Matematyka PR

Centralna Komisja Egzaminacyjna
EGZAMIN MATURALNY 2013

MATEMATYKA

POZIOM ROZSZERZONY

Kryteria oceniania odpowiedzi

MAJ 2013
Egzamin maturalny z matematyki
Kryteria oceniania odpowiedzi poziom rozszerzony

2
Zadanie 1. (04)
Rozwi nierwno 2 5 4 2 2 x x x + s .

I sposb rozwizania (wyrnienie na osi liczbowej przedziaw)
Wyrniamy na osi liczbowej przedziay: A. ( ) , 4 , B.
5
4,
2
|
|
.
, C. )
5
,
2
+ .
Rozwizujemy nierwnoci w poszczeglnych przedziaach i w kadym przedziale bierzemy
cz wspln tego przedziau z otrzymanym zbiorem rozwiza nierwnoci.
A. ( ) , 4 xe B.
5
4,
2
x
|
e
|
.
C. )
5
,
2
e + x
2 5 4 2 2 x x x + + + s
9 2 x + s
7 x s

W tym przypadku
rozwizaniem nierwnoci
jest 7 x s
2 5 4 2 2 x x x + s
1 2 x + s
1 x >
W tym przypadku
rozwizaniem nierwnoci
jest
5
1
2
s < x
2 5 4 2 2 x x x s
3 11 x s
11 2
3 3
3 x s =
W tym przypadku
rozwizaniem nierwnoci jest

5 11
2 3
s s x
czc otrzymane rozwizania, podajemy ostateczn odpowied: 7 x s lub
11
1
3
s s x .
Odpowied: Zbiorem rozwiza nierwnoci jest
(
11
, 7 1,
3
.
II sposb rozwizania (zapisanie czterech przypadkw)
Zapisujemy cztery przypadki:
I.
2 5 0
4 0
x
x
>
+ >
II.
2 5 0
4 0
x
x
>
+ <
III.
2 5 0
4 0
x
x
<
+ >
IV.
2 5 0
4 0
x
x
<
+ <

W kadym z nich rozwizujemy nierwno bd ukad nierwnoci
2 5 0
4 0
2 5 4 2 2
x
x
x x x
>
+ >

5
2
4
3 11
x
x
x
>
>

5
2
2
3
4
3
x
x
x
>
>

5 2
2 3
3 x s s
2 5 0
4 0
2 5 4 2 2
x
x
x x x
>
+ <
+ + s
5
2
4
5 3
x
x
x
>
<

niemoliwe
2 5 0
4 0
2 5 4 2 2
x
x
x x x
<
+ >
+ s
5
2
4
1
x
x
x
<
>
>

5
2
1 x s <
2 5 0
4 0
2 5 4 2 2
x
x
x x x
<
+ <
+ + + s
5
2
4
7
x
x
x
<
<

7 x s
Obszar standardw Opis wymaga
Uycie i tworzenie strategii Rozwizanie nierwnoci z wartoci bezwzgldn
(IV.3.e.R)

3
czc otrzymane rozwizania, podajemy ostateczn odpowied: 7 x s lub
11
1
3
s s x .
Schemat oceniania
Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp ..................................................................... 1 pkt
Zdajcy
- wyrni na osi liczbowej przedziay ( ) , 4 ,
5
4,
2
|
|
.
, )
5
,
2
+
albo
- zapisze cztery przypadki:
I.
2 5 0
4 0
x
x
>
+ >
II.
2 5 0
4 0
x
x
>
+ <
III.
2 5 0
4 0
x
x
<
+ >
IV.
2 5 0
4 0
x
x
<
+ <

Uwaga
Jeeli zdajcy popeni bdy w wyznaczaniu przedziaw, to przyznajemy 0 punktw.
Podobnie 0 punktw otrzymuje zdajcy, ktry bdnie zapisa cztery przypadki.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania ................................................................... 2 pkt
- Zdajcy zapisze nierwnoci w poszczeglnych przedziaach, np.:
A. dla ( ) , 4 xe mamy 2 5 4 2 2 x x x + + + s ,
B. dla
5
4,
2
x
|
e
|
.
mamy 2 5 4 2 2 x x x + s ,
C. dla )
5
,
2
x e + mamy 2 5 4 2 2 x x x s
albo
- zdajcy zapisze nierwnoci w poszczeglnych przypadkach, np.:
I. gdy 2 5 0 x > i 4 0 x + > , to wtedy 2 5 4 2 2 x x x s ,
II. gdy 2 5 0 x > i 4 0 x + < , to wtedy 2 5 4 2 2 x x x + + s (lub stwierdzi, e ten
przypadek jest niemoliwy),
III. gdy 2 5 0 x < i 4 0 x + > , to wtedy 2 5 4 2 2 x x x + s ,
IV. gdy 2 5 0 x < i 4 0 x + < , to wtedy 2 5 4 2 2 x x x + + + s .

Rozwizanie zadania do koca, lecz z usterkami, ktre jednak nie przekrelaj
poprawnoci rozwizania (np. bdy rachunkowe) ........................................................ 3 pkt
- zdajcy poprawnie rozwie nierwnoci i wyznaczy czci wsplne otrzymanych
wynikw z poszczeglnymi przedziaami tylko dla dwch przedziaw (spord A., B.,
C.), popeni bd w trzecim i konsekwentnie doprowadzi rozwizanie do koca
albo
- zdajcy rozpatrzy cztery przypadki, poprawnie rozwie nierwnoci i wyznaczy czci
wsplne otrzymanych wynikw z poszczeglnymi przedziaami tylko w dwch
przypadkach (spord I., III., IV.) , popeni bd w trzecim przypadku oraz stwierdzi,
e przypadek II. jest niemoliwy, i konsekwentnie doprowadzi rozwizanie do koca.
Rozwizanie pene ............................................................................................................. 4 pkt
Zdajcy zapisze odpowied:
(
11
, 7 1,
3
e x .

4
Uwaga:
We wszystkich rozwaanych przypadkach zdajcy moe rozpatrywa obie nierwnoci
nieostre (przedziay obustronnie domknite). Jeeli natomiast rozway wszystkie nierwnoci
ostre (przedziay otwarte), to przyznajemy za cae zadanie o 1 punkt mniej, ni gdyby
wyrni wszystkie przedziay poprawnie.

III sposb rozwizania (graficzne)
Rysujemy wykresy funkcji ( ) 2 5 | 4 | f x x x = + i ( ) 2 2 g x x = + .
Wyrniamy na osi liczbowej przedziay: ( ) , 4 ,
5
4,
2
|
|
.
,
5
,
2
|
+
|
.
.
Zapisujemy wzr funkcji f w poszczeglnych przedziaach bez wartoci bezwzgldnej, np.

( )
( ) 9 dla , 4
5
3 1 dla 4,
2
5
9 dla ,
2
x x
f x x x
x x
+ e
|
= + e
|
.
|
e +
|
.

Rysujemy wykresy funkcji f i g:

-9 -8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5 6 7 8 9
-8
-6
-4
-2
2
4
6
8
10
12
14
16
18
x
y
y = g(x)
y = f(x)

Odczytujemy odcite punktw przecicia wykresw funkcji f i g: 7 x = , 1 x = ,
11
3
= x ,
sprawdzamy, czy speniaj one rwnanie 2 5 4 2 2 x x x + = , a nastpnie podajemy te
wszystkie argumenty, dla ktrych
( ) ( ) f x g x s :
(
11
, 7 1,
3
e x .

Schemat oceniania
Rozwizanie, w ktrym postp jest niewielki, ale konieczny na drodze do penego
rozwizania ....................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy wyrni na osi liczbowej przedziay: ( ) , 4 ,
5
4,
2
|
|
.
,
5
,
2
|
+
|
.
.


5
Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp ................................................................... 2 pkt
Zdajcy zapisze wzr funkcji f w poszczeglnych przedziaach, np.:
A. dla ( ) , 4 xe mamy ( ) 9 f x x = + ,
B. dla
5
4,
2
x
|
e
|
.
mamy ( ) 3 1 f x x = + ,
C. dla )
5
,
2
e + x mamy ( ) 9 f x x = ,
lub
( )
( )
)
)
5
2
5
2
9 dla , 4
3 1 dla 4,
9 dla , .
x x
f x x x
x x
+ e
= + e
e +

Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania .................................................................. 3 pkt
Zdajcy narysuje wykres funkcji f i prost o rwnaniu 2 2 y x = + .
Rozwizanie pene ........................................................................................................... 4 pkt
Zdajcy zapisze odpowied:
(
11
, 7 1,
3
e x .

Zadanie 2. (04)
Trapez rwnoramienny ABCD o podstawach AB i CD jest opisany na okrgu o promieniu r.
Wyka, e
2
4 . = r AB CD

I sposb rozwizania
Sporzdzamy rysunek i wprowadzamy oznaczenia: a AB = , b CD = , AD c = , r promie
okrgu wpisanego w trapez, h wysoko trapezu.

Poniewa trapez jest rwnoramienny i opisany na okrgu, wic
2
b a
AE

= , r h 2 = oraz c b a 2 = + , czyli
2
b a
c
+
= .
Rozumowanie i argumentacja Przeprowadzenie dowodu geometrycznego (V.7.c)
r
r
A B
C D
O
E
a
b
c
c
h

6
Z twierdzenia Pitagorasa dla trjkta AEDotrzymujemy
( )
2
2 2
2
2 |
.
|
\
|
+ =
b a
r c , skd
2
2 2
2
4 |
.
|
\
|
=
b a
c r .
Podstawiajc
2
b a
c
+
= otrzymujemy
2 2
2
2 2
4 |
.
|
\
|
|
.
|
\
| +
=
b a b a
r ,
4
2 2
4
2 2 2 2
2
b ab a b ab a
r
+ + +
= ,
4
4
4
2
ab
r = ,
ab r =
2
4 .
To koczy dowd.

Schemat oceniania I sposobu rozwizania
rozwizania ....................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy
- wyznaczy dugo odcinka AE :
2
b a
AE

=
albo
-
wyznaczy dugo ramienia trapezu:

2
b a
c
+
= .

Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp .................................................................... 2 pkt
Zdajcy wyznaczy dugo odcinka AE i dugo ramienia trapezu:
2
b a
AE

= ,
2
b a
c
+
= .

Zdajcy wykorzysta twierdzenia Pitagorasa w trjkcie AED i zapisanie:
2
2 2
2
4 |
.
|
\
|
=
b a
c r .
Rozwizanie pene .............................................................................................................. 4 pkt
Zdajcy wykae tez twierdzenia: ab r =
2
4 .


7
II sposb rozwizania
Sporzdzamy rysunek i wprowadzamy oznaczenia jak na rysunku

Poniewa w trapez jest wpisany okrg, wic rodek tego okrgu znajduje si na przeciciu
dwusiecznych ktw trapezu. Z wasnoci ktw naprzemianlegych i przylegych wynika, e
= + 180 2 2 | o , czyli = + 90 | o .
Std
90 | o = .
Wnioskujemy std, e trjkty prostoktne AEO i CFO s podobne. Zatem
OE FC
AE FO
= , czyli
1
2
1
2
b r
a r
= (lub
1
2
tg
r
a
o = ,
1
2
tg
r
b
| = i
1
tg
tg
o
|
= ).
Std
2
1
4
r ab = , czyli ab r =
2
4 .
Schemat oceniania II sposobu rozwizania
rozwizania ...................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy zapisze zaleno = + 90 | o .
Rozwizanie, w ktrym jest istotny postp ................................................................... 2 pkt
Zdajcy
- uzasadni, e trjkty AEO i CFO s podobne i zapisze, e
OE FC
AE FO
=
albo
-
wyznaczy tg
1
2
r
a
o = oraz tg
1
2
r
b
| = .

Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania .................................................................. 3 pkt
Zdajcy
- zapisze proporcj
1
2
1
2
b r
a r
=
albo
- wykorzysta rwnoci
1
tg
tg
|
o
= i zapisze
1
2
1
tg
r
b o
= .
2
4 .

F
A B
C
D
O
c
c

2
E
r
r
1
2
a
1
2
b

8

III sposb rozwizania
Sporzdzamy rysunek i wprowadzamy oznaczenia.

Z twierdzenia o odcinkach stycznych i wasnoci trapezu rwnoramiennego wynika, e
1
2
BM KB a = = oraz
1
2
CM LC b = = .
Poniewa w trapez jest wpisany okrg, wic rodek okrgu znajduje si na przeciciu
dwusiecznych ktw wewntrznych trapezu. Z wasnoci ktw trapezu:
= + 180 2 2 | o , czyli = + 90 | o .
Std wynika, e trjkt BCO jest prostoktny. Wysoko OM tego trjkta jest redni
geometryczn dugoci odcinkw BM i CM , czyli
2
1 1
2 2
r a b = , czyli
2
4r a b = ,
co koczy dowd.

Schemat oceniania III sposobu rozwizania
rozwizania ....................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy
- zapisze, e trjkt BCO jest prostoktny
albo
- zapisanie, e
1
2
BM KB a = = oraz
1
2
CM LC b = = .
Zdajcy zapisze, e trjkt BCO jest prostoktny oraz e
1
2
BM a = oraz
1
2
CM b = .
Uwaga
Jeeli zdajcy zapisze np.
2
OM BM CM = i narysuje odcinek OM (lub zapisze, e jest to
koniec promienia okrgu poprowadzonego do punktu stycznoci okrgu i ramienia trapezu),
ale nie zapisze, e
1
2
BM a = lub
1
2
CM b = (nie wykorzystuje twierdzenia o rwnoci
odcinkw stycznych), to otrzymuje 2 punkty.
A B
C D
O
L
r
K
r
r
M
1
2
b
1
2
b
1
2
a
1
2
a


9
Zdajcy
- wykorzysta twierdzenie o wysokoci trjkta prostoktnego opuszczonej na
przeciwprostoktn, i zapisze, np. e OM BM CM =
albo
- wykorzysta podobiestwo trjktw OMB i OMC i zapisze
1
2
1
2
b r
a r
= .
2
4 .

Zadanie 3. (03)
Oblicz, ile jest liczb naturalnych szeciocyfrowych, w zapisie ktrych wystpuje dokadnie
trzy razy cyfra 0 i dokadnie raz wystpuje cyfra 5.

I sposb rozwizania
Wybieramy z piciu miejsc trzy miejsca, na ktrych wstawiamy cyfr 0, nastpnie wybieramy
jedno z trzech miejsc dla cyfry 5, a na pozostaych dwch miejscach rozmieszczamy cyfry
rne od 0 i rne od 5.
2
5
3 8 30 64 1920
3
| |
= =
|
\ .
.

Zdajcy wybierze trzy miejsca z piciu dla cyfry 0, wybierze jedno z trzech miejsc dla
cyfry 5 i rozmieci na pozostaych dwch miejscach cyfry rne od 0 i od 5.
Rozwizanie pene ............................................................................................................ 3 pkt
Zdajcy obliczy, ile jest liczb szeciocyfrowych, w zapisie ktrych cyfra 0 wystpuje
dokadnie trzy razy i tylko raz wystpuje cyfra 5: 1920.
Uwaga
Jeeli zdajcy uzyska wynik kocowy, ale traktuje to jak jeden z kilku przypadkw, to
otrzymuje za rozwizanie co najwyej 2 punkty.
Uycie i tworzenie strategii Wykorzystanie wzorw na liczb permutacji, kombinacji
i wariacji do zliczania obiektw w sytuacjach
kombinatorycznych (IV.10.R)

10

II sposb rozwizania
Rozrniamy dwa przypadki:
1. cyfra 5 znajduje si na pierwszym miejscu (jest cyfr setek tysicy)
albo
2. cyfra 5 nie znajduje si na pierwszym miejscu.
W pierwszym przypadku wybieramy trzy miejsca (spord piciu), na ktrych umieszczamy
cyfr 0, a na pozostaych dwch miejscach rozmieszczamy cyfry rne od 0 i rne od 5.
Takich liczb szeciocyfrowych jest
2
5
1 8 640
3
| |
=
|
\ .
.
W drugim przypadku na pierwszym miejscu umieszczamy cyfr rn od 0 i rn od 5
(mamy 8 takich moliwoci), nastpnie wybieramy miejsce w ktrym wstawimy cyfr 5
(mamy 5 moliwoci), a nastpnie z pozostaych czterech miejsc wybieramy trzy, w ktrych
wstawiamy cyfr 0 (moemy to zrobi na 4 sposoby), na pozostaym miejscu umieszczamy
cyfr rn od 0 i rn od 5 ( moemy to zrobi na 8 sposobw).
Zatem w tym przypadku mamy 8 5 4 8 1280 = takich liczb.
Mamy wic
2
5
1 8 8 5 4 8 640 1280 1920
3
| |
+ = + =
|
\ .
liczb szeciocyfrowych speniajcych
warunki zadania.
Uwaga
W drugim przypadku moemy take przeprowadzi inne rozumowanie:
spord miejsc od drugiego do szstego wybieramy cztery, na ktrych umieszczamy cyfr 5
i trzy cyfry 0 (mamy 5 4 takich moliwoci), nastpnie na pozostaych dwch miejscach
rozmieszczamy cyfry rne od 0 i rne od 5 (mamy
2
8 takich moliwoci).
Tak wic w tym przypadku mamy
2
5 4 8 1280 = takich liczb.

Zdajcy
- zapisze, e jest
2
5
1 8
3
| |

|
\ .
liczb szeciocyfrowych, w zapisie ktrych pierwsz cyfr jest 5
i cyfra 0 wystpuje dokadnie trzy razy
albo
- zapisze, e jest 8 5 4 8 liczb szeciocyfrowych, w zapisie ktrych pierwsz cyfr nie
jest 5 i cyfra 0 wystpuje dokadnie trzy razy.
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania .................................................................... 2 pkt
Zdajcy zapisze, e jest
2
5
1 8
3
| |

|
\ .
liczb szeciocyfrowych, w zapisie ktrych pierwsz cyfr
jest 5, cyfra 0 wystpuje dokadnie trzy razy oraz e jest 8 5 4 8 liczb szeciocyfrowych,
w zapisie ktrych pierwsz cyfr nie jest 5 i cyfra 0 wystpuje dokadnie trzy razy.

11
Zdajcy zapisze, e jest 1920 liczb szeciocyfrowych, w zapisie ktrych cyfra 0 wystpuje
dokadnie trzy razy i cyfra 5 wystpuje tylko raz.
Uwaga

Wybieramy cztery miejsca, na ktrych wstawiamy cyfr 5 i trzy cyfry 0, na pozostaych
miejscach rozmieszczamy cyfry rne od 0 i rne od 5.
Jest
2
6
4 8 3840
4
| |
=
|
\ .
takich cigw szeciowyrazowych.
Wrd nich znajduj si te, w ktrych cyfra 0 znajduje si na pierwszym miejscu. Jest ich
2
5
3 8 1920
3
| |
=
|
\ .
.
Std wynika, e liczb szeciocyfrowych speniajcych warunki zadania jest
2 2
6 5
4 8 3 8 3840 1920 1920
4 3
| | | |
= =
| |
\ . \ .
.
Zdajcy
- zapisze liczb cigw szeciowyrazowych, w zapisie ktrych tylko jeden raz wystpuje
cyfra 5, a cyfra 0 pojawia si dokadnie trzy razy:
2
6
4 8
4
| |

|
\ .

albo
- zapisze liczb cigw szeciowyrazowych, w zapisie ktrych pierwsz cyfr jest 0:
2
5
3 8
3
| |

|
\ .
.
Zdajcy zapisze, e jest
2
6
4 8
4
| |

|
\ .
cigw szeciowyrazowych, w zapisie ktrych tylko jeden
raz wystpuje cyfra 5, a cyfra 0 pojawia si dokadnie trzy razy, w tym
2
5
3 8
3
| |

|
\ .
takich
cigw, w zapisie ktrych pierwsz cyfr jest 0.
Zdajcy obliczy, ile jest liczb szeciocyfrowych, w zapisie ktrych cyfra 0 wystpuje
dokadnie trzy razy i tylko raz wystpuje cyfra 5: 1920.
Uwaga


12
Zadanie 4. (04)
Rozwi rwnanie cos 2 cos 1 0 x x + + = dla 0, 2 xe t .

Rozwizanie (I sposb)
Poniewa
2
cos 2 2cos 1 x x = , wic rwnanie cos 2 cos 1 0 x x + + = jest rwnowane
rwnaniu
2
2cos cos 0 x x + = ,
czyli rwnaniu ( ) cos 2cos 1 0 x x + = . To rwnanie jest rwnowane alternatywie rwna
cos 0 x = lub
1
cos
2
x = .
W przedziale 0, 2t rwnanie cos 0 x = ma dwa rozwizania:
2
x
t
= lub
3
2
x t = .
Rwnanie
1
cos
2
x = ma w przedziale 0, 2t dwa rozwizania:
2
3
x t = lub
4
3
x t = .
Zapisujemy odpowied: rwnanie cos 2 cos 1 0 x x + + = w przedziale 0, 2t ma cztery
rozwizania:
2
x
t
= ,
2
3
x t = ,
4
3
x t = ,
3
2
x t = .

rozwizania ....................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy zapisze rwnanie w zalenoci od jednej funkcji trygonometrycznej tego samego
argumentu, np.
2
2cos cos 0 x x + = i na tym zakoczy.
Zdajcy
- zapisze alternatyw cos 0 x = lub
1
cos
2
x =
albo
- wprowadzi pomocnicz niewiadom, np. cos t x = i zapisze, e 0 t = lub
1
2
t = i na tym
zakoczy lub dalej popeni bdy.
Rozwizanie prawie pene ................................................................................................ 3 pkt
Zdajcy
- rozwie rwnanie cos 0 x = w przedziale 0, 2t :
2
x
t
= lub
3
2
x t =
albo
- rozwie rwnanie
1
cos
2
x = w przedziale 0, 2t :
2
3
x t = lub
4
3
x t = .
Uycie i tworzenie strategii Rozwizanie rwnania trygonometrycznego (IV.6.e.R)

13
Rozwizanie pene ........................................................................................................... 4 pkt
Zdajcy zapisze rozwizania obu rwna w przedziale 0, 2t :
cos 0 x = dla
2
x
t
= lub
3
2
x t = (albo 90 x = lub 270 x = ),
1
cos
2
x = dla
2

3
x t = lub
4
3
x t = (albo 120 x = lub 240 x = ).
Uwagi
1. Nie wymagamy, aby zdajcy zapisa warunek np. 1 , 1 e t , o ile z rozwizania
wynika, e zdajcy uwzgldnia ten warunek.
2. Jeeli zdajcy podaje oglne rozwizanie rwnania trygonometrycznego: cos 0 x = dla
2
x k
t
t = + , gdzie k jest liczb cakowit,
1
cos
2
x = dla
2
2
3
x k t t = + , gdzie k jest
liczb cakowit lub
4
2
3
x k t t = + , gdzie k jest liczb cakowit, to otrzymuje 3 punkty.
3. Jeeli zdajcy dzieli stronami rwnanie
2
2cos cos 0 x x + = przez cos x bez
rozpatrzenia dwch przypadkw i poprawnie rozwie rwnanie 2cos 1 0 x + = ,
to otrzymuje za cae rozwizanie 2 punkty.

Rozwizanie (II sposb)
Rwnanie moemy zapisa w postaci rwnowanej
cos 2 cos 1 x x = .
Rozpatrujemy dwie funkcje ( ) cos 2 f x x = oraz ( ) cos 1 g x x = i rysujemy ich wykres
(wystarczy ograniczy si do przedziau 0, 2t )
/6 /3 /2 2/3 5/6 7/6 4/3 3/2 5/3 11/6 2
-2
-1
1
x
y
y = f (x)
y = g (x)

Odczytujemy rozwizania rwnania:
2
x
t
= ,
2
3
x
t
= ,
4
3
x
t
= ,
3
2
x
t
= .
rozwizania ...................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy zapisze rwnanie w postaci rwnowanej, np. cos 2 cos 1 x x = , wprowadzi
dwie funkcje ( ) cos 2 f x x = oraz ( ) cos 1 g x x = i narysuje wykres jednej z tych
funkcji.
Zdajcy zapisze rwnanie w postaci rwnowanej, np. cos 2 cos 1 x x = , wprowadzi
dwie funkcje ( ) cos 2 f x x = oraz ( ) cos 1 g x x = i narysuje wykresy obu funkcji.

14
Zdajcy zapisze rozwizania obu rwna w przedziale 0, 2t :
cos 0 x = dla
2
x
t
= lub
3
2
x t = (albo 90 x = lub 270 x = ),
1
cos
2
x = dla
2

3
x t = lub
4
3
x t = (albo 120 x = lub 240 x = ).
Uwaga
Jeeli zdajcy poda poprawnie trzy spord rozwiza (bdnie odczyta czwarte rozwizanie,
to otrzymuje 3 punkty, jeli natomiast odczyta co najwyej dwa rozwizania, to otrzymuje
2 punkty.

Zadanie 5. (05)
Cig liczbowy ( ) , , a b c jest arytmetyczny i 33 a b c + + = , natomiast cig ( ) 1, 5, 19 a b c + +
jest geometryczny. Oblicz a , b , c .

I sposb rozwizania
Zapisujemy ukad rwna:
( ) ( )( )
2
33
2
5 1 19
a b c
a c b
b a c
+ + =
+ =
+ = +

Podstawiamy do pierwszego rwnania, w miejsce a c + wyraenie 2b i otrzymujemy
rwnanie 3 33 b = , skd 11 b = . Ukad rwna przyjmuje zatem posta:
( )( )
2
11
22
16 1 19
b
a c
a c
+ =
= +

Rwnania drugie i trzecie tworz ukad z dwiema niewiadomymi, ktry rozwiemy,
podstawiajc wyraenie 22 a w miejsce niewiadomej c w rwnaniu trzecim. Otrzymujemy
zatem rwnanie kwadratowe z niewiadom a:
2
42 297 0 a a + = .
Zatem 33 a = lub 9 a = .

Jeeli 33 a = , to 11 c = i oczywicie 11 b = .
Otrzymujemy zatem cig arytmetyczny ( ) 33, 11, 11 , a po odpowiednich przeksztaceniach
cig geometryczny ( ) 32, 16, 8 .
Jeeli za 9 a = , to 13 c = i 11 b = . Otrzymujemy teraz cig arytmetyczny ( ) 9, 11, 13 , a po
wykonaniu odpowiednich przeksztace cig geometryczny ( ) 8, 16, 32 .
Szukanymi liczbami s zatem: 33 a = , 11 b = , 11 c = lub 9 a = , 11 b = , 13 c = .
Modelowanie matematyczne Wykorzystanie wasnoci cigu geometrycznego oraz
wasnoci cigu arytmetycznego (III.5)

15
Rozwizanie, w ktrym postp jest wprawdzie niewielki, ale konieczny do penego
rozwizania zadania ......................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy wykorzysta wasnoci cigu arytmetycznego (geometrycznego) i zapisze
odpowiednie rwnanie, np. 2b a c = + albo ( ) ( )( )
2
5 1 19 b a c + = + i na tym zakoczy lub
dalej popeni bdy.
Zdajcy wykorzysta wasnoci obu cigw (arytmetycznego i geometrycznego) i zapisze
ukad rwna umoliwiajcy obliczenie liczb a, b, c, np.
( ) ( )( )
2
33
2
5 1 19
a b c
a c b
b a c
+ + =
+ =
+ = +

i na tym zakoczy lub dalej popeni bdy.
Zdajcy przeksztaci ukad rwna do rwnania kwadratowego z niewiadom a lub c, np.
2
42 297 0 a a + = lub
2
2 143 0 = c c
poprawnoci rozwizania (np. bdy rachunkowe) ....................................................... 4 pkt
Zdajcy
- poprawne rozwie rwnanie kwadratowe, odrzuci jedno z rozwiza i poprawnie wyznaczy
drug trjk liczb
albo
- przeksztaci ukad rwna z jedn niewiadom do rwnania kwadratowego z bdem
rachunkowym, np. bd w redukcji wyrazw podobnych lub w przepisywaniu i konsekwentne
doprowadzi rozwizanie do koca (o ile otrzymane rwnanie kwadratowe ma dwa pierwiastki
rzeczywiste).
Zdajcy wyznaczy szukane liczby: 33 a = , 11 b = , 11 c = lub 9 a = , 11 b = , 13 c = .
Uwagi
1. Jeeli zdajcy stosuje wasnoci cigu arytmetycznego przy rozwaaniu cigu
geometrycznego (lub odwrotnie), to za cae rozwizanie otrzymuje 0 punktw.
2. Jeeli zdajcy zapisze odpowied w postaci, z ktrej nie mona jednoznacznie
stwierdzi, e s dwie trjki szukanych liczb, np. zapisze: 33 a = lub 9 a = , 11 b = ,
11 c = lub 13 c = , to otrzymuje 4 punkty.

II sposb rozwizania
Oznaczamy: przez a pierwszy wyraz cigu arytmetycznego, a przez r rnic tego cigu.
Wwczas , 2 . b a r c a r = + = + Z wasnoci cigu arytmetycznego i z treci zadania
otrzymujemy rwnanie ( ) ( 2 ) 33 a a r a r + + + + = i std 11 a r + = . Zatem cig arytmetyczny
moemy zapisa nastpujco: ( ) 11 , 11, 11 r r + . Cig ( ) 1, 5, 19 a b c + + , a wic cig
( ) 10 , 16, 30 + r r jest geometryczny, wic moemy zapisa rwnanie, np.

16
( )( )
2
16 10 30 = + r r .
Po przeksztaceniach i uporzdkowaniu otrzymujemy rwnanie kwadratowe
2
20 44 0 r r + = .
Rozwizaniami tego rwnania s: 2 r = lub 22 r = . Nastpnie obliczamy a, b, c.
Szukane liczby to:
9
11
13
a
b
c
=
lub
33
11
11
a
b
c
=
.

Rozwizanie, w ktrym postp jest wprawdzie niewielki, ale konieczny na drodze do
penego rozwizania zadania ............................................................................................ 1 pkt
Zdajcy wprowadzi oznaczenia: a - pierwszy wyraz cigu arytmetycznego, a r rnica
tego cigu oraz wykorzysta definicj cigu arytmetycznego do zapisania odpowiedniego
rwnania, np.
( ) ( 2 ) 33 a a r a r + + + + = lub 11 a r + =
Zdajcy
- wykorzysta wasnoci cigu geometrycznego i zapisze ukad rwna, np.
( ) ( )( )
2
11
5 1 2 19
a r
a r a a r
+ =
+ + = + +

albo
- zapisze wyrazy cigu geometrycznego w zalenoci od r , np. ( ) 10 , 16, 30 r r +
Zdajcy przeksztaci ukad rwna do rwnania z niewiadom r , np.
( ) ( )( )
2
11 5 11 1 11 2 19 r r r r r + + = + + lub
2
20 44 0 r r + =
poprawnoci rozwizania (np. bdy rachunkowe) ......................................................... 4 pkt
Zdajcy
- poprawnie rozwie rwnanie kwadratowe, odrzuci jedno z rozwiza, np. 0 r < i poprawnie
wyznaczy drug trjk liczb
albo
- przeksztaci ukad rwna z jedn niewiadom do rwnania kwadratowego z bdem
rachunkowym, np. bd w redukcji wyrazw podobnych lub w przepisywaniu i konsekwentne
doprowadzi rozwizanie do koca (o ile otrzymane rwnanie kwadratowe ma dwa pierwiastki
rzeczywiste).

17
Zdajcy wyznaczy dwie trjki liczb:
9
11
13
a
b
c
=
lub
33
11
11
a
b
c
=
.
Uwagi
1. Jeeli zdajcy stosuje wasnoci cigu arytmetycznego przy rozwaaniu cigu
geometrycznego (lub odwrotnie), to za cae rozwizanie otrzymuje 0 punktw.
2. Jeeli zdajcy zapisze odpowied w postaci, z ktrej nie mona jednoznacznie
stwierdzi, e s dwie trjki szukanych liczb, np. zapisze: 33 a = lub 9 a = , 11 b = ,
11 c = lub 13 c = , to otrzymuje 4 punkty.

Zadanie 6. (06)
Wyznacz wszystkie wartoci parametru m, dla ktrych rwnanie ( )
2 2
2 1 0 x m x m m + + =
ma dwa rne rozwizania rzeczywiste
1
x ,
2
x speniajce warunek
2 2
1 2 1 2
6 x x m x x s s + .

Rozwizanie
Zapisujemy ukad warunkw:
2 2
1 2 1 2
0
6 x x m x x
A >
s s +

Rozwizujemy nierwno 0 > A , czyli ( ) ( )
2
2
2 1 4 1 0 m m m > (

,
( ) ( )
2
4 1 4 1 0 m m m > ,
1 0 m + > ,
1 m< ,
( ) ,1 me .
Nierwno
2 2
1 2 1 2
6 x x m x x s s + zapisujemy w postaci rwnowanej
( )
2
1 2 1 2 1 2
6 2 x x m x x x x s s + .
Wykorzystujc wzory Vietea, otrzymujemy ukad nierwnoci z niewiadom m:
2
6
1
m m
m
s i
( )
2
2
2 1
6 2
1 1
m
m m
m
| |
s
|
\ .
,
czyli
2
7 0 m m s i
( )
2 2
6 4 2 1 2 2 m m m m m s + + ,
( ) 7 0 m m s i
2
6 2 0 m m + > ,
0, 7 me i
(
) , 3 7 3 7, me + + ,
0, 3 7 3 7, 7 me + .
Uycie i tworzenie strategii
Rozwizanie rwnania kwadratowego z parametrem,
przeprowadzenie dyskusji i wycignicie wnioskw
(IV.3.b.R)

18
Std i z poprzednio warunku otrzymujemy
0, 3 7 me .
Schemat oceniania
Rozwizanie zadania skada si z trzech etapw.
Pierwszy z nich polega na rozwizaniu nierwnoci 0 > A : ( ) ,1 me .
Za poprawne rozwizanie tego etapu zdajcy otrzymuje 1 punkt.
Uwaga
Jeeli zdajcy zapisze 0 A > , to za t cz otrzymuje 0 punktw.
Drugi etap polega na rozwizaniu nierwnoci
2 2
1 2 1 2
6 x x m x x s s + . Za t cz rozwizania
zdajcy otrzymuje 4 punkty.
Podzia punktw za drugi etap rozwizania:
Za rozwizanie nierwnoci
1 2
6 x x m s : 0, 7 me zdajcy otrzymuje 1 punkt.
Za rozwizanie nierwnoci
2 2
1 2
6m x x s + zdajcy otrzymuje 3 punkty. Przy czym w tej
czci:
1 punkt zdajcy otrzymuje za zapisanie wyraenia
2 2
1 2
x x + w postaci ( )
2
1 2 1 2
2 x x x x + ,
2 punkty zdajcy otrzymuje za zapisanie nierwnoci
2 2
1 2
6m x x s + w postaci
nierwnoci z jedn niewiadom, np.:
( )
2 2
6 4 2 1 2 2 m m m m m s + + ,
3 punkty zdajcy otrzymuje za rozwizanie nierwnoci
2 2
1 2
6m x x s + :

(
) , 3 7 3 7, me + + .
Trzeci etap polega na wyznaczeniu czci wsplnej rozwiza nierwnoci z etapu
pierwszego i drugiego.
Rozwizanie pene (trzeci etap).......................................................................................... 6 pkt
Zdajcy wyznaczy cz wspln zbiorw rozwiza nierwnoci i poda odpowied:
0, 3 7 me .
Uwaga
W przypadku rozwizania z usterkami, za ostatni etap przyznajemy 1 punkt jedynie
wwczas, gdy zdajcy poprawnie wykona etap I i popenia bdy w rozwizaniu nierwnoci
z etapu II albo gdy popenia bdy w etapie I i dobrze rozwie co najmniej jedn nierwno
z etapu II.

Zadanie 7. (04)
Prosta o rwnaniu 3 4 36 0 x y = przecina okrg o rodku ( ) 3,12 S = w punktach A i B.
Dugo odcinka AB jest rwna 40. Wyznacz rwnanie tego okrgu.
Uycie i tworzenie strategii Wyznaczenie rwnania okrgu (IV.8.e.g.c.R)

19
I sposb rozwizania
Odlego rodka S okrgu od prostej o rwnaniu 3 4 36 0 x y = jest rwna
( )
2
2
3 3 4 12 36 75
15
5
3 4

= =
+
.
Jest to te dugo odcinka SC, gdzie C jest rodkiem ciciwy AB. Poniewa 40 AB = , wic
1
40 20
2
AC = = .
Trjkt ACS jest prostoktny, a jego przeciwprostoktn jest promie r okrgu. Z twierdzenia
Pitagorasa otrzymujemy
2 2 2
AS AC SC = + , czyli
2 2 2
20 15 400 225 625 r = + = + = .
Rwnanie okrgu ma wic posta
( ) ( )
2 2
3 12 625 x y + = .
Uwaga
Zdajcy moe obliczy odlego punktu S od prostej o rwnaniu 3 4 36 0 x y = w inny
sposb, np. wybra na prostej dwa punkty (np. ( ) 12, 0 C = i ( ) 0, 9 D = ), obliczy pole
trjkta CDS (
225
2
CDS
P = ), a std obliczy szukan odlego, czyli wysoko trjkta
opuszczon z wierzchoka S: 15 h = .

rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy
- wykona rysunek, na ktrym zaznaczy rodek ciciwy AB albo zapisze, e rodek ciciwy
AB, rodek okrgu i koniec ciciwy to wierzchoki trjkta prostoktnego,
albo
- wykorzysta wsprzdne rodka okrgu i zapisze rwnanie okrgu w postaci:
( ) ( )
2 2
2
3 12 x y r + = ,
albo
- obliczy poow dugoci ciciwy AB:
1
20
2
AB = ,
albo
- obliczy odlego punktu S od prostej AB i nie interpretuje jej bdnie (np. jako promie
szukanego okrgu) i na tym zakoczy.
Zdajcy obliczy odlego rodka okrgu od prostej o rwnaniu 3 4 36 0 x y = , np.
wykorzystujc wzr na odlego punktu od prostej, obliczajc wysoko trjkta opuszczon
z wierzchoka S na bok zawarty w tej prostej
( )
2
2
3 3 4 12 36
15
3 4

=
+
lub
2
15
CDS
P
CD
= ,
gdzie C i D le na prostej o rwnaniu 3 4 36 0 x y =
oraz

20
- wykona rysunek, na ktrym zaznaczy rodek ciciwy AB
lub
- zapisze, e rodek ciciwy AB, rodek okrgu i koniec ciciwy to wierzchoki
trjkta prostoktnego
lub
( ) ( )
2 2
2
3 12 x y r + =
lub
1
20
2
AB = .
Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania ..................................................................... 3 pkt
Zdajcy zapisze rwnanie wynikajce z twierdzenia Pitagorasa dla trjkta ACS, gdzie C
oznacza rodek ciciwy AB:
2 2 2
20 15 r = + .
Rozwizanie pene .............................................................................................................. 4 pkt
Zdajcy zapisze rwnanie okrgu: ( ) ( )
2 2
3 12 625 x y + = .

II sposb rozwizania
Prosta prostopada do prostej o rwnaniu 3 4 36 0 x y = przechodzca przez rodek
szukanego okrgu jest symetraln ciciwy AB. Jej rwnanie ma posta
( ) ( ) 4 3 3 12 0 x y + = ,
4 3 48 0 x y + = .
rodek D ciciwy AB jest punktem przecicia tej prostej z prost AB. Jego wsprzdne
obliczymy rozwizujc ukad rwna
3 4 36 0
4 3 48 0
x y
x y
=
+ =
,
( )
3
4
3
4
9
4 3 9 48 0
y x
x x
=
+ =
,
3
4
25
4
9
75 0
y x
x
=
,
12
0
x
y
=
,
wic ( ) 12, 0 D = .
Punkty A i B le na okrgu o rodku D i promieniu 20 i na prostej AB. Wsprzdne
punktw A i B obliczymy, rozwizujc ukad rwna
( )
2
2 2
12 20
3 4 36 0
x y
x y
+ =

( )
2
2 2
3
4
12 20
9
x y
y x
+ =

( ) ( )
2 2
2
3
4
3
4
12 9 20
9
x x
y x
+ =

( ) ( )
2 2
9
16
3
4
12 12 400
9
x x
y x
+ =

( )
2
25
16
3
4
12 400
9
x
y x


21
5
4
3
4
12 20
9
x
y x
=

3
4
12 16
9
x
y x
=

3
4
4 28
9
x x
y x
= v =

4 28
12 12
x x
y y
= =
v

= =

Zatem ( ) 4, 12 A = , ( ) 28,12 B = .
Promie szukanego okrgu jest rwny ( ) ( )
2 2
4 3 12 12 625 25 r AS = = + = = .
Std wynika, e szukany okrg ma rwnanie ( ) ( )
2 2
3 12 625 x y + = .

rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy
- wykona rysunek, na ktrym zaznaczy rodek ciciwy AB albo zapisze, e rodek ciciwy
AB, rodek okrgu i koniec ciciwy to wierzchoki trjkta prostoktnego,
albo
( ) ( )
2 2
2
3 12 x y r + = ,
albo
1
20
2
AB = ,
albo
- wyznaczy rwnanie symetralnej ciciwy AB: ( ) ( ) 4 3 3 12 0 x y + = .
Zdajcy obliczy wsprzdne rodka ciciwy AB: ( ) 12, 0 D = .

Pokonanie zasadniczych trudnoci zadania.3 pkt
Zdajcy obliczy wsprzdne jednego z punktw A lub B: ( ) 4, 12 A = , ( ) 28,12 B = .
Zdajcy zapisze rwnanie okrgu: ( ) ( )
2 2
3 12 625 x y + = .


22
Zadanie 8. (04)
Reszta z dzielenia wielomianu ( )
3 2
4 5 23 W x x x x m = + przez dwumian 1 x + jest rwna 20.
Oblicz warto wspczynnika m oraz pierwiastki tego wielomianu.
Wykorzystanie
i interpretowanie reprezentacji
Zastosowanie twierdzenia o reszcie z dzielenia
wielomianu przez dwumian x a i twierdzenia
o pierwiastkach wymiernych wielomianu (II.2.b.c.R)

Rozwizanie
Reszta z dzielenia wielomianu W przez dwumian 1 x + jest rwna ( ) 1 W . Zatem
( ) ( ) ( )
3 2
4 1 5 1 23 1 20 m + = .
Std 6 m = . Wielomian W ma zatem posta ( )
3 2
4 5 23 6 W x x x x = + .
Zauwamy, e ( ) ( )
3 2
3 4 3 5 3 23 3 6 3 36 15 23 2 0 W = + = + = .
Zatem wielomian W jest podzielny przez dwumian 3 x . Wykonujc to dzielenie, otrzymujemy
( )( )
3 2 2
4 5 23 6 3 4 7 2 x x x x x x + = + .
Obliczamy pierwiastki trjmianu
2
4 7 2 x x + :
( )
2
7 4 4 2 81 A = = , 9 A = ,
1
7 9
2
8
x

= = ,
2
7 9 1
8 4
x
+
= = .
W rezultacie wielomian W ma trzy pierwiastki: 2 x = ,
1
4
x = , 3 x = .
Uwaga
Moemy te zauway, e pierwiastkiem wielomianu W jest liczba 2, gdy
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
3 2
2 4 2 5 2 23 2 6 2 16 10 23 3 0 W = + = + + = .
Zatem wielomian W jest podzielny przez dwumian 2 x + . Wykonujc to dzielenie, otrzymujemy:
( )( )
3 2 2
4 5 23 6 2 4 13 3 x x x x x x + = + + .
2
4 13 3 x x + :
( )
2
13 4 4 3 169 48 121 A = = = , 11 A = ,
1
13 11 1
8 4
x

= = ,
2
13 11
3
8
x
+
= = .
1
4
x = , 3 x = .
albo
Moemy zauway, e liczba
1
4
jest pierwiastkiem wielomianu W, gdy
( ) ( ) ( )
3 2
5 3 1 1 1 1 1
4 4 4 4 16 16 4
4 5 23 6 5 6 0 W = + = + = .
Zatem wielomian W jest podzielny przez dwumian
1
4
x . Wykonujc to dzielenie, otrzymujemy:
( )( )
3 2 2
1
4
4 5 23 6 4 4 24 x x x x x x + = .
2
4 4 24 x x :
( ) ( )
2
4 4 4 24 16 16 24 16 25 A = = + = , 4 5 20 A = = ,
1
4 20
2
8
x

= = ,
2
4 20
3
8
x
+
= = .

23
1
4
x = , 3 x = .
Schemat oceniania
rozwizania ........................................................................................................................ 1 pkt
Zdajcy zapisze rwnanie z niewiadom m, np. ( ) ( ) ( )
3 2
4 1 5 1 23 1 20 m + = .
Zdajcy obliczy warto wspczynnika m: 6 m = .
Zdajcy
- poda jeden z pierwiastkw wielomianu, np.: 3, podzieli wielomian przez dwumian
( ) 3 x i otrzyma iloraz
2
4 7 2 x x + lub poda pierwiastek ( ) 2 , podzieli wielomian
przez dwumian ( ) 2 x + i otrzyma iloraz
2
4 13 3 x x + ,
albo
- zapisze wielomian W w postaci iloczynowej, np.: ( ) ( )( )( ) 4 2 3 W x x x x a = + .
Zdajcy wyznaczy wszystkie pierwiastki wielomianu W:
1
2, , 3
4
.

Zadanie 9. (05)
Dany jest trjkt ABC, w ktrym 17 AC = i 10 BC = . Na boku AB ley punkt D taki, e
: 3: 4 AD DB = oraz 10 DC = . Oblicz pole trjkta ABC.

I sposb rozwizania
Poprowadmy wysoko CE trjkta ABC

Niech 3 AD x = , wtedy 4 DB x = . Trjkt DBC jest rwnoramienny, gdy BC DC = , wic
2 DE EB x = = . Stosujc twierdzenia Pitagorasa dla trjktw BEC i AEC, otrzymujemy
( )
2
2 2
2 10 x h + = oraz ( )
2
2 2
5 17 x h + = ,
Uycie i tworzenie strategii Wykorzystanie zwizkw miarowych w figurach paskich
(IV.7)
2x E
10
17
10
2x
C
B
A D

3x
h

24
czyli
2 2 2
4 10 x h + = oraz
2 2 2
25 17 x h + = .
Std otrzymujemy
2 2 2
10 4 h x = oraz
2 2 2 2
25 10 4 17 x x + = .
Rozwizujemy drugie z rwna
2
21 189 x = ,
2
9 x = ,
3 x = .
Zatem
2 2
10 4 3 100 36 8 h = = = .
Pole trjkta ABC jest rwne
1 1 1
7 21 8 84
2 2 2
ABC
P AB h x h = = = = .
Uwaga
Po obliczeniu x mamy ju dugoci wszystkich bokw trjkta, wic jego pole moemy
rwnie obliczy ze wzoru Herona. Wtedy mamy

10 17 21
24
2
p
+ +
= = , 24 10 14 p a = = , 24 17 7 p b = = , 24 21 3 p c = = .

( )( )( ) 24 14 7 3 84
ABC
P p p a p b p c = = = .


25
II sposb rozwizania
Poprowadmy wysoko CE trjkta ABC i oznaczmy niech ABC | = .

Niech 3 AD x = , wtedy 4 DB x = . Trjkt DBC jest rwnoramienny, gdy BC DC = , wic
2 DE EB x = = . Z trjkta prostoktnego EBC obliczamy
2
cos
10 5
x x
| = = .
Z twierdzenia cosinusw dla trjkta ABC otrzymujemy
( )
2
2 2
17 7 10 2 7 10 cos x x | = + .
Zatem
2
289 49 100 2 7 10
5
x
x x = + ,
czyli
2 2
189 49 28 x x = ,
2
189 21x = ,
2
9 x = ,
3 x = .
Zatem
2 2
10 4 3 100 36 8 h = = = .
1 1 1
7 21 8 84
2 2 2
ABC
P AB h x h = = = = .

Uwaga

10 17 21
24
2
p
+ +
= = , 24 10 14 p a = = , 24 17 7 p b = = , 24 21 3 p c = = .

( )( )( ) 24 14 7 3 84
ABC
P p p a p b p c = = = .

17
10
10
2x 2x
C
B
A D
|
E 3x
h

26
Oznaczmy ABC | = .

Niech 3 AD x = , wtedy 4 DB x = . Z twierdzenia cosinusw dla trjktw ABC i DBC
otrzymujemy
( )
2
2 2
17 7 10 2 7 10 cos x x | = + oraz ( )
2
2 2
10 4 10 2 4 10 cos x x | = + ,
czyli
2
289 49 100 140 cos x x | = + oraz
2
100 16 100 80 cos x x | = + .
Z drugiego rwnania obliczamy
2
16
cos
80 5
x x
x
| = = .
Std i z pierwszego rwnania dostajemy
2
189 49 140
5
x
x x = ,
2
189 21x = ,
2
9 x = ,
3 x = .
Zatem
2 2
10 4 3 100 36 8 h = = = .
1 1 1
7 21 8 84
2 2 2
ABC
P AB h x h = = = = .

Uwaga
10 17 21
24
2
p
+ +
= = , 24 10 14 p a = = , 24 17 7 p b = = , 24 21 3 p c = = .
( )( )( ) 24 14 7 3 84
ABC
P p p a p b p c = = = .

Schemat oceniania I, II i III sposobu rozwizania
rozwizania ......................................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy zapisze stosunek dugoci odcinkw AD i DB, np.: 3 AD x = , 4 DB x = .
17
10
10
4x
C
B
A D

3x
|

27
Zdajcy zapisze ukad rwna pozwalajcy obliczy wprowadzon niewiadom, np.:
- ( )
2
2 2
2 10 x h + = oraz ( )
2
2 2
5 17 x h + = ,
albo
- cos
5
x
| = oraz ( )
2
2 2
17 7 10 2 7 10 cos x x | = + ,
albo
- ( )
2
2 2
17 7 10 2 7 10 cos x x | = + oraz ( )
2
2 2
10 4 10 2 4 10 cos x x | = + .
Zdajcy obliczy x albo h: 3 x = , 8 h = .
Rozwizanie zadania do koca lecz z usterkami, ktre jednak nie przekrelaj
poprawnoci rozwizania (np. bdy rachunkowe) ........................................................ 4 pkt
Zdajcy obliczy x oraz wysoko trjkta z bdem rachunkowym i konsekwentnie do tego
bdu obliczy pole trjkta ABC.
Zdajcy obliczy pole trjkta ABC: 84
ABC
P = .

Zadanie 10. (04)
W ostrosupie ABCS podstawa ABC jest trjktem rwnobocznym o boku dugoci a.
Krawd AS jest prostopada do paszczyzny podstawy. Odlego wierzchoka A od ciany
BCS jest rwna d. Wyznacz objto tego ostrosupa.

I sposb rozwizania

Uycie i tworzenie strategii Wyznaczanie zwizkw miarowych w ostrosupie
(IV.9.a.b)
S
A
B
C
D
E
h
d
a
a
a
o

28
Zaznaczamy na rysunku odcinek AE , dugo tego odcinka jest odlegoci wierzchoka A od
ciany BCS i jednoczenie wysokoci trjkta prostoktnego DAS, gdzie D jest rodkiem
krawdzi BC danego ostrosupa. Zatem AE d = .
Ponadto w trjkcie DAS wprowadzamy oznaczenia:
o miara kta ADS i h AS = wysoko ostrosupa ABCS.
Z trjktw prostoktnych DAS i AED, otrzymujemy sin
AS AE
SD AD
o = = .
Poniewa
3
2
a
AD = , to
2 2
sin
3 3
4 2
h d
a
h a
o = =
+
.
Przeksztacamy rwno
2 2
3 3
4 2
h d
a
h a
=
+
i wyznaczamy wysoko ostrosupa h.
Otrzymujemy kolejno:
2 2
2 2
3
4 3
h d
a
h a
=
+

2 2
2 2 2
4 3 3
h d
h a a
=
+

2 2
2
2 2
3
3 4
a d
h
a d
=

czyli
2 2
3
3 4
ad
h
a d
=
.
Wyznaczamy objto ostrosupa ABCS:
2 2 3
2 2 2 2
1 3 3 3
3 4 12
3 4 4 3 4
a a ad a d
V h
a d a d
= = =

.

Uwaga
Rwno
2 2
3 3
4 2
h d
a
h a
=
+
moemy rwnie otrzyma, korzystajc z podobiestwa
trjktw DAS i . AED

rozwizania zadania .......................................................................................................... 1 pkt
Zdajcy zaznaczy na rysunku odcinek o dugoci d prostopady do paszczyzny BCS.
Zdajcy zapisze rwno, z ktrej mona wyznaczy h w zalenoci od a i d, np.:
2 2
3 3
4 2
h d
a
h a
=
+
.

29
Zdajcy wyznaczy wysoko h ostrosupa:
2 2
3
3 4
ad
h
a d
=
.
Zdajcy wyznaczy objto V ostrosupa:
3
2 2
4 3 4
a d
V
a d
=
.

II sposb rozwizania

Zaznaczamy na rysunku odcinek AE , dugo tego odcinka jest odlegoci wierzchoka A od
ciany BCS i jednoczenie wysokoci ostrosupa ABCS o podstawie BSC.
Zatem objto V ostrosupa ABCS jest rwna:
1
3
BSC
V P d = .
Obliczmy
BSC
P pole trjkta BSC:
1
2
BSC
P a SD = .
Wprowadzamy oznaczenie: o miara kta ADS i z trjktw prostoktnych DAS i ' AA D,
otrzymujemy:
3
2
cos
a
AD
SD SD
o = = i sin
3
2
AE
d
AD a
o = = .
Z jedynki trygonometrycznej obliczamy SD :
2 2
3
2
1
3
2
a
d
SD a
| | | |
| |
| | + =
| |
| |
\ . \ .
.
2 2
2 2
3 4
1
3
4
a d
a
SD
=
S
A
B
C
D
E
h
d
a
a
a
o

30
2 2 2
2 2
3 3 4
3
4
a a d
a
SD

=

2
2 2
3
2 3 4
a
SD
a d
=

Wyznaczamy objto ostrosupa ABCS:
2 3
2 2 2 2
1 1 3
3 2
2 3 4 4 3 4
a a d
V a d
a d a d
= =

.

Zdajcy zapisze rwno, z ktrej mona wyznaczy dugo odcinka SD, np.:
2 2
3
2
1
3
2
a
d
SD a
| | | |
| |
| | + =
| |
| |
\ . \ .
.
Zdajcy wyznaczy dugo odcinka SD:
2
2 2
3
2 3 4
a
SD
a d
=
.
Zdajcy wyznaczy objto ostrosupa:
3
2 2
4 3 4
a d
V
a d
=
.


31

Paszczyzny ABC i ABS s prostopade, trjkt ABC jest rwnoboczny, wic jego wysoko
3
2
a
CF = jest jednoczenie wysokoci ostrosupa opuszczon na paszczyzn podstawy
ABS. Zatem
(1)
1 1 1 3
3 3 2 2
ABS
a
V P CF ah = = .
Z twierdzenia Pitagorasa dla trjkta ADS otrzymujemy
2 2 2
DS AD AS = + ,
2
2 2
3
2
a
m h
| |
= +
|
|
\ .
.
Std
2
2 2 2 2 2
3 3 1
3 4
2 4 2
a
m h a h a h
| |
= + = + = +
|
|
\ .
.
Odcinek AE jest wysokoci ostrosupa opuszczon na podstaw BCS, wic

1 1 1
3 3 2
BCS
V P DS am d = = ,
(2)
2 2
1 1 1
3 4
3 2 2
V a a h d = + .
Porwnujc prawe strony (1) i (2) otrzymujemy
2 2
1 1 3 1 1 1
3 4
3 2 2 3 2 2
a
ah a a h d = + .
Std
2 2
3 3 4 ah d a h = + ,
( )
2 2 2 2 2
3 3 4 a h d a h = + ,
2 2 2 2 2 2
3 3 4 a h a d d h = + ,
2 2 2 2 2 2
3 4 3 a h d h a d = ,
( )
2 2 2 2 2
3 4 3 h a d a d = ,
A
B
C
S
D
E
h
d
a
a
a
m
F

32
2 2
2
2 2
3
3 4
a d
h
a d
=
,
2 2
3
3 4
ad
h
a d
=
.
Objto ostrosupa jest zatem rwna
2 3
2 2 2 2
1 1 3 3
3 3 4
3 4 4 3 4
ABC
a ad a d
V P h
a d a d
= = =

.

Zdajcy zapisze rwno (wynikajc z wyraenia objtoci ostrosupa na dwa sposoby),
z ktrej mona wyznaczy h w zalenoci od a i d, np.:
2
1 3 1
3 4 3 2
a a m
h d
= , gdzie
2
2
3
2
a
m h
| |
= +
|
|
\ .
.
Zdajcy wyznaczy wysoko h ostrosupa:
2 2
3
3 4
ad
h
a d
=
.
Zdajcy wyznaczy objto ostrosupa:
3
2 2
4 3 4
a d
V
a d
=
.

Zadanie 11. (04)
Rzucamy cztery razy symetryczn szecienn kostk do gry. Oblicz prawdopodobiestwo
zdarzenia polegajcego na tym, e iloczyn liczb oczek otrzymanych we wszystkich czterech
rzutach bdzie rwny 60 .

Rozwizanie
Zdarzeniem elementarnym w tym dowiadczeniu jest kady cig czteroelementowy, ktrego
wyrazami s liczby ze zbioru { } 1, 2, 3, 4, 5, 6 . Jest to model klasyczny. Wszystkich
zdarze elementarnych tego dowiadczenia jest
4
6 .
Modelowanie matematyczne Stosowanie twierdzenia znanego jako klasyczna definicja
prawdopodobiestwa do obliczania prawdopodobiestw
zdarze (III.10.b.d)

33
Zauwamy, e 60 1 2 5 6 1 3 4 5 2 2 3 5 = = = . Oznacza to, e naley rozpatrzy trzy
przypadki:
1. Cigi, ktrych wyrazami s liczby ze zbioru { } 1, 2, 5, 6 . Jest ich 4! 24 = .
2. Cigi, ktrych wyrazami s liczby ze zbioru { } 1, 3, 4, 5 . Jest ich 4! 24 = .
3. Cigi, ktrych wyrazami s liczby ze zbioru { } 2, 3, 5 i ktrych dwa wyrazy s
dwjkami. Jest ich 4 3 12 = .
4. Otrzymujemy zatem 60 cigw. Prawdopodobiestwo tego zdarzenia jest wic rwne
4
60 5
6 108
= .
Schemat oceniania
Zasadnicze trudnoci tego zadania polegaj na zauwaeniu trzech rnych sposobw
otrzymania iloczynu rwnego 60 oraz zliczeniu, w kadym przypadku, liczby rnych
czterowyrazowych cigw. Za kady rozpatrzony przypadek wraz z obliczon poprawnie
liczb cigw zdajcy otrzymuje 1 punkt.

Czwarty punkt przyznamy zdajcemu, ktry zapisze, e prawdopodobiestwo opisanego
w treci zadania zdarzenia jest rwne
4
6
A
, gdzie A oznacza obliczon przez zdajcego
liczb cigw.

Zadanie 12. (03)
Na rysunku przedstawiony jest fragment wykresu funkcji logarytmicznej f okrelonej wzorem
( ) ( )
2
log f x x p = .
-4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
x
y
0

a) Podaj warto p.
b) Narysuj wykres funkcji okrelonej wzorem ( ) y f x = .
c) Podaj wszystkie wartoci parametru m, dla ktrych rwnanie ( ) f x m = ma dwa
rozwizania o przeciwnych znakach.


34

Rozwizanie
a) Odczytujemy z wykresu, e 4 p = . Moemy rwnie zauway, e ( ) 0 2 f = . Std
otrzymujemy ( )
2
log 2 p = . Z definicji logarytmu mamy
2
2 4 p = = . Std 4 p = .
b) Wykres funkcji okrelonej wzorem ( ) y f x = uzyskamy z wykresu funkcji f. W tym
celu wystarczy t cz wykresu funkcji f, ktra ley pod osi Ox, odbi symetrycznie
wzgldem tej osi, a pozosta cz wykresu pozostawi bez zmian.
W rezultacie otrzymujemy wykres

-4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
x
y
0

c) Z wykresu odczytujemy, e rwnanie ( ) f x m = ma dwa rozwizania przeciwnych
znakw dla 2 m > .
Schemat oceniania
Zdajcy
- zapisze, e 4 p =
albo
- narysuje wykres funkcji o wzorze ( ) y f x =
albo
- poda wszystkie wartoci parametru m, dla ktrych rwnanie ( ) f x m = ma dwa
rozwizania przeciwnych znakw.
Uwaga
Jeeli zdajcy ustala wartoci parametru m na podstawie bdnie narysowanego wykresu
funkcji ( ) y f x = , to nie otrzymuje punktu za wyznaczenie tych wartoci.

Uycie i tworzenie strategii
Sporzdzanie wykresu funkcji ( ) y f x = na podstawie
danego wykresu funkcji logarytmicznej ( ) y f x = ;
badanie liczby rozwiza rwnania z parametrem
(IV.4.a.d i 4.a.e.R)

35
Zdajcy
- zapisze, e 4 p = i narysuje wykres funkcji o wzorze ( ) y f x = i nie poda wszystkich
wartoci parametru m, dla ktrych rwnanie ( ) f x m = ma dwa rozwizania
przeciwnych znakw
albo
- nie poda wartoci p, narysuje wykres funkcji o wzorze ( ) y f x = i poda wszystkie
przeciwnych znakw
albo
- zapisze, e 4 p = , nie narysuje wykresu funkcji o wzorze ( ) y f x = i poda wszystkie
przeciwnych znakw.
Zdajcy poda warto 4 p = , narysuje wykres funkcji o wzorze ( ) y f x = i poda wszystkie
wartoci parametru m, dla ktrych rwnanie ( ) f x m = ma dwa rozwizania przeciwnych
znakw: 2 m > .

Matematyka PR

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematyka PR

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Centralna Komisja Egzaminacyjna

EGZAMIN MATURALNY 2013

You might also like