Jak radzi sobie ze zoci

Od roku szkolnego 2003/04 na terenie Poradni Psychologiczno Pedagogicznej nr 3 w Krakowie realizowane s zajcia grupowe dla dzieci przejawiajcych zachowania agresywne. Program zosta opracowany przez osoby prowadzce: psychologa i pedagoga pracownikw Poradni. Pomys ich zorganizowania by reakcj na alarmujc liczb dzieci zgaszanych do Poradni, ktrych nasilajce si agresywne zachowania budz niepokj szkoy, domu, rodowiska lokalnego. Pocztkowo warsztaty odbyway si w dwch grupach wiekowych: kl. I-III i IV-VI. Po przeprowadzeniu kilku cyklw, program zosta jednak zmodyfikowany i ostatecznie przystosowany dla starszej grupy wiekowej. Celem naszych zaj jest nauczenie dzieci dostrzegania u siebie agresywnych uczu, sposobu ich wyraania rozpoznawania elementw wyzwalajcych zo i agresj, lepszego rozumienia samego siebie i innych, opanowania agresji i wciekoci, a take ich przezwyciania. Uczymy dzieci budowania poczucia wasnej wartoci i silnej tosamoci, nawizywania nieagresywnych kontaktw oraz umiejtnoci pokojowego rozwizywania konfliktw. Cele te realizujemy poprzez zabawy spoeczne, ktre umoliwiaj wiczenie zachowa na paszczynie emocjonalnej (nie ma w nich zwycistwa i przegranej), ograniczaj moliwoci zachowania do bezpiecznych ram (niweluj niepewno i strach), pomagaj odreagowa uczucia zoci i wrogoci, pozwalaj na porozmawianie bez wstydu i sankcji na tematy tabu. wiczenia i zabawy interakcyjne s sprawdzonym pedagogicznym rodkiem pomocniczym, pozwalajcym na prac nad zoci i agresj. Uczucia te u dzieci i modziey rodz si wtedy, gdy ich potrzeby nie s zaspakajane, oczekiwania nie spenione, a cele nie osignite. Podstawowe potrzeby dzieci i modziey to: bycia spoecznie akceptowanym, czucia si przynalenym do grupy, potrafienia czego oraz bycia wartociowym czowiekiem. Uczestnik warsztatw uczy si umiejtnoci spoecznej empatii: szacowania wpywu wasnej osobowoci i indywidualnego zachowania na rodowisko, w ktrym si znajduje. Poznaje siebie samego i innych, buduje poczucie wasnej wartoci i siln osobowo. Wysoka samoocena redukuje niepewno, zmniejsza obawy, a tym samym skonnoci do agresywnych zachowa. Dziecko o niskim poczuciu wasnej wartoci wychodzi z zaoenia, e otoczenie widzi je dokadnie tak samo jak ono siebie. Std jest ono skonne do tego, aby faszywie, czsto na swoj niekorzy interpretowa niewinne wypowiedzi i sposoby zachowania si drugiej osoby. Dlatego prby nawizania z nim kontaktu kocz si fiaskiem. Dowiadczenie samego siebie jako kogo znaczcego nawet w czasie zabawy wyksztaca poczucie wasnej wartoci. Silna osobowo i wysoka samoocena s warunkami pozytywnego rozwoju ludzkich moliwoci, prawidowych kontaktw spoecznych, a take przejmowania odpowiedzialnoci za wasne sowa i dziaania. Na nasze warsztaty trafiaj dzieci zakwalifikowane poprzez szkolnych pedagogw, nauczycieli, pracownikw naszej Poradni lub bezporednio samych rodzicw. Dla wielu dzieci udzia w naszych zajciach to pierwsze pozytywne dowiadczenia w obcowaniu z grup rwienicz, w ktrej s akceptowane, gdzie dostrzega si rwnie ich mocne strony i nie gani nieustannie za niepodane zachowania. Dzieci nieco wycofane, u ktrych kontakty spoeczne s zaburzone, omielaj si i nabieraj pewnoci siebie. Dzieci nadpobudliwe ucz si respektowa pewne zasady wspycia w grupie, ktre wsplnie na pocztku zaj ustalamy. Warunkiem udanych spotka jest peen zaufania klimat w grupie i poczucie bezpieczestwa. Obserwujemy, e wielu dzieciom spotkania w grupie sprawiaj rado i s okazj do interesujcej formy zabawy, cho zdarzaj si oczywicie i takie, ktre przychodz tu z przymusu (dla ktrych udzia w zajciach jest koniecznoci) - i tym aklimatyzowanie si w grupie oraz aktywny udzia w zajciach sprawia wicej trudnoci. Potrzebuj one znacznie wicej czasu na to, by aktywnie uczestniczy w spotkaniach i nauczy si czerpa z nich rado.

U uczniw, ktrzy uczestnicz w caym cyklu zaj, bardzo czsto daje si zauway pozytywne zmiany w zachowaniu. Wskazuj na to ankiety ewaluacyjne, ktre wypeniaj rodzice, a take nasze obserwacje. Trudno powiedzie, e zachowania agresywne zupenie ustpuj. Jednake oddziaywanie na osobowo dziecka w sposb dla niego nowy, ale i peen akceptacji i zrozumienia, wycisza nieco niepodane zachowania. Udzia w warsztatach nie rozwizuje wszystkich problemw zwizanych z zachowaniem dziecka. Pozwala jednak lepiej go pozna, zobaczy jak funkcjonuje w grupie. Dzieci, u ktrych zaburzenia w zachowaniu s nadal mocno nasilone, za zgod rodzicw trafiaj na terapie indywidualn psychologa prowadzcego warsztaty. Oprac.: Dorota Zema, Ewa Soja