WYKAZ ZAGADNIEO EGZAMINACYJNYCH DOTYCZCYCH POSTPOWANIA CYWILNEGO.

1. Pojcie postpowania cywilnego i pojcie sprawy sdowej ( w ujciu materialnym i formalnym).

Postpowanie cywilne zesp norm prawnych regulujcych sposb postpowania w sprawach cywilnych (art. 1 k.p.c) o dwojakim charakterze:

pierwszym materialnym - do ktrego zalicza si sprawy wynikajce ze stosunkw z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuczego oraz prawa pracy, drugim formalnym - w ktrego zakres wchodz sprawy rozpoznawane wedug przepisw kodeksu postpowania cywilnego - z mocy przepisw zawartych bd w tym kodeksie (np. sprawy z zakresu ubezpiecze spoecznych - art. 459 i 477 ze znaczkiem 8 k.p.c, sprawy z zakresu przepisw o przedsibiorstwach pastwowych i samorzdzie zaogi przedsibiorstwa pastwowego - art. 691 ze znaczkiem k.p.c), bd te w innych ustawach (np. ustawa z dnia 29 wrzenia 1986 r. - prawo o aktach stanu cywilnego).

2. Systematyka postpowania cywilnego przyjta W KPC. Rodzaje postpowao.

Rodzaje postpowa Odwoujc si do kodeksu postpowania cywilnego, postpowanie mona podzieli na: a) b) c) d) rozpoznawcze (cz pierwsza KPC) jest to ten rodzaj postpowania, kiedy sprawa jest rozpoznawana i zabezpieczajce (cz druga KPC) spenia funkcj zabezpieczenia realizacji orzeczenia, egzekucyjne (cz trzecia KPC) suy urzeczywistnieniu praw i obowizkw poprzez przymusowe ich midzynarodowe (cz czwarta KCP) reguluje midzynarodowe postpowanie cywilne. rozstrzygana,

wykonanie,

3. Przesanki procesowe postpowania cywilnego. Podzia na przesanki dotyczce: stron, sdu oraz przedmiotu ( sprawy). Skutki braku i naprawienie brakw w zakresie przesanek procesowych.
Przesanki procesowe dotyczce sdu Do przesanek dotyczcych sdu zalicza si okolicznoci, ktre zwizane s z kompetencj sdu do rozpoznania i rozstrzygnicia danej sprawy. Nale do nich:

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

droga sdowa (art. 2 k.p.c.) to kompetencja sdw powszechnych do rozpoznawania spraw cywilnych; sprzeczno skadu sdu z przepisami prawa (art. 379 pkt 4 k.p.c.) wystpienie tej przesanki skutkuje niewanoci postpowania; sprawa rozpoznana zostaa przez sdziego, ktry podlega wyczeniu z mocy ustawy (art. 379 pkt 4 k.p.c.) wystpienie tej przesanki skutkuje niewanoci postpowania; niewaciwo sdu rejonowego w sprawie, w ktrej sd okrgowy jest waciwy bez wzgldu na warto przedmiotu sporu (art. 379 pkt 6 k.p.c.); waciwy tryb postpowania (art. 201-202 k.p.c.) przewodniczcy obowizany jest bada w jakim trybie sprawa powinna by rozpoznana; waciwo sdu (art. 200 i 202 z wyjtkiem art. 379 pkt 6 k.p.c.) w przypadku, gdy sd stwierdzi swoj niewaciwo obowizany jest przekaza spraw sdowi waciwemu; jurysdykcja krajowa (art. 1097 1116 k.p.c.) wskazuje sprawy z zakresu prawa cywilnego podlegajce waciwoci sdw polskich; zapis na sd polubowny (art. 1157 i 1161 w zw. z art. 1165 k.p.c.) jest to umowa stron, ktra poddaje wyniky lub mogcy wynikn w przyszoci spr z oznaczonego stos unku prawnego pod rozstrzygnicie sdu polubownego.

Przesanki procesowe dotyczce stron Przesanki procesowe, ktre dotycz stron postpowania s nastpujce:

1. 2. 3.

zdolno sdowa (art. 64 k.p.c.) to zdolno do bycia stron w procesie; zdolno procesowa (art. 65 k.p.c.) to zdolno do dokonywania samodzielnie lub przez przedstawiciela czynnoci procesowych wobec sdu; brak waciwej reprezentacji po stronie powoda (art. 379 pkt 2) przesanka ta zachodzi wwczas, gdy za powoda niemajcego zdolnoci sdowej lub procesowej nie dziaa podmiot uprawniony do jego reprezentowania;

4. 5.

brak

skadzie

organw

jednostki

organizacyjnej

bdcej

powodem

brak

ten

skutkuje

niemoliwoci podejmowania czynnoci procesowych w imieniu tej jednostki organizacyjnej; kaucja aktoryczna (art. 1119 k.p.c.) suy ona zabezpieczeniu kosztw procesu; obowizany jest ni wnie na danie pozwanego powd, ktry nie ma miejsca zamieszkania lub zwykego pobytu albo siedziby w Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym pastwie czonkowskim Unii Europejskiej; 6. immunitet dyplomatyczny (art. 1111 k.p.c.) osoby posiadajce ten immunitet nie mog by pozywane przed sdem polskim.

Przesanki procesowe dotyczce przedmiotu sprawy Przesanki procesowe, ktre dotycz przedmiotu sprawy to:

1.

zawiso sporu (lis pendens) (art. 379 pkt 3, art. 192 pkt 1 k.p.c.) przesanka ta uniemoliwia ponowne wytoczenie powdztwa w stosunku do przedmiotu, co do ktrego postpowanie jest ju w toku przed tym samym lub innym sdem;

2.

powaga rzeczy osdzonej (res iudicata) (art. 379 pkt 3, art. 366 k.p.c.) przesanka ta uniemoliwia ponowne rozpoznanie sprawy, ktra zostaa ju rozstrzygnita.

Przesanki procesowe bezwzgldne i wzgldne Istnienie bezwzgldnej przesanki procesowej skutkuje bezwzgldn niedopuszczalnoci wszczcia i

merytorycznego rozpoznania sprawy przez sd (np. powaga rzeczy osdzonej, brak jurysdykcji krajowej). Przesanki te sdobowizany jest bra pod uwag z urzdu w kadym stanie sprawy. Ponadto nie podlegaj one konwalidacji. Stwierdzenie przez sd istnienia takiej przesanki powoduje odrzuceniem pozwu. Natomiast rozpoznanie sprawy i wydanie orzeczenia mimo wystpowania przesanek procesowych o charakterze bezwzgldnym stanowi podstaw stwierdzenia niewanoci postpowania. Z kolei wzgldne przesanki procesowe uwzgldniane s przez sd nie z urzdu, lecz na zarzut lub wniosek pozwanego, a take takie, ktrych braki mog by uzupenione przez strony lub sd w terminie okrelonym (np. kaucja aktoryczna, zdolno procesowa). Przesanki procesowe pozytywne i negatywne Wystpowanie pozytywnych przesanek procesowych skutkuje merytorycznym rozpoznaniem sprawy (np. droga sdowa, zdolno sdowa). Natomiast konsekwencj istnienia negatywnych przesanek procesowych jest przeszkoda w rozpoznaniu sprawy (np. powaga rzeczy osdzonej, zapis na sd polubowny).

4. Uczestnicy postpowania cywilnego : strona , uczestnik postpowani a nieprocesowego, podmioty na prawach stron.
Strona procesu cywilnego powd lub pozwany. Proces cywilny charakteryzuje si dwustronnoci. Oznacza to, e w procesie cywilnym wystpuj zawsze dwie i tylko dwie strony, choby po ktrejkolwiek z nich wystpowao wicej ni jeden podmiot wspuczestnictwo procesowe. Po jednej ze stron procesu wystpuje powd (strona czynna), po drugiej za stronie pozwany (strona bierna). W postpowaniu nieprocesowym nie ma stron procesowych - s uczestnicy postpowania o identycznym statusie procesowym (art. 510 kpc). Legitymacj do udziau w sprawie ma ten, ktrego praw bdzie dotyczy wynik postpowania. Sd ma obowizek z urzdu wezwa do udziau w postpowaniu zainteresowanego, ktry nie bierze w nim udziau. Podmioty na prawach strony s to podmioty, ktre maj prawa procesowe tak jak strona, ale nie maj w postpowaniu interesu. Nale do nich Prokurator, organizacja spoeczna, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz inne podmioty. Przysuguj im prawa wynikajce z kpa oraz ustaw szczeglnych (np. ustawa o ochronie rodowiska- Inspekcja Ochrony rodowiska moe da wszczcia postpowania).

5. Legitymacja procesowa , jej rodzaje i sposoby naprawienia brakw legitymacji procesowej ( dopozwanie wg. art. 194 i n KPC).

Wyrni mona nastpujce rodzaje legitymacji procesowej: indywidualna i grupowa oraz materialn i formaln. Legitymacja procesowa indywidualna wystpuje wtedy, gdy prawo do wytoczenia powdztwa przysuguje jednej tylko okrelonej osobie lub wtedy, gdy powdztwo moe by wytoczone przeciwko jednej tylko okrelonej osobie. Tytuem przykadu osoba uprawniona do wiadczenia alimentacyjnego ma legitymacj procesow indywidualn. Legitymacja procesowa grupowa moe natomiast przysugiwa kilku osobom wskazanym w ustawie. Warte podkrelenia jest, e legitymacja procesowa grupowa moe mie charakter legitymacji procesowej grupowej dowolnej (osoby legitymowane mog wystpi wsplnie w procesie, ale rwnie dobrze kada z nich moe wystpi oddzielnie) lub cznej (w roli strony procesu musi wystpi kilka podmiotw (wspuczestnictwo konieczne). Legitymacja procesowa materialna przysuguje bezporednio podmiotom okrelonego stosunku prawnego, czyli np. wierzycielowi czy wacicielowi. Natomiast legitymacja procesowa formalna przysuguje osobie wykonujcej okrelon rol, ale jednoczenie nie bdcej stron danego stosunku prawnego. Brak legitymacji procesowej prowadzi w zasadzie do oddalenia powdztwa. Istniej jednak przepisy, ktre pozwalaj na uniknicie tak daleko idcych konsekwencji braku legitymacji w procesie. Jeeli bowiem okae si, e powdztwo nie zostao wniesione przeciwko osobie, ktra powinna by w sprawie stron pozwan, sd na wniosek powoda lub pozwanego wezwie t osob do wzicia udziau w sprawie. Osoba wezwana do wzicia udziau w sprawie w charakterze pozwanego moe za zgod obu stron wstpi w miejsce pozwanego, ktry wwczas bdzie zwolniony od udziau w sprawie. Jeeli okae si, e powdztwo zostao wniesione nie przez osob, ktra powinna wystpowa w sprawie w charakterze powoda, sd na wniosek powoda zawiadomi o toczcym si procesie osob przez niego wskazan. Osoba zawiadomiona, ktra zgosia przystpienie do sprawy w charakterze powoda, moe za zgod obu stron wstpi na miejsce strony powodowej, ktra wwczas bdzie od udziau w sprawie zwolniona.

6. Interwencja gwna i uboczna.

Interwencja gwna - instytucja procesu cywilnego, dajca osobie trzeciej moliwo wytoczenia powdztwa o rzecz lub prawo, o ktre toczy si spr sdowy midzy innymi osobami. Moliwo ta istnieje a do zamknicia rozprawy w pierwszej instancji. Interwencja uboczna - instytucja polskiego postpowania cywilnego, obejmujca zgoszenie i przystpienie po jednej ze stron do toczcego si procesu cywilnego osoby trzeciej, ktra ma interes prawny w tym, aby rozstrzygnicie nastpio na korzy strony do ktrej przystpi. Interwencj uboczn reguluj przepisy art. 76-83 Kodeksu postpowania cywilnego. Terminem prekluzyjnym dla interwencji ubocznej jest zamknicie rozprawy w drugiej instancji

7. Przedmiot postpowania- rodzaje i charakterystyka powdztw

Powdztwo o wiadczenie Powdztwo o wiadczenie polega na wystpieniu przez powoda bdcego osob uprawnion ze stosunku prawa materialnego z daniem, ktre skierowane jest przeciwko pozwanemu, czyli osobie zobowizanej z tego stosunku, aby zachowa si we wskazany sposb. wiadczenie bdce przedmiotem zaprzeczenie, powdztwa moe przybra nastpujc posta: danie, czynienie, nieczynienie, znoszenie.

Powdztwo o ustalenie Powd moe da ustalenia przez sd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny (art. 189 k.p.c.).

Powdztwo o uksztatowanie prawa lub stosunku prawnego W przypadku powdztwa o uksztatowanie prawa lub stosunku prawnego powd da zmiany istniejcego stanu prawnego. Zmiana ta moe przybra posta:

1. 2. 3.

powoania nowego prawa lub stosunku prawnego, np. powdztwo o ustalenie ojcostwa (art. 84 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuczy, Dz. U. z 1964, Nr 9, poz. 59 z pn. zm.); zmiany istniejcego prawa lub stanu prawnego, np. powdztwo o obnienie wiadczenia, ktre wynika z umowy, ktra zostaa zawarta w warunkach wyzysku (art. 388 1 k.c.); zniesienia prawa lub stosunku prawnego, np. powdztwo o zaprzeczenie ojcostwa (art. 62 3 KRiO).

W razie uwzgldnienia powdztwa sd wydaje wyrok konstytutywny. Nie nadaje si on jednak do przymusowego wykonania w drodze egzekucji.

8. Budowa pozwu. Rodzaje dao zgaszanych w pozwie o zasdzenie wiadczenia.

Art. 187. 1. Pozew powinien czyni zado warunkom pisma procesowego, a nadto zawiera: 1) dokadnie okrelone danie, a w sprawach o prawa majtkowe take oznaczenie wartoci przedmiotu sporu, chyba e przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pienina; 2) przytoczenie okolicznoci faktycznych uzasadniajcych danie, a w miar potrzeby uzasadniajcych rwnie waciwo sdu. "Dokadne okrelenie dania" znaczy w szczeglnoci, e:

domagajc si zasdzenia kwoty pieninej trzeba t kwot jednoznacznie okreli (adne "okoo" ani "w przyblieniu" nie wchodz w rachub); dotyczy to take wiadcze dochodzonych obok tej kwoty (odsetek, poytkw itp.)

domagajc si wiadczenia czego innego, ni pienidze, trzeba dokadnie i jednoznacznie opisa przedmiot dania (nieruchomo lub lokal - poprzez wskazanie pooenia, powierzchni, numeru ksigi wieczystej, rzecz ruchom okrelon co do tosamoci - poprzez wskazanie indywidualnych cech identyfikacyjnych, rzecz okrelon co do gatunku - poprzez wskazanie iloci , jakoci, istotnych waciwoci),

trzeba dokadnie okreli osob, ktra ma dane wiadczenie speni: w przypadku osb fizycznych poprzez podanie imienia, nazwiska i adresu miejsca zamieszkania, a w razie potrzeby - rwnie dalszych cech identyfikacyjnych (np. imi ojca), za w przypadku osb prawnych - poprzez podanie dosownego brzmienia firmy, wskazanie formy organizacyjnej (np. spka akcyjna, fundacja), ewentualnie oddziau, z ktrego dziaalnoci wie si przedmiot procesu, dokadnego adresu siedziby).

9. Postpowanie dowodowe: znaczenie pojcia dowd, przedmiot dowodu, fakty nie wymagajce prowadzenia dowodu, ciar dowodu.

Postpowanie dowodowe zmierza do poznania rzeczywistoci w postpowaniu cywilnym a w szczeglnoci do ustalenia istnienia faktw majcych istotne znaczenie dla rozstrzygnicia sprawy.. Przedmiotem dowodu bd, co do zasady, fakty majce istotne znaczenie dla rozstrzygnicia. S to zarwno zjawiska, jak i ich waciwoci, ale take stany, czy przeycia. Wyjtkowo przedmiotem dowodu bdzie samo prawo. Sd bowiem moe zasign opinii biegych celem ustalenia treci prawa obcego lub obcej praktyki sdowej.

Pewne grupy faktw mog stanowi podstaw rozstrzygnicia bez weryfikacji dotyczcej ich prawdziwoci. Bd to: a) fakty powszechnie znane, zwane notoryjnymi s to fakty o charakterze historycznym, przyrodniczym czy ekonomicznym, ktre znane s kademu rozsdnemu i o okrelonym dowiadczeniu yciowym mieszkacowi danej miejscowoci, b) fakty znane urzdowo w tym przypadku chodzi o fakty, ktre sd zna dziki penieniu okrelonych funkcji, sd musi zwrci uwag stronom na takie fakty, bdzie to np. informacja dotyczca wszczcia innego postpowania, c) domniemania prawne wystpuje, gdy przepis prawa nakazuje przyjmowanie faktw za stwierdzone, naley pamita, e domniemanie moe zosta obalone, w kodeksie cywilnym wystpuje np. domniemanie dobrej wiary d) e) f) domniemanie faktyczne istnieje, gdy z istnienia okrelonych faktw wnioskuje si o innych faktach, fakty przyznane wystpuj w przypadku okrelonego owiadczenia wiedzy strony dotyczcego faktw fakty ustalone za pomoc dowodu z pierwszego wejrzenia (prima facie) okrela zwizek przyczynowy

przytaczanych przez stron przeciwn, midzy okrelonymi zdarzeniami, gdy wykazanie danych faktw jest trudne. Ciar dowodu (ac. onus probandi) w logice i dyscyplinach pokrewnych obowizek udowodnienia stawianej tezy. W naukach prawnych wystpuje w postaci regu okrelajcych, kto ma obowizek wykazania istnienia przesanek faktycznych, z ktrych okrelona osoba wywodzi skutki prawne.

10. Przebieg postpowania dowodowego ze wskazaniem charakteru poszczeglnych rodkw dowodowych okrelonych w KPC np. dowd z dokumentu, z przesuchania stron.
Przebieg postpowania dowodowego. W myl zasad bezporednich przeprowadzenie dowodu odbywa si przed sdem orzekajcym. Przeprowadzenie dowodu odbywa si bez wzgldu na przybycie stron na termin w tym celu wyznaczony (art. 237) niestawiennictwo stron na termin nie wstrzymuje przeprowadzenia dowodu chyba, e obecno stron lub jednej z nich okae si konieczna (np. gdy strona ma by w calach dowodowych przesuchana). Strony musz by powiadomione o terminie posiedzenia dowodowego. Jeeli postpowanie dowodowe napotyka na przeszkody o nieokrelonym czasie trwania (np. przewleka choroba wiadka) sd moe oznaczy termin, po upywie ktrego dowd moe by przeprowadzony gdy nie spowoduje zwoki w postpowaniu. Sd orzekajcy moe w kadym czasie zarzdzi powtrzenie lub uzupenienie postpowania dowodowego (art. 241). Z przeprowadzonego postpowania dowodowego sporzdzony zostaje protok, ktry podpisu je przewodniczcy i protokolant. Natomiast protok zawierajcy przebieg postpowania dowodowego przed sdzi wyznaczonym lub sdem wezwanym podpisuj oprcz sdziego i protokolanta, osoby przesuchane oraz strony (jeeli s obecne).

11. Znaczenie otwartego katalogu rodkw dowodowych.

Kodeks postpowania cywilnego zawiera otwarty (przykadowy) katalog rodkw dowodowych, do ktrych mona odwoa si w toku procesu cywilnego dla wykazania swoich racji. W katalogu figuruj: 1. 2. 3. 4. 5. dokument, zeznania wiadkw, opinia biegego, ogldziny, przesuchania stron,

6.

inne rodki dowodowe, np. z grupowego badania krwi, fotografii, rysunku, filmu, pyt lub innych nonikw utrwalajcych obraz lub dwik.

Co do dowodu z dokumentu, Kodeks postpowania cywilnego normuje dwa, podstawowe rodzaje dokumentw: 1. urzdowy czyli taki, ktry zosta sporzdzony w przepisanej formie, przez powoany do tego organ pastwowy lub inny w zakresie jego kompetencji; dokumenty urzdowe stanowi dowd tego, co zostao w nich urzdowo zawiadczone, oraz 2. prywatny dowd tego, e osoba, ktra go podpisaa, zoya owiadczenie w nim zawarte (art. 244245 K.p.c.). W pewnych sytuacjach, z uwagi na okrelone zapisy prawa cywilnego, dokument bdzie mia rol nadrzdn w stosunku do innych rodkw dowodowych (zezna wiadkw, przesuchania stron). Uprzywilejowanie tego dowodu jest zdeterminowane przepisami o formie czynnoci prawnych. Ograniczenie dowodu z zezna wiadkw i przesuchania stron, ze wzgldu na istnienie dokumentu dotyczcego dowodzonej okolicznoci, przewiduj przepisy art. 246 i 247 K.p.c.

12. Przebieg postpowania przed sdem I instancji- sposoby obrony pozwanego.

Mona wyrni typy zachowania si pozwanego w procesie cywilnym: 1) pozwany uznaje powdztwo, 2) pozwany nie podejmuje obrony, 3)pozwany ogranicza si do wniosku o oddalenie powdztwa i oglnego zaprzeczenia podstawy faktycznej powdztwa, 4) pozwany podnosi zarzuty procesowe, 5) pozwany wnosi powdztwo wzajemne

13. Orzeczenia: wyrok, nakaz zapaty i postanowienie. Zarzdzenia. Rodzaje wyrokw

Wyrok rozstrzyga o zasadnoci dochodzonego przez powoda roszczenia lub innej kwestii bdcej przedmiotem postpowania. Nakaz zapaty orzeczenie sdowe wydawane na posiedzeniu niejawnym bez udziau stron wycznie na podstawie treci pozwu oraz zaczonych do niego dokumentw. Istot nakazu zapaty jest w postpowaniu upominawczym - propozycja rozstrzygnicia sporu w sposb zgodny w caoci z daniem powoda, ktra w przypadku niezaskarenia jej w terminie przezpozwanego - staje si wica dla obu stron; Postanowienie to orzeczenie wydawane w postpowaniu cywilnym w kwestiach niedotyczcych istoty sprawy, a zatem w kwestiach proceduralnych. Zasada powysza dotyczy jednak wycznie procesu. W innych natomiast postpowaniach cywilnych, w ktrych nie orzeka si wyrokiem, postanowienie dotyczy moe zarwno istoty sprawy, jak i kwestii mniejszej wagi, proceduralnych. Postanowienia mona rnie klasyfikowa. Proponuje si m.in. nastpujce podziay:

co do zaskaralnoci:

zaskaralne, niezaskaralne;

co do wykonalnoci: podlegajce wykonaniu (wykonalne),

niepodlegajce wykonaniu (niewykonalne);

co do znaczenia, jakie maj w postpowaniu: koczce postpowanie w sprawie, niekoczce postpowania w sprawie. Rodzaje wyrokw: 1. Uwzgldniajce i oddalajce powdztwo Wyrok uwzgldniajcy powdztwo to rozstrzygnicie, w ktrym stwierdza si, e danie powoda, a wic osoby, ktra wniosa pozew, jest zasadne. Wyrok oddalajcy powdztwo to jego przeciwiestwo danie powoda nie zostao uwzgldnione. Moe to nastpi z wielu przyczyn: danie nie jest jeszcze wymagalne (np. nie nadszed jeszcze termin spaty dugu), danie si przedawnio (np. miny trzy lata odkd roszczenie zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej stao si wymagalne), danie nie jest uzasadnione. Od oddalenia powdztwa naley bezwzgldnie odrni odrzucenie pozwu. Nastpuje ono np. w sytuacji niedopuszczalnoci drogi sadowej (czyli, gdy sdy powszechne nie s waciwe do rozpoznania danej sprawy), a take, gdy midzy tymi samymi stronami zapado ju prawomocne rozstrzygnicie w tej samej sprawie (tzw. powaga rzeczy osdzonej). 2. Konstytutywne i deklaratywne

Wyrok konstytutywny to orzeczenie, ktre zmienia stosunek materialnoprawny, ksztatuje go, zmienia. Przykadem wyroku konstytutywnego jest wyrok orzekajcy rozwd. Wyrok deklaratywny jedynie potwierdza okrelony stan prawny, np. wyrok ustalajcy istnienie stosunku najmu. 3. Zasdzajce, ksztatujce i ustalajce Podzia ten dotyczy cile rodzajw powdztw. Powdztwo o wiadczenie, czyli np. powdztwo o zapat, bdzie wymagao wyroku zasdzajcego, ktry ma charakter deklaratywny (stwierdza bowiem, e dunik A jest zobowizany do zapaty na rzecz wierzyciela B). Powdztwo o uksztatowanie prawa lub stosunku prawnego jest wytaczane w celu zmiany istniejcego stanu prawnego (np. powdztwo rozwodowe, powdztwo o zaprzeczenie ojcostwa). W tego rodzaju sprawach zapada wyrok ksztatujcy, ktry ma charakter konstytutywny. Ostatnim rodzajem powdztwa, jest powdztwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub danego stosunku prawnego. Przykadem jest powdztwo o ustalenie wanoci testamentu. Wydaje si wyrok ustalajcy, ktry ma charakter deklaratywny. 4. Caociowe, wstpne, czciowe, kocowe i czne Wyrok caociowy jest wydawany w przypadku rozstrzygnicia o caoci powdztwa, czyli o kadym zgoszonym w powdztwie roszczeniu. Wyrok wstpny moe by wydany zarwno na wniosek stron, jak rwnie z urzdu, w sytuacji, gdy sporna jest zarwno sama zasada, na jakiej oparte jest roszczenie jak i jego wysoko. Sytuacja taka zajdzie, gdy wytoczone zostao powdztwo o naprawienie szkody wyrzdzonej deliktem (np. zadouczynienie za krzywd poniesiona przez poszkodowanego w wypadku samochodowym), a sporna jest i odpowiedzialno pozwanego i wysoko zadouczynienia, ktre powinien ewentualnie zapaci. Po wydaniu wyroku wstpnego, sd z reguy odracza rozpraw do czasu uprawomocnienia si tego wyroku (w szczeglnych przypadkach moe zarzdzi dalsz rozpraw). Wyrok wstpny nie nadaje si do egzekucji. Wyrok czciowy moe zosta wydany z urzdu lub na wniosek stron, jeeli dostatecznie wyjaniona jes t tylko cz dania lub niektre z da pozwu. Wydawanie tego rodzaju wyrokw zwizane jest z istniejcym interesem powoda, ktry przed zakoczeniem caoci postpowania chciaby zaspokoi cho cz swoich roszcze. W tym wypadku wyjaniona musi by zarwno zasada jak i wysoko roszczenia danej czci powdztwa. Po wydaniu wyroku czciowego, postpowanie mona zawiesi w oczekiwaniu na uprawomocnienie si tej czci orzeczenia (ktra ma przecie charakter prejudycjalny i bdzie rzutowa na dalsze rozstrzygnicie sprawy), mona je take prowadzi dalej. Wyrok kocowy jest wydawany w przypadku, gdy wczeniej wydany zosta wyrok wstpny lub czciowy. Zawiera on rozstrzygnicie pozostaych kwestii merytorycznych, a take postanowienia dotyczce kosztw, ktre nie mog znale si ani w wyroku wstpnym, ani czciowym.

Wyrok czny jest wydawany w przypadku, gdy doszo wczeniej do poczenia kilku oddzielnych spraw w celu ich cznego rozpoznania i rozstrzygnicia. S to sprawy, ktre pozostaj ze sob w zwizku faktycznym lub prawnym, std atwiej orzeka o nich cznie. Nie staj si one jednak jedn spraw, dlatego te wyrok powinien z osobna rozstrzyga o kadej z nich. 5. Wyrok zaoczny Wyrok zaoczny jest wydawany, gdy pozwany w sprawie jest bezczynny. Moe si to objawia na dwa sposoby: mimo prawidowego dorczenia mu wezwania nie stawi si na pierwsz rozpraw (a dodatkowo jego nieobecno nie jest usprawiedliwiona i nie zoy wniosku o przeprowadzenie rozprawy pod jego nieobecno, a take, gdy mimo stawiennictwa na pierwszej rozprawie nie bierze on aktywnego w niej udziau (nie zgasza zarzutw, nie skada wyjanie). Sd przyjmuje wwczas za prawdziwe twierdzenie powoda okolicznociach faktycznych przytoczonych w pozwie jeeli nie budz one wtpliwoci ani nie zostay przytoczone w celu obejcia prawa. W razie wystpienia wtpliwoci, sd przeprowadza postpowanie dowodowe. Pozwany moe wnie w terminie tygodnia od dorczenia mu wyroku zaocznego sprzeciw, natomiast powd moe wnie apelacj, jeeli wyrok oddala jego powdztwo w caoci lub w czci.

14. Zasady orzekania.

O zasadach wyrokowania mwimy w 3 aspektach: - przedmiotu orzekania - czasu orzekania - podstaw orzekania

15.

Prawomocnod, skutecznod i wykonalnod orzeczeo.

Prawomocno - Art. 363. 1. Orzeczenie sdu staje si prawomocne, jeeli nie przysuguje co do niego rodek odwoawczy lub inny rodek zaskarenia.

2. Mimo niedopuszczalnoci odrbnego zaskarenia nie staj si prawomocne postanowienia podlegajce rozpoznaniu przez sd drugiej instancji, gdy sd ten rozpoznaje spraw, w ktrej je wydano. 3. Jeeli zaskarono tylko cz orzeczenia, staje si ono prawomocne w czci pozostaej z upywem terminu do zaskarenia, chyba e sd drugiej instancji moe z urzdu rozpozna spraw take w tej czci.

16. Charakterystyka odrbnych postpowao procesowych. Cel ich wyodrbnienia i istotne odrbnoci.
Postpowanie odrbne szczeglne postpowanie w ramach procesu (postpowania spornego). Stosuje si w pierwszej kolejnoci przepisy KPC normujce dane postpowanie, a w razie braku przepisw szczeglnych stosuje si przepisy oglne o procesie, jeeli nie pozostaja one w sprzecznoci z tymi przepisami szczeglnymi rodzaje postpowa: 102 / 1341) POSTPOWANIE W SPRAWACH MAESKICH - Sprawy o rozwd i separacj - Inne sprawy 2) POSTPOWANIE W SPRAWACH ZE STOSUNKW MIDZY RODZICAMI A

DZIEMI 3) POSTPOWANIE W SPRAWACH Z ZAKRESU PRAWA PRACY 4) POSTPOWANIE W SPRAWACH Z ZAKRESU UBEZPIECZE SPOECZNYCH 5) POSTPOWANIE W SPRAWACH O NARUSZENIE POSIADANIA 6) POSTPOWANIE W SPRAWACH GOSPODARCZYCH - Postpowanie w sprawach z zakresu ochrony konkurencji - Postpowanie w sprawach o uznanie postanowie wzorca umowy za niedozwolone - Postpowanie w sprawach z zakresu regulacji energetyki - Postpowanie w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty - Postpowanie w sprawach z zakresu regulacji transportu kolejowego 7) POSTPOWANIE NAKAZOWE 8) POSTPOWANIE UPOMINAWCZE 9) POSTPOWANIE UPROSZCZONE 10) EUROPEJSKIE POSTPOWANIA W SPRAWACH TRANSGRANICZNYCH - Europejskie postpowanie nakazowe - Europejskie postpowanie w sprawie drobnych roszcze 11) ELEKTRONICZNE POSTPOWANIE UPOMINAWCZE przyczyny odrbnoci: 1. specyfika i odrbno, a take waga spoeczna pewnych stosunkw materialnoprawnych, instytucje postpowania oglnego s niewystarczajce lub niewaciwe dla rozpoznawania spraw z ich zakresu 2. tendencja do upraszczania form postpowania w sprawach drobnych i prostych, niewymagajcych przeprowadzenia procesu w penym zakresie (przede wszystkim postpowania dowodowego) 3. regulacje europejskie 4. denie do wykorzystywania techniki i komunikacji elektronicznej w ramach wymiaru sprawiedliwoci zbieg postpowa odrbnych zakresy przedmiotowe niektrych postpowa odrbnych krzyuj si, ta sama sprawa moe wic spenia kryteria przynalenoci do wicej ni jednego postpowania odrbnego kumulatywne stosowanie w tej samej sprawie przepisw regulujcych dwa lub wicej postpowa odrbnych (np. moliwe jest e w postpowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy zastosowanie bd miay przepisy postpowania uproszczonego) s rwnie takie postpowania odrbne, ktre w zaoeniu nie krzyuj si z innymi postpowaniami odrbnymi np. sprawy maeskie w wypadku niektrych postpowa odrbnych sam ustawodawca postanowi, e nie wchodzi w ich ramach stosowanie przepisw o innych postpowaniach odrbnych s to europejskie postpowanie nakazowe i europejskie postpowanie w spraw ie drobnych roszcze

17. Postpowanie nieprocesowe: systematyka i podstawowe odrbnoci w stosunku do procesu, np. formy orzekania, podmioty dziaajce W postpowaniu ( pojecie zainteresowanego i uczestnika).

Postpowanie nieprocesowe sd wszczyna na wniosek, bdcy odpowiednikiem pozwu (art. 511 kpc), jednak w przypadkach wskazanych w ustawie sd moe wszcz rwnie postpowanie z urzdu (art. 506 kpc); moliwo ta istnieje gwnie w sprawach opiekuczych (art. 570 kpc). Wniosek ten moe zosta skutecznie cofnity tylko za zgod wszystkich uczestnikw (art. 512 kpc). Postpowanie nieprocesowe prowadzi sd rejonowy (art. 507 kpc), z wyjtkiem spraw o ubezwasnowolnienie (art. 544 kpc) i separacj (art. 5671 kpc) oraz spraw z zakresu przepisw o przedsibiorstwach pastwowych, wymienionych w art. 6911 1 kpc, ktre nale do waciwoci sdu okrgowego. W postpowaniu tym nie ma stron procesowych - s uczestnicy postpowania o identycznym statusie procesowym (art. 510 kpc). Legitymacj do udziau w sprawie ma ten, ktrego praw bdzie dotyczy wynik postpowania. Sd ma obowizek z urzdu wezwa do udziau w postpowaniu zainteresowanego, ktry nie bierze w nim udziau.

Mniej rygorystyczne, ni w procesie, s reguy prowadzenia postpowania - nie ma bezwzgldnego obowizku rozpoznawania spraw na rozprawie (art. 514 kpc), a niestawiennictwo uczestnikw nie tamuje postpowania (art. 513 kpc). Sprawa rozpoznawana w postpowaniu nieprocesowym koczy si nie wyrokiem, lecz postanowieniem (art. 516 kpc). Jest to jednak tzw. postanowienie co do istoty sprawy, odmienne, ni postanowienie w kwestii wpadkowej. Postanowienie co do istoty sprawy jest zaskaralne apelacj (art. 518 kpc). Prawomocne postanowienie oddalajce wniosek moe zosta zmienione w razie zmiany okolicznoci sprawy (art. 523 kpc), moliwo zmiany prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy przewiduj rwnie niektre przepisy szcz eglne (np. art. 679 kpc). W stosunku do procesu istniej rwnie inne, mniej istotne rnice, dotyczce skadu i waciwoci miejscowej sdu, sposobu prowadzenia posiedze i ogaszania orzecze, kosztw postpowania, skutkw prawnych postanowienia i podstaw jego wzruszenia w trybie wznowienia postpowania.

18. rodki zaskarenia : apelacja, zaalenie, sprzeciw od wyroku zaocznego.

art. 367 KPC i nast.

rodek od czego zaskarenia przysuguje apelacja Od wyroku pierwszej instancji.

termin - 2 tygodnie od dorczenia stronie skarcej wyroku wraz z uzasadnieniem; - 2 tygodnie od dnia, w ktrym upyn termin do dania uzasadnienia, jeeli strona nie daa uzasadnienia wyroku.

sposb wniesienia Apelacj rozpoznaje: - od wyroku sdu rejonowego - sd okrgowy; - od wyroku sdu okrgowego jako I instancji - sd apelacyjny. Apelacj wnosi si za porednictwem sdu, ktry wyda zaskarony wyrok.

rozstrzygnicia 1. Odrzucenie przez sd I instancji na posiedzeniu niejawnym apelacji: a) wniesionej po upywie przepisanego terminu; b) z innych przyczyn niedopuszczalnej; c) ktrej brakw strona nie uzupenia w wyznaczonym terminie. 2. Odrzucenie przez sd II instancji na posiedzeniu niejawnym apelacji: a) jeeli ulega ona odrzuceniu przez sd I instancji; b) jeeli nie usunito brakw w wyznaczonym terminie. 3. Oddalenie apelacji, jeeli jest ona bezzasadna. 4. Uwzgldnienie apelacji, zmiana zaskaronego wyroku oraz rozstrzygnicie co do istoty sprawy. 5. Uchylenie zaskaronego wyroku, zniesienie postpowania w zakresie dotknitym niewanoci i przekazanie sdowi I instancji do ponownego rozpoznania w razie stwierdzenia niewanoci postpowania 6. Uchylenie wyroku i odrzucenie pozwu lub umorzenie postpowania, gdy zachodz ku temu podstawy. 7. Uchylenie zaskaronego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania w

razie nie rozpoznania przez sd I instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postpowania dowodowego w caoci. 394 KPC i nast. zaalenie. - na postanowienia sdu I instancji koczce postpowanie w sprawie; - na postanowienia sdu I instancji i zarzdzenia przewodniczcego enumeratywnie wymienione w KPC. Tydzie od dorczenia postanowienia, a gdy strona nie zadaa w terminie przepisanym dorczenia postanowienia zapadego na rozprawie - od ogoszenia postanowienia. Do sdu, ktry wyda zaskarone postanowienie bd zarzdzenie. 1. Uchylenie zaskaronego postanowienia i w miar potrzeby rozpoznanie sprawy na nowo przez sd I instancji, jeeli zaalenie zarzuca niewano postpowania lub jest oczywicie uzasadnione. 2. Pozostae rozstrzygnicia odpowiednio jak przy apelacji.

Sprzeciw od wyroku zaocznego: Pozwany, przeciwko ktremu zapad wyrok zaoczny, moe zoy sprzeciw w cigu tygodnia od dorczenia mu wyroku. W pimie zawierajcym sprzeciw pozwany powinien przytoczy zarzuty przeciwko daniu pozwu oraz fakty i dowody na ich uzasadnienie. Sprzeciw zoony po terminie oraz sprzeciw, ktrego brakw strona w wyznaczonym terminie nie uzupenia, a take sprzeciw nieopacony, sd odrzuca na posiedzeniu niejawnym. Jeeli sprzeciw zosta zoony prawidowo, przewodniczcy wyznacza termin rozprawy i zarzdza dorczenie sprzeciwu powodowi.

19. Nadzwyczajne rodki zaskarenia( rodki nadzoru judykacyjnego):skarga kasacyjna skarga o wznowienie postpowania, skarga o stwierdzenie niezgodnoci z prawem prawomocnego orzeczenia ( wzmianka o skardze o uchylenie wyroku sadu polubownego).
Skarga kasacyjna Od wydanego przez sd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postpowania koczcych postpowanie w sprawie strona, Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka moe wnie skarg kasacyjn do Sdu Najwyszego, chyba e przepis szczeglny stanowi inaczej. Wniesienie skargi kasacyjnej przez stron wycza - w zaskaronym zakresie - wniesienie skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka. Skarg kasacyjn strona moe oprze na nastpujcych podstawach:

naruszeniu prawa materialnego przez bdn jego wykadni lub niewaciwe zastosowanie, naruszeniu przepisw postpowania, jeeli uchybienie to mogo mie istotny wpyw na wynik sprawy.

Wznowienie postpowania Mona da wznowienia postpowania z powodu niewanoci:

jeeli w skadzie sdu uczestniczya osoba nieuprawniona albo jeeli orzeka sdzia wyczony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem si wyroku nie moga domaga si wyczenia;

jeeli strona nie miaa zdolnoci sdowej lub procesowej albo nie bya naleycie reprezentowana bd jeeli wskutek naruszenia przepisw prawa bya pozbawiona monoci dziaania; nie mona jednak da wznowienia, jeeli przed uprawomocnieniem si wyroku niemono dziaania ustaa lub brak reprezentacji by podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdzia dokonane czynnoci procesowe;

mona da wznowienia postpowania rwnie w wypadku, gdy Trybuna Konstytucyjny orzek o niezgodnoci aktu normatywnego z Konstytucj, ratyfikowan umow midzynarodow lub z ustaw, na podstawie ktrego zostao wydane orzeczenie.

Mona da wznowienia na tej podstawie, e:

wyrok zosta oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazujcym wyroku karnym, nastpnie uchylonym; wyrok zosta uzyskany za pomoc przestpstwa. Skarga o stwierdzenie niezgodnoci z prawem prawomocnego orzeczenia Mona da stwierdzenia niezgodnoci z prawem prawomocnego wyroku sdu drugiej instancji koczcego postpowanie w sprawie, jeeli przez jego wydanie stronie zostaa wyrzdzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysugujcych stronie rodkw prawnych nie byo i nie jest moliwe. W wyjtkowych wypadkach, gdy niezgodno z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porzdku prawnego lub konstytucyjnych wolnoci albo praw czowieka i obywatela, mona take da stwierdzenia niezgodnoci z prawem prawomocnego wyroku sdu pierwszej lub drugiej instancji koczcego postpowanie w sprawie, jeeli strona nie skorzystaa z przysugujcych jej rodkw prawnych, chyba e jest moliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze innych przysugujcych stronie rodkw prawnych.

20. Postpowanie zabezpieczajce: podstawy zabezpieczenia, etapy oraz rodki prawne suce werykacji: zaalenie , wniosek o zmian lub uchylenie.
Funkcje i cel postpowania zabezpieczajcego Postpowanie zabezpieczajce peni funkcje pomocnicz w stosunku do postpowania rozpoznawczego, gdy umoliwia zaspokojenie wierzyciela dochodzcego swych roszcze w postpowaniu rozpoznawczym. Celem prowadzenia postpowania zabezpieczajcego jest zabezpieczenie interesw strony, ktra prowadzi lub bdzie prowadzi postpowanie sdowe przeciwko okrelonemu podmiotowi, aby nie okazao si, e mimo uzyskania korzystnego wyroku w sprawie, jego wykonanie bdzie utrudnione bd niemoliwe. Podmioty postpowania zabezpieczajcego W postpowaniu zabezpieczajcym wystpuj dwa podmioty: uprawniony oraz obowizany. Przedmiot zabezpieczenia Przedmiotem zabezpieczenia jest roszczenie, dopuszczalne jest rwnie zabezpieczenie prawa. Zabezpieczenie moe by udzielone w kadej sprawie cywilnej. Podstawy zabezpieczenia Udzielenia zabezpieczenia moe da kada strona lub uczestnik postpowania, jeeli uprawdopodobni: roszczenie, ktre ma by zabezpieczone oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemoliwi lub powanie utrudni wykonanie zapadego w sprawie orzeczenia lub w inny sposb uniemoliwi lub powanie utrudni osignicie celu postpowania w sprawie. Zabezpieczenie udzielane jest na wniosek, a w wypadkach, w ktrych postpowanie moe by wszczte z urzdu take z urzdu.

Rodzaje zabezpiecze Mona rozrni: zabezpieczenie konserwacyjne, polega ono na utrzymaniu istniejcego stanu rzeczy, na czas okrelony w postanowieniu, nie zmierza do zaspokojenia roszczenia; zabezpieczenie nowacyjne, stwarza now sytuacj prowizoryczn a do rozstrzygnicia sprawy, moe zmierza do zaspokojenia roszczenia; zabezpieczenie roszcze pieninych; zabezpieczenie roszcze niepieninych.

21. Egzekucja: rodzaje, organy, rodki prawne i rodki zaskarenia przysugujce stronom postpowania. Tytuy egzekucyjne i postpowanie dot. klauzuli wykonalnoci.
Kodeks postpowania cywilnego wyrnia trzy podstawowe rodzaje egzekucji: egzekucj wiadcze pieninych; egzekucj wiadcze niepieninych w zalenoci od rodzaju wiadczenia, ktre ma zosta zrealizowane w drodze egzekucji; egzekucje w celu zniesienia wspwasnoci nieruchomoci w drodze sprzeday publicznej. Organami egzekucyjnymi s: sd rejonowy; komornicy, dziaajcy przy sdach rejonowych. Natomiast uczestnikami postpowania egzekucyjnego s wierzyciel oraz dunik. rodki prawne: skargi na czynnoci komornika do sdu rejonowego, wniesienie skargi nie wstrzymuje postpowania egzekucyjnego ani wykonania zaskaronej czynnoci, chyba e sd zawiesi postpowanie lub wstrzyma dokonanie czynnoci, powdztwa przeciwegzekucyjnego - ktre jest daniem dunika pozbawienia tytuu wykonawczego wykonalnoci w caoci lub czci albo jego ograniczenia, jeeli: o dunik przeczy zdarzeniom, na ktrych oparto wydanie klauzuli wykonalnoci, a w szczeglnoci gdy kwestionuje istnienie obowizku stwierdzonego tytuem egzekucyjnym niebdcym orzeczeniem sdu albo gdy kwestionuje przejcie obowizku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzajcego to przejcie, o po powstaniu tytuu egzekucyjnego nastpio zdarzenie, wskutek ktrego zobowizanie wygaso albo nie moe by egzekwowane; gdy tytuem jest orzeczenie sdowe, dunik moe powdztwo oprze take na zdarzeniach, ktre nastpiy po zamkniciu rozprawy, a take zarzucie spenienia wiadczenia, jeeli zarzut ten nie by przedmiotem rozpoznania w sprawie; o maonek, przeciwko ktremu sd nada klauzul wykonalnoci na podstawie art. 787 k.p.c., wykae, e egzekwowane wiadczenie wierzycielowi nie naley si, przy czym maonkowi temu przysuguj zarzuty nie tylko z wasnego prawa, lecz take zarzuty, ktrych jego maonek wczeniej nie mg podnie Ponadto osoba trzecia moe w drodze powdztwa da zwolnienia zajtego przedmiotu od egzekucji, jeeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. W toku postpowania egzekucyjnego organ egzekucyjny wydaje postanowienia, na ktre przysuguje zaalenie, jeeli ustawa o postpowaniu egzekucyjnym lub kodeks postpowania egzekucyjnego tak stanowi. Zaalenie wnosi si do organu odwoawczego za porednictwem organu egzekucyjnego w terminie 7 dni od dnia dorczenia lub ogoszenia postanowienia. Z zasady wniesienie zarzutu, skargi czy te zaalenia nie wstrzymuje postpowania egzekucyjnego, jednake w uzasadnionych wypadkach organ egzekucyjny lub (w przypadku skargi i zaalenia) organ wyszego stopnia moe wstrzyma prowadzone postpowanie. Tytuy egzekucyjny orzeczenie sdowe lub inny dokument urzdowy stwierdzajcy: 1. istnienie i tre roszczenia wierzyciela, 2. istnienie i tre zobowizania dunika. Tytu egzekucyjny w sposb wyrany i jednoznaczny okrela ponadto, kto jest wierzycielem, a kto dunikiem. Tytu egzekucyjny, po nadaniu mu przez waciwy sd klauzuli wykonalnoci, staje si tytuem wykonawczym, ktry stanowi podstaw do wszczcia i prowadzenia egzekucji w trybie przepisw o postpowaniu egzekucyjnym. Zasad jest wszczynanie postpowania na wniosek wierzyciela, niekiedy tylko sd nadaje klauzul wykonalnoci z urzdu. O nadaniu klauzuli wykonalnoci sd orzeka postanowieniem na posiedzeniu niejawnym bez udziau stron.