Przemysaw Krasnodbski, Krzysztof Dmbe, Magdalena Kmiecik, Elbieta Wjcik-Sosnowska, Mariusz Jasik, Beata Mrozikiewicz-Rakowska, Waldemar Karnafel

Fizjologiczne mechanizmy dziaania adiponektyny

Physiological mechanisms of the adiponectin action
Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorb Przemiany Materiii WUM, Kierownik: prof. dr hab. med. Waldemar Karnafel.

Streszczenie: Adiponektyna jest hormonem opisanym po raz pierwszy w 1995 roku. Jest to bialko o ciarze czsteczkowym 30 kD, nalece do rodziny kolektyn. Obnione stenia adiponektyny s skojarzone ze zwikszonym ryzykiem rozwoju cukrzycy, zespou metabolicznego oraz chorb sercowo-naczyniowych. W artykule przedstawiono fizjologiczne mechanizmy dziaania adiponektyny, jej waciwoci cytoprotekcyjne i przeciwmiadycowe. Opisano take regulacj wydzielania adiponektyny jako potencjalny cel terapeutyczny. Sowa kluczowe adiponektyna, mechanizm dziaania, struktura molekularna, otylo, cukrzyca. Summary: Adiponectin is a hormone discovered and described for the first time in 1995. Human adiponectin is a protein with a molecular weight of approximately 30 kDa, built of 244 amino acids. Low adiponectin blood concentration is closely associated with the insulin resistance, the metabolic syndrome and with the increased risk of the development of type 2 diabetes and cardiovascular diseases. In the presented paper the influence of adiponectin on metabolic processes and on the endothelium, also antiatherogenic and cytoprotective action of adiponectin are described. We presented adiponectin as a potential new pharmacological-therapeutic target. Key words adiponectin, metabolic action, molecular structure.

Adiponektyna struktura ifunkcja

Struktura adiponektyny Adiponektyna (ADPN) jest fizjologicznie czynnym biakiem produkowanym i wydzielanym przez tkank tuszczow. Adiponektyna jest syntetyzowana oraz uwalniana gwnie przez dojrzae adipocyty biaej trzewnej tkanki tuszczowej, chocia jej ekspresj obserwuje si zarwno wbiaej, jak ibrunatnej tkance tuszczowej. Ostatnio pojawia si coraz wicej prac sugerujcych, e trzewna oraz podskrna tkanka tuszczowa produkuj takie same iloci adiponektyny. Uwaa si jednak, e ekspresja oraz sekrecja adiponektyny zachodz tylko i wycznie w tkance tuszczowej. Rwnie pojawiaj si coraz wicej prac wiadczcych o tym, e ekspresja adiponektyny zachodzi rwnie winnych tkankach. Kwas mRNA adiponektyny zidentyfikowano whepatocytach, komrkach rdbonka, miniwce szkieletowej, centralnym systemie nerwowym oraz

osteoblastach, jednak tego rodzaju pogldy wymagaj jednak dalszych bada. Adiponektyna jest biakiem o ciarze czsteczkowym 30 kD, naley do rodziny kolektyn ijest kodowana przez gen APM1 o masie 17kb pooony na chromosomie 3q27, czyli wregionie odpowiedzialnym rwnie za rozwj cukrzycy typu 2 i zespou metabolicznego. Ekspresja tego genu dotyczy tylko tkanki tuszczowej, cho ladowe iloci mRNA stwierdzono take whepatocytach po terapii CCl4 oraz IL-6. Gwnym stymulatorem ekspresji genu APM1 jest insulinopodobny czynnik wzrostu (IGF), natomiast insulina i glukokortykoidy hamuj ekspresj genu APM1. Biaa tkanka tuszczowa jako narzd endokrynny oprcz adiponektyny produkuje wiele adipocytokin takich jak leptyna, rezystyna, TNF- (tumor necrosis factor), TNF-, IL-6 czy angiotensynogen, jednak ADPN jest produkowana przez t tkank w najwikszej iloci. Adiponektyna jest hormonem o masie czsteczkowej 30kD i skada si z 244 aminokwasw

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 1

www.medycyna-metaboliczna.pl

65

ibudow jest zbliona do kolagenu typu VIII, Xa, atake skadowej kompleksu C1q. Jej stenie wosoczu krwi wynosi u osb zdrowych 5-30 g/ml, stanowi zaledwie 0,01% stenia wszystkich biaek osocza iprzez kilka lat sdzono, i stenie ADPN nie ulega wahaniom wcigu doby (1). Adiponektyna zostaa opisana po raz pierwszy w1995 roku przez Scherera iwsp. Wpimiennictwie istnieje dua rnorodno w nazewnictwie adiponektyny co wynika z faktu, e zostaa ona zidentyfikowana niemal jednoczenie przez cztery niezalene grupy badaczy. Dlatego te wpimiennictwie jest ona rwnie znana pod innymi nazwami: apM1 (adipocyte most abundant gene transcript 1), GBP28 (gelatin-binding protein of 28 kDa), Acrp30 (adipocyte complement related protein of 30 kDa) oraz AdipoQ (C1Q and collagen domain containing), ze wzgldu na podobiestwo strukturalne do kolagenu typu VIII i X oraz skadowej C1q dopeniacza (complement factor 1q). Niezmiennym jednak pozostaje fakt, e gwnym celem jej aktywnoci biologicznej jest: wtroba, minie szkieletowe oraz naczynia krwionone. Fizjologia adiponektyny W budowie biakowej adiponektyny wyrniamy dwie domeny: jedn, globularn, pooon na kocu karboksylowym, ktrej sekwencja wykazuje due podobiestwo do sekwencji jednego z biaek dopeniacza C1q, oraz drug, wknist, znajdujc si na kocu aminowym, ktrej struktura przypomina kolagen typu VIII iX. Wzalenoci od rodzaju adiponektyna moe wykazywa rne waciwoci irn aktywno biologiczn. Wsurowicy ludzkiej mona wyrni trzy gwne frakcje adiponektyn (LMW, MMW, HMW), ktre rni si mas czsteczkow. Reprezentuj one adiponektyn na rnym stopniu oligomeryzacji. Wkontekcie ochronnej roli wzapobieganiu otyoci ichorobom naczy wydaje si, e wstawach adiponektyna ma przeciwstawne dziaanie wywouje proces zapalny. Rozpoznanie poszczeglnych frakcji adiponektyny oraz poznanie roli pozwolio na rozpoczcie bada nad prbami wykorzystania tego hormonu jako potencjalnego rodka terapeutycznego. Adiponektyna bierze czynny udzia w regulacji rwnowagi energetycznej organizmu oraz metabolizmu zarwno lipidw jak iwglowodanw. Midzy innymi adiponektyna bierze udzia wfosforylacji iaktywacji 5AMP-zalenej kinazy biakowej (AMPK, 5AMP-activated protein kinase). Dziki aktywacji AMPK adiponektyna stymuluje fosforylacj iinaktywacj karboksylazy acetylo-CoA oraz nasila beta oksydacj kwasw tuszczowych wminiach szkieletowych. Oprcz aktywacji AMPK, adiponektyna pobudza translokacj transportera glukozy GLUT-4, przez co zwiksza wychwyt glukozy i produkcj kwasu mlekowego oraz ogranicza syntez glikogenu przez miocyty mini szkieletowych (15). Z kolei w wtrobie aktywacja AMPK odpowiada za pobudzenie beta-oksydacji

kwasw tuszczowych ipowoduje supresj moleku biorcych udzia wprocesie glukoneogenezy, takich jak glukozo-6-fosfataza oraz karboksykinaza fosfoenolopirogronianowa. Zahamowanie aktywnoci AMPK prowadzi do zahamowania wszystkich tych procesw, co potwierdza, e wpyw adiponektyny na przemiany glukozy ikwasw tuszczowych zachodzi przy udziale AMP-zalenej kinazy biakowej (16). Zdaniem wikszoci autorw adiponektyna zwiksza ekspresj moleku zaangaowanych w transport kwasw tuszczowych, a wpywajc na aktywno oksydazy acetylo-CoA, przypiesza wykorzystanie kwasw tuszczowych. Niektre badania sugeruj, e adiponektyna wyej wymienion aktywno realizuje za porednictwem receptorw PPAR- (peroxisome proliterator-activated receptor ), ktre peni funkcj ligandozalenych czynnikw transkrypcyjnych i pobudzaj ekspresj genw FAT/CD36, oksydazy acetylo-CoA oraz UCP-2. Poza tym adiponektyna oddziauje na receptory PPAR-zarwno wminiach, jak iwwtrobie, nasilajc reakcje beta-oksydacji kwasw tuszczowych. Wszyscy badacze s zgodni, i adiponektyna jest zaangaowana wwiele procesw iwywiera swj korzystny wpyw, regulujc metabolizm glukozy czy lipidw, poprawiajc insulinowraliwo tkanek oraz chronic rdbonek naczyniowy przed procesami zapalnymi i miadyc. Obecnie uwaa si, i najwikszy poziom ADPN jest wgodzinach przedpoudniowych, anajniszy wnocy (2). ADPN wie si zkolagenem typu I, III iV bdcym gwnym skadnikiem cian naczyniowych, co mogoby mie wpyw na wahania stenia adiponektyny wczasie zawau, szczeglnie upacjentw zzaawansowanymi zmianami naczyniowymi. Udowodniono rwnie, i ADPN hamuje proliferacj imigracj komrek mini gadkich cian naczy. Zmniejsza take ekspresj moleku adhezyjnych, hamujc tym samym rozwj odczynu zapalnego wobrbie rdbonka (3). ADPN hamuje indukowan przez TNF ekspresj rdbonkowych biaek bdcych receptorami dla monocytw, modulujc odpowied zapaln komrek rdbonka (4). Ogranicza rwnie wychwyt lipoprotein o niskiej gstoci przez makrofagi i hamuje transformacj monocytw do makrofagw tworzcych komrki piankowate, odgrywa wic rol w patogenezie miadycy i powika sercowo-naczyniowych. Ponadto adiponektyna nasila fosforylacj syntazy tlenku azotu, prowadzc do wzrostu jego stenia w rdbonku. Obnione stenia adiponektyny obserwuje si upacjentw z cukrzyc typu 2 i chorob wiecow natomiast podwyszone w niewydolnoci nerek, cukrzycy typu 1, lipodystrofii oraz wprzebiegu jadowstrtu psychicznego. Odnotowano te odwrotn korelacj midzy steniem adiponektyny a zawartoci trzewnej tkanki tuszczowej, glikemi na czczo oraz osoczowym steniem biaka C-reaktywnego icholesterolu. Pomimo i ADPN jest wydzielana przede wszystkim przez tkank tuszczow

66

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 1

www.medycyna-metaboliczna.pl

to, w przeciwiestwie do innych adipocytokin, jej stenie w otyoci jest obnione przy czym niskie poziomy adiponektyny nie poprzedzaj wystpienia otyoci. Receptory dla ADPN znajduj si gwnie w miniach szkieletowych i hepatocytach. Za ich porednictwem ADPN zwiksza ekspresj genw odpowiedzialnych za betaoksydacj kwasw tuszczowych iwzrost wychwytu glukozy. Porednio nasila rwnie hamujcy wpyw insuliny na glukoneogenez izmniejsza insulinooporno, co wykazano w licznych badaniach dowiadczalnych iepidemiologicznych. Uwaa si, e adiponektyna moe w sposb niezaleny od insuliny nasila transport glukozy do komrek, obniajc stenie glukozy wosoczu. Jednoczenie adiponektyna ogranicza wtrobow syntez glukozy, pozostajc przy tym bez wpywu na procesy glikolizy i glikogenogenezy (5). Zaobserwowano take dodatni korelacj pomidzy stopniem fosforylacji kinazy tyrozynowej receptora insuliny asteniem ADPN. Fakt ten, midzy innymi, rwnie tumaczy korzystny wpyw ADPN na gospodark wglowodanow. Dlatego te wahania stenia tego hormonu wczasie zawau serca mog mie istotny wpyw na gospodark wglowodanow iinsulinooporno wtym okresie. Ostatnio pojawiy si doniesienia o syntetyzowaniu adiponektyny w cytoplazmie kardiomiocytw iwydzielaniu jej poza komrk. Udowodniono rwnie, i egzogenna adiponektyna nasila wychwyt glukozy ikwasw tuszczowych przez kardiomiocyty (6). Wyniki bada Pineiro i wsp. sugeruj, e lokalna produkcja adiponektyny wkardiomiocycie moe by nierozcznym mechanizmem regulujcym funkcje imetabolizm miokardium, dlatego te stenia adiponektyny wstanach patologii serca, wtym rwnie wzawale wymagaj dalszych analiz. Rwnie wkrgu hipotez pozostaje kwestia stopnia upoledzenia lokalnej produkcji adiponenktyny w czasie zawau, w zalenoci od rozlegoci uszkodzonego miokardium. Wikszo dotychczasowych bada skupiao uwag na chorych bez cukrzycy. Wykazano w nich, i niskie stenia adiponektyny s czynnikiem predykcyjnym zawau serca (7). Opisano take obnione stenia adiponektyny wzawale wporwnaniu do chorych ze stabiln postaci choroby niedokrwiennej serca (8). Uchorych bez cukrzycy hospitalizowanych z powodu zawau minia serca opisano istotnie nisze stenia adiponektyny w24 i72 godzinie zawau wporwnaniu ze steniami ocenianymi w chwili przyjcia ipo 7 dniach od przyjcia do szpitala (9). Zkolei wbadaniach przeprowadzonych przez Karolinska Institutet najnisze stenia adiponektyny obserwowano w4-5 dobie zawau (10). Adiponektyna w przeciwiestwie do wielu innych hormonw wydzielanych przez adipocyty wykazuje korzystne waciwoci wpatogenezie insulinoopornoci. Stymuluje ona wzrost insulinowraliwoci poprzez zwikszenie utleniania wolnych kwasw tuszczowych wminiach, zahamowanie produkcji lipidw iglukozy

wwtrobie oraz dziaa ochronnie na rozwj miadycy, w tym naczy wiecowych, hamujc proces przeksztacania makrofagw wkomrki piankowate oraz migracj iproliferacj komrek mini gadkich wcianie naczy. Niskie stenie adiponektyny we krwi obwodowej osb otyych paradoksalnie koreluje ujemnie ze wskanikiem masy ciaa (BMI, body mass index) oraz odsetkiem tkanki tuszczowej worganizmie. Wykazano take, e hipoadiponektynemia moe wystpowa jeszcze przed ujawnieniem si insulinoopornoci uosb, uktrych pniej obserwowano rozwj cukrzycy typu 2.

Znaczenie adiponektyny wpatofizjologii cukrzycy

Zlicznych bada wynika, e niskie stenie adiponektyny wsurowicy krwi jest cile zwizane zinsulinoopornoci, wystpowaniem cech zespou metabolicznego, zwikszonym ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2 oraz chorb sercowo-naczyniowych. Wwielu pracach podkrela si, e hipoadiponektynemia jest niezalenym czynnikiem ryzyka wystpowania cukrzycy typu 2, nadcinienia ttniczego oraz zespou metabolicznego. Stenie adiponektyny jest istotnie nisze we krwi kobiet zrozpoznan cukrzyc ciarnych wporwnaniu do pacjentek ciarnych bez zaburze metabolizmu wglowodanw (11). Wbadaniach obejmujcych obie grupy kobiet wykazano istotne statystycznie ujemne korelacje midzy steniem adiponektyny a wskanikiem masy ciaa, obwodem talii, wskanikiem talia/biodra oraz steniem triglicerydw we krwi, atake dodatni korelacj badanej cytokiny ze steniem cholesterolu frakcji HDL (11). Rwnie najnowsze doniesienia potwierdzaj kluczow rol adiponektyny wpatogenezie cukrzycy ciarnych, cukrzycy typu 2 i chorb ukadu sercowo-naczyniowego. Stenie adiponektyny upacjentek zcukrzyc ciarnych jest nisze ni uzdrowych kobiet ciarnych, jednak zaobserwowano rwnie, e u kobiet, u ktrych na pocztku III trymestru zdiagnozowano cukrzyc ciarnych, obnione stenie adiponektyny byy ju na pocztku ciy, wokresie, gdy jeszcze nie obserwowano zaburze zaburzenia metabolizmu wglowodanw [12]. Niskie stenie adiponektyny ukobiet zdodatnim wywiadem wkierunku cukrzycy ciarnych utrzymuje si take po zakoczeniu ciy. Adiponektyna aryzyko sercowo-naczyniowe Wyniki wielu bada potwierdzaj moliwo potencjalnego przeciwmiadycowego dziaania adiponektyny. Hormon ten mgby hamowa rozwj miadycy midzy innymi poprzez ograniczenie stresu oksydacyjnego iaktywnoci procesu zapalnego czy wpyw na wychwyt lipidw przez makrofagi. Wielu autorw zwrcio uwag na zwizek ADPN z redukcj ryzyka choroby

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 1

www.medycyna-metaboliczna.pl

67

niedokrwiennej serca (3). Wpracy Liang iwsp. stenia ADPN byy nisze wrd pacjentw charakteryzujcych si obecnoci zmian miadycowych wttnicach wiecowych w porwnaniu z osobami, u ktrych wynik badania angiograficznego by prawidowy (13). Najnisze stenia ADPN obserwowano upacjentw charakteryzujcych si wielonaczyniowym charakterem zmian miadycowych wttnicach wiecowych przy wspistniejcej cukrzycy typu 2 (14). Mechanizm tego zjawiska staje si bardziej zrozumiay wwietle bada genetycznych przeprowadzonych ugryzoni, uktrych zahamowanie ekspresji genu adiponektyny korelowao znasileniem zaburze gospodarki wglowodanowej, insulinoopornoci, atake jednoczesnym nasileniem zmian naczyniowych. Mechanizmy te nabieraj szczeglnego znaczenia uchorych na cukrzyc, u ktrych wspistnieje aterogenna dyslipidemia, a wolne rodniki tlenowe, nadtlenki lipidw i kocowe produkty glikacji dodatkowo uszkadzaj komrki rdbonka naczy. Adiponektyna nasila fosforylacj syntazy tlenku azotu, prowadzc do wzrostu jego stenia wrdbonku. Uchorych na cukrzyc wwarunkach insulinoopornoci dodatkowo dochodzi do ograniczenia wpywu tlenku azotu na adhezj pytek ikrwinek biaych, co take wywouje wzrost podatnoci naczy na odkadanie blaszki miadycowej. Naley rwnie zwrci uwag, e gen APM1 kodujcy adiponektyn jest pooony na chromosomie 3q27, czyli w regionie odpowiedzialnym rwnie za rozwj cukrzycy typu 2 izespou metabolicznego. Wiele bada potwierdza jednak, e uchorych na cukrzyc typu 2, charakteryzujcych si obecnoci wielonaczyniowej choroby wiecowej, stenie adiponektyny jest istotnie obnione. Zmniejszone stenie ADPN uchorych na cukrzyc typu 2 jest istotnym czynnikiem predysponujcym do rozwoju zmian miadycowych wttnicach wiecowych, co sugeruje zasadno wykonywania oznacze ADPN wprewencji choroby wiecowej.

sercowo-naczyniowych. Bierze si pod uwag rekombinowany hormon lub te inne substancje, ktrych dziaanie powodowaoby wzrost stenia adiponektyny we krwi. Jak dotd wykazano, e jednym zefektw dziaania tiazolidinedionw oraz lekw hamujcych ukad reninaangiotensynaaldosteron jest wzrost stenia adiponektyny wosoczu (17). Coraz czciej pojawia si wic pytanie dotyczce potencjalnych korzyci farmakologicznego zwikszania stenia adiponektyny. Nadal trwa dyskusja nad wykorzystaniem poszczeglnych form ikompleksw adiponektyny. Ostatnie doniesienia sugeruj, e najwaciwszym celem farmakologicznym byoby zwikszenie stenia form oligomerycznych adiponektyny. Wtpliwoci wzakresie wykorzystania terapeutycznego adiponektyny w przyszoci bd wic zapewne rdem licznych dyskusji iinspiracji do bada wtym zakresie.

Pimiennictwo:
1. Hotta K., Funahashi T., Arita Y., iwsp.: Plasma concentrations of a novel, adipose-specific protein, adiponectin, in type 2 diabetic patients. Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol. 2000; 20: 15951599. 2. Calvani M., Scarfone A., Granato L., Mora E., Nanni G.: Restoration of adiponectin pulsatility in severely obese subjects after weight loss. Diabetes. 2004;53,4,939-947. 3. Ouchi N., Kihra S., Arita Y., iwsp. :. Novel modulator for endothelial adhesion molecules: adipocyte-derived plasma protein adiponectin. Circulation 1999;100:24732476. 4. Kojima S., Funahashi T., Sakamoto T. iwsp.: The variation of plasma concentrations of novel, adipocyte derived protein, adiponectin, in patients with acute myocardial infarction. Heart, 2003; 89: 667668. 5. Weyer C., Funahashi T., i wsp.: Hipoadiponectinemia in obesity and type 2 diabetes. Close association with insulin resistance and hyperinsulinemia. J. Clin. Endoc. and Metab. 2001; 86: 19301935. 6. Pineiro R., Iglesias M.J., Gallego R. i wsp. Adiponectin is synthesized and secreted by human and murine cardiomyocytes. FEBS Lett 2005: 579: 51635169. 7. Shioji K., Moriwaki S., Takeuchi Y., Uegaito T., Mutsuo S., Matsuda M.: Relationship of serum adiponectin level to adverse cardiovascular events in patients who undergo percutaneous coronary intervention. Circ J. 2007 May;71(5):675-80. 8. Miczke A., Wiesaw Bryl W., Pupek-Musialik D. iwsp.: Ocena stenia adiponektyny u pacjentw z ostrym zespoem wiecowym. Nadcinienie ttnicze. 2005; 9: 31-36. 9. Kojima S., Funahashi T., Sakamoto T. iwsp.: The variation of plasma concentrations of novel, adipocyte derived protein, adiponectin, in patients with acute myocardial infarction. Heart, 2003; 89: 667668. 10. Wallander M., Malmberg K., Norhammar A., iwsp.: Plasma leptin, glucose abnormalities and long-term prognosis in pa-

Podsumowanie
Adiponektyna bierze wic istotny udzia wuwraliwianiu tkanek obwodowych na dziaanie insuliny, wykazuje waciwoci cytoprotekcyjne, ochrania rdbonek naczyniowego przed procesami zapalnymi imiadyc. Hamujc procesy zapalne, poprawiajc profil lipidowy adiponektyna stanowi czynnik prewencyjny przed rozwojem schorze ukadu sercowo-naczyniowego. Dlatego te coraz czciej adiponektyn traktuje si jako potencjalny nowy cel terapeutyczny. Niskie stenia adiponektyny wotyoci przyczyniaj si do rozwoju insulinoopornoci, s czynnikiem ryzyka wystpienia cukrzycy oraz nadcinienia ttniczego ztego te wzgldu coraz czciej zwraca si uwag na to e terapia polegajca na przywrceniu prawidowego stenia adiponektyny mogaby znale zastosowanie wleczeniu zespou metabolicznego izwizanych znim powika

68

Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 1

www.medycyna-metaboliczna.pl

tients with acute myocardial infarction without previously known glucometabolic perturbations. 11. Kinalski M. iwsp. Evaluation of adiponectin levels in pregnant women with gestational diabetes. Diabetologia Dowiadczalna iKliniczna 2005, 5, 1, 4145. 12. Williams M.A., Qiu C., Muy-Rivera M., Vadachkoria S., Song T., Luthy D.A. Plasma adiponectin concentrations in early pregnancy and subsequent risk of gestational diabetes mellitus. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2004; 89: 23062311. 13. Ouchi N., Kihara S., Arita Y., i wsp.: Adipocyte-derived plasma protein, adiponectin, suppresses lipid accumulation and class Ascavenger receptor expression in human monocyte-derived macrophages. Circulation 2001;103:105763. 14. Krasnodbski P. i wsp. Plasma adiponectin concentration and coronary artery changes in acute phase of myocardial infarction in type 2 diabetes patients. Diabetologia Dowiadczalna iKliniczna 2009, 9, 34, 104109. 15. Gola M. I wsp. Adiponectin mechanism of action, the biological activity and therapeutic hopes. Diabetologia Dowiadczalna iKliniczna 2011, 11, 2: 7883.

16. Yamauchi T., Kamon J., Minokoshi Y. i wsp. Adiponectin stimulates glucose utilization and fatty-acid oxidation by activating AMP-activated protein kinase. Nat. Med. 2002; 8: 12881295. 17. Riera-Guardia N., Rothenbacher D. The effect of thiazolidinediones on adiponectin serum level: ameta-analysis. Diabetes Obes. Metab. 2008; 10: 367375.
Adres do korespondencji P. Krasnodbski Katedra iKlinika Gadtroenterologii iChorb Przemiany Materii WUM ul. Banacha 1a, 01-097 Warszawa, tel. 22 599 10 38 e-mail: p.krasnod@wp.pl Nadesano: 01.08.2013 Zakwalifikowano do druku: 10.12.2013

Zaburzenia patofizjologiczne bdce czynnikami angiometabolicznego ryzyka: - hiperinsulinemia, hiperproinsulinemia; -u  poledzenie tolerancji glukozy (impaired glucose tolerance - IGT), podwyszenie glikemii na czczo (impaired fasting glucose - IFG); -a  terogenna wieloskadnikowa dyslipidemia (apoB, mae gste LDL, triglicerydw, frakcji HDL cholesterolu, frakcji LDL cholesterolu); - dysfunkcja rdbonka - wskaniki czynnociowe; - mikroalbuminuria; - zwikszenie si iloci tuszczu wsercu iwwtrobie; - mae stenie testosteronu we krwi umczyzn zzespoem metabolicznym; - zwikszenie stenia ProBNP wsurowicy (N-kocowy fragment natriuretycznego pro peptydu typu B); - zmniejszenie stenia testosteronu we krwi umczyzn; - zwikszenie si wydzielania rezystyny ileptyny; \ - hiperhomocysteinemia; - hiperaktywno ukadu renina-aldosteron; - osteoporoza; - hiperurikemia; - depresja; - stan prozapalny (CRP, TNF-); - wzrost stenia interleukiny 6 (IL-6) iIL-18; - zmniejszenie si stenia adiponektyny wsurowicy; - upoledzenie fibrynolizy (PAI-1, t-PA); - nasilenie si krzepnicia (fibrynogenu); - czynniki hormonalne (hGH, kortyzolu); - nasilenie si stresu oksydacyjnego; - nadwraliwo na katecholaminy; - nadmierna glikacja biaek ipytek krwi; - zwikszenie si stenia testosteronu we krwi izesp policystycznych jajnikw ukobiet; - zmiany wwydzielaniu hormonw jelitowych (GLP-l, PYY); - upoledzenie biosyntezy NO; - oporno ttnic na rozkurczowy wpyw insuliny.
Medycyna Metaboliczna, 2014, tom XVIII, nr 1
www.medycyna-metaboliczna.pl

69