Energooszczędny Dom - Poradnik

1
1. WPROWADZENIE 1.1. BUDYNEK ENERGOOSZCZDNY = OPACALNA INWESTYCJA

Treci tej broszury chcemy zachci tych, ktrzy przygotowuj si do budowy domu, aby ich nowy dom by budynkiem energooszczdnym i pokaza dlaczego jest to celowe i opacalne. Chcemy nie tylko zachci, ale take pomc, przedstawiajc rozwizania, pozwalajce zapewni budynkowi cechy energooszczdnoci i osign to przy minimalnym wzrocie kosztw budowy. Uytkowanie budynku zwizane jest ze zuywaniem energii potrzebnej do ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepej wody, owietlenia i dziaania rnych urzdze domowych. Korzystamy z energii w postaci ciepa dostarczanego z sieci miejskiej lub wasnej kotowni, w postaci gazu, oleju opaowego i energii elektrycznej. Opaty za energi stanowi gwn cz kosztw uytkowania budynku i stale wzrastaj wraz z ogln tendencj wzrostu cen energii. Opaty za energi zale od wielkoci jej zuycia, a to zuycie moe by niskie jeeli budynek zostanie odpowiednio zaprojektowany i zbudowany.
Budynek energooszczdny to budynek, w ktrym zastosowano rozwizania projektowe i techniczne umoliwiajce uytkowanie go przy maym zuyciu energii, przy zapewnieniu komfortowych warunkw higieniczno-sanitarnych.
Dom energooszczdny
3) Wysza warto rynkowa budynku.

Energooszczdno budynku jest take korzystna dla spoeczestwa i gospodarki gdy wpywa na mniejsze zanieczyszczanie rodowiska, oszczdno zasobw naturalnych, mniejsze uzalenienie od importu surowcw energetycznych. Zuycie energii na owietlenie i domowe urzdzenia zaley od indywidualnych decyzji i zachowa uytkownikw oraz od dobierania przez nich mniej lub bardziej energooszczdnych urzdze domowych. Natomiast zuycie energii na ogrzewanie (wraz z wentylacj), ktre ma najwikszy udzia w cakowitym zuyciu energii zaley od rozwiza przestrzennych i technicznych zastosowanych ju przy projektowaniu budynku. Zuycie energii na przygotowanie ciepej wody take w znacznym stopniu zaley od przyjtych rozwiza technicznych. Dlatego jako ocen jakoci energetycznej budynku mona przyj wielko zuycia energii na ogrzewanie, wentylacj i ciep wod. Jak mona oceni jako energetyczn budynku? Mona to oceni na podstawie wartoci redniego rocznego zuycia energii w danym budynku przypadajc na ogrzewanie 1m2 powierzchni uytkowej. Dla budynku projektowanego, tak warto mona obliczy w oparciu o dane z projektu, a dla budynku istniejcego, z danych zmierzonych w naturze. Budynki ju istniejce w Polsce, zbudowane w rnym czasie, wykazuj rne wielkoci redniego rocznego zuycia energii na ogrzewanie, zalenie od przepisw budowlanych obowizujcych w czasie, gdy budynki te projektowano. W przepisach bu-
Dlaczego warto budowa dom energooszczdny?
1) Mae zuycie energii to niskie koszty 2) Wyszy komfort ciepy i zdrowy mikroklimat wntrz, utrzymania domu,
Dom energooszczdny
dowlanych wprowadzano stopniowo coraz wiksze wymagania dotyczce uytkowania energii, co wida na rysunku.
2
Std denie, aby budynek energooszczdny by jednoczenie budynkiem ekologicznym, w ktrym wykorzystuje si zdrowe dla ludzi i nie wpywajce niekorzystnie na rodowisko materiay, najlepiej wykorzystujc surowce miejscowe i wtrne oraz moliwe do utylizacji w przypadku remontw lub rozbirki.
Przecitne roczne zuycie energii na ogrzewanie w kWh/m2 powierzchni uytkowej ogrzewanej w budynkach mieszkalnych zbudowanych w Polsce w rnych okresach czasu (wedug zmieniajcych si przepisw) oraz w budynkach mieszkalnych budowanych wg aktualnych przepisw w Niemczech i w Szwecji
Jak wida, przez wprowadzanie zmian w rozwizaniach budowlanych mona byo znacznie obniy zuycie energii. Stopniowe zmienianie przepisw i stawianie coraz wyszych wymaga dotyczcych ograniczania strat ciepa w budynkach byo wyrazem troski o zapewnienie dostpnoci ciepych i tanich w utrzymaniu mieszka. Porwnujc aktualne przepisy polskie i zagraniczne mona przewidywa, e przepisy polskie bd w przyszoci dalej zaostrzane, czyli e w przyszoci dy si bdzie do wyszego ni obecnie poziomu energooszczdnoci. Jest to niezbdne przy obserwowanym trwaym wzrocie cen paliw i energii. Ograniczenie zuycia energii jest jednoczenie dziaaniem na rzecz ochrony rodowiska. Pozyskiwanie i dostawa surowcw energetycznych oraz ich przetwarzanie na energi z reguy powoduj zanieczyszczenie i niszczenie rodowiska (CO2 i inne gazy, pyy, cieki, skaenia itp.), a wic im mniejsze zuycie energii, tym mniejsze niekorzystne zjawiska towarzyszce. Dla dobra rodowiska nie wystarcza jednak samo zapewnienie energooszczdnoci.
Kady budynek naley tak zaprojektowa i wybudowa, eby spenia podstawowe wymagania sformuowane w Prawie Budowlanym dotyczce:

bezpieczestwa konstrukcji, bezpieczestwa poarowego, bezpieczestwa uytkowania, odpowiednich warunkw higienicznych, zdrowotnych oraz ochrony rodowiska, ochrony przed haasem i drganiami, warunkw uytkowania przez osoby niepenosprawne.
Budowanie budynkw energooszczdnych jest zgodne z nowoczesn polityk energetyczn i dyrektywami Unii Europejskiej, ktra postuluje jak najwiksze obnienie zuycia energii na cele zwizane z uytkowaniem budynkw.
www.domprzyjazny.org
3
1.2 BUDYNEK ENERGOOSZCZDNY, CZYLI JAKI?
Uznanie, jaka warto zuycia energii jest granic, poniej ktrej moemy mwi o budynku energooszczdnym nie jest prawnie okrelone i zmienia si wraz z postpem techniki i zmianami wymaga. Jako budynek energooszczdny okrelamy taki budynek, w ktrym zuywa si mniej energii ni w budynku, ktry obecnie spenia obowizujce prawnie wymagania. Aktualnie w Polsce wskanik zapotrzebowania ciepa na ogrzewanie budynku mieszkalnego wybudowanego zgodnie z aktualnymi przepisami budowlanymi wynosi, w zalenoci od ksztatu i wielkoci budynku, okoo 90-120 (a nawet 150) kilowatogodzin na metr kwadratowy (kWh/m2) powierzchni uytkowej na rok.
Budynek energooszczdny powinien zuywa o 25-50% mniej energii ni budynek speniajcy wymagania aktualnych przepisw, czyli powinien na cele ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepej wody zuywa nie wicej ni 50-80 kWh/m2 na rok.
Dom energooszczdny
Usytuowanie budynku z uwzgldnieniem rzeby terenu, nasonecznienia, kierunku wiatrw, osony zieleni itd., Forma budynku maksymalnie zwarta, bez wystpw i uskokw, pomieszczenia z duymi oknami od strony poudniowej, mae okna lub ich brak od strony pnocnej, buforowe strefy ciepa (cieplarnie, przedsionki, okna soneczne itp.), Przegrody zewntrzne (ciany, dach lub stropodach) bardzo dobrze izolowane termicznie, z minimaln iloci mostkw termicznych i szczelne, Okna i drzwi zewntrzne o wysokiej szczelnoci i wysokiej izolacyjnoci termicznej, Nocna izolacja okien (okiennice), Konstrukcja budynku eliminujca wikszo mostkw termicznych, Balkony o specjalnej konstrukcji ograniczajcej do minimum mostki termiczne, Wentylacja automatycznie regulowana z odzyskiem ciepa, System grzewczy i system zaopatrzenia w ciep wod o wysokiej sprawnoci, Ewentualnie wykorzystanie kolektorw sonecznych do przygotowania ciepej wody uytkowej.
W ostatnich latach rozwija si denie do jeszcze dalej idcej oszczdnoci energii w budynkach, nawet kosztem wyranego zwikszenia kosztw budowy. Projektuje si wic i buduje budynki pasywne, w ktrych zapotrzebowanie ciepa na ogrzewanie jest tak mae, e nie wymaga istnienia normalnej instalacji ogrzewania, a tylko instalacji, ktra czasowo uzupenia pokrycie zapotrzebowania na ciepo. W skrajnym przypadku, moliwy jest budynek zeroenergetyczny uytkowany praktycznie bez dopywu energii spoza budynku. Jakie konkretnie rozwizania budowlane s potrzebne, eby budynek by energooszczdny? Omawiamy te rozwizania na dalszych stronach, ale najwaniejsze to:
Zasadnicze rnice pomidzy budynkami projektowanymi wg aktualnych przepisw, a budynkami energooszczdnymi i pasywnymi zestawiono w tabeli na str. 4.
Dom energooszczdny
Rodzaj budynku
4
speniajcy aktualne przepisy energooszczdny pasywny gwnie od poudnia Do 0,75 Ponad 20 cm U do 0,10 Ponad 25 cm
Usytuowanie okien Jako okien
dowolne U max = 2,6
gwnie od poudnia U okoo 1,2-1,5 Ok. 18 cm U do 0,20 Ponad 20 cm
Grubo warstwy izolacyjnej Ok. 12 cm w cianach, warto U U do 0,30-0,45 Grubo warstwy izolacyjnej Ok. 16 cm w dachu lub stropodachu Konstrukcja balkonw Tradycyjna (pyta poczona ze stropem) Wentylacja naturalna grawitacyjna Tradycyjny Nie wystpuje
Elementy umoliwiajce cig Balkony na wasnej konstrukcji izolacj cian lub balkony na (oddzielone od ciany wasnej konstrukcji zewntrznej) Wentylacja hybrydowa lub mechaniczna z odzyskiem ciepa Niskotemperaturowy Kolektory w systemie c.w.u. 50-80 kWh/(m2a) Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepa i gruntowym wymiennikiem System ogrzewania tylko awaryjny Kolektory w systemie c.o. oraz c.w.u. Do 40 kWh/(m2a)
System wentylacji System ogrzewania Wykorzystanie energii sonecznej
Zapotrzebowanie na energi do ogrzewania, wentylacji 90-120 (150) kWh/(m2a) i c.w.u.
Dom energooszczdny to take:
Dobry projekt, w ktrym podane s wszystkie szczegy wykonania tych elementw, od ktrych zaley ograniczenie strat energii,
Dobra realizacja budowy, zgodna z projektem, sprawdzona prb szczelnoci i badaniem termowizyjnym przegrd zewntrznych.
5
1.3. EFEKTYWNO
EKONOMICZNA BUDYNKW ENERGOOSZCZDNYCH
Dom energooszczdny
to t kwot oszczdnoci mona wykorzysta na spat dodatkowej czci kredytu, ktry zosta powikszony o koszty podniesienia standardu energetycznego. Na og dodatkowe koszty budowy domu energooszczdnego wymagaj korzystania z wikszego kredytu, jednak miesiczne raty kredytu zwikszaj si nie wicej, ni wynosz oszczdnoci w kosztach eksploatacji. A zatem, z punktu widzenia waciciela, ktry musi zapaci za energi i spaca kredyt, czne wydatki (energia i kredyt) dla budynku energooszczdnego i standardowego bd takie same lub bardzo zblione, natomiast po spaceniu kredytu koszty eksploatacyjne bd wyranie nisze. Reasumujc: budowa budynku energooszczdnego jest opacalna. Finansowanie korzystanie z kredytu Najwygodniejsza jest sytuacja, gdy mona zbudowa dom z wasnych funduszy. Na og jednak budujcy nie posiadaj wystarczajcych funduszy potrzebnych na realizacj budowy i wtedy korzystaj z kredytu. Powszechnie dostpne s kredyty udzielane przez banki na cele inwestycyjne i remontowe. W przypadku budowy budynku energooszczdnego korzystanie z kredytu jest bardziej opacalne ni w innych przypadkach, gdy ceny energii (ciepa na ogrzewanie) rosn stale szybciej ni ceny innych dbr (powyej stopy inflacji), a zatem z roku na rok rosn oszczdnoci, ktre uzyskuje si w wyniku zmniejszonego zapotrzebowania na energi. Podstawowym warunkiem uzyskania kredytu jest posiadanie zdolnoci kredytowej, tj. zdolnoci do spaty zacignitego kredytu wraz z odsetkami w umownych terminach patnoci, tzn. terminach wynikajcych z umowy kredytowej. Bank przy ocenie zdolnoci kredytowej bierze pod uwag aktualn i przewidywan (przynajmniej do momentu spaty kredytu) efektywno gospodarowania, stan majtkowy oraz pynno patnicz. Warunkiem uzyskania kredytu jest te prawne zabezpieczenie spaty kredytu, a niekiedy take posiadanie rachunku biecego w banku.
Podejmujc decyzj o wybudowaniu budynku energooszczdnego zadajemy sobie pytanie czy, i o ile zmniejsz si opaty za energi, i czy poprawimy komfort wewntrzny. Zapewnienie energooszczdnoci budynku oznacza konieczno poniesienia dodatkowych kosztw budowy. W kalkulacjach dodatkowych nakadw na budynek energooszczdny naley bra pod uwag rnic pomidzy kosztami wyrobw standardowych i energooszczdnych. Na przykad koszt zwikszenia gruboci izolacji, rnic kosztw drzwi i okien energooszczdnych i standardowych, rnic kosztw systemw ogrzewania i wentylacji oraz innych. Jednoczenie potrzebne jest okrelenie efektu, czyli przewidywanej oszczdnoci energii.
Sumaryczne koszty za ogrzewanie i spat kredytu w budynku energooszczdnym i standardowym.
Zwikszenie kosztw inwestycji, w zalenoci od wybranych rozwiza, wynosi na og od kilku do ok. 12% kosztw obiektu standardowego. W wyniku tych dziaa w domu jednorodzinnym mona osign zmniejszenie zuycia energii od 10 000 do 16 000 kWh rocznie, co oznacza od 1800 do 6000z oszczdnoci w zalenoci od wykorzystywanego paliwa. Czyli oszczdnoci miesiczne to 150 do 500 z, i to jest kwota, ktrej nie bdziemy co miesic wydawali, jeli zdecydujemy si na budow budynku energooszczdnego. Jeeli korzystamy z kredytu na budow domu,
Dom energooszczdny
6
Nazwa materiau Beton ciana z betonu komrkowego Drewno sosnowe w poprzek wkna Mur z cegy ceramicznej penej na zaprawie cementowo-wapiennej Mur z cegy silikatowej Szko okienne Piasek redni Aluminium Wspczynnik przewodnoci ciepa (W/m*K) w warunkach redniowilgotnych 1,70 0,29 0,16 0,77 1,00 0,80 0,40 200,00 Przykadowe wspczynniki przewodnoci wybranych materiaw budowlanych:
2. OCHRONA CIEPLNA
BUDYNKU
2.1. IZOLOWANIE CIEPLNE

Dostpnych jest wiele rnych materiaw izolacji cieplnej, ktre mona zastosowa w przegrodach zewntrznych budynku, jednak dla kadego konkretnego zastosowania trzeba wybra odpowiedni materia o odpowiedniej gruboci. Przykadowo dla izolowania cian piwnicy trzeba zastosowa inny materia izolacyjny ni w cianie zewntrznej czy w dachu. Poza kosztem, przy wyborze materiau izolacyjnego trzeba bra pod uwag nastpujce cechy: Przewodno cieplna, Dyfuzja (przenikanie) pary wodnej, Wytrzymao (zdolno przenoszenia obcie). Przewodno cieplna, wspczynnik przewodnoci Kady materia ma charakter yzujcy go wspczynnik przewodnoci ciepa (oznaczony , podawany w jednostkach W/mK). Im nisza warto , tym lepsze izolowanie (tamowanie przepywu ciepa). Wysza warto przewodnoci moe by wyrwnana przez wiksz grubo warstwy izolacji. Stosowane powszechnie materiay (styropian, wena mineralna) maj wspczynnik o wartoci od okoo 0,035 do 0,045 W/ m*K.
Wspczynnik przenikania ciepa U Wspczynnik przenikania ciepa (oznaczony U, podawany w jednostkach W/m2*K) jest miar strat ciepa przez element budynku, a jego wielko zaley od wspczynnikw przewodnoci ciepa i od gruboci warstw poszczeglnych materiaw, z ktrych element jest zoony. Im nisza warto U, tym lepsze izolowanie. Przepisy budowlane okrelaj dla poszczeglnych rodzajw budynkw i poszczeglnych rodzajw przegrd wartoci U, ktre nie powinny by przekroczone.
Rodzaj budynku Najwysza dopuszczalna warto U (W/m2*K) 0.50 0,30 0,30 0,60 0,45 0,55 0,30 0,60
Rodzaj przegrody zewntrznej
Budynek mieszkalny jednorodzinny Budynek uytecznoci publicznej
ciany zewntrzne jednowarstwowe ciany zewntrzne 2 lub 3-warstwowe Stropodachy i dachy Stropy nad piwnic nieogrzewan ciany zewntrzne bez okien ciany zewntrzne z oknami Stropodachy i dachy Stropy nad piwnic nieogrzewan
Uwaga: dla budynku wielorodzinnego przepisy nie formuuj wymaga dla poszczeglnych przegrd (cian, dachw itd.) a podaj graniczne maksymalne zuycie na 1m2 kubatury ogrzewanej. Aby to wymaganie speni, poszczeglne przegrody powinny mie wartoci U zblione do wymaganych dla budynku uytecznoci publicznej.
7
W budynku energooszczdnym te wielkoci powinny by nisze. Grubo warstwy izolacji cieplnej zaley od cech zastosowanego materiau izolacyjnego, a take od waciwoci izolacyjnych materiau konstrukcyjnego. Jako oglne wskazania dla budynku energooszczdnego mona przyj nastpujce zalecenie:
Rodzaj przegrody ciany zewntrzne Strop pod nieogrzewanym poddaszem Stropodach i dach Strop nad nieogrzewan piwnic Grubo warstwy izolacji cieplnej 16 20 cm 18 25 cm 20 30 cm 10 14 cm
Dom energooszczdny
2.2. MOSTKI CIEPLNE

Przyczyn istnienia mostkw cieplnych jest brak izolacji w danym miejscu lub niewystarczajce izolowanie, bd te ze wykonanie izolacji. Przyczyn powstawania mostkw jest take ksztat geometryczny budynku np. naroa, zaamania. Prosta, zwarta brya budynku ogranicza powstawanie mostkw.
Mostki cieplne s to sabe miejsca przegrody zewntrznej (ciany, dachu itp.), w ktrych przepyw (strata) ciepa jest wikszy, ni w pozostaej czci przegrody dobrze izolowanej.
Izolowanie cieplne przegrd budowlanych powinno by wykonywane wg systemw izolacyjnych, posiadajacych aprobat Instytutu Techniki Budowlanej. W kadym systemie okrelone s materialy izolacyjne, kleje, zaprawy, czniki i inne, a take warunki techniczne ich wykonywania. Izolowanie jest trwae, pod warunkiem stosowania penego systemu pochodzacego od jednego producenta, nie za kombinacji rnych systemw i rozwiaza. System jest dopuszczony do stosowania jeeli jest oznakowany tzw. znakiem budowlanym B, co oznacza, e dokonano oceny jego zgodnoci z Aprobat Techniczn i wydano Deklaracj Zgodnoci lub Certyfikat Zgodnoci z Aprobat.
Skutki mostkw cieplnych Mostki cieplne powoduj zwikszone zuycie ciepa na ogrzanie budynku, a wic i zwikszenie kosztw uytkowania. W miejscach wystpowania mostkw cieplnych wewntrzna powierzchnia przegrody zewntrznej (ciany, stropu, podogi) ma nisz temperatur ni pozostaa cz tej przegrody, co moe by przyczyn powstawania plam, wilgoci, pleni, a nawet grzyba domowego. Moe take powstawa pkanie i odpadanie tynku. Dlatego przy projektowaniu i budowie kadego budynku, a w szczeglnoci budynku energooszczdnego, trzeba stosowa takie rozwizania, ktre eliminuj lub w moliwie najwikszym stopniu ograniczaj powstawanie mostkw cieplnych. Miejsca, w ktrych najczciej wystpuj mostki cieplne: 1. Poczenia poszczeglnych czci budynku, np. ciany ze stropem, ciany z dachem itd. s typowym miejscem wystpowania mostkw. W tych miejscach zwykle nie mona wykona takiej samej warstwy izolacyjnej jak w pozostaej czci budynku i konieczne jest bardzo dobre wykonanie specjalnego zabezpieczenia przed powstaniem mostka, co nie zawsze ma miejsce.
Dom energooszczdny 2. W naroach budynku na niewielk powierzchni wewntrzn przypada znacznie zwikszona powierzchnia zewntrzna, ktra odprowadza ciepo (chodzi). Jest to czsto przyczyn pojawiajcej si wilgoci w naronikach pomieszcze. W tych miejscach podane jest powikszenie gruboci izolacji termicznej.
8
ranie zwikszajcych straty ciepa. Tradycyjne rozwizanie konstrukcyjne, w ktrym elbetowa pyta balkonowa jest przedueniem stropu nad kondygnacj pooon poniej balkonu powoduje, e izolacja ciany jest przerwana w miejscu pyty balkonowej, tworzc szeroki mostek cieplny. W energooszczdnym budynku takie rozwizanie jest niedopuszczalne. Wyeliminowanie mostkw ciepa i prawidowe wykonanie izolacji powinny by zbadane przed oddaniem budynku do uytkowania. Wykonuje si to metod termowizji. Zdjcia wykonane aparatem termowizyjnym wykazuj wszystkie miejsca wzmoonego przepywu ciepa, czyli sabe punkty izolowania termicznego, powstae na skutek bdw projektowych i wykonawczych.
Ucieczka ciepa w narou budynku
3. W strefie poczenia okien i drzwi z otaczajc je cian, ze wzgldu na rny ksztat czonych elementw trudno jest wykona tak dobr izolacj, jak w pozostaej czci ciany. Sabszym punktem izolowania ciany zwykle jest te nadproe nad oknem lub drzwiami, ktre ze wzgldw wytrzymaociowych musi zawiera elementy elbetowe lub stalowe, a te elementy wymagaj wikszego izolowania ni pozostaa cz ciany. 4. Balkony s najczciej przyczyn istnienia mostkw cieplnych, bardzo wy-
Zdjcie budynku wykonane aparatem termowizyjnym
9
2.3. SZCZELNO BUDYNKU
Budynek energooszczdny powinien by nie tylko dobrze izolowany, ale take musi mie szczelne przegrody zewntrzne. Szczelno budynku jest konieczna dla ograniczenia strat cennego ciepa, a take dla stworzenia warunkw, w ktrych przepyw powietrza wentylacyjnego bdzie odbywa si w sposb regulowany. wiee powietrze powinno by wprowadzane do pomieszcze za porednictwem odpowiednich urzdze (np. nawiewnikw powietrza lub kratek nawiewnych o regulowanym przepywie), natomiast niekontrolowany przepyw powietrza przez nieszczelnoci okien, drzwi, cian itp. powinien by ograniczony do minimum. Wykonanie szczelnego budynku wymaga zastosowania odpowiednich rozwiza projektowych we wszystkich miejscach naraonych na wystpienie nieszczelnoci elementw konstrukcyjnych, a w trakcie budowy konieczne jest szczeglne zwracanie uwagi na zapewnienie szczelnoci poszczeglnych elementw budynku i ich pocze. W cianach zewntrznych, szczeglnie dokadnie musz by wykonane poczenia z oknami i drzwiami zewntrznymi, a take ze stropami i dachem. W lekkich cianach osonowych, na caej ich powierzchni, powinny by zastosowane specjalne materiay szczelne (folie lub pyty). Niepodane szczeliny mog powstawa w cianach, jeeli zaprawa czca elementy ceramiczne czy betonowe nie bdzie szczelnie wypenia spoin, lub te jeeli powstan pknicia i rysy. Dlatego wykonanie szczelnej ciany wymaga specjalnej dbaoci o dokadne wykonanie kadego szczegu.
Dom energooszczdny
Bardzo wane jest wykonanie w sposb szczelny wszystkich przej przez przegrody zewntrzne wykonywanych dla instalacji elektrycznych, telefonicznych czy telewizyjnych. Gotowy do oddania do uytkowania budynek powinien by poddany prbie szczelnoci. Prba ta powinna by dokonana przed malowaniem cian i naklejaniem tapet. Badanie szczelnoci wybudowanego budynku wykonuje si metod cinieniow. Na drzwiach wejciowych ustawia si pyt z wentylatorem, przy pomocy ktrego wytwarza si stae podcinienie. Wykonuje si pomiar iloci przepywajcego przez budynek powietrza, przy rnicy cinienia wystpujcego wewntrz budynku i na zewntrz o wartoci 50 Paskali. Przy tej rnicy cinie, wskanik wymiany (przepywu) powietrza nie powinien by wikszy ni 1,5 h-1 (czyli 1,5 wymian powietrza na godzin) dla budynku energooszczdnego z wentylacj mechaniczn nawiewno-wywiewn, a dla budynku pasywnego 0,6 h-1.
Dom energooszczdny
10
Styropian ekstrudowany (XPS) produkowany z pianki polistyrenowej specjaln metod wytaczania (ekstruzji) ma podobne waciwoci do EPS, podobn wytrzymao na ciskanie i zginanie przy bardzo korzystnym (niskim) wspczynniku przewodzenia ciepa. Moe by stosowany w miejscach naraonych na wilgo. Pyty XPS produkowane s w rnych kolorach, przy czym rnica barwy nie wpywa na cechy wyrobu. Wena mineralna (skalna i szklana) jest produkowana z surowcw mineralnych wytapianych w wysokich temperaturach: wena kamienna z bazaltu, a wena szklana z piasku kwarcowego i stuczki szklanej. Stosowana jest w formie pyt i mat. Wyroby z weny mineralnej s niepalne euroklasa A1 i nie rozprzestrzeniaj ognia, a take s w wysokim stopniu paroprzepuszczalne. Wszystkie wyroby z weny mineralnej s higrofobizowane (uodpornione na zawilgocenie). Wena stanowi take dobr izolacj akustyczn (tumi dwiki). Jest trwaa. Stosowane s pyty o rnych cechach izolacyjnoci termicznej, ciliwoci i wytrzymaoci. Do cian trjwarstwowych, w ktrych warstwa izolacji jest nieobciona, mona stosowa wyroby szczelnie wypeniajce przestrzenie. Do izolowania stropw, podg na gruncie i dachw powinny by zastosowane pyty o maej ciliwoci. Do ocieple cian pod tynknaley stosowa specjalne pyty fasadowe twarde, lamelowe, lub utwardzon wen. Poliuretan (PUR) stosowany jest w formie pyt i pianki natryskiwanej lub wylewanej. Materiay izolacyjne do wdmuchiwania lub wsypywania w przestrzenie zamknite w przegrodach. Stosowane s materiay w postaci granulek z weny mineralnej, ze styropianu, z celulozy i innych materiaw.
2.4. MATERIAY
DO IZOLACJI CIEPLNEJ
Jest wiele materiaw stosowanych do izolacji cieplnej budynkw. Wszystkie maj ma gsto objtociow (od 12 kg/m3 do okoo 200 kg/m3) ze wzgldu na to, e znaczna cz ich objtoci stanowi pory lub szczeliny wypenione powietrzem. Wybr materiau zaley od roli, jak ma spenia oraz od ceny. Najczciej stosowane s: styropian oraz wena mineralna (skalna i szklana). Styropian ekspandowany (EPS) produkowany jest technik spieniania z granulek polistyrenu i stosowany jest najczciej w formie pyt biaych, ale s take pyty srebrnoszare zawierajce dodatek grafitu, ktry obnia wspczynnik przewodzenia ciepa. Styropian charakteryzuje si niskim wspczynnikiem przewodnoci cieplnej, dziki temu, e dua cz jego objtoci zajmuje powietrze zamknite w jego porach. Styropian ma may ciar (pyty styropianowe w zalenoci od rodzaju, wa od okoo 10 do ok. 40 kg/m3), mona go wic atwo transportowa i przenosi na placu budowy. Jest atwy w obrbce, mona go docina i montowa za pomoc najprostszych narzdzi. Pyty styropianowe charakteryzuj si dobrymi parametrami mechanicznymi (wytrzymaoci na ciskanie i rozrywanie) oraz odpornoci na dziaanie wilgoci i wody. Odpowiednie typy pyt styropianowych mona stosowa w kadym miejscu izolowanego budynku, poczwszy od cian piwnic, podg i fundamentw, poprzez izolacj cian, a skoczywszy na izolacji dachw. Styropian budowlany powinien mie w zakresie reakcji na ogie co najmniej euroklas E (dawniej samogasncy).
10
11
3. ROZWIZANIA
TECHNICZNE
Dom energooszczdny
3.1. USYTUOWANIE
I UKSZTATOWANIE BUDYNKU
budynku. Od strony poudniowej powinny znajdowa si pokoje dzienne z duymi oknami, a od strony pnocnej, pomieszczenia pomocnicze (azienka, spiarnia, wejcie do budynku), w ktrych moe nie by okien lub mog one by bardzo mae. Takie rozmieszczenie okien umoliwia doprowadzenie do budynku maksymalnej iloci ciepa z promieniowania sonecznego, co zmniejsza zapotrzebowanie na energi do ogrzewania budynku oraz umoliwia najlepsze wykorzystanie owietlenia naturalnego w pomieszczeniach, co zmniejsza zapotrzebowanie na energi elektryczn do owietlenia wntrz. Dla kolektora sonecznego powinno by przewidziane miejsce na zorientowanej na poudnie poaci dachowej. Nawet w warunkach klimatycznych Polski, kolektor moe przez znacz cz roku dostarcza ciepo do podgrzewania wody. Przeszklony przedsionek, zimowy ogrd, czy inne pomieszczenie dostawione do budynku, s podane jako strefy przejciowe dodatkowo izolujce cieplnie i zmniejszajce zapotrzebowanie na ciepo do ogrzewania.
Zapotrzebowanie na energi do ogrzewania i wentylacji budynku zaley w znacznym stopniu od jego usytuowania na dziace, od uksztatowania jego bryy i od wewntrznego rozplanowania. Przez odpowiednie usytuowanie i uksztatowanie, mona zmniejszy zuycie energii nawet o kilkanacie procent. Usytuowanie budynku powinno moliwie jak najlepiej wykorzystywa osony (nierwnoci terenu, budynki, wysokie drzewa) chronice przed wiatrami wiejcymi z dominujcego kierunku oraz umoliwi maksymalne wykorzystanie energii sonecznej. Brya budynku powinna by moliwie zwarta, bez zaama, uskokw i wnk. Korzystna jest brya z moliwie najmniejsz powierzchni przegrd zewntrznych (cian, dachu, podogi na gruncie), wtedy straty ciepa przez przenikanie bd najmniejsze. Due okna od strony poudniowej to zasada, ktrej powinno by podporzdkowane rozplanowanie pomieszcze wewntrz
11
Dom energooszczdny
12
Konstrukcja nona przegrd przeszklonych to tradycyjnie elementy eliwne, stosowane od dawna w oraneriach, elementy stalowe, aluminiowe, plastykowe lub drewniane. Konstrukcja powinna by zaprojektowana tak, aby spenione byy wymagania wytrzymaociowe zwizane z obcieniem niegiem, wiatrem i dostpnoci dla potrzeb konserwacji i napraw. Wymagania te wyraane s poprzez maksymalne dopuszczalne ugicie konstrukcji dachu lub podpr i zale od zastosowanego materiau i wymiarw tych elementw. Elementy przezroczyste to najczciej szka (zestawy szklane zespolone) o rnych waciwociach, a take szeroka gama tworzyw sztucznych, wrd ktrych najpopularniejsze to poliwglany lub poliestry. Zestawy szklane montowane w konstrukcji powinny charakteryzowa si odpowiedni sztywnoci, zezwala na bezpieczny dostp i by odporne na dziaanie zjawisk atmosferycznych takich jak wiatr, deszcz, nieg i grad. Dlatego czsto stosuje si szko hartowane lub bezpieczne (klejone z jedn lub kilkoma warstwami folii). Konstrukcja ogrodu moe by chodna (eliwna, stalowa, aluminiowa), stosowana w przestrzeniach nieogrzewanych, lub ciepa (aluminiowa wypeniona materiaem izolacyjnym, plastykowa lub drewniana) w przestrzeniach ogrzewanych. To, jak konstrukcj zastosujemy, zaley od planowanej funkcji przestrzeni przeszklonej. W niektrych zastosowaniach przestrzenie przeszklone wykorzystywane s w procesie wentylacji powietrze z czci uytkowej (chodzone lub ogrzewane) jest usuwane do przestrzeni przeszklonej. W naszych warunkach klimatycznych jest to czsto wystarczajce do utrzymania odpowiedniego rodowiska wewntrznego. W wikszoci przypadkw,
3.2. PRZESTRZENIE
PRZESZKLONE I OGRODY ZIMOWE
We wspczesnych budynkach mieszkalnych czsto stosowane s przestrzenie przeszklone o rnych funkcjach, np. jako ogrody zimowe. Przestrzenie te wykorzystuje si do zmniejszenia zuycia energii, a ponadto zapewniaj uytkownikom dostp do wiata dziennego, soca oraz odpowiednie miejsce relaksu. Przestrze ograniczona przeszklonymi przegrodami wymaga latem odpowiednich systemw ochrony przeciwsonecznej i najczciej chodzenia, a zim jak najefektywniejszego wykorzystania i zatrzymania zyskw ciepa. Ponadto przestrzenie przeszklone wymagaj odp owiedniej wentylacji i systemw przeciwdziaania olnieniom. Rysunek obok przedstawia szkicowo rne sposoby zastosowania przestrzeni przeszklonych, przy czym powierzchnia rzutu budynku na wszystkich rysunkach jest taka sama. Jak wida, zastosowanie przestrzeni przeszklonej zwiksza powierzchni zabudowy dziaki. W obiektach energooszczdnych przestrze przeszklona peni funkcj bufora, ktry albo zatrzymuje ciepo i oddaje je do wntrza budynku w okresie nocy, albo wspomaga system chodzenia.
12
13
przestrzenie przeszklone powinny posiada wasny system wentylacji, ktry nie tylko suy rozpraszaniu ciepa lub chodu, ale rwnie odprowadza nadmiar wilgoci, np. z przeszklonych ogrodw zimowych. Wentylacja w takim pomieszczeniu powinna by sterowana temperatur lub wilgotnoci. W przestrzeni przeszklonej powstaje tzw. efekt szklarniowy, w ktrym krtkofalowe promieniowanie soneczne jest wychwytywane przez oszklone elementy budynku, nastpnie absorbowane przez jego przegrody i emitowane w postaci fal dugich, przed ucieczk ktrych zabezpieczaj elementy szklane budynku. Wydajno tego systemu magazynowania energii zaley od jego geometrii, charakterystyki szklenia (na przykad: procentu powierzchni oszklonej i krzywej transmisji spektralnej) oraz waciwoci elementw trwaych, ktre odbijaj promieniowanie cieplne. Kiedy promienie soneczne natrafiaj na przezroczyst lub pprzezroczyst przegrod, cz z nich odbija si, cz jest absorbowana, a cz przechodzi przez przegrod do wntrza. Ciepo zaabsorbowane przez przegrod jest nastpnie przekazywane do wntrza lub na zewntrz budynku poprzez konwekcj lub jako promieniowanie dugofalowe. To, ile ciepa pozostanie wewntrz budynku, zaley od temperatury powietrza zewntrznego, przezroczystoci przegrody i ssiadujcych powierzchni oraz od prdkoci ruchu powietrza po obydwu stronach przegrody. Zyski cieplne zale od rodzaju materiau, z ktrego jest wykonana przegroda, od jej powierzchni, kta padania promieni sonecznych i natenia promieniowania, ktre z kolei zaley od usytuowania prze-
Dom energooszczdny
grody wzgldem stron wiata, pooenia geograficznego i zacienienia. Zyski cieplne przez pionow przegrod szklan zmieniaj si w zalenoci od usytuowania przegrody wzgldem stron wiata. Usytuowanie przegrody wzgldem stron wiata powinno by uwzgldniane przy projektowaniu ogrzewania. Powierzchnie skierowane na poudnie otrzymuj wicej promieniowania sonecznego w zimie i mniej w lecie, w porwnaniu do powierzchni skierowanych w inne strony. Zyski cieplne od promieniowania sonecznego otrzymywane przez cay rok przez przegrody szklane po stronie zachodniej i poudniowo-zachodniej s podobne do tych, jakie moemy otrzyma przez powierzchnie przeszklone po stronie wschodniej i poudniowo-wschodniej. Latem, przegrody szklane wychodzce na zachd mog przyczynia si do przegrzania pomieszcze, jeli nie zostan zabezpieczone przed promieniami soca, ktre pada pod wikszym ktem i nie jest ograniczone zacienieniem. Na zyski cieplne od promieniowania sonecznego ma rwnie wpyw nachylenie szklanej przegrody. Przegroda ustawiona pionowo daje mniejsze zyski ni przegrody ustawione pod mniejszym ktem, poniewa soce wdruje wysoko po niebie i promieniowanie wysyane pod ktem zalenym od szerokoci geograficznej moe by odbierane przez niezacienione powierzchnie ustawione pochyo lub poziomo. Nachylenie szklenia pod maym ktem w stosunku do horyzontu
13
Dom energooszczdny
(tj. ok. 30) moe spowodowa przegrzewanie latem jak rwnie dawa nisze zyski cieplne zim. Powinno si wic unika takiego szklenia, jeeli nie moe by ono odpowiednio zacienione wtedy, gdy jest to niezbdne. Mona je zastosowa na sonecznych powierzchniach budynku lub w atrium, jeli s one niezalene od innych powierzchni w budynku i maj wasny system wentylacyjny.
14
3.3. CIANY ZEWNTRZNE
ciany zewntrzne ochraniaj wntrze budynku przed utrat ciepa. Zawsze jednak cz ciepa przenika przez ciany. Ciepo wydostaje si z ogrzewanego pomieszczenia na zewntrz budynku za spraw przewodzenia ciepa, przez ruch powietrza w nieszczelnociach oraz przez promieniowanie cieplne. T ucieczk ciepa z pomieszcze na zewntrz budynku okrelamy jako straty ciepa. ciany musz mie dobre waciwoci izolacyjnoci termicznej. Osiga si wtedy ograniczenie strat ciepa, a take podwyszenie temperatury na wewntrznej powierzchni ciany, co pozytywnie wpywa na komfort uytkowania oraz eliminuje moliwo skraplania si pary wodnej i powstawania pleni. Stopie izolowania cieplnego cian charakteryzuje wspczynnik przenikania ciepa U. Im wspczynnik mniejszy, tym mniejsza ucieczka ciepa przez cian. W cianach budynkw zbudowanych kilkanacie czy kilkadziesit lat temu U ma warto okoo 1 W/(m2K). Obecnie przepisy wymagaj, aby np. dla domu jednorodzinnego U nie przekraczao wartoci 0,3 dla ciany wielowarstwowej lub 0,50 dla ciany jednowarstwowej. Budynek energooszczdny powinien mie ciany o wspczynniku U nie wyszym ni 0,20 W/(m2K). Stosowane s dwa rodzaje konstrukcji cian: jednowarstwowe i wielowarstwowe. W cianie jednowarstwowej stosuje si jeden materia budowlany, ktry spenia jednoczenie funkcj konstrukcyjn (podtrzymanie pooonej wyej czci budynku), przy jednoczesnym zachowaniu cieplnej izolacyjnoci ciany na wymaganym poziomie. Materiaem stosowanym w cianach jednowarstwowych bya dawniej cega ceramiczna, a obecnie, przy wyszych wymaganiach izolacyjnoci termicznej, be-
14
15
ton komrkowy (czyli lekki) lub ceramika poryzowana (z otworami). W cianie wielowarstwowej wystpuj warstwy wykonane z 2 lub 3 rnych materiaw, z ktrych kady spenia inn funkcj. Warstwa nona wewntrzna, wykonana z materiau o duej wytrzymaoci (beton, cega ceramiczna lub silikatowa itp.) przenosi obcienia. Warstwa materiau o wysokich waciwociach izolacyjnoci cieplnej (styropian, wena mineralna i itp.) ochrania przed stratami ciepa. Warstwa elewacyjna lub osonowa zabezpiecza cian przed wpywami zewntrznymi. Stosowane mog by nastpujce konstrukcje: ciana dwuwarstwowa: Warstwa konstrukcyjna nona Warstwa izolacji termicznej zabezpieczona od zewntrz cienk warstw fakturow

Dom energooszczdny
Ewentualna szczelina powietrzna (2-4 cm) Warstwa osonowa (np. z cegy klinkierowej) z otworami wentylacyjnymi, powizana z warstw konstrukcyjn przy pomocy kotew stalowych.
W budynku energooszczdnym zapewnienie wysokiej izolacyjnoci termicznej (niskiej wartoci wspczynnika U) przez cian jednowarstwow wymaga wykonania ciany o znacznej gruboci (np. ponad 60 cm) co moe by niekorzystne ze wzgldw uytkowych. ciana 2 lub 3 (4)-warstwowa o wysokiej izolacyjnoci moe mie grubo okoo 40 cm. Moliwe jest take wykonanie ciany 2 lub 3-warstwowej, w ktrej materiaem konstrukcyjnym bdzie materia stosowany w cianach jednowarstwowych (beton komrkowy lub ceramika poryzowana). Grubo warstwy materiau izolacyjnego (styropianu lub weny mineralnej) moe by wtedy minimalnie mniejsza, gdy cz zada izolowania cieplnego spenia wtedy warstwa konstrukcyjna.
ciana trzywarstwowa (lub czterowarstwowa wliczajc szczelin powietrza): Warstwa konstrukcyjna nona Warstwa izolacji termicznej
15
Dom energooszczdny
16
0,7. Dla uytkownika wana jest warto U dla caego okna (oszklenie + rama). Okno potrjnie szklone z zastosowaniem szka niskoemisyjnego, w specjalnej ramie, osiga wartoci wspczynnika U dotychczas nieosigalne, np. 1,1 W(m2K). Poza wartoci wspczynnika przenikania ciepa U, wan cech okna jest przepuszczalno promieniowania sonecznego przez oszklenie, wyraona wspczynnikiem przepuszczalnoci, ktry podaje, jaka cz promieniowania sonecznego przedostaje si przez szyby okienne do wntrza budynku. Nie powinien on by niszy ni 0,5. Szczelno okien Wan cech okna jest jego szczelno, wyraona wspczynnikiem infiltracji powietrza (a). W przypadku wentylacji naturalnej grawitacyjnej (nieregulowanej), okna, nawet zamknite, musz zapewni dopyw wieego powietrza z zewntrz, czyli nie mog by zbyt szczelne. Wedug obowiazujacych przepisw warto wspczynnika infiltracji powinna si mieci w granicach od 0,5 do 1,0 m3/(mhdaPa 2/3). Nie zapewnia to jednak skutecznego doprowadzenia powietrza na potrzeby wentylacji. Zalecane jest wic stosowanie specjalnych nawiewnikw powietrza, montowanych w oknach. W budynkach energooszczdnych, w ktrych regulowany dopyw powietrza powinien odbywa si przez nawiewniki lub czerpnie powietrza, okna powinny by bardzo szczelne, czemu odpowiada wymagana warto wspczynnika infiltracji do 0,3 m3/(mhdaPa 2/3). Nawiewnik umieszczony w grnej czci okna umoliwia stay dopyw powietrza dostosowany do potrzeb np. zmniejszony w okresie nieobecnoci mieszkacw oraz w okresie nocnym. Automatyczn regulacj wielkoci przepywu moe zapewni czujnik reagujcy na poziom wilgotnoci wzgldnej po-
3.4. OKNA I DRZWI

Wasnoci izolacyjne okien Tradycyjnie stosowane okna byy powodem bardzo duych strat ciepa, a ponadto, na wewntrznej powierzchni szyb w czasie mrozw temperatura bardzo si obniaa (kwiaty lodowe) tak, e byo to odczuwalne jako rdo chodu w pomieszczeniach. Nowe okna maj znacznie lepsze waciwoci izolacyjne. Aktualne przepisy budowlane wymagaj, aby okna miay wspczynnik przenikania ciepa nie wyszy ni U=2,0 do 2,6 W/(m2K) w zalenoci od strefy klimatycznej, ale okna w budynku energooszczdnym powinny mie warto U znacznie nisz, i przy aktualnym stanie techniki, jest to w peni moliwe. Oszklenie okien stanowi obecnie zestawy szklone, zoone z dwch lub trzech szyb fabrycznie sklejonych, z pozostawieniem pomidzy szybami cienkiej, zamknitej przestrzeni wypenionej suchym powietrzem lub specjalnym gazem, izolujcym lepiej ni powietrze. Dla ochrony cieplnej budynkw, stosuje si szko z powok niskoemisyjn. Jest to szko w peni przezroczyste, ze specjaln powok, ktra przepuszcza w peni promieniowanie soneczne do wntrza budynku, a zatrzymuje promieniowanie cieplne od cian i przedmiotw znajdujcych si we wntrzu. W efekcie, znaczna cz ciepa zwizanego z promieniowaniem sonecznym zostaje zatrzymana we wntrzu budynku. Wpyw szka niskoemisyjnego jest tak duy, e okno podwjnie szklone z tego szka ma korzystniejszy wspczynnik U ni okno z potrjnym szkleniem zwykym. Standardowe zestawy dwuszybowe maj wspczynnik U o wartoci okoo 1,0 do 1,1 W/(m2K), natomiast zestawy trzyszybowe przy specjalnych szybach i wypenieniu przestrzeni midzyszybowej mog osign warto 0,5 0,6 W/(m2K). Wspczynnik U dla ram okiennych ma zwykle warto 1,2 do 1,6 W/(m2K), ale przy specjalnym wykonaniu moe mie warto
16
17
wietrza. Ze wzrostem wilgotnoci (obecno osb, gotowanie itp.) nawiewnik otwiera si coraz bardziej, zwikszajc napyw powietrza. Dostosowanie przepywu do potrzeb umoliwia uzyskanie oszczdnoci energetycznych bez pogorszenia warunkw sanitarno-higienicznych w pomieszczeniach. Materiay ram okiennych Okna drewniane s stosowane ze wzgldu na naturalny materia i wygld oraz tradycj stosowania. Wymagaj jednak konserwacji w formie malowania. Najczciej ramy drewniane s produkowane z drewna klejonego, ktre jest bardziej wytrzymae i mniej si wypacza ni drewno lite. Stosowane jest dobrej jakoci drewno sosnowe, wierkowe i maho. Stosowane s te okna z drewna i aluminium (zwykle aluminium od zewntrz). Okna z tworzyw sztucznych produkowane s z PVC lub kompozytu poliestrowo-szklanego. Wykonuje si je tworzc wewntrzne komory powietrzne, ktre zwikszaj izolacyjno ciepln ramy. Okna tworzywowe atwo jest wykona w dowolnym ksztacie i kolorze. Zalet uytkow tych okien jest ich atwa konserwacja (tylko mycie). Okna aluminiowe charakteryzuje bardzo dua trwao oraz, podobnie jak w oknach tworzywowych, atwo konserwacji.
Okna dachowe powinny, podobnie jak okna w cianach, charakteryzowa si dobr izolacyjnoci ciepln (niska warto U) oraz szczeglnie wysok szczelnoci.
Dom energooszczdny
3.5. ALUZJE I OKIENNICE

Najnisze temperatury na zewntrz budynku wystpuj na og w porze nocnej, gdy okna nie s nam potrzebne jako rdo wiata. Moemy wic ograniczy straty ciepa przez okna stosujc dodatkow izolacj tylko na noc w postaci okiennic, aluzji lub rolet. Okiennice po zamkniciu powinny tworzy szczeln przegrod, aby nawet przy wietrze nie przepuszczay zimnego powietrza. Dobrze izolowane okiennice zewntrzne wykonuje si z dwch warstw deszczuek drewnianych, pomidzy ktrymi umieszcza si warstw styropianu lub weny mineralnej. Ze wzgldu na trudnoci zwizane z zamykaniem i otwieraniem okiennic zewntrznych stosuje si je gwnie w oknach budynkw parterowych. atwiejsze w obsudze ni okiennice zewntrzne s zewntrzne aluzje zwijane, ktre mog by wykonane z listewek aluminiowych, plastikowych lub drewnianych, poczonych przegubowo. aluzje s zwijane na rolk umieszczon w specjalnej skrzynce nad oknem, a pionowe brzegi przesuwaj si w prowadnicach zamocowanych w ocienicy okna. aluzje takie zmniejszaj noc straty ciepa przez okna do 40%, a ponadto chroni przed haasem i wamaniem. S te dobr ochron przed socem w czasie upau. Zamykanie i otwieranie aluzji moe by wykonywane rcznie, albo silnikiem elektrycznym. Moliwe jest take automatyczne zamykanie okiennic po zmroku, sterowane fotokomrk. Dobr izolacj ciepln stanowi take okiennice wewntrzne skadane harmonijkowo i odkadane na dzie na
Drzwi zewntrzne, drzwi balkonowe i wyjcia na tarasy Drzwi oddzielajce wntrze od atmosfery zewntrznej powinny by szczelne i dobrze izolowane cieplnie, odporne na zmiany temperatury i opady oraz bezpieczne i trwae.
17
Dom energooszczdny
ociea po obu stronach okna tak, eby nie zasaniay dopywu wiata dziennego. Okiennice takie powinny by ocieplone (np. styropianem) i po zamkniciu powinny szczelnie przylega na caym obwodzie do ocienicy okna. Dodatkowo stanowi dobr ochron przed wamaniem.
18
3.6. BALKONY I TARASY
Pyt balkonow tradycyjnie wykonywano (a czsto i obecnie wykonuje si) jako przeduenie pyty stropowej, co wie si z przerwaniem cigoci warstwy izolacyjnej w cianie zewntrznej. Powstaje w ten sposb mostek cieplny, przez ktry ucieka bardzo powana ilo ciepa z budynku na zewntrz. Takie rozwizanie byoby w budynku energooszczdnym nie do przyjcia. Najlepszym rozwizaniem jest balkon oparty na wasnej konstrukcji (supach lub zastrzaach), czcy si z konstrukcj budynku tylko pojedynczymi prtami rozmieszczonymi w kilku punktach. Przy tej konstrukcji warstwa izolacyjna ciany zewntrznej moe by wykonana bez adnych przerw.
Okno z aluzj zewntrzn. Paszcz nawija si na wa umieszczony w skrzynce nad oknem.
Balkon dostawiany do budynku: a) oparty na supach, b) podparty zastrzaami.
18
19
Dom energooszczdny
Izolowanie cieplne pyty balkonowej
Innym dobrym rozwizaniem jest wykorzystanie specjalnych elementw czcych pyt balkonow z pyt stropow. S to elementy skadajce si z zewntrznych kotwicych czci stalowych, przeznaczonych do zabetonowania z stropie i pycie balkonowej, tworzcych poczenie ze zbrojeniem pyty i stropu oraz, w czci rodkowej, z warstw izolacji ze styropianu, ktra stanowi poczenie warstwy izolacyjnej w cianie nad i pod balkonem. Gorszym rozwizaniem jest wykonanie pyty balkonowej w sposb tradycyjny jako pyty poczonej ze stropem (z przerwaniem warstwy izolacyjnej) i wykonaniem na pycie izolacji cieplnej od gry i od dou. W tym przypadku droga przepywu ciepa na zewntrz jest znacznie wyduona i nie jest ju przyczyn duych strat ciepa w budynku.
Podobnie jak pyt balkonow trzeba dobrze izolowa pyty tarasw, przy czym naley dy do tego, aby pyta tarasu nie czya si z pyt stropow, aby nie tworzy drogi ucieczki ciepa z budynku. Bardzo wane jest oczywicie prawidowe odprowadzenie wd opadowych z tarasu.
Izolacyjny cznik zbrojenia w balkonie
19
Dom energooszczdny
20
pod pokryciem dachu. Z przestrzeni tej para wodna jest swobodnie usuwana. Jako warstw wstpnego krycia (pod powietrzn szczelin wentylacyjn) stosuje si foli paroprzepuszczaln, tzn. foli, ktra nie przepuszcza skroplin do wewntrz dachu, ale umoliwia usuwanie pary wodnej na zewntrz. Strop pod nieogrzanym poddaszem powinien by izolowany cieplnie przez uoenie warstwy izolacji na stropie. Jeeli poddasze jest nie uytkowane, izolacj mona wykona z dowolnego materiau izolacyjnego w postaci pyt, mat, filcw czy materiaw sypkich. W poddaszach uytkowych nieogrzewanych izolacj wykonuje si z materiaw pytowych twardszych i zabezpiecza przed uszkodzeniem uoon na izolacji warstw gadzi cementowej lub warstw desek, albo z materiaw mikkich, ukadanych pod pomostem (podog na ruszcie)
3.7. DACHY I STROPODACHY

Izolowanie cieplne dachw spadzistych wykonuje si z materiau izolacyjnego (styropian, wena mineralna) uoonego pomidzy krokwiami i poniej krokwi, gdy potrzebna warstwa izolacji zwykle nie mieci si w przestrzeni pomidzy krokwiami. Dla zwikszenia tej przestrzeni stosuje si specjalne wieszaki do podwieszenia profili stalowych, do ktrych mocowana jest warstwa wykoczeniowa, ktr stanowi zwykle pyty gipsowo-kartonowe. Dwuwarstwowa izolacja zapobiega powstawaniu mostkw cieplnych. Pokrycie zewntrzne dachu jest wystawione na dziaanie wilgoci. W czasie opadw mog wystpi drobne przecieki, a w czasie zmian temperatury mog pod pokryciem powsta skropliny tworzce szkodliwe zawilgocenie dachu. Dla uniknicia tych zjawisk stosuje si wentylowanie dachu przez utworzenie przestrzeni wentylowanej (szczeliny powietrznej)
Izolacja cieplna w dachu stromym: a) izolacja cieplna nadkrokwiowa, b) izolacja cieplna midzy krokwiami 1 pyta pilniowa twarda, 2 dachwka, 3 aty, 4 kontraaty, 5 folia przeciwwiatorwa, 6 izolacja cioplna, 7 krokiew, 8 folia paroszczelna
20
21
Izolowanie cieplne stropodachw penych (bez przestrzeni powietrznej) paskich lub o niewielkim nachyleniu wykonuje si poprzez uoenie warstwy materiau izolacyjnego na konstrukcji oraz wykonanie na izolacji warstwy ochronnej i odpowiedniego pokrycia. Gdy mamy do czynienia z tzw. stropodachem wentylowanym, w ktrym nad stropem najwyszej kondygnacji, a pod pytami dachowymi, jest kilkudziesiciocentymetrowa przestrze powietrzna, do ktrej nie ma dostpu (jest to rozwizanie budowlane wystpujce w wikszoci budynkw wielorodzinnych zbudowanych w cigu ostatnich kilkudziesiciu lat), izolacj ciepln trzeba wykona na poziomym stropie, czyli pod przestrzeni wentylowan. Izolacj mona wykona w formie pyt, mat lub warstwy sypkiego materiau izolacyjnego.
Dom energooszczdny
3.8. STROP NAD PIWNIC,
CIANY PIWNIC I PODOGA NA GRUNCIE
Strop nad piwnic Jeeli budynek ma mie nieogrzewane piwnice, to w stropie nad piwnicami trzeba wykona dobr izolacj termiczn, aby unikn chodzenia pomieszcze usytuowanych nad piwnicami. Niewystarczajce ocieplenie tego stropu powoduje straty ciepa i zwikszone koszty ogrzewania, a ponadto dyskomfort w postaci zimnej podogi. Izolowanie cieplne stropu nad piwnicami z reguy wykonuje si od strony pomieszcze piwnicznych, przez przyklejenie lub podwieszenie pyt izolacyjnych. Warstw izolacyjn mona pozostawi nieosonit lub mona j osoni foli, tapet, tynkiem itp. Dobrym rozwizaniem moe by take wykonanie ocieplenia metod natrysku materiau izolacyjnego. W nieogrzewanej piwnicy temperatura bdzie zawsze wysza ni na zewntrz, dlatego grubo warstwy izolacji cieplnej moe by mniejsza ni w cianach i dachu (np. 10 12 cm). Strop nad piwnic ogrzewan nie wymaga specjalnej izolacji cieplnej. ciany piwnic i podoga na gruncie ciany i podogi piwnic oraz podogi na gruncie w budynkach niepodpiwniczonych powinny odpowiada nie tylko wymaganiom wytrzymaoci i ochrony przed wilgoci, ale take powinny mie odpowiednia izolacj ciepln. W zalenoci od typu budynku, do gruntu moe ucieka od 3 % (budynki wysokie) do 15 % (budynki parterowe, podpiwniczone) ciepa. Izolacja termiczna przeciwdziaa: stratom ciepa do gruntu, powstawaniu mostkw termicznych,
Izolowanie cieplne stropodachu wentylowanego
Grubo izolacji cieplnej w dachu lub stropodachu powinna wynosi ponad 20 cm.
21
Dom energooszczdny
22
kondensacji wilgoci wewntrz przegrody lub na powierzchni zewntrznej, uszkodzeniom mechanicznym i chemicznym izolacji przeciwwilgociowej oraz chroni przed penetracj ukadw korzeniowych rolin, atakiem gryzoni i owadw.
Izolacj ciepln ukada si na cianach i awach fundamentowych po obwodzie budynku (pionow) oraz pod posadzk budynku (poziom). Grubo warstwy pionowej izolacji powinna odpowiada gruboci izolacji cian zewntrznych na odcinku 1,5 m, liczc od poziomu terenu. Na odcinku poniej 1,5 m, grubo izolacji powinna by rwna izolacji podogi na gruncie. Grubo warstwy izolacji podogi zaley od temperatury obliczeniowej pomieszczenia i systemu grzewczego. W pomieszczeniach o ti 16C warstwa izolacji powinna wynosi 12 cm pod ca podog, natomiast w pomieszczeniach o ti < 16 C powinna by rwna 8 cm. W przypadku zastosowania ogrzewania podogowego, warstw izolacji naley zwikszy do co najmniej 15 cm. Izolacja musi przebiega w sposb cigy i nieprzerwany. Miejscem, w ktrym nie da si zapewni cigoci izolacji jest poczenie cian fundamentowych ze cianami zewntrznymi i wewntrznymi. W wyniku przerwania izolacji dochodzi do powstania mostka termicznego (miejsca o podwyszonej ucieczce ciepa), ryzyka wykroplenia wilgoci i rozwoju grzybw pleniowych. Mostek termiczny mona ograniczy poprzez zastosowanie przekadki termicznej na styku ciany fundamentowej i zewntrznej (lub wewntrznej). Przekadk wykonuje si z bloczkw o podwyszonych parametrach termicznych 0,2 W/mK posiadajcych jednoczenie odpowiedni klas wytrzymaoci.
Izolacja cian fundamentowych i podogi z zastosowaniem przekadki termicznej
Przekadka termiczna w poczeniu awy fundamentowej ze cian dziaow
Jeli nie ma moliwoci zastosowania pionowej izolacji cian i aw fundamentowych, straty ciepa do gruntu mona ograniczy dziki zastosowaniu izolacji poziomej. Powinna ona mie szeroko okoo 1 m i by wykonana z pyt o gruboci 10 cm uoonych na gbokoci 30 cm. Uoenie izolacji poziomej ogranicza zasig ujemnej temperatury w przyciennej warstwie gruntu i zmniejsza straty ciepa. Rozwizaniem pozwalajcym na cakowite wyeliminowanie mostkw termicznych i zachowanie cigoci izolacji podogi oraz cian fundamentowych, jest wykonanie pyty fundamentowej. Pyta ma konstrukcj elbetow i wykonuje si j w przypadku, gdy podoe stanowi grunt o maej nonoci. Osiadanie podoa mogoby wtedy spowodowa uszkodzenie budynku. Pyt
22
Konstrukcja posadzki na gruncie: Warstwa wykoczeniowa 20 mm Wylewka 50 mm Twarda pianka PS (polistyrenowa) o klasie izolacyjnoci 0,035 W/mK 200 mm EPS styropian ekspandowany Izolacja akustyczna a klasie izolacyjnoci 0,035 W/mK 50 mm Pozioma izolacja przeciwwilgociowa (od gruntu) Pyta elbetonowa 200 mm Podsypka z wiru Grunt rodzimy
23
Konstrukcja ciany zewntrznej: Tynk wewntrzny 10 mm Mur 175 mm Twarda pianka PS (polistyrenowa) o klasie izolacyjnoci 0,035 W/mK 300 mm - EPS styropian ekspandowany Tynk zewntrzny 10 mm Pozioma izolacja przeciwwilgociowa na wysokoci co najmniej 30 cm powyej poziomu terenu (od zewntrz) Pionowa izolacja przeciwwilgociowa (od zewntrz) Przekadka termiczna o odpowiedniej wytrzymaoci Izolacja obwodowa o gruboci 120 mm i uoona pod ktem 30 Tkanina z tworzywa sztucznego chronica przed gryzoniami
Dom energooszczdny
3.9. RDA CIEPA

W niniejszym rozdziale znajduje si przegld moliwych do zastosowania rde ciepa, a take informacje i uwagi, ktre mog pomc przy wyborze rodzaju i wielkoci rda ciepa. Ogrzewanie z sieci miejskiej wzy ciepownicze Nowoczesny, zautomatyzowany wze cieplny naley dobiera na podstawie oblicze, ktre okrel moc ciepln wza i jego regulacj. Najwygodniejszym rozwizaniem s prefabrykowane kompaktowe wzy cieplne. Kompaktowe wzy cieplne s urzdzeniami w peni wyposaonymi i gotowymi do pracy po ich podczeniu do sieci ciepowniczej i instalacji wewntrznych budynku. Kotownie opalane wglem Koty na paliwa stae s najtaszymi w uytkowaniu urzdzeniami grzewczymi, cho ich eksploatacja jest do uciliwa. Producenci staraj si, by byy one bardziej przyjazne dla uytkownika i dla rodowiska. Najnowoczeniejsz konstrukcj s koty z palnikiem retortowym. Spalanie paliwa dozowanego przez podajnik nastpuje w specjalnie skonstruowanym palniku. Cechy kotw retortowych: proces spalania regulowany przez sterownik mikroprocesorowy, sprawno cieplna ponad 84%, pynna regulacja wydajnoci energetycznej w przedziale 30-100% mocy, praktycznie bezdymne spalanie emisja pyw kilkukrotnie nisza od dopuszczalnej. samooczyszczajce si palenisko, podawanie wgla do paleniska sterowane automatycznie, w przypadku kotw maej mocy uzupenianie paliwa rednio raz na 3 do 7 dni, podstawowe paliwo: wgiel sortymentu eko-groszek II.
Pozioma izolacja po obwodzie budynku
Przestrze ogrzewana
Ciga izolacja pyty fundamentowej
stosuje si rwnie w przypadku niskiego poziomu wd gruntowych. Zastosowanie takich pyt pozwala na ograniczenie iloci robt ziemnych, jednak aby uchroni dom przed skutkami wysadzin mrozowych, w miejscu jego posadowienia trzeba wymieni do grub warstw rodzimego gruntu, zastpujc go warstwami dokadnie zagszczonego tucznia lub wiru o rnej granulacji. Materiay do izolacji cieplnej podg i cian piwnic powinny mie nastpujce cechy: dobre waciwoci termoizolacyjne, odporno na wnikanie wilgoci i dyfuzj pary wodnej (zamknite pory), podwyszona wytrzymao na ciskanie, powinny nie wchodzi w reakcje chemiczne z izolacj przeciwwilgociow.
23
Dom energooszczdny
Cena kota retortowego jest jednak wysoka i mona j porwna z cen nowoczesnego kota opalanego gazem. Kotownie opalane biomas Podstawowym problemem zwizanym z nisk wartoci opaow biomasy oraz jej du objtoci waciw, jest konieczno rozwizania problemu skadowania i podawania paliwa do kotw. Do wytworzenia tej samej iloci ciepa potrzebna jest kilkukrotnie wiksza objto paliwa, ni w przypadku wgla.
24
drewno naley spala w kotach specjalnie zaprojektowanych i skonstruowanych do spalania tego paliwa. Do celw spalania drewna stosuje si czasem koty z przedpaleniskami, w ktrych to przebiega proces suszenia, pirolizy i zgazowania drewna, za waciwe spalanie odbywa si w tradycyjnym kotle dostawionym do przedpaleniska. Zastosowanie przedpaleniska pozwala niskim kosztem przystosowa posiadane koty wglowe do spalania drewna. Najbardziej zaawansowanymi konstrukcjami kotw s tak zwane koty zgazowujce, skadajce si z dwch komr. W jednej z nich nastpuje proces spalania drewna z niedoborem tlenu (zwany zgazowaniem), natomiast w drugiej spalane s czci lotne (z nadmiarem tlenu). Najszlachetniejsz form paliwa drzewnego s pelety. Ich spalanie moe odbywa si zarwno na ruszcie kota wglowego, jak rwnie przy zastosowaniu specjalnych palnikw. Palniki te mog rwnie spala ziarna zb, gwnie owsa, ktry w ostatnim roku sta si jednym z najtaszych biopaliw. Zastosowanie palnikw na pelety pozwala w prosty i niedrogi sposb przeksztaci kocio opalany olejem, gazem ziemnym lub pynnym, w kocio na biomas. Kominki W domach jednorodzinnych o niskim zapotrzebowaniu na ciepo lub domach rekreacyjnych, bardzo dobrym rdem uzupeniajcym konwencjonalny system ogrzewania moe by kominek o zamknitej komorze spalania. Kominek ogrzewajcy powietrze o mocy 8-20 kW, najczeciej zaopatruje w ciepo to pomieszczenie, w ktrym jest usytuowany. Moliwe jest jednak rozprowadzenie ciepego powietrza po caym domu systemem
Akumulacja ciepa. W celu zapewnienia cigoci dostaw ciepa na wymaganym poziomie, konieczne jest zastosowanie zasobnika ciepa, dostarczajcego ciepo w czasie przerw dziaania kota oraz uzupeniajcego moc ciepln w okresach, gdy kocio pracuje z mniejsz wydajnoci. Rol zasobnika w domach jednorodzinnych moe peni instalacja centralnego ogrzewania o duej pojemnoci, jednak nawet w tym przypadku zalecane jest zastosowanie zasobnika ciepej wody. W wikszych instalacjach, a take w przypadku stosowania duszych przerw w pracy kotw, naley stosowa zasobniki ciepa, w postaci zaizolowanych termicznie zbiornikw wody. Wielko zasobnika naley indywidualnie dobra w zalenoci od zapotrzebowania na ciepo i przewidywanych dugoci przerw w pracy kotw.
Schemat ideowy kotowni na biomas z zasobnikiem akumulacyjnym
Koty do spalania drewna Drewno jest paliwem o duej zawartoci czci lotnych (okoo 80%). Jego spalanie przebiega w kilku etapach: suszenie, piroliza, zgazowanie, dopalanie gazw oraz spalanie wgla drzewnego. Dla zapewnienia optymalnego wykorzystania energii zawartej w drewnie oraz ograniczenia powstawania zanieczyszcze i ich emisji,
24
25
kanaw powietrznych. Zarwno wentylator, filtr, jak i same kanay, ze wzgldu na wysok temperatur ogrzanego powietrza, powinny by na ni odporne i dodatkowo izolowane termicznie. Rozwizanie to jest bardzo wygodne szczeglnie w domach rekreacyjnych, uywanych okresowo. Kominek z paszczem wodnym dostosowany jest do wsppracy z tradycyjn instalacj centralnego ogrzewania i moe z powodzeniem pokry potrzeby grzewcze budyn- Kominek ogrzewajcy powietrze do montau ku. Konieczne jest jednak w pomieszczeniu ogrzewanym. stosowanie podstawowego rda ciepa, wczajcego si automatycznie w przypadku obnienia si temperatury w pomieszczeniach ogrzewanych.
Dom energooszczdny
ko zasobnika dobiera si do zapotrzebowania na ciep wod. Moc kota dobiera si natomiast na podstawie strat ciepa budynku lub najwyszej wielkoci strumienia ciepej wody i wybiera si moc wiksz spord tych dwch wielkoci. Kocio jednofunkcyjny z zasobnikiem musi by usytuowany w oddzielnym pomieszczeniu. Zasobnik moe by ustawiony pod kotem lub obok niego. Kocio dwufunkcyjny przepywowy Kocio dwufunkcyjny przygotowuje wod zarwno na potrzeby centralnego ogrzewania jak i c.w.u. Temperatura wody wypywajcej z baterii, w instalacji zasilanej przez kocio dwufunkcyjny, zaley od natenia przepywu. Nowoczesne koty dwufunkcyjne mog dostosowywa swoj chwilow moc, czyli ilo wytwarzanego ciepa, do aktualnego zapotrzebowania na ciepo dla ogrzania budynku i podgrzania ciepej wody. Koty dwufunkcyjne podgrzewaj wod krc w instalacji centralnego ogrzewania, a w momencie odkrcenia kranu z ciep wod przestawiaj si i przygotowuj ciep wod uytkow. Koty kondensacyjne Tradycyjne koty nie wykorzystuj caej energii wytwarzanej w czasie spalania paliwa. Cz tej energii, zwana ciepem kondensacji, tracona jest z par wodn zawart w spalinach. Ciepo kondensacji mona wykorzysta do ogrzewania wody w kotle, o ile para wodna zostanie skroplona (w procesie skraplanania oddawana jest energia cieplna). Skroplenie (kondensacja) pary wodnej nastpuje, gdy spaliny zostan schodzone do odpowiednio niskiej temperatury, zwanej temperatur punktu rosy. W praktyce wynosi ona okoo 55C. Spaliny schadzane s przez wod powracajc z instalacji centralnego ogrzewania do kota, wic jej temperatura musi by odpowiednio niska. Z tego powodu parametry wody
Kominek z paszczem wodnym wsppracujcy z kotem gazowym.
Koty na gaz ziemny Koty jednofunkcyjne z zasobnikiem Kocio jednofunkcyjny ogrzewa dom, a jeli podczony jest do niego zasobnik, przygotowuje rwnie ciep wod uytkow. Zasobnik moe mie pojemno od kilkudziesiciu do kilkuset litrw. Wiel-
25
Dom energooszczdny
grzewczej w instalacji centralnego ogrzewania zasilanej przez kocio kondensacyjny s nisze, ni w instalacji z kotem tradycyjnym. W zwizku z tym, aby wykorzysta zalety kotw kondensacyjnych, naley je stosowa w instalacjach niskotemperaturowych. Stosowanie kotw kondensacyjnych, w porwnaniu z nowoczesnymi kotami tradycyjnymi, pozwala zaoszczdzi do 11% gazu. Cena tego rodzaju kotw systematycznie spada, za cena gazu szybko ronie zatem dodatkowe nakady zwizane z zakupem kota kondensacyjnego zwrc si bardzo szybko. Pompy ciepa Pompy ciepa, w ktrych realizowany jest obieg identyczny z obiegiem chodniczym, umoliwiaj wytworzenie ciepa z praktycznie bezuytecznego ciepa o niskiej temperaturze. Mona je wykorzysta do ogrzewania i wentylacji pomieszcze lub przygotowania ciepej wody uytkowej. Oczywicie proces podnoszenia temperatury wymaga doprowadzenia do pompy ciepa energii napdowej. Moe to by energia elektryczna, mechaniczna lub energia chemiczna zawarta w paliwie pierwotnym, przy czym rodzaj energii napdowej zaley od konstrukcji i systemu pompy ciepa. O efektywnoci pompy ciepa decyduje jako energetyczna jej dziaania, zdefiniowana jako stosunek skutku dziaania pompy Pionowy (WPION)
Skalisty grunt Duy koszt wykonania Wykorzystuje mniejsz powierzchni
26
ciepa (tj. iloci ciepa uytecznego, uzyskanego w skraplaczu), do nakadu, ktry trzeba ponie, aby ten skutek uzyska (tj. do zuycia energii napdowej). Jako energetyczna dziaania pomp ciepa nazywana jest wspczynnikiem wydajnoci grzejnej (cieplnej) i oznaczana . Warto tego wspczynnika zaley gwnie od wymaganej temperatury zasilania odbiornika ciepa (instalacji centralnego ogrzewania, c.w.u. itp.) oraz temperatury rda, z ktrego ciepo dostarczane jest do parowacza pompy ciepa. rdo dostarczajce ciepo niskotemperaturowe, potrzebne do odparowania czynnika roboczego w parowaczu pompy ciepa, powinno charakteryzowa si nastpujcymi cechami: dua pojemno cieplna, moliwie wysoka i staa temperatura, brak zanieczyszcze powodujcych korozj elementw instalacji lub powstawanie osadw, atwa dostpno, niskie koszty instalacji sucej do pozyskiwania i transportu ciepa. Temperatura rde naturalnych (odnawialnych) zaley zarwno od ich rodzaju, jak i pory roku. Natomiast temperatura ciepa odpadowego (ze rde sztucznych) charakteryzuje si wartoci wynikajc z przebiegu procesu technologicznego i na og nie zaley ona od pory roku. Studnia gbinowa (SG)
Ssanie+Zataczanie Najmniej kosztowny Regulacje prawne Zanieczyszcza si
Poziomy (WPOZ)
Wymagana wiksza powierzchnia Tasze wykonanie Mniejsze budynki
Podstawowe typy gruntowych dolnych rde ciepa
26
27
Na rynku pojawiaj si urzdzenia zintegrowane, pozwalajce na pokrycie cakowitego zapotrzebowania na ciepo do przygotowania c.w.u., ogrzania pomieszcze i wentylacji, wykorzystujce pomp ciepa. Schemat takiego urzdzenia przedstawiono poniej.
Dom energooszczdny
Posiadaj wielko i wygld lodwko-zamraarki. Poza prostym montaem tych urzdze, ich zalet jest to, e do budynku nie musi by dostarczony aden inny nonik energii poza energi elektryczn. Pozwala to unikn dodatkowych kosztw wykonania przycza gazowego lub przycza do sieci ciepowniczej. Oszczdza si te miejsce potrzebne na kotowni. Ogrzewanie elektryczne Na ogrzewanie elektryczne decydujemy si z rnych wzgldw, takich jak np. brak dostpu do innych mediw czy ograniczone moliwoci finansowe. Nowoczesne grzejniki elektryczne s zazwyczaj stosowane jako uzupenienie istniejcej instalacji centralnego ogrzewania, mog te by jednak podstawowym sposobem ogrzewania domu. Naley pamita o tym, e przydzia mocy w przypadku uywania grzjnikw elektrycznych jest wikszy ni przy ogrzewaniu budynkiu wglem, gazem albo olejem. Ogrzewanie elektryczne to nie jeden system, a caa gama systemw, wykorzystujcych do ogrzewania energi elektryczn w bardzo rny sposb. Systemy ogrzewania elektrycznego dziel si na dwie podstawowe grupy: systemy ogrzewania bezporedniego, w ktrych urzdzenia grzej wtedy, gdy pobieraj prd z sieci, urzdzenia ogrzewania akumulacyjnego, ktre magazynuj ciepo w czasie poboru energii z sieci , a potem powoli oddaj to ciepo do otoczenia. Ogrzewanie bezporednie Przykadami urzadze do elektrycznego ogrzewania bezporedniego s: konwektory, elektryczne pyty promieniujce, grzejniki olejowe i grzejniki promieniujce kwarcowe. W systemach elektrycznego ogrzewania podogowego elementem grzejnym
Schemat kompaktowego urzdzenia do przygotowania ciepej wody, ogrzewania i wentylacji pomieszcze. Oznaczenia: A powietrze zewntrzne, B wymiennik przeciwprdowy, C nagrzewnica, D powietrze nawiewane, E powietrze wywiewane, F parowacz, G powietrze usuwane, H zasobnik c.w.u., K kolektor soneczny, L dodatkowe powietrze zewntrzne.
Maa sprarkowa pompa ciepa (o mocy okoo 1500 W) pobiera ciepo z usuwanego powietrza za wymiennikiem krzyowym rekuperatora. Powietrze to, chocia ju schodzone, i tak jest cieplejsze od zewntrznego oraz zawiera ciepo utajone powstajcej w budynku pary wodnej. Jeli do wstpnego ogrzewania powietrza zewntrznego zastosujemy wymiennik gruntowy, temperatura powietrza usuwanego za wymiennikiem pytowym nie powinna spa poniej 9C. Schodzenie tego powietrza do temperatury 0-2C, pozwala otrzyma na parowaczu moc od 500 do 800 W. Taka prosta, niewielka i zintegrowana instalacja moe odpowiada za wentylacj, ogrzewanie i przygotowanie c.w.u. w budynku energooszczdnym lub pasywnym. Dziki takiej instalacji, moliwe jest pokrycie cakowitego zapotrzebowania na ciepo do przygotowania c.w.u. i ogrzania pomieszcze (przy zuyciu energii elektrycznej na poziomie okoo 16 kWh/m). Urzdzenia takie s ju dostpne na rynku polskim.
27
Dom energooszczdny
s kable, maty lub folie grzejne. Gdy przez ich elementy oporowe przepywa prd, nagrzewaj si i wydzielaj ciepo, ktre jest nastpnie przekazywane przez podog do pomieszczenia. Ogrzewanie akumulacyjne Ogrzewacze akumulacyjne, czsto zwane piecami akumulacyjnymi, s to urzdzenia, ktre grzej cigle, chocia s zasilane jedynie okresowo. Pracuj one w dwch wystpujcych po sobie okresach: adowania i rozadowania. adowanie jest czasem poboru energii elektrycznej, ktra jest przetwarzana na energi ciepln. Cz energii cieplnej jest przekazywana pomieszczeniu, a pozostaa ilo akumulowana. Gdy zasilanie zostaje wyczone, rozpoczyna si faza rozadowania. Do pomieszczenia przekazywana jest energia cieplna zakumulowana w rdzeniu pieca. Ogrzewanie akumulacyjne umoliwia korzystanie ze specjalnej taryfy opat za energi.
28
Z energii sonecznej mona jednak korzysta przez cay rok, i to zarwno do podgrzewania wody, jak i ogrzewania domu. Trzeba jednak wykona tak zwan instalacj hybrydow (solarn wsppracujc z innym rdem ciepa). Przy montau kolektorw, bardzo wane jest zachowanie odpowiedniego zapewniajcego maksymalne pochanianie energii sonecznej kta nachylenia do powierzchni Ziemi. W Polsce, latem najbardziej efektywny jest kt 30, a zim 60. Kolektor paski, z ktrego bdzie si korzysta wycznie latem, trzeba zamontowa pod katem 30 do powierzchni Ziemi, kolektor uywany przez cay rok pod ktem 45. Kolektory paskie i rurowe prniowe z rurk ciepa, najlepiej jest montowa na poaci dachu lub jako wolnostojce od strony poudniowej. Cena kolektora zaley od jego mocy i producenta. Do ceny samego urzdzenia trzeba doliczy koszty pozostaych elementw systemu: rur, zasobnika, dodatkowego wymiennika lub grzaki elektrycznej, pompy cyrkulacyjnej, zaworw, automatyki. Koszt eksploatacji to okresowy przegld instalacji wymagany gwarancj, awariami i naturalnym zuyciem elementw instalacji. W ukadach z pomp cyrkulacyjn dochodzi jeszcze koszt energii elektrycznej do zasilania pompy. Przy zakupie urzdzenia trzeba bra pod uwag nie tylko dostpno serwisu oraz czas jego reakcji na zgoszon usterk, ale take koszty przegldw gwarancyjnych i pogwarancyjnych. Wane jest take, aby mie pewno, e za kilka lat firma bdzie nadal istniaa, wiadczya usugi i miaa czci zamienne.
Specjalna taryfa grzewcza, pozwala na korzystanie z energii elektrycznej do ogrzewania pomieszcze, przy takim poziomie kosztw, jak przy wykorzystaniu innych nonikw energii. Polega ona na stosowaniu ceny jednostki energii zrnicowanej w cigu doby. Niska cena obowizuje w czasie nocy i przez krtki odcinek czasu w cigu dnia. W pozostaym czasie cena jest wysoka, tzn. taka jak w zwykej taryfie caodobowej lub nawet wysza .
Ciepo z kolektora sonecznego Kolektory soneczne to elementy instalacji, ktre porednicz w zamianie energii sonecznej w ciepln. W Polsce wykorzystuje si energi soneczn przede wszystkim do przygotowania ciepej wody i podgrzewania wody w basenach, rzadziej natomiast do ogrzewania budynkw. W naszej strefie klimatycznej najwiksze zapotrzebowanie na energi na cele grzewcze przypada na okres od padziernika do maja, podczas gdy najbardziej korzystny do pozyskiwania energii sonecznej jest czas od marca do padziernika.
Z 1 m kolektora mona uzyska rocznie od 1,3 do 2,3 GJ ciepa uytecznego, co pozwala na oszczdno od 60 do 180 z rocznie.
28
29
Dom energooszczdny
aparatura kontrolno-pomiarowa, czujniki, regulatory i termostaty. Coraz czciej stosuje si systemy hybrydowe czce tradycyjne ogrzewanie z pomp ciepa. W przypadku pomp ciepa korzystajcych z energii o staej temperaturze, czyli wd gbinowych czy gbokich partii gruntu, nie jest potrzebne wspomaganie dodatkowymi urzdzeniami grzewczymi. S to jednak rozwizania kosztowne w realizacji. Prostsze s instalacje pomp ciepa pobierajce energi z pytkich warstw gruntu (z okoo 1,5 m gbokoci), lub z powietrza ogrzanego promieniami soca. Te jednak wymagaj zim wspomagania dodatkowym urzdzeniem grzewczym.
Schemat systemu solarnego podgrzewania wody
Systemy ogrzewania hybrydowego i urzdzenia wielofunkcyjne Systemy ogrzewania hybrydowego wykorzystuj energi pochodzc z dwch rde ciepa w jednej instalacji odbiorczej. Ogrzewanie hybrydowe (inaczej: czone) stosowane jest najczciej, jeli do ogrzewania domu wykorzystuje si niekonwencjonalne rda energii, np. kolektory soneczne lub pompy ciepa. Do systemw hybrydowych zalicza si rwnie konwencjonalne urzdzenia grzewcze na paliwo stae wsppracujce z urzdzeniami gazowymi i olejowymi. Przykadem takiego rozwizania jest poczenie w jednej instalacji grzewczej kominka z zamknit komor lub kota opalanego biomas z kotem gazowym lub olejowym. W systemach czonych, jedno ze rde energii, np. kolektor soneczny lub pompa ciepa, pokrywa cz zapotrzebowania domu na ciepo i ciep wod uytkow. Pozosta cz energii zapewnia drugie, konwencjonalne rdo. To drugie rdo musi jednak mie moliwo pokrycia 100% zapotrzebowania domu na ciepo i ciep wod. Jego zadaniem jest dostarczenie wystarczajcej iloci ciepa do ogrzania caego domu w czasie, kiedy np. warunki atmosferyczne nie pozwol na korzystanie z urzdzenia wykorzystujcego alternatywne rdo energii. Synchronizacj pracy obu rde steruje
Instalacja hybrydowa naley do rozwiza o wysokim stopniu zaawansowania technologicznego. Jej wydajno zaley w duej mierze od dokadnego projektu i zestawienia ze sob w najbardziej korzystny sposb wszystkich wchodzcych w jej skad urzdze.
Wybr rda ciepa O wyborze rodzaju i wielkoci rda ciepa powinny decydowa nastpujce czynniki: 1. Dostpno i pewno zasilania w wybrany nonik energii, 2. Wielko zapotrzebowanie na ciepo, 3. atwo obsugi i niezawodno, 4. Oczekiwane koszty zaopatrzenia w ciepo, 5. Koszt inwestycyjny, 6. Wpyw rda ciepa na stan rodowiska. Nie istnieje niestety idealne rozwizanie, kady wybr musi by kompromisem pomidzy oczekiwaniami, a ograniczeniami technicznymi oraz moliwociami finansowymi. I . Uwarunkowania lokalizacyjne dostpno nonikw energii Wybr rda ciepa ogranicza nam przede wszystkim lokalizacja, czyli dostp-
29
Dom energooszczdny
ne uzbrojenie terenu w tzw. media energetyczne, a take ograniczenia wynikajce z prawa lokalnego, w tym: lokalnego planu zagospodarowania oraz zaoe i planu zaopatrzenia w ciepo, energi elektryczn i gaz ziemny. W pierwszej kolejnoci naley uda si do urzdu gminy w celu uzyskania informacji czy taki plan istnieje. Jeeli tak, naley zapozna si z jego ustaleniami odnonie preferowanych na terenie naszej lokalizacji nonikw ciepa. Przy planowaniu przyczenia naszego rda ciepa do systemu sieciowego, czyli sieci ciepowniczej, gazowej lub elektrycznej (zasilanie pomp ciepa), musimy wystpi do waciwego zakadu ciepowniczego, gazowniczego lub energetycznego z prob o okrelenie warunkw technicznych przyczenia. Dopiero pisemna odpowied zakadu okreli czy takie przyczenie jest moliwe, za podane warunki pozwol na oszacowanie kosztw. W przypadku wyboru rozwiza indywidualnych, takich jak koty na paliwa stae lub pynne, pompy ciepa czy kolektory soneczne, wane jest zapewnienie staych i pewnych dostaw paliwa oraz odpowiedniej przestrzeni na zamontowanie wybranych urzdze. Planujc zastosowanie kolektorw sonecznych powinnimy dysponowa woln, dobrze zorientowan powierzchni na ich zamontowanie, z atwym dostpem do absorberw (w celu okresowego czyszczenia ich powierzchni). II. Zapotrzebowanie na ciepo Dom energooszczdny charakteryzuje si niskim zapotrzebowaniem na ciepo. Dla domu o powierzchni uytkowej okoo 200 m, zapotrzebowanie na ciepo wyno-
30
si znacznie poniej 10 kW, za dla domu pasywnego zaledwie 3-4 kW. Podstaw do doboru urzdze wytwarzajcych ciepo, powinien by bilans ciepa, obliczony starannie wedug obowizujcych przepisw. Efektywno urzdze wytwarzajcych ciepo (przewymiarowanych, pracujcych przy czciowym obcieniu), jest o kilka procent nisza ni przy wydajnoci nominalnej, nawet jeli maj pynn regulacj wydajnoci. Jedynym wyjtkiem s koty gazowe kondensacyjne. III. Zakres i atwo obsugi Wyszy poziom zaawansowania technicznego ukadw automatycznej regulacji to: atwiejsza obsuga, wysza sprawno zaopatrzenia w ciepo, nisze zuycie nonikw energii, wysze koszty inwestycyjne.
atwo obsugi rda ciepa zaley od wyposaenia w ukady automatycznej regulacji.
W poniszej tabeli zestawiono najpopularniejsze noniki energii i przypisano im zakres i czstotliwo obsugi. Bezobsugowe (okresowa konserwacja) Czsta obsuga (1-2 razy w tygodniu) X X X X X X* X** X Bezobsugowe (czsta konserwacja) Codzienna obsuga X Okresowa obsuga (co kilka tygodni)
Nonik energii
Sie ciepownicza Wgiel Gaz Olej opaowy i gaz pynny Biomasa Pompy ciepa Energia soca
* Pompy ciepa pracujce w ukadzie otwartym, dla ktrych dolnym rdem s wody gruntowe, wymagaj okresowego czyszczenia filtrw studni czerpalnych, co najmniej 3 razy w roku. ** Powierzchnie absorberw naley okresowo my, szczeglnie na obszarach o zwikszonym zapyleniu powietrza (obszary miejskie).
30
31
IV. Koszty eksploatacyjne Jednym z podstawowych kryteriw wyboru technologii rda ciepa jest przyszy koszt eksploatacji. Obejmuje on nie tylko koszty nonika energii (paliwa), ale take pozostae kozty zwizane z eksploatacj. Koszty paliwa stanowi 40-90% kosztw cakowitych, zatem pominicie pozostaych kosztw prowadzioby do bdnych wynikw.

Dom energooszczdny
wykonanie koniecznych robt budowlanych, wykonanie przyczy zewntrznych, uzgodnienia formalne, nadzory techniczne i odbiory robt.
Dla celw planowania inwestycji i podejmowania decyzji o wyborze technologii, mona posuy si danymi orientacyjnymi, ktre publikowane s w czasopismach fachowych oraz na stronach internetowych firm zwizanych z sektorem zaopatrzenia w ciepo. Poniej przedstawiono szacunkowe koszty budowy kompletnych rde (dla rnych rde o zrnicowanej wielkoci). Na wykresie podany jest koszt inwestycyjny przypadajcy na 1 kW mocy urzdzenia (rda ciepa). Zasad jest, e im mniejsze rdo tym wikszy koszt jednostkowy.
Na powyszym wykresie przedstawiono koszty uzyskania jednostki ciepa w domu jednorodzinnym, przy wykorzystaniu rnych nonikw energii. Wykres uwzgldnia rwnie poniesione nakady inwestycyjne, tzw. koszt zdyskontowany.
V. Koszty inwestycyjne W skad kosztw inwestycyjnych rda ciepa wchodz m.in.: wykonanie dokumentacji, zakup urzdze technologicznych (koty, wymienniki, pompy itp.), zakup materiaw i wykonanie instalacji technologicznej (rurocigi, armatura, ukady sterowania itp.), budowa instalacji: - kominowej, - wentylacyjnej, - elektrycznej, - sanitarnej,
31
Dom energooszczdny
32
Przy instalowaniu nowoczesnych urzdze grzewczych zaleca si stosowanie systemowych rozwiza kominowych, ktre s wykonane z materiaw niepalnych, charakteryzuj si odpowiedni odpornoci na wysokie temperatury, mokre i agresywne spaliny oraz korozj budowlan. Efektywna wysoko komina, mierzona od trjnika do wylotu ponad dach, nie moe by mniejsza ni 4 m. Wyloty kominw musz by wyprowadzone na odpowiedni wysoko ponad dach. Ograniczenia dotyczce usytuowania wylotw kominw zgodnie z PN-89 /B 10425 przedstawiono na poniszych schematach.
3.10. INSTALACJE
KOMINOWE
Wykorzystanie wasnego rda ciepa wymaga przede wszystkim zaprojektowania odpowiedniego sposobu odprowadzenia spalin, a wic odpowiedniego komina. Do wsppracy ze wspczesnymi urzdzeniami grzewczymi dostosowano obecnie cay szereg rozwiza instalacji kominowych. Poza tradycyjnymi kominami podcinieniowymi, coraz powszechniej stosowane s systemy spalinowe i powietrzno-spalinowe, przeznaczone do pracy z kotami z zamknit komor spalania bd kotami kondensacyjnymi. Nowoczesne koty pracuj cyklicznie, tzn. wczaj si i wyczaj wielokrotnie w trakcie pracy, a temperatura wytwarzanych spalin jest o wiele nisza w porwnaniu do temperatury spalin ze starych kotw na paliwa stae. W zwizku z tym, ciany tradycyjnego murowanego komina nigdy nie zdyyby nagrza si do temperatury wyszej od temperatury punktu rosy, a w konsekwencji w kominie stale wykraplaaby si para wodna, powodujc jego niszczenie. Trzeba mie na uwadze powysze niekorzystne uwarunkowania, ktre wynikaj z samego charakteru procesu spalania. Kominy musz by dobrze zaizolowane termicznie i wykonane z materiaw niewraliwych na dziaanie wilgoci.
Przykadowe punkty temperatury rosy w zalenoci od rodzaju paliwa przedstawia poniszy diagram.
Usytuowanie wylotw komina
32
33
Klasyfikacja kominw W budownictwie mieszkaniowym najczciej stosowanymi urzdzeniami grzewczymi s koty, ktre zgodnie z przyjt klasyfikacj unijn posiadaj oznaczenia typu B i C. Urzdzenia typu B to koty z otwart komor spalania tj. koty, ktre pobieraj powietrze potrzebne do spalania z pomieszczenia, w ktrym kocio jest zabudowany. Koty oznakowane typem C to urzdzenia grzewcze posiadajce zamknit komor spalania, w wikszoci wyposaone w wentylator, dziki czemu odprowadzenie spalin i pobieranie powietrza moe by wymuszane przez wentylator. Koty tego typu wymagaj zastosowania specjalnych powietrzno-spalinowych systemw kominowych. Umoliwiaj one prac przyczonych kotw, niezalenie od iloci powietrza w pomieszczeniu. Wyeliminowane zostaj w ten sposb problemy ze spalaniem w przypadku zbyt szczelnych okien. Powietrze do spalania transportowane jest z wylotu kominowego do paleniska strumieniem przeciwnym do gazw spalinowych, dziki czemu w kominie koncentrycznym uzyskujemy korzystny efekt wymiennika ciepa, ktry podwysza sprawno kota.
Dom energooszczdny
Na rysunku 2 przedstawiono kilka przykadowych rozwiza kominw odprowadzajcych spaliny z urzdze gazowych typu B (atmosferycznych), natomiast na rysunkach 3a, 3b, 3c i 3d, zaprezentowano schematy instalacji spalinowych i powietrzno-spalinowych stosowanych w kotach z zamknit komor spalania oraz kotach kondensacyjnych.
Rys. 2
Rys. 1. Wymiennik ciepa
Rys. 3 Przekroje instalacji spalinowych i powietrzno-spalinowych w kotach z zamknit komor spalania oraz w kotach kondensacyjnych
33
Dom energooszczdny
Szczegln uwag naley zwrci na instalacje spalinowe pracujce w nadcinieniu. Przy takim trybie pracy, ze wzgldu na wymagan wysok szczelno, mog by zastosowane jedynie systemy kominowe, ktre posiadaj odpowiednie certyfikaty do pracy w nadcinieniu, pozwalajce na zastosowanie ich w budownictwie. Pamita naley, e w przypadku zastosowania systemw spalinowych rozdzielnych, tj. osobny przewd spalinowy i odrbne doprowadzenie powietrza (rys. 3c), niezbdne jest wykonanie w pomieszczeniu zabudowy kota sprawnie dziaajcej wentylacji wywiewnonawiewnej. Z wielk ostronoci naley traktowa rwnie sposb wyrzutu spalin z kotw z zamknit komor spalania przez cian na zewntrz budynku. Czasami oszczdnoci z tytuu niszych kosztw takich instalacji niwecz skutki w postaci np. zniszczenia i uszkodzenia elewacji w okresie zimowym wywoanym przez mokre spaliny. Przy niewaciwie wyprowadzonym przewodzie spalinowym, braku zachowania naleytych odlegoci wylotu kanau spalinowego od okien, balkonw, drzwi wejciowych czy kratek wentylacyjnych moe doj w zalenoci od kierunku i prdkoci wiatru do przenikania spalin do pomieszcze mieszkalnych. W budynkach wielorodzinnych przepisy zezwalaj na wyrzut boczny spalin jedynie z urzdze o mocy do 5 kW, w budynkach jednorodzinnych do 21 kW.
34
Kominy powinny spenia wymagania zharmonizowanych norm technicznych w tym normy przewodniej PN EN 1443 oraz przepisw budowlanych okrelajcych moliwoci zastosowania waciwych rozwiza konstrukcyjnych i materiaowych w okrelonych warunkach pracy komina. Uywane do wykonania komina elementy musz by przez producenta oznakowane krajowym znakiem budowlanym lub znakiem europejskim CE, powinny take posiada oznakowanie warunkw i dopuszczalnych parametrw stosowania. Przed rozpoczciem uytkowania kominy i instalacje spalinowe musza by sprawdzone i odebrane przez uprawnionego mistrza kominiarskiego.
Nowoczesny komin jest staym elementem substancji budowlanej i dlatego powinien by uniwersalnie zaplanowany, tak aby rwnie przysze generacje kotw grzewczych mogy by bez problemu podczone. Jest to wane ze wzgldu na krtki okres uytkowania kota grzewczego w porwnaniu z kominem. Jeeli zostanie wybrany przewd spalinowy, ktry nie jest przeznaczony do innego systemu grzewczego, zmiana bdzie wymagaa zmiany komina.
34
35
3.11. INSTALACJA CENTRALNEGO OGRZEWANIA
System zaopatrzenia w ciepo to rdo oraz instalacje wewntrzne. Wszystkie elementy powinny ze sob wspgra po to, aby jak najefektywniej wykorzysta energi dostarczon do budynku, zapewni komfort, a take skania do oszczdnej eksploatacji. Instalacja o maej pojemnoci waciwa dla rde o duej dynamice Instalacja centralnego ogrzewania wsppracujca ze rdem ciepa o duej dynamice, powinna posiada ma pojemno wodn. Minimalizacja zadu wodnego, czyli iloci wody krcej w instalacji, powoduje e instalacja centralnego ogrzewania reaguje o wiele szybciej na zmiany temperatury wody zasilajcej, przygotowywanej w rdle ciepa, a tym samym szybciej reaguje na zmian zapotrzebowania na moc ciepln budynku. W ten sposb zwiksza si moliwoci regulowania instalacji i poprawia jej sprawno regulacji. Instalacje centralnego ogrzewania, dostosowane do rde ciepa o duej dynamice, powinny by zbudowane jako instalacje zamknite (czyli cinieniowe, z zamknitym, przeponowym naczyniem wzbiorczym). Grzejniki powinny mie ma pojemno ciepln. Najlepiej sprawdzaj si grzejniki stalowe pytowe lub konwektorowe, wyposaone w zawory termostatyczne i zawory odpowietrzajce. Pompa obiegowa powinna by bezdawicowa i hermetyczna. Naley j instalowa na rurocigu powrotnym, ze wzgldu na nisz temperatur przetaczanej przez ni wody. Instalacja o duej pojemnoci dostosowana do kotw na paliwa stae Specyfika paliwa staego i kota do jego spalania, narzuca instalacji pewne trudne lub nawet niemoliwe do uniknicia rozwizania. Koty na paliwa stae, instalowane
Dom energooszczdny
w domach jednorodzinnych, musz by zamontowane w instalacji centralnego ogrzewania systemu otwartego, z otwartym naczyniem wzbiorczym. Instalacja centralnego ogrzewania z kotem na paliwo stae, moe by zaprojektowana jako grawitacyjna (czyli wykorzystujca zjawisko zmiany gstoci wody wywoane zmian jej temperatury) lub pompowa (wyposaona w pomp, zamontowan na przewodzie zasilajcym lub powrotnym). Instalacje na paliwo stae powinny mie wiksz pojemno wodn ni instalacje dostosowane do rde ciepa o duej dynamice. Zwizane jest to z du bezwadnoci ciepln kotw opalanych paliwem staym. Dua pojemno zmniejsza ryzyko niebezpiecznych zjawisk, takich jak niekontrolowany wzrost temperatury wody instalacyjnej czy jej zagotowanie w kotle. Instalacja niskotemperaturowa Instalacje niskotemperaturowe, czyli pracujce przy niskich parametrach wody grzewczej, powinny by zasilane z niskoparametrowych rde ciepa kotw kondensacyjnych lub pomp ciepa. Instalacje niskotemperaturowe mog by zbudowane jako ukady o maej pojemnoci wodnej. Zmniejsza si dziki temu ich bezwadno ciepln, co pozwala na szybkie dostosowanie iloci dostarczanego do budynku ciepa, w zalenoci od jego chwilowych potrzeb. W ukadach takich ronie rwnie sprawno regulacji. Instalacje niskotemperaturowe mog by zbudowane rwnie jako ukady o redniej i duej pojemnoci wodnej. Dziki zastosowaniu palnikw modulacyjnych w kotach kondensacyjnych, proces dostawy ciepa do budynku jest maksymalnie zoptymalizowany.
35
Dom energooszczdny
Przy zwikszonej pojemnoci wodnej instalacji grzewczej, cykl pracy i postoju palnika zostaje maksymalnie wyduony, co korzystnie wpywa na ekonomiczny bilans ogrzewania budynku, jak rwnie na obnienie bezporedniego wpywu kota na rodowisko. Zwikszona pojemno wodna instalacji jest rwnie korzystnym elementem, majcym bezporedni wpyw na ekonomiczny sposb pracy pompy ciepa, przy jednoczenie zachowanym korzystnym oddziaywaniu na eksploatacj tych urzdze. Instalacje centralnego ogrzewania zasilane ze rde niskotemperaturowych, powinny by wyposaone w grzejniki konwekcyjne pytowe lub konwektorowe, bd w grzejniki paszczyznowe podogowe lub cienne.
36
3.12. WODOOSZCZDNE
INSTALACJE CIEPEJ WODY
W wielkoci dobowego zuycia wody, mona wyrni zuycie racjonalne (niezbdne) oraz straty wody. Pod pojciem racjonalnego zuycia wody rozumie si t ilo wody, ktra w peni zaspokaja wszystkie potrzeby czowieka. Straty powstaj w wyniku przeciekw wody oraz jej marnotrawstwa. rdem marnotrawstwa wody moe by np. niedostateczne wyposaenie sanitarne mieszka. Przykadowo, brak umywalki w azience powoduje konieczno mycia rk pod bateri wannow (bateri o duej wydajnoci), co powoduje nadmierne zuycie wody, a wic jej marnotrawstwo.
W czasie 30 sekund mycia rk pod bateri umywalkow z perlatorem zuywa si od 3 do 4 dm3 wody, natomiast w tym samym czasie i dla tej samej czynnoci, korzystajc z baterii wannowej, zuyje si od 8 do 10 dm3 wody.
Sposoby oszczdzania wody w bateriach czerpalnych mona oglnie podzieli na te, ktre umoliwiaj zmniejszenie wypywu wody z baterii oraz te, ktre maj na celu skrcenie czasu korzystania z baterii. Perlator powoduje wytworzenie mieszaniny wodno-powietrznej, ktra zmniejsza udzia wody w cakowitym strumieniu wypywajcym z wylewki baterii. Perlator powoduje znaczne zmniejszenie przepywu wody, w rezultacie czego zmniejszaj si wahania cinienia w instalacji wodocigowej oraz znacznie zmniejsza si zuycie wody. Zastosowanie perlatora powoduje zmniejszenie marnotrawstwa wody, natomiast uycie regulatora wydatku moe prawie cakowicie wyeliminowa marnotrawstwo. Zamiana baterii dwuuchwytowej na jednouchwytow umoliwia zmniejszenie przepywu wody nawet o 25%. Wy-
36
37
nika to z faktu, e w baterii jednouchwytowej mona szybciej ustawi dan temperatur wypywajcej wody. Konstrukcja mieszacza w baterii jednouchwytowej umoliwia utrzymywanie przez cay czas takiej samej pozycji mieszania wody zimnej i ciepej. W tradycyjnej baterii dwuuchwytowej temperatura wody zmieszanej moe si waha, w zalenoci od konstrukcji i stopnia zuycia gowic w zaworach wody zimnej i ciepej. Ograniczniki wypywu mog spenia podwjn funkcj w baterii czerpalnej: wstpnie ograniczaj strumie wypywajcej wody do 60% jego maksymalnego wypywu, wstpnie ograniczaj wypyw wody ciepej do takiej jej iloci, aby woda zmieszana wypywajca z wylewki miaa temperatur okoo 37C, czyli tak, ktra jest najczciej uywana. W bateriach z ogranicznikami wypywu mona szybko ustawi dan temperatur wody, bez koniecznoci jej wczeniejszego sprawdzania. Ten prosty mechanizm umoliwia skrcenie czasu wypywu wody z baterii czerpalnej, bez ograniczania potrzeb higienicznych uytkownika. Baterie termostatyczne utrzymuj sta temperatur wypywajcej wody, niezalenie od zmian temperatury i cinienia wody zasilajcej bateri. S stosowane najczciej jako baterie wannowe i prysznicowe. Zasada dziaania tych baterii umoliwia skrcenie do minimum czasu nieuytecznego, tzn. czasu potrzebnego na ustawianie waciwej temperatury wody w trakcie trwania kpieli. Baterie bezdotykowe s wyposaone w sensory, ktre automatycznie steruj wczaniem i wyczaniem wypywu wody. Dziaanie i konstrukcja baterii eliminuj
Dom energooszczdny
do minimum wpyw nawykw uytkownika na zuycie wody (np. otwarty wypyw podczas mydlenia rk lub mycia zbw). Woda zaczyna wypywa w momencie zblienia rk do baterii i automatycznie przestaje pyn po umyciu rk. Wielko przepywu i temperatura wody jest wczeniej ustawiona i nie musi by regulowana podczas kadego korzystania z baterii. Regulatory przepywu, ktre s zainstalowane w bateriach bezdotykowych zapewniaj wypyw zawsze takiej samej iloci wody, niezalenie od cinienia wody zasilajcej bateri, tj. okoo 6 dm3/min (0,1 dm3/s).
Przy uwzgldnieniu zastosowania regulatorw przepywu oraz skrcenia czasw trwania poszczeglnych operacji podczas korzystania z baterii umywalkowych, mona oszacowa, e baterie bezdotykowe umoliwiaj oszczdno wody do 50%, w porwnaniu z bateriami tradycyjnymi dwuuchwytowymi. W przypadku baterii prysznicowych wymiana baterii dwuuchwytowej na bezdotykow umoliwia do 60% oszczdnoci zuywanej wody.
W poniszej tabeli przedstawiono rodzaje baterii czerpalnych i urzdze do poboru wody, zalecane do poboru wody do rnych celw. Poszczeglne konstrukcje urzdze wymieniono w kolejnoci od najbardziej oszczdzajcych wod do konstrukcji mniej oszczdnych.
Miejsce zainstalowania (przybr sanitarny): Zlewozmywaki Umywalki Wanny Natryski Ustpy spukiwane Bidety Rodzaje zalecanych baterii czerpalnych i urzdze do poboru wody bateria bezdotykowa, jednouchwytowa z ogranicznikiem wypywu, jednouchwytowa z ogranicznikiem temperatury bateria jednouchwytowa z ogranicznikiem wypywu, z ogranicznikiem temperatury, bateria termostatyczna bateria z eko-przyciskiem, bateria termostatyczna puczki zbiornikowe 3/9 dm3, 4,5/9 dm3, 6/9 dm3 bateria jednouchwytowa z ogranicznikiem wypywu, bateria jednouchwytowa z ogranicznikiem temperatury
37
Dom energooszczdny
Zabezpieczenie instalacji ciepej wody przed rozwojem bakterii Legionella Podstawowym zabezpieczeniem projektowanej instalacji wody ciepej jest zaprojektowanie jej zgodnie z wymaganiami obowizujcego prawa, norm i wytycznych1. Dla nowych, projektowanych instalacji wodocigowych, szczegowe wymagania dotycz nastpujcych elementw: podgrzewacze wody ciepej, materiay instalacyjne, instalacje, armatura. Miejscowe przepywowe podgrzewacze wody ciepej, o objtoci wasnej nie wikszej od 3 dm3, mog by stosowane bez dodatkowych rodkw zapobiegajcych wzrostowi bakterii Legionella. Wypyw ciepej wody z podgrzewacza musi umoliwia utrzymanie przepisowej temperatury minimum 60C. Urzdzenia do podgrzewania ciepej wody powinny by skonstruowane tak, aby cakowita zawarto podgrzewacza bya podgrzana przynajmniej raz na dzie do temperatury 60C. Z uwagi na ryzyko pojawienia si w trakcie eksploatacji instalacji bakterii Legionella, naley przede wszystkim zapewni optymalne wartoci temperatury pracy tych instalacji. Oznacza to, e przewody instalacji wody zimnej naley chroni przed podgrzewaniem, a przewody instalacji wody ciepej naley tak projektowa, aby temperatura wody w niej zawartej nie obniya si poniej 55C.
1. W Polsce obowizuj w tym przypadku: Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 w sprawie warunkw, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75 z 2002 r, zm. Dz.U. nr 33 z 2003 r, Dz. U. nr 109 z 2004 r.) oraz norma PN-92/B-01706/Az1:1999. Instalacje wodocigowe. Wymagania w projektowaniu.
38
3.13. WENTYLACJA
Podstawow rol systemu wentylacji jest sprawna wymiana powietrza w budynku (ktre stale ulega zanieczyszczeniu) na wiee (zewntrzne). Dobrze dziaajca wentylacja usuwa wszelkie zanieczyszczenia znajdujce si w powietrzu wilgo, zapachy, szkodliwe lub uciliwe gazy emitowane przez materiay budowlane i wykoczeniowe. Wentylacja powinna take zapewni dopyw odpowiedniej iloci powietrza, niezbdnego do spalania gazu w domowych urzdzeniach zasilanych gazem, a take, w sytuacjach awaryjnych, usuwa spaliny, ktre mog si wydostawa z wadliwych urzdze.
Schemat przepywu powietrza przez mieszkanie (wentylacja naturalna grawitacyjna)
W sezonie grzewczym, wraz z wymian powietrza w budynku, konieczne jest jego ogrzewanie. W budynkach energooszczdnych znaczna cz ciepa zuywanego na ogrzewanie jest przeznaczona na podgrzanie powietrza wentylacyjnego. Dlatego wane jest, aby wentylowa budynek w sposb racjonalny. Nie oznacza to, e mona zmniejsza intensywno wymiany powietrza, kosztem jakoci mikroklimatu w budynku. Warto przede
38
39
wszystkim oceni potrzeby wentylacyjne budynku, wynikajce z jego wielkoci i sposobu uytkowania. Do tak okrelonych potrzeb trzeba dostosowa system wentylacji, ktry pozwoli je zaspokoi. Wrd wielu moliwych do zastosowania systemw wentylacji trzeba wybra taki, ktrego eksploatacja pozwoli zminimalizowa roczne zuycie energii.
Energooszczdny system wentylacji powinien umoliwia regulacj intensywnoci wymiany powietrza w sytuacjach gdy zmieniaj si potrzeby. Jednoczenie do jego zasilania nie powinno si zuywa zbyt wiele energii.
Dom energooszczdny
wentylatorw. Podstawow zalet wentylacji mechanicznej jest moliwo okrelenia wydajnoci systemu wentylacji ju na etapie projektowania budynku, a nastpnie wykonanie instalacji, ktra bdzie dziaa niezalenie od pory roku i panujcych warunkw. Dziki temu zapewnia si bardzo dobr jako powietrza w budynkach. Jednoczenie mona wpywa na intensywno wentylacji w trakcie eksploatacji. Moliwych jest wiele rozwiza. Wentylacja mechaniczna wywiewna to system, w ktrym stosuje si najczciej jeden centralny wentylator, ktrego zadaniem jest usuwanie zanieczyszczonego powietrza z budynku. Powietrze jest usuwane z azienek, toalet, kuchni, pomieszcze pozbawionych okien za pomoc sieci kanaw wywiewnych, poczonych z wentylatorem. W miejsce powietrza usuwanego, do budynku dostaje si wiee powietrze zewntrzne. Do kontrolowanego doprowadzenia powietrza su nawiewniki, podobne jak w wentylacji naturalnej, umieszczane w oknach lub cianach zewntrznych. Wydajno takiego systemu wentylacji mona regulowa, zmieniajc prdko obrotw wentylatora lub regulujc wielko przepywu powietrza przez nawiewniki i kratki wywiewne. Wentylator moe pracowa ze zmniejszon wydajnoci na przykad wtedy, gdy w domu nie ma mieszkacw lub w czasie nocy. Wielko przepywu powietrza przez nawiewniki i kratki wywiewne moe by regulowana na przykad poziomem wilgotnoci powietrza w pomieszczeniach, uzalenionej w gwnej mierze od aktywnoci domownikw. Wraz ze wzrostem wilgotnoci wydajno moe by zwikszana, a gdy wydzielanie wilgoci zmniejsza si, przepyw powietrza przez nawiewniki i kratki wywiewne zmniejsza si.
Poprawnie dziaajca wentylacja musi zapewni nie tylko dopyw wieego powietrza z zewntrz do pokoi mieszkalnych, ale take umoliwi przepyw powietrza przez mieszkanie i jednoczesne asymilowanie zanieczyszcze, a nastpnie sprawne usunicie zanieczyszczonego powietrza na zewntrz budynku. Do wyboru jest wiele rnych rozwiza. Wentylacja naturalna (zwana potocznie grawitacyjn) dziaa dziki siom natury. Powietrze dostaje si do budynku w sposb naturalny najskuteczniej przez nawiewniki, czyli specjalne elementy umieszczone w oknach lub cianach zewntrznych. Usuwane jest take w sposb naturalny, dziki rnicy temperatury wewntrz i na zewntrz budynku. Do usuwania powietrza su kanay wywiewne. Najwiksz wad tego systemu wentylacji jest to, e dziaa z rn skutecznoci w cigu roku, a jednoczenie praktycznie nie ma moliwoci regulacji. Nie zapewnia wic on oczekiwanej wymiany powietrza w budynku. W okresie najniszych zimowych temperatur moe dziaa znacznie intensywniej ni to konieczne i powodowa znaczne straty energii cieplnej. Wentylacja mechaniczna to taki sposb wentylowania budynku, w ktrym wymiana powietrza nastpuje dziki pracy
39
Dom energooszczdny
Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna to bardziej rozbudowany system, skadajcy si z centralki wentylacyjnej oraz sieci kanaw transportujcych powietrze. W centralce wentylacyjnej znajduj si dwa wentylatory. Jeden z nich zapewnia nawiew wieego powietrza zewntrznego, drugi usuwa zanieczyszczone powietrze wewntrzne. Cz kanaw suy do transportu wieego powietrza. Nawiew jest doprowadzany do pokoi. Pozostae kanay su do transportu powietrza zanieczyszczonego. Usuwaj je przede wszystkim z kuchni, azienek i toalet. W centralce wentylacyjnej z reguy znajduje si dodatkowy element wymiennik ciepa. Potocznie taka cenLato rekuperatorem. Jej tralka jest nazywana zalet jest to, e wymiennik ciepa pozwala Gruntowy Czerpnia wieego odzyskiwawymiennik ciepo z powietrza usuwanego ciepa (GWC) powietrza z budynku. Odzyskana w ten sposb energia suy do podgrzania powietrza pobieranego z zewntrz, zmniejsza wic zapotrzebowanie na energi do ogrzewania. Jest wiele rnych konstrukcji wymiennikw ciepa: krzyowe, przeciwprdowe, obrotowe. Rni si one konstrukcj, sposobem dziaania i zdolnoci odzyskiwania ciepa, czyli tak zwan sprawnoci. Wymiennik pozwala odzyska od 50 do okoo 90% energii zmagazynowanej w powietrzu, ktre jest usuwane z budynku. System wentylacji nawiewno-wywiewnej mona dodatkowo wyposay w tak zwany gruntowy wymiennik ciepa. Jest to system specjalnych kanaw umieszczonych pod powierzchni ziemi lub specjalne wirowe zoe, przez ktre przepywa powietrze czerpane z zewntrz (zanim trafi do centralki wentylacyjnej). Poniewa wymiennik gruntowy jest umieszczony na pewnej gbokoci, jego temperatura utrzymuje si przez cay rok na poziomie okoo 10C, czyli takim jak temperatura otaczajcego go gruntu. Dziki temu, w czasie zimy powietrze przepy-
40
wajce przez taki wymiennik podgrzewa si wstpnie, co zmniejsza zapotrzebowanie na energi ciepln do jego ogrzania. W okresie letnim natomiast, powietrze czerpane z zewntrz jest w wymienniku gruntowym schadzane.
Lato
Czerpnia wieego powietrza
Gruntowy wymiennik ciepa (GWC)
Czerpn wieeg powietr
Zima
Czerpnia wieego powietrza
Gruntowy wymiennik ciepa (GWC)
Schemat wentylacji nawiewno-wywiewnej
Wentylacja hybrydowa jest poczeniem wentylacji naturalnej i mechanicznej. Mona o niej mwi wtedy, gdy instalacja dziaa naprzemiennie w sposb mechaniczny i naturalny lub gdy dziaanie obydwu systemw uzupenia si wzajemnie. Jest to moliwe dziki zastosowaniu elementw sterujcych prac obydwu ukadw, monitorujcych warunki zewntrzne i parametry pracy instalacji wentylacyjnej. Czujniki sprzone z ukadem sterowania, umoliwiaj przeczanie trybu pracy systemw naturalnego i mechanicznego. Zasada dziaania wentylacji hybrydowej sprowadza si do tego, e dziaa ona w sposb naturalny, w czasie gdy sprzyjaj
40
41
temu warunki wewntrzne i zewntrzne, natomiast gdy s one niewystarczajce do sprawnej wymiany powietrza, system zaczyna dziaa w sposb mechaniczny. W alternatywnej koncepcji, system dziaa w sposb mechaniczny, a zawsze gdy to moliwe jest wspomagany lub zastpowany przez naturaln wymian powietrza. W znanych w Polsce rozwizaniach wentylacji hybrydowej stosowane s specjalne nasady kominowe zasilane energi elektryczn. Ich cech charakterystyczn jest to, e podczas pracy wytwarzaj w kanaach wywiewnych niewielkie podcinienie, zblione do tego jakie wytwarza wentylacja naturalna. Cech dostpnych nasad do wentylacji hybrydowej jest take ich bardzo niskie zapotrzebowanie na energi elektryczn.
Budynek, w ktrym wentylacja dziaa mao wydajnie jest naraony na zawilgocenie, a w konsekwencji nawet i na zagrzybienie, ktre trudno usun. Ponadto mieszkacy takiego budynku s naraeni na ze samopoczucie chroniczne uczucie zmczenia i reakcje alergiczne prowadzce do astmy. Warto wic zadba o waciw jako powietrza, jakim bdzie si oddycha.
Dom energooszczdny
4. INFORMACJE PRAKTYCZNE 4.1. PROJEKT I POZWOLENIE NA

BUDOW
Projekt budowlany Budow budynku naley realizowa na podstawie projektu, w ktrym poza normaln zawartoci przewidzian w przepisach, powinny by podane niezbdne szczegy zwizane z zapewnieniem energooszczdnoci, a take jednoznacznie okrelone materiay, ich rodzaj i odmiana (z powoaniem si na waciw Polsk Norm lub Aprobat Techniczn). Obowizuj te wymagania podane w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunkw technicznych jakim powinny odpowiada budynki. (Dz.U.12/2002 poz. 114). W projekcie budynku energooszczdnego szczeglne wane jest przedstawienie szczegw dotyczcych izolacji cieplnych i szczelnoci, ktrych prawidowe wykonanie decyduje o zamierzonym efekcie. Szczegowe wymagania dotyczce zawartoci projektu budowlanego okrela rozporzdzenie Ministra Infrastruktury w sprawie zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U.120/2003 poz.1133). Pozwolenie na budow Roboty budowlane mona rozpocz dopiero po uzyskaniu decyzji pozwolenia na budow, wydanej przez odpowiedni jednostk administracji architektoniczno-budowlanej (w starostwie powiatowym). Wczeniejsze rozpoczcie prac budowlanych stanowi samowol budowlan i moe spowodowa wydanie nakazu rozbirki wykonanych prac lub obowizek wysokiej opaty legalizacyjnej. Wniosek o udzielenie pozwolenia na budow skada si w starostwie wedug wzoru okrelonego w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie wzorw: wniosku o pozwolenie na
41
Dom energooszczdny
budow, owiadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomoci na cele budowlane i decyzji o pozwoleniu na budow. Do wniosku o pozwolenie na budow naley doczy: 4 egzemplarze projektu budowlanego wraz niezbdnymi uzgodnieniami i innymi dokumentami wymaganymi przepisami szczegowymi oraz aktualnym zawiadczeniem o wpisie projektanta na list czonkw waciwej izby samorzdu zawodowego, owiadczenie o posiadaniu prawa do dysponowania nieruchomoci na cele budowlane, zoone zgodnie ze wzorem w powoanym powyej rozporzdzeniu.
42
Rozporzdzenie okrela take wymagania w zakresie ochrony cieplnej budynkw, a w szczeglnoci: maksymalne dopuszczalne wartoci wspczynnika przenikania ciepa dla cian, stropw, stropodachw, okien, wietlikw, drzwi i bram, wartoci graniczne wskanika sezonowego zapotrzebowania ciepa na ogrzewanie budynku energooszczdnego w zalenoci od wspczynnika ksztatu budynku, maksymaln powierzchni okien oraz cian szklonych, minimalne wartoci oporu cieplnego warstw podogowych, minimaln temperatur wewntrznej powierzchni przegrd (uniemoliwienie skraplania pary wodnej na powierzchni), graniczne wielkoci wspczynnika przenikania powietrza przez przegrody zewntrzne (infiltracja). Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegowego zakresu i formy projektu budowlanego
4.2. PODSTAWOWE PRZEPISY

TECHNICZNE ZWIZANE Z PROJEKTOWANIEM I BUDOW
3. Rozporzadzenie
1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane
2. Rozporzdzenie
Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie okrela szczegowe wymagania dotyczce budynkw, dotyczce np. ogrzewania pomieszcze, instalacji zimnej i ciepej wody, wentylacji i klimatyzacji, instalacji gazowych, przewodw kominowych, instalacji elektrycznych czy bezpieczestwa poarowego. Rozporzdzenie zawiera midzy innymi wymagania dotyczce urzdze sucych do regulacji dopywu ciepa do pomieszcze, wyposaania w ciepomierze i urzdzenia indywidualnego rozliczania kosztw, utrzymania niskiego poziomu zapotrzebowania ciepa na ogrzewanie.
42
43
4.3. GDZIE SZUKA
1. Urzdy pastwowe
Ministerstwo Budownictwa Departament Procesu Budowlanego ul. Wsplna 4, 00-926 Warszawa tel. (22) 661 80 34, faks (22) 621 38 72 www.mb.gov.pl Do Ministerstwa mona zwraca si o interpretacj przepisw ustawowych i rozporzdze dotyczcych budownictwa. Gwny Urzd Nadzoru Budowlanego ul. Krucza 38/42, 00-926 Warszawa tel. (22) 661 81 11, faks (22) 661 81 42 www.gunb.gov.pl Urzd sprawuje nadzr i kontrol nad przestrzeganiem prawa budowlanego. Urzd Regulacji Energetyki ul. Chodna 64, 00-872 Warszawa tel. (22) 661 61 07, faks (22) 661 61 52 www.ure.gov.pl URE zatwierdza taryfy opat za ciepo, gaz i energi elektryczn.
Dom energooszczdny
RADY I POMOCY?
2. Instytucje wspierajce budownictwo energooszczdne
Fundacja Poszanowania Energii ul. Filtrowa 1, 00-611 Warszawa tel. (22) 825 52 85, 825 16 02, faks (22) 825 86 70 www.fpe.org.pl Fundacja wydaje podrczniki i poradniki, prowadzi szkolenia przygotowujce do czynnoci audytora energetycznego, a take inne szkolenia dotyczace oszczdnego uzytkowania energii. Z Fundacj wspdziaa Narodowa Agencja Poszanowania Energii SA. Narodowa Agencja Poszanowania Energii SA ul. Filtrowa 1, 00-611 Warszawa tel. (22) 825 52 85, 825 03 97, faks (22) 825 86 70 e-mail nape@nape.pl, www.nape.pl NAPE S.A. prowadzi usugi consultingowe (audyting energetyczny) dla obiektw i instalacji we wszystkich dziaach gospodarki. Opracowuje studia i programy zwizane z gospodark energetyczn, prowadzi szkolenia i seminaria dotyczce oszczdnoci energii, rozpowszechnia programy komputerowe dla audytingu energetycznego. Krajowa Agencja Poszanowania Energii SA ul. Mokotowska 35, 00-560 Warszawa tel. (22) 629 09 10, faks (22) 629 09 11 www.kape.gov.pl KAPE SA przygotowuje i organizuje realizacj rzdowej polityki w zakresie racjonalizacji uytkowania energii. Zrzeszenie Audytorw Energetycznych ul. Filtrowa 1, 00-611 Warszawa tel. (22) 825 52 85, 825 16 02, faks (22) 825 86 70 www.zae.org.pl ZAE zrzesza audytorw energetycznych, przygotowuje materiay i pomoce dla audytingu energetycznego, wydaje miesicznik Energia i Budynek, publikuje informacje w internecie.
43
Stowarzyszenie Producentw Weny Mineralnej: Szklanej i Skalnej

MIWO Stowarzyszenie Producentw Weny Mineralnej: Szklanej i Skalnej istnieje od 1995 roku. MIWO jest organizacj branow, skupiajc czoowych polskich producentw bezpiecznych dla zdrowia czowieka oraz rodowiska, niepalnych wyrobw izolacyjnych z weny mineralnej: skalnej (kamiennej) i szklanej. MIWO prowadzi dziaalno informacyjn oraz szkoleniow, ktrej celem jest propagowanie i podnoszenie poziomu stanu wiedzy o wykorzystywaniu weny mineralnej jako materiau izolujcego w zakresie ochrony cieplnej, ogniowej oraz akustycznej. MIWO prowadzi sta wspprac z organizacjami, m.in. Polskim Komitetem Naukowym, oraz instytucjami naukowymi. Stowarzyszenie jest czonkiem Europejskiego Stowarzyszenia Producentw Materiaw Izolacyjnych (EURIMA) skupiajcego inne stowarzyszenia krajw UE oraz czoowych producentw weny mineralnej. Zapraszamy na nasze strony internetowe, na ktrych znajdziecie Pastwo szczegowe informacje na temat weny mineralnej w blokach tematycznych skierowanych do inwestorw, projektantw i wykonawcw.
MIWO Stowarzyszenie Producentw Weny Mineralnej: Szklanej i Skalnej 00-490 Warszawa, ul. Wiejska 20 lok. 88 tel. (022) 624 38 98; fax (022) 624 39 98 kontakt mailowy biuro@miwo.pl
Europen Extruded Polystyrene Insulation Board Association Europejskie Stowarzyszenie Producentw Polistyrenu Ekstrudowanego zostao zaoone w latach dziewidziesitych. Stowarzyszenie reprezentuje producentw XPS, ktrych czne moce produkcyjne stanowi ponad 85% caego europejskiego potencjau produkcyjnego. Stowarzyszenie dziaa w ramach Europejskiego Stowarzyszenia Producentw Brany Chemicznej CEFIC (European Chemical Industry Council).
EXIBA Polska
W styczniu 2005 Zarzd EXIBA EUROPE powoa grup EXIBA Polska.
Misj EXIBY jest propagowanie wiedzy na temat izolacji termicznych XPS (polistyrenu esktrudowanego) oraz ich wykorzystania do izolacji termicznej w budownictwie na rynku polskim.
Misja ta bdzie realizowana poprzez: dziaania marketingowe majce na celu promocj korzyci wynikajcych ze stosowania produktw XPS dla projektantw, wykonawcw i inwestorw w budownictwie; promocj nowoczesnych technologii budowlanych, w ktrych wykorzystuje si produkty XPS, pozwalajcych uzyska spenienie wymaga dotyczcych oszczdno energii i izolacyjnoci cieplnej; reprezentowanie interesu producentw XPS, zrzeszonych w stowarzyszeniu EXIBA, w kontaktach z organizacjami rzdowymi i pozarzdowymi;
wspprac ze rodowiskiem naukowym w zakresie prowadzenia bada i prac dotyczcych produktw XPS i ich zastosowa; dziaalno w zakresie przygotowywania projektw oraz opiniowania przepisw prawnych na terenie Polski pozostajcych w obszarze zainteresowania producentw XPS; zbieranie, analizowanie i wymiane danych istotnych z punktu widzenia rozwoju rynku produktw XPS. EXIBA ul. Domaniewska 50A 02-672 Warszawa email: biuro@exiba.pl www.exiba.pl
Jestemy organizacj osb zawodowo zajmujcych si zagadnieniami wentylacji w budownictwie. Naszym celem jest upowszechnianie stosowania skutecznych i efektywnych sposobw wentylowania budynkw. Nasze dziaania propagujce wiedz o jakoci powietrza w budynkach zmierzaj do podnoszenia wiadomoci spoecznej na temat waciwej wentylacji. W Stowarzyszeniu mona uzyska pomoc w rozwizaniu problemw z wentylacj.
www.wentylacja.info.pl
SPS Stowarzyszenie Producentw Styropianu dziaa od 1996 r., jako organizacja branowa, skupiajca czoowych dostawcw surowca do produkcji styropianu oraz wiodcych producentw izolacyjnych pyt styropianowych, znajdujcych szerokie zastosowanie w budownictwie, poczwszy od cian piwnic, podg i fundamentw, poprzez izolacj cian i stropw, a do izolacji dachw. SPS prowadzi dziaalno szkoleniowo edukacyjn, ktrej celem jest podnoszenie poziomu wiedzy o wykorzystaniu styropianu jako materiau izolacyjnego. Stosowanie styropianu znaczco zmniejsza zuycie energii i obnia rachunki za ogrzewanie, chroni atmosfer, obnia poziom haasu we wntrzach budynkw, zapewniajc ich mieszkacom przyjemny mikroklimat. SPS stale wsppracuje z Polskim Komitetem Normalizacyjnym oraz instytucjami naukowo badawczymi oraz jest czonkiem Europejskiego Stowarzyszenia Producentw Styropianu (EUMEPS), do ktrego nale organizacje branowe z krajw Unii Europejskiej. Na stronach internetowych SPS www.styropiany.pl znajduje si szereg informacji pomocnych przy stosowaniu styropianu w budownictwie do izolacji cieplnych i akustycznych. Stowarzyszenie Producentw Styropianu Ul. Chemikw 1, 32-600 Owicim tel/faks 033 847 27 14 info@styropiany.pl
www.styropiany.pl
Wydawca miesicznika i Zrzeszenie Audytorw Energetycznych Organizacja Poytku Publicznego
EB
KOMPENDIUM WIEDZY dla KSZTACENIA USTAWICZNEGO i DORADCZEGO Czytelnicy i audytorzy energetyczni projektanci zarzdcy budynkw nadzr budowlany doradcy techniczni samorzdw
Ei B
EB

Energooszczędny Dom - Poradnik

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Energooszczędny Dom - Poradnik

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

1. WPROWADZENIE 1.1. BUDYNEK ENERGOOSZCZDNY = OPACALNA INWESTYCJA

3) Wysza warto rynkowa budynku.

Dlaczego warto budowa dom energooszczdny?

Usytuowanie okien Jako okien

dowolne U max = 2,6

gwnie od poudnia U okoo 1,2-1,5 Ok. 18 cm U do 0,20 Ponad 20 cm

System wentylacji System ogrzewania Wykorzystanie energii sonecznej

Zapotrzebowanie na energi do ogrzewania, wentylacji 90-120 (150) kWh/(m2a) i c.w.u.

Dom energooszczdny to take:

Sumaryczne koszty za ogrzewanie i spat kredytu w budynku energooszczdnym i standardowym.

2.1. IZOLOWANIE CIEPLNE

Rodzaj przegrody zewntrznej

Budynek mieszkalny jednorodzinny Budynek uytecznoci publicznej

2.2. MOSTKI CIEPLNE

Ucieczka ciepa w narou budynku

Zdjcie budynku wykonane aparatem termowizyjnym

PRZESZKLONE I OGRODY ZIMOWE

3.4. OKNA I DRZWI

3.5. ALUZJE I OKIENNICE

Okno z aluzj zewntrzn. Paszcz nawija si na wa umieszczony w skrzynce nad oknem.

Balkon dostawiany do budynku: a) oparty na supach, b) podparty zastrzaami.

Izolowanie cieplne pyty balkonowej

Izolacyjny cznik zbrojenia w balkonie

3.7. DACHY I STROPODACHY

3.8. STROP NAD PIWNIC,

CIANY PIWNIC I PODOGA NA GRUNCIE

Izolowanie cieplne stropodachu wentylowanego

Izolacja cian fundamentowych i podogi z zastosowaniem przekadki termicznej

Przekadka termiczna w poczeniu awy fundamentowej ze cian dziaow

3.9. RDA CIEPA

Pozioma izolacja po obwodzie budynku

Ciga izolacja pyty fundamentowej

Schemat ideowy kotowni na biomas z zasobnikiem akumulacyjnym

Kominek z paszczem wodnym wsppracujcy z kotem gazowym.

Podstawowe typy gruntowych dolnych rde ciepa

Schemat systemu solarnego podgrzewania wody

Usytuowanie wylotw komina

Rys. 1. Wymiennik ciepa

Schemat przepywu powietrza przez mieszkanie (wentylacja naturalna grawitacyjna)

Gruntowy wymiennik ciepa (GWC)

Czerpn wieeg powietr

Gruntowy wymiennik ciepa (GWC)

Schemat wentylacji nawiewno-wywiewnej

4. INFORMACJE PRAKTYCZNE 4.1. PROJEKT I POZWOLENIE NA

4.2. PODSTAWOWE PRZEPISY

1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane

Stowarzyszenie Producentw Weny Mineralnej: Szklanej i Skalnej

Wydawca miesicznika i Zrzeszenie Audytorw Energetycznych Organizacja Poytku Publicznego

You might also like