Dysocjacja elektrolityczna - to proces rozpadu cząsteczek związków chemicznych na jony
pod wpływem rozpuszczalnika. Do dysocjacji są zdolne związki, w których występują
wiązania jonowe lub bardzo silnie spolaryzowane kowalencyjne. Zdysocjowany roztwór związku chemicznego nazywa się elektrolitem.
Elektroliza - proces rozkładu związków chemicznych i separacji produktów tego rozkładu
pod wpływem przepuszczania przez nie prądu elektrycznego, co wywołuje wędrówkę jonów do pary nie reagujących z układem elektrod. Kataliza - jest to zjawisko przyspieszenia reakcji chemicznej pod wpływem katalizatora. Prawo Hessa - Ciepło reakcji chemicznej przebiegajacej w stałej objetości lub pod stałym ciśnieniem nie zależy od tego jaką drogą przebiega reakcja, a jedynie od stanu początkowego i końcowego • Prawo Hessa jest konsekwencją prawa zachowania energii w reakcjach chemicznych. • Prawo Hessa pozwala w pośredni sposób wyznaczyć wielkości termodynamiczne, których nie da się zmierzyć doświadczalnie, np. ciepła tworzenia węglowodorów, na podstawie łatwych do zmierzenia ciepeł spalania. Amfoteryczność -to zdolność związku chemicznego do reakcji z kwasami i zarazem zasadami. Inaczej, jest to zdolność związków chemicznych do bycia w jednych reakcjach kwasami a w innych zasadami. Związki wykazujące amfoteryczność nazywa się czasami amfolitami. Adsorpcja — to proces wiązania się cząsteczek, atomów lub jonów na powierzchni lub granicy faz fizycznych, powodujący lokalne zmiany stężenia. Adsorpcji nie należy mylić z absorpcją, która jest procesem wnikania do wnętrza fazy. Adsporpcję, absorpcję i wymianę jonową przyjęło się wspólnie nazywać procesami sorpcji. Korozja chemiczna jest to korozja spowodowana działaniem substancji chemicznych w obecności wilgoci, pod warunkiem, że reakcjom chemicznym nie towarzyszy przepływ prądu, np. reakcja metalu z gazem. Produkt korozji żelaza i jego stopów to rdza. Sama rdza nie jest ściśle określoną substancją, lecz mieszaniną różnorakich związków żelaza, tlenu i wodoru. Polimeryzacja to reakcja, w wyniku której związek chemiczny o małej masie cząsteczkowej zwany monomerem lub mieszanina kilku takich związków reagują same z sobą, aż do wyczerpania wolnych grup funkcyjnych, w wyniku czego powstają cząsteczki o wielokrotnie większej masie cząsteczkowej od substratów, tworząc polimer. Absorpcja - zjawisko oraz proces pochłaniania substancji gazowej w całą objętość substancji ciekłej lub stałej, lub też substancji ciekłej w całą objętość substancji stałej. Druga zasada termodynamiki stwierdza, że w układzie zamkniętym istnieje addytywna funkcja stanu, zwana entropią S, która jest rosnącą funkcją energii wewnętrznej oraz której zmiana ΔS w procesie adiabatycznym spełnia nierówność , przy czym równość zachodzi wtedy i tylko wtedy, gdy proces jest odwracalny. W uproszczeniu można to wyrazić też tak: "W układzie termodynamicznie izolowanym w dowolnym procesie entropia nigdy nie maleje" Hydroliza - reakcja chemiczna polegająca na rozpadzie cząsteczek związku chemicznego na dwa lub więcej mniejszych fragmentów pod wpływem kontaktu z wodą lub parą wodną. W przypadku soli jonowych przez hydrolizę rozumie się zbiór wtórnych reakcji jonów powstałych w wyniku solwolizy tej soli, które niekiedy prowadzą do zmiany pH środowiska. ESTER + WODA → KWAS + ALKOHOL Reguła Hunda - reguła mówiąca, że w atomie, w celu uzyskania najbardziej korzystnego energetycznie zapełnienia orbitali atomowych, powinno być jak najwięcej elektronów niesparowanych. Elektrony ulegają sparowaniu po pojedynczym zapełnieniu wszystkich form przestrzennych danych orbitali danej powłoki elektronowej. Elektroujemność to miara tendencji do przyciągania elektronów przez atomy danego pierwiastka, gdy tworzy on związek chemiczny z atomami innego pierwiastka. Bardziej elektroujemny pierwiastek "ściąga" do siebie elektrony tworzące wiązanie z atomem mniej elektroujemnym, co prowadzi do polaryzacji wiązania. Wiązanie koordynacyjne to rodzaj kowalencyjnego wiązania chemicznego. Istotą tego wiązania jest uwspólnienie pary elektronowej między dwoma atomami, przy czym oba te elektrony formalnie pochodzą od jednego atomu. Nazwą Teoria Arrheniusa określa się dwa postulaty z zakresu chemii: Popularna nazwa postulatu Arrheniusa, że niektóre związki chemiczne posiadają zdolność do rozkładania się na jony - czyli ulegają dysocjacji elektrolitycznej. Jedna z teorii kwasów i zasad, postulująca, że kwasem jest związek który dysocjuje się z wytworzeniem jonu wodorkowego (H+) a zasadą związek, który dysocjuje z wytworzeniem jonu hydroksylowego (OH-). Paradoksem tej teorii jest to, że woda, jest w jej myśl jednocześnie kwasem i zasad Brönsteda teoria kwasów i zasad, teoria sformułowana w 1923 w myśl, której kwasem jest substancja mogąca oddawać protony, natomiast zasadą - substancja, która ma zdolność przyłączania protonów. Kwas oddając proton, przechodzi w sprzężoną z nim zasadę. Reakcja przeniesienia protonu wymaga obecności w układzie dwóch par sprzężonych kwasów i zasad, jedną z nich może stanowić kwasowa i zasadowa forma rozpuszczalnika protolitycznego. Właściwości rozpuszczalnika wpływają na moc rozpuszczonego kwasu lub zasady. Teoria ta upraszcza i ujednolica opis wszelkich reakcji związanych z przeniesieniem protonu.
Prawo okresowości Mendelejewa
_____Mendelejew twierdził, że własności chemiczne i fizyczne pierwiastków zmieniają się w sposób ciągły, ale powtarzają się okresowo, jeśli ułoży się je według wzrastajścego ciężaru atomowego. Za podstawę porównania pierwiastków przyjął podobieństwo wartościowości w stosunku do tlenu i do wodoru. Pierwiastki ułożone w porządku wzrastającego ciężaru atomowego przejawiają wzrost wartościowości względem tlenu od 1do 7. Zmiana wartościowości pierwiastków względem wodoru jest inna, początkowo wzrasta od 1 do 4, a potem zmniejsza się do jedności. Symbol wzgl. Tlenu wzgl. Wodoru Li 1 1 Be 2 2 B 3 3 C 4 4 N 5 3 O - 2 F 7 1 Na 1 1 Mg 2 2 Al 3 3 Si 4 4 P 5 3 S 6 2 Cl 7 1
_____Uszeregowane na tej zasadzie pierwiastki wykazały powtarzające się podobieństwo
chemiczne najpierw co 7, a następnie co 17 pierwiastków. Szereg pierwiastków pomiędzy dwoma jednowartościowymi metalami o zbliżonych własnościach chemicznych i fizycznych nazwał Mendelejew okresem. _____Okres krótki zawierał 7 pierwiastków,okres długi - 17. Po odkryciu gazów szlachetnych i wstawieniu ich do tablicy powtarzanie własności okresowości zjawiło się co 8 lub co 18 pierwiastków. Budowa układu okresowego pierwiastków _____Pierwiastki o podobnych własnościach znalazły się w tablicy Mendelejewa w kolumnach pionowych, zwanych grupami.Grupy te oznaczono kolejnymi liczbami od I do VIII. Poziome szeregi pierwiastków zwane są okresami. _____W obrębie danej grupy najwyższa wartościowość pierwiastków względem tlenu odpowiada numerowi grupy. A więc w grupie I znajdują się pierwiastki jednowartościowe, do grupy II należą pierwiastki dwuwartościowe itd. Istnieją również wyjątki. Tlen należący do grupy VI jest najwyżej dwuwartościowy, a fluor i brom z grupy VII nie tworzą związków, w których byłyby siedmiowartościowe. Również w grupie VIII pierwiastki wyjątkowo osiągają najwyższą wartościowość 8. Wodorotlenki pierwiastków jednej grupy mają ten sam wzór. Pierwiastki w grupie VII (F, Cl, Br, J) tworzą z wodorem związki o wzorach HF, HCl, HBr i HJ o zbliżonych własnościach chemicznych i fizycznych. _____Okresowość własności występuje w początkowych dwóch okresach co 8 pierwiastków, w dalszych - co 18, a nawet co 32 pierwiastki. Dlatego konieczne było umieszczenie w każdej grupie pionowej dodatkowych pierwiastków, aby dostosować układ pierwiastków do istniejącej okresowości ich własności: w grupach I do VII po jednym, wgrupie VIII nawet trzech pierwiastków. Pierwiastki dodane do okresów tworzą grupy dodatkowe. W ten sposób powstały rodziny główne i rodziny dodatkowe (poboczne), zwane również podgrupami głównymi i podgrupami dodatkowymi (pobocznymi). Rodzinę główną tworzą pierwiastki okresów krótkich i podobne do nich pierwiastki okresów długich. Rodziny dodatkowe zaczynają się w okresach długich. Istnieje więc osiem rodzin głównych: Grupa Rodzina główna I pierwiastki alkaliczne II pierwiastki ziem alkalicznych III pierwiastki ziem (ziemiste) IV węglowce V azotowce VI siarkowce VII chlorowce VIII helowce
Nazwy pierwszych trzech rodzin głównych pochodzą z czasów, kiedy pierwiastkinależące do
tych rodzin nie były znane w postaci niezwiązanej. Tlenki pierwiastków zaliczonych do pierwszej rodziny tworzą dobrze rozpuszczalne wodorotlenki - alkalia. Tlenki pierwiastków drugiej rodziny tworzą alkalia, ale słabo rozpuszczalne w wodzie. Nierozpuszczalne osady nazywano w XVIII i XIX w. ziemiami i stąd pochodzi nazwa: pierwiastki ziem alkalicznych. Tlenki pierwiastków trzeciej rodziny nie dają alkaliów, gdyż są nierozpuszczalne w wodzie, nazwano je więc pierwiastkami ziem lub pierwiastkami ziemistymi. Nazwy pozostałych rodzin głównych pochodzą od najbardziej charakterystycznego przedstawiciela. Nie zawsze jest to pierwszy pierwiastek danej grupy. _____Rodziny poboczne otrzymały od nazwy pierwiastka o najmniejszym ciężarze atomowym w rodzinie. Grupa Rodzina główna
I miedziowce II cynkowce III skandowce IV tytanowce V wanadowce VI chromowce VII manganowce VIII pion żelaza pion kobaltu pion niklu
W układzie okresowym Mendelejewa znajdująsię trzy miejsca szczególne. W
okresach 4, 5 i 6 następujące po sobie pierwiastkiFe, Co, Ni (okres 4),Ru, Rh, Pd (okres 5) i Os, Ir, Pt (okres 6) wykazują duże podobieństwa między sobą - każda trójka wewnątrz własnego okresu. Większe podobieństwo istnieje jednak w kierunku pionowym (elektrowartościowość, typ budowy atomu).Wgrupie III w dodatkowej rodzinie skandowców znajduje się 18 pierwiastków, w których 15 umieszczono w okresie 6 i nazwano lantanowcami lub rodziną ziem rzadkich. Własności chemiczne lantanowców są bardzo zbliżone do siebie i każdy z nich powinien tworzyć oddzielny okres w grupie III. Po zbadaniu budowy atomu tych pierwiastków okazało się to zbędne i pozostawiono je w tym samym okresie szóstym, grupując je w rodzinę lantanowców. Trzecim specjalnym miejscem jest ostatni nie zakończony okres siódmy. W grupie II rozpoczyna się analogiczna do rodziny lantanowców rodzinaaktynowców. Zmiany własności pierwiastków w grupach i okresach Kolejność ułożenia pierwiastków w okresach i podział na grupy jest obrazem stopniowania własności chemicznych i fizycznych w kierunku poziomym i pionowym siatki tablicy układu okresowego. W grupie IX umieszczone są gazy szlachetne, czasem grupę tę nazywa się grupą zerową. W poszczególnych grupach występują więc pierwiastki, których najwyższa wartościowość dodatnia lub ujemna określa ich przynależność do danej grupy. Warto podkreślić, że począwszy od grupy IV suma liczbowych wartościowości dodatniej i ujemnej równa się 8. Najwyższa wartościowość jest charakterystyczna dla całej grupy: w każdym okresie zmienia się ona okresowo od 1 do 8. Wyjątek stanowi okres pierwszy składający się tylko z dwu pierwiastków: wodoru i helu.Wodór jest i może być tylko jednowartościowy, hel jest gazem szlachetnym zerowartościowym. Stopniowanie własności pierwiastków przejawia się także we własnościach ich związków. Na przykład własności kwasowe pierwiastków wzrastają od lewej strony ku prawej, własności zasadowe - w kierunku przeciwnym. W poszczególnych grupach, licząc w kierunku pionowym ku dołowi, maleje moc kwasów tlenowych, ale wzrasta moc zasad. Rozważając tylko rodziny główne i nie biorąc pod uwagę helowców, stwierdzamy, że w górnym, prawym rogu tablicy Mendelejewa znajdują się pierwiastki o najsilniej zaznaczonym charakterze kwasotwórczym - a w dolnym, lewym rogu - pierwiastki tworzące najsilniejsze zasady. Prawidłowość stopniowania własności pojawia się także we własnościach fizychnych pierwiastków oraz we własnościach chemicznych i fizycznych ich związków. Pierwiastki rodzin dodatkowych zmieniają swe własności w podobny sposób jak pierwiastki rodzin głównych. Różnice są jednak stosunkowo niewielkie oraz zdarzają się pewne odchylenia. _____Te wszystkie prawidłowości są dowodem, że układ okresowy odzwierciedla rzeczywistą, naturalną klasyfikację pierwiastków. Nazywany jest on także układem naturalnym.