Prof. Krzysztof J.

Kaliski

Metoda elementw skoczonych zagadnienia przestrzenne
pocztek: M. T. Turner (1956)
rozwinicie: O.C. Zienkiewicz (Swansea, UK)
J. Szmelter (WAT Warszawa)



















KSZTATOWANIE
PROTOTYPU KONSTRUKCJI
METOD ELEMENTW
SKOCZONYCH
(MES)
odwzorowanie wasnoci stereomechanicznych konstrukcji
geometria, wasnoci masowosprystotumice
typy elementw skoczonych
Metoda sztywnych elementw skoczonych
(J. Kruszewski, Katedra Mechaniki i Wytrzymaoci Materiaw, 1969-1980)
sztywne elementy skoczone (SES)
elementy sprystotumice (EST)
Metoda odksztacalnych elementw skoczonych
Katedra Mechaniki i Wytrzymaoci Materiaw, od 1970
elementy izoparametryczne 2wymiarowe
elementy izoparametryczne 3wymiarowe
Metody hybrydowe (E. Wittbrodt, od 1972, K. Kaliski, od 1983)
zastosowania
nowoczesne techniki obliczeniowe aspekty techniczne i ekonomiczne


Faza projektowania
Obiekt rzeczywisty
(koncepcja)
Model fizyczny
Model dyskretny
Model obliczeniowy
PROTOTYP
Poprawno modelu
obliczeniowego
Poprawno modelu
dyskretnego
Poprawno modelu
fizycznego
TAK
TAK
TAK
model
strukturalny
MES
TENDENCJA
TENDENCJA


Prof. Krzysztof J. Kaliski




















Koncepcja elementu skoczonego w przemieszczeniach
Orodek cigy Zaoenie: wzy A
i
(x
i
, y
i
, z
i
)
wartoci wzowe
i
(t), i=1, ... , n.
Element skoczony idealizacja orodka cigego w ten sposb, e wartoci funkcji
wntrza wyraone s za pomoc wartoci wzowych
A

(t) = (x, y, z, t)
x
y
z

x
y
z

A

A
1

A
3
A
4

A
2

( ) ( ) ( )

=
=
n
i
i i
t z y x N t z y x
1
, , , , ,

funkcja
ksztatu
warto
wzowa i
funkcja
wntrza

i
(t) przemieszczenia, naprenia
siy, temperatura
Rezultat: model strukturalny
dyskretyzacja przemieszcze i obcie wartoci wzowe
zrnicowane wasnoci materiaowe zredukowane do wzw elementu



Prof. Krzysztof J. Kaliski


Wymagania dotyczce funkcji ksztatu

zachowanie cigoci funkcji wntrza wewntrz elementu oraz jej
zgodno w wzach Element zgodny

moliwo opisania staych skadowych funkcji wntrza (np.
przemieszcze niezalenych od punktu wntrza ruch ciaa
sztywnego) Element zupeny
moliwo opisania staych pochodnych funkcji wntrza (np. staych
odksztace i napre) Element zupeny


Poniewa cigo funkcji wntrza jest speniona tylko w wzach,
dla spenienia warunku zgodnoci modelu MES z orodkiem
cigym wymagana bardzo dua gsto podziau


Prof. Krzysztof J. Kaliski

Odwzorowanie geometryczne elementy zakrzywione

wzy definiujce geometri (n
g
) wzy definiujce wartoci wzowe (n
w
)












Element superparametryczny Element subparametryczny Element izoparametryczny

n
g
> n
w
n
g
< n
w
n
g
= n
w


Prof. Krzysztof J. Kaliski























Prof. Krzysztof J. Kaliski






















Prof. Krzysztof J. Kaliski


























q
x
q
y
q
z
x

y

z

1
2
3
4
5
6
7
8













1 2
3
4
5
6
7 8
Brya izoparametryczna 8wzowa element 3wymiarowy
Jakobian
przeksztacenia
Element izoparametryczny
odwzorowanie zoonej geometrii konstrukcji
moliwo zrnicowania wasnoci materiaowych
Rezultat: modele dyskretne powyej miliona stopni swobody
wymagane due moce obliczeniowe systemw komputerowych
wsprzdne znormalizowane wsprzdne kartezjaskie


Prof. Krzysztof J. Kaliski

Przykad. Przedmiot podatny, materia: brz CC331G (BA1032) zamocowano na stole
frezarki Mikron VCP 600
Rezultat. Model MES 23760 elementw 8-wzowych, 33717 wzw, po 3 stopnie
swobody w wle. Dugo boku elementu skoczonego 2 mm.













Przedmiot podatny
Szczki mikkie
MEDINA tworzenie
modelu obliczeniowego
(pre-procesor)
PERMAS rozwizanie w
przemieszczeniach
(solver)
FeGraph wizualizacja
stanu przemieszcze
(kolorystyka)

rdo: prace Katedry Mechaniki i
Wytrzymaoci Materiaw PG,
K. Kaliski z zespoem


Prof. Krzysztof J. Kaliski

Dla wybranego punktu o wsprzdnych x, y, z wektor przemieszcze q
ma skadowe q
x
, q
y
, q
z
, co zapisujemy w postaci

( ) ( )
z y x
q q q col z y x , , , , = q
.

Stosujemy transformacj ze wsprzdnych kartezjaskich x, y, z do
wsprzdnych znormalizowanych , ,

Znormalizowane wsprzdne wzw elementu 8wzowego
i

i
1 1 1 1
2 1 1 1
3 1 1 1
4 1 1 1
5 1 1 1
6 1 1 1
7 1 1 1
8 1 1 1


Prof. Krzysztof J. Kaliski

Wsprzdne kartezjaskie x, y, z wybranego punktu elementu s
definiowane przez odpowiadajce wsprzdne znormalizowane , ,

=
=
8
1 i
i i
x c x

=
=
8
1 i
i i
y c y

=
=
8
1 i
i i
z c z

gdzie:
( )( )( )
i i i i
c + + + = 1 1 1
8
1

Macierz transformacji (Jakobian)
( )
(
(
(
(

(
(
(
(
(
(
(

=
(
(
(
(
(
(
(

=
8 8 8
2 2 2
1 1 1
8 1
8 1
8 1
, ,
z y x
z y x
z y x
c c
c c
c c
z y x
z y x
z y x
M M M
L
L
L






J



Prof. Krzysztof J. Kaliski

gdzie:
( )( )
( )( )
( )( )
8 ,..., 1
, 1 1
8
1
, 1 1
8
1
, 1 1
8
1
=

+ + =

+ + =

+ + =

i
c
c
c
i i i
i
i i i
i
i i i
i

.


Macierz funkcji ksztatu elementu

Wektor przemieszcze, dla punktu o wsprzdnych x, y, z

( ) ( ) a X q = z y x z y x , , , ,

gdzie:


Prof. Krzysztof J. Kaliski

( )
( )
( )
( )
(
(
(

=
z y x
z y x
z y x
z y x
, ,
, ,
, ,
, ,
X 0 0
0 X 0
0 0 X
X


( ) [ ] xyz yz xz xy z y x z y x 1 , , = X


[ ]
T
a a
24 1
K = a

jest wektorem nieznanych staych wspczynnikw.

Wektor nieznanych wspczynnikw a jest okrelany z rwnania:
a X q =
nod e
gdzie:
( ) ( ) ( )
8 8 8 1 1 1
, , ,..., , , z y x z y x col
e
q q q =
- warunki brzegowe
wektor przemieszcze wzowych elementu skoczonego (ES) nr e


Prof. Krzysztof J. Kaliski

( )
( )
(
(
(

=
8 8 8
1 1 1
, ,
, ,
z y x
z y x
nod
X
X
X M


Std:
( ) ( )
e e
z y x z y x q N q = , , , ,
,
gdzie:

( ) ( )
1
, , , ,

=
nod e
z y x z y x X X N


jest macierz funkcji ksztatu elementu skoczonego nr e.

Pozwala ona opisa przemieszczenia dla dowolnie wybranego punktu
elementu, jako funkcj jego przemieszcze wzowych.



Prof. Krzysztof J. Kaliski

Macierz sztywnoci elementu skoczonego

W elemencie skoczonym nr e jest magazynowana energia potencjalna
sprystoci.

=
V
T
e
dV U
2
1


Uwzgldniajc macierzowy operator rniczkowania liniowego

T
l
x y z
z x y
z y x
(
(
(
(
(
(
(

=
0 0 0
0 0 0
0 0 0

Prof. Krzysztof J. Kaliski

oraz macierz sprystoci dla trjwymiarowego stanu napre

( )( )
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(

+
=
2
2 1
.
0
2
2 1
0 0
2
2 1
0 0 0 1
0 0 0 1
0 0 0 1
2 1 1

sym
E
D

otrzymamy
( ) ( ) ( )
e l e e l l
z y x z y x z y x
l
q B q N q
B
, , , , , , = = =
4 43 4 42 1

oraz
( )
e l
z y x q DB D , , = =



Prof. Krzysztof J. Kaliski

( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
( ) ( )
e e
T
e e
V
l
T
l
T
e
V
e e l
T
e e l
V
l
T
l
V
T
V
T
e
e
l
dxdydz z y x z y x
dxdydz z y x z y x
dxdydz z y x z y x dV dV U
q K q q DB B q
q N D q N
q D q D D
K
B
2
1
, , , ,
2
1
, , , ,
2
1
, , , ,
2
1
2
1
2
1
= =
= =
= = = =

4 4 4 4 4 3 4 4 4 4 4 2 1
4 43 4 42 1
e
e
e
U
f
q
=

rwnanie statyki liniowej ES nr e e e e

f q K =


Macierz sztywnoci elementu skoczonego opisuje zdolno elementu
do magazynowania energii potencjalnej si sprystoci
( ) ( )

=
V
l
T
l e
dxdydz z y x z y x , , , , DB B K



Prof. Krzysztof J. Kaliski

Macierz sztywnoci w dziedzinie wsprzdnych znormalizowanych

( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) d d d z y x z y x
l
T
l e
, , det , , , , , , , , , , , , , , , ,
1
1
1
1
1
1
J DB B K

+

=


Macierz B
l
wyznaczamy z zalenoci
( ) ( ) ( )
1
, , , , , ,

= =
nod l e l l
z y x z y x z y x X X N B


( )
(
(
(
(
(
(
(
(

=
9 8
7 6
5 4
3
2
1
, ,
X 0 X
X X 0
0 X X
X 0 0
0 X 0
0 0 X
X z y x
l



Prof. Krzysztof J. Kaliski

Natomiast
[ ] yz z y 0 0 0 1 0
1
=

X

[ ] xz z x 0 0 1 0 0
2
=

X

[ ] xy y x 0 1 0 0 0
3
=

X

[ ] xz z x 0 0 1 0 0
4
=

X

[ ] yz z y 0 0 0 1 0
5
=

X

[ ] xy y x 0 1 0 0 0
6
=

X

[ ] xz z x 0 0 1 0 0
7
=

X

[ ] xy y x 0 1 0 0 0
8
=

X

[ ] yz z y 0 0 0 1 0
9
=

X



Macierz sztywnoci K
e
wyznaczana poprzez cakowanie numeryczne
np. metod kwadratury Gaussa-Legendrea.


Prof. Krzysztof J. Kaliski





































BMW samochd osobowy prototyp (2002)
K. Kaliski (wsppraca)

Podunica
dugo 940 mm
wysoko 180 mm
szeroko 70 80 mm

Obcienie w miejscu
mocowania do zderzaka

59.83
54.95
15.91
20.79
25.67
50.07
30.55
35.43
40.31
45.19
11.03
6.156
1.276
Siy wewntrzne w poczeniach zgrzewanych
S
i

a

[
N
]


Program FEGraph
rozbudowany
Metoda elementw
skoczonych
Bryy izoparametryczne
8wzowe
bryy 8wzowe
izoparametryczne



Obcienia
zewntrzne
Przemieszczenia
wzw
Naprenia
w elementach
Siy w
przekrojach