LABORATORIUM METROLOGII Wydzia Telekomunikacji, Informatyki i Elektrotechniki Zakad Metrologii i Podstaw Elektrotechniki

wiczenie nr

Sprawdzanie przydatnoci multiprzetwornika PM710 do pomiaru wielkoci fizycznych w sieciach trjfazowych

Cel wiczenia Celem wiczenia jest zapoznanie studenta z metrologicznymi cechami multiprzetwornika PM710 firmy Schneider, oraz jego wykorzystanie w monitorowaniu sieci trjfazowych.

2. Wprowadzenie teoretyczne 2.1. Pomiary prbkujce

Prbkowanie sygnau wejciowego (pomiar jego wartoci chwilowej u(ti)) odbywa si w dyskretnych punktach oddalonych od siebie o sta odlego nazywan krokiem lub okresem prbkowania Tp = ti - ti-1. Zadaniem prbkowania jest umoliwienie jak najwierniejszego odwzorowania badanego sygnau.

Rys.2.1. Prbkowanie sygnau analogowego z okresem prbkowania rwnym Tp

Okres prbkowania Tp musi by tak dobrany, aby spenia poniszy warunek

T =n Tp
gdzie n jest cakowit liczb prbek.

(2.1)

Bardzo wanym elementem procesu prbkowania jest okrelenie minimalnej czstotliwoci prbkowania, ktra pozwala na odtworzenie sygnau wejciowego na podstawie otrzymanych prbek. Poniej zamieszczono przykad obrazujcy jaki wpyw na otrzymany wynik ma zy dobr czstotliwoci prbkowania.

Rys.2.2. Prbkowanie sygnau sinusoidalnego o nieprawidowo dobranej czstotliwoci prbkowania (czstotliwo prbkowania za maa).

Na powyszym rysunku widzimy dwa przebiegi sinusoidalne. Badany sygna oznaczono kolorem niebieskim. Ze wzgldu na zbyt ma czstotliwo prbkowania odwzorowany sygna (kolor szary) po przetworzeniu jest rwnie sinusoidalny, ale o czstotliwoci 7 razy mniejszej. Jest to spowodowane nakadaniem si widm sygnau po prbkowaniu (ang. aliasing). Aby badany sygna by poprawnie odtworzony przy doborze czstotliwoci prbkowania, naley posugiwa si twierdzeniem Whittakera-NyquistaKotelnikova-Shannona, ktre mwi, e przebieg jest cakowicie okrelony przez prbki pobierane z czstotliwoci co najmniej dwukrotnie wiksz od maksymalnej czstotliwoci wystpujcej w widmie prbkowanego sygnau. W praktyce czsto stosuje si znacznie wiksze czstotliwoci impulsw prbkujcych, uzyskujc w ten sposb tzw.

nadprbkowanie sygnau.

2.2. Struktury ukadw pomiarowych

Na rysunku nr 2.3 przedstawiono przykadow struktur trjfazowego ukadu pomiarowego z siedmioma przetwornikami A/C.

Rys.2.3. Schemat ukadu pomiarowego wyposaonego w siedem przetwornikw A/C.

Na powyszym rysunku przedstawiono struktur trjfazowego ukadu pomiarowego wyposaonego w siedem kondycjonerw napicia i prdu, siedem ukadw prbkujcopamitajcych (P-P), siedem przetwornikw analogowo-cyfrowych (A/C), mikrokontroler (uC) i powielacze czstotliwoci. Ukad wyposaony jest w cztery analogowe wejcia prdowe: i(t)1, i(t)2, i(t)3, i(t)N, i trzy analogowe wejcia napiciowe: u(t)1, u(t)2, u(t)3. Poniszy opis zasady dziaania oraz przeksztace jest analogiczny dla kadej fazy. 4

Kondycjoner napicia lub prdu ma za zadanie dostosowa rzeczywist warto napicia lub prdu do poziomu dopuszczalnego na wejciu ukadu P-P. W celu sprowadzenia napicia do poziomu nadajcego si do prbkowania mona wykorzysta przekadnik napicia lub skompensowany dzielnik napicia. Rol kondycjonera prdu moe peni przekadnik prdowy, bocznik lub ukad LEM. W kondycjonerze nastpuje przetworzenie: u (t ) u u (t ) i (t ) u i (t )
gdzie: u(t), i(t) - chwilowe wartoci napicia i prdu na wejciu dowolnej fazy ukadu pomiarowego, uu(t), ui(t) obnione wartoci sygnaw wejciowych po kondycjonowaniu.

Nastpnym elementem jest ukad prbkujco-pamietajcy. Prbkowanie napicia i prdu odbywa si w n chwilach czasowych Tp w okresie T napicia sieciowego. Stosowania ukadw P-P nie wymagaj przetworniki A/C typu flash lub przetworniki wykorzystujce metod kompensacji wagowej.

W ukadzie P-P nastpuje przetworzenie:

u u (t ) u u (t j ) u i (t ) u i (t j )

gdzie: uu(t), ui(t) - obnione wartoci sygnaw wejciowych po kondycjonowaniu, uu(tj), ui(tj) - cigi chwilowych prbek analogowych.

Prbki z ukadw P-P do postaci cyfrowej przetwarzane s w przetwornikach analogowo-cyfrowych i przesyane do mikroprocesora. W ukadzie P-P nastpuje przetworzenie:
u u (t j ) N u (t j ) u i (t j ) N i (t j )

gdzie: uu(tj), ui(tj) - cigi chwilowych prbek analogowych, Nu(tj), Ni(tj) - cyfrowy kod.

Zadaniem mikroprocesora jest wykonanie operacji matematycznych, ktrych wynikiem s wartoci mierzonych wielkoci. Mikroprocesor wykorzystuje do oblicze ponisze zalenoci

U=

1 n 2 N u (t j ) n j =1 1 n 2 N i (t j ) n j =1

(2.2)

I=

(2.3)

P=

1 n N u (t j )N i (t j ) n j =1

(2.4)

Ostatnim elementem w ukadzie pomiarowym jest powielacz czstotliwoci o wspczynniku powielania M. Powielacz zastosowany jest w celu prawidowego podziau okresu napicia mierzonego na cakowit liczb n przedziaw. Warunek ten powinien by speniony dla najwyszych harmonicznych wystpujcych w napiciu lub prdzie wejciowym lub dla najwyszych harmonicznych wymaganych przez normy.

Istnieje rwnie moliwo zbudowania ukadu pomiarowego wyposaonego w jeden przetwornik A/C. Budowa jednofazowego ukadu znajduje si poniej.

Rys.2.4. Schemat ukadu pomiarowego wyposaonego w jeden przetwornik A/C i multiplekser. Zaczerpnito z [1].

Zastosowanie jednego przetwornika A/C wymaga wprowadzenia do obwodu multipleksera, ktry naprzemiennie podaje prbki uu(tj) i ui(tj) do przetwornika. W takim przypadku szybko przetwornika powinna by co najmniej dwukrotnie wiksza od przetwornika zastosowanego w ukadzie z rysunku nr 2.3, natomiast wykorzystanie takiego rozwizania w ukadzie trjfazowym wymaga nawet siedmiokrotnie wikszej czstotliwoci przetwarzania.

2.2.1. Ukad prbkujco-pamitajcy Na poniszym rysunku przestawiono struktur ukadu prbkujco-pamietajcego P-P.

Rys.2.5. Struktura ukadu P-P. Zaczerpnito z [2].

Prbkowanie napicia i prdu odbywa si w n chwilach czasowych Tp w okresie T napicia sieciowego. Proces przetwarzania w ukadzie P-P skada si z dwch faz. Pierwsza faza, czyli prbkowanie, polega na podaniu impulsu sterujcego na przecznik P, ktrego zamknicie umoliwia adowanie kondensatora C. Czas trwania impulsu jest rwny czasowi prbkowania. W drugiej fazie - pamitania przecznik zostaje otwarty i warto napicia na zaciskach kondensatora dostpna jest na wyjciu ukadu jako napicie u(tj). Dugo trwania drugiej fazy zwana jest czasem pamitania (Rys.2.6).

Rys.2.6. Przebiegi napi na wejciu i wyjciu ukadu P-P w funkcji czasu. Zaczerpnito z [2].

Po ponownym zamkniciu przecznika P nastpuje ponowne adowanie kondensatora C do wartoci u(tj+1). Zsumowany czas prbkowania i pamitania nazywany jest okresem prbkowania Tp, natomiast jego odwrotno czstotliwoci prbkowania fp.

Wzmacniacz W1 z rysunku 2.5 powinien mie dostatecznie du rezystancj wejciow, aby nie obcia rda sygnau wejciowego i du wydajno prdow, aby mg bardzo szybko adowa kondensator C. Wzmacniacz W2 charakteryzowa powinien si bardzo du rezystancj wejciow, aby nie rozadowywa kondensatora oraz nisk rezystancj wyjciow. Na rysunku nr 2.6 wyrniamy dodatkowo czas akwizycji (czas przyjcia prbki). Jego dugo zaley od dokadnoci odwzorowania sygnau wejciowego. Mona go skraca poprzez stosowanie kondensatora o mniejszej pojemnoci, jednak wpywa to niekorzystnie na spadek napicia na nim. Czas apertury, czyli czas przejcia od fazy prbkowania do fazy pamitania oraz czas ustalenia, czyli czas trwania oscylacji w pocztkowej fazie pamitania.

4.2.2. Wybrane przetworniki analogowo-cyfrowe Zadaniem przetwornikw analogowo-cyfrowych A/C (ang. A/D analog to digital lub ADC analog to digital converter) jest przeprowadzenie operacji prbkowania (nie zawsze), kwantowania i kodowania sygnau analogowego.

Najczciej stosowanym kryterium klasyfikujcym przetworniki analogowo-cyfrowe jest podzia wedug zasady przetwarzania. Wyrniamy dwie zasadnicze grupy

przetwornikw:

Przetworniki bezporednie - porwnuj bezporednio wielko analogow z sygnaem wzorcowym sterowanym cyfrowo, w wyniku czego powstaje sygna cyfrowy, zawierajcy informacj pomiarow o wielkoci analogowej. Zaliczamy do nich: 1. Ukady porwnania bezporedniego: rwnolegego i szeregowego. 2. Ukady kompensacyjne: metody kompensacji wagowej, metody kompensacji rwnomiernej, nadne (ledzce) przetworniki A/C.

Przetworniki porednie - przeksztacaj wstpnie wielko analogow w inn wielko fizyczn (czas lub czstotliwo), ktra nastpnie jest bezporednio przetwarzana w sygna cyfrowy. S to: 8

1. Metoda czasowa: z pojedynczym, podwjnym, potrjnym i poczwrnym cakowaniem.

2. Metoda czstotliwociowa: z przetwarzaniem napiciowo-czstotliwociowym, z rwnowaeniem adunku, delta-sigma, z modulacj szerokoci impulsu TDM.

2.2.2.1. Ukad kompensacyjny (zerowy): metoda kompensacji wagowej i rwnomiernej Metoda ta polega na kompensowaniu napicia wejciowego UX, poprzez jego waenie przy pomocy malejcych kwantw (1/2UR, 1/4UR, ...) napicia kompensujcego UK. Wagi kwantw odpowiadaj pozycjom kolejnych bitw. Skompensowanie napicia UX wymaga tylko n (liczba bitw) porwna. W praktyce jednak dokadno odwzorowania determinowana jest przez rozdzielczo przetwornika.

Rys.2.7. Schemat budowy przetwornika dziaajcego na zasadzie kompensacji wagowej. Zaczerpnito z [2]

Rys.4.8. Wykres przebiegw czasowych w metodzie kompensacji wagowej. Zaczerpnito z [2]

Przetworniki A/C tego typu charakteryzuj si istnieniem ptli sprzenia zwrotnego, w ktrej znajduje si przetwornik C/A wytwarzajcy napicie kompensujce UK. Wyrniamy dwie gwne metody wytwarzania napicia kompensujcego. W przypadku metody wagowej kolejne przyrosty napicia UK odpowiadaj wagom poszczeglnych bitw kodu dwjkowego, natomiast przy kompensacji rwnomiernej przyrosty te s jednakowe i odpowiadaj wadze najmniej znaczcego bitu. Podstawowe parametry Dua szybko przetwarzania od 1s do 50s, Dobra dokadno, Rozdzielczo od 8 do 16 bitw, Krtki czas apertury.

2.2.2.2. Metoda czstotliwociowa: z rwnowaeniem adunku

Rys.2.9. Schemat budowy przetwornika dziaajcego na zasadzie rwnowaenia adunku. Zaczerpnito z [2]

Metoda przetwarzania w opisywanym ukadzie polega na dostarczaniu do integratora porcji adunku z tak czstotliwoci, aby rwnoway prd wywoany napiciem wejciowym UX. Napicie UX jest cakowane w integratorze do postaci UI, te z kolei jest porwnywane na komparatorze z napiciem odniesienia UR2. W chwili zrwnania obu napi na wyjciu komparatora pojawia si impuls, ktry ksztatowany jest w ukadzie formujcym. Ukad ten generuje impuls o staej szerokoci tR, ktry dostarcza do integratora impuls adunku o wartoci

Q=

U R tR R2

10

Po zakoczeniu trwania impulsu proces rozpoczyna si na nowo. Rozpoczyna si ponowne narastanie napicia na wyjciu integratora i po czasie tx dochodzi do przekroczenia poziomu UR2. Ukad wyjciowy odwzorowuje czas wymagany miedzy kolejnymi impulsami dostarczanymi do integratora.

Rys.2.10. Wykres przebiegw czasowych w metodzie rwnowaenia adunku. Zaczerpnito z [2]

Na podstawie powyszego schematu i opisu mona napisa

UX U (t x + t r ) = R t r R1 R2 Natomiast czstotliwo impulsw jest proporcjonalna do napicia przetwarzanego UX

i1 (t x + t r ) = i2 t r

fx =
Podstawowe parametry: Rozdzielczo do 12 bitw,

R 1 U 1 = 2 X t x + t r R1 t r U R

(2.5)

Szybko przetwarzania 1s 100s, Liniowa charakterystyka przetwarzania (rzdu 0,01% do nawet 0,002%), Czstotliwociowy sygna wyjciowy moe by w prosty sposb uredniony.

2.2.2.3. Metoda czstotliwociowa: delta-sigma Przetwornik delta-sigma jest ulepszon wersj przetwornika z rwnowaeniem adunku, opisanego powyej. Waciwoci przetwornika z rwnowaeniem adunku poprawia si poprzez synchronizacje impulsw wyjciowych komparatora oraz czasu trwania okresu cakowania Ti generatorem zegarowym o czstotliwoci pracy fC.

11

Rys.2.11. Schemat budowy przetwornika delta-sigma. Zaczerpnito z [2]

W przetworniku delta-sigma zastosowano modulator, ktry wytwarza strumie bitw. Jego rednia warto reprezentuje poziom sygnau wejciowego. Na dokadno odwzorowania sygnau wejciowego ma wpyw czstotliwo prbkowania, ktr to determinuje iloci impulsw wytworzonego strumienia bitw. Dlatego w przetwornikach delta-sigma stosuje si nadprbkowanie. Dodatkowo zwikszenie czstotliwoci prbkowania zmniejsza warto szumw przetwarzania - podnosi stosunek sygnau do szumu SNR. Podstawowe parametry: Rozdzielczo do 24 bitw, Wolna metoda przetwarzania, Liniowa charakterystyka przetwarzania, Czstotliwo prbkowania wielokrotnie przekracza czstotliwo Nyquista, Dua warto wspczynnika SNR nawet do 120dB.

12

3. Opis stanowiska laboratoryjnego

Na poniszym rysunku zamieszczono zdjcie przedstawiajce stanowisko dydaktyczne przeznaczone do pomiarw wielkoci fizycznych wystpujcych w sieciach trjfazowych za pomoc multiprzetwornika.

Rys.3.1. Stanowisko dydaktyczne do pomiarw parametrw odbiornikw trjfazowych zasilanych z sieci elektroenergetycznej niskiego napicia z wykorzystaniem multiprzetwornika

3.1. Budowa tablicy dydaktycznej

Tablica pomiarowa wyposaona jest w nastpujce elementy: multiprzetwornik firmy Schneider model PM710MG z wyprowadzonymi zaciskami prdowymi, cztery rodzaje obcie: wietlwka kompaktowa, rezystor liniowy, kondensator elektrolityczny i dioda prostownicza,

13

wycznik nadmiarowoprdowy, wycznik multiprzetwornika oraz bezpieczniki topikowe dla multiprzetwornika 250mA. Na poniszym rysunku zamieszczono pyt czoow tablicy pomiarowej zabudowanej

na stanowisku laboratoryjnym.

Rys.3.2. Tablica pomiarowa

zaprojektowanym

stanowisku

laboratoryjnym

zastosowany

zosta

multiprzetwornika firmy Schneider model PM710MG.

Rys.3.3. Multiprzetwornik PM710MG firmy Schneider.

14

Miernik PM710MG przeznaczony jest do pomiaru wielkoci, wystpujcych w sieciach trjfazowych. Mierzy on wielkoci, takie jak skuteczna warto napicia i prdu, moc czynna, bierna i pozorna. Wielkoci te mog by podawane jako wartoci rednie (za czas 15 minut), maksymalne i minimalne. Ponadto zastosowany przyrzd zlicza zuyt energi elektryczn oraz mierzy inne wielkoci elektryczne: cos, czstotliwo, czy wspczynnik znieksztace nieliniowych (THD) w prdzie i napiciu. Wedug producenta miernik wyposaony jest w 16 bitowy przetwornik analogowocyfrowy. Prbkuje z szybkoci 32 prbek na okres, czyli jego czstotliwo przetwarzania to 1600Hz. Dziki temu moliwy jest pomiar wartoci RMS do 15 harmonicznej. Za pomoc interfejsu RS485 (protok MODBUS) omawiany multiprzetwornik mona poczy z komputerem. Ze wzgldw zwizanych z polityk prywatnoci firmy Schneider schemat blokowy oraz sposb przetwarzania analogowo-cyfrowego nie jest publikowany. Mona si tylko domyla, e PM710 prawdopodobnie wyposaony jest w przetwornik typu deltasigma, o czym moe wiadczy szybko przetwarzania i do dua rozdzielczo. W poniszych tabelach zamieszczono dane techniczne multiprzetwornika PM710.
Tab.3.1. Dane techniczne multiprzetwornika PM710MG

15

Tab.3.2. Dane techniczne multiprzetwornika PM710MG

Tab.3.3. Dane techniczne multiprzetwornika PM710MG

16

Na rysunku nr 3.2 widzimy rozmieszczenie elementw, w ktre wyposaona zostaa tablica pomiarowa. W lewym grnym rogu znajduje si wycznik nadmiarowo-prdowy S303 B6 firmy Legrand, po zaczeniu ktrego na zaciskach L1, L2, L3 pojawi si napicie sieciowe. Zacisk neutralny poczony jest z punktem neutralnym sieci. Podwietlany wycznik zabudowany obok analizatora suy do jego zaczania Multiprzetwornik zasilony jest z osobnego obwodu napiciem fazowym 230V i zabezpieczony dwoma bezpiecznikami topikowymi o wartoci 250mA. Wyjcia pomiarowe napiciowe s na stae poczone z zaciskami L1, L2, L3, N tak, aby po zaczeniu zasilania mierzy wartoci napi rda. Multiprzetwornik poczony jest z komputerem poprzez konwerter AVTMOD03 RS485/USB.

Rys.3.4a. Konwerter AVTMOD03 . Wyjcia A i B podczane s do multiprzetwornika

Rys.3.4b. Konwerter AVTMOD03 . Widoczny interfejs USB typu B

Widzimy rwnie, e kady element obcienia ma swoje wasne, autonomiczne zaciski. Dziki temu istnieje moliwo konfiguracji wielu obcie. Mog to by obcienia symetryczne lub niesymetryczne, liniowe lub nieliniowe, o rnym charakterze. Istnieje rwnie moliwo podczenia zewntrznego obcienia duej mocy z zastosowaniem przekadnikw prdowych. W multiprzetworniku mona zaprogramowa warto przekadni prdowej lub napiciowej tak, aby wywietla rzeczywiste wartoci mierzonych wielkoci.

3.2. Dobr obcie

Na tablicy pomiarowej (Rys.3.2) obwdk zaznaczono trzy czony obcienia. Wszystkie czony zbudowane s jednakowo. Posiadaj elementy o charakterze

rezystancyjnym, pojemnociowym i indukcyjnym. Dodatkowo w kadym czonie obcienia umieszczono diody prostownicze, ktrych zadaniem jest odksztacanie prdu pobieranego z sieci. Obcienie mona budowa za pomoc przewodw, czc wyprowadzone zaciski 17

laboratoryjne. Cao zamknita jest w obudowie, ktrej konstrukcj stanowi ktowniki stalowe pokryte pytami z poliwglanu. Stanowisko laboratoryjne zbudowane jest w celu wykonywania pomiarw za pomoc multiprzetwornika wyposaonego w przetwornik analogowo-cyfrowy oraz za pomoc tradycyjnych miernikw analogowych. Obcienia dobrane s w taki sposb, aby mc zaobserwowa rnic w wynikach otrzymywanych za pomoc analizatora i miernikw wskazwkowych. Mierniki analogowe bardzo dobrze radz sobie z pomiarami przebiegw sinusoidalnych. Skalowane s one tak, aby podawa wyniki skutecznych wartoci mierzonych wielkoci. Jeli natomiast przebieg jest mocno odksztacony, wyniki s przekamywane. Wprowadzenie w obwd obcienia elementw nieliniowych, takich jak wietlwka czy dioda prostownicza, ma za zadanie odksztaci przebieg prdu pobieranego z sieci. Prcz tego w tablicy pomiarowej umieszczono rezystory wykonane z drutu oporowego nawinitego na korpus izolacyjny. Dziki nim mona sprawdzi, czy wyniki w obu metodach pomiarowych s zblione. Przesunicie fazowe midzy prdem i napiciem zapewniaj kondensatory elektrolityczne. 3.2.1. Parametry elementw obcienia Rezystory

Podstawowym elementem stanowicym obcienie jest rezystor drutowy. Rezystancja kadego z opornikw wynosi okoo 312. Na poniszym rysunku przestawiono zdjcie jednego z opornikw. Umieszczenie obcienia rezystancyjnego daje moliwo budowy prostych liniowych symetrycznych lub niesymetrycznych obcie. Wskazania miernikw powinny by prawie jednakowe.

Kondensatory

Drugim elementem biernym jest kondensator polipropylenowy stosowany na napicie do 500V o pojemnoci okoo 12F. Wiemy, e wprowadzenie kondensatora w obwd obcienia powoduje przesunicie fazowe midzy prdem i napiciem. W przypadku idealnym, zgodnie z I rozdziaem, prd

18

wyprzedza napicie o 90. Jeli pojawi si w obwodzie dodatkowa rezystancja, kt przesunicia fazowego maleje.

wietlwka

Kolejnym

elementem

stanowicym

obcienie

jest

popularna

wietlwka

kompaktowa. Wedug producenta moc zastosowanej wietlwki to 20W, co stanowi ekwiwalent 89W lampy arowej. Strumie wietlny osiga warto 1220lm. Zastosowanie wietlwki jako obcienia nie jest przypadkowe. rda wiata tego typu charakteryzuj si nieliniowoci, czego skutkiem jest pobieranie z sieci prdu odksztaconego. Wedug [3] w rozkadzie prdu przepywajcego przez wietlwki na harmoniczne dominuje zawsze 3 harmoniczna. Wprowadzenie elektronicznego ukadu zaponowego i kompensatora wspczynnika mocy skutkuje wzrostem harmonicznych wyszych rzdw. W trakcie pomiaru wskazania tradycyjnych analogowych miernikw powinny odbiega od wskaza analizatora PM710.

Dioda prostownicza

Dioda prostownicza umieszczona w obwodzie obcienia bdzie zmienia ksztat prdu pobieranego z sieci. Przy szeregowym poczeniu diody z rezystorem w idealnym przypadku prd pobierany z sieci bdzie prdem jednopowkowym. Skuteczna warto prdu zmierzonego amperomierzem elektrodynamicznym bdzie przekamana. Dziki zastosowaniu analizatora wyznaczy bdzie mona skuteczn warto natenia prdu, wyznaczy warto harmonicznych prdu i porwna otrzymany wynik z wartoci prdu przepywajcego przez rezystor bez diody prostowniczej.

19

4. Przebieg wiczenia
Na poniszym rysunku przedstawiono zdjcie wykonanej tablicy pomiarowej.

Rys.4.1. Tablica pomiarowa

W ramach wiczenia dydaktycznego poczy naley 4 rne ukady obcie. Ze wzgldu na to, e odbiorniki umieszczone w tablicy pomiarowej zostay zaprojektowane na napicia fazowe 230V, ukady obcie musz by poczone w ukadzie tzw. gwiazdy!

4.1. Sprawdzenie portu COM

Przed przystpieniem do pracy z programem Lumel Proces naley sprawdzi port komunikacyjny COM, pod ktrym zainstalowany zosta konwerter AVTMOD03. W tym celu naley prawym przyciskiem myszy klikn na ikon Mj komputer i z rozwijanego menu wypra Waciwoci (Rys.4.2).

Rys.4.2

20

Po wykonaniu tej operacji otworzy si okno Waciwoci systemu, w ktrym, w zakadce Sprzt wybieramy Menader urzdze (Rys.4.3).

Rys.4.3

W oknie Menader urzdze sprawdzamy port komunikacyjny COM odpowiadajcy naszemu urzdzeniu i zapisujemy jego warto w protokole pomiarowym (w poniszym przypadku konwerter AVTMOD03 zosta zainstalowany pod portem COM3) (Rys.4.4).

Rys.4.4

4.2. Uruchomienie programu Lumel Proces

Program Lumel Proces wczamy klikajc na pulpicie ikon Lumel Proces (Rys.4.5). 21

Rys.4.5.

Przy wyczonym multiprzetworniku pojawi si alarm o braku odpowiedzi (Rys.4.6.),

Rys.4.6.

ktry naley zamkn. Jeli nie uruchomi si podprogram odnoszcy si do wiczenia, naley wej w Plik wybra Otwrz i wybra na dysku C:\Lumel Proces\Pomiary parametrw 3fazowych (Rys.4.7) i potwierdzi OK.

Rys.4.7.

22

4.3. Sprawdzenie komunikacji

Czynno sprawdzenia komunikacji wykonujemy po zbudowaniu ukadu

pomiarowego, sprawdzeniu go przez prowadzcego zajcia, zaczeniu multiprzetwornika i podaniu napicia.

Naley pamita aby przed podaniem napicia zaczy multiprzetwornik i zasilacz ukadu chodzenia! W programie Lumel Proces wybieramy zakadk Mierzone wielkoci. W przypadku prawidowej komunikacji skuteczne wartoci napi fazowych U1, U2 i U3 bd oscylowa w granicach 230V (Rys.4.8)

Rys.4.8

Jeli zamiast wartoci liczbowych s inne naley w Opcje\Ustawienie portu ustawi port COM zgodnie z odczytanym w punkcie 4.1 a reszt wartoci ustawi zgodnie z rysunkiem 4.9.

23

Rys.4.9

Jeli po zatwierdzeniu tego nic si nie zmieni naley wej w Opcje, zaznaczy Tryb Edycji, nastpnie wej w Edycje\Edytuj obiekty. Pojawi si okno (Rys.4.10) zaznaczamy PM710, wybieramy u gry okna Waciwoci i wpisujemy dane zgodnie z rys. 4.11 (port COM podajemy odczytany z punktu 4.1).

Rys.4.10

Rys.4.11

Wprowadzone zmiany potwierdzamy przyciskiem OK i zamykamy Studio projektu, wyczy tryb Edycji . 24

4.4. Przygotowanie zmiennej do rejestracji

Podprogram RAPORT suy do generowania raportw dla wybranych zmiennych rejestrowanych w trakcie realizacji pomiarw. Prowadzcy wskae zmienn, dla ktrej po wykonaniu wiczenia naley wygenerowa raport. W tym celu naley uruchomi podprogram Raport znajdujcy si w menu Opcje, ktry wywoa okno Raport (Rys.4.12).

Rys.4.12

W oknie Raport w menu Plik wybieramy ciek. Pojawi si okno Przegldanie w poszukiwaniu folderu, w ktrym wybieramy katalog Pomiary parametrw 3fazowych znajdujcy si na dysku C w folderze Lumel Proces. Po wprowadzeniu cieki program powrci do okna Raport. Kolejn czynnoci jak naley wykona w ustawieniu raportu jest przejcie na Tryb konfiguracji znajdujcy si w Opcje (Rys.4.13), otworzy si okno Konfiguracji Raportw.

25

Rys.4.13

Nastpnie w biaym polu naley przycisn prawy przycisk myszy i wybra Dodaj grup raportw (Rys.4.14), otworzy si okno Grupa raportw gdzie wpisujemy nazw grupy raportw Wykresy.

Rys.4.14

Nastpnie lewym przyciskiem myszy podwietli grup raportw Wykresy, klikamy prawy przycisk myszy i wybieramy Dodaj raport (Rys.4.15).

26

Rys.4.15

Otworzy si okno Waciwoci raportu (Rys.4.16), w ktrym naley wprowadzi dane dotyczce mierzonej wartoci, dla ktrej bdzie moliwe wygenerowanie raportu, przykadowo: Nazwa raportu : Napicie Skuteczne Nazwa pliku raportu : Napicie Skuteczne Katalog danych raportu: naley wybra folder Dane znajdujcy si na dysku C w katalogu Lumel Proces, w folderze Pomiary parametrw 3fazowych (C:\Lumel Proces\Pomiary parametrw 3fazowych\Dane).

Rys.4.16

W ten sposb powstanie raport (Rys.4.17) o nazwie Napicie skuteczne. Nastpnie podwietlamy w drzewku raport Napicie skuteczne i wybieramy Edytuj szablon.

27

Rys.4.17

Po wykonaniu powyszych czynnoci otworzy si okno Edycja szablonu raportu (Rys.4.18), jako Typ raportu wybieramy wykres, a w pole Nagwek raportu wpisujemy Przebieg napicia.

Rys.4.18

Teraz wybieramy zakadk Parametry raportu. Wprowadzenie zmiennej polega na przyciniciu w polu ID prawego przycisku myszy i wyborze opcji Zmienne Nastpnie wybieramy zmienn odpowiadajc napiciu.

28

Po wprowadzeniu powyszych danych pojawi si kolejna zakadka Wykres, gdzie ustawiamy inkrementacj rwn 1s (Rys.4.19).

Rys.4.19

W sposb ten sam sposb ustawi moemy raporty odnoszce si do wykresw wszystkich zmiennych.

29

4.5. Pomiary z obcieniem rezystancyjnym

Przed wykonywaniem pomiarw w kadym z ukadw naley w protokole pomiarowym zapisa czas rozpoczcia pomiaru! Jest to niezbdne do prawidowego wygenerowania raportu. Obcienia w pierwszym ukadzie pomiarowym stanow 3 rezystory nawojowe poczone w gwiazd. Na poniszym rysunku przedstawiono schemat ukadu pomiarowego

Rys.4.20. Schemat pocze ukadu z obcieniem rezystancyjnym

Pomiary otrzymane miernikami analogowymi oraz obliczenia naley zamieci w poniszych tabelach
Tab.4.1. Wyniki pomiarw napi, prdw i mocy przy obcieniu rezystancyjnym

Napicia U1[V] U2[V] U3[V]

Pomiary miernikami analogowymi Natenie prdu Moc czynna I1[mA] I2[mA] I3[mA] P1[W] P2[W] P3[W]

Pomiary uzyskane z multiprzetwornika Napicia Natenie prdu Moc czynna U1[V] U2[V] U3[V] I1[mA] I2[mA] I3[mA] P1[W] P2[W] P3[W] 30

Tab.4.2. Wyniki pomiarw oraz obliczenia mocy pozornej, biernej i wspczynnika mocy przy obcieniu rezystancyjnym

Obliczenia na podstawie wskaza miernikw analogowych Moc pozorna Moc bierna Wspczynnik mocy S1[VA] S2[VA] S3[VA] Q1[var] Q2[var] Q3[var] cos1 cos2 cos3 Pomiary uzyskane z multiprzetwornika Moc pozorna Moc bierna Wspczynnik mocy S1[VA] S2[VA] S3[VA] Q1[var] Q2[var] Q3[var] cos1 cos2 cos3

4.6. Pomiary z obcieniem rezystancyjno-pojemnociowym

Obcienie w drugim ukadzie pomiarowym stanow 3 rezystory nawojowe poczone w gwiazd. Dodatkowo do kadego rezystora naley doczy rwnolegle kondensator. Poniszy rysunek przedstawia schemat pocze odbiornika 3-fazowego o charakterze rezystancyjno-pojemnociowym

Rys.4.21. Schemat pocze ukadu z obcieniem rezystancyjno-pojemnociowym

31

Podobnie jak wczeniej, w ukadzie pomiarowym umieszczono analogowe mierniki 3 watomierze, 3 amperomierze i 3 woltomierze. Pomiary otrzymane miernikami analogowymi oraz obliczenia zamieci naley w poniszych tabelach
Tab.4.3. Wyniki pomiarw napi, prdw i mocy przy obcieniu rezystancyjno-pojemnociowym

Pomiary miernikami analogowymi Napicia Natenie prdu Moc czynna U1[V] U2[V] U3[V] I1[A] I2[A] I3[A] P1[W] P2[W] P3[W] Pomiary uzyskane z multiprzetwornika Napicia Natenie prdu Moc czynna U1[V] U2[V] U3[V] I1[A] I2[A] I3[A] P1[W] P2[W] P3[W]

Tab.4.4. Wyniki pomiarw oraz obliczenia mocy pozornej, biernej i wspczynnika mocy przy obcieniu rezystancyjno-pojemnociowym

Obliczenia na podstawie wskaza miernikw analogowych Moc pozorna Moc bierna Wspczynnik mocy Kt fazowy S1[VA] S2[VA] S3[VA] Q1[var] Q2[var] Q3[var] cos1 cos2 cos3 1 2 3 Pomiary uzyskane z multiprzetwornika Cakowity Moc pozorna Moc bierna wspczynnik mocy S1[VA] S2[VA] S3[VA] Q1[var] Q2[var] Q3[var] cos

Kt fazowy

4.7. Pomiary z obcieniem rezystancyjnym, z szeregowo doczon diod prostownicz

Obcienie w trzecim ukadzie pomiarowym stanow 3 rezystory nawojowe, poczone szeregowo z diodami prostowniczymi.

32

Rys.4.22. Schemat pocze ukadu z obcieniem rezystancyjno-pojemnociowym

Podobnie jak wczeniej, w ukadzie pomiarowym umieszczono analogowe mierniki 3 watomierze i 3 amperomierze. Pomiary otrzymane miernikami analogowymi oraz obliczenia zamieci naley w poniszych tabelach

Tab.4.5. Wyniki pomiarw napi, prdw i mocy przy obcieniu rezystancyjnym z szeregowo wczon diod

Pomiary miernikami analogowymi Napicia Natenie prdu Moc czynna U1[V] U2[V] U3[V] I1[A] I2[A] I3[A] P1[W] P2[W] P3[W] Pomiary uzyskane z multiprzetwornika Napicia Natenie prdu Moc czynna U1[V] U2[V] U3[V] I1[A] I2[A] I3[A] P1[W] P2[W] P3[W]

33

Tab.4.6. Wyniki pomiarw oraz obliczenia mocy pozornej, biernej i wspczynnika mocy przy obcieniu rezystancyjnym z szeregowo wczon diod

Obliczenia na podstawie wskaza miernikw analogowych Moc pozorna Moc bierna Wspczynnik mocy Kt fazowy S1[VA] S2[VA] S3[VA] Q1[var] Q2[var] Q3[var] cos1 cos2 cos3 1 2 3 Pomiary uzyskane z multiprzetwornika Cakowity Moc pozorna Moc bierna wspczynnik mocy S1[VA] S2[VA] S3[VA] Q1[var] Q2[var] Q3[var] cos

Kt fazowy

4.8. Pomiary ze wietlwkami

Obcienie w czwartym ukadzie pomiarowym stanow 3 wietlwki kompaktowe poczone w gwiazd (rysunek poniej). Pomiary otrzymane miernikami analogowymi oraz obliczenia zamieci naley w poniszych tabelach.

34

Tab.4.7. Wyniki pomiarw napi, prdw i mocy przy obcieniu rezystancyjnym z szeregowo wczon diod

Pomiary miernikami analogowymi Napicia Natenie prdu Moc czynna U1[V] U2[V] U3[V] I1[A] I2[A] I3[A] P1[W] P2[W] P3[W] Pomiary uzyskane z multiprzetwornika Napicia Natenie prdu Moc czynna U1[V] U2[V] U3[V] I1[A] I2[A] I3[A] P1[W] P2[W] P3[W]

Tab.4.8. Wyniki pomiarw oraz obliczenia mocy pozornej, biernej i wspczynnika mocy przy obcieniu rezystancyjnym z szeregowo wczon diod

Obliczenia na podstawie wskaza miernikw analogowych Moc pozorna Moc bierna Wspczynnik mocy Kt fazowy S1[VA] S2[VA] S3[VA] Q1[var] Q2[var] Q3[var] cos1 cos2 cos3 1 2 3 Pomiary uzyskane z multiprzetwornika Cakowity Moc pozorna Moc bierna wspczynnik mocy S1[VA] S2[VA] S3[VA] Q1[var] Q2[var] Q3[var] cos

Kt fazowy

4.9. Generowanie raportw

W celu wygenerowania raportu naley uruchomi z Opcji, Program Raport. Wygenerowanie raportu wykonujemy poprzez zaznaczenie archiwizowanej zmiennej (Rys.4.23) i wciniciu przycisku po prawej stronie Generuj raport (Rys.4.24). Wygenerowany raport zapisujemy za pomoc funkcji Podgld/Drukuj (Rys.4.25). Raport naley zapisa podwjnie jako pdf oraz html. Pliki html mona importowa do arkuszy kalkulacyjnych. Przed wygenerowaniem raportu wprowadzamy interesujcy nas interwa czasowy - zgodnie z zapisanymi, w protokole godzinami rozpoczcia pomiarw.

35

Rys.4.23

Rys.4.24

36

Rys.4.25

W analogiczny sposb postpujemy podczas generowania wykresw. Zaznaczamy archiwizowan zmienn i wybieramy opcj Wykres.

5. Literatura
[1] Jasik J. R., Wspomagane komputerowo prbkujce pomiary prdu, napicia, mocy i energii, Instrukcja stanowiskowa, Politechnika Lubelska, Lublin 2008 [2] Strona Internetowa Politechniki Czstochowskiej <www.imc.pcz.czest.pl> Instytut Maszyn Cieplnych, Wydzia Inynierii Mechanicznej i Informatyki [3] Hodyski G., Niebrzydowski J., Analiza odksztace prdw wywoywanych przez wyadowcze rda wiata oraz ich wpywu na stany pracy sieci zasilajcej, monografia

37