PAŃSTWO JEST POLITYCZNĄ ORGANIZACJĄ

SPOŁECZEŃSTWA, WYPOSAŻONĄ W SUWERENNĄ

WŁADZĘ, JEST TEŻ ORGANIZACJĄ TERYTORIALNĄ
I PRZYMUSOWĄ. PAŃSTWO JEST ORGANIZACJĄ
POLITYCZNĄ, GDYŻ KONCENTRUJE SWOJĄ
AKTYWNOŚĆ WOKÓŁ ZARZĄDZANIA.
JEST ORGANIZACJĄ SUWERENNĄ
Władza państwowa jest władzą najwyższą (zwierzchnią) na danym obszarze i sama decyduje
o swoim zakresie działania, państwo jest organizacją niezależną w podejmowaniu decyzji
od innych państw.
JEST ORGANIZACJĄ TERYTORIALNĄ
Obejmuje ludzi znajdujących się na danym terytorium zakreślonym granicami. Terytorium
państwa to zarówno obszar lądowy, jak i wody przybrzeżne, obszar w głąb ziemi, strefa
powietrzna nad jego obszarem oraz siedziby dyplomatyczne, statki wodne i powietrzne.
Państwo zachowuje wyłączność do danego terytorium.

JEST ORGANIZACJĄ PRZYMUSOWĄ

Osoby przebywające na terytorium państwa są zobowiązane do akceptowania
obowiązujących reguł prawnych. Naruszenie prawa wiąże się z sankcjami. Stosowanie siły
fizycznej wobec ludzi, jest zmonopolizowany tylko przez państwo, nie mogą go stosować
jednostki lub związki obywateli. Można wyróżnić przymusowość fizyczną (więzienie),
gospodarczą (podatki), psychologiczną (cenzura).

JEST ORGANIZACJĄ POWSZECHNĄ

Dotyczy powszechności zasad prawnych w państwie, które obejmują wszystkich obywateli
w równym stopniu.

Funkcje państwa:
a) wewnętrzne:
• prawodawcza - państwo za pośrednictwem swojego aparatu tworzy prawo,
które obowiązuje na jego terytorium,
• porządkowa - zobowiązane jest do zachowania porządku i bezpieczeństwa na całym
terytorium jego jurysdykcji,
• administracyjna - jest zobowiązane zarządzać krajem za pomocą aparatu
administracyjnego,
• gospodarczo-organizacyjna - zobowiązane jest zarządzać gospodarką i finansami
kraju,
• socjalna - jest zobowiązane zapewnić swoim obywatelom minimum środków do życia
• kulturalno-oświatowa - jest zobowiązane zorganizować system edukacji i instytucji
kulturalnych, szerzących rozwój intelektualny obywateli,
b) zewnętrzne:
• obrona granic - zapewnienie obywatelom poczucia bezpieczeństwa przez niwelowanie
zagrożenia agresją ze strony innych państw
• kontakt z innymi państwami - państwo powinna organizować współpracę z innymi
państwami
 TYP PAŃSTWA
1. Państwo niewolnicze.
2. Państwo feudalne.
3. Państwo kapitalistyczne:
• państwo wczesnokapitalistyczne (leseferyzm -swoboda działania),
• państwo liberalno-demokratyczne,
• państwo faszystowskie (państwo (ein reich) + paria (ein volk) +
przywódca (ein fuhrer),
• państwa trzeciego świata,
4. Państwo socjalistyczne (socjalizm narodził się z krytyki, rządy partii
komunistycznej, inwigilacja, szantaże, zakazy, fałszowanie wyników wyborów)

FORMA PAŃSTWA
Na formę państwa składają się trzy elementy:
1. Forma rządów (czyli ogół organów naczelnych państwa i stosunki między nimi),
2. Reżim polityczny (czyli ogół metod, jakimi posługuje się władza państwowa
w stosunkach z ludnością oraz zasady, jakimi ona kieruje się w tych stosunkach),
3. Ustrój terytorialny państwa (odpowiednie rozczłonkowanie państwa na jednostki
terytorialne służące sprawowaniu funkcji publicznej).

KLASYFIKACJA FORM PAŃSTWA

Ze względu na kryterium polityczne:
1. Demokratyczne - systemy:
• parlamentarno-gabinetowe,
• parlamentarno-komitetowe,
• prezydenckie,
• półprezydenckie (parlamentarno-prezydenckie).

2. Autokratyczne.

Ze względu na kryterium reprezentanta najwyższej władzy w państwie (formę rządu)

oraz kryterium charakteru ustroju państwowego:
• monarchia (absolutna: Arabia Saudyjska, konstytucyjna: Belgia, Holandia,
Dania, Wielka Brytania, Norwegia, Szwecja)
• republika,
• federacja (USA, Kanada, Niemcy, Austria, Indie)
• państwo unitarne (Polska – województwa, powiaty, gminy)
 System polityczny
Jest strukturą integrującą wspólnotę społeczną (realizowanie celów zbiorowych). Do systemu
należą partie polityczne oraz niektóre grupy nacisku – związki zawodowe (mocno rozwinięte:
Austria, Norwegia).

Władza
Jest pojęciem wieloznacznym, można odróżnić władzę w sensie publicznym, najczęściej
wiązanej z państwem od władzy w sensie prywatnym (władza rodzicielska, władza wiązana
z własnością). Definiuje się ją w kategoriach:
• behawioralnych - modyfikuje zachowania innych ludzi,
• teleologicznych - realizacja przyjętych celów i wytwarzanie oczekiwanych skutków,
• instrumentalnych - możliwość stosowania szczególnych środków, zwłaszcza
przemocy,
• strukturalnych - szczególny stosunek pomiędzy rządzącymi a rządzonymi,
• wpływu-możliwość oddziaływania na ludzi w celu spowodowania pożądanych
zachowań,
• konfliktu - możliwość podejmowania decyzji regulujących rozdział dóbr w sytuacjach
konfliktowych
Władza zobowiązana jest respektować prawo, które sama ustanowiła.

W społeczeństwach demokratycznych powszechnie stosowaną zasadą jest trójpodział

władzy: ustawodawczej (legislatywna) odpowiedzialnej za stanowienie praw, wykonawczej
(egzekutywa) mającej je realizować i wprowadzać w życie (monistyczna – szef rządu
jest głową państwa USA, dualistyczna – rozdzielenie Europa) oraz sądowniczej
rozstrzygającej w konkretnych kwestiach na podstawie norm powszechnie obowiązujących.