet autem frater fratrem in mortem, et pater filium : et consurgent filii in parentes, et morte afficient eos. 13 Et eritis odio omnibus propter nomen meum. Qui autem sustinuerit in finem, hic salvus erit.

32

STRASZLIWE SPUSTOSZENIE. 14 Gdy za ujrzycie brzydot spustoszenia, stojc, gdzie nie powinna, kto czyta, niech rozumie ; wtedy, ktrzy s w Judei, niech uciekaj na gry. 15 A kto bdzie na dachu, niech nie schodzi do domu i nie wchodzi, aby co wzi z domu swego. 16 A kto bdzie na polu, niech si nazad nie wraca, aby wzi paszcz swj. l7 Biada za brzemiennym i karmicym w owe dni. 18 A mdlcie si, aby to si nie stao w zimie. 19 Albowiem owe dni bd takim utrapieniem, jakiego nie byo od pocztku stworzenia, ktre Bg stworzy, a dotd, i ani nie bdzie. 20 I gdyby Pan nie by skrci tych dni, adne ciao nie byoby zachowane; ale dla wybranych, ktrych wybra, skrci te dni. 21 A wtedy, jeliby wam kto rzek: Oto tu jest Chrystus, oto tam, nie wierzcie. 22 Powstan bowiem faszywi Chrystusowie i faszywi prorocy, i bd czyni znaki i dziwy, aby zwie, jeliby to mogo by, nawet wybranych. 23 Wy tedy uwaajcie, oto wam przepowiedziaem wszystko. 24 Ale w owe dni po owym ucisku zami si soce i ksiyc nie da jasnoci swojej, 25 i gwiazdy niebieskie bd spada, a moce, ktre s na niebie, porusz si. 26 I wtedy ujrz Syna Czowieczego, przychodzcego w obokach, z wielk moc i chwa. 27 Wtedy te pole aniow swoich, i zbierze wybranych swoich od czterech wiatrw, od kracw ziemi a do kracw nieba. 28 Od figi za uczcie si przypowieci. Gdy ju ga jej staje si mikka i wypuszcza licie, poznajecie, e zblia si lato. 29 Tak i wy, gdy ujrzycie, e to si dzia bdzie, wiedzcie, e ju blisko jest, we drzwiach. 30 Zaprawd powiadam wam, e nie przeminie to pokolenie, a si to wszystko stanie. 31 Niebo i ziemia przemin, lecz sowa moje nie przemin. 32 A o dniu owym albo godzinie nikt nie wie, ani anioowie w niebie, ani Syn, tylko Ojciec. NALEY CZUWA. 33 Baczcie, czuwajcie, a mdlcie si ; bo nie 33 Videte, vigilate, et orate : nescitis enim wiecie, kiedy ten czas bdzie. 34 Jak quando tempus sit. 34 Sicut homo qui czowiek, ktry odjechawszy w drog, peregre profectus reliquit domum suam, et
33

14 Cum autem videritis abominationem desolationis stantem, ubi non debet, qui legit, intelligat : tunc qui in Juda sunt, fugiant in montes : 15 et qui super tectum, ne descendat in domum, nec introat ut tollat quid de domo sua : 16 et qui in agro erit, non revertatur retro tollere vestimentum suum. 17 V autem prgnantibus et nutrientibus in illis diebus. 18 Orate vero ut hieme non fiant. 19 Erunt enim dies illi tribulationes tales quales non fuerunt ab initio creatur, quam condidit Deus usque nunc, neque fient. 20 Et nisi breviasset Dominus dies, non fuisset salva omnis caro : sed propter electos, quos elegit, breviavit dies. 21 Et tunc si quis vobis dixerit : Ecce hic est Christus, ecce illic, ne credideritis. 22 Exsurgent enim pseudochristi et pseudoprophet, et dabunt signa et portenta ad seducendos, si fieri potest, etiam electos. 23 Vos ergo videte : ecce prdixi vobis omnia. 24 Sed in illis diebus, post tribulationem illam, sol contenebrabitur, et luna non dabit splendorem suum : 25 et stell cli erunt decidentes, et virtutes, qu in clis sunt, movebuntur. 26 Et tunc videbunt Filium hominis venientem in nubibus cum virtute multa et gloria. 27 Et tunc mittet angelos suos, et congregabit electos suos a quatuor ventis, a summo terr usque ad summum cli. 28 A ficu autem discite parabolam. Cum jam ramus ejus tener fuerit, et nata fuerint folia, cognoscitis quia in proximo sit stas : 29 sic et vos cum videritis hc fieri, scitote quod in proximo sit, in ostiis. 30 Amen dico vobis, quoniam non transibit generatio hc, donec omnia ista fiant. 31 Clum et terra transibunt, verba autem mea non transibunt. 32 De die autem illo vel hora nemo scit, neque angeli in clo, neque Filius, nisi Pater.

zostawi dom swj i przeoy sugi swoje kadego nad robot swoja, a odwiernemu rozkaza, aby czuwa. 35 Czuwajcie tedy : (bo nie wiecie, kiedy pan domu przyjdzie : z wieczora, czy o pnocy, czy kiedy kur zapieje, czy z poranku), 36 aby nagle przyszedszy, nie znalaz was picych. 37 Co wam za mwi, wszystkim mwi : Czuwajcie. CZ IV (14,1-16,20) MKA I ZMARTWYCHWSTANIE 1. MKA

dedit servis suis potestatem cujusque operis, et janitori prcepit ut vigilet, 35 vigilate ergo (nescitis enim quando dominus domus veniat : sero, an media nocte, an galli cantu, an mane), 36 ne, cum venerit repente, inveniat vos dormientes. 37 Quod autem vobis dico, omnibus dico : Vigilate.

14
ZAMIARY WROGW. 1 Bya za Pascha i Przaniki po dwu dniach, a najwysi kapani i doktorowie szukali, jakby go zdrad pojma i zabi. 2 Mwili za : Nie w wito, eby przypadkiem nie powsta rozruch wrd ludu. UCZTA W BETANII. 3 A gdy by w Betanii w domu Szymona trdowatego, i siedzia u stou, przysza niewiasta, majca soik alabastrowy drogiego szpikanardowego olejku, i zamawszy alabaster, wylaa na gow jego. 4 I byli niektrzy, co oburzali si midzy sob, mwic : Na c si staa ta utrata olejku? 5 Mona bowiem byo ten olejek sprzeda droej ni za trzysta denarw i rozda ubogim ; i szemrali przeciwko niej. 6 A Jezus rzek: Dajcie jej pokj, czemu jej przykro sprawiacie? Spenia dobry uczynek wzgldem mnie. 7 Ubogich bowiem zawsze macie midzy sob, i kiedy zechcecie, moecie im dobrze czyni ; lecz mnie nie zawsze macie. 8 Ta co moga, uczynia ; naprzd ju namacia ciao moje na pogrzeb. 9 Zaprawd powiadam wam : Gdziekolwiek opowiadana bdzie ta ewangelia po caym wiecie, i to, co ona uczynia, opowiada bd na jej pamitk.

14

1 Erat autem Pascha et azyma post biduum : et qurebant summi sacerdotes et scrib quomodo eum dolo tenerent, et occiderent. 2 Dicebant autem : Non in die festo, ne forte tumultus fieret in populo.

3 Et cum esset Bethani in domo Simonis leprosi, et recumberet, venit mulier habens alabastrum unguenti nardi spicati pretiosi : et fracto alabastro, effudit super caput ejus. 4 Erant autem quidam indigne ferentes intra semetipsos, et dicentes : Ut quid perditio ista unguenti facta est ? 5 poterat enim unguentum istud venundari plus quam trecentis denariis, et dari pauperibus. Et fremebant in eam. 6 Jesus autem dixit : Sinite eam, quid illi molesti estis ? Bonum opus operata est in me : 7 semper enim pauperes habetis vobiscum : et cum volueritis, potestis illis benefacere : me autem non semper habetis. 8 Quod habuit hc, fecit : prvenit ungere corpus meum in sepulturam. 9 Amen dico vobis : Ubicumque prdicatum fuerit Evangelium istud in universo mundo, et quod fecit hc, narrabitur in memoriam ejus.

34

ZDRADA JUDASZA. 10 I Judasz Iszkariot, jeden z dwunastu odszed do najwyszych kapanw, aby im go wyda. 11 Oni za usyszawszy, uradowali si i obiecali mu da pienidze; i szuka, jakby go wyda przy dogodnej sposobnoci. PRZYGOTOWANIE WIECZERNIKA. 12 I pierwszego dnia Przanikw, gdy Pasch ofiarowano, rzekli mu uczniowie : Gdzie chcesz, abymy poszli przygotowa, eby poywa Pasch? 13 I posa dwch ze swych uczniw i rzecze im : Idcie do miasta, a spotka si z wami czowiek, nioscy dzban wody, idcie za nim. 14 A tam dokd wejdzie, powiedzcie panu domu, e Nauczyciel mwi : Gdzie jest gospoda moja, w ktrej bym jad Pasch z uczniami moimi? 15 I on wam pokae wieczernik wielki, usany, i tam przygotujcie nam. 16 I poszli uczniowie jego i przyszli do miasta i znaleli jak im powiedzia, i przygotowali Pasch. UCZTA EUCHARYSTYCZNA. 17 Gdy za nasta wieczr, przyszed z dwunastoma. 18 A gdy oni siedzieli i jedli, rzek Jezus: Zaprawd powiadam wam, e jeden z was, ktry je ze mn, wyda mnie. 19 Wwczas oni poczli si smuci i mwi mu kady z osobna : Czy to ja? 20 A on im rzek : Jeden z dwunastu, ktry ze mn macza rk w misie. 21 I Syn Czowieczy idzie wprawdzie, jako nim jest napisane; lecz biada temu czowiekowi, przez ktrego Syn Czowieczy bdzie wydany! Lepiej by mu byo, by si ten czowiek by nie narodzi. 22 Skoro oni jedli, wzi Jezus chleb i bogosawic ama i da im i rzek: Bierzcie, tt jest ciao moje. 23 A wziwszy kielich, dziki uczyniwszy, da im, i pili z niego wszyscy. 24 I rzek im : To jest krew moja Nowego Testamentu, ktra za wielu bdzie wylana. 17 Vespere autem facto, venit cum duodecim. 18 Et discumbentibus eis, et manducantibus, ait Jesus : Amen dico vobis, quia unus ex vobis tradet me, qui manducat mecum. 19 At illi cperunt contristari, et dicere ei singulatim : Numquid ego ? 20 Qui ait illis : Unus ex duodecim, qui intingit mecum manum in catino. 21 Et Filius quidem hominis vadit sicut scriptum est de eo : v autem homini illi per quem Filius hominis tradetur ! bonum erat ei, si non esset natus homo ille. 22 Et manducantibus illis, accepit Jesus panem : et benedicens fregit, et dedit eis, et ait : Sumite, hoc est corpus meum. 23 Et accepto calice, gratias agens dedit eis : et biberunt ex illo omnes. 24 Et ait illis : Hic est sanguis meus novi testamenti, qui pro multis effundetur. 12 Et primo die azymorum quando Pascha immolabant, dicunt ei discipuli : Quo vis eamus, et paremus tibi ut manduces Pascha ? 13 Et mittit duos ex discipulis suis, et dicit eis : Ite in civitatem, et occurret vobis homo lagenam aqu bajulans : sequimini eum, 14 et quocumque introierit, dicite domino domus, quia magister dicit : Ubi est refectio mea, ubi Pascha cum discipulis meis manducem ? 15 Et ipse vobis demonstrabit cnaculum grande, stratum : et illic parate nobis. 16 Et abierunt discipuli ejus, et venerunt in civitatem : et invenerunt sicut dixerat illis, et paraverunt Pascha. 10 Et Judas Iscariotes, unus de duodecim, abiit ad summos sacerdotes, ut proderet eum illis. 11 Qui audientes gavisi sunt : et promiserunt ei pecuniam se daturos. Et qurebat quomodo illum opportune traderet.

35

25 Zaprawd powiadam wam, e ju nie 25 Amen dico vobis, quia jam non bibam de bd pi z tego owocu winnego szczepu, a hoc genimine vitis usque in diem illum, cum do owego dnia, gdy go bd pi nowy w illud bibam novum in regno Dei. krlestwie Boym. ZAPOWIED ZAPARCIA SI PIOTRA. 26 A odmwiwszy hymn, wyszli ku grze Oliwnej. 27 I rzecze im Jezus: Wszyscy zgorszycie si ze mnie tej nocy, bo napisane jest : "Uderz pasterza, a rozprosz si owce." 28 Ale gdy zmartwychwstan, uprzedz was do Galilei. 29 Piotr za mu rzek: Chociaby wszyscy zgorszyli si z ciebie, ale nie ja. 30 I rzecze mu Jezus : Zaprawd powiadam ci, e ty dzi tej nocy, zanim kur dwakro zapieje, trzykro si mnie zaprzesz. 31 Ale on wicej mwi : Choby mi trzeba byo i umrze z tob, nie zapr si ciebie. Podobnie te i wszyscy mwili. KONANIE W OGROJCU. 32 I przyszli do folwarku, ktry zwano Getsemani. I rzecze uczniom swoim: Siedcie tu, a si pomodl. 33 I bierze z sob Piotra i Jakuba i Jana, i zacz si lka i czu odraz. 34 I rzek im : Smutna jest dusza moja a do mierci; zostacie tu, a czuwajcie. 35 I poszedszy nieco dalej, pad na ziemi i modli si, eby go omina ta godzina, jeli to by mogo. 36 I mwi : Abba, Ojcze! Wszystko Tobie jest moliwe, oddal ode mnie ten kielich ; lecz nie co ja chc, ale co Ty. 37 I przyszed i znalaz ich picych i rzecze do Piotra: Szymonie, pisz? Nie moge czuwa jednej godziny? 38 Czuwajcie, a mdlcie si, bycie nie weszli w pokuszenie. Duch wprawdzie ochotny, ale ciao sabe. 39 I znowu odszedszy modli si, te same sowa mwic. 40 A wrciwszy si, znalaz ich znowu picych (bo oczy ich byy obcione), a nie wiedzieli, co by mu odpowiedzie. 41 I przychodzi po raz trzeci i mwi im : pijcie ju i odpoczywajcie! Dosy, przysza godzina, oto Syn Czowieczy bdzie wydany w rce grzesznikw. 42 Wstacie, pjdmy; oto ten, ktry mnie wyda, blisko jest. 32 Et veniunt in prdium, cui nomen Gethsemani. Et ait discipulis suis : Sedete hic donec orem. 33 Et assumit Petrum, et Jacobum, et Joannem secum : et cpit pavere et tdere. 34 Et ait illis : Tristis est anima mea usque ad mortem : sustinete hic, et vigilate. 35 Et cum processisset paululum, procidit super terram, et orabat ut, si fieri posset, transiret ab eo hora. 36 Et dixit : Abba pater, omnia tibi possibilia sunt : transfer calicem hunc a me : sed non quod ego volo, sed quod tu. 37 Et venit, et invenit eos dormientes. Et ait Petro : Simon, dormis ? non potuisti una hora vigilare ? 38 vigilate et orate, ut non intretis in tentationem. Spiritus quidem promptus est, caro vero infirma. 39 Et iterum abiens oravit, eumdem sermonem dicens. 40 Et reversus, denuo invenit eos dormientes (erant enim oculi eorum gravati), et ignorabant quid responderent ei. 41 Et venit tertio, et ait illis : Dormite jam, et requiescite. Sufficit : venit hora : ecce Filius hominis tradetur in manus peccatorum. 42 Surgite, eamus : ecce qui me tradet, prope est. 26 Et hymno dicto exierunt in montem Olivarum. 27 Et ait eis Jesus : Omnes scandalizabimini in me in nocte ista : quia scriptum est : Percutiam pastorem, et dispergentur oves. 28 Sed postquam resurrexero, prcedam vos in Galilam. 29 Petrus autem ait illi : Et si omnes scandalizati fuerint in te, sed non ego. 30 Et ait illi Jesus : Amen dico tibi, quia tu hodie in nocte hac, priusquam gallus vocem bis dederit, ter me es negaturus. 31 At ille amplius loquebatur : Et si oportuerit me simul commori tibi, non te negabo. Similiter autem et omnes dicebant.

36

POJMANIE. 43 A gdy on jeszcze mwi, przyszed Judasz Iszkariot, jeden z dwunastu, a z nim wielka zgraja z mieczami i z kijami, od najwyszych kapanw i doktorw i starszych. 44 Ten za, ktry go wyda, da im znak, mwic : Kogo pocauj, ten ci jest ; bierzcie go, a prowadcie ostronie. 45 I gdy przyszed, przystpiwszy zaraz ku niemu, rzek : Bd pozdrowiony Mistrzu! I pocaowa go. 46 A oni targnli si na rkoma i pojmali go. 47 Jeden za z tych, co stali obok, dobywszy miecza, uderzy sug najwyszego kapana i uci mu ucho. 48 A Jezus odpowiadajc, rzek im : Jakby na zbjc wyszlicie z mieczami i z kijami pojma mnie? 49 Codziennie byem u was w wityni uczc, a nie pojmalicie mnie ; ale, eby si wypeniy Pisma. 50 Wtedy uczniowie jego opuciwszy go, wszyscy uciekli. 51 A pewien modzieniec szed za nim, odziany przecieradem na goym ciele, i pojmali go. 52 Lecz on porzuciwszy przecierado, nagi uciek od nich. U KAJFASZA. 53 I przyprowadzili Jezusa do najwyszego kapana; a zeszli si wszyscy kapani i doktorowie i starsi. 54 Piotr za szed z daleka za nim, a do wntrza na dziedziniec najwyszego kapana, i siedzia ze sugami przy ogniu i grza si. 55 Najwysi za kapani i caa Rada szukali przeciw Jezusowi wiadectwa, aby go na mier wyda; a nie znajdowali. 56 Wielu bowiem faszywie wiadczyo przeciw niemu; lecz wiadectwa nie byy zgodne. 57 A niektrzy powstawszy, faszywie wiadczyli przeciw niemu, mwic: 58 Mymy go syszeli mwicego : Ja rozwal t wityni rk uczynion, a zbuduj za trzy dni inn, nie rk uczynion. 59 I nie byo zgodne ich wiadectwo. 60 A najwyszy kapan stanwszy porodku, spyta Jezusa, mwic : Nic nie odpowiadasz na to, co oni ci zarzucaj? 61 Ale on milcza i nic nie odpowiedzia. Znowu zapyta go najwyszy kapan i rzek mu : Ty jest Chrystus, syn Boga bogosawionego? 62 A 53 Et adduxerunt Jesum ad summum sacerdotem : et convenerunt omnes sacerdotes, et scrib, et seniores. 54 Petrus autem a longe secutus est eum usque intro in atrium summi sacerdotis : et sedebat cum ministris ad ignem, et calefaciebat se. 55 Summi vero sacerdotes et omne concilium qurebant adversus Jesum testimonium ut eum morti traderent : nec inveniebant. 56 Multi enim testimonium falsum dicebant adversus eum : et convenientia testimonia non erant. 57 Et quidam surgentes, falsum testimonium ferebant adversus eum, dicentes : 58 Quoniam nos audivimus eum dicentem : Ego dissolvam templum hoc manu factum, et per triduum aliud non manu factum dificabo. 59 Et non erat conveniens testimonium illorum. 60 Et exsurgens summus sacerdos in medium, interrogavit Jesum, dicens : Non respondes quidquam ad ea qu tibi objiciuntur ab his ? 61 Ille autem tacebat, et nihil respondit. Rursum summus
37

43 Et, adhuc eo loquente, venit Judas Iscariotes unus de duodecim, et cum eo turba multa cum gladiis et lignis, a summis sacerdotibus, et scribis, et senioribus. 44 Dederat autem traditor ejus signum eis, dicens : Quemcumque osculatus fuero, ipse est, tenete eum, et ducite caute. 45 Et cum venisset, statim accedens ad eum, ait : Ave Rabbi : et osculatus est eum. 46 At illi manus injecerunt in eum, et tenuerunt eum. 47 Unus autem quidam de circumstantibus educens gladium, percussit servum summi sacerdotis, et amputavit illi auriculam. 48 Et respondens Jesus, ait illis : Tamquam ad latronem existis cum gladiis et lignis comprehendere me ? 49 quotidie eram apud vos in templo docens, et non me tenuistis. Sed ut impleantur Scriptur. 50 Tunc discipuli ejus relinquentes eum, omnes fugerunt. 51 Adolescens autem quidam sequebatur eum amictus sindone super nudo : et tenuerunt eum. 52 At ille rejecta sindone, nudus profugit ab eis.

Jezus mu rzek: Jam jest, i ujrzycie Syna Czowieczego siedzcego po prawicy mocy Boej i przychodzcego wrd obokw niebieskich. 63 Najwyszy za kapan rozdarszy szaty swoje, mwi : Na c jeszcze potrzebujemy wiadkw? 64 Syszelicie blunierstwo; co wam si zdaje? A oni wszyscy osdzili, e jest winien mierci. 65 I poczli niektrzy plwa na niego, i zakrywa oblicze jego, i bi go piciami, i mwi mu : Prorokuj! A sudzy policzkowali go. TRZYKROTNE ZAPARCIE SI PIOTRA. 66 A gdy Piotr by na dole, na dziedzicu, przysza jedna ze sucych najwyszego kapana, 67 i widzc, e Piotr si grzeje, spojrzawszy na, mwi : I ty by z Jezusem Nazareskim. 68 Lecz on si zapar, mwic: Ani nie wiem, ani nie rozumiem, co mwisz. I wyszed na zewntrz do przedsionka, a kur zapia. 69 Gdy go za znowu ujrzaa suca, zacza mwi tym, ktrzy wokoo stali, e ten z nich jest. 70 Ale on po wtre si zapar. A po chwili ci, co tam stali, znw mwili Piotrowi: Prawdziwie z nich jeste ; bo i Galilejczyk jest. 71 A on pocz zaklina si i przysiga : e nie znam tego czowieka, o ktrym mwicie. 72 A niebawem kur zapia po raz drugi. I wspomnia Piotr na sowo, ktre mu rzek Jezus : Pierwej ni kur dwakro zapieje, trzykro si mnie zaprzesz. I pocz paka.

sacerdos interrogabat eum, et dixit ei : Tu es Christus Filius Dei benedicti ? 62 Jesus autem dixit illi : Ego sum : et videbitis Filium hominis sedentem a dextris virtutis Dei, et venientem cum nubibus cli. 63 Summus autem sacerdos scindens vestimenta sua, ait : Quid adhuc desideramus testes ? 64 Audistis blasphemiam : quid vobis videtur ? Qui omnes condemnaverunt eum esse reum mortis. 65 Et cperunt quidam conspuere eum, et velare faciem ejus, et colaphis eum cdere, et dicere ei : Prophetiza : et ministri alapis eum cdebant.

66 Et cum esset Petrus in atrio deorsum, venit una ex ancillis summi sacerdotis : 67 et cum vidisset Petrum calefacientem se, aspiciens illum, ait : Et tu cum Jesu Nazareno eras. 68 At ille negavit, dicens : Neque scio, neque novi quid dicas. Et exiit foras ante atrium, et gallus cantavit. 69 Rursus autem cum vidisset illum ancilla, cpit dicere circumstantibus : Quia hic ex illis est. 70 At ille iterum negavit. Et post pusillum rursus qui astabant, dicebant Petro : Vere ex illis es : nam et Galilus es. 71 Ille autem cpit anathematizare et jurare : Quia nescio hominem istum, quem dicitis. 72 Et statim gallus iterum cantavit. Et recordatus est Petrus verbi quod dixerat ei Jesus : Priusquam gallus cantet bis, ter me negabis. Et cpit flere.

15
U PIATA. 1 I zaraz, rano najwysi kapani uczyniwszy narad ze starszymi i z doktorami i z ca Rad, zwizawszy Jezusa, zaprowadzili i oddali Piatowi. 2 I spyta go Piat : Ty jeste Krlem ydowskim? Lecz on odpowiadajc, rzecze mu : Ty powiadasz. 3 I oskarali go najwysi kapani o wiele rzeczy. 4 A Piat pyta go znowu, mwic: Nic nie odpowiadasz? Patrz, o jak wielkie rzeczy ci winuj.

15

1 Et confestim mane consilium facientes summi sacerdotes cum senioribus, et scribis, et universo concilio, vincientes Jesum, duxerunt, et tradiderunt Pilato. 2 Et interrogavit eum Pilatus : Tu es rex Judorum ? At ille respondens, ait illi : Tu dicis. 3 Et accusabant eum summi sacerdotes in multis. 4 Pilatus autem rursum interrogavit eum, dicens : Non respondes quidquam ? vide in quantis te accusant.
38

5 Jezus za nic wicej nie odpowiedzia, tak 5 Jesus autem amplius nihil respondit, ita ut e si Piat dziwi. miraretur Pilatus. JEZUS I BARABASZ. 6 A na wito zwyk by wypuszcza im jednego winia, o ktrego by prosili. 7 By za niejaki zwany Barabaszem, ktry z buntownikami by w wizieniu, bo w rozruchu popeni zabjstwo. 8 A gdy wstpia rzesza pocza prosi o to, co zawsze im czyni. 9 Piat za odpowiedzia im, mwic : Chcecie, to puszcz wam Krla ydowskiego? 10 Wiedzia bowiem, e z zazdroci wydali go najwysi kapani. 11 Lecz przedniejsi kapani podmwili rzesz, aby raczej wypuci im Barabasza. 12 A odpowiadajc Piat, rzek im znowu : C tedy chcecie, bym uczyni Krlowi ydowskiemu? 13 A oni znowu zawoali : Ukrzyuj go! 14 Piat za im mwi : C wic zego uczyni? Ale oni tym bardziej krzyczeli : Ukrzyuj go! 15 A Piat, chcc ludowi dogodzi, wypuci im Barabasza, a Jezusa ubiczowanego wyda, aby by ukrzyowany. CIERNIEM UKORONOWANIE. 16 onierze za zaprowadzili go na dziedziniec pretorium i zwoali ca rot. 17 I przyoblekli go w purpur, i upltszy cierniow koron, woyli na niego. 18 I zaczli go pozdrawia: Witaj, Krlu ydowski! 19 I bili go trzcin po gowie i plwali na, a upadajc na kolana, kaniali si mu. DROGA NA GOLGOT. 20 A Skoro si z niego namiali, zdjli z niego purpur i woyli na szaty jego, i wyprowadzili go, aby go ukrzyowa. 21 I przymusili przechodzcego, niejakiego Szymona Cyrenejczyka, idcego z pola, ojca Aleksandra i Rufa, aby nis krzy jego. 22 I przywiedli go na miejsce Golgota, co si wykada : miejsce Trupiej Gowy. 23 I dawali mu pi wino z mirr i nie przyj. 20 Et postquam illuserunt ei, exuerunt illum purpura, et induerunt eum vestimentis suis : et educunt illum ut crucifigerent eum. 21 Et angariaverunt prtereuntem quempiam, Simonem Cyrenum venientem de villa, patrem Alexandri et Rufi, ut tolleret crucem ejus. 22 Et perducunt illum in Golgotha locum : quod est interpretatum Calvari locus. 23 Et dabant ei bibere myrrhatum vinum : et non accepit.
39

6 Per diem autem festum solebat dimittere illis unum ex vinctis, quemcumque petissent. 7 Erat autem qui dicebatur Barabbas, qui cum seditiosis erat vinctus, qui in seditione fecerat homicidium. 8 Et cum ascendisset turba, cpit rogare, sicut semper faciebat illis. 9 Pilatus autem respondit eis, et dixit : Vultis dimittam vobis regem Judorum ? 10 Sciebat enim quod per invidiam tradidissent eum summi sacerdotes. 11 Pontifices autem concitaverunt turbam, ut magis Barabbam dimitteret eis. 12 Pilatus autem iterum respondens, ait illis : Quid ergo vultis faciam regi Judorum ? 13 At illi iterum clamaverunt : Crucifige eum. 14 Pilatus vero dicebat illis : Quid enim mali fecit ? At illi magis clamabant : Crucifige eum. 15 Pilatus autem volens populo satisfacere, dimisit illis Barabbam, et tradidit Jesum flagellis csum, ut crucifigeretur.

16 Milites autem duxerunt eum in atrium prtorii, et convocant totam cohortem, 17 et induunt eum purpura, et imponunt ei plectentes spineam coronam. 18 Et cperunt salutare eum : Ave rex Judorum. 19 Et percutiebant caput ejus arundine : et conspuebant eum, et ponentes genua, adorabant eum.

24 A ukrzyowawszy go, podzielili szaty 24 Et crucifigentes eum, diviserunt jego, rzucajc o nie los, co kto ma wzi. vestimenta ejus, mittentes sortem super eis, quis quid tolleret. UKRZYOWANIE I SZYDERSTWA. 25 A bya trzecia godzina, i ukrzyowali go. 26 I by tytu winy jego napisany: KRL ZYDOWSKI. 27 A z nim ukrzyowali dwch otrw, jednego po prawicy, a drugiego po lewicy jego. 28 I wypenio si Pismo, ktre mwi : "I ze zoczycami zosta policzony." 29 A przechodzcy blunili mu, kiwajc gowami swymi i mwic : Hej ty, co rozwalasz wityni i w trzech dniach znowu j budujesz! 30 Wybaw samego siebie, zstpujc z krzya. 31 Podobnie i najwysi kapani z doktorami, szydzc, jeden do drugiego mwili : Innych wybawia, a samego siebie wybawi nie moe! 32 Chrystus, Krl izraelski, nieche teraz zstpi z krzya, abymy ujrzeli i uwierzyli. I ci, ktrzy z nim byli ukrzyowani, lyli go. MIER ZBAWICIELA. 33 A gdy przysza godzina szsta, zalegy ca ziemi ciemnoci a do godziny dziewitej. 34 A o dziewitej godzinie zawoa Jezus gosem wielkim, mwic: "Eloi, Eloi, lamma sabakthani," co si wykada: "Boe mj, Boe mj! Czemu mnie opuci?" 35 A niektrzy z okoo stojcych syszc to, mwili: Oto Eliasza woa. 36 Jeden za przybieg, i napeniwszy gbk octem, woy na trzcin i dawa mu pi, mwic : Poczekajcie, patrzmy czy przyjdzie Eliasz, aby go zdj. 37 Lecz Jezus, wydawszy gos wielki, skona. 38 A zasona wityni rozdara si na dwoje od wierzchu a do dou. 39 Setnik za, ktry sta naprzeciw, widzc, e tak woajc, skona, rzek: Prawdziwie czowiek ten by Synem Boym. 40 Byy te i niewiasty patrzce z daleka, midzy ktrymi bya Maria Magdalena i Maria, Matka Jakuba Mniejszego i Jzefa, i Salome, 41 a gdy by w Galilei, chodziy za nim i suyy mu, i wiele innych, ktre razem z nim byy przyszy do Jerozolimy. 33 Et facta hora sexta, tenebr fact sunt per totam terram usque in horam nonam. 34 Et hora nona exclamavit Jesus voce magna, dicens : Eloi, eloi, lamma sabacthani ? quod est interpretatum : Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquisti me ? 35 Et quidam de circumstantibus audientes, dicebant : Ecce Eliam vocat. 36 Currens autem unus, et implens spongiam aceto, circumponensque calamo, potum dabat ei, dicens : Sinite, videamus si veniat Elias ad deponendum eum. 37 Jesus autem emissa voce magna expiravit. 38 Et velum templi scissum est in duo, a summo usque deorsum. 39 Videns autem centurio, qui ex adverso stabat, quia sic clamans expirasset, ait : Vere hic homo Filius Dei erat. 40 Erant autem et mulieres de longe aspicientes : inter quas erat Maria Magdalene, et Maria Jacobi minoris, et Joseph mater, et Salome : 41 et cum esset in Galila, sequebantur eum, et ministrabant ei, et ali mult, qu simul cum eo ascenderant Jerosolymam. 25 Erat autem hora tertia : et crucifixerunt eum. 26 Et erat titulus caus ejus inscriptus : Rex Judorum. 27 Et cum eo crucifigunt duos latrones : unum a dextris, et alium a sinistris ejus. 28 Et impleta est Scriptura, qu dicit : Et cum iniquis reputatus est. 29 Et prtereuntes blasphemabant eum, moventes capita sua, et dicentes : Vah ! qui destruis templum Dei, et in tribus diebus redificas, 30 salvum fac temetipsum descendens de cruce. 31 Similiter et summi sacerdotes illudentes, ad alterutrum cum scribis dicebant : Alios salvos fecit ; seipsum non potest salvum facere. 32 Christus rex Isral descendat nunc de cruce, ut videamus, et credamus. Et qui cum eo crucifixi erant, convitiabantur ei.

40

POGRZEB P. JEZUSA. 42 Skoro ju nasta wieczr (poniewa by to dzie Przygotowania, ktry jest przed szabatem), 43 przyszed Jzef z Aryn1atei, dostojny senator, ktry te oczekiwa krlestwa Boego, i miao wszed do Piata, i prosi o ciao Jezusowe. 44 A Piat si zdziwi, czyby ju skona. I wezwawszy setnika, zapyta go, czyby ju umar. 45 A dowiedziawszy si od setnika, darowa ciao Jzefowi. 46 Jzef za, kupiwszy przecierado i zdjwszy Jezusa, owin go w przecierado i pooy w grobie, ktry by wyciosany w skale, i przywali kamie do drzwi grobowych. 47 A Maria Magdalena i Maria Jzefowa patrzyy, gdzie go kadziono. 2. ZMARTWYCHWSTANIE 42 Et cum jam sero esset factum (quia erat parasceve, quod est ante sabbatum), 43 venit Joseph ab Arimatha nobilis decurio, qui et ipse erat exspectans regnum Dei, et audacter introivit ad Pilatum, et petiit corpus Jesu. 44 Pilatus autem mirabatur si jam obiisset. Et accersito centurione, interrogavit eum si jam mortuus esset. 45 Et cum cognovisset a centurione, donavit corpus Joseph. 46 Joseph autem mercatus sindonem, et deponens eum involvit sindone, et posuit eum in monumento quod erat excisum de petra, et advolvit lapidem ad ostium monumenti. 47 Maria autem Magdalene et Maria Joseph aspiciebant ubi poneretur.

16
NIEWIASTY U GROBU. 1 A gdy min szabat, Maria Magdalena i Maria Jakubowa i Salome nakupiy wonnych olejkw, aby przyszedszy namaci Jezusa. 2 A bardzo rano pierwszego dnia tygodnia przyszy do grobu, gdy ju wzeszo soce. 3 I mwiy midzy sob : Kto nam odwali kamie od drzwi grobowych? 4 A spojrzawszy, zobaczyy odwalony kamie; albowiem by bardzo wielki. 5 I wszedszy do grobu, ujrzay modzieca siedzcego po prawej stronie, ubranego w szat bia, i zdumiay si. 6 A on im mwi : Nie lkajcie si ; Jezusa szukacie Nazareskiego, ukrzyowanego? Wsta, nie ma go tu; oto miejsce, gdzie go pooono. 7 Ale idcie, powiedzcie uczniom jego i Piotrowi, e was uprzedza do Galilei, tam go zobaczycie, jak wam powiedzia. 8 A one wyszedszy, ucieky z grobu, albowiem zdjo je drenie i przestrach; i nikomu nic nie powiedziay, bo si bay.

16

1 Et cum transisset sabbatum, Maria Magdalene, et Maria Jacobi, et Salome emerunt aromata ut venientes ungerent Jesum. 2 Et valde mane una sabbatorum, veniunt ad monumentum, orto jam sole. 3 Et dicebant ad invicem : Quis revolvet nobis lapidem ab ostio monumenti ? 4 Et respicientes viderunt revolutum lapidem. Erat quippe magnus valde. 5 Et intrountes in monumentum viderunt juvenem sedentem in dextris, coopertum stola candida, et obstupuerunt. 6 Qui dicit illis : Nolite expavescere : Jesum quritis Nazarenum, crucifixum : surrexit, non est hic, ecce locus ubi posuerunt eum. 7 Sed ite, dicite discipulis ejus, et Petro, quia prcedit vos in Galilam : ibi eum videbitis, sicut dixit vobis. 8 At ill exeuntes, fugerunt de monumento : invaserat enim eas tremor et pavor : et nemini quidquam dixerunt : timebant enim.

41

CHRYSTUS UKAZUJE SI MAGDALENIE. 9 Wstawszy za raniutko pierwszego dnia tygodnia, ukaza si najpierw Marii Magdalenie, z ktrej by wyrzuci siedmiu czartw. 10 Ona poszedszy, opowiedziaa tym, ktrzy z nim bywali, smutnym i paczcym. 11 A oni usyszawszy, e yje i by widziany przez ni, nie uwierzyli. UKAZUJE SI UCZNIOM I APOSTOOM. 12 Potem za dwom z nich idcym do wsi, ukaza si w drodze w innej postaci. 13 A oni przyszedszy, opowiedzieli innym ; ale i tym nie uwierzyli. 14 Na koniec ukaza si owym jedenastu siedzcym u stou, i wymawia im niedowiarstwo i zatwardziao serca, e tym, ktrzy go widzieli, e zmartwychwsta, nie uwierzyli. 15 I rzek im : Idc na cay wiat, opowiadajcie ewangeli wszelkiemu stworzeniu. 16 Kto uwierzy i ochrzci si, bdzie zbawiony ; a kto nie uwierzy, bdzie potpiony. 17 A za tymi, co uwierz, te cuda w lad pjd: W imi moje czarty bd wyrzuca, nowymi jzykami bd mwi, 18 we bd bra, i choby co miertelnego pili, szkodzi im nie bdzie, na chorych bd ka rce, i dobrze si mie bd. WNIEBOWSTPIENIE. 19 Ale Pan Jezus potem, kiedy do nich przemwi, zosta wzity do nieba, i siedzi po prawicy Boej. 20 Oni za wyszedszy, przepowiadali wszdzie ; a Pan dopomaga, i potwierdza sowa przez cuda w lad idce. 19 Et Dominus quidem Jesus postquam locutus est eis, assumptus est in clum, et sedet a dextris Dei. 20 Illi autem profecti prdicaverunt ubique, Domino cooperante, et sermonem confirmante, sequentibus signis. 12 Post hc autem duobus ex his ambulantibus ostensus est in alia effigie, euntibus in villam : 13 et illi euntes nuntiaverunt ceteris : nec illis crediderunt. 14 Novissime recumbentibus illis undecim apparuit : et exprobravit incredulitatem eorum et duritiam cordis : quia iis, qui viderant eum resurrexisse, non crediderunt. 15 Et dixit eis : Euntes in mundum universum prdicate Evangelium omni creatur. 16 Qui crediderit, et baptizatus fuerit, salvus erit : qui vero non crediderit, condemnabitur. 17 Signa autem eos qui crediderint, hc sequentur : in nomine meo dmonia ejicient : linguis loquentur novis : 18 serpentes tollent : et si mortiferum quid biberint, non eis nocebit : super gros manus imponent, et bene habebunt. 9 Surgens autem mane prima sabbati, apparuit primo Mari Magdalene, de qua ejecerat septem dmonia. 10 Illa vadens nuntiavit his, qui cum eo fuerant, lugentibus et flentibus. 11 Et illi audientes quia viveret, et visus esset ab ea, non crediderunt.

42

43