1. CHARAKTERYSTYKA PROBLEMU I CEL PRACY. Z wielu procesw wytwarzania energii zasadnicze znaczenie posiada produkcja energii elektrycznej i cieplnej.

Krajowe obiekty energetyczne to elektrownie wytwarzajce gwnie energi elektryczn, elektrociepownie produkujce energi elektryczn i ciepo na cele grzewcze. Produkcja ta przebiega w obiektach zawodowej energetyki lub elektrociepowniach i ciepowniach przy du ych zakadach prze!ysowych jak" huty, kopalnie, zakady che!iczne. #lektrownia jest obiekte! zo ony! skadajcy! si z r nych zespow !aszyn i urzdze$ speniajcych okre%lone &unkcje w procesie technologiczny! wytwarzania energii elektrycznej i ciepa. Podczas procesu wytwarzania energii elektrycznej stale d y si do poprawienia sprawno%ci obiektw energetycznych i zainstalowanych na nich urzdze$. 'aukowcy d c do poprawy sprawno%ci obiektw energetycznych przeprowadzaj szereg sko!plikowanych bada$ i testw. (ikszo%) proble!w uwidacznia si jednak podczas wieloletniej eksploatacji kotw, turbin oraz innych urzdze$ wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej. *edny! z wielu sposobw podniesienia sprawno%ci kotw parowych, jest z!niejszenie straty ko!inowej za po!oc odzyskania cz%ci ciepa ze spalin i przekazania go do podgrzania powietrza potrzebnego w procesie spalania. +o tego celu, w kotach &luidalnych instaluje si rurowe i obrotowe podgrzewacze powietrza ze wstpny! podgrzewe! parowy!.

2. BUDOWA I ZASADA DZIAANIA KOTW TYPU CFB 667 I CFB 697.

2.1. KOCIO FLUIDALNY Z CYKLONAMI TYPU CFB 667.

-ys.../. Kocio &luidalny 012 334 z gorcy!i cyklona!i 567. Przedsiwzicie 1oster (heeler na blokach nr /, . i 6 w #lektrowni 8urw 9.:. wykorzystuje klasyczny wariant kota z cyrkulacyjn warstw &luidaln, w ktry! gorce cyklony usytuowane s po!idzy ko!or paleniskow a cigie! konwekcyjny! 567. Podstawowy!i ele!enta!i kotw 012 334 s" ; ko!ara spalania, ; cyklony, ; ukad nawrotu, ; << cig kota. ( skad ko!ory spalania wchodz" ; dystrybutor powietrza z dysza!i, ; cz%) dolna z wykadzin ogniotrwa, ; cz%) grna =rury ekranowe> 3

9krzynia powietrzna poczona jest z ko!or spalania poprzez chodzony wod dystrybutor powietrza z dysza!i rozprowadzajcy!i powietrze w ko!orze. ( kotach &luidalnych typu 012 334 zastosowano nowy ukad dysz ; dysze strzakowe. Zadanie! tych dysz jest zapewnienie rwno!iernego rozpywu powietrza pierwotnego w przekroju poprzeczny! dolnej cz%ci ko!ory spalania. ?dpowiednie uksztatowanie dysz nie powoduje przesypu !ateriau sypkiego do skrzyni powietrza. Z uwagi na redukcyjn at!os&er w dolnej cz%ci ko!ory spalania obszar ten wyo ony jest !as ogniotrwa odporn na %cieranie. Podstawow cech charakterystyczn warstwy &luidalnej w dolnej cz%ci ko!ory jest obecno%) gstej &azy !ateriau sypkiego. 9truktura warstwy w tej cz%ci przypo!ina burzliw warstw pcherzykow 56,@7. +ziki niej wystpuj lepsze wskaAniki !ieszania paliwa z powietrze!, wiksza stabilno%) procesu spalania oraz du sze czasy pobytu popiou, paliwa i ziaren sorbentu. Powietrze wtrne podawane jest w tej cz%ci na dwch pozio!ach. 'i szy pozio! znajduje si na wysoko%ci B,, ! ponad ruszte!, a wy szy .,6 ! powy ej rusztu. Cateria sypki cyrkulujcy w kotle podawany jest poprzez sy&on rwnie do cz%ci dolnej. 0z%) grna ko!ory spalania wykonana jest ze szczelnych %cian !e!branowych. 8ylne %ciany ko!ory paleniskowej odginaj si i tworz strop ko!ory. Przegrzewacz < typu ?!ega i przegrzewacz << skrzydekowy znajduj si w grnej cz%ci ko!ory spalania. Cateria sypki unoszony przez spaliny kierowany jest do dwch cyklonw. 9paliny raze! z !niejszy!i ziarna!i kierowane s do cigu konwekcyjnego, nato!iast odseparowany cyrkulujcy !ateria przepywa do ukadu nawrotu. 0yklon stanowi kluczowy ele!ent kota z cyrkulacyjn warstw &luidalna. Konstrukcja cyklonw na blokach /;6 uwzgldnia do%wiadczenia 1oster (heeler i innych &ir! w zakresie poprawy skuteczno%ci separacji, a !ianowicie przedu enie dugo%ci grnej rury dolotowej we wntrzu cyklonu oraz przeniesienie jej osi wzglde! osi cyklonu 567. ( drugi! cigu kota zabudowane zostay nastpujce urzdzenia" ; trzeci przegrzewacz pierwotny 9D6 ; dwa przegrzewacze wtrne -D/ i -D. ; podgrzewacz wody ; rurowy podgrzewacz powietrza. Powietrze do procesu spalania, podawane jest za po!oc" dwch wentylatorw powietrza pierwotnego, oraz dwch wentylatorw powietrza wtrnego. Przed dostanie! si powietrza do ko!ory spalania nastpuje wstpny podgrzew powietrza, za po!oc podgrzewaczy kalory&erowych, oraz wa%ciwy podgrzew, poprzez zainstalowany w drugi! cigu kota rurowy podgrzewacz powietrza, w ktry! nastpuje wy!iana ciepa. 0iepo do podgrzewu powietrza uzyskuje si ze spalin wytworzonych podczas procesu spalania paliwa w ko!orze paleniskowej.

2.2.

KOMPAKTOWY KOCIO FLUIDALNY TYPU CFB 697.

-ys. .... Ko!paktowy kocio &luidalny wykorzystujcy wy!ienniki <'8-#E 537. Podstawow cech wyr niajc ten typ kota jest z!ieniona konstrukcja ukadu separacji ziaren !ateriau sypkiego od gorcych spalin oraz ukadu nawrotu odseparowanych ziaren do ko!ory paleniskowej. 9eparator nowego typu, zwany separatore! ko!paktowy!, wykonany jest z paneli %cian !e!branowych i wyo ony wewntrz cienk wykadzin z !ateriau odpornego na erozj o grubo%ci okoo ,B !! 5/7. Poprzeczny przekrj separatora jest prostoktny. Cateria sypki unoszony ze spalina!i wpywa do separatora przez prostoktn szczelin. 'astpnie bezpo%rednio uderza o przeciwleg %cian separatora, z!ienia gwatownie kierunek przepywu i z!niejsza swoj prdko%). ( celu polepszenia sprawno%ci separacji, rury odlotowe ze stali aroodpornej u!ieszczono na wylocie. Popi, ktry odseparowany jest od spalin, przepywa w d kanae! nawrotny! do zaworu skrzelowego. 9eparator ko!paktowy oraz kana nawrotny, co warto podkre%li), zintegrowane s ze %cian boczn kota. Przyczynia si to do lepszego wykorzystania przestrzeni wok ko!ory paleniskowej oraz wy!aga zdecydowanie !niej !iejsca na zabudow takiego kota np. w istniejcej i !odernizowanej kotowni. ( celu z!niejszenia wysoko%ci ko!ory paleniskowej w jej wntrzu u!ieszczono %ciany skrzydekowe, stanowice ele!enty parownika. ( dolnej wy!urowanej cz%ci ko!ory paleniskowej zlokalizowano wloty wszystkich czynnikw doprowadzanych do ko!ory paleniskowej =powietrze, paliwo, !ateria inertny itp.>. Przej%cie z dolnej, wy!urowanej, cz%ci ko!ory paleniskowej do grnej, gdzie na %cianach roz!ieszczone s ele!enty powierzchni ogrzewalnej, wykonano z charakterystyczny! odgicie!, eli!inujcy! erozj rur %cian !e!branowych w tej okolicy. Pozostae ele!enty ko!ory paleniskowej oraz drugiego cigu rozwizane s w sposb typowy dla konstrukcji kotw z cyrkulacyjn warstw &luidaln. ( kotach tych zastosowano kilka punktw odprowadzania popiou. Pierwszy znajduje si pod elektro&iltre!, drugi stanowi lej pod drugi! cigie!. ?statnie !iejsce odbioru popiou stanowi spusty popiou, zlokalizowane w dolnej cz%ci ko!ory paleniskowej oraz pod o%!io!a wy!iennika!i typu <'8-#E, a tak e chodzone wod przeno%niki %rubowe =chodnice>, odprowadzajce popi do wsplnego podajnika zgrzebowego, ktry zrzuca popi do silosw F

popiou. Zastosowano rwnie recyrkulacj lotnego popiou spod elektro&iltrw do ko!ory paleniskowej 5/7. Ka!ie$ wapienny stosowany do odsiarczania spalin o !aksy!alnej granulacji 4BB p! przechowuje si w zasobniku dzienny!, wyposa ony! w wibrujce dna uatwiajce pobieranie !czki. Cczka ka!ienia wapiennego wd!uchiwana jest do kota raze! z wgle! przez kilka punktw w celu zapewnienia rwno!iernego rozprowadzenia jej w ko!orze paleniskowej. Gkad zasilania wgle! tworz kanay zsypowe w %cianach ko!ory paleniskowej. +ozowanie paliwa zapewniaj przeno%niki %rubowe. Powietrze do procesu spalania, podawane jest za po!oc" dwch wentylatorw powietrza pierwotnego, oraz dwch wentylatorw powietrza wtrnego. Zani! powietrze dostanie si do ko!ory spalania przechodzi przez obrotowy podgrzewacz powietrza typu Culti @;:ir Preheater, w ktry! to, pakiety grzewcze odbieraj ciepo od spalin i przekazuj do kanaw powietrza pierwotnego i wtrnego. 3. RODZA
E I ZASTOSOWANIE POD!RZEWACZY POWIETRZA W ENER!ETYCE.

( ukadzie spaliny;powietrze instalowane s r nego typu wy!ienniki ciepa do podgrzewania powietrza. Podgrzewanie powietrza do spalania jest &or! obni ania te!peratury spalin a ty! sa!y! obni ania straty wylotowej z kota i podwy szania sprawno%ci kota. 9paliny jako ostatni powierzchni wewntrz ob!urza kota o!ywaj kotowy podgrzewacz wody. (oda na wlocie nowoczesnego kota !a te!peratur .@BH.3B I0, zate! spaliny opuszczajce kocio !usiayby !ie) te!peratur o kilkana%cie stopni wy sz. (y!iana ciepa od spalin do powietrza i wprowadzanie tego powietrza do ko!ory paleniskowej poprawia proces spalania i podnosi jego sprawno%) 5/B7. 'owoczesne koty energetyczne !aj zazwyczaj dwu; lub trzynitkowy ukad podgrzewania powietrza =w ukadzie trzynitkowy! %rodkowa nitka wydzielona jest do powietrza pierwotnego>. ( takiej nitce zabudowane s" ; czerpnia ; parowy podgrzewacz powietrza < i << stopnia ; wentylator pod!uchu ; regeneracyjny obrotowy podgrzewacz powietrza ; kanay powietrza ( nitce spalin zabudowane s" ; kana spalinowy z kota ; regeneracyjny obrotowy podgrzewacz powietrza ; elektro&iltr ; wentylator cigu ; czopuch i ko!in

3.1. RODZA

E POD!RZEWACZY POWIETRZA STOSOWANE W ENER!ETYCE.

8ab. 6./. -odzaje podgrzewaczy powietrza 5/B7. (y!ienniki ciepa w ukadach spaliny;powietrze ; podgrzewacze powietrza (y!ienniki ukadu (y!ienniki kotowe cieplnego bloku =ogrzewane spalina!i kota> =ogrzewane par upustow> -egeneracyjne -ekuperacyjne Cieszankowe -ekuperacyjne podgrzewacze podgrzewacze podgrzewacze podgrzewacze powietrza powietrza powietrza powietrza ; regeneracyjny ; rurowy ; ko!ory !ieszania ; parowy obrotowy podgrzewacz ; rury !ieszania podgrzewacz podgrzewacz powietrza =rura powietrza =PPP> powietrza =-?PP> stalowa> syste!u ; rurowy KjungsztrL!a podgrzewacz ; regeneracyjny powietrza =rura obrotowy szklana> podgrzewacz ; pytowy powietrza =-?PP> podgrzewacz syste!u powietrza -othe!Mhle ; eliwny podgrzewacz powietrza 6././. -regeneracyjne obrotowe podgrzewacze powietrza (irnik osadzony na wale pionowy! podparty jest od dou w o ysku oporowy! i napdzany silnikie!. (irnik podzielony jest na sektory blacha!i sektorowy!i pro!ieniowy!i. (irniki -?PP dzieli si na /. lub .@ sektory w zale no%ci od wielko%ci. 2uduje si wirniki o %rednicach 3FBH.B3B !! i oznacza w typoszeregu za po!oc cy&r /H63 =do nu!eru .6 typoszeregu !a!y /. sektorw a powy ej .6 !a!y .@ sektory>. ( ka dy! sektorze zabudowane s kosze grzewcze w postaci pakietw blach stanowicych powierzchni wy!iany ciepa. (irnik w kierunku pionowy! podzielony jest na warstwy. Zi!ny koniec jest jednowarstwowy o wysoko%ci 6BB !!. Norcy koniec !o e !ie) od . do @ warstw. (ysoko%) warstw !o e wynosi)" 6BB, @BB, ,BB !! a wynika ona z szeroko%ci ta%!y, z jakiej walcuje si blachy. Za po!oc tych wy!iarw !o na stworzy) ka d wysoko%), co /BB !! =np." DgO@BBP@BBP@BBQ DzO6BB !!Q DcO/,BB !!>. -egeneracyjne obrotowe podgrzewacze powietrza buduje si o wysoko%ciach JBBH6.BB !!. (ypenienia pro&iluje si z ta%!y stalowej na odpowiedni! ukadzie walcw, wypro&ilowan ta%! tnie si na odpowiednie dugo%ci w ukadzie auto!atyczny! i ukada w pakiety grzewcze. (ypenienia gorcego ko$ca =NK> wykonuje si z blach o grubo%ci B,/3HB,,HB,4 !! a wypenienia zi!nego ko$ca =ZK> wykonuje si z blach o grubo%ci /,BH/,. !!. (irnik krci si z prdko%ci nO/,.3H,,., obrR!in. (ypenienia w wirniku instaluje si w gorcy! ko$cu od gry a w zi!ny! ko$cu z boku, poniewa na zi!ny! ko$cu !o e wystpi) korozja siarkowa niszczca blachy. -egeneracyjne obrotowe podgrzewacze powietrza z uwagi na wysok intensy&ikacj wy!iany ciepa !aj !o liwo%) zabudowy wielkich powierzchni wy!iany ciepa =do

/B

.BB BBB !.>, posiadaj zwart konstrukcj, niski koszt jednostkowy powierzchni wy!iany ciepa oraz doskonae wskaAniki ci arowe =bardzo niska waga> w zwizku, z czy! stanowi podstawow konstrukcj kotowych podgrzewaczy powietrza. ; -egeneracyjne obrotowe podgrzewacze powietrza posiadaj syste! uszczelnie$ pro!ieniowych, osiowych i obwodowych w celu oddzielenia stre&y spalin =pyncych w podci%nieniu psO;.,BB Pa> i powietrza =pyncego w nadci%nieniu ppOP.,BB Pa>. Gszczelnienia te s syste!e! spr ystych blaszek zachowujcych szczelin !o liwie !a dla !ini!alizacji przeciekw 5/B7. 6./... -ekuperacyjne =rurowe> podgrzewacze powietrza Przecieki w regeneracyjnych obrotowych podgrzewaczach powietrza s trudne do uniknicia z uwagi na ruch obrotowy wirnika, dlatego dla kotw, ktrych paleniska wy!agaj wysokich ci%nie$ powietrza =np. koty z ruszte! &luidalny! pO/FBBH.BBBB Pa> stosuje si rurowe podgrzewacze powietrza. Zaj!uj one jednak du e powierzchnie i !aj du e !asy. -ekuperacyjne podgrzewacze powietrza buduje si w postaci pczkw rurowych osadzonych w dnach sitowych. (ykonuje si je z rur o %rednicy dO@/H@@,,H,H,,/ !! i o dugo%ci lO3BBB !!. Gkada si je w !iar potrzeb w kilku pczkach. Zazwyczaj rury usytuowane s pionowo, przepyw spalin odbywa si z gry na d wewntrz nich a powietrze pynie w przestrzeni !idzyrurowej co z!niejsza erozj popioow. -ury te s gadkie, nie o ebrowane. ( ukadzie pozio!y! =horyzontalny!> przez pozio!o usytuowane rury za!ocowane w dnach sitowych pynie powietrze a rury o!ywane s pyncy!i spalina!i. -urowe podgrzewacze powietrza !aj zawsze rury osadzone w dnach sitowych S nie stosuje si rozwiza$ z kolana!i. 6./.6. Pytowe podgrzewacze powietrza. Pytowe podgrzewacze powietrza skadaj si z pyt o grubo%ci gO/,/H/,. !! odpowiednio zdystansowanych =na ok. 6B !!>. *edn kieszeni pynie powietrze a drug spaliny. (y!ienniki te stosuje si w ukadach turbin gazowych S nie stosuje si ich w ukadach kotowych. 6./.@. Teliwne podgrzewacze powietrza. -ozwizanie stosowane dawniej =dzi% ju nie stosowane> w !aych kotach przewa nie rusztowych. (y!ienniki zbudowane z rury eliwnej o ebrowanej z zewntrz o dugo%ci /,BBH.,BBH6BBB !! czonej kolanka!i skrcany!i %ruba!i w przestrzeni !idzy ebrowej, z zewntrz o!ywane spalina!i a od wewntrz powietrze!, przy czy! kolanka u!ieszczano poza stre& spalin. Nwn zalet tego syste!u bya wysoka odporno%) na korozj siarkow i erozj. (ad by du y ci ar oraz sabo rozwinita powierzchnia wy!iany ciepa. 6./.,. Parowe podgrzewacze powietrza. Parowe podgrzewacze powietrza s nieodzowny! ele!ente! ukadw wytwarzajcych par o wysokich para!etrach. Zadanie! parowych podgrzewaczy powietrza jest wstpne podgrzanie powietrza przed kotowy! podgrzewacze! powietrza co zapobiega niskote!peraturowej korozji siarkowej zi!nego ko$ca -?PP =podniesienie te!peratury blach //

wypenie$ powy ej te!peratury punktu rosy kwasu siarkowego>. Parowe podgrzewacze powietrza u!o liwiaj dodatkowo przed!uch i suszenie -?PP oraz kota po !yciu lub re!ontach, gdy !og &unkcjonowa), gdy blok !acierzysty jest odstawiony =zasilanie par ze wsplnego kolektora dla kilku blokw>. Parowe podgrzewacze powietrza s wy!iennika!i rekuperacyjny!i typu powietrze;para wodna. Z uwagi na to, e powietrze jako gaz posiada niski wspczynnik wnikania ciepa, dla intensy&ikacji wy!iany ciepa powierzchnia wy!iany ciepa od strony powietrza jest dodatkowo rozwijana przez stosowanie o ebrowania la!elowego lub spiralnego. Powietrze pynie w przestrzeni !idzy ebrowej nato!iast para wodna pynie wewntrz rur, przy czy! powierzchnia od strony pary nie jest rozwinita. ? ebrowanie pozwala zwikszy) powierzchni /BH6B razy w zale no%ci od zastosowanej podziaki i wysoko%ci ebra 5/B7. Ze wzgldu na para!etry kotw stosowanych w dzisiejszej dobie, do podgrzewu powietrza wykorzystuje si obrotowe i rurowe podgrzewacze powietrza ze wstpny! podgrzewe! parowy!. ". OPIS POD!RZEWACZA POWIETRZA NADZORU %CYCH ORAZ E!O TRYBU PRACY MULTI "#AIR PREHEATER$
SYSTEMW

-ys. @./. ?brotowy podgrzewacz powietrza w trakcie !onta u w kotle 012 3J4 537. ?brotowy podgrzewacz powietrza pracuje na zasadzie regeneracyjnej wy!iany ciepa. ?znacza to, e energia cieplna zawarta w gazach spalinowych przekazywana jest do powierzchni grzewczych, ktra peni rol ele!entu !agazynujcego ciepo, a nastpnie oddawana jest do powietrza w stru!ieniu przeciwprdowy!. Zespoy pyt grzewczych zainstalowane w wirniku

/.

skadaj si z pyt o r nych ksztatach uo onych w warstwy. Powierzchnia grzewcza jest dobrana w taki sposb, aby przy zachowaniu !o liwe naj!niejszego ubytku ci%nienia zachowana bya najwy sza sprawno%) cieplna. -egeneracyjny wy!iennik ciepa skada si z wirnika wyposa onego w powierzchni grzewcz, z obudowy z ele!enta!i poczeniowy!i su cy!i do wprowadzania i rozpraszania pierwotnego i wtrnego powietrza i gazu oraz z syste!u uszczelniajcego redukujcego przepyw powietrza do stru!ienia gazw. Podczas gdy wirnik powoli si obraca wok osi pionowej, powierzchnia ogrzewania regeneracyjnego zlokalizowana wewntrz stru!ienia gazw odbiera ciepo, a w ty! sa!y! czasie powierzchnia grzewcza zlokalizowana w obrbie stru!ienia powietrza oddaje energi ciepln do pierwotnego i wtrnego stru!ienia powietrza. Proces ten zachodzi w przepywie przeciwprdowy!Q gorcy gaz wprowadzany jest do wy!iennika gazRgaz od gry, wprowadzone powietrze przepywa przez wy!iennik w kierunku od dou do gry. +wa kanay powietrza wtrnego poprowadzone s z prawej i z lewej strony kanau powietrza pierwotnego. ".1. WIRNIK I OBUDOWA (irnik wykonany jest w technologii spawanejQ skada si on z pro!ieni%cie i obwodowo uo onych blach tworzcych przedziay. ( przedziaach tych znajduj si pakiety grzewcze. 2lachy wirnika uo one pro!ieniowo oraz konierz na grze i na dole blach obwodowych tworz obracajc si cz%) syste!u uszczelniajcego. 0entralna cz%) wirnika podczona jest do waw, ktre odprowadzaj obci enia z wirnika do o ysk oporowych i prowadzcych. ?budowa podgrzewacza powietrza skada si z trzech cz%ci" U cz%) grna z kanae! wlotowy! gazw i kanaa!i wylotowy!i pierwotnego i wtrnego powietrza U cz%) centralna stanowica oson wirnika U cz%) dolna z kanae! wylotowy! gazw i kanaa!i przyczeniowy!i pierwotnego i wtrnego powietrza (azy pozwalaj na wej%cie do wntrza kanaw, ktre przylegaj do obrotowego podgrzewacza powietrza oraz do centralnej cz%ci jego obudowy. ".2. WIRNIK I PAKIETY !RZEWCZE Pakiety grzewcze ulokowane s na !asywnych elaznych prtach tworzc osobne ko!plety. (irnik jest uszczelniony za po!oc uszczelnie$, ko!pensujcego odchylenia wirnika, bdce wynikie! waha$ te!peratury. :by zredukowa) ewentualne przecieki, %ciany pro!ieniowe zostay wyposa one z jednej strony w uszczelniajce paskie klocki cierne. Pakiety grzewcze skadaj si z blach grzewczych, posiadajcych r norodne dugo%ci i szeroko%ci i przy!ocowanych do siebie za po!oc wytrzy!aych sztywnych pocze$ 5sche!at @./.7. ?dpowiedni ksztat i wy!iary blach grzewczych dobiera si w zale no%ci od rodzaju paliwa w taki sposb, aby przy !ini!alnych ubytkach ci%nienia zapewni) !aksy!aln sprawno%) ciepln obrotowego podgrzewacza powietrza. /6

-ys. @... (ntrze obrotowego podgrzewacza powietrza, wirnik i pakiety grzewcze. 537 ".3. UKADY NAP&DOWE Gkady napdowe obrotowego podgrzewacza ciepa zainstalowane s w jego obudowie. Gkady napdowe podgrzewacza oznaczone s jako" 'apd < i napd << i s to urzdzenia tego sa!ego typu 5sche!at @..7. -uch obrotowy przenoszony jest poprzez koo zbate na wieniec palczasty ulokowan na obwodzie wirnika 547. Prdko%) obrotw obrotowego podgrzewacza powietrza wynosi /,/ !in;V. @.6./. 'apd < i napd << 'apd < i << s jednocze%nie wykorzystywane do napdzania wy!iennika ciepa. Gkad napdowy urzdzenia skada si z nastpujcych podzespow" koo zbate, waek zbaty i o ysko, przekadnia, silnik. *e%li jeden z silnikw ulegnie uszkodzeniu napd, ten !usi by) wyprz ony. Co na to zrobi) przy zachowaniu nor!alnej pracy urzdzenia. :by wyprzgn) uszkodzony napd, nale y wyczy) podgrzewacz powietrza. Ndy usterka napdu zostanie usunita iRlub naprawiony silnik, napd !o na sprzgn) ponownie podczas najbli szego postoju podgrzewacza powietrza.

/@

Ka dy! z napdw !o e obraca) podgrzewacz powietrza zupenie sa!odzielnie. ?becno%) dwch napdw daje gwarancj, e podgrzewacz powietrza bdzie nadal pracowa nawet, je%li jeden z jego napdw ulegnie uszkodzeniu. ".". O'YSKO WIRNIKA Zesp o yskujcy skada si z osiowego o yska oporowego usytuowanego pod wirnikie! oraz o yska prowadzcego na grze wirnika 5sche!at @.6.7. Wo ysko oporowe jest konstrukcj ze s!arowanie! zanurzeniowy!. Przenosi ono ci ar wszystkich cz%ci obracajcych si wy!iennika ciepa do konstrukcji wsporczej podgrzewacza i dodatkowo o yskuje obci enia skierowane pro!ieniowo. Wo ysko prowadzce s!arowane jest wycznie s!are! stay!Q przenosi ono obci enia skierowane pro!ieni%cie do obudowy podgrzewacza ciepa. Wo ysko prowadzce posiada wodny ukad chodzcy oraz ter!o!etr rezystancyjny su cy do po!iaru te!peratury o yska. ".(. UKAD CHODZENIA O'YSKA PROWADZ%CE!O Podgrzewacz powietrza wyposa ony jest w instalacj wody chodzcej, su cej do chodzenia o yska prowadzcego wirnika 5sche!at @.@.7. 9zybko%) przepywu wody regulowana jest przy po!ocy rcznego zaworu iglicowego. Gkad chodzenia zaprojektowany jest dla !aksy!alnego ci%nienia /3 bar i jest wyposa ony w przecznik przepywowy. 8e!peratura wody chodzcej okre%lana jest za po!oc czujnika z wy%wietlacze! cy&rowy! 547. ".6. KONTROLA OBROTW WIRNIKA Zadanie! syste!u !onitorowania kierunku obrotu jest kontrola kierunku obrotw wirnika 59che!at @.,.7. 9yste! ten nie !ierzy szybko%ci obrotu, ale jedynie wykrywa stan ruchu lub stan postoju. ( skad syste!u wchodz trzy czujniki zbli eniowe, ktre detektuj obecno%) wypustek zainstalowanych na o ysku prowadzcy! wirnika. +o !onitorowania ruchu wirnika su y sekwencyjny syste! i!pulsowy. ?znacza to, e syste! !onitoruje w sposb cigy czas po!idzy ostatni! i przedostatni! i!pulse!. Ka dy ele!ent !onitorujcy =od :/ do :6> wyposa ony jest w regulowany przecznik czasowy su cy do ustawienia !aksy!alnego odstpu po!idzy dwo!a i!pulsa!i. *e%li ele!enty !onitorujce nie odbior adnych i!pulsw w wyznaczony! przedziale czasowy! =!aks. okoo /.,, s>, wysyany jest sygna in&or!ujcy o zatrzy!aniu podgrzewacza powietrza" X:<P-#D#:8#- 98?PP#+X. :by dodatkowo zwikszy) pewno%) dziaania syste!u, interwa !idzy i!pulsa!i ustawiany jest w przedziale od /. do /6 sekund. 1aktyczny interwa bdzie zwykle du o !niejszy ju po jedny! obrocie wirnika. 1akt, e obrt wirnika kontrolowany jest przez trzy oddzielne ele!enty detektujce =:/ ; :6> niezale nie od siebie dodatkowo wpywa na rzetelno%) syste!u.

/,

9ygnay uzyskiwane z trzech ele!entw !onitorujcych s nastpujce" lub lub lub podgrzewacz powietrza podgrzewacz powietrza podgrzewacz powietrza podgrzewacz powietrza podgrzewacz powietrza podgrzewacz powietrza ; ; ; ; ; ; obraca si zatrzy!any obraca si zatrzy!any obraca si zatrzy!any ; ; ; ; ; ; ele!ent :/ ele!ent :/ ele!ent :. ele!ent :. ele!ent :6 ele!ent :6

9ygnay te, pozyskiwane z trzech ele!entw !onitorujcych :/ do :6 podawane s na dwa ukady obliczeniowe / i . 547. 8e ukady obliczeniowe generuj sygna wyj%ciowy Xpodgrzewacz zatrzy!anyX je%li co naj!niej dwa ele!enty !onitorujce dostarcz in&or!acj Ygwny napd zatrzy!anyX. 9ygna wyj%ciowy Xpodgrzewacz obraca siX tworzony jest w podobny sposb. ".7. AUTOMATYCZNY UKAD RE!ULAC @.4./ ?pis sprztu ( celu kontroli odlego%ci po!idzy wirnikie! a pyt uszczelniajc zainstalowano dwa czujniki ulokowane po bokach ka dego z uszczelnie$ skierowanych pro!ieni%cie 5sche!at @.3.7, w ich grnej i dolnej cz%ci. Pracuj one wykorzystujc prdy wirowe. #le!enty urucha!iajce dla uszczelnie$ pro!ieniowych i obwodowych deter!inuj ustawienie pyty uszczelniajcej. Gkady obliczeniowe czujnikw generuj sygnay w zakresie od @ do .B!:, w zale no%ci od aktualnej odlego%ci pyty uszczelniajcej od konierza wirnika. 8ryb kontroli lokalnej oblicza &aktyczn odlego%) pyty uszczelniajcej jako warto%) %redni wszystkich sygnaw odebranych z jednego penego obrotu wirnika. Ponadto wykrywa on wszelkie odchylenia od warto%ci &aktycznych i ustawionych i deter!inuje i steruje prac ele!entw urucha!iajcych. 9zczelina po!idzy wirnikie! a pyt uszczelniajc skierowan pro!ieni%cie powinna by) ustawiona tak, aby nie byo kontaktu po!idzy ty!i ele!enta!i, dziki cze!u ich zu ywanie si jest znacznie ograniczone. :by z!ini!alizowa) wycieki, szczelina uszczelniajca !usi by) tak wska jak to !o liwe. 8ryb kontroli posiada &unkcj utrzy!ywania prede&iniowanej warto%ci tego para!etru. ( ty! celu rucho!e pyty uszczelniajce nale y ustawi) tak, aby sko!pensowa) drobne z!iany wy!iarw wirnika spowodowane z!iana!i te!peratury. @.4... +ziaanie ukadu regulacji uszczelnienia +la celw regulacji uszczelnienia wirnika, !iane! wysoko%ci uszczelnienia przyjto okre%la) warto%) z!ierzon podczas jednego penego obrotu. ?znacza to, e warto%) ta obliczana jest z po!iarw dokonanych w odstpach sekundowych podczas jednego obrotu auto!atyki kontrolnej. +o oszacowania sygnaw czujnikw, auto!atyka kontrolna wyposa ona jest w kart generatora sygnau sinusoidalnego @BB Dz, podajcego sygna na oba czujniki i na dwa prostowniki z detekcj &azow, ktre podaj sygnay !ierzone do ukadu C0G auto!atyki kontrolnej. /3
I USZCZELNIENIA

-egulacja odlego%ci odbywa si na zasadzie skanowania a cay proces podzielony jest na trzy etapy. ?bliczona warto%) kontrolna, ktra powstaa poprzez porwnanie warto%ci zde&iniowanej odstpu uszczelniajcego a warto%ci z!ierzonej zostanie porwnana z analogiczn stre& neutraln, co spowoduje wyodrbnienie dwch !o liwych stanw" Yli!it openZ oraz Yli!it closeZ. Ndy li!it zostaje przekroczony, podej!owana jest odpowiednia decyzja o dokonaniu regulacji i wyliczana jest odpowiednia warto%) odchylenia. +o warto%ci okre%lajcej poo enie wa%ciwego napdu gwnego =+-/ gra R d> dodawana jest wtedy odpowiednia warto%) korygujca. 'apdy +-. ; +-4 graR d &unkcjonuj wwczas jako napdy sla[e i odbieraj na bie co warto%ci napdu !aster" +-/ gra R d. (szystkie czynno%ci kontrolne i regulacyjne wykonywane s przez ten sa! ukad auto!atyki, czynno%) za czynno%ci. Ponadto, co 3 godzin ukad ten kontroluje prawidowo%) pracy czujnikw poo enia. Gkad ten generuje tak e wszelkie ko!unikaty o bdach w ich &unkcjonowaniu. - norodne &unkcje ukadu auto!atyki oraz poszczeglnych inter&ejsw przyczeniowych s tak e poddawane kontroli, jak na przykad &unkcja alar!owa zagro e$ zewntrznych napdw +-#DC?. Po wczeniu zasilania syste!u, na wy%wietlaczu pojawia si ko!unikat syste!owy" 9eal gap regulation. 'astpnie syste! inicjalizuje swoj prac, co trwa okoo . sekund, po czy! wszystkie napdy ustawiaj si w poo eniu Yseal gap ?P#'Z =je%li nie byy ustawione w poo eniu ?P#'>. Po zako$czeniu inicjalizacji i przy braku alar!u o bdach, pojawia si ko!unikat" Y9yste! ready &or operationZ =9yste! gotw do pracy>. Ndy wszystkie napdy s ju w poo eniu ?P#', ustawiane s wyj%cia Yregulation ?11Z =regulacja wyczona> oraz Ydri[es in idle positionZ =napdy w pozycji postojowej>. Po wydaniu ko!endy YstartZ oraz ko!endy Yair preheater rotatesZ =obrt podgrzewacza powietrza>, rozpoczyna si ustawianie zadanej szczeliny uszczelniajcej. Po pozostawieniu ko!endy Y?P#' positionZ =poo enie otwarte> dla wszystkich napdw, syste! wydaje teraz ko!end Zregulation ?'Z =regulacja wczona>. +o chwili, kiedy wielko%) szczeliny pozostaje wiksza od wielko%ci !ierzonej przez czujniki, za ka dy! raze! wykonywany jest jeden obrt regulacyjny i po!iarowy. *e%li li!it nie zostanie osignity =zde&iniowany S &aktyczna r nica jest !niejsza ni ustawiony li!it otwarcieRza!knicie> nie bdzie wykonana adna regulacja. Po wydaniu ko!endy YstopZ lub skasowaniu ko!endy Yair heater rotatesZ =podgrzewacz powietrza obraca si>, regulacja odstpu uszczelniajcego zostanie wyczona a wszystkie napdy przejd do pozycji Y?P#'Z. Po ustawieniu wszystkich napdw w poo eniu Y?P#'Z ustawiane jest wyj%cie Yregulation ?11Z =regulacja wyczona>5sche!at @.47547. ".). URZ%DZENIE CZYSZCZ%CE +o czyszczenia pakietw grzewczych przeznaczona jest specjalna obrotowa rura zako$czon dysz, zlokalizowana w grnej i w dolnej cz%ci podgrzewacza powietrza. :by unikn) uszkodzenia pakietw grzewczych, ci%nienie %rodka czyszczcego we wlocie i wylocie podgrzewacza powietrza nie !o e przekracza) 3,, bar. :by uzyska) !aksy!aln wydajno%) czyszczenia ci%nienie %rodka czyszczcego we wlocie i wylocie podgrzewacza powietrza nie !o e przekracza) ,,, bar. Grzdzenie czyszczce skada si z ra!ion d!uchajcych i ele!entu sterujcego urzdzenie!, zlokalizowanego na zewntrz podgrzewacza. 9teruje on ruche! ra!ion d!uchajcych ponad obracajcy!i si pakieta!i grzewczy!i. -a!i obrotowe porusza si w

/4

poo eniach Ystop\; oraz Znaprzd\ a jego ruch ograniczony jest poo enia!i graniczny!i, po czy! powraca do poo enia powrotnego. 0zyszczenie wy!iennika ciepa wod dozwolone jest wycznie podczas postoju caej instalacji kotowej. 0zyszczenie podgrzewacza powietrza powinno si rozpocz) zaraz po zatrzy!aniu instalacji kotowej, gdy te!peratura gazw spalinowych w wy!ienniku, pyncych w kierunku do gry spada poni ej /,B ]0 i powinno by) wykonywane bez przerwy a do cakowitego wyczyszczenia pakietw grzewczych z czstek staych. Kanay wylotowe wody czyszczcej w odpowiednich kanaach powinny by) otworzone przed rozpoczcie! czyszczenia i powinny by) kontrolowane, czy prawidowo odprowadzaj wod podczas caego procesu czyszczenia. ( trakcie czyszczenia wirnik powinien si obraca). Po zako$czeniu czyszczenia, wy!iennik ciepa nale y dokadnie osuszony. Po wypyniciu wody z syste!u, nale y za!kn) kanay wylotowe wody czyszczcej. ".9. CZYSZCZENIE WOD% POD NISKIM CI*NIENIEM 0zyszczenie podgrzewacza powietrza wod jest rzadkie. *e%li na pakietach grzewczych znajduje si osad, ktry !o na z!y) wod, to !o na zastosowa) czyszczenie wod pod niski! ci%nienie!. ( trakcie czyszczenia niskoci%nieniowego nale y przestrzega) nastpujcych zalece$" U czyszczenie !o e si odbywa) tylko wtedy, gdy pogrzewacz powietrza jest wyczony. Przed rozpoczcie! czyszczenia, pogrzewacz powinien ruszy), gdy te!peratura spalin w stru!ieniu do gry podgrzewacza ^ /,B ]0. U je%li osad jest stwardniay, zalecane jest spryskanie go wod i odczekanie okoo p godziny aby z!ik. (tedy potrzebna do czyszczenia ilo%) wody !o e by) z!niejszona. U stosowanie %rodkw che!icznych podczas czyszczenia w zasadzie nie jest zalecane U czyszczenie wodne wy!aga po zako$czeniu procesu czyszczenia, dokadnego osuszenia powierzchni grzewczych i innych ele!entw wchodzcych w kontakt z wod, cele! uniknicia ryzyka korozji oraz natych!iastowego osadzania si brudu po urucho!ieniu kota 547. ".1+. ALARMOWY SYSTEM PRZECIWPO'AROWY +o wszystkich kanaw doprowadzajcych podczono /, ter!opar. Pi) ter!opar zainstalowano w kanale wlotowy! spalin, pi) w kanale wylotowy! spalin oraz w pi) w kanale wylotowy! powietrza. -oz!ieszczenie ter!opar w taki sposb warunkowane jest wy!oga!i alar!owego syste!u przeciwpo arowego. <lo%) za!ontowanych ter!opar gwarantuje natych!iastowe dziaanie syste!u alar!owego. ".11. URZ%DZENIE !A*NICZE Grzdzenie ga%nicze zainstalowane jest w gorcej cz%ci stru!ienia powietrza i spalin. *edena%cie dysz rozpylajcych warunkuje jednolite pokrycie wod caej powierzchni wirnika.

/F

(. PROBLEMY WYNIKA

%CE Z EKSPLOATAC I OBROTOWE!O POD!RZEWACZA POWIERZA

(.1. NA!E ZATRZYMANIE SI& OBROTOWE!O POD!RZEWACZA POWIETRZA. Podgrzewacz powietrza wyposa ony jest w urzdzenie kontrolne, generujce alar! jak tylko podgrzewacz przestanie si obraca). Podgrzewacz powietrza !o e przesta) si obraca) na skutek jednej z nastpujcych przyczyn" U Gszkodzenie silnikw elektrycznych U Gszkodzenie przekadni lub jednostek napdowych, U Zablokowanie wirnika spowodowane ciae! obcy!. U Gszkodzenie szyny zbatkowej *e%li obrotowy podgrzewacz powietrza przestanie si obraca), kocio !o e nadal pracowa). ( taki! przypadku" U 8e!peratura spalin nie !o e przekroczy) w adny! przypadku 6@B0, w zwizku z !o liwo%ci uszkodzenia ko!pensatorw. U 0zas pracy przy !aksy!alnej te!peraturze 6@B0 nie !o e przekracza) 6B !in. U Gkad regulacji szczeliny !usi by) ustawiony dla zapewnienia jej !aksy!alnej wielko%ci =pozycja otwarta> Przed urucho!ienie! podgrzewacza powietrza po dugotrway! postoju, nale y sprawdzi) stan techniczny ko!pensatorw w celu potwierdzenia braku jego uszkodze$. ( przypadku stwierdzenia uszkodzenia jakie% jego cz%ci nale y j wy!ieni). ( celu ochrony urzdze$ zainstalowanych za podgrzewacze! nale y dokadnie obserwowa) w czasie postoju te!peratur na zi!ny! ko$cu. *e%li obrotowy podgrzewacz powietrza przestanie si krci), oznacza to jednak zwikszone ryzyko po arowe dla pogrzewacza powietrza. Z tego powodu, niez!iernie istotne jest w ty! czasie obserwowanie wzrastajcej te!peratury pracy i wskaza$ kontrolnego syste!u przeciwpo arowego. 8ylko w ten sposb !o na szybko zlokalizowa) po ar podgrzewacza powietrza. *e%li uszkodzenie !o na wyeli!inowa) bez konieczno%ci wyco&ywania kota z pracy, podgrzewacz powietrza !o na ponownie urucho!i) bez adnych proble!w. Zapieczenie uszczelek ze wzgldu na r ne rozchodzenie si ciepa w wirniku jest wykluczone. ( tej sytuacji dziaaj jedynie siy ci ko%ci uszczelnie$ 547. (.2. ZWI&KSZONY POBR MOCY DWCH SILNIKW NAP&DOWYCH *e%li zauwa ony zosta zwikszony pobr !ocy jednego lub obu silnikw, nale y natych!iast sprbowa) ustali) przyczyn. 9prawdzi) powierzchnie wirnika ze wzgldu na obecno%) cia obcych, itp. korzystajc z wazw. (yczy) podgrzewacz na krtk chwil i sprbowa) usun) ciao obce przez waz. *e%li to nie!o liwe, podgrzewacz nale y wyczy), aby nie spowodowa) uszkodzenia uszczelnie$. ( ty! czasie nale y skontrolowa) stan uszczelnie$ i wirnika.

/J

(.3. USZKODZENIE O'YSKA OPOROWE!O 'ieprawidowe dziaanie o yska oporowego objawia si opuszczenie! si wirnika. (iksze siy dociskajce uszczelnie$ spowoduj zwikszenie poboru !ocy i silniki napdowe !og wtedy wykazywa) przeci enie. Prace naprawcze !o na podj) dopiero po ostygniciu obrotowego podgrzewacza powietrza. (.". USZKODZENIE O'YSKA PROWADZ%CE!O ( przeciwie$stwie do o yska oporowego, o ysko prowadzce poddawane jest stosunkowo !ay! obci enio!, dlatego zaleca si sprawdzanie o yska prowadzcego jedynie przy okazji kontroli o yska oporowego lub ewentualnej jego naprawy. *e%li zachodzi konieczno%), o ysko prowadzce !o na w bardzo prosty sposb wy!ieni). (.(. PRZERWANIE PROCESU USUWANIA SADZY Gsuwanie sadzy powinno zosta) przerwane, je%li zajdzie jeden z nastpujcych czynnikw" U Podgrzewacz powietrza nie obraca si U 0i%nienie pary wodnej zd!uchiwacza _!aks. U 8e!peratura pary zd!uchiwacza ^!in. U Zosta uszkodzony lub wyczony !echaniz! sterujcy ra!ienia obrotowego (.6. PRZERWANIE PRO!RAMU CZYSZCZENIA NISKOCI*NIENIOWE!O Progra! czyszczenia niskoci%nieniowego powinien zosta) przerwany, je%li wystpi jeden z nastpujcych czynnikw" U Podgrzewacz powietrza zatrzy!a si U Gszkodzony lub wyczony !echaniz! sterujcy ra!ienia obrotowego (.7. B&DY W SYSTEMIE KONTROLI OBROTW U U U 2dy !og pojawi) si na skutek" Gszkodzenia czujnikw zbli eniowych Gszkodzenia ukadu obliczeniowego Przerwy w obwodzie 547 (.). B&DY W SYSTEMIE KONTROLI WIELKO*CI SZCZELINY U U U 2dy !og pojawi) si na skutek uszkodzenia" 0zujnika odlego%ci Grzdzenia urucha!iajcego Gkadu obliczeniowego

.B

(.9. B&DY W ALARMOWYM SYSTEMIE PRZECIWPO'AROWYM U U U 2dy !og pojawi) si" 'a skutek uszkodzenia ter!opar 'a skutek uszkodzenia ukadu obliczeniowego Przerwy w obwodzie (.1+. ZATYKANIE SI& PAKIETW !RZEWCZYCH Zatykanie si powierzchni grzewczych zachodzce zwykle po stronie zi!nej, !o e zachodzi) w wyniku szeregu r norodnych czynnikw" U Powierzchnie zi!ne i grzewcze pracuj poni ej punktu rosy przy nor!alny! lub poni ej nor!alnego obci enia kota. U Poprzednie czyszczenie kota byo niedokadne. U Przed!uchiwanie par nasycon. +o%wiadczenia dowiody, e dobrze jest wykona) raz dziennie zapis spadkw ci%nienia w podgrzewaczu po to, aby !o na byo obserwowa) pewne trendy w du szy! okresie czasu547. (a ne jest wczesne rozpoznawanie tendencji wzrostowych, w celu szybkiego przedsiwzicia odpowiednich %rodkw zaradczych. Co e do nich nale e) czstsze czyszczenie, lub wydu enie czasu zd!uchiwania sadzy lub czyszczenia podgrzewacza powietrza po du szych okresach pracy. (.11. PO'AR W OBROTOWYM POD!RZEWACZU POWIETRZA ,.//./ <n&or!acje oglne (ikszo%) po arw w podgrzewaczach powietrza wybucha podczas urucha!iania lub wyczania kotw, szczeglnie, gdy s to koty nowe. *est to szczeglnie niebezpieczne, kiedy nowy kocio jest wyczany na krtko po jego urucho!ieniu, a zasuwy pozostaj za!knite, aby z!ini!alizowa) straty ciepa i uatwi) gorcy rozruch. +otychczas nie zaobserwowano po arw w podgrzewaczach powietrza, ktre dziaay w prawidowych warunkach pracy, tzn. przy dobry! spalaniu w kotle, bez zbyt du ych waha$ obci enia, bez gwatownych z!ian paliwa i pracujcych podgrzewaczy powietrza. Cetalowe powierzchnie grzewcze podgrzewacza powietrza !og zapali) si wycznie wtedy, gdy zapali si osad sadzy lub paliwa zgro!adzony na nich i gdy istnieje dostateczna ilo%) tlenu do podtrzy!ania procesu palenia a do osignicia te!peratury zaponu elaza. 8e!peratura zaponu czsteczek osadu zgro!adzonych na pakietach grzewczych wynosi zazwyczaj .,B ; @BB ]0. *e%li zawarto%) oleju jest w nich du a, to te!peratura ta !o e si obni y) nawet do /,B ]0547. Z praktyki wynika, e po ar w podgrzewaczu !o na zlokalizowa) na godzin przed zapone! elaza, dziki wzrostowi te!peratury gazw spalinowych lub powietrza przelatujcego przez podgrzewacz. Pierwszy etap po aru, tj. palce si czsteczki osadu na pakietach grzewczych spowoduje znaczny wzrost te!peratury. Przyrost ilo%ci palnych czstek osadu na powierzchniach grzewczych wynika najcz%ciej z niedokadnego spalania w kotle, niezbyt e&ektywnego zd!uchiwania sadzy oraz ze spadku te!peratur powierzchni grzewczych poni ej punktu rosy. 'a podstawie do%wiadcze$ wyodrbniono poni sze podstawowe zasady zapobiegania po aro! w podgrzewaczach powietrza" ./

U Personel obsugujcy podgrzewacz powinien by) do tego dobrze przygotowany. U 'ale y uwa nie %ledzi) proces. U 'a bie co usuwa) atwopalne osady z powierzchni grzewczych. U 'ie wcza) podgrzewacza powietrza, je%li czujniki i urzdzenia ga%nicze nie s w peni sprawne. ,.//... (czesne wykrycie po aru w podgrzewaczu powietrza Pierwszy etap po aru w podgrzewaczu powietrza to palcy si atwopalny osad na powierzchniach grzewczych. 0iepo w ten sposb powstajce przy wczony! kotle, powoduje znaczny wzrost te!peratury gazw spalinowych i powietrza wylatujcych z podgrzewacza, bez jakiejkolwiek z!iany te!peratury powietrza i spalin przepywajcych w kierunku do podgrzewacza. Ndy kocio nie pracuje, cig w kanaach powoduje, e na wzrost te!peratury reaguj wycznie czujniki zlokalizowane w kanaach gazw spalinowych i powietrza ponad podgrzewacze!. *e%li czujniki odnotuj te!peratur, ktra w aden sposb nie odzwierciedla panujcych warunkw pracy, powinien to by) sygna do zaalar!owania personelu o zagro eniu. Poniewa ogie$ wybucha pocztkowo wycznie w %rodkowej cz%ci powierzchni grzewczych a nigdy na ich ko$cach, to nie!o liwe jest zauwa enie po!ieni wycznie poprzez zajrzenie do wntrza podgrzewacza, niezale nie od tego czy kocio pracuje, czy te nie. +latego te jedyn rzecz jak nale y wtedy zrobi) jest kontrolowanie przyrostw te!peratury. *e%li te!peratura wci ro%nie po godzinie, nale y podj) opisane poni ej czynno%ci przeciwpo arowe. ( ty! !o!encie uszkodzenia s zwykle na tyle niewielkie, e urzdzenie !o na bdzie przywrci) do pracy bez konieczno%ci wykonywania wikszych napraw. *e%li ogie$ nie zosta wykryty a do chwili wystpienia przeci enia lub awarii napdu podgrzewacza powietrza, to jest ju pewne, e elazne ele!enty podgrzewacza ju si pal i nale y natych!iast podj) dziaania z!ierzajce do ugaszenia ognia. -yzyko pojawienia si ognia lub sa!o pojawienie si !o na okre%li) nastpujco" U 'a podstawie ilo%ci osadu na powierzchniach grzewczych. 'ale y je sprawdza) przy ka dy! wyczeniu kota, szczeglnie podczas przekazywania do eksploatacji. U 'a podstawie cigej kontroli te!peratury rejestrowanej przez czujniki te!peratury zlokalizowane w kanaach wlotowych i wylotowych podgrzewacza powietrza, oraz obserwacji czujnikw przeciwpo arowych. U 'a podstawie kontroli poboru !ocy przez silniki napdowe podgrzewacza powietrza 547. ,.//.6. ?kresy szczeglnego niebezpiecze$stwa wystpienia po aru Po ary obrotowego podgrzewaczy powietrza zdarzaj si najcz%ciej w nastpujcych okresach" U ?ddawanie kotw do eksploatacji 'iebezpiecze$stwo po aru jest szczeglnie du e podczas oddawania nowych kotw do eksploatacji, poniewa w ty! okresie s one szczeglnie czsto urucha!iane i wyczane. 9palanie jest wtedy nieko!pletne a piece s zi!ne" palniki nie pracuj jeszcze e&ektywnie a nie spalony do ko$ca !ateria atwo osadza si na powierzchniach grzewczych. ?sad ten zwykle nie zaczyna si pali), je%li kocio pozostaje wyczony. *e%li zdarzy si, a na powierzchniach grzewczych znajdzie si czyste paliwo, to te!peratura zaponu !o e obni y) si nawet do /,B

..

]0, a jest to te!peratura, ktra !o e pojawi) si w podgrzewaczu w dowolny! !o!encie po wyczeniu kota. Powierzchnie grzewcze !usz by) intensywnie oczyszczane w procesie zd!uchiwania sadzy, aby zachowyway !o liwie najwy sz czysto%). 'ale y to robi) zawsze tu przed wyczenie! kota. 'ale y rwnie regularnie kontrolowa) wskazania czujnikw przeciwpo arowych oraz czujnikw rejestrujcych pobr !ocy silnika napdowego podgrzewacza powietrza. U 'or!alna praca kota Podczas nor!alnej pracy kota, nie wystpuje ryzyko po aru podgrzewacza powietrza, je%li proces spalania zachodzi prawidowo, a paliwo nie zostao gwatownie z!ienione. `rodki, jakie nale y podej!owa) s takie sa!e jak w punkcie Ya\ powy ej. Ponadto, nale y wykona) intensywny proces zd!uchiwania sadzy tu przed z!ian paliwa. -egularne odczytywanie wskaza$ czujnikw ci%nienia w podgrzewaczu pozwoli w du szej perspektywie oceni) warto%ci graniczne para!etrw pracy powierzchni grzewczych. U Kocio z za!knity!i zasuwa!i *e%li kocio jest na krtko wyczony i planowany jest gorcy rozruch, to czsto za!ykane s zasuwy kanaw gazw spalinowych cele! zabezpieczenia instalacji przed utrat ciepa. (tedy ciepo jest gro!adzone a ryzyko wybuchu po aru w podgrzewaczu powietrza wzrasta. U 'ale y czsto sprawdza) stan czujnikw przeciwpo arowych. 'ie otwiera) wazw i otworw wentylacyjnych, ktre u!o liwiyby dostanie si do wntrza powietrza z zewntrz. Pobr !ocy jednostki napdowej !usi by) poddawany staej kontroli. U :waria obrotowego podgrzewacza powietrza *e%li z bli ej nieokre%lonych powodw podgrzewacz powietrza zatrzy!a si, a kocio bdzie nadal pracowa na penych obrotach, to podgrzewacz powietrza nie ulegnie uszkodzenio! !echaniczny!. Po ustaleniu przyczyny zatrzy!ania i usuniciu usterki, podgrzewacz nale y natych!iast urucho!i). *ednak nale y pa!ita), e powierzchnie grzewcze pod dwo!a kanaa!i gazw spalinowych bd wwczas bardzo rozgrzane przez gazy spalinowe, poniewa nie s one chodzone przez wlatujce powietrze. *e%li na powierzchniach grzewczych, ktre podczas nor!alnej pracy podgrzewacza byy chodzone przez wlatujce powietrze, zgro!adzony jest atwopalny osad, pojawia si ryzyko, e te!peratura !o e wzrosn) do warto%ci, ktra spowoduje zapon osadu i spowoduje po ar w podgrzewaczu powietrza. ( takiej sytuacji nale y dokadnie obserwowa) wskazania czujnikw przeciwpo arowych547.

.OPRACOWANIE
DLA

WARUNKW SPRZY A %CYCH

.6

WYST%PIENIA Z AWISK NISKOTEMPERATUROWE KOROZI SIARKOWE W RUROWYM POD!RZEWACZU POWIETRZA DLA R'NYCH OBCI%'E, BLOKU
6

.1. O!LNE

WARUNKI

SPRZY A %CE WYST%PIENIU Z AWISK NISKOTEMPERATUROWE KOROZ I SIARKOWE

.@

-ys.3./. (ntrze rurowego podgrzewacza powietrza S strona powietrzna 5,7

-ys.3... (ntrze rurowego podgrzewacza powietrza po stronie spalin S widoczne osadzanie si sadzy i popiou5,7

.,

-ys.3.6. (ntrze rurowego podgrzewacza powietrza S strona powietrzna, widoczny pocztek korozji wewntrz rur oraz wok spaww5,7

Podczas spalania zasiarczonych paliw siarka utlenia si gownie do

9?2,

ale niewielka jej cz%), wobec nad!iaru tlenu w stosunku do ilo%ci stechio!etrycznej, ulega podczas schadzania spalin
.3

dalsze!u utlenianiu do 9?3. Powstay trjtlenek siarki, reagujc z par woda zawart w spalinach, tworzy pary kwasu siarkowego. 2adania wykazay, e przy te!peraturach poni ej ok. .BB]0 reakcja !idzy 9?3 i par wodn przebiega bardzo szybko, ty! szybciej i! wy sze s st enia obu tych reagentw w spalinach wylotowych. Zate! nawet chwilowe podniesienie st enia pary wodnej w spalinach, np. na skutek urucha!iania zd!uchiwaczy, w
.4

obecno%ci niewielkich st e$ 9?6 powoduje wzrost szybko%ci reakcji. Przy dalszy! schadzaniu spalin !ieszanina D.9?@ i D.? ulega kondensacji, w te!peraturze wy szej ni wynikaoby to z tzw. &izycznego punktu rosy dla okre%lonych spalin. 8e!peratur tej prze!iany &azowej nazywa si kwasowy! punkte! rosy spalin, w odr nieniu do &izycznego punktu rosy oznaczajcego te!peratur spalin, w ktrej
.F

wystpuje rwnowaga gazowej i ciekej.

&az

Punkt ten oznacza zate! praktyczny punkt rosy, czyli te!peratur spalin, w ktrej na u!ieszczonej w stru!ieniu spalin powierzchni =czujniku po!iarowy!> rozpoczyna si kondensacja par kwasu. 8e!peratur tego punktu !o na wyznaczy) za po!oc czujnikw przewodno%ciowych i jest ona zwykle wy sza od &izycznego punktu rosy od kilku do nawet kilkudziesiciu stopni, co jest spowodowane zapotrzebowanie! energii do tworzenia si

rodkw kondensacji. 'a rysunku 3.@. przedstawiono wykres izobarycznego odparowania w ukadzie D.? i D.9?@, wa ny dla ci%nie$ cakowitych p O /B/,6 i /6,66 kPa. Krzywa grna =krzywa rosy> przedstawia te!peratur rwnowagow =punkt rosy> w &unkcji udziau !olowego D.9? w &azie gazowej, dolna krzywa
za .J

=krzywa wrzenia> ; te!peratur rwnowagow =punkt wrzenia> w &unkcji udziau !olowego D.9?@ w cieczy powstaej na skutek kondensacji.
Przy z!ianie ci%nienia cay wykres przesuwa si, dajc inn par krzywych. Caksi!u! obu krzywych odpowiada punktowi azeotropowe!u dla te!peratury nasycenia kwasu, a !ini!u! punktowi azeotropowe!u dla te!peratury nasycenia wody. ( punktach azeotropowych skad &azy ciekej i gazowej jest taki sa!. Przy dany! ci%nieniu skadu &azy ciekej roztworu D

0 i D.9?@ przynale y,

wic pewien punkt wrzenia i okre%lony skad pary. 'a odwrt, dane!u skadowi pary =przy stay! ci%nieniu> odpowiada okre%lony punkt rosy i skad cieczy. 0i%nienia czstkowe par wody i kwasu
6B

siarkowego =pD.? i pD.9?@> .SO4) O p9 z\=D.9B@> i p=D.?> O p9 ; p=D.O), gdzie" p9 su!a ci%nienia D.? i D.9?@ \ D.9?@; udzia !olowy par kwasu w !ieszaninie. Z wzorw przedstawiajcych ci%nienia skadnikowe p=D.?> i p=D.9?@> wynika, e punkt rosy i koncentracja !ieszaniny ciekej s okre%lone przez ci%nienia skadnikowe par wody i kwasu siarkowego w spalinach.
s zgodnie z prawe! +altona, de&iniowane jako" p=D w spalinach, z 6/

( !iar z!niejszania zawarto%ci 2 4 w spalinach punkt rosy obni a si, osigajc przy zerowej koncentracji kwasu pozio! wodnego punktu rosy, bdcego &unkcj

D SO

?> w spalinach. 'a rys. 3.@. przedstawiono przebieg linii rosy w zale no%ci od st enia obu skadnikw. +la spalin kotowych istotna jest skrajna, lewa cz%) wykresu \ =z D.9B@ ^ B,BB/>. Przy
ci%nienia skadnikowego p=D

silny! nachyleniu linii

rosy ju niewielkie z!iany st enia par D.9?@ w spalinach powoduj stosunkowo du e z!iany punktu rosy !ieszaniny. Z wykresu =rys. 3.@> wida), e ze spalin o bardzo !aej zawarto%ci kwasu siarkowego powstaje rosa, zawierajca znacznie bardziej skoncentrowany cieky kwas siarkowy. Przecitnie koncentracja kwasu w rosie wykroplonej na powierzchni, w obszarze te!peratur 4B ; /.B]0, wynosi .B S 6Ba, co jest st enie! odpowiadajcy! !aksy!alnej intensywno%ci korozji kwasowej stali wglowej, co obrazuje rys. 3.,. (yja%nia to !o liwo%) powstawania powa nych uszkodze$ korozyjnych wywoywanych przez spaliny o niski! st eniu 9? ., nawet przy wysokosprawny! odsiarczaniu spalin5.7.

6.

330 290
O

101,3 kPa

250 210
13,33 kPa

170

C , u t a r p m e T

130 90 50 0,0 0,2

H2S O4

0,4

0,6

0,8
H2S O4

1,0

-ys. 3.@. (ykres rwnowagowy dla !ieszaniny D.? i D.9?@

H2S O4

160

120

80

/ m , n j z r o k e t y b U

40

10

20

30

40

50

60

70

80

!t"#en$e % 2!& 4, '

-ys. 3.,. Korozyjny ubytek stali wglowej w &unkcji st enia D.9?@ przy JB ]0. 66

*ednocze%nie utrudniony jest po!iar rwnowagi parowania, gdy konieczne jest dokadne okre%lenie %ladowego st enia kwasu siarkowego w parze. #le!enty ukadu nara one na dziaanie spalin o te!peraturze ni szej od te!peratury kwasowego punktu rosy, albo, gdy te!peratura powierzchni jest ni sza ad tej te!peratury, to powierzchnie podgrzewaczy powietrza, elektro&iltrw, jak i kanaw spalin wraz z ko!ine!. <ntensywno%) korozji jest zale na od stru!ienia wykroplonego kwasu, ktry jest &unkcj r nicy te!peratur !idzy spalina!i i powierzchni osiadania oraz od st enia D.9?@. +ziaania ochronne polegaj !.in. na zastosowaniu wy szych jako%ci !ateriaw w rurowych podgrzewaczach powietrza, pokrywaniu kanaw spalin =wcznie z ko!ina!i> tworzywa!i sztuczny!i lub wy!urowaniu ko!inw kwasoodporny!i !ateriaa!i cera!iczny!i. (szystkie te sposoby s jednak kosztowne, std na ogl bardziej opacalne jest takie prowadzenie kota, aby wykraplanie si rosy ze spalin nie wystpowao, co jednak powoduje na og obni enie sprawno%ci kota, ze wzgldu na wzrost warto%ci straty wylotowej. +latego celowe jest okre%lenie kwasowego punktu rosy dla r nych paliw spalanych w kotle, tak e w czasie urucho!ionych zd!uchiwaczy sadzy i popiou, by zabezpieczy) prac ko$cowych powierzchni podgrzewacza powietrza przed korozj kwasow, ktra w %wietle powy szych rozwa a$ jest !o liwa. a okresy pracy zd!uchiwaczy !og szczeglnie sprzyja) te!u niekorzystne!u zjawisku. 'ale y !ie) na wzgldzie tak e to, e doprowadzenie do ko!ary spalania dodatkowej ilo%ci wilgoci z urucha!ianych okresowo zd!uchiwaczy popiou do spalin, ktre nios ze sob i tak znaczn cz%) wilgoci pochodzcej gownie z paliwa =w przypadku wgla brunatnego wilgo) w paliwie !o e przekracza) @B a, a wic wilgo) zawarta w spalinach siga warto%ci /@ a>. 2iorc pod uwag, e stru!ie$ spalin w drugi! cigu kota jest w granicach 6@B ; ..B kgRs przy obci eniach cieplnych kota od /BB do ,B a, oraz e udzia wilgoci w tych spalinach jest %rednio na pozio!ie /. ; /@ a oznacza to, e dodatkowa wilgo) w spalinach, doprowadzona w okresie rozruchu zd!uchiwaczy !o e spowodowa) podniesienie udziau wilgoci w spalinach %rednio o okoo /,, ; / a, tzn. do warto%ci /6,, ; /, a, a wic ten chwilowy wzrost warto%ci wilgotno%ci spalin nie jest na tyle istotny, by spowodowa) nad!ierne zawilgocenie spalin, co w e&ekcie !ogoby podnie%) w istotny sposb warto%) te!peratury odpowiadajcej punktowi rosy z tego tytuu. 8ak e para!etry u ytej w zd!uchiwaczach pary nie !og wyraAnie obni y) te!peratury spalin. 9tosunkowo niskie te!peratury spalin na wylocie z podgrzewacza powietrza %wiadcz najprawdopodobniej o nieszczelno%ciach podgrzewaczy powietrza, nato!iast nie zauwa ono obni enia te!peratury wylotowej spalin w okresie pracy zd!uchiwaczy sadzy i popiou, wrcz przeciwnie nastpowa nieznaczny =/ ; 6 ]0> jej wzrost. 2iorc pod uwag powy sze rozwa ania, !o na w zakresie o!awianego proble!u s&or!uowa) nastpujce wnioski oglne" U 0elowe jest okre%lenie kwasowego punktu rosy dla r nych paliw spalanych w kotle, by zabezpieczy) prac ko$cowych powierzchni podgrzewacza powietrza przed korozj kwasow, ktra w %wietle powy szych rozwa a$ jest !o liwa. U +odatkowa wilgo) w spalinach, doprowadzona w okresie rozruchu zd!uchiwaczy !o e spowodowa) podniesienie udziau wilgoci w spalinach %rednio o okoo /,, a, a wic ten chwilowy wzrost warto%ci wilgotno%ci spalin nie jest na tyle istotny, by spowodowa) nad!ierne ich zawilgocenie, co w e&ekcie !ogoby podnie%) w istotny sposb warto%) te!peratury odpowiadajcej punktowi rosy z tego tytuu. *ednak ze spalin o bardzo !aej zawarto%ci kwasu siarkowego powstaje rosa zawierajca znacznie bardziej skoncentrowany cieky kwas siarkowy o 6@

przecitny! st eniu kwasu w rosie wykroplonej na powierzchni, okoo .B ; 6Ba, co jest st enie! odpowiadajcy! !aksy!alnej intensywno%ci korozji kwasowej stali wglowej.
SPRZY A %CE WYST%PIENIU KOROZ I SIARKOWE DLA R'NYCH OBCI%'E, BLOKU

6.2. WARUNKI

Z AWISK

NISKOTEMPERATUROWE

'a rysunku 3.3. i rysunku i 3.4. przedstawiono rozkad te!peratury spalin za podgrzewacze! powietrza w &unkcji obci enia kota nr l. Gzyskane wyniki po!iarw wskazuj, i panujce te!peratury spalin po stronie prawej kanau spalin s w wielu przypadkach poni ej punktu rosienia. #&ekt ten odpowiada bezpo%rednio za korozj ele!entw dolnego pczka podgrzewacza powietrza nawet, gdy %rednia te!peratura zi!nego ko$ca rozpatrywanego podgrzewacza jest utrzy!ywana na bezpieczny! pozio!ie, tj. powy ej F/ ]0. Znaczna r nica te!peratur spalin po!idzy prawa i lew stron kanau jest e&ekte! zego dobo! rozdziau powierzchni podgrzewacza powietrza w stosunku do wielko%ci stru!ieni !asowych przepywajcego przez niego powietrza pierwotnego i wtrnego. ( przypadku podgrzewacza powietrza na kotle nr ., rysunek 3.F., widoczny jest ten sa! e&ekt co na kotle nr /. 'ale y jednak zauwa y), i stron charakteryzujca si ni sz te!peratur spalin za podgrzewacze! powietrza jest w ty! przypadku strona lewa. 'a rysunku 3.J. przedstawiono wpyw obci enia kota nr 6 na te!peratur spalin za podgrzewacze! powietrza. -wnie i w ty! przypadku widoczne s okresy pracy podgrzewacza powietrza, po!i!o %redniej te!peratury zi!nego ko$ca powy ej warto%ci !ini!alnej, w obszarze wystpowania warunkw sprzyjajcych korozji ele!entw dolnego pczka.

/4, /4B /3, /3B /,, /,B /@, /@B /6, /6B /., /.B //, //B /B,

9trona prawa kanau 9trona lewa kanau

Kocio /

9 C 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . T

Z S

?bszar rosienia

6,

@B

@,

,B

,, 3B 3, 4B 4, O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9

FB

F,

JB

J,

/BB

-ys. 3.3. Przykadowy rozkad te!peratury spalin za podgrzewacze! powietrza w &unkcji obci enia kota nr / dla !iesica letniego.

6,

/4, /4B /3, /3B /,, /,B /@, /@B /6, /6B /., /.B //, //B /B,

9trona prawa kanau 9trona lewa kanau

Kocio /

9 C 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . T

Z S

?bszar rosienia 6, @B @, ,B ,, 3B 3, 4B 4, O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9 FB F, JB J, /BB

-ys. 3.4 Przykadowy rozkad te!peratury spalin za podgrzewacze! powietrza w &unkcji obci enia kota nr / dla !iesica zi!owego.

/4, /4B /3, /3B /,, /,B /@, /@B /6, /6B /., /.B //, //B /B,

9trona prawa kanau 9trona lewa kanau

Kocio .

9 C 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . T

Z S

?bszar rosienia

6,

@B

@,

,B

,, 3B 3, 4B 4, O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9

FB

F,

JB

J,

/BB

-ys. 3.F -ozkad te!peratury spalin za podgrzewacze! powietrza w &unkcji obci enia kota nr . dla !iesica letniego

63

'a rysunku 3./B., rysunku 3.//. i rysunku 3./. przedstawiono wpyw warunkw cieplno; przepywowych kotw /;6 na spadek ci%nienia na rozpatrywanych podgrzewaczach powietrza. 'a podstawie przeprowadzonych po!iarw i uzyskanych wynikw nale y stwierdzi), i wraz ze wzroste! obci enia kota w zakresie od @B do /BBa obserwowany jest wzrost spadku ci%nienia. Zale no%) ta jest prawidowa, nie !niej jednak na podstawie analizy porwnawczej pracy podgrzewaczy powietrza dokonanej w oparciu o ocen ich pracy widoczny jest wy szy spadek ci%nienia, ni w przypadku okresw wcze%niejszych.

/4, /4B /3, /3B /,, /,B /@, /@B /6, /6B /., /.B //, //B /B,

9trona prawa kanau 9trona lewa kanau

Kocio 6

9 C 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . T

Z S

?bszar rosienia

6,

@B

@,

,B

,, 3B 3, 4B 4, O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9

FB

F,

JB

J,

/BB

-ys. 3.J. -ozkad te!peratury spalin za podgrzewacze! powietrza w &unkcji

64

/,, /,@ /,6 /,. /,/ /,B B,J B,F B,4 B,3 B,,
9 P > 8 . 2 6 3 ; G F 0 E C ? / 1 7 7 D 6 ; > C 1 / S
Kipiec Kuty

Kocio /

B,@ B,6 6B 6, @B @, ,B ,, 3B 3, 4B 4, FB O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9 F, JB J, /BB /B, //B

-ys. 3./B. -ozkad spadku ci%nienia na podgrzewaczu powietrza na kotle nr < w &unkcji obci enia kota.
/,, /,@ /,6 /,. /,/ /,B B,J B,F B,4 B,3 B,,
9 P > 8 . 2 6 3 ; G F 0 E C ? / 1 7 7 D 6 ; > C 1 / S
(rzesia$ Kipiec

Kocio .

B,@ B,6 6B 6, @B @, ,B ,, 3B 3, 4B 4, FB O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9 F, JB J, /BB /B, //B

-ys. 3.//. -ozkad spadku ci%nienia na podgrzewaczu powietrza na kotle nr . w &unkcji obci enia kota.

6F

/,, /,@ /,6 /,. /,/ /,B B,J B,F B,4 B,3 B,,
9 P > 8 . 2 6 3 ; G F 0 E C ? / 1 7 7 D 6 ; > C 1 / S
(rzesia$ Kipiec

Kocio 6

B,@ B,6 6B 6, @B @, ,B ,, 3B 3, 4B 4, FB O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9 F, JB J, /BB /B, //B

-ys. 3./.. -ozkad spadku ci%nienia na podgrzewaczu powietrza na kotle nr 6 w &unkcji obci enia kota. 2iorc pod uwag powy sze rozwa ania, !o na w zakresie o!awianego proble!u s&or!uowa) nastpujce wnioski oglne" U Po!iary te!peratur spalin za ko$cowy! stopnie! podgrzewaczy powietrza wskazuj na to, e zwaszcza przy ni szych ni /BB a obci eniach kota te!peratura wylotowa spalin !a e osiga) warunki kwasowego punktu rosy, zwaszcza w zi!owych !iesicach pracy kota. U Ze wzroste! obci enia kota w zakresie od @B do /BBa obserwowany jest wzrost spadku ci%nienia ca jest prawidow tendencja, chocia w !iar upywu czasu pracy kota spadki ci%nienia s wy sze, co oznacza wzrost oporw przepywu spalin. 7. WYZNACZENIE
OBECNO*CI KWASU SIARKOWE!O W SPALINACH W ZALE'NO*CI OD POZIOMU PUNKTU ROSY

( niskich te!peraturach, jakie panuj w podgrzewaczu powietrza najgroAniejsza jest korozja wywoana przez siark. 9iarka w spalinach wystpuje w postaci 9?. i 9?6 a powstaje przez rozkad siarczanw z popiou oraz poprzez utlenianie. <lo%) powstajcych tlenkw siarki zale na jest od zawarto%ci siarki w substratach, od warto%ci opaowej, te!peratury procesu spalania, wspczynnika konwersji siarki do 9? . oraz od stosunku nad!iaru powietrza. 2iorc pod uwag spalanie staych paliw kopalnych siarka w wglach gwnie wystpuje w trzech grypach zwizkw, a !ianowicie w pirycie =1e9.>, w zwizkach organicznych i bardzo nieznacznych ilo%ciach w siarczanach =0a9?@, 1e9?@, 'a9?@, K.9?@>. 9iarka w zwizkach organicznych pochodzi gwnie z siarki zawartej z ro%lin i rwno!iernie rozprowadzona jest w wglu. 9iarka organiczna, stanowica /,,Ba siarki cakowitej wgla, nie !o e by) oddzielona od struktury wgla na drodze !echanicznej. (

6J

procesie spalania z nad!iare! powietrza siarka ulega utlenieniu do dwutlenku siarki 9B. wedug rwnania"

9 P ? O 9?.=bD O ; .J3K*ck!ol;/ >

Podczas nagrzewania wgla zwizki siarki ulegaj rozkadowi. Podstawowe reakcje rozkadu zwizkw siarki zawartych w substancji !ineralnej przedstawiaj kolejne rwnania" Piryt" 1e9. 9iarczany" 0a9?@ Cg9?@ 1e=9?@>6 'a.9?@ 0a9?@ d 0a? P 9?6 Cg9?@ d Cg? P 9?6 1e=9?@>6 d 1e.?6 P 69?6 'a.9?@=/> d 'a.9?@ =g> /@,6 K /6J4 K ,B46 K J//6 K .1e9. Pl /R.?. d 1e.?6 P @9?. 346O446 K

Przykadowe ilo%ci dwutlenku siarki w zale no%ci od rodzaju paliwa i przy wspczynniku nad!iaru powietrza eO /,/, wynosz" ;wgiel ka!ienny =@a siarki udzia !asowy> B,6,a ;wgiel brunatny =/a siarki udzia !asowy> B,.@a ;!azut =,a siarki udzia !asowy> B,6/a ;!azut =.a siarki udzia !asowy> B,//.a 9iarka organiczna jest wyzwalana w rezultacie zo onych reakcji, gwnie w &or!ie dwutlenku siarki 9?.. ( czasie spalania wgla konwersja siarki do tlenkw siarki dochodzi do JBHJ,a. -eszta siarki pozostaje w popiele i jest zatrzy!ywana w kotle poprzez zwizanie jej przez 0a? zawarte w paliwie. ?koo /;6 a ilo%ci powstaego 9? . podlega dalsze!u utlenieniu do 9?6. Ze wzgldu na to, e caa siarka ulega utlenieniu, z gry !o e!y przewidzie) ilo%ci powstaych tlenkw siarki podczas spalania rwnowagowego. Proces powstawania 9? 6 przebiega wedug reakcji" 9?. P /R. ?. O 9?6 Proces powstawania 9?6 najlepiej !o na opisa) za po!oc nastpujcego !echaniz!u" 9?. P ? P C d 9?6PC 9?6 P ? d 9?. P ?. 9?6 P D d 9?. P ?D Pierwsze dwie reakcje s do!inujce w ty! !echaniz!ie, zwaszcza dla !ieszanek ubogich, ktre przede wszystki! decydujco wpywaj na e!isj 9? 6. Poniewa pierwsza reakcja jest powoln reakcj trzeciego rzdu, powstawanie 9? 6 w gorcy! obszarze jest spowolnione i dlatego skad 9?6 w tej stre&ie jest znacznie poni ej warto%ci rwnowagowych.

@B

9tosunek st e$ 9?. do 9?6 !a charakter kinetyczny, gdzie staa szybko%ci wedug reakcji che!icznej wynosi" k O @,@c/B/@ efp=6/36R8> 5c!3R=!ol. c9>, i nie !o e by) okre%lony na podstawie rozwa a$ zale no%ci rwnowagowych. -eakcja rozkadu 9?6 przebiega wedug rwnania" 9?6 O 9?. P /R. ?. Kinetyka powstawania i rozkadu 9?6 zale y gwnie od st enia rodnikw tlenu, wobec tego w procesach spalania przy niedo!iarze powietrza 9? 6 praktycznie nie powstaje. Przy .Ba niedoborze powietrza JBa siarki przechodzi w postaci 9?., nato!iast /Ba w postaci 9?6. ( !iar spalania !ieszanek coraz bardziej przebogaconych powstaj inne zwizki takie jak D.9, 9., 0?9, 9D, 09. +okadna ilo%) tych zwizkw w przypadku spalania nierwnowagowego nie jest znana. -eakcj utleniania 9?. do 9?6 przyspieszaj katalizatory takie jak 1e.?6 i g.?6, a w poczeniu z par wodn daj kwas siarkowy wedug reakcji" D.? P 9?6 O D.9?@ przy czy! reakcja ta przebiega bardzo atwo. Przy ci%nieniu at!os&eryczny! zaczyna si w te!peraturach" @,B S ,,B ]0 a ko$czy si w te!peraturach /,B ; .,B ]0. ( ni szych te!peraturach kwas siarkowy skrapla si w &or!ie kropel na powierzchniach powodujc korozj. 'a rysunku 4./. zaprezentowano zale no%) te!peratury punktu rosienia od zawarto%ci siarki w paliwie. *ak wida) z tego rysunku punkt rosienia %ci%le zale y od zawarto%ci siarki, a niskie te!peratury punktu rosienia notowane s dla paliw o zawarto%ci siarki poni ej /a. Po przekroczeniu zawarto%ci siarki ponad /a te!peratura punktu rosienia jest praktycznie staa i wynosi /@B ; /,B 0. 'ale y rwnie stwierdzi), i najintensywniej korozja wystpuje w te!peraturach 6B ; @B ]0 ni szych od punktu rosienia5.7. 8ak wic, aby !c pracowa) przy niskich te!peraturach spalin, nale y wyeli!inowa) 9?6 ze spalin jeszcze w ko!orze paleniskowej, bdA nie stwarza) warunkw do jego powstawania. -easu!ujc nale y stwierdzi), i jedyn !o liwo%ci na ograniczenie reakcji powstawania 9?6, a w konsekwencji kwasu siarkowego jest utrzy!ywanie wysokich te!peratur i !aych nad!iarw powietrza i podczas /BBa pracy kota warunki te s spenione. Proble! pojawia si przy urucha!ianiu kotw oraz przy z!ianach obci e$ i pracy z nisk !oc. 8e!peratura punktu rosy kwasu siarkowego zale y od st enia kwasu siarkowego w spalinach, a

. Stenie SO3 w spalinach w iloci np. 25 ppm okrela t temperatur na poziomie oko o !40 "#, a $u stenie 5 ppm o%nia $& 'o oko o !20 "#, a stenie ponie$
wic i od st enia 9?3 @/

! ppm o%nia $& nawet 'o wartoci nisz(ch ni !00 "#.

Zate! przy doborze te!peratury %cianki podgrzewacza niezbdne jest wzicie pod uwag rwnie zawarto%ci siarki w paliwie, a te!peratur t !o na wyznaczy) z zale no%ci
t sc = t pow + / (t t ) pow spal p /+ spal

)*+,

=4./>

hpow S wspczynnik przej!owania ciepa od %cianki do powietrza hspal S wspczynnik przej!owania ciepa od %cianki do spalin

/3B /@B

/.B /BB FB 3B @B 9 C 8 7 6 4 ? 3 2 1 0 / . T .B B 0 1 2 3 4 5 6 Z1G102?DH 4610>6 G /156G6- 8B9

.!. -aleno. temperatur( punktu rosienia o' zawartoci siarki w paliwie.

-ys. 4

-na$&c, zatem paliwo i zawarto. siarki mona z po'an(ch w(kres/w

@.

zorientowa. si, $aka powinna %(. temperatura cianki, a%( nie w(st&pi a koroz$a. 0eeli po'1rzewacz zapro$ektu$e si tak, e 2 to wzronie temperatura cianki. 3%( to osi&1n&. nale( stosowa. mnie$sze pr'koci przep (wu powietrza, a wiksze spalin. 4onie$ na r(sunku 5.2. prze'stawiono wp (w stosunku, 6 na temperatur cianki. 7stnie$e wiele sposo%/w za%ezpieczenia si prze' koroz$& siarkow&. 0e'n& z meto' $est ci&1 ( pomiar kwane1o punktu ros(, a nastpnie ustalenie opt(maln(ch warunk/w w po'1rzewaczu.
hpow hspal hpow hspal @6

/3B /@B
O

/.B /BB FB 3B @B

9 C 8 > 7 6 ; D 3 2 1 0 / . T

.B B B B,@ B,F /,. /,3 .,B .,.

/ I4/15 .2. 8emperatura cianki w zalenoci o' 6 .

I/?G
-ys. 4 hpow hspal 2adania wykonano za po!oc chro!atogra&u gazowego i otrzy!ano nastpujce wyniki po!iarw 9?6

8a%ela 5.!. 9(niki pomiar/w SO3 w spalinach oraz temperatura punktu rosienia spalin)2+.
Pom$ar pom$ar 1 100'+,pom$ar 2 75'+,pom$ar 3 45'+,!&3 (ppm) 4 17 20 Temperatura ro*$en$a (oC) 115 128 135

@@

Z wy ej za!ieszczonej tabeli 4./. wynika, i w przypadku kiedy obci enie bloku byo /BBa zawarto%) 9?6 w spalinach wynosio @ pp! co daje /,.3 a udziau 9? 6 do 9?., przy obci eniu 4,a /B pp! co daje 6,/,a, a przy @,a, @,4,a. `wiadczy to rwnie o istnieniu dodatkowego Arda tlenu w podgrzewaczu. +odatkowa ilo%) tlenu powoduje utlenienie 9? . zawartego w spalinach przepywajcych przez pogrzewacz. 'a rysunku 4.6. zaprezentowano wpyw 9?6 w badany! pogrzewaczu na te!peratur rosienia. (ida) z tego rysunku, i te!peratura z!ienia si wykadniczo i przy warto%ciach .B pp! 9? 6 osiga te!peratur /6, ]0. 5.7
O

/@B /6, /6B /., /.B

9 C 8 6 4 ? > 7 3 2 1 0 / . T

//, //B B , /B /, S2J=-76- SO3 G 4/15671;K 8//.9 .B .,

-ys. 4.6. 9t enie 9B6 w spalinach wylotowych w &unkcji te!peratury spalin wylotowych. Podsu!owujc powy sze !o na stwierdzi), e" U 'awet przy zawarto%ci siarki w paliwie poni ej B,, a te!peratura rosienia !o e przekroczy) warto%) /.B ]0 =rys.3./.> U 9tosunek hpow hspal poni ej / prowadzi do osignicia te!peratur %cianek poni ej /BB ]0, co !o e by) bezpo%rednia przyczyn powstawania kwasu siarkowego na powierzchniach rur podgrzewacza powietrza. U 8e!peratura rosienia z!ienia si wykadniczo i przy warto%ciach .B pp! 9?6 osiga te!peratur /6, ]0. ) .OPRACOWANIE
SPOSOBU I METODYKI WYZNACZANIA TEMPERATURY KWASOWE!O PUNKTU ROSY NA RURACH RUROWE!O POD!RZEWACZA POWIETRZA PIERWOTNE!O I WTRNE!O KOTW K1#K3

@,

Po!iary te!peratur powietrza pierwotnego i wtrnego wykorzystywane s przez ukad sterowania czenie z po!iara!i te!peratury spalin opuszczajcych << cig kota tj. za podgrzewacze! powietrza, w celu regulacji przepywu pary po!ocniczej na w ownice wstpnego podgrzewacza parowego. 'azywa si to Yte!peratur %redni zi!nego ko$caX =:0#8>. 8e!peratura ta obliczana jest z nastpujcej zale no%ci5F7" t p +tz =F./> t ACET = p s . 'astawa te!peratury :0#8 powinna wynosi) F/ ]0. 'a rysunku F./ przedstawiono przykadowy rozkad %redniej te!peratury zi!nego ko$ca podgrzewacza powietrza w &unkcji obci enia kota nr / w !iesicu letni!. 'ale y stwierdzi), i obliczone warto%ci para!etru t :0#8 s powy ej !ini!alnej warto%ci wynoszcej F/ ]0, speniajc ty! sa!y! wy!g prowadzenia bezpiecznej pracy podgrzewacza powietrza zalecany przez konstruktora.
-ozrzut grnych te!peratur powietrza w Zzi!ny! ko$cu\

//B

-------------------Powietrze wtrne
O

/BB
Pow ierze pi erw otne

-ozrzut dolnych te!peratur powietrza

9 C 8 3 2 1 0 / . T

JB

FB

-------------------------------------------@Ba

8e!peratura :0#8 O F/ 0

/BBa O:;6<=-76- >?2@1 -ys.F./. Przykadowe z!iany te!peratur powietrza pierwotnego i wtrnego w sekcji pocztkowej podgrzewacza powietrza w kotle 012 34B bl. nr / w &unkcji obci enia =!iesic letni>.

'a rysunku F.. przedstawiono z!iany te!peratur powietrza pierwotnego i wtrnego w sekcji pocztkowej podgrzewacza powietrza w kotle 012 334 bloku nr / w &unkcji obci enia =!iesic zi!owy>.

@3

//B
-ozrzut grnych te!peratur powietrza w Zzi!ny! ko$cu\
O

/BB

9 C 8 3 2 1 0 / . T

-----------------Po wietr ze wt rne

-ozrzut dolnych te!peratur powietrza

Powierze pierwotn e

JB

FB

-------------------------------------------@Ba O:;6<=-76- >?2@1 /BBa

8e!peratura :0#8 O F/ 0

-ys. F... Z!iany te!peratur powietrza pierwotnego i wtrnego w sekcji pocztkowej podgrzewacza powietrza w kotle 012 334 bl. nr / w &unkcji obci enia =!iesic zi!owy>. Przedstawione na wykresach przebiegi te!peratur wskazuj na nieprecyzyjn prac syste!u podgrzewania powietrza z obci enie! kota. Pokazane przebiegi na rysunkach nie nale do przypadkw ekstre!alnych. +o takich przypadkw nale !idzy inny!i stany eksploatacyjne zwizane z urucha!ianie! kota z r nych stanw, a zwaszcza ze stanu zi!nego, oraz stany zwizane z praca kota na niskich obci eniach przy spalaniu paliwa ciekego =!azutu> podtrzy!ujcego spalanie. <stniejcy syste! kontroli i regulacji te!peratury podgrzewania powietrza w kotach blokw nr /, nr ., nr 6 wyposa onych w rurowe podgrzewacze powietrza jest syste!e! prosty! i typowy! dla takich obiektw. 'ie!niej jednak syste! ten w przypadku tak du ych kotw nie sprawdzi si w eksploatacji. 'ie pozwala on skutecznie zabezpieczy) rur gwnego podgrzewacza powietrza przed korozj siarkow. +la poprawy warunkw eksploatacyjnych podgrzewaczy powietrza =ochrony rur przed korozj> oprcz zalece$ i rozwiza$ podanych w innych punktach tej pracy, zaleca si zastosowanie w ukadzie sterowania +09 syste!u auto!atyzowanego !onitoringu eksploatacyjnego i sterowania podgrzewanie! powietrza. Ca on za zadanie opty!alizacj stopnia podgrzewu powietrza w parowy! podgrzewaczu powietrza, z uwzgldnienie! predykcji kosztowej =zu ycie paliwa i koszty degradacji podgrzewacza>. #&ekty przeniesione poprzez sterowanie progra!owe zapewni kontrol stanu powierzchni rur gwnego podgrzewacza powietrza w rejonie pocztkowy! podgrzewacza =koniec kota>.

@4

9. PAROWY LKALORYFEROWYM POD!RZEWACZ POWIETRZA 9.1. B3C?G1 /10?G-E? /?CE0F-G1;F1 /?G6-20F1

?pisany poni ej parowy podgrzewacz powietrza zainstalowany jest jako urzdzenie po!ocnicze w kotach nr /, . i 6 w #lektrowni 8urw 9.: =rys.J./>. Ka dy z kotw posiada cztery podgrzewacze dwa dla powietrza pierwotnego i dwa dla powietrza wtrnego. (ybrane para!etry podgrzewacza zestawiono w tabeli J./. (ewntrz ko!ory podgrzewacza znajduje si %ciana sitowa zo ona z czterech wizek rurowych z rur B.,f.,3 !! z la!ela!i =rys. J..>. 0akowita %rednica rury wynosi 36 !!. ( jednej wizce znajduje si .4 rur roz!ieszczonych naprze!iennie w dwch rzdach zbiegajcych si w kolektorze o pkolisty! przekroju poprzeczny!. +ugo%) czynna rur wynosi l O .,.B !!. 'a styku kolektora i wprowadzonych rur grzewczych dochodzi do rozszczelnienia ukadu. 8ab. J./. Podstawowe para!etry grzewcze parowych podgrzewaczy powietrza w kotach K;/, K;. i K;6 w #lektrowni 8urw 9.:5J7. K.p. /. .. 6. @. ,. Para!etr Cediu! (y!ienione ciepo 8e!p. powietrza na wlocie 8e!p. powietrza na wylocie Casa aparatu *edn. k( ]0 ]0 kg Powietrze pierwotne PPP ; /BBa obc. para ,@F /, ..,F .,3, Powietrze wtrne PP(; /BBa obc. para @J6 /, ..,F .,3,

@F

-ys. J./. 1rag!ent parowego podgrzewacza powietrza ; waz do ko!ory5,7

-ys.J... (izki rurowe w %cianie sitowej parowego podgrzewacza powietrza.5,7 @J

-ys. J.6. Codel geo!etryczny wizki rurowej podgrzewacza z kolektore! grny!.5J7

-ys. J.@. Codel geo!etryczny wizki rurowej podgrzewacza z kolektore! dolny!.5J7 ,B

-ys.J.3. Codel dyskretny wizki rurowej podgrzewacza z kolektora!i, kolektor grny z !ocowanie! S siatka ele!entw sko$czonych.5J7

,/

-ys. J.@. #le!enty dystansowe zapobiegajce przesuwaniu si kolektora po kierunku strugi powietrza5J7. 1+. SYSTEM MONITORIN!U$ STEROWANIA I KONTROLI TEMPERATURY POWIETRZA ( ukadzie podgrzewania powietrza, podgrzewaczach rurowych ze wstpny! podgrzewe! parowy!i podgrzewacza!i powietrza pierwotnego i wtrnego w kotach &luidalnych, zastosowano zaawansowany syste!u !onitoringu i sterowania podgrzanie!, ktry pod wzglde! struktury jest predykcyjny! syste! sterowania z wykorzystanie! rozwiza$ znanych z najnowszych syste!w auto!atyki cy&rowej z obserwatora!i stanu5@7.

,.

Obcienie X

A
Obcienie 100%

A/B

Supervisior

RLS

GPC

>
PI

.. . /
T

X -1

+a23 4arto56

? .. 0 1
T

+$n3 7arto56

n j e z r a P

T Po7$etrze p$er7otne <ub 7t:rne

GPC- generalized predcitive control

89:7ny po; rze7a,z po7$etrza p$er7otne o <ub 7t:rne o

RLS- recur ive lea t !uare identi"ication #et$od

: b u < n t o 7 r e $ p t a * e ; n o = y n $ < a p !

-ys. /B./. 9yste! zaawansowanej auto!atyki +09 z regulatore! predykcyjny! dla sterowania prac parowego podgrzewacza powietrza w sposb opty!alizowany on;line z wag. :daptacyjno%) osiga si przez identy&ikacje on;line za po!oc !odelu para!etrycznego z wykorzystanie! -K9. *ak pokazano na rysunku /B./., regulator NP0 zosta wczony w zewntrzn ptl sterowania, z dyna!ik zale n od obci enia, =?ddziaywanie progra!owo ; sterujce obci enia kota>. 9ygna obci enia kota jest !ody&ikowany. -ealizacja kosztowa polega na algoryt!ie uwzgldniajcy! opty!alizacje stopnia podgrzania powietrza w aspekcie kosztw zwizanych z paliwe! =e&ekt podgrzania powietrza>, kosztw re!ontw podgrzewacza =wikszych przy ni szej te!peraturze>. +la realizacji praktycznej syste! powinien !ie) kilkadziesit ter!oele!entw. 'a rysunkach /B... i /B.6. przedstawiono przykadowe rozkady %redniej te!peratury zi!nego ko$ca podgrzewacza powietrza kota nr / dla !iesicy letnich i zi!owych. -wnie w ty! przypadku utrzy!ywana bya bezpieczna warto%) para!etru t:0#8.5J7 ,6

t $ , e z ; p y 7 o r a P

/@B /6, /6B /., /.B //, //B /B, /BB J, JB F, FB 4, 4B

Powietrze pierwotne Powietrze wtrne

Kocio /

T E C A

Cini!alna te!peratura %rednia zi!nego ko$ca, =t:0# 8>!in OF/ 0

9 C 8 $ ; N > ? E F 6 7 C D 3 2 1 0 / . T

6,

@B

@,

,B

,, 3B 3, 4B 4, O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9

FB

F,

JB

J,

/BB

-ys. /B... Przykadowa te!peratura %rednia zi!nego ko$ca w &unkcji obci enia kota nr / dla !iesica letniego.

/@B /6, /6B /., /.B //, //B /B, /BB J, JB F, FB 4, 4B

Powietrze pierwotne Powietrze wtrne

Kocio /

T E C A

Cini!alna te!peratura %rednia zi!nego ko$ca, =t:0# 8>!in OF/ 0

9 C 8 $ ; N > ? E F 6 7 C D 3 2 1 0 / . T

6,

@B

@,

,B

,, 3B 3, 4B 4, O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9

FB

F,

JB

J,

/BB

-ys. /B.6. Przykadowa te!peratura %rednia zi!nego ko$ca w &unkcji obci enia kota nr l dla !iesica zi!owego.

,@

'a rysunku /B.@. i rysunku /B.,. za!ieszczono wyniki analiz %redniej te!peratury zi!nego ko$ca podgrzewacza powietrza w zale no%ci od obci enia kota nr ., odpowiednio dla !iesica wrze%nia i !iesica lipca. ( analizowanych przypadkach dotrzy!any zosta warunek zabezpieczenia podgrzewacza powietrza poprzez utrzy!ywanie znacznie wy szych %rednich te!peratur zi!nego ko$ca w stosunku do te!peratury !ini!alnej. 'ale y tutaj rwnie wskaza) znaczn r nic w te!peraturach spalin w kanale za podgrzewacze! powietrza po!idzy jego strona praw =powietrze pierwotne> i lew =powietrze wtrne>. *ak wida) na rysunku /B.3. i rysunku /B.4. rwnie w przypadku podgrzewacza powietrza na kotle nr 6 %rednia te!peratura zi!nego ko$ca analizowanego podgrzewacza utrzy!ywana bya na pozio!ie powy ej warto%ci !ini!alnej wynoszcej F/]0. Ponadto dla okre%lenia najni szej te!peratury, przy ktrej nie dochodzi do korozji zainstalowano syste!u cigego po!iaru punktu rosy.

/@B /6, /6B /., /.B //, //B /B, /BB J, JB F, FB 4, 4B

Powietrze pierwotne Powietrze wtrne

K?;6?@ 2

T E C A

Cini!alna te!peratura %rednia zi!nego ko$ca, =t:0# 8>!in OF/ 0

9 C 8 $ ; N > ? E F 6 7 C D 3 2 1 0 / . T

6,

@B

@,

,B

,, 3B 3, 4B 4, O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9

FB

F,

JB

J,

/BB

-ys. /B.@. 8e!peratura %rednia zi!nego ko$ca w &unkcji obci enia kota nr . dla !iesica wrze%nia.

,,

,, 3B 3, 4B 4, FB F, JB J, /BB O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9 -ys. /B.,. 8e!peratura %rednia zi!nego ko$ca w &unkcji obci enia kota nr . dla !iesica lipca.

/@B /6, /6B /., /.B //, //B /B, /BB J, JB F, FB 4, 4B

Powietrze pierwotne Powietrze wtrne

K?;6?@ 2

T E C A

Cini!alna te!peratura %rednia zi!nego ko$ca, =t:0# 8>!in OF/ 0

9 C 8 $ ; N > ? E F 6 7 C D 3 2 1 0 / . T

6,

@B

@,

,B

,, 3B 3, 4B 4, FB F, JB J, /BB O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9 -ys. /B.3. 8e!peratura %rednia zi!nego ko$ca w &unkcji obci enia kota nr 6 dla !iesica wrze%nia.

/@B /6, /6B /., /.B //, //B /B, /BB J, JB F, FB 4, 4B

Powietrze pierwotne Powietrze wtrne

K?;6?@ 3

T E C A

Cini!alna te!peratura %rednia zi!nego ko$ca, =t :0# 8>!in OF/ 0

9 C 8 $ ; N > ? E F 6 7 C D 3 2 1 0 / . T

6,

@B

@,

,B

,3

,, 3B 3, 4B 4, FB F, JB J, /BB O:;6<=-76- >?2@1$ A 8B9 -ys. /B.4. 8e!peratura %rednia zi!nego ko$ca w &unkcji obci enia kota nr 6 dla !iesica wrze%nia.
Ponadto dla okre%lenia najni szej te!peratury, przy ktrej nie dochodzi do korozji, proponuje si zainstalowanie syste!u cigego po!iaru punktu rosy, ktry !o e!y zobaczy) na rys. /B.F.

/@B /6, /6B /., /.B //, //B /B, /BB J, JB F, FB 4, 4B

Powietrze pierwotne Powietrze wtrne

K?;6?@ 3

T E C A

Cini!alna te!peratura %rednia zi!nego ko$ca, =t :0# 8>!in OF/ 0

9 C 8 $ ; N > ? E F 6 7 C D 3 2 1 0 / . T

6,

@B

@,

,B

-ys. /B.F. 9yste! cigego !onitoringu kwa%nego punktu rosy, wg. &ir!y Kand co!bustion, =typ 0onserwer <g, !odel @@B>

,4

+ziki takie!u cige!u po!iarowi zapobiega si e!isji kwa%nych pyw, chronic jednocze%nie lokalne %rodowisko przed korozja siarkow. Przykadowy sche!at roz!ieszczenia czujnikw po!iaru kwa%nego punktu rosy wg, &ir!y Kand co!bustion przedstawiono na rys. /B.J.
.. ,$@ kot9a =7a5ny py9 T7orzen$e *$" naro*t:7 7 po; rze7a,zu po7$etrza KOROZJA =omora pa<en$*ko7a 4enty<ator *pa<$n

Cyk<on

Pom$ar k7a5ne o punktu ro*y

4enty<ator po7$etrza

-ys. /B.J. Gkad cigego !onitoringu kwa%nego punktu rosy, wg. &ir!y Kand co!bustion, =roz!ieszczenie czujnikw po!iarowych> Przeprowadzona w ty! wzgldzie analiza procesu pozwala stwierdzi), e" U Zaproponowany syste! zaawansowanej auto!atyki +90 pozwalajcy sterowa) prac parowych podgrzewaczy powietrza pozwoli zapewni) bezpieczn te!peratur ko$cowych podgrzewaczy powietrza. U (sppraca zaproponowanego syste!u +90 z cigy! !onitoringie! kwasowego punktu rosy pozwoli zopty!alizowa) te!peratur wylotow spalin, a co zate! idzie z!ini!alizowa) strat wylotow z kota podczas pracy dodatkowych podgrzewaczy parowych powietrza.

,F

P-DA8-DA40CD P0-E +.FGDE!T&P/.&4AH

=&IC&4E P-DA8-DA40CD P0-E

4!TFP/E P-DA8-DA40CD P0-E +.FGDE!T&P/.&4AH

P&G8-DA40CD 4&GE

P&G8-DA40CD P&4.AT-D0 4 3

6 5

ABA=T-&C.BT-

7 8 2 1

-ys. /B./B. Kokalizacji czujnikw po!iarowych na kotach K/;K6 w #lektrowni 8urw 9.:. ( kotach &luidalnych nr /, . i 6 w #lektrowni 8urw 9.:. roz!ieszczone zostay czujniki po!iarowe syste!u !onitoringu kwa%nego punktu rosy na << cigu konwekcyjny! spalin w punktach /;F zaznaczonych kolejno na rysunku /B./B, tj."

,J

/. %ciana boczna prawa, obszar poni ej dolnej sekcji rurowego podgrzewacza powietrza pierwotnego, ." %ciana boczna prawa, obszar powy ej dolnej sekcji -PP pierwotnego 6" %ciana przednia, obszar poni ej dolnej sekcji -PP pierwotnego @" %ciana przednia, obszar powy ej dolnej sekcji -PP pierwotnego ," %ciana boczna lewa, obszar poni ej dolnej sekcji rurowego podgrzewacza powietrza wtrnego 3" %ciana boczna lewa, obszar powy ej dolnej sekcji -PP wtrnego 4" %ciana przednia, obszar poni ej dolnej sekcji -PP wtrnego F" %ciana przednia, obszar powy ej dolnej sekcji -PP wtrnego 11. ANALIZA TERMODYNAMICZNA TEMPERATUR I PUNKTU ROSY I WODNE!O PUNKTU ROSY 9paliny w kotach powstae z cakowitego i zupenego spalenia paliwa ciekego i gazowego zawieraj w stechio!etrycznych warunkach gazowe produkty spalania" dwutlenek wgla =0?.>, azot ='.> i para wodna =D.?>. ( przypadku spalania niezupenego wystpuj" dwutlenek wgla =0?.>, tlenek wgla =0?>, azot ='.>, para wodna =D.?> i tlen =?.>. ( przypadku spalania wgla brunatnego lub ka!iennego w spalinach wystpuj" dwutlenek wgla =0?.>, tlenek wga =0?>, azot ='.>, para wodna =D.?>, tlen =?.>, popi lotny a&ly. Ponadto w ka dy! przypadku wystpuj w spalinach gazy" tlenek azotu ='?> i dwutlenek azotu ='?.>, oraz dwutlenek siarki =9?.> i trjtlenek siarki =9?6> je eli spalane paliwo zawiera siark. <lo%) gazowych zwizkw siarki zale y od stopnia wizania siarki w zastosowanej technologii odsiarczania, je eli to !a !iejsce. ?d udziau objto%ciowego pary wodnej w spalinach zale y te!peratura wodnego punktu rosy =dewpoint te!perature>, a te!peratura kwasowego punktu rosy =acid dewpoint te!perature> zale y tak e od koncentracji 9?. i 9?6 w spalinach5.7. //./. 8e!peratura wodnego punktu rosy //././. <n&or!acje wyj%ciowe Pojcie te!peratury wodnego punktu rosy jest %ci%le zwizane z warunka!i kondensacji pary wodnej zawartej w gazie, np. powietrzu, spalinach. *e eli ochadzanie gazu wilgotnego =przy staej zawarto%ci skadnikw> nastpuje w sposb izobaryczny, to ci%nienie skadnikowe pary pozostaje stae dopty, dopki jest ni sze od ci%nienia nasycenia dla danej te!peratury. ( !iar obni ania te!peratury ci%nienie nasycenia z!niejsza si, a wilgotno%) ro%nie. ( te!peraturze wodnego punktu rosy twr ci%nienie pary zrwnuje si z ci%nienie! nasycenia, wilgotno%) osiga wic warto%) O/BBa. Kondensacja pary wodnej nastpuje wtedy, gdy te!peratura %cian pczka rurowego jest ni sza, lub rwna te!peraturze wodnego punktu rosy. +la okre%lenia te!peratury wodnego punktu rosy posu ono si u%rednienie! para!etrw spalanego wgla w #lektrowni 8urw. ( tablicy //./ podano wyniki analizy wgla spalanego w !iesicu lipcu .BB,. (arto%) opaowa spalanego wgla z!ieniaa si w sposb do%) stabilny. ( tabelach" //.., //.6 i //.@ podano para!etry statystyczne analiz spalanego wga, takie jak" warto%) !aksy!aln, warto%) !ini!aln, warto%) %redni, odchylenie standardowe i wariancj. 8abela //.. dotyczy !iesica lipca, nato!iast tabela //.6 dotyczy !iesica sierpnia, a tabela //.@ !iesica wrze%nia5.7. 3B

Zna!ienne dla z!ienno%ci para!etrw kalorycznych wgla jest odchylenie standardowe !idzy 36J, ,,@ i ,3F =warto%ci te wraz z inny!i para!etra!i statystyczny!i dotyczcy!i analizy paliwa za!ieszczono w tabelach /B.., /B.6 i /B.@.>, przy czy! r nice !idzy najwy sza warto%ci opaow i najni sz w niektrych przypadkach s wiksze ni 6BBB k*Rkg. +la przeprowadzenia analizy z!ienno%ci te!peratury wodnego punktu rosy !a tutaj pewne znaczenie, ktrego z uwagi na charakter procesu nie nale y przecenia). Poniewa badania ekspery!entalne w elektrowni z wyznaczenie! punktu rosy byy przeprowadzone w !iesicu lipcu, to do oblicze$ wykorzystano analizy wgla z tego !iesica57. 8ab. //./. (yniki analizy wgla brunatnego spalanego w kotle &luidalny! nr 6 w #lektrowni 8urw 9.:. =lipiec .BB4> 5.,F7
Zawarto%) K.p. /. .. 6. @. ,. 3. 4. F. J. /B. //. /.. /6. /@. /,. /3. /4. /F. /J. .B. ./. ... .6. .@. .,. .3. .4. .F. .J. 6B. 0
r

Zawarto%) 9
r

Zawarto%) :
r

Zawarto%)

Qir
a @B,, @/,@ @/,F @B,F @.,4 @6,4 @.,F @.,J @6,, @@,4 @.,/ @6,@ @.,3 @/,, @B,6 @B,F @6,B @/,, @6,B @.,@ @.,4 @6,6 @.,B @.,J @6,F @.,F @.,, @.,@ @/,6 @6,F

a .4,J/ .4,/6 .J,FB .F,B. .F,/, .J,J. .4,@3 .F,B4 .4,@3 .4,6F .3,4. 6B,@6 .F,4B .3,,@ .@,4. .,,6J .4,,6 .4,/. .J,B4 6B,/. .F,J/ .J,,B 6B,4@ 6/,,3 6B,B3 6/,34 .J,,F .J,./ .4,JB 6B,B.

a B,646 B,6.4 B,636 B,6.. B,.F@ B,6,. B,6BJ B,.JB B,6B6 B,.J6 B,.J, B,664 B,@63 B,646 B,6B4 B,64@ B,636 B,6BB B,.43 B,.4/ B,.J4 B,.FF B,.4. B,.J@ B,6/6 B,6@B B,6@6 B,6.J B,6B4 B,.F3

a /4,3 /4,, /@,. /4,@ /,,3 /.,3 /3,3 /,,3 /3,B /,,/ /F,6 /.,, /3,4 /J,3 ..,F ./,6 /3,, /F,/ /,,@ /6,J /@,3 /6,3 /@,, /6,F /6,6 /6,3 /,,6 /3,/ /4,@ /.,.

8ab. //.. Para!etry statystyczne analizy wgla brunatnego =lipiec .BB4>5.,F7

3/

Para!etr statystyczny

Zawarto%) Zawarto%) 0r a 9r B B,@63 B,.4/ B,6/J B,B6J B,BB.

Zawarto%) :r a ..,F /.,. /,,J .,, 3,/

Zawarto%) (r a @@,4 @B,6 @.,@ /,/ /,.

(arto%) opaowa iir k*Rkg ///64 F46@ /B@BF 36J @BF36F

6/,34 (arto%) !aksy!alna .@,4. (arto%) !ini!alna .F,3/ (arto%) %rednia ?dchylenie /,3F standardowe (ariancja .,F6

8ab.//.6 Para!etry statystyczne analizy wgla brunatnego =sierpie$ .BB4>5.7 Para!etr Zawarto%) Zawarto%) Zawarto%) Zawarto%) (arto%) statystyczny opaowa r r r r 0 9 : ( iir a (arto%) !aksy!alna (arto%) !ini!alna (arto%) %rednia 6/,.. .,,36 .F,63 a B,6F/ B,.3, B,6/3 B,B6. B,BB/ a /J,. F,J /@,4 .,J F,6 a @,,J @B,, @6,, /,4 .,4 k*Rkg //,3@ J@33 /B6@/ ,,6 6B,FB3

?dchylenie /,, standardowe (ariancja .,.,

8ab. //.@ Para!etry statystyczne analizy wgla brunatnego =wrzesie$ .BB4>5.7

3.

Para!etr statystyczny

Zawarto%) 0r a

Zawarto%) 9r a B,@6J B,.,6 B,663 B,B@ B,BB.

Zawarto%) :r a ..,/ /.,/ /3,. 6 F,J

Zawarto%) (r a @@,4 6F,, @.,4 /,4 6

(arto%) opaowa iir k*Rkg //B33 JB46 /B/BJ ,3F 6.6B6,

6B,@, (arto%) !aksy!alna .@,44 (arto%) !ini!alna .4,,F (arto%) %rednia ?dchylenie /,3/ standardowe (ariancja .,,F

//./... Zale no%ci wyj%ciowe ( obliczeniach skadu spalin dla wyznaczenia te!peratury wodnego punktu rosy wykorzystano nastpujce zale no%ci podane w tab. //.,. Para!etry dla paliwa wzito dla u%rednionych danych z tab. //./. 2rakujce wielko%ci oszacowano, lub wzito z danych po!iarowych. Zao ono w niniejszych obliczeniach, e zawarto%) siarki nie !a wpywu na te!peratur wodnego punktu rosy. Zawarto%) siarki w paliwie i stopie$ wizania siarki uwzgldniono w obliczeniach kwasowego punktu rosy w punkcie //...

8ab. //.,. Zale no%ci analityczne stosowane w obliczeniach5F7. 36

+la ci%nienia cakowitego pary wodnej w spalinach pD.?OrD.? U p_ odczytuje si warto%) P101.-20 ?:56;F17O 8eoretyczna ilo%) powietrza -C7?42>1 ! nRkg
6

Z15-=7?DH 171562O;F71

V pt = B,BFFJ ( c + B,64, s ) + B,.3, h B,B666 o

t VN = B,4J V pt + B,BBF n .

8eoretyczna zawarto%) azotu !6nRkg Wczna zawarto%) dwutlenku wgla i dwutlenku siarki !6nRkg 8eoretyczna ilo%) spalin suchych 8eoretyczna ilo%) pary wodnej 8eoretyczna ilo%) spalin wilgotnych 9tosunek spalinach nad!iaru powietrza w !6nRkg !6nRkg !6nRkg !6nRkg

VCO. + V O. = B,B/F33( c + B,64, s )

t V t = V!O. + VN . t VH = B,/// h + B,B/.@ w + B,BB/3/ V pt " .O t V t = V t P VH . O

na =
-zeczywista ilo%) spalin wilgotnych
V
.

/ / ( 4J( [ O. ] B,,[ CO ] ) ) ./[ N . ] t = V t + ( /) V p

.

VH O Gdzia objto%ciowy pary wodnej w rH O = V spalinach 0i%nienie skadnikowe pary wodnej w p H .O = H .O p spalinach bar te!peratury wodnego punktu rosy tdpt = <(pH2O). ( obliczeniach przyjto ci%nienie spalin p O /B/6 hPa. ( tablicy //.3. u!ieszczono wyniki oblicze$ te!peratury wodnego punktu rosy dla r nego skadu spalin5F7.

3@

8ab.//.3.8e!peratura wodnego punktu rosy dla %rednich para!etrw wgla. S2?437-> 71C.6103 /?G6-20F1 # Q /,BB /,B, /,/B /,/, /,.B /,., /,6B /,6, /,@B /,@, /,,B /,,, C6D76-76- ;F<42>?G/10O G?C7-P G 4/15671;K p H O = rH
. .O

T-./-012301 G?C7-E? /37>23 0?4O

t dpt = p H .O
RC 3@,BF 36,6/ 3.,/3 3/,6 3B,/. 3B,BJ ,J,/B ,F,/B ,4,J. ,3,46 ,3,3. ,,,34

KP1 .@B,64, .6/,.@/ ...,44, ./@,JB4 .B4,,43 .BB,4.J /J@,6/J /FF,6B, /F.,3,6 /44,66/ /4.,6BJ /34,,3@

3,

Ze z!ian warto%ci opaowej te!peratura wodnego punktu rosy z!ienia si w niewielki! stopniu. *ak pokazuj obliczenia, przy z!niejszeniu warto%ci opaowej paliwa o ok. 3BB k*Rkg te!peratura wodnego punktu rosy wzrasta po!ijalnie !ao, tzn. o ok. =P/,.B> ; /,6B K =tj. =P/,.B> S /,6B]0>. Podobnie przy wzro%cie o ok. ,BB k*Rkg, te!peratura wodnego punktu rosy z!niejsza si o =; /,/,> K =tj. =;/,/,>]0>. 11.2. TEMPERATURA KWASOWE!O PUNKTU ROSY Pod pojcie! te!peratury kwasowego punktu rosy acid dewpoint te!perature tadpt rozu!ie si te!peratur, w ktrej nastpuje kondensacja rozcie$czonego kwasu siarkowego =siarkawego>, a %ci%lej ich !ieszaniny z wod na powierzchniach zewntrznych rur. Podczas spalania zasiarczonych paliw siarka utlenia si do 9? .. 'iewielka cze%) dwutlenku siarki wobec nad!iaru tlenu w stosunku do ilo%ci stechio!etrycznej ulega podczas schadzania spalin dalsze!u utlenianiu do 9?6. 9zczeglnie intensywnie proces ten zachodzi w zakresie te!peratur od @BB do 3BB ]0. (ytworzony trjtlenek siarki reagujc z para wodn zawarta w spalinach tworzy pary kwasu siarkowego. 2adania wykazay, e w te!peraturach poni ej ok. .BB ]0 reakcja !iedzy 9? 6 i para wodn przebiega niezwocznie, zate! je%li w !ieszaninie gazowej wystpuje trjtlenek siarki to !ieszanina ta nie !o e zawiera) pary wodnej. -eakcja odwracalna wystpuje dopiero w te!peraturach powy ej .BB ]0. Przy dalszy! ochadzaniu !ieszanina D.9?@ i D.? ulega kondensacji. *est to gwne Ardo korozji5.,@7. Korozja niskote!peraturowa siarkowa wystpuje wtedy, gdy ci%nienie czstkowe par kwasu siarkowego w spalinach przekracza ci%nienie nasycenia tych par. ?dpowiadajca te!peratura okre%la siarkowy punkt rosy. 0i%nienie czstkowe par kwasu siarkowego okre%la zale no%)" p H . O@ = /B 3 rH . O@ p =//./> gdzie" rH O ; udzia objto%ciowy par kwasu siarkowego, pp! p ; ci%nienie spalin, bar
.

8e!peratura kwasowego punktu rosy zawiera si !idzy F, J /4B ]0 w zale no%ci od rodzaju i skadu paliwa. Pierwsze !aksi!u! oddziaywania korozyjnego przypada w te!peraturach ni szych od te!peratury siarkowego punktu rosy o ok. .B J ,B K gdy wtedy kondensat posiada najwy sze st enie wa%ciwe dla przebiegu rwna$ kinetyki reakcji. +rugie, znacznie intensywniejsze !aksi!u! korozji powstaje, gdy te!peratura spalin obni a si do te!peratury wodnego punktu rosy, tj. =ok. @B J 4B ]0 w zale no%ci od wspczynnika nad!iaru powietrza>. (wczas wystpuje wzaje!ne oddziaywanie rozcie$czonego kwasu siarkowego 6B J ,Ba i gazw 9?. oraz 0?.. Po!idzy pierwszy! i drugi! !aksi!u! korozji wystpuje stre&a !ini!alnego oddziaywania !gie kwasy siarkowego o st eniu 3B J 4Ba D.9?@. (ystpujcy w spalinach kwas siarkowy D.9?@ przyj!uje posta) par w wyniku poczenia pary wodnej D.B z trjtlenkie! siarki 9?6 w postaci gazowej. Proces tworzenia zachodzi, gdy te!peratura spalin z!niejsza si od ,3B ]0 do .BB ]0. 33

8rjtlenek siarki ; 9?6 powstaje przy spalaniu paliw zawierajcych siark w wyniku reakcji utleniania 9?., zale nej od liczby nad!iaru powietrza ; E. <lo%) siarki tworzcej trjtlenek siarki okre%la wspczynnik konwersji S h O6 O6 = ,!olR!ol =//..> O. + O6 O. ( paleniskach kotowych h O / H Fa. Znajc cakowit zawarto%) siarki ; 9r , wspczynnik konwersji ; h , oraz skuteczno%) wizania siarki je eli istnieje odsiarczanie to !o na okre%li) ilo%) powstajcego trjtlenku 9?6 O h 9t. -eakcja konwersji =utleniania> 9?. do 9?6 zachodzi jako reakcja z tlene! ato!owy!, lub reakcja z tlene! !olekularny!. Gdzia powstajcego 9?6 w reakcji z tlene! !olekularny! jest !niejsza o jeden lub dwa rzdy ni 9?6 powstajcego w wyniku reakcji z tlene! ato!owy!. Podstawow rol odgrywa w tworzeniu si 9?6 liczba nad!iaru powietrza. 9palanie stechio!etryczne powoduje z!niejszenie ilo%ci 9?6 i ty! sa!y! wspczynnika a. Caksi!u! koncentracji 9?6 oraz te!peratury punktu korozji siarkowej wystpuje przy nad!iarze powietrza rzdu e O /,6 H /,,. Koncentracja gazowego trjtlenku siarki w spalinach jest ni sza o 6 H F rzdu ani eli koncentracja pary wodnej. 'awet %ladowe ilo%ci 9? 6 prowadz do znacznego podniesienia te!peratury siarkowego punktu rosy i w nastpstwie tego do znacznej korozji. ( zakresie liczby nad!iaru powietrza e O /,B, H /,/ wystpuje znaczny spadek stro!o%ci linii nasycenia. Prowadzenie procesw spalania z nad!iare! e O /,B, H /,6 =olej, gaz> u!o liwia obni enie te!peratur punktu rosy do pozio!u JB H /BB ]0. 'iskie nad!iary powietrza s nie!o liwe w paleniskach rusztowych i pyowych. 8e!peratura kwasowego punktu rosy zale y od ci%nienia czstkowego pary wodnej =D.?> oraz trjtlenku siarki =9?6>, wzgldnie D.9?@. <nne skadniki nie odgrywaj znaczcej roli =!o na przyj), e p O6 pH . O@ >. Z!ierzona te!peratura kwasowego punktu rosy jest ni sza od te!peratury teoretycznej o ok. , K. 'ajdokadniejsza !etoda okre%lenia siarkowej te!peratury rosy polega na posu eniu si przebiegie! zale no%ci kondensacji roztworu D.?RD.9?@. Z powodu !aych warto%ci stosunku i stro!ego przebiegu kondensacji konieczne jest okre%lenie analityczne zale no%ci te!peratury od ci%nie$ czstkowych. 8e!peratur siarkowego punktu rosy dla spalin kotowych wytworzonych ze spalania wgla ka!iennego lub brunatnego !o na obliczy) z zale no%ci, w ktrej 0 O .,B,B dla wgla ka!iennego i 0 O .@,,B dla wgla brunatnego"
t adpt = C + .4,3 lg pH . O + /F,4 lg pH .
O@

=//.6>

'a rys. //./. opracowany! w oparciu o powy sz zale no%), przedstawiono zale no%) te!peratury punktu rosy dla spalin z wgla ka!iennego i brunatnego przyj!ujc stopie$ konwersji h O .a i zawarto%) wilgoci w spalinach od ,H.Ba. 8e!peratura kwasowego punktu rosy dla spalin otrzy!anych z wgla ka!iennego !o e si zawiera) si w zakresie /.B H /6,]0. 'ato!iast dla spalin z wgla brunatnego !o e by) wy sza =ok. /,B]0> w wyniku wy szej wilgotno%ci spalin i !niejszej ilo%ci jednostkowej spalin z / kg paliwa. Prowadzone badania i po!iary rosy wykazuj znaczne rozbie no%ci w zakresie te!peratury kwasowego punktu rosy w zakresie j /B K5.7.

34

/3B /,B
?

/@B /6B /.B //B /BB JB FB B ,B /BB K?7;-7201;P1 H 2SO" 8//.9 /,B .BB
wgiel brunatny wgiel ka!ienny

-ys. //./. Zale no%) kwasowego punktu rosy od rodzaju paliwa i koncentracji par kwasu siarkowego w spalinach dla stopnia konwersji h O B,B. 'a podstawie danych eksploatacyjnych zebranych w tab. //.4. obliczono w oparciu o powy sz zale no%), te!peratur kwasowego punktu rosy tadpt. 8ab. //.4 8e!peratura kwasowego punktu rosy wyznaczona z zale no%ci5F7 9t enie '?f w spalinach 8e!pertura spalin za podgrzewacze! powietrza K0 /3F,, /,6,/ /3B,F Zawarto%) ?. w spalinach a @,/, @,/@ @,/@, 9tru!ie$ spalin 9t enie 9?. w spalinach 9t enie 0? w spalinach !gR!6n @,@4 @,@F @,@4,

(arto%) para!etru !ini!alny !aksy!alny %rednia

9 C 8 7 E G ? > 6 4 3 2 1 0 / . T

9topie$ konwersji 9?. na 9?6 O .a

!gR!6n .@@,4J .,J,B4 .,/,J,

!gR!6n 6./,./ 6,.,/J 663,4

!gR!6n ,,6@ ,,6J ,,63,

( literaturze wystpuj du e rozbie no%ci w interpretacji te!peratur punktw rosy. ? ile w przypadku wodnego punktu rosy teoretyczne ujcie jest oczywiste, to w przypadku kwasowego punktu rosy sprawa jest zo ona, ze wzgldu na sko!plikowane zjawiska i procesy zwizane z obecno%ci 9?., 9?6, D0l i stopnia!i utleniania 9?. na 9?6. 'iektre pozycje literaturowe wskazuj na znaczne odbieganie te!peratury kwasowego punktu rosy od przebiegu teoretycznego, szczeglnie, je eli wystpuj oprcz 9?6 i 9?. tak e D0l i '?.. gernho&& przestawi rwnanie na obliczenie te!peratury kwasowego punktu rosy od 9? 6. ( rwnaniu ci%nienia ponastawia si w !! Dg 3F

tadpt

O6

= /BBB R5 .,.43 B,B.J@ ln= pH . O > B,BF,F ln= p

O6

> + B,BB3. ln= pH . O p

O6

>7

=//.@> 'ato!iast Kiang przedstawi rwnanie na obliczenie te!peratury kwasowego punktu rosy, spowodowanej 9?..
tadpt
O.

= /BBB R56,J,.3 B,/F36 ln= pH . O > + B,BBBF34 ln= p

O6

> B,BBBJ/ ln= pH . O p

O.

>7

=//.,> Z powy szego rwnania wynika, e te!peratura kwasowego punktu rosy spowodowanej 9?. jest ni sza ni te!peratura wodnego punktu rosy. +la porwnania, dla warunkw podanych w tab. //.4 obliczone z zale no%ci //.. i //.6 te!peratury kwasowego punktu rosy wynosz tadpt9?6 O /B/ ]0, nato!iast tadpt9?. O @J,B ]0 *ak wida) z in&or!acji podanych w ty! rozdziale jest !ao prawdopodobny! okre%lenie na drodze teoretycznej te!peratury kwasowego punktu rosy, bo osiga si r ne warto%ci niekiedy sprzeczne. Z tego wzgldu w pracy przyjto wyznaczenie tego para!etru za po!oc przyrzdu &ir!y K:'+ !odel :+C ..B5.7.

2 1

11

6 4 8 7

10

-ys. //... 9che!at po!iarowy przyrzdu :+C ..B. / ; czujnik punktu rosy, . ; ter!opara zewntrzna, 6 S sonda, @ ; %ciana kota, , ; dopyw powietrza chodzcego, 3 ; elektrodowy i ter!oparowy sygna, 4 ; zesp po!iarowo;kontrolny, F; sterownik z !onitore!, J ; zawr

3J

regulacyjny dopywu powierza, /B ; doprowadzenie spr onego powietrza, // ; wylot powietrza chodzcego Zasada dziaania przyrzdu. 9onda !iernika jest wo ona bezpo%rednio w strug spalin. 0zujnik jest stopniowo schadzany przez zwikszanie przepywu powietrza w zespole sterujcy! przyrzdu. Kiedy te!peratura czujnika spadnie poni ej punktu rosy, na jego powierzchni zacznie si tworzy) cienka warstwa kwasu. Powoduje to powikszenie przewodno%ci elektrycznej po!idzy dwo!a elektroda!i wtopiony!i w powierzchni czujnika, co jest wskazywane jako prd przepywu. (wczas przepyw powietrza chodzcego powinien zosta) tak wyregulowany, aby osign) sta warto%) prdu na wskaAniku. Kiedy wielko%) ta pozostaje staa, szybko%) kondensacji kwasu na powierzchni czujnika jest rwna szybko%ci jego parowania. 8e!peratura, w ktrej zachodzi opisane zjawisko jest wa%nie te!peratur punktu rosy =:+8>. Przyrzd u!o liwia okre%lenie tzw. potencjau korozyjnego spalin =-2G ; -ate o& :cid 2uild Gp>. Potencja korozyjny spalin !o e by) okre%lony na drodze po!iaru szybko%ci tworzenia si kwasu poni ej te!peratury punktu rosy. (ykre%lajc zale no%) szybko%ci tworzenia si kwasu =-2G> od te!peratury =rys.3.@>, dla pewnej warto%ci te!peratury otrzy!uje si !aksy!aln szybko%) kondensacji kwasu. ( tej te!peraturze ka da !etalowa powierzchnia !ajca bezpo%redni kontakt ze spalina!i nara ona jest na !aksy!alne dziaanie korozji5.7.

1"+ 12+ 1++ )+ 6+

9 1 S . 8 $ 7 P F 0 ? > 2 O : U

"+ 2+ + + ( 1+ 1( 2+ 2( 3+ 3( "+ "( (+ S2J=-76- H 2 SO " $ 8B9 (( 6+ 6( 7+ 7( )+

-ys. //.6. Zale no%) ubytku korozyjnego stali wglowej od st enia D.9?@ =w te!peraturze JB]0> 12. OPRACOWANIE
ZALECE, DLA BEZPIECZNE POD!RZEWU POWIETRZA I TRWAE EKSPLOATAC I SYSTEMU

4B

9yste! podgrzewu powietrza pierwotnego i wtrnego z" U wstpny!i parowy!i podgrzewacza!i powietrza U kotowy!i rekuperacyjny!i rurowy!i podgrzewacza!i powietrza w pozio!y! ukadzie rur grzewczych o!ywanych zewntrznie przez spaliny zaprojektowany dla kota 012 /F,,@ kgRs, nie !o e by) z!ieniony, a !o e podlega) jedynie cz%ciowy! !ody&ikacjo!.

-ys./../. 9zczelinowy wieloprzej%ciowy podgrzewacz powietrza567. -ysunek /../. pokazuje sche!at konstrukcyjny i sposb zabudowy kotowych rurowych podgrzewaczy powietrza pierwotnego i wtrnego. Przy horyzontalny! ukadzie rur grzewczych spaliny pynce od gry do dou niosce erozyjny popi lotny wraz z wapienny! sorbente! 9?f pynce w przestrzeni !idzy rurowej pczka o!ywaj poprzecznie zewntrzn powierzchni rur. Popi lotny i sorbent podawany w nad!iarowych ilo%ciach 0aR9 O .,, H @,, dla osignicia wysokiej skuteczno%ci odsiarczania kodsO=4BJJB>a po!i!o skutecznych separatorw cyklonowych kota dokonuje erozji rur. 4/

Korzystniejszy jest ukad przepywowy rurowego podgrzewacza powietrza z pionowy! ukade! rur osadzonych w dnach sitowych, w ktrych zapylone spaliny pyn od gry ku doowi wewntrz rur, a czyste, wstpnie podgrzane, powietrze przepywa wielobiegowo poprzecznie w przepywie krzy owy!, w przestrzeni !idzyrurowej. ( taki! rozwizaniu wektor =kierunek> prdko%ci spalin jest rwnolegy do osi i %cianki rury. ( eksploatacji nie wystpuje osadzanie popiou lotnego na wewntrznej powierzchni rury, a wpyw erozji jest z!ini!alizowany. Znacznej erozji podlega jedynie krawdA wlotu rury w grnej %cianie sitowej. Co na te!u zaradzi) przez zastosowanie trudno%cieralnych pier%cieni np. z eliwa s&eroidalnego lub wykonanie wy!urwki z betonu ogniotrwaego korundowego =2?K> o g O ,B!! nao onego na okokowan %cian sitow z odpowiednio wypro&ilowany!i, kielichowaty!i wlota!i spalin do rur. +la istniejcych wy!iarw kanau spalin wystpuj niekorzystne reakcje dotyczce" U powierzchni wy!iany ciepa dla spalin i powietrza U podziaki poprzecznej i wzdu nej ukadu rur w pczku wy!iennika U wolnego przekroju dla przepywu spalin i powietrza U warto%ci wspczynnikw wnikania ciepa hs, hp
p = $ = w p >

s = $ = ws >

=/../> =/...>

Z powy szych przesanek nale y stwierdzi), e ukad konstrukcyjno S przepywowy powietrza i spalin oraz rozwizania konstrukcyjne rurowego podgrzewacza powietrza !og podlega) jedynie niewielki! !ody&ikacjo! wy!iarowy!. Co na nato!iast dokonywa) z!ian !ateriaowych powierzchni grzewczych =rur> wy!iennika w aspekcie zwikszenia odporno%ci erozyjnej i korozyjnej. Gzasadnione techniczne i ekono!iczne jest zastosowanie odpowiednich powok na powierzchni rur, na wybranych odcinkach wykazujcych szczeglne uszkodzenia o charakterze poczonych zjawisk erozji i korozji siarkowej i at!os&erycznej. Zjawiska te wystpuj w stanach urucho!ienia kota, co w pierwszy! okresie eksploatacji jednostek K/ J K6 zdarzao si nazbyt czsto, przy wysokiej wilgotno%ci paliwa ( O =@B H @,> a, zbyt niski!i wspczynnika!i nad!iaru powietrza e O /./ J /.. i zbyt niskiej %redniej te!peraturze spalin wylotowych w stanie rozruchu t swyl O =//F >/.,>]0. 8e!peratura spalin w obszarze %ciany sitowej wlotowej jest jeszcze ni sza. +odatkowo w stanie urucha!iania kota spalane jest paliwo olejowe o wysokiej zawarto%ci siarki. Per&orowana od korozji powierzchnia rury powodowaa wypyw powietrza o wysoki! spr u, dla powietrza pierwotnego, p /F .B kPa, zawirowania strugi zapylonych spalin i potgowaa wpyw erozji. Z tego wzgldu uszkodzenia rur obserwuje si gwnie na obu nitkach powietrza pierwotnego5.7. 12.1. POWOKI O WYSOKIE
ODPORNO*CI KOROZY NE I EROZY NE

Per&oracje i zniszczenia rur 3B,6 f .,J rurowych podgrzewaczy powietrza bdce skutkie! poczonych zjawisk erozji i niskote!peraturowej korozji siarkowej wystpuj ju po okresie . letniej eksploatacji.

4.

'ajintensywniej zjawisko to wystpuje w obu nitkach powietrza pierwotnego, w pobli u wlotowej %ciany sitowej, na odcinku K O 3BB !!. Powierzchnia %ciany sitowej o g O /J!! z !ateriau 9t64.. nie wykazuje znaczcych ubytkw grubo%ci, z tego wzgldu zabezpieczenia i powoki %ciany nie bd proponowane. Z uwagi na charakter zniszcze$ rur, wzaje!nej intensy&ikacji korozji i erozji, dobr !onolitycznego !ateriau stalowego jest nie!o liwy. 9tal konstrukcyjna niestopowa np. 96,,*.D o podwy szonej twardo%ci, =stal Dardof ulepszona cieplnie w procesie walcowania> nie jest odporna na korozj tlenow i siarkow. 9tal odporna na korozj np. BD/F'J nie wykazuje podwy szonej odporno%ci erozyjnej. Z tego wzgldu jedyny! technicznie uzasadniony! zabiegie! jest wykonanie odpowiednich powok zewntrznej powierzchni rur w technologii natrysku cieplnego. Powoki te !usz by) wykonane w warunkach re!ontowych, warsztatowych jednostkowo na poszczeglnych rurach wy!iennika bdcych powierzchnia!i wy!iany ciepa. Co na znaleA), co naj!niej kilkana%cie krajowych &ir! o&erujcych urzdzenia i usugi w zakresie wykonywania powok antykorozyjnych i anty erozyjnych wg r nych technologii. /.././. Powoki w technologii natrysku po!ieniowego na przykadzie para!etrw technicznych technologii 0:98?+l' ( lipcu .BB, roku wykonano w warsztacie t technologi powoki na .B szt rur. Powok nao ono na odcinki okoo 3BB !! od strony %ciany sitowej. ?broty rury i posuw dyszy palnika zrealizowano przy u yciu techarki warsztatowej. Kontrolne rury zabudowano w pierwszy! na drodze powietrza pczku rurowego podgrzewacza powietrza kota w bloku nr /. Powok wykonano w technologii natrysku cieplnego gazowo ; proszkowego z proszku #G8:KK?l -( ga!a /.,., dysz 99C .B palnikie! 0:98?+l' 0+9 FBBB. Proszki #G8:KK?l -( s natryskiwane cieplnie =po!ieniowo> na powierzchni rury a nastpnie w kolejnej operacji s przetapiane w te!peraturze rzdu tO/.BB]0. 8aki pozio! te!peratur osiga pokrywana powierzchnia rury. ( tej te!peraturze nastpuje przetop topnikw, otrzy!uje si powok o silny! !etaliczny! wizaniu dy&uzyjny! z powierzchni rury rdzeniowej =bazowej>. Powoka !a wysok odporno%) na tarcie przy du ych naciskach i odporno%) na erozj popioow. 8ab. /../. 9kad pierwiastkowy proszku sa!otopnikujcego #G8:KK?l -( /.,., i wasno%ci &izyczne powoki5.7 9kad pierwiastkow y wgiel 0 krze! 9i bor 2r elazo 1e chro! 0r nikiel 'i 8wardo%) Nsto%) powok w skali poaorna gickerasa proszku Dg gRc!6 Nsto%) powoki mpow gRc!6

Gdzia a B,F @,F 6,, B,.,J0,8 ., 3,,/

Gwagi skadnik topnikujcy wi e z tlene!

3BBH4BB =3@3>

@,6

F skadnik topnikujcy traktowane jako zanieczyszczenia

46

9kad proszku, wysoki udzia chro!u i niklu zapewnia ponadto wysok odporno%) korozyjn. Po wykonaniu powoka !a barw i poysk srebrzysto S szar, chro!owo ;niklow.
LABORATORY NE MODELOWE ODPORNO*CI KOROZY NE I EROZY NE

12.2. BADANIA

RURY Z POWOK% O WYSOKIE

'a wniosek Zespou badawczego w &ir!ie #K8G- 9#-(<9 w 2ogatyni wykonano kontrolny odcinek rury pokryty powok w technologii 0asto+yn z proszku #G8:KK?l -( ; /.,.,. Powok wykonano przy u yciu palnika 0+9 (y!iary techniczne powoki do bada$ laboratoryjnych5.7" ; rura rdzeniowa =bazowa> l/BB !! ; dugo%) powoki ; dugo%) odcinka !onta owego ; %rednica zewntrzna powoki ; %rednia grubo%) powoki ; rura kotowa bez szwu z !at. K/F]<<< n ,4 f .,J f ; %rednica no!inalna n,4 ; ,.6B !! ; K/ O .@ !! ; n,F J ,4,@ !! w odcinku !onta owy! w %cianie ; g O B.6B !!

( ty! ko$cu rury, ktry przewidywany jest do !onta u w %cianie sitowej krawdA powoki !usi by) rwna, regularna. ?dcinek !onta owy l O /6 !! !usi by) wolny od zanieczyszcze$ korozyjnych i proszku z uwagi na spawanie !onta owe. -wny koniec powoki uzyskuje si przez nao enie odpowiedniego pier%cienia osaniajcego powierzchni rury bazowej. Ko$cwka powoki drugiego, wolnego ko$ca powinna !ie) agodn krawdA, aby unikn) !ikrozawirowa$ strugi spalin w warunkach nor!alnej eksploatacji kota. *est to bardzo istotne zastrze enie, gdy z innych prac Zespou badawczego znany jest przypadek intensy&ikacji erozji spowodowanej ostr krawdzi powoki o niewielkiej grubo%ci g B.F !! 8echnologia 0asto+yn charakteryzuje si ty!, e posiada obojtny wpyw na wewntrzn struktur %cianki rury oraz zapewnia niez!ienione para!etry wytrzy!ao%ciowe !ateriau rury. -ura bazowa w wolny! ko$cu powoki wykazuje %lady przegrzania powierzchniowego i !a barw cie!noniebiesk. Z tego wzgldu ewentualne nakadanie powok syste!e! natrysku po!ieniowego na rury z !ateriau 9 6,,*.D nie !a sensu, poniewa !ateria ten ulepszony cieplno ; !echanicznie traci swoje wasno%ci =gwnie twardo%) i odporno%) erozyjn> przez stosowany proces przetapiania proszku. -ys. /.... przedstawia !odelowy odcinek rury z nao on powok z widokie! krawdzi projektowanej do spawania w %cianie sitowej.

4@

-ys./.... Ko$cwka rury z ostry! zako$czenie! powoki do spawania w %cianie sitowej5,7.

-ys. /..6. (idok spoiny elektrycznej na krawdzi rury bazowej. (idoczna niez!ieniona krawdA powoki5,7. 4,

-ys./..@. Zgniot rury nie powoduje uszkodze$ i odpryskw powoki5,7.

43

13. PODSUMOWANIE I WNIOSKI +o obni enia straty ko!inowej w kotach &luidalnych stosuje si podgrzewacze powietrza do odzyskania ciepa ze spalin i przekazania go, do powietrza, potrzebnego w procesie spalania paliwa, ty! sa!y! poprawiajc sprawno%) obiektu kotowego. ( ukadzie spaliny;powietrze instalowane s r nego typu wy!ienniki ciepa do podgrzewania powietrza. +owiaduje!y si ze wzgldu na wysokie ci%nienia panujce w kotach &luidalnych, zastosowanie znajduj tylko obrotowe i rurowe podgrzewacze powietrza ze wstpny! podgrzewe! parowy!. Ci!o prawdopodobie$stwa wystpienia awarii ukadw napdowych obrotowego podgrzewacza powietrza, stosuje si je ze wzgldu na niewielkie gabaryty =w przeciwie$stwie do podgrzewaczy rurowych>, wykorzystujc syste!y kontroli pracy podgrzewacza. Zastosowanie zd!uchiwaczy sadzy znacznie usprawnia dziaanie podgrzewaczy powietrza poprawiajc wy!ian ciepa !idzy spalina!i a ele!enta!i grzewczy!i podgrzewacza. Przeprowadzona analiza oraz wyniki po!iarw pozwoliy s&or!uowa) nastpujce wnioski ko$cowe na te!at korozji wystpujcej podczas eksploatacji rurowych podgrzewaczy powietrza stosowanych w kotach &luidalnych" Po!iary te!peratur spalin za ko$cowy! stopnie! podgrzewaczy powietrza wskazuj na to, e zwaszcza przy ni szych ni /BB a obci eniach kota te!peratura wylotowa spalin !o e osiga) warunki kwasowego punktu rosy, zwaszcza w zi!owych !iesicach pracy kota. 'awet przy zawarto%ci siarki w paliwie poni ej B,, a te!peratura kwasowego punktu rosy !o e przekroczy) warto%) /.B ]0, nato!iast stosunek h pow hspal poni ej / prowadzi do osignicia te!peratur %cianek poni ej /BB ]0, co !o e by) bezpo%redni przyczyn powstawania kwasu siarkowego na powierzchniach rur podgrzewacza powietrza. ( celu zapobie enia tworzenia si kwasu siarkowego ze spalin na powierzchni rur o!ywanego pczka podgrzewacza powietrza, proponuje si podniesienie te!peratury wstpnego podgrzewu powietrza do pozio!u tp. O =FB J JB>]0, szczeglnie dla stanw eksploatacyjnych rozruchu i pracy z =@B J 3B>a obci enie! kota. Zaproponowany syste! zaawansowanej auto!atyki +90 pozwalajcy sterowa) prac parowych podgrzewaczy powietrza, wsppracujcy z cigy! !onitorowanie! kwasowego punktu rosy pozwoli zopty!alizowa) te!peratur wylotow spalin, a co zate! idzie z!ini!alizowa) strat wylotow z kota. :naliza wynikw po!iarw pozwala stwierdzi), e zagro enie wystpienia korozji istnieje nie tylko przy ni szych obci eniach kota, ale rwnie w przypadku obci enia /BBa, szczeglnie w przypadku spalania wgla o du y! zawilgoceniu powodujcy! podniesienie te!peratury wodnego punktu rosy oraz przy wystpieniu ni szych te!peratur spalin w obszarze dna sitowego. ( przeprowadzonych badaniach dokonanych w okresie letni! nie stwierdzono wystpowania kwasowego punktu rosy. Z!ierzony punkt rosy na pozio!ie =,3 ;3B>]0, jak wykazaa analiza, jest praktycznie wodny! punkte! rosy. Popi lotny i sorbent podawany w nad!iarowych ilo%ciach 0aR9 O .,, J @,, dla osignicia wysokiej skuteczno%ci odsiarczania O =4B J JB>a po!i!o skutecznych separatorw cyklonowych kota dokonuje erozji rur. 44

Gkad konstrukcyjno ; przepywowy powietrza i spalin oraz rozwizania konstrukcyjne rurowego podgrzewacza powietrza !og podlega) jedynie niewielki! !ody&ikacjo! wy!iarowy!. Co na nato!iast dokonywa) z!ian !ateriaowych powierzchni grzewczych =rur> wy!iennika w aspekcie zwikszenia odporno%ci erozyjnej i korozyjnej. Gzasadnione techniczne i ekono!iczne jest zastosowanie odpowiednich powok na powierzchni rur, na wybranych odcinkach wykazujcych szczeglne uszkodzenia o charakterze poczonych zjawisk erozji i korozji siarkowej i at!os&erycznej. 8echnicznie uzasadniony! zabiegie! jest wykonanie odpowiednich powok zewntrznej powierzchni rur w technologii natrysku cieplnego. Powoki te !usz by) wykonane w warunkach re!ontowych, warsztatowych jednostkowo na poszczeglnych rurach wy!iennika bdcych powierzchnia!i wy!iany ciepa.

4F