You are on page 1of 2

Prawa nauki i teorie naukowe stanowi obok faktw naukowych najwaniejsze wyniki badao naukowych.

h. Prawa nauki to twierdzenia, ktrym nadaje si w nauce wysoka rang poznawcz ze wzgldu na funkcje, jakie s w stanie penid. Termin prawo dzielimy na kilka znaczeo: 1) Prawo w sensie prawniczym ustawy ustanowione przez ludzi (organa ustawodawcze). 2) Prawo natury / prawidowo (przyrody) jest to obiektywny zwizek zachodzcy w przyrodzie lub spoeczeostwie. Prawidowoci odznaczaj si nastpujcymi cechami: Oglno (uniwersalnod) zwizek zachodzi pomidzy caymi klasami zjawisk, a nie tylko pomidzy poszczeglnymi zjawiskami; Istotno zwizek stanowi wan charakterystyk zjawisk, midzy ktrymi zachodzi; Wewntrzno zwizek przebiega na poziomie gbszego mechanizmu

wyznaczajcego przebieg zjawisk; Konieczno zwizek jest konieczny (nieprzypadkowy), gdy w danych warunkach musi zachodzid. 3) Prawo nauki jest to twierdzenie opisujce jak prawidowod przyrody np. prawo grawitacji Newtona. Aby twierdzenie zyskao status prawa nauki, musi speniad szereg warunkw formalnych i pozaformalnych (merytorycznych). Aby speniad warunki formalne, twierdzenie musi byd: cile oglne czyli uniwersalne czasoprzestrzennie, a wic dotyczce wszystkich obiektw danej klasy, niezalenie gdzie i kiedy one wystpuj; nie rwnowane (skooczonej) klasie zdao jednostkowych nie moe byd zastpione przez adn skooczon liczb zdao jednostkowych; przewanie otwarte ontologicznie gdy dotyczy (rwnie lub wycznie) zjawisk przyszych, nie dokonanych. Umoliwia to penienie przez twierdzenie funkcji prognostycznych. Warunek ten moe nie byd speniony jedynie w przypadku, gdy twierdzenie dotyczy czego bezpowrotnie minionego (zjawisk przeszych i

teraniejszych), wtedy jest ontologicznie zamknite. zawsze otwarte epistemologicznie czyli dotyczce przynajmniej w czci zjawisk jeszcze nie poznanych. Jeli dotyczy zjawisk poznanych, to jest zamknite epistologicznie.

Zgodnie z warunkami pozaformalnymi, prawo nauki powinno byd: dobrze potwierdzone (uzasadnione) luna hipoteza robocza, nie sprawdzona dowiadczalnie, nie jest prawem nauki. przynalene do jakiej teorii naukowej - wynika to take z potrzeby dobrego

uzasadnienia. Warunek ten nie jest jednak rygorystycznie przestrzegany, a prawa nowo odkrywane czsto go nie speniaj. zdolne do penienia funkcji eksplanacyjnej (wyjaniajcej) zdatne do penienia funkcji przewidywania przewidywanie pojmuje si tutaj szeroko, jako: prognoz przewidywanie zjawisk przyszych; postgnoz przewidywanie zjawisk przeszych; diagnoz poredni przewidywanie zjawisk teraniejszych. Jeli chodzi o teorie naukowe, to trudniej ni w przypadku praw nauki jednoznacznie okrelid czym one s. cieraj si ze sob obecnie rne ujcia teorii naukowych: aksjomatyczne, semantyczne i strukturalne (nie-zdaniowe). Na poziomie oglnym mona przyjd e, teoria naukowa to system twierdzeo logicznie i rzeczowo uporzdkowanych, powizanych okrelonymi stosunkami logicznymi. Z tego wynika, e pojcie teorii naukowej jest szersze ni pojcie prawa nauki. atwiej powiedzied, czym teoria naukowa nie jest, ni czym jest. Powiada si zatem czsto, e teorie naukowe w odrnieniu od systemw filozoficznych czy teologicznych, bdcych wytworem nieodpowiedzialnych spekulacji dostarczaj nam obrazu wiata, ktry, przynajmniej w dobrym przyblieniu, jest prawdziwy (zgodny z faktami, pojmowanymi jako rezultaty obserwacji i eksperymentw). Podkrela si przy tym w filozofii nauki, e wykazanie prawdziwoci zarwno praw i teorii naukowych jest niemoliwe! Mog byd jedynie konfirmowane, a wic potwierdzane w pewnym zakresie swych zastosowao, nie weryfikowane.

You might also like