PRAWA CZOWIEKA

WYKAD 1: MIDZYNARODOWA OCHORNA PRAW CZOWIEKA 23.02.2012 - polityka wielokulturowa - EXAM: materia z wykadw - Osiatyski, Prawa czowieka i ich granice - pietraszczyk@yahoo.com - Co jest rdem praw czowieka?

WYKAD 2: MIDZYNARODOWA OCHORNA PRAW CZOWIEKA 01.03.2012 PRAWA CZOWIEKA WYMIAR HISTORYCZNY - nie moemy praw widzie praw czowieka w perspektywie prawa stanowionego (w sensie koncepcji); prawo stanowione musi powsta w oparciu o kodeks, ustanowienia. Prawa czowieka s bardziej moralne ni prawne. Wynikaj z naszego przekonania, e jednostka ma pewne uprawienia; Prawo stanowione musi powsta w formie litery prawa - o prawach czowieka moemy mwi w opozycji jednostka rzd; opozycja jednostki w odniesieniu do rzdu, spoeczestwa (kobiety w kulturach patriarchalnych) HISTORIA MYLENIA O PRAWACH CZOWIEKA - w kadej z epok prawa czowieka (lub ich brak) odwzorowuj sytuacj spoeczn i organizacj praw - staroytna Grecja: w tym okresie nie ma mylenia w kategoriach jednostki; mimo to Grecy stworzyli pojcie tyranii; reim nieuprawomocniony w swoich dziaaniach dotyczy spoeczestwa (nie jednostki); Arystoteles: uzna czowieka za istot z natury polityczn; naturalnym pdem czowieka byo tworzenie pastwa (spoeczestwa; pastwa i etyki nie mona oddziela; pastwo to wsplnota ludzka; tylko w spoeczestwie czowiek moe si organizowa i osign najwysze dobro etyczne; prawo oparte na etyce, mylenie kategoriami prawa wsplnego; opieranie sprawiedliwoci na prawie natury; dopuszcza niewolnictwo; cz osb jest predestynowana do niewolnictwa (kobiety i niewolnicy nie posiadaj rwnoci spoecznej) - staroytny Rzym: w tamtym okresie powstaj prawa zwyczajowe, ustawy krlewskie i ludowe; prawo rzymskie oparte na prawie zwyczajowym; wszystkie warstwy tworz swoje prawa brak uniwersalizmu; - redniowiecze: wczesny konstytucjonalizm(mylenie kategoriami praw poszczeglnych grup) np. zawieranie umw midzy krlem a szlacht, przywileje w zamian za poparcie krla; 1215 WIELKA KARTA SWOBD *** WIELKA KARTA SWOBD - Magna Charta Libertatum, The Great Charter, akt wydany w Anglii 1215 przez krla Jana bez Ziemi pod naciskiem monowadztwa, wzburzonego krlewsk samowol i uciskiem podatkowym. Formalnie bya przywilejem majcym rwnoczenie znamiona umowy midzy krlem a jego wasalami. Ograniczaa wadz monarsz, gwnie w dziedzinie skarbowej (nakadanie podatkw za zgod rady krlestwa) i sdowej (zakaz wizienia lub karania bez wyroku sdowego), okrelajc uprawnienia baronw, duchowiestwa i zakres swobd klas niszych. Wielka Karta Swobd przyznawaa feudaom prawo oporu przeciwko krlowi w razie naruszenia przez niego praw w niej zawartych. W XIII-XIV w. wielokrotnie potwierdzana, w XVII w. staa si argumentem w walce o prawa parlamentu. Do dzi w ustawodawstwie anglosaskim uznawana jest za fundament porzdku konstytucyjnego i gwarancj wolnoci obywatelskich. - Artyku 39: aden czowiek nie moe by uwiziony, pozbawiony majtku bez orzeczenia sdu zoonego z ludzi rwnych sobie (zalek praw czowieka); gwnie chodzio o szlacht, ochron wasnoci; zwrot od spoeczestwa do jednostki - nowoytno: renesans: boom na tworzenie praw pod wpywem zmian dokonanych w oparciu o odkrycia geograficzne; mylenie o tworzeniu nowych systemw prawnych; gdy Kolumb odkrywa Ameryk toczy si spr czy mieszkajcy tam ludzie nale do gatunku ludzkiego? Nowoodkryte ludy nie miay miejsca w Starym Testamencie, wic nie wiedziano, gdzie ich usystematyzowa

- wiek XVII: Grocjusz i Hobbes; Grocjusz: ogromny wkad w prawa midzynarodowe; pojcie praw naturalnych; prawa wrodzone pochodz od Boga, s niepodwaalne; tak jak nie przyrod da si opisa, tak samo mona postpi z gatunkiem ludzkim i spoeczestwem; prawa naturalne widoczne w spoecznej naturze czowieka; trzeba si przyjrze zasadom funkcjonowania spoeczestwa; 4 zasady uniwersalnego spoeczestwa: 1. poszanowanie wasnoci wymg poszanowania 2. wynagradzanie szkd 3. dotrzymywanie umw 4. ponoszenie kary - s to cztery uniwersalne zasady stanowice o adzie spoecznym - Grocjusz przenis to na grunt prawa midzynarodowego; Prawo wojny i pokoju: naley ograniczy straty po stronie wroga, nie prowadzi wojen kosztem kobiet i dzieci; nie wyklucza powrotu niewolnictwa; Bg da czowiekowi prawa naturalne, ale prawa te nie s rwne - T. Hobbes: prawo naturalne odgrywa wan rol, ale kluczowa jest umowa spoeczna; doszed do wniosku, e Bg stworzy ludzi na swoje podobiestwo i sobie rwnych; stan naturalny to wojna wszystkich ze wszystkimi; ludzie podejmuj umow spoeczn (wyrzeczenie si pewnych praw i przywilejw): umowa midzy jednostkami, poddanie si suwerenowi, ktry jest stranikiem umowy (rzdzenie strachem); odwrcenie tendencji do poszukiwania praw jednostki: wyrzeczenie prawa, poddanie suwerenowi; kodyfikacja praw istnieje, ale jednostka si ich zrzeka na rzecz suwerena; prawo z Lewiatanu wywodzi si od suwerena, ktry jest jego rdem; suweren kodyfikuje prawo zwyczajowe, cywilne; spoeczestwo nie ma moliwoci si sprzeciwi; gdyby jednostki mogy domaga si swych praw, doprowadziyby do anarchii - J. Locke: Bg uczyni czowieka istot racjonaln; czowiek moe postpowa w zgodzie z wasnym sumieniem; Bg decyduje o wszystkim, nie ma potrzeby interwencji pastwa w postaw moraln czowieka; czowiek zawiera umow z Bogiem pod wpywem racjonalizmu; wszystkie prawa, jakie czowiek posiada, nadane zostay przez Boga, czowiek ma zobowizania wobec Boga, wic postpuje etycznie; wsplnota bdzie przez to wsplnot moraln, suweren nie jest potrzebny; dla Locka umowa spoeczna pomidzy czowiekiem a suwerenem jest dwustronna; to, co legitymuje wadc, to ochrona podlegego mu spoeczestwa; Locke podkrela, e wikszo praw jest niezbywalna (np. prawo do ycia); jednostka, spoeczestwo ma prawo obali rzd s to koncepcje prawa jednostki; jednostka ma prawa do ycia, do pracy i efektw tej pracy, oraz do wasnoci prywatnej; te prawa s niezbywalne i pochodz od Boga, tych praw nie nabywamy, tylko mamy przez to, e stworzy nas Bg

WYKAD 3: MIDZYNARODOWA OCHORNA PRAW CZOWIEKA 08.03.2012 - Protestanckie tradycje w filozofii Locke: poczenie etyki w yciu doczesnym z odpowiedzialnoci przed Bogiem; Bg decyduje; prawa czowieka s prawami naturalnymi, pochodz od Boga - na wartociach Locke oparto niepodlego Stanw Zjednoczonych; ludzie maj prawo do walki o wolno i wasno; ochrona praw jednostki to pierwotnie ochrona wskiej grupy; praw nie byway kobiety i dzieci - wiek XIX: nastpuje zmiana; w praktyce istniej imperia, nie ma moliwoci rozszerzenia praw jednostki na cae spoeczestwa; powstaj pastwa narodowe, gdzie nie ma moliwoci przestrzegania praw mniejszoci; ruch abolicyjny: zmierza do obalenia niewolnictwa, ruch abolicyjny podnosi problem wartoci ludzkiego ycia; prawo wolnego brzucha: wolne nowonarodzone dzieci, nie ich rodzice, ten, kto by niewolnikiem, nadal nim pozostawa; zakaz handlu niewolnikami; ruch abolicyjny i wyzwolenie niewolnikw sprzyja rnicom rasowym i wytworzeniu si spoecznych kategorii lepszej i gorszej rasy, konflikt midzy jednostkami, dyskryminacja - ruch humanitarny: zabezpieczenie praw czowieka w trakcie wojny; powstanie Czerwonego Krzya w 1863 roku; zabezpieczenie i ochrona ludnoci cywilnej; ochrona jecw wojennych - okres midzywojenny: kolejna zmiana, upadek carskiej Rosji; ofiar staje si klasa rednia i wysza; w Paryu powstaj pierwsze projekty ochrony prawowitych obywateli, Liga Narodw zaleca wprowadzenie do prawa wewntrznego krajw ochrony mniejszoci, bya to zaledwie rekomendacja, ale miaa duy wpyw na dalsze wydarzenia - Niemcy lat 30. XX wieku: pastwo autorytarne; to, co stao si z ludnoci ydowsk byo reakcj na przyszo, lekcj, ktra pokazaa, e nie wystarcz wewntrzne regulacje dotyczce mniejszoci; nazici przyjli wewntrzne penomocnictwa, ktre pozwalay im na dyskryminacj i niszczenie mniejszoci narodowych; Niemcy z pastwa prawa stay si pastwem narodowym; ludno ydowska zostaa odsunita na bok, stopniowo pozbawiono j wszystkich praw obywatelskich; Niemcy posiadali mechanizm obrony przed interwencj organizacji

midzynarodowych, potrafili udowodni, dlaczego prowadz tak polityk, gdy przedstawiali siebie jako dziaajcych w interesie swojego narodu, *ludobjstwo- funkcjonujce pojcie, nie byo jednak wizane z Niemcami 1)1942 podpisanie Deklaracji Narodw Zjednoczonych - miaa to by midzynarodowa spoeczno w zakresie wartoci etycznych - tworzenie ONZ proces sprzony z nowym myleniem o prawach jednostki - ogromn rol odegraa opinia publiczna, mae pastwa, organizacje pozarzdowe; narodowy nie majce statusu pastwa, widziay w obronie praw czowieka szans dla siebie 2) Komisja Praw Czowieka ma utworzy deklaracj; Karta Narodw Zjednoczonych: dokument, ktry powouje Organizacj Narodw Zjednoczonych; czy problem pokoju na wiecie z ochron praw czowieka; pojawia si pojcie samostanowienie, Carolos Romulo przyczyni si do wprowadzenia tego pojcia

POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZOWIEKA 11.12.1948 - podpisali si wszyscy, nie byo gosu sprzeciwu (wstrzyma si tylko ZSRR) - deklaracja w zbyt may sposb zapewnia prawa socjalno-ekonomiczne - Arabia Saudyjska rwnie wstrzymaa si od podpisania, ze wzgldu na zapis dotyczcy wolnoci wyznania - 30 pastw zawaro deklaracj w swoich konstytucjach, 60 odnioso si do niej - Powszechna Deklaracja Praw Czowieka: rozrnienie praw czowieka (ochrona) i samostanowienie; tragizm nieprzestrzegania praw czowieka dotyczy nowopowstaych narodw (gwnie afrykaskich) - Deklaracje uwstecznia prawa czowieka w stosunku do Ligii Narodw - silne pastwa podzieliy si na dwie grupy: 1) ZSRR, RPA 2) USA, Wielka Brytania geneza ochrony praw czowieka - Deklaracja traktowana jako spis systemu wartoci usystematyzowany, umidzynarodowiony 1) nie poruszano problemu mniejszoci 2) sytuacja kolonialna: tam gdzie nie byo wolnoci, nie mona byo chroni jednostki 3) prawo do skargi indywidualnej; wczeniej mona byo si odwoa do Ligii Narodw; Deklaracja zniosa to prawo, nie wprowadzono prawa do skargi indywidualnej, za jednostk musi sta pastwo, upolitycznienie problemu; jednostka nie moe broni si na linii jednostka-pastwo Deklaracja zawiera: - kompromis midzy ideologiami, nie midzy kulturami - ochrona ycia - zapewnienie pokoju i bezpieczestwa - zapewnienie pracy - ochrona kobiet i dzieci - prawo do wasnoci indywidualnej lub zbiorowej Podmiotem jest jednostka, ale mylenie jest wsplnotowe - prawo jednostki do wasnego rozwoju osobistego w ramach obowizkw, jakie jednostka ma wobec spoeczestwa (odniesienie do Arystotelesa) - prawo do poprawy warunkw ycia PRBA OCHRONY PRAW CZOWIEKA DO CZASW LOCKE A POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZOWIEKA OWIECENIE 1. prawa jednostki (obywatelskie) Nabywanie praw w momencie stawania si obywatelem byy nabywane, a nie wrodzone PDPCZ 1. prawa czowieka (powszchne) deklaracja ma by uniwersalna dotyczca kadego przedstawiciela gatunku i s powszechne

2. filozofowie intelektualici 2. politycy/spoeczestwa 3. rdo: filozofia/religia (pochodzenie 3. rdo: dowiadczenie przypisane jest apriori filozofii /religii) ((aposteriori)

wojny

4. dotyczy wasnoci

4. dotyczy godnoci (aby zapewni pokj i bezpieczestwo, trzeba zapewni godno i rwno wszystkich ludzi, godno bytowania

5. mieszczanie / klasa rednia (zapisy ktre 5. biednych i sabych, mae narody chroniy przede wszystkim klas redni) (stworzenie nowego systemu wartoci stworzy rwno i da tym narodom moliwo bytu) 6. prawo stanowione (krajowe) 6. system etyczny (chodzio przede wszystkim o wiar e cay wiat chce wprowadzi zmiany -nowy system wartoci)

OCHRONA PRAW CZOWIEKA W STRUKTURACH ONZ: - Karta Narodw Zjednoczonych 26.06.2012 - Komisja Praw Czowieka 1946 do 2006 - Midzynarodowy Trybuna Sprawiedliwoci z siedzib w Hadze 1945 (mia chroni sprawiedliwo midzy krajami) - Wysoki Komisarz Narodw Zjednoczonych do spraw Uchodcw, urzd z siedzib w Genewie 1993 - Midzynarodowy Trybuna Karny z siedzib w Genewie 2006 (ZASTPI KOMISJ PRAW CZOWIEKA) - istniay rwnie tymczasowe trybunay pod egid ONZ do spraw Rwandy, byej Jugosawii POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZOWIEKA 10.12.1948 - zostaa stworzona na podstawie kompilacji europejskich konstytucji narodowych - by to swego rodzaju manifest: w jaki sposb twrcy deklaruj, w jaki sposb wyobraaj sobie powojenny wiat Ludzie bd korzysta z wolnoci sowa i przekona, wolnoci od strachu i niedostatku skupienie si na prawach jednostki skupienie si na prawach politycznych i obywatelskich, nie na prawach socjalnych i ekonomicznych skupienie si na prawach, a nie na obowizkach; ochrona wolnoci i rwnoci WYKAD 4: MIDZYNARODOWA OCHORNA PRAW CZOWIEKA 15.03.2012 WYKAD GOCINNY - adults go to war , but they don't realize what kind of damage they are putting on children - Reserach areas : UK evacuates (UK children from Malaya to india) German Kriegskinder Long term effects Finnisch "Stolapsis" Psychological impact of war , children separation Children of dutch collaborators SEA-VACS. (with the Ebglisch speaking union) German kreigskiender Kinderlandverschickung WYKAD 5: MIDZYNARODOWA OCHORNA PRAW CZOWIEKA 22.03.2012

----

---

--

--

----

--

----

--

--

---

---

WYKAD 6: MIDZYNARODOWA OCHORNA PRAW CZOWIEKA 29.03.2012

DOKUMENTY WOLNOCIOWE - Deklaracja niepodlegoci Stanw Zjednoczonych 1776, Filadelfia (Jefferson rozwija myl Locke) - Deklaracja praw czowieka i obywatela 1789, Pary - Liga Narodw 1919, Pary - Midzynarodowa Organizacja Pracy 1919, Pary - Konwencja w sprawie Niewolnictwa 1926, Genewa - Karta Narodw Zjednoczonych ONZ 1946, San Francisco - Komisja Praw Czowieka 1946 (do 2006), siedziba w Genewie - Midzynarodowy Trybuna Sprawiedliwoci 1945, Haga (rozstrzyga tylko pastwa jako strony) - Wysoki Komisarz Narodw Zjednoczonych do spraw Uchodcw- 1950, Genewa - ZSRR: w okresie zimnowojennym prawa czowieka ograniczone, samo pojcie byo uwaane za obce, zachodnie; za uywanie pojcia prawa czowieka grozio wizienie; nacisk kadziono na rwno w sensie ekonomicznym ; to samo dotyczyo pastw bloku wschodniego - reszta Europy zdawaa si zmierza w dobrym kierunku (duch Locke); 1950- Europejska Konwencja Praw Czowieka i Obywatela przyjta przez Rad Europy, rozszerzenie praw czowieka, zobowizaa wszystkich czonkw rady Europy do przestrzegania ustalonej konwencji pod grob kary; nastpio rozszerzenie ochrony praw czowieka poza granice wasnego kraju, powoanie struktury nadzorujcej dopenienia punktw konwencji; amanie konwencji = wystpienie przeciwko wartociom propagowanym przez Rad - przedstawiciele krajw Europy wysuwali propozycje wykrelenia Krajw Trzeciego wiata poza umow konwencji; prawa czowieka uznano za przynalene tylko krajom cywilizowanym i nie przysugiway ich koloniom - Stany Zjednoczone (tendencja niezmieniona do dzi): wsppraca z Palestyn, wyklucza jakiekolwiek kontakty z USA; przekonanie o przestrzeganiu wasnej suwerennoci; uwaanie si za twrcw praworzdnoci i dlatego niech do przystpowania do jakiegokolwiek rodzaju umw

- do 1948 roku a do lat 60. XX wieku ONZ niewiele moe zrobi na polu praw czowieka; jest tylko manifestem, brak jej narzdzi; deklaracja nie pociga za sob adnych prawnych warunkw - W latach 60. XX wieku po mierci Stalina odwil w krajach komunistycznych, 1966: - Midzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (MPPOP) 1966 - Midzynarodowy pakt Praw Gospodarczych, Spoecznych i Kulturalnych (MPPOSK) 1966 - Akt kocowy Konferencji Bezpieczestwa i Wsppracy w Europie (KBUE) 1975, Helsinki; od 1993 OBUE) Pakty otwarte do ratyfikacji (musz je podpisa sygnatariusze); wchodz w ycie dopiero 10 lat pniej; pakt praw gospodarczych nigdy nie zosta podpisany przez USA Prawa obywatelskie i polityczne: - prawo do samostanowienia - prawo do rozwoju - prawo do wolnoci szeroko rozumianej - konieczno rwnoci midzy pciami - prawo do ycia, wolnoci, sumienia, wypowiedzi, ochrony rodziny itp. Prawa gospodarcze, spoeczne, kulturalne: - samostanowienie - wolno i rozwj - prawo do pracy, godziwego wynagrodzenia, patnego urlopu i edukacji S ju sposoby, aby egzekwowa przestrzeganie tych praw - PROTOK FAKULTATYWNY: tak jak poprawka do konstytucji; w 1976 roku powoano w tym protokole mechanizm skadania skarg; 1989 protok wymusza zniesienie kary mierci na caym wiecie, zachowa prawo, e kara ta moe by stosowana jedynie w warunkach wojny przeciwko osobom dziaajcym na szkod pastwa Tworzenie mechanizmw skadania skarg; to, co dziao si w latach 60. XX wieku w RPA przyspieszyo chronienie praw na caym wiecie; zwrcenie uwagi Rady Bezpieczestwa na problemy w Afryce Poudniowej (wymuszone przez spoeczno midzynarodow, gwnie afrykask) Inspiracj rozdrobnienie konfliktw na caym wiecie: - skupiono si na nowym obliczu wojny - dyktatury latynoamerykaskie (suwerenno suwerennoci, ale sprawowanie wadzy nie uprawnia wadcy do porywania niewinnych ludzi, skazywania na niewyobraalne cierpienia oraz doprowadzanie do znikni) Dwie rezolucje wydane przez ONZ, ktre pojawiay si przed wejciem w ycie faktw: - monitoring - ukaranie Stworzono wadliwe narzdzia, ale byo to jedyne, co mona byo wwczas zrobi Nasila si walka sowna, polityka Propaganda 1975- KBWE umow podpisuj pastwa z bloku radzieckiego; konferencja w Europie, ktra w cigu 20 lat zinstytucjonalizowaa si W kadym z krajw bloku wschodniego pojawia si uch praw czowieka Karta 77: Czechosowacja; moliwe to dziki KBWE oraz utracie si ZSRR, ktry do tej pory mia strzec rwnoci i godnoci; prawa czowieka nie dotycz ustroju, dotycz jednostki 1968: protesty studenckie w Polsce ruchy zgaszaj koniecznoci przestrzegania konstytucji 1977: pokojowa nagroda nobla dla Amnesty International 1978: Human Right Watch Pozytywizm prawny: stosujemy si tylko do tych praw, ktre maj swj zapis

USA lata 70.: walka o rwno; nasilenie si ruchw w sprawie rwnoci; w poowie lat 70. W USA Liga Praw Obywatelskich (wieloetniczny) - Amerykaska Konwencja Praw Czowieka 1969, San Jose - Amerykaska Karta Praw Czowieka i Ludw 1981, Nairobi - Konwencja MOP o ochronie ludw tubylczych 1969 i 1989 - Konwencja o Prawach Dziecka 1989 TRZECI WIAT I PRAWA TRZECIEJ GENERACJI: - zrwnowaony rozwj - trzeci wiat doszed do wniosku, ze prawa do wolnoci (I generacja), rwnoci (II generacja) i solidarnoci (III generacja) - prawo do rozwoju, prawo do pokoju, zdrowego rodowiska naturalnego (III wiat boi si o siebie, ale i o planet) - Te prawa byy kontrowersyjne, bo jak wprowadzi je w ycie? - Lata 80.: relatywizm kulturowy: Amerykaska Karta Praw Czowieka i Ludw (1981 Nairobi) - 1993: Konferencja Wiedeska; potwierdzono uniwersalno praw czowieka na caym wiecie; pojawia si prawo do odmiennoci, haso: potrzeba ochrony grup, ktre s najbardziej naraone (kobiety, dzieci, winiowie, grupy etniczne)

WYKAD 7: MIDZYNARODOWA OCHORNA PRAW CZOWIEKA - 12.04.2012 CO NOWEGO JEST DLA PRAW CZOWIEKA OD LAT 90.? JAKIE ZJAWISKA WSPCZENIE STAWIAJ PROBLEMY PRZED OCHRON PRAW CZOWIEKA WYZWANIA NA POCZTEK WIEKU - zmienia si profil konfliktw - nie jest to jaka totalna nowo, dekolonizacja zmienia ju wiele - Bakany wyznaczyy kierunki nowych wojen po upadku bloku wschodniego - rozdrobnione i decentralizujce przemoc wewntrzn wojny; - wojny zapomniane --> odbywaj si poza najwaniejsz midzynarodow scen publiczn dopki, dopki nie wpywaj na interesy polityki midzynarodowej

- nowy etap dekolonizacji --> tworzenie si nowej pastwowoci; spory etniczne, religijne (ale naley pamita, ze element etnicznoci czy rnic religijnych jest tylko wywoywany by wywoa konflikt; rzadko jest rdem; chodzi przede wszystkim o kwestie ekonomiczne czy polityczne) - terroryzm jako zagroenie jest przestrzegania praw ofiar - mniejsza liczba ofiar ; ale wprowadzenie nowego sposobu zagroenia: 1) terroryzm jako amanie praw o fiar 2) walka z terroryzmem jako przykad amania praw czowieka; jest to rwnie ogromne zagroenie dla demokracji (jak ustanowi sposoby walki z terroryzmem by nie ama idei demokracji) - witynia wielokulturowoci, wieloetnicznoci --> idea, polityka wielokulturowoci, poszanowanie prawa jednostki i praw do odmiennoci ; problem relatywizmu kulturowego w prawach czowieka - globalizacja gospodarki, kapitau

NOWA WOJNA - w zwizku z ni ochrona praw czowieka musi si zmieni - zmierzenie si z problemem relatywizmu kulturowego - zrnicowanie kulturowe jest rdem zagroe (etniczne, religijne, narodowe w mniejszym stopniu) - naley zacieni, umocni indywidualn odpowiedzialno za amanie praw czowieka (praktycznie jej nie mamy; pastwo nie moe by karane za amanie praw czowieka na sowim terytorium; nie zmienia to postpowania jednostek; np. walczce w latach 70. Kongo: za najwiksz przemoc s odpowiedzialne grupy nie rzdowe, lecz z tym rzdem walczce); TRYBUNAY (Midzynarodowy Trybuna Karny) - naley chroni mniejszoci - naley poprawi dzianie organw; pojawiaj si procedury specjalne; zostaj wcignite w ochron praw czowieka instytucje pozarzdowe; funkcje specjalne: moliwo monitorowania dziaa rzdw, przygotowywania zalece, obserwowanie wykonywania zalece (wszystko to wykonuj NGOsy) - ochron praw czowieka kierowaa zawsze podwjna moralno; np. USA: trzeba odrzuca wszelkie postanowienia, poniewa podwaaj wolno jednostki; w latach 60. i 70. zaczynaj zdawa sobie spraw, e to dobre narzdzie kontrolowani polityki na wiecie; - mamy terroryzm, wojny, ktre w wikszoci przypadkw nie zagraaj pastwom, ktre posiadaj dominacje na wiecie bd w regionie; istniej poza sfer dominacji kultury zachodniej; mamy rwnie handel i globalizacj gospodarki; w trakcie ZIMNEJ WONY --> odzwierciedlenie dziaa USA-Rosja - prawami czowieka ju nie rzdz interesy dwch biegunw, lecz real Politik; spoeczno zaczyna si zastanawia, ktre konflikty podda pocigniciu do odpowiedzialnoci; a ktre zostawi w spokoju (opacalno interwencji) --> Timor Wschodni pokazowa akcja ze strony si pokojowych; nieudane w Czeczeni; nie mamy co zrobi z Czeczeni lub Tybetem: wybr ley w chci utrzymania pokoju na wiecie

MIDZYNARODOWE TRYBUNAY KARNE - jedne z najwaniejszych narzdzi powoywanych przez instytucje midzynarodowe - MIDZYNARODOWY TRYBUNA KARNY DS. KONFLIKTU W BYEJ JUGOSAWII - powoany w 1993; pierwowzr:

Norymberga, Trybuna Tokijski - znajduje si w Hadze - "Sprawcy" Haralda (badania dot. przemocy sosowanej w nazistowskich Niemczech i okresu wojny); ich profil nie rni si od redniej statystycznej spoecznoci; - po II wojnie wiatowej prbowano udowodni, e II wojna wiatowe bya jedynie wybrykiem historii; okazuje si jednak, e to odpowiedzialno, ktra spoczywa na barkach caej spoecznoci - w Norymberdze rodzi si idea sdzenia indywidualnego, a nie sdzenia pastw --> RODZI S TRADYCJA ODPOWIEDZIALNOCI JEDNOSTKI - Trybuna Tokijski rwnie opiera si na zaoeniach procesu norymberskiego; jest kontrowersyjny; ciko byo postawi i pocign do odpowiedzialnoci wobec wydarze w Hiroszimie; jednostronno polityki Zachodu - MIDZYNARDOWY TRYBUNA KARNY DS BYEJ JUGOSAWII; powoany przez RAD BEZPIECZESTWA; opiera si na tej samej praktyce, co powojenne: zbrodnie o charakterze ludobjstwa, zbrodnie wojenne, prawo humanitarne; nadal funkcjonuje - KONFLIKT DS RWANDY - powstaje w 1994 roku; - "Czas maczet" - siedziba trybunau znajduje si w Tanzanii - problemy finansowe zwizane w korupcj w Afryce - bardzo le przebiegaa wsppraca ze stron rwandyjsk - dugi czas przygotowa - Tutsi nie chcieli si podporzdkowa pracom trybunau - trybuna ma sdzi obydwie strony konfliktu, zarwno Tutsi, jak i Hutu; brak chci wsppracy Tutsi, brak sdownictwa krajowego, ktre dziaaoby zgodnie z podstawowymi zaoeniami dziaa sdw krajowych na wiecie - Rwanda sama chciaa rozliczy o okres konfliktu; za pomoc sdw tradycyjnych, co przeczyo kierunkom wyznaczanym przez midzynarodow ochron praw czowieka - pierwszy osdzony: JEAN PAUL AKAYESU

KAMBODA --> trybuna zacz dziaa w 2001 roku; uwaany za najmniej skuteczny ze wszystkich;

MIDZYNARODOWY TRYBUNA KARNY - mia by sposobem na to, by nie sdzi tylko pastwa-stron konfliktu - 1998 - status rzymski; instytucja midzynarodowa, ktra sdziabym osoby fizyczne - 2002 - ratyfikacja; USA i Izrael nie ratyfikoway nigdy, Rosja i Chiny nie byy nigdy nim zainteresowane (naley pamita, e maj stae miejsce w Radzie Bezpieczestwa ONZ); w duej mierze zaley od Rady Bezpieczestwa ONZ, bo to ona kieruje sprawy do Trybunau; pierwszy skazany w 2012: Thomas Lublanga, Kongo; Trybuna posuguje si nadal tymi samymi przepisami prawnymi: prawo humanitarne, prawa wojenne, wojny przeciw ludzkoci,

ludobjstwo; jest rwnie AGRESJA; trybuna zajmuje si rwnie sprawami agresji, jednak ten termin nie zosta nigdy rozpracowany; w statucie rzymskim nie pojawia si slowo TERRORYM; najwikszy problem: postawienie oskaronego przed sdem

PODEJRZENIE ZAGROENIA BEZPIECZESTWA CZY POKOJU NA WIECIE --> SANKCJE - obecnie trudno cokolwiek wymc na danym pastwie czy grupie - skuteczne przypadki: apartheid w RPA - podstawowy wymc wzgldem sankcji: musz by konsekwentne - kraje afrykaskie wymusiy na ONZ pomoc - sankcje bez efektu: Kuba - skuteczny przypadek: Libia (Kadafi podporzdkowujc si sankcjom dot. ropy naftowej) - wywouj one rne, czsto trudne do przewidzenia skutki; skutki s indywidualne - decyzje o sankcjach podejmuje Rada Bezpieczestwa (wiec potrzebna jest zgoda 4 staych i przynajmniej 4 niestaych) -moemy straszy czonkw ONZ i te, ktre nie s pastwami ONZ; - SANKCJE BEZ UYCIA SIY --> mog by sankcjami organizacyjnymi --> wykluczenie ze struktur, zerwanie stosunkw dyplomatycznych; ONZ moe podj decyzj, ze kraj zostaje wykluczony ze spoecznoci midzynarodowej; korygujce --> zrywanie stosunkw gospodarczych z danym krajem albo nakada si embargo np. cakowicie na eksport, import, wybrane produkty (przypadek Kuby); pomoc --> odmawiamy dalszej pomocy albo bdzie udzielana na okrelonych warunkach (patrz: dziaania USA) - SANKCJE Z UYCIEM SIY --> najczciej nie ma na niej zgody i siy ;-) zanim ONZ podejmie decyzj o interwencji, moe uy demonstracji siy i zastraszy dany kraj; ze wzgldu na koszty takie dziaania nie maj sensu; blokada powietrzna, morska; interwencja; ONZ nie dysponuje wojskiem; odpowiedzialno zostaje przekazana pastwowym sygnatariuszom wraz z pastwem stosujcym na czele; - trudno si wsppracuje ze wzgldw gospodarczych - kogo pocign do odpowiedzialnoci w sieci powiza gospodarczych?

SUDAN I CZYSTKI ETNICZNE W DARFURZE - konflikt nabra na sile w 2004/2005 roku - Genocide Intervention network --> wyszli z prb zaniechanie wsppracy z Sudanem; udao im si ograniczy wspprac z Petrochina i Petro (Malezja)

WYKAD 8: MIDZYNARODOWA OCHRONA PRAW CZOWIEKA 19.04.2012

Midzynarodowy trybuna sprawiedliwoci i midzynarodowy trybuna karny : nie pomyli si!

TRYBUNA SPRAWIEDLIWOCI

- ONZ nie zezwala na uycie siy; nakazuje poszukiwania pokojowego rozwizywania sporw - zasada nieinterwencji, zasada zachowania suwerennoci - ani spoeczno midzynarodowa ani nikt inny nie moe ingerowa w kompetencje wewntrzne: prawo do wasnego wyboru politycznego, kulturalnego, religijnego i spoecznego - Naruszenie jest moliwe, gdy dane pastwo podejmuje samoobron (samoobrona o charakterze oglnym lub interwencja na terenie pastwa agresora), samoobrona prewencyjna - USA interweniowao w Afganistanie i Iraku Rada Bezpieczestwa decyduje w sytuacji zagroenia pokoju i bezpieczestwa w regionie dany sojusz regionalny podejmuje o koniecznoci interwencji, ale musi dziaa zgodnie z zaleceniami Rady Bezpieczestwa ONZ zezwala na interwencj w sytuacji walki o suwerenno rozdzia 7 Karty Narodw Zjednoczonych art. 41 i 42

41) regulacja narzdzi, Rada Bezpieczestwa moe zdecydowa jakie rodki mona zastosowa (bez uycia siy) 42) jeli rodki z artykuu 41 s niewystarczajce, rada Bezpieczestwa moe podj inne rodki: demonstracje, akcje, blokad, operacj si ldowych, wodnych Brak definicji uycia siy. Czy ta sia oznacza blokady gospodarcze? 1) operacje reagowania pokojowego 2) operacje pokojowe REAGOWANIE KRYZYSOWE: operacja wsplnotowa, nie jest wymagana zgoda pastwa, na terenie ktrego bdzie ono prowadzone; kady z czonkw musi posiada siy powietrzne gotowe do interwencji w cigu 30 dni od podpisania OPERACJE POKOJOWE: konieczna zgoda pastwa,; wystpuj siy wojskowe, ale nie tylko (policyjne, kontyngent, urzdnicy): - siy obserwacyjne siy wojskowe obserwoway i rozdzielay strony konfliktu - siy pokojowe dzi szerokie operacje pokojowe; do koca lat 80. Tradycyjne, koniec lat 80. wkroczenie ONZ do Nairobi, stworzenie pastwa od podstaw

1992 Departament Operacji Pokojowych `1992 Somalia

SIY POKOJOWE W poowie lat 90. Utrzymywanie pokoju, rozdzielanie stron konfliktu, demobilizacja stron konfliktu, strzeenie stref

buforowych, budowanie pastwa, stworzenie zaufania do instytucji pastwa, wspieranie rozwoju (wspierano projekty, realizowane na tym terenie, ale ich nie inicjuje) - Kosowo: ONZ weszo jako kontyngent cywilny po interwencji NATO; zadanie utrzymania pokoju przejmuje ONZ wspierane przez UE i OBWE; szerokie porozumienia regionalne, nadzr ONZ; powoano Sztab Szybkiego Reagowania, ktry ma usprawnia podejmowanych decyzji 3) INTERWENCJE HUMANITARNE: od Somalii i Rwandy nastpuje przewartociowanie; zapobieganie ludobjstwu i ochrony praw czowieka; powstrzymywanie zabroni przeciwko ludzkoci; poowa lat 90. XX wieku, 1999 interwencje humanitarne s zawsze usprawiedliwione, jeli dotycz ochrony praw czowieka; zmienia si charakter konfliktu

OPERACJE POKOJOWE: regionalizm, wsppraca z organizacjami regionalnymi; ONZ zaczyna zauwaa, e to sojusz regionalny zdajcy sobie spraw z zagroe moe podj odpowiednie dziaania; ECOWAS: Organizacja Gospodarcza Afryki Zachodniej Timor Wschodni Australia wspierana przez ONZ, budowa od podstaw pastwa w Timorze Kongo Francja dziaaa z ramienia UE

ONZ przyznaje, e siy regionalne s skuteczne; samo ONZ nie ma moliwoci dziaania w kadym zaktku; obecnie 16-17 interwencji, w cigu roku 50-60 tysicy osb zaangaowanych na caym wiecie; koszty: 4 miliardy $ rocznie

Sekretarz Generalny: kieruje misj, odpowiada przed strukturami ONZ ONZ nie dysponuje siami zbrojnymi; na czele staje zazwyczaj jedno pastwo i dowodzi kontyngentem midzynarodowym; dowdztwo misji oddawane jest pod wadz ONZ; kontyngenty odpowiadaj przed wasnymi krajami i to ich kraj ich utrzymuje; jedynie dowdztwo oddelegowane pod ONZ

PROBLEMY MISJI WE WSPCZESNYM WIECIE - problemy finansowe nie s tak wane - czy operacje pokojowe maj sens w dobie walki z terroryzmem? - pocztkowo czonkowie operacji pokojowych mieli nie posiada uzbrojenia, a czasem zaczo si to zmienia; nawet w sytuacji wzgldnego pokoju, sytuacja nie jest stabilna; stworzenie personelu dla takich misji: personel sdziowski, ekonomici, specjalici z rnych dziedzin

*** Organizacja Pastw Afrykaskich

WYKAD 9: MIEDZYNARODOWA OCHRONA PRAW CZOWIEKA - 26.04.2012

HUMANITARYZM --> postawa moralna, stawiajca czowieka na pierwszym miejscu; troska o ycie i zdrowie czowieka; dzi prawo humanitarne nazywa si PRAWEM HUMANITARNYM KONFLIKTW ZBROJNYCH *PRAWO HUMANITARNE KONFLIKTW ZBROJNYCH --> ochrona ycia; prawo humanitarne nie zakazuje zabijania, bo nie zakazuje wojny; dot. sposobw ograniczenia przemocy w ramach wojny *PRAWO CZOWIEKA --> zakazuje zabijania, ycie ludzkie jest najwaniejszym elementem TRADYCJE POWSTAE NA BAZIE PRAKTYKI MIDZYNARDOWEJ --> na bazie tych zwyczajw powstao PRAWO HUMANITARNE (od XIX wieku) - zakaz atakowania obiektw sakralnych, osb duchownych - zwyczaj zawieszenia wojny na czas wit religijnych

KONFERENCJA W GENEWIE //KONWENCJA W GENEWIE 1856 r. --> wprowadzenie pojcia neutralnej bandery, zakaz korsarstwa i zakaz brania upw (nie s to jeszcze prawa humanitarne, ale regulacje w ramach wojny)

MIDZYNARDOWY KOMITET CZERWONEGO KRZYA - dzi jest to sie przernych podmiotw prawa midzynarodowego - pozarzdowa organizacja o charakterze midzynarodowym - midzynarodowa - apolityczna - neutralna, bezstronna w konflikcie

** HENN DUMONT ** FLORENCE NIGHTINGALE --> pomaganie rannym i wszelkiej ludnoci cywilnej nie jest pomoc humanitarna; to przedua dziaania zbrojne, bo daje stronom walczcym dodatkowe siy w postaci rannych wracajcych na front - powstaje spr pomidzy dwiema postaciami: Dunan ch ograniczenia przemocy, ofiar; Florence dostrzegajca poboczny efekt tego mechanizmu - Dunan uwaa, e naley zmusi rwnie pastwa do pracy nad pomoc humanitarna; skuteczniejsza pomoc wg niego to mniej kosztw ze strony pastw (mniej rent, emerytur ze strony pastw); Florence mylaa cakowicie inaczej

MIDZYNARODOWY RUCH CZERWONEGO KRZYA I CZERWONEGO PKSIYCA CZERWONY KRZY --> powsta w poowie XIX wieku; sie ruchu pomocy humanitarnej jest dzi rozbudowana; PCK (krajowe stowarzyszenia) to lokalne reprezentacje Czerwonego Krzya Pksiyca; krajowe stowarzyszenia powstay ju 1919 roku; powstaj z inicjatywy wewntrz kadego z pastw; maj wspiera pastwo w warunkach sytuacji klski; stowarzyszenia maj by apolityczne, co nie jest proste, poniewa musz dziaa w zgodzie z prawem krajowym; te krajowe stowarzyszenia; wsppracuj one wsplnie w ramach MIDZYNARODOWEJ FEDEREACJI STOWARZYSZEN CZERWONEGO KRZYZA I CZERWONEGO PKSIEZYCA (organ nad nimi) --> ma chroni niezalenoci stowarzysze, dziaajcych w ramach poszczeglnych krajw; zajmuje si reprezentowaniem stowarzysze krajowych oraz decyduje o interwencjach w ramach klski naturalnych; stowarzyszenia istniej w 180 krajach; - CZERWONY PKSIYC --> zacz dziaa w latach 70. XIX wieku - MIDZYNARDOWY KOMITET CZERWONEGO KRZYA (MKCK)--> powoany w 1863 roku; interweniuje w kwestiach klsk wywoanych przez czowieka

HUMATITARYZM - KONWENCJE HASKIE - w wyniku obrad KONWENCJI HASKIEJ w 1899 przyjo TRZY KONWENCJE HASKIE: o wojny na ldzie, o prawie morskim o pokojowych sposobw rozwizywania sporw - w 1907 w wyniku obrad kolejnej konferencji haskiej przyjto tekst 13 konwencji, ktre rozszerzay wczeniejsze postanowienia: m.in. o sposobie rozpoczcia konfliktu (wypowiedzenie wojny lub ultimatum), o sposobie prowadzenia wojny na ldzie i o sposobie zachowania si mocarstw neutralnych --> eby rozpocz wojn, trzeba postawi ultimatum - w 1954 roku podpisano konwencj hask dotyczc ochrony dbr kultury w rejonie walk zbrojnych; strony konwencji maj chroni te dobra i unika wywoenia ich z kraju pochodzenia --> inspiracja II wojn wiatow --> mwi si o sposobie rozumienia wojny, a nie ochrony jednostki (humanitaryzm)

HUMANITARYZM - KONWENCJE GENEWSKIE - w 1864 roku przyjto pierwsz konwencj genewsk - opieraa si na dowiadczeniach i zaleceniach Henry'ego Dunanta: personel sanitarny jest neutralny w konflikcie i nie moe by atakowany, ranni maj prawo do pomocy bez wzgldu na narodowo - konwencje genewska z 1906 roku - rozszerzaa zakres ochrony chorych i rannych onierzy - na konwencji w 1949 odpisano cztery konwencje genewskie; obowizuj one w kadej sytuacji, w ktrej prowadzone s dziaania zbrojne, w tym take okupacji; poniewa traktowane s jako midzynarodowe prawo zwyczajowe, obowizuj wszystkie prawa III konwencja dotyczy ochrony jecw wojennych --> jecy wojenni nie mog by powierzeni jednostkom; ma odpowiada za nich strona walczca; ich ycie musi by chronione, maj swoje prawa, ktre maj by zapewnione (ochrona, opieka medyczna) na koszt strony przeciwnej; prawo do wasnego pomieszczenia, wyzywanie i ubioru; jecy mog by wykorzystywani do pracy, ale tylko ci najniszego szczebla; zakazuje ostrzeliwania i cigania tych, ktrzy staraj si uciec; uciekajcego jeca mona zabi jedynie w wypadku ochrony ycia

IV konwencja dotyczy ochrony osb cywilnych --> wana, bo inspirowana - w 1977 roku przyjo dwa protokoy dodatkowe do konwencji z 1949 roku dotyczce ograniczenia metod szkodzenia nieprzyjacielowi I zabrania: atakowania ludnoci cywilnej, szpitali i miejsc pomocy cywilom oraz obiektw niezbdnych do och przetrwania (ograniczenie bombardowa) II rozszerza wsplny artyku 3 konwencji genewskich, upowania ich do niesienia pomocy poszkodowanym w konflikcie wewntrznym --> ochrona naley si osobom wycofanym oraz ludnoci cywilnej --> artyku 3 zosta powtrzony we wszystkich konwencjach

HUMANITARYZM MPH opiera si na nastpujcych reguach: - strony w konflikcie maj ograniczone prawo wyboru rodkw walki: zabronione jest stosowanie takich rodkw, ktre powoduj zbdne cierpienie lub straty w rodowisku naturalnym - strony konfliktu powinny zawsze odrnia kombatantw od ludnoci cywilnej, ktra nie moe by obiektem atakw; ataki mog by skierowane wycznie w cele wojskowe - zabronione jest zabijanie lub ranienie przeciwnika poddajcego si lub wyczonego z walki; takie osoby maj prawo do ochrony i humanitarnego traktowania - pojmani wojownicy i osoby cywilne, ktre s we wadzy strony przeciwnej, maj prawo do poszanowania ycia oraz godnoci i przekona; maj take prawo do wymiany korespondencji ze swoimi rodzinami oraz mog korzysta z wszelkiej pomocy z zewntrz - ranni i chorzy powinni by zabrani z pola walki i leczeni przez t stron konfliktu, we wadzy ktrej si znajduj - ochron objci s rwnie: personel medyczny, duchowni, zakady lecznicze, rodki transportu medycznego, sprzt i materiay medyczne (znakiem tych obiektw jest czerwony krzy lub pksiyc na biaym tle) - kadej osobie przysuguje podstawowe gwarancje sdowe; zarybione s tortury fizyczne i psychiczne, kary cielesne oraz traktowanie w sposb poniajcy

RNICA POMIDZY PRAWEM HUMANITARNYM A PRAWEM CZOWIEKA: - przestrzeganie PRAW CZOWIEKA mona zawiesi - prawa humanitarnego nie mona zawiesi --> chodzi o to, by w trakcie wojny zachowa resztki moralnoci, chodzi o to, by uchroni czowieka przed utrat resztek czowieczestwa - prawo humanitarne nie zabrania zabijania (poniewa nie zabrania wojny) - prawo humanitarne dopuszcza internowanie, wizienie itp.

W prawach czowieka czowiek jest zawsze podmiotem prawa midzynarodowego; prawo humanitarne definiuje

tylko ofiary, dopki ni nie jestemy nie bdziemy si na to prawo powoywa

- prawo humanitarne zakada, e strony maj racjonalne cele - prawo humanitarne nie jest w stanie chroni wszystkich ofiar - w prawach czowieka my mamy prawa i obowizki jako podmioty tego prawa; w prawie humanitarnym: ci ktrzy nios pomoc gwarantuj stosowanie si do pewnych standardw, nie wynikaj z tego adne obowizki dla ofiary; mamy prawa do uzyskania pomocy, ale nie nakada to na nas adnych obowizkw

POMOC HUMANITARNA PROBLEMY POMOCY HUMANITARNEJ - pomoc humanitarna jest 5. najwiksz gospodark na wiecie; jest to przemys/rynek pomocy; funkcjonuje na zasadach wolnego rynku; koszty tej pomocy generuje rosnce zagroenie na wiecie - cena niesienia pomocy jest bardzo wysoka (czsto przeduanie konfliktu); np. eby wjecha do jakiego kraju z pomoc humanitarna jest umowa o wwiezie prcz jedzenia i lekw, broni dla rebeliantw - podpisywany jest kontrakt/umowa: docieraj tylko tam, gdzie zgodzi si aktor, z ktrym si dogaduj; np. pomoc humanitarna dla obozw uchodcw dla Rwandy; pomoc trafiaa do obozw Hutu; - operacje s sabo chronione;70% to koszty niedotyczce realizacji bezporedniej projektu (przygotowanie projektu, utrzymanie bezpieczestwa); - dzi bardzo czsto celem ataku jest personel medyczny, transport medyczny etc. (taka sytuacja w Afganistanie czy Iraku) --> brak rozrnienia neutralnej strony a politycznego wroga

***Lemkin, lata 30 XX wieku --> ludobjstwo wprowadzone do ONZ w 1946 roku; w 1948 konwencja o karaniu zabroni ludobjstwa; w 1968 roku zbrodnie te nie podlegaj przedawnieniu

HUMANITARYZM --> MKCK: zapobieganie cierpieniu; ograniczenie przemocy bezstronno (ruch humanitarny pomaga wszystkim, bez wzgldu na ras, narodowo, ple; ma pomaga wszystkim neutralno niezaleno --> jeli PCK dziaa w Polsce, nie moe sta si aktorem politycznym; midzynarodowa federacja chroni tej niezalenoci dobrowolno--> 1) moemy uczestniczy w tym ruchu dobrowolnie 2) PCK niesie pomoc dobrowolnie, nie moe by wysana si jedno --> nie moe mie PCK 1,2, i 3 w danym kraju, zawsze mamy jedno w danym kraju powszechno --> 1) wszystkie stowarzyszenia krajowe s rwne, nie ma hierarchii

WYKAD 10: MIEDZYNARODOWA OCHRONA PRAW CZOWIEKA 8.05.2012 MIDZYNARODOWA OCHRONA PRAW CZOWIEKA I TERRORYZM - dzi termin terroryzmu kojarzy si ze wspczesnoci, wyrs w ostatnich 10-20 latach; nie moemy jednak mwi, e to jedynie zjawisko charakterystyczne tylko dla naszych czasw; wspczenie zmieni si tylko dyskurs - w prawie midzynarodowym termin terroryzmu nie jest zdefiniowany jako taki - lata 60, 70, 80 pierwsze akty terrorystyczne ; nie ma definicji terroryzmu, ale wskazane s akty terrorystyczne jako zakazane w prawie midzynarodowym - szereg konwencji np. dotyczcych ochrony pracownikw dyplomatycznych; branie zakadnikw, zakaz wykorzystywania uywania broni jdrowej, zwalczanie finansowania aktw terrorystycznych - Europejska Konwencja Zwalczania Terroryzmu 1977 rok naley zapobiega terroryzmowi jako aktowi, ktry amie prawa czowieka - kady z regionw posiada wasne konwencje dotyczce zwalczania terroryzmu, takie konwencje ma Afryka, Azja Poudniowo-Wschodnia itp. - terroryzm stanowi zagroenie dla bezpieczestwa wewntrznego i zewntrznego oraz dla praw czowieka; jako akty terrorystyczne, walka nieregularna z terroryzmem, prezentuje nowe przypadki amania praw czowieka ZMIANY PO 2001 - aresztowania na podstawie profilu rasowego - zapanowa lk przed innoci, obcoci - lk, ktry moe by odpowiedzi na realia, ale ktry moe by te generowany sztucznie, jako narzdzie polityczne AFRYKA przeladowania religijne pod pretekstem walki z terroryzmem

- wydaje si, e wszelkie problemy wspczesnego wiata rozwiza mona tylko za pomoc demokratycznych metod; jednak jeli by przyjrze si aktom terroru, to demokracja kompletnie nie radzi sobie z jego zwalczaniem 1. Zasada proporcjonalnoci: miaa szuka kompromisu pomidzy interesami zbiorowoci a krzywd jednostki (osoba aresztowana); nie wesza do prawa midzynarodowego; przymus fizyczny w stosunku do osoby aresztowanej musi by zakazany, ale z drugiej strony w przypadku duego zagroenia dopuszcza si zagodzenie postpowania wzgldem funkcjonariusza, ktry dopuci si przymusu fizycznego 2. Regua mniejszego za (Ignatieff): zawsze trzeba zdecydowa; ograniczenie jakiej wartoci jest mniejszym zem; Ignatieff podkrela konieczno z jednej strony stworzenia narzdzi, a z drugiej strony unormowania tych narzdzi

REALIA po 11.09.2001 - 26.10.2001 ograniczenie swobd obywatelskich przez USA; ograniczenie praw humanitarnych w stosunku do aresztowanych zawieszenie konwencji genewskiej - G. Bush: zaoy, e USA maj prawo do ograniczenia praw humanitarnych w ramach wojny z terroryzmem: 1) zatrzymanie bez postawienia zarzutw

2) dopuszczenie odpowiedzialnoci zbiorowej 3) stosowanie przymusu fizycznego 4) wszystkie osoby aresztowane nie maj prawa do zadouczynienia

Dlaczego nie mwimy o jecach wojennych? Osoby aresztowane i podejrzane o terroryzm nie bd traktowane jako jecy wojenni, tylko wrodzeni wojownicy; dziki lukom w prawie, prawo midzynarodowe nie dziaao na terenie wizienia Guantanamo Sposb traktowania osb zatrzymanych: przymus fizyczny jako podstawa praktyka, dopuszczona przez USA po 2001; wzmocnienie techniki przymusu , np. zaburzenie snu, szczucie psami 2003 Mark Bowders Ciemna strona przesucha zgadza si z administracj amerykask, e istnieje rozrnienie na tortury i przymus fizyczny cakowity zakaz tortur bez wzgldu na okolicznoci dopuszczenie przymusu fizycznego tylko w sytuacjach zagroenia

tortury: bezwzgldny zakaz tortur wynika z filozofii prawa; nie ma w prawie definicji tortur ani przymusu fizycznego; tortury opieraj si na sadystycznych praktykach i mog prowadzi do mierci; rozdzielenie kategorii jecw od wrogich wojownikw

WYKAD 11: MIEDZYNARODOWA OCHRONA PRAW CZOWIEKA 10.05.2012 PRAWA DZIECKA - Pierwsze myli na ten temat: druga poowa XIX wieku; do tej pory nie mylano o dziecistw ie jako osobym etapie ycia; dopiero Rosseau w traktacie o wychowaniu zwrci na to uwag - dziecistwo pocztkiem obecnoci czowieka na ziemi; sabo psychiczna i fizyczna; niema mylenia w kategoriach ochrony; osobie dorosej przynaley przywilej decydowania o najmodszych - owiecenie wypracowuje pojcie dziecistwa, a ochrona praw dziecka II poowa XIX wieku; rewolucja przemysowa przyczynia si do tego (chodzio o ochron pracujcych dzieci) - 1924 Deklaracja Genewska kadzie nacisk na wyzysk dzieci (ochrona) kademu dziecku prawidowe warunki rozwoju psychicznego i fizycznego przygotowanie dziecka do przyszego zarobkowania - do stworzenia deklaracji doprowadzaj ruchy spoeczne (Save the Children)

- 1948 Powszechna Deklaracja Praw Dziecka ONZ - powszechne prawo do bezpatnej owiaty (obowizkowej) na poziomie podstawowym - 1959 Deklaracja Praw Dziecka ONZ

- dziecko jako podmiot praw czowieka nie by wicy; po raz pierwszy ochrona praw czowieka, dziecko podmiotem prawa midzynarodowego - dopki nie powstaa deklaracja z 1959 roku, nie mwiono o ochronie praw dziecka; na stray odrbnoci dziecka stoj jego opiekunowie - 1989 Konwencja o Prawach Dziecka ONZ - peen katalog praw dziecka, obejmujcy prawa osobiste, socjalno-ekonomiczne, kulturalne i polityczne; zapocztkowana w 1978 roku przez Polsk oparte na Kodeksie Korczaka - podpisana przez ponad 200 pastw - Protokoy dodatkowe na Konwencji o Prawach Dziecka, 2000: I: dotyczy udziau nieletnich w konfliktach zbrojnych II: dotyczy handlu dziemi, dziecicej prostytucji i pornografii

DZIECI ONIERZE - Protokoy Dodatkowe Konwencji genewskiej (1949) z 1977 roku: zakaz wykorzystywania dzieci poniej 15 roku ycia we wszystkich dziaaniach zwizanych z prowadzeniem konfliktw zbrojnych; rwnie wewntrznych - Konwencja o Prawach Dziecka z 1989 roku, artyku 38: zakaz rekrutacji dzieci poniej 15 roku ycia i zalecenie ograniczenia udziau w dziaaniach zbrojnych wojownikw nieletnich - Protok I do Konwencji (1989) z 2000 roku: - zakaz przymusowej rekrutacji i wykorzystywania w dziaaniach zbrojnych osb poniej 18 roku ycia - w przypadku strony rzdowej suba nieletnich jest moliwa za zgod rodzicw - w przypadku grup nieregularnych rekrutacja jest nielegalna, nawet gdy zgaszaj si do nich dobrowolnie

Temat dzieci onierzy dotyczy krajw rozwijajcych si; USA i Wielka Brytania nie podpisay konwencji 300 tysicy dzieci w 40 krajach dzieci onierzy poniej 18. roku ycia; lista krajw maleje; pocztek XXI wieku zaegnao wiele konfliktw; ilo onierzy dzieci nie ulega jednak zmniejszeniu, realia ycia nie ulegaj jednak zmianie CENTRA REKTUTACJI - Kolumbia - Afryka Saharyjska, Kongo, Uganda - Azja: Bliski Wschd, Birma, Sri lanka

W HISTORII: dziecica krucjata XIII wieku, koniec wojen napoleoskich dopuszczanie rekrutacji nieletnich; o dzieciach-onierzach mwi si dopiero od II wojny wiatowej (obrona Berlina) DZIECI-ZONIERZE: fenomen wojen lokalnych, zaczyna si pod koniec lat 70. (wojny dekolonizacyjne):

 mode spoeczestwa; nawet 80% spoeczestwa jest nieletnie (demografia) - bardzo dua cz spoeczestwa jest niechciana i zarejestrowana po urodzeniu (okoo 50%) - struktura patriarchalnego spoeczestwa konflikty tocz si na terenach wiejskich, grupy silniej obecne ni strona rzdowa; oswojenie si z konfliktem, przyzwyczajenie si do osb w mundurze, uwaanie ich za gwarant bezpieczestwa rozwj przedsibiorczoci w przemyle zbrojnym, bro lekka

Dlaczego dzieci? Czynniki zewntrzne i wewntrzne CZYNNIKI ZEWNTRZNE: - decyduj o tym, e grupa siga po dzieci; uwarunkowania kulturowe, przekonanie, e dziecko nie jest penowartociowe - dzieci s najskuteczniejszymi i pozbawionymi skrupuw wojownikami - nie kwestionuj nakazw - atwo nimi manipulowa i zaprogramowa na wykonywanie jednak czynnoci - szybko przyczajaj si do trudnych warunkw

CZYNNIKI WEWNTRZNE: - oswojenie z konfliktem: podjcie wsppracy z organizacj zbrojn gwarantem bezpieczestwa - postrzeganie suby jako jednego z zawodw - w rodzinach penych, najstarsze dziecko musi sobie zapewni utrzymanie; w rodzinach rozbitych najstarsze dziecko odchodzi samo, uciekajc przed przemoc do organizacji zbrojnych - brak szkolnictwa; dziecko-onierz koczy zazwyczaj jedynie trzy klasy szkoy podstawowej - ch doczenia do krewnych sucych w siach zbrojnych - zemsta: im wiksz skal przemocy stosuje organizacja zbrojna, tym wicej sympatii zyskuje organizacja jej przecina (wrg)

- inaczej wyglda rekrutacja na terenach wiejskich a inaczej na terenach miejskich; na wsiach jest to uproszczone, dzieci w krtkim czasie staj si penoprawnymi wojownikami; w rodowiskach miejskich: najbiedniejsze dzielnice, miejskie plemiona; grupy przestpcze chroni te enklawy; dziecko z tego rodowiska szybko zaczyna spenia inne role, integruj si z grupami przestpczymi, nastpnie wchodzc do organizacji zbrojnej maj ju pene przygotowanie; przechodz z jednych struktur przestpczych do drugich; peni rol informatorw, patnych zabjcw lub naganiaczy -Azja: bardzo rozbudowana edukacja przemocy; sakralizacja przemocy/walki; dzieci przygotowane do prowadzenia wojny psychicznie, wyuczone wrogoci; Sri Lanka: bardzo rozbudowana wrogo, Armia Boga - Afryka: rekrutacja obowizkowa polegajca na porywaniu dzieci, wojny wykoczyy ju populacje, siga si wic po

najmodszych - dziecko poddawane szkoleniu, ktre o odczowiecza (np. akty okruciestwa wobec wasnej rodziny); okaleczenia dzieci, tatuae znak rozpoznawczy - silna narkotyzacja dzieci, alkohol + proch strzelniczy sposobem na zagrzanie do walki - Ameryka aciska: wysoki odsetek dobrowolnoci rekrutacji, Kolumbia ok. 80%; wynika z tragicznych warunkw ycia - nie s to zdecentralizowane konflikty, podzia na grupy partyzanckie a strona oficjalna, rzdowa; dzieci szukaj zemsty albo cz si z siami rzdowymi albo z partyzantk - gbokie tradycje pracy dzieci; pomoc dla rodzicw; w momencie konfliktu rodziny wi si z grup zbrojn -wana kwesti jest wydobycie dzieci z tego konfliktu; chodzi o wycignicie nie tyko fizyczne, ale take psychiczne; konieczna resocjalizacja - zobowizanie si nieregularnych przed ciganiem i zabijaniem dzieci, ktre odeszy z organizacji zbrojnej - organizacje zbrojne zaczynaj mwi, e nie bd rekrutowa dzieci - nauczanie dziecka do funkcjonowania bez broni, stworzenie mu warunkw godnego ycia (niestety nadal ten problem nie zosta rozwizany) - ciganie zbrodniarzy wojennych, ktrzy rekrutuj dzieci - Wspczenie wiat podj walk o zatrzymanie Konniego - Uwiadomienie za pomoc rodkw masowego przekazu, FB jako pole dziaania - takie akcje s poyteczne, poniewa poprzez uwiadamianie zmieniaj nasz wiatopogld i nastawienie WYKAD 12: MIDZYNARODOWA OCHRONA PRAW CZOWIEKA - 24.05.2012 EXAM ZEROWY: PONIEDZIAEK 28.05.2012 (GODZ. 13:00) --> NA PRAWACH PIERWSZEGO TERMINU - czemu tak pno wiat zacz chroni prawa dziecka? - prawda/fasz - raczej NIE wielokrotnego wyboru - pytania faktograficzne: miejsce, data, wydarzenie, osoba - pytanie o definicje, opisanie problemu - czynniki zewntrzne warunkujce rekrutacje dzieci

kim jest dziecko-onierz? trudno zdefiniowa.; 18 czy 15 lat? NIELETNI W PRACY Nie mamy na myli osoby niepenoletniej, ktra dorywczo zajmuje si jak prac; wtedy by to oznaczao e praca wakacyjna czy pomoc w domu oznaczaaby prawo nieletnich; osoba pracujce nieletnia to osoba poniej 18 roku ycia, ktra wykonuje regularn prace i jest to praca przymusowa, ktra zagraa zdrowiu i yciu tego dziecka i zdrowiu psychicznemu i fizycznemu; ktra zagraa jego rozwoju; zatrudnione oficjalnie i nieoficjalnie, w podmi0otach legalnych i nielegalnych - prawo dopuszcza prace osb nieletnich - historia pracy dziecko jest tak duga jak historia ludzkoci; niemale od zawsze pracoway i pomagay rodzicom; miaa kiedy charakter proedukacyjny i prorozwojowy; nie byo edukacji rozumianej tak jak dzi przez nas; edukacja jest zintegrowana ze zjawiskiem pracy - zmienia si pojcie dziecistwa; gdy zmienia si charakter pracy, gdy zaczyna by proedukacyjna i prorozwojowa

zaczynamy mwi o wysiku i przymusie pracy - zorientowano si ze dziecistwo trzeba chroni gdy zorientowano si o jego wyzysku ekonomicznym - Wielka Brytania - XIX wiek; dziecko: 9 lat - 1919 - Midzynarodowa Organizacja Pracy; pierwsze dokumenty ktre miay regulowa ten dolny limit na poziomie 14 lat; ze wzgldu na szczeglny poziom rozwoju w Indiach i Japonii wydaje si zgod na prace poniej 14 lat - co dzi nas moe interesowa w kontekcie ochrony praw nieletnich jako osb pracujcych?

KONWENCJA PRAW CZOWIEKA, ONZ 1989 - KONSTYTUCJA DZIECI - mwi si mao o zatrudnianiu nieletnich - nie ma w zapisach limitu dolnego - jest nakaz, aby wszystkie pastwa w prawie krajowym ustanowiy sobie limit - POZIOMY WIEKOWE --> zalez od wykonywanej pracy - art 32: 1. prawa dziecka do ochrony przede wszystkim ekonomicznym, przed wykonywaniem pracy, ktra moe by niebezpieczna 2. majce na uwadze odnone postanowienia innych dokumentw midzynarodowych (MOP) a) minimalny poziom lub poziomy wiekowe b) wymiaru czasowego oraz warunkw pracy KONWENCJA MOP nr 138, 1973 rok (wesza w ycie 1976 roku) - doprecyzowuje prac dzieci w sposb bardziej szczegowy Artyku 2 1. okreli w owiadczeniu zaczonym do swojej ratyfikacji najniszy wiek dopuszczenia do zatrudnienia lub pracy na swym terytorium, 3. nie bdzie niszy ni wiek, w ktrym ustaje obowizek szkolny, a w kadym wypadku nie niszy ni 15 lat 4. czonek, ktrego gospodarka i system szkolny nie s rozwinite w dostateczny sposb, moe okreli dla pocztkowego etapu jako najniszy wiek 14 lat Artyku 3 warunki, w jakich s wykonywane, mog zagrozi zdrowiu, bezpieczestwu lub moralnoci, nie powinien by niszy nic 18 lat Artyku 7 1. na zatrudnienie przy lejszych pracach osb w wieku od 13 do 15 lat z zastrzeeniem, ze bez zagroenia zdrowia i ycia i bez obowizku szkolnego czym jest jednak praca lejsza? Najgorsze warunki: Azja Najwysze wskaniki: Afryka (30%) wicej statystycznie pracuje chopcw (na trzech chopcw przypada 2 dziewczynki); jednak pracujce dziewczynki s modsze rozmiar zjawiska na caym wiecie: 370 milionw dzieci na caym wiecie - w krajach rozwijajcych si dzieci nie s rejestrowane; s to dzieci "niewidzialne"; pozbawienie tosamoci to jedno; w poczeniu kultur danego regionu daje przekonanie, ze dziecko jest wasnoci osoby dorosej, jest zalene od niej; a osoba dorosa moe ni w peni dysponowa; takie przekonanie wynika z faktu, ze wielodzietno jest postrzegana jako kolejne gby do wykarmienia; s to kolejne rce do pracy; na dziecku spoczywa obowizek utrzymania samego siebie, rodzestwa, najstarszego pokolenia ZAROBKI - najwiecej dzieci pracuje w rolnictwie; nawet 70% ale bdzie malao ze wzgldu na nowe gazie - II miejsce: przemys, usugi (po 12%) - nie zawsze praca nieletnich musi polega na niepaceniu; s to zarobki poniej wykonywanej pracy; jak przybieraj posta? - w rolnictwie bardzo czsto pracuj cae rodziny, wiec jest to wynagrodzenie dla caej rodziny, a nie dla pojedynczych osb, wynagrodzenie to otrzymuje gowa rodziny - wynagrodzenie wobec wydajnoci --> dyskryminuje dzieci - wynagrodzenie w postaci dbr natury (produkowanego produktu); w rolnictwie jest to ywno, ale w przypadku

przemysu: wyprodukowane materiay przemysowe (co koczy si ich odsprzedawaniem po bardzo niskiej cenie) SEKTOR I: ROLNICTWO - dziwi, ze jest to dziedzina o najwyszym odsetku pracy nieletnich - mamy niska wiadomo, jak du role w gospodarkach rozwijanych si zajmuje rolnictwo; due zapotrzebowanie na rce do pracy, ze wzgldu na zacofanie technologiczne; ogromny udzia w rynku; niska kontrola, niewiadomo, jak rolnictwo funkcjonuje - nastpuje przesiedlanie dzieci 1) handel ywym towarem na potrzeby zatrudniania w rolnictwie; rodzina podpisuje z rodzin "fikcyjny dokument adopcyjny"; 2) cikie warunki higieniczne; opryski, ktre odbywaj si w trakcie pracy tych dzieci na plantacjach SEKTOR II: PRZEMYS 1) duszy czas pracy ni w przypadku pracy na roli; czsto odbywajcy si przy narkotyzacji dzieci, by byy bardziej wydajne SEKTOR III: USUGI 1) prostytucja: jest to zjawisko pene mitw; ciko ledzi ten problem, nawet przy bardzo dobrze zorganizowanych akcjach midzynarodowych; - odkrycie surowcw Amazonia, wyrb lasw --> tworzenie si tymczasowych spoecznoci --> rozwj prostytucji - rozwj turystyki: Kuba 2) dzieci na ulicach --> wykonujce prace na ulicach; najczciej jest to sprzeda; jest to zorganizowany proceder, czsto zdarzaj si wiadome okaleczenia, wynikajce z dziaa twrcw mafii (waowanie wyrzutw sumienia); dziecko to nie pracuje samo , dziecko jest najwczeniej jedynym rdem utrzymania; zaduenie w stosunku do pracodawcy - dzieci ulicy to niekoniecznie dzieci pracujce na ulicy; dzieci na ulicy to czsto dzieci dorabiajce jedynie na ulicy; 3 grupy: - dzieci ulicy (brak opieki, sieroty, yj na ulicy bo nie maja innych rde przetrwania) - dzieci na ulicy, ktre przebywaj na ulicy ze wzgldw ekonomicznych (najwczeniej z matk) - dzieci dochodz jedynie na ulice, ktra jest miejscem ich dziennego pobytu, co czsto koczy si ich zamieszkaniem na ulicy ycie w grupach: kamstwo, manifestacja, przemoc Moskwa jako jedno z najwaniejszych miejsc ycia dzieci na ulicy - gdy wycofa si dzieci z pracy, poziom ubstwa wzronie o 40%; zarobki dzieci to 1/3 zarobkw gospodarstw domowych w tych rejonach POMOC DOMOWA - wykorzystanie gwnie dziewczynek w obcych gospodarstwach domowych; chodzi przeze wszystkim o zrnicowanie etniczne; rozwarstwienie etniczne - dzieci sprowadzane s do miast - posugiwanie si pomoc domow zaczyna si ju od niszej klasy redniej - organizacja tej pracy: dziecko od rana do nocy jest do dyspozycji rodziny, u ktrej pracuje; niedziela jest przeznaczona na edukacje; ostatecznie dzieci zazwyczaj staj si czyj wasnoci - zamknite drzwi: wiedza o losach tych dziecka jest adna; dziecko jest zagroone: zero wiadomoci na ten temat; dziecko to nie ma kontaktu ze wiatem zewntrznym PRBY RADZENIA SOBIE Z WYSYKIEM EKONOMICZNYM W KONTEKSCIE DZIAAN GLOBALIZACYJNYCH - nie ma standardw - naleaoby wikszych kontrol pastw, korporacji midzynarodowych - teoria ustpstw: zaprzedanie praw czowieka za zapewnienie rozwoju - 2005: ONZ stworzya stanowiska specjalisty ds. praw czowieka w korporacjach midzynarodowych; pierwszym specjalist by John Rugge