Ruch i sia

1. Ruch jednostajny punktu materialnego

1.Pozorny, dobowy ruch Soca i gwiazd na niebie odbywa si ze wschodu na zachd. Jak obraca si Ziemia w ruchu dobowym wzgldem Soca? 2. Chrabszcz porusza si jednostajnie wzdu promienia obracajcej si tarczy gramofonowej. Narysuj tor chrabszcza wzgldem Ziemi. 3. Wyobra sobie, e obracasz si wok pionowej osi (na przykad siedzc na krzeseku karuzeli): a. Po jakim torze porusza si wzgldem ciebie pika leca na Ziemi? b. Po jakim torze (narysuj) porusza si balonik wznoszcy si jedno stajnie do gry? 4. W windzie jadcej jednostajnie do gry waha si mae wahadeko. Narysuj tor wahadeka wzgldem cian budynku. 5. Do opony roweru jadcego po linii prostej przyklei si kawaek papierka. Narysuj tor papierka wzgldem Ziemi i zaznacz na rysunku poziom jezdni. 6. Na rysunku 1 pokazano koo o rodku w punkcie O i dwoma punktami A i B, takimi, e OB = BA = 30 cm. a. Jak drog przebdzie punkt B wzgldem punktu A, gdy punkt A przeb dzie w ruchu po okrgu drog s = 12 m? b. Jak drog przeb dzie w tym czasie punkt B wzgldem Ziemi?

7. Przy szosach i ulicach mona zauwa y tablice ze znakiem zakazu (rys. 2), mwice o koniecznoci ograniczenia prdkoci do wartoci podanej na tablicy. a. Jakiej prdkoci dotyczy znak: redniej czy chwilowej? b. W jakiej jednostce miary podana jest warto prdkoci na znaku?

8. Dwa cigi ruchomych schodw poruszaj si ze sta prdkoci o wartoci v= 0,75

m jeden do dou, s

drugi do gry. a. Z jak prdkoci wzgldem schodw naleaoby schodzi w d po schodach jadcych do gry, aby nie przesuwa si wzgldem pasaerw stojcych na schodach jadcych do dou? b. Z jak prdkoci wzgldem schodw naleaoby schodzi po schodach jadcych do gry, aby stale znajdowa si na tej samej wysokoci?

9. Pocig towarowy jedzie z prdkoci v1 = 18 prdkoci v2 = 102

km , a po ssiednim torze jedzie pocig popieszny z h

km . Oblicz prdko wzgldn pocigu popiesznego wzgldem towarowego, jeli h

pocigi jad: a) w t sam stron, b) w przeciwne strony. 10. Samolot myliwski poruszajcy si z prdkoci v1 = 200

m ostrzeliwuje od tyu nieprzyjacielski s m bombowiec poruszaj cy si w t sam stron z prdkoci v2 = 120 . Prdko pociskw wzgldem s m samolotu myliwskiego wynosi v3 = 800 . Z jak prdkoci pociski trafiaj w bombowiec? s

11. Na pewnym odcinku droga biegnie rwnolegle do toru kolejowego. Po drodze tej jedzie samochd w t sam stron co pocig dugoci l = 300 m. Jak drog przejedzie pocig podczas wyprzedzania samochodu, jeli samochd przejecha w tym czasie drog s = 700 m? Ktry z pojazdw mo emy potraktowa jako punkt materialny i dlaczego? 12. Prdko ciaa v rozoono na dwie skadowe o jednakowych wartociach v1= v2 = 6

r = 120. Znajd warto s i kierunek prdkoci v ciaa.

v = 90

m i tworzce kt s

13. Oblicz pr dko pionowego opadania kropli deszczu, je eli na oknie pocigu jadcego z prdkoci

km zostawia ona lad tworzcy z pionem kt a = 75. h

14. Po rzece pynie dka, ktra skierowana jest cay czas prostopadle do nutru. Droga dki wzgl dem brzegu po przepyni ciu rzeki wynosi l = 300 m, droga gazki pyncej z nurtem w tym samym czasie wynosi s = 180 m. Ile wynosi szeroko rzeki? 15. Dwig podnosi ciao z prdkoci v1 = 2 v2 = 10

m i jednoczenie przesuwa si po szynach z prdkoci min

m . Oblicz warto prdkoci ciaa wzgldem Ziemi i kt, jaki ona tworzy z pionem. min m 16. Jaki kt powinna tworzy o symetrii kajaka pyncego wzgldem wody z prdkoci v1 = 3 z lini s m brzegu rzeki pyncej z prdkoci v2 = 2,4 , aby kajak pyn prostopadle do brzegu rzeki? Z jak s
prdkoci pynie kajak wzgldem brzegu? 17. Samolot pasaerski leci dokadnie w kierunku pnocnym z prdkoci v1 = 432 Podczas lotu wieje wiatr zachodni z prdkoci v2 = 35

km wzgldem Ziemi. h

m . s

a. Jaki k t tworzy kadub samolotu z kierunkiem pnocnym? b. Z jak pr dkoci poruszaby si samolot przy bezwietrznej pogodzie? 18. Statek pynie po jeziorze z prdkoci v = 25

km . Prostopadle do jego toru pynie motorwka tak, e jej h

tor przecina si z torem statku. Z jak prdkoci pynie motorwka, jeeli ze statku wydaje si, e zblia si ona do jego toru pod ktem a = 70? 19*. Samolot porusza si w powietrzu przy bezwietrznej pogodzie z prdko ci v 1= 800 na zachd wieje wiatr z prdkoci v2 = 15

km . Jeeli ze wschodu h

m , to jaki kt z poudnikiem powinna tworzy o kaduba s

samolotu, aby lecia on: a) na wschd, b) na poudnie, c) na pnoc oraz jaka byaby jego warto prdkoci

wzgldem Ziemi w kadym z tych przypadkw? 20. dka przepyn a rzek o szeroko ci d = 500 m z pr dko ci v = 7,2

km wzgldem brzegu. Prd h

wody znis j o s = 150 m w d rzeki. O dki bya skierowana prostopadle do brzegu. a. Oblicz prdko prdu rzeki. b. Oblicz czas, w cigu ktrego dka przepyna na drugi brzeg. 21. Krople deszczu pozostawiaj na szybach stojcego tramwaju lady zaciekw nachylone pod ktem a = 30 do pionu. W czasie jazdy tramwaju z prdkoci v = 36

km zgodnej z kierunkiem wiatru, deszcz h

pozostawia na szybach pionowe lady zaciekw. Znajd prdko wiatru oraz prdko kropel deszczu przy bezwietrznej pogodzie. 22. Na przeciwlegych brzegach rzeki o pr dko ci prdu v 1 =0,5

m znajduj si dwie przystanie. s

a. Jaki kt powinna tworzy z lini brzegu o dki pyncej prosto od jednej do drugiej przystani? b. Z jak prdkoci pynie dka wzgldem brzegu? Prdko dki wzgldem wody wynosi v2 = 0,8

m . s

23.Przez rzek o szerokoci / przepywa dka z przystani A do przystani B pooonych na przeciwlegych brzegach, przy czym przysta B ley w odlegoci s poniej przystani A. Prdko prdu rzeki wynosi v. Z jak minimaln prdkoci wzgldem wody moe pyn dka? 24.Krople ulewnego deszczu padajcego przy bezwietrznej pogodzie ze sta prdkoci v napeniaj naczynie przez lejek w czasie t (rys. 3a). Porwnaj czas napeniania naczynia przez ten sam deszcz w nastpujcych przypadkach: a) lejek jest nachylony i brak wiatru (tj), (rys. 3b), b) lejek jest ustawiony pionowo, wieje wiatr (t2), (rys. 3c), c) lejek jest pochylony, wiatr wieje w ten sposb, e krople padaj rwnolegle do osi lejka (t3), (rys. 3d).

25. Na rysunku 4 przedstawionym z lotu ptaka wida lady dymu z kominw dwch statkw, ktre pyn w przeciwne strony kanaem czcym dwa jeziora. Wyznacz kierunek wiatru, jeeli wiadomo, e stosunek prdkoci v1: v2 wynosi 3:5.

26*. Do skrzyowania jak na rysunku 5 zbliaj si: z punktu A motocyklista z prdkoci v1 i z punktu B rowerzysta z prdkoci v2. Wyznacz graficznie, jaka bdzie najmniejsza odlego midzy motocyklist i rowerzyst, jeeli w punktach A i B byli jednoczenie.

27. Na rysunku 6 przedstawiono wykres zalenoci drogi s od czasu t dla pewnego ciaa. Oblicz prdko ciaa w trzeciej i pitej sekundzie ruchu oraz prdko redni dla caego ruchu.

28. Na rysunku 7 pokazano wykresy zalenoci przemieszczenia dwu cia od czasu. Narysuj wykresy prdkoci tych cia w funkcji czasu zachowujc skal czasu. Dla skali prdkoci przyjmij 1 cm 0,5

m . s

29. Na rysunku 8 przedstawiono wykres zalenoci drogi od czasu dla pewnego ciaa A. Narysuj na tym samym wykresie zaleno drogi od czasu dla ciaa B, ktre porusza si ruchem jednostajnym z prdkoci rwn redniej prdkoci ciaa A. 30. Na rysunku 9 pokazano wykres zalenoci prdkoci pewnego ciaa od czasu. Narysuj wykres pooenia ciaa zachowujc skal czasu. Przyjmij, e jednostka na osi drogi wynosi 1 m.

31. Na rysunku 10 przedstawiono wykres obrazujcy ruch wody w rzece (II) oraz ruch statku w stojcej wodzie (I). Zachowujc skal narysuj wykresy obrazujce ruch statku wzgldem brzegu a) gdy pynie z prdem, b) gdy pynie pod prd.

32. Jak dugo biegnie wiato ze Soca do Ziemi? rednia odlego Soca od Ziemi d = 1,51011 m, prdko wiata c = 3108

m s

33. Impuls wiata z lasera wysany w kierunku Ksiyca odbi si od jego powierzchni i powrci na Ziemi po czasie t = 2,533 s. Ile wynosi odlego Ksiyca od Ziemi? Pr dko wiata wynosi c = 3108

m s m ? s

34. Co porusza si szybciej: samochd przejedajcy drog s = 1,2 km w cigu czasu t = 1 min, czy motocykl jadcy z prdkoci v = 25

35. Z jak sta prdkoci porusza si rakieta przebywajca drog s w czasie t, jeeli drog o s = 60 m dusz przebywa w czasie o t = 0,01 s duszym? 36. Pasaer postanowi zmierzy prdko w czasie jednostajnego ruchu samochodu. W ci gu t = 3 min naliczy on n = 36 supw (zaczynajc liczy od zera) umieszczonych wzdu drogi w odlegociach co l= 100 m jeden od drugiego. Czy prdkociomierz wskazujcy v = 80 prdko? 37. Pocig towarowy jecha przez most dugoci l = 800 m ze sta prdkoci v = 18

km pokazywa rzeczywist h km . Od chwili h

wjechania lokomotywy na most do chwili zjechania z mostu ostatniego wagonu upyn czas t = 6 min 40 s. Oblicz dugo pocigu. 38. Oblicz redni pr dko w drwki autostopowicza, ktry ca drog przeby w trzech etapach: I-

1 km 1 drogi samochodem osobowym z prdkoci v1= 60 ; IIdrogi pieszo z prdkoci 3 h 12

v2 = 5

km km ; III -reszt drogi na przyczepie cignika z prdkoci v3=21 . h h

39. Samochd rajdowy przeby pierwszy odcinek trasy l1 = 180 km w czasie t 1 = 2,5 h, a drugi odcinek l 2 = 120 km z pr dko ci v = 80 trasie,. 40. Traktor porusza si w cigu pierwszej minuty z prdkoci V1 = 2,25

km . Oblicz redni pr dko samochodu na caej h

km w ci gu drugiej minuty z h km km pr dko ci v 2 = 3,6 , a w ci gu trzeciej minuty z prdkoci v3 = 5,18 . Narysuj wykresy: h h km . h

a) drogi traktora w zale no ci od czasu, b) pr dko ci traktora w zalenoci od czasu. Na wykresie prdkoci narysuj redni prdko traku 41. Samolot po starcie wznosi si w powietrze pod ktem = 20 do poziomu z prdkoci v = 216

Jak wysoko osignie ten samolot po czasie t = 10 s od chwili oderwania si od pasa startowego? 42. Ruchome schody poruszaj si ze sta prdkoci v = 0,8

przebywa czowiek stojcy na tych schodach w czasie t = 30 s, jeeli kt nachylenia schodw do poziomu wynosi = 30. 43. Z kadego z dwch samolotw wyskoczy jeden skoczek spadochronowy na r nych wysoko ciach, ktrych stosunek wynosi h 1 : h 2 = 0,8; rednie prdkoci opadania miay si do siebie jak v1:v2 = 1,2. Oblicz, ktry skoczek duej przebywa w powietrzu i ile razy. 44*. Obok stacji benzynowej przejechaa ciarwka. Po czasie t ze stacji wyjecha samochd osobowy, ktry zacz goni ciarwk jadc ze redni prdkoci n razy wiksz od prdkoci ciarwki jadcej ruchem jednostajnym. Po jakim czasie samochd dogoni ciarwk? 45. Autobus PKS przejecha tras midzy miastami odlegymi o s = 30 km w czasie t = 45 min, z czego t1 =5 min sta na przystankach pomidzy miastami. Znajd redni prdko przejazdu autobusu z miasta do miasta oraz redni prdko przejazdu midzy przystankami. 46*. Po rzece pod prd pynie statek holujcy dk. Prdko prdu rzeki wynosi u, a statku wzgldem wody v. W pewnej chwili dka zrywa si z holu i zaczyna swobodnie spywa z prdem rzeki. Fakt zerwania si dki stwierdzono na statku dopiero po czasie t. Wtedy natychmiast zawrcono statek i z t sam prdkoci wzgldem wody zaczto goni dk. Po jakim czasie od momentu zauwaenia braku dki statek dogoni dk? 47. Dwaj kolarze jechali w Wycigu Pokoju w etapie indywidualnej jazdy na czas. W pewnej chwili kolarz B by za kolarzem A w odlegoci 50 m. Po czasie t = 16 min 40 s odlego midzy nimi bya taka sama, ale kolarz B jecha pierwszy. Ile wynosia rnica wartoci prdkoci obu kolarzy? 48*. Samochodowa kolumna wojskowa dugoci l = 2 km porusza si z prdkoci v1 = 40

m . Wyznacz rnic wysokoci, jak s

km . Z czoa h

kolumny wyruszy motocyklista na koniec kolumny i wrci z meldunkiem z powrotem. Ile czasu upyno od wyjazdu do powrotu motocyklisty na czoo kolumny, jeli jecha on ze redni prdkoci v2 = 60

km ? Przekazanie meldunku zajo motocyklicie czas t = 36 s. h

49. Elektrowozy dwch pocigw elektrycznych jadcych w przeciwne strony wjechay jednocze nie na skrzyowanie z drog . Ostatnie wagony tych pocigw rwnie jednoczenie zjechay ze skrzyowania. Czas mijania wynosi t = 15 s. Pierwszy pocig jest n = 1,25 razy duszy ni drugi. Ile czasu pocig pierwszy mijaby z t sam prdkoci nieruchomy pocig drugi? 50.Przy wyprzedzaniu stojcego autobusu PKS samochd osobowy jadcy z prdkoci v1 = 72

km znajduje si na ssiednim pasie ruchu przez czas t = 2,5 s. h

a. Ile czasu bdzie si znajdowa ten samochd na ssiednim pasie ruchu podczas wyprzedzania

autobusu jad cego z pr dko ci v 2 =60

km h

b. Jak drog wzgl dem jezdni przeb dzie w tym czasie w obu przypadkach? Rozwi zadanie w ukadzie odniesienia zwizanym z autobusem. 51. Statek pynie z portu A do portu B z prdem rzeki w czasie t1 = 8 h, a czas rejsu powrotnego wynosi t 2 = 16 h. Ile czasu pynaby tratwa z portu A do portu B? 52.Podczas zawodw motorowodnych na rzece lizgacz przepyn odlego midzy mostami, rwn l = 6460 m, w czasie t = 2 min 50 s z prdem rzeki, a pod prd w czasie o t = 20 s duszym. Oblicz prdko prdu rzeki i prdko lizgacza wzgldem wody. 53.Przez rzek o szerokoci s = 300 m przepywa pywak na przeciwlegy brzeg i z powrotem w czasie t = 10 min dopywajc do miejsca pooonego o Z = 800 m poniej miejsca wypynicia. Znajd warto prdkoci pywaka wzgldem brzegu i kt pod jakim pyn wiedzc, e kierunek jego prdkoci wzgldem wody by prostopady do kierunku prdkoci nurtu. 54*. Samochd rajdowy przeby pierwszy odcinek trasy dugo ci l 1 = 180 km w cigu czasu t1 = 3 a. W jakim czasie t2 i z jak prdkoci redni v2iT musi przejecha ten samochd drugi odcinek trasy dugoci l2 = 360 km, aby rednia prdko na caej trasie wynosia vr = 90

km ? h

b. Wyra prdko redni vr na caej trasie przez prdkoci rednie v1sr na pierwszym i v2sr na drugim odcinku trasy zauwaajc, e I 2 = 2l 1 . 55*. Dwa gobie pocztowe, ktrych prdkoci lotu wzgldem powietrza s jednakowe, wyruszyy jednoczenie z dwu miejscowoci A i B odlegych od siebie o l= 300 km i spotkay si po czasie t = 2,5 h. Podczas lotu wia wiatr w kierunku od A do B z prdkoci v = 5

m . s

a. Oblicz prdko gobi wzgldem powietrza i wzgldem Ziemi. b. W jakiej odlegoci od A nastpio spotkanie? c. Ile czasu lecia gob z B do A, a ile z A do B? 56. Samochd jadcy z miejscowoci A do B przejecha poow drogi z prdkoci v1 = 60 poow z prdkoci v2 = 90

km , a drug h

km km .Wracajc, poow czasu jecha z prdkoci v3 = 90 , a drug h h km poow czasu z prdkoci t>4 = 60 . Ile wynosia rednia prdko samochodu na drodze: h
a) z A do B, b) z B do A, c) ile za na caej trasie? d) Wyra prdko redni na caej trasie przez prdkoci rednie na trasie z A do B i z B do A. 57*. Ze skrzyowania rusza samochd w chwili, kiedy na nastpnym skrzyowaniu odlegym o / zapala si zielone wiato. Cykl zmiany wiate jest nastpujcy: zielone te czerwone zielone te czerwone itd., a czas wiecenia si wiate przedstawia si nastpujco: zielone t1 te t2, czerwone t3. Z jak prdkoci powinien jecha samochd, aby na najblisze skrzyowanie wjecha przy zielonym wietle w dowolnym kolejnym cyklu zmiany wiate? 58. Prdko rzeki o szerokoci d = 600 m wynosi v, = 2 prdkoci v2 = 6

m . Pywak moe pyn z najwiksz s

km . h

a. Jaki najwikszy kt moe tworzy z lini brzegu wypadkowa prdko pywaka? b. Po jakim czasie znajdzie si w tym wypadku na przeciwlegym brzegu? 59. Czowiek pracujcy w polu w punkcie A (rys. 11) zobaczy idcego szos ssiada w punkcie B. Ruszy

km . Z jak prdkoci szed ssiad, h jeeli obydwaj doszli do punktu C jednoczenie? Kt = 30, kt = 40.
mu na spotkanie idc do punktu C szosy z prdkoci v1 = 5

60*. W pewnej chwili ciao A porusza si w kierunku ciaa B ze sta prdkoci v1 po linii prostej, natomiast ciao B porusza si w kierunku ciaa C ze sta prdkoci v2 (rys. 12). Odlego AB = 1; prdko ciaa A wzgldem ciaa B wynosi v', z kierunkiem AB tworzy kt y. W jakiej najmniejszej odlegoci od siebie znajd si ciaa i po jakim czasie to nastpi liczc od chwili startu ciaa A i B? 61. W chwili t =0 ciao znajduje si w pocztku ukadu wsprzdnych Oxy. Jego staa prdko wynosi v = [3

m m , 4 ]. W jakiej odlegoci znajduj si punkty, w ktrych ciao znajdowao si w s s

t1 = 3 i t2 = 7 sekundzie ruchu? 62. Punkt materialny porusza si jednostajnie z punktu A [3 m, 1 m] do punktu B [7 m, 9 m] w prostoktnym ukadzie wsprzdnych w czasie t = 4 s. Oblicz wsprzdne wektora prdkoci r r v = v x , v y i jego warto bezwzgldn v .

63. Na rysunku 13 pokazano wektory prdkoci dwu cia: A i B. Oblicz wsprzdne i warto prdkoci wzgldnej ciaa B wzgldem ciaa A.

2. Ruch jednostajnie zmienny punktu materialnego

64. Na rysunku 14 przedstawiono wykresy zalenoci midzy prdkoci a czasem ruchu cia A, B, C, D. Na podstawie wykresw: a) wyznacz przyspieszenie kadego z tych cia, a nastpnie b) narysuj wykresy zalenoci przyspieszenia od czasu dla kadego z nich. Zachowaj skal czasu. Dla skali wartoci przyspieszenia przyjmij np. 1 cm 0,5

m . s2

65. Na rysunku 15 pokazano zaleno prdkoci ciaa od czasu. Oblicz przyspieszenie ciaa w chwilach t1 = 1 s, t2 = 3 s, t3 = 5 s.

66. Wykres zalenoci przesunicia pewnego ciaa od czasu pokazano na rysunku 16. W ktrych chwilach prdko ciaa bya rwna zeru?

67. Wykres zalenoci pooenia pewnego ciaa od czasu przedstawiono na rysunku 17. W ktrych chwilach ruchu prdko ciaa byli rwna zeru? Kiedy bya najwiksza?

68. Narysuj wykresy prdkoci w zalenoci od czasu dwch cia, dla ktrych zaleno przyspieszenia od czasu przedstawiono na rysunku 18. W obu przypadkach prdko pocztkowa jest rwna zeru. Przyjmij skale: prdkoci 1 cm 10

m i czasu 1 cm 1 s. s

69. Narysuj wykres zalenoci przyspieszenia od czasu dla cia, dla ktrych wykresy zalenoci prdkoci od czasu przedstawiono na rysunku 19. Przyjmij skal: 1 cm 1

m . s2

70. Opisz charakter ruchu przedstawionego na rysunku 20. Narysuj wykres zalenoci prdkoci od czasu; odcinki O A i BC s czciami paraboli.

71*. Na rysunku 21 przedstawiono wykres AB zalenoci prdkoci ciaa od czasu. Udowodnij, e pole prostokta ACDE jest rwne polu trjkta ABC. Co reprezentuje jedno i drugie?

72*. Na rysunku 22 przedstawiono wykres zalenoci prdkoci dwu cia od czasu. Na podstawie wykresu udowodnij, e ciao poruszajce si z prdkoci pocztkow v 3 przebyo mniejsz drog w czasie t ni drugie ciao w tym samym czasie (t1 < 0,5t2).

73. Na rysunku 23 przedstawiono wykres zalenoci prdkoci dwu cia od czasu. Ciao A przebyo w czasie tA= 5 s drog rwn polu zakreskowanego prostokta. W jakim czasie ciao B przebdzie tak sam drog? Narysuj na tym wykresie prostokt, ktrego pole odpowiada drodze przebytej przez ciao B. Przyjmij, e proste na rysunku 23 s rwnolege.

74. Na rysunku 24 przedstawiono wykres zalenoci przyspieszenia ciaa od czasu. Jaka jest prdko tego ciaa w chwili kocowej ruchu, jeeli S1 = S2 i prdko pocztkowa v0 = 0. Opisz ruch tego ciaa.

75. Na rysunku 25 przedstawiono wykres zale no ci pr dko ci pewnego ciaa od czasu. a. W jakiej odlego ci od punktu startu znalazo si ciao po czasie t0 jeli S1 = S2? b. Jak drog przebyo ciao, jeeli w chwili t0 prdko wynosia v m a x ?

76. Jak nale y rozumie poj cie ruch jednostajnie przyspieszony" w przypadku a) jednakowych, b) przeciwnych zwrotw wektora pr dko ci pocz tkowej i przyspieszenia? 77. Punkt materialny poruszaj c si z przyspieszeniem a = 5

m m osi gn pr dko v = 100 2 s s

(pr dko pocz tkowa rwna zeru). Ile czasu trwa ruch? Jak drog przeby punkt w tym czasie? 78. Rowerzysta jad cy z pr dko ci v 1 = 7,2

km zacz jecha coraz szybciej (ze staym h

przyspieszeniem), a do osi gni cia pr dko ci v 2 = 36 rowerzysta podczas ruchu przyspieszonego?

km po czasie t = 20 s. Jak drog przeby h m . Dugo lufy l = 64 cm. s

79. Prdko pocisku karabinowego przy wylocie z lufy wynosi v = 800

Oblicz: a) czas lotu pocisku w lufie oraz b) jego przyspieszenie zakadaj c, e lot pocisku w lufie jest jednostajnie przyspieszony. 80. Rakieta startuje z Ziemi pionowo do gry ze staym przyspieszeniem a = 32

m s2

a. Na jakiej wysoko ci nad Ziemi rakieta b dzie miaa pr dko rwn pr dko ci kuli karabinowej (800

m )? s

b. Po jakim czasie osi gnie t pr dko ? 81. Samochd osobowy przy prbie przyspiesze ruszy z miejsca i przejecha drog s = 100 m ze staym przyspieszeniem w czasie t = 10 s od startu. Oblicz: a) przyspieszenie samochodu, b) prdko, jak osign samochd. 82. Wagon popchnity przez lokomotyw przejecha drog s = 37,5 m. Zakadajc, e ruch wagonu by jednostajnie opniony, oblicz a) jego prdko pocztkow i b) opnienie. Czas ruchu wagonu t= 10 s. 83. W jakim czasie mona zatrzyma pojazd jadcy z prdkoci v = 12 hamowaniu wynosi a = 5

km , jeli najwiksze opnienie przy h

m ? Ile wyniesie droga hamowania? s2 m 84. Pocisk poruszajcy si z prdkoci v = 500 wbija si w desk na gboko s = 5 cm. Zakadajc, e s
ruch ciaa w desce jest jednostajnie opniony, oblicz czas wbijania si pocisku w desk ora; opnienie jego ruchu. 85. Krek hokejowy o prdkoci pocztkowej v1= 15

m przeby po lodzie drog s = 60 m i uderzy w band s km zobaczy znak h

po czasie t = 6 s. Z jaki prdkoci krek uderzy w band, jeli jego ruch by jednostajny opniony? 86. W odlegoci s = 140 m przed mostem motocyklista jadcy z prdkoci v = 60 ograniczajcy prdko na mocie do 10

km . Motocyklista zacz hamowa poruszajc si dalej ruchem h m jednostajnie opnionym, z opnieniem a = 2 2 . Jaki drog przebdzie ruchem jednostajnie zmiennym s km do chwili, gdy osignie prdko v1 = 10 . h
87. Punkt A poruszajc si ruchem jednostajnie opnionym z opnieniem a straci poow swojej prdkoci pocztkowej v0. Znajd czas, w jakim to nastpio, a take przebyt w tym czasie drog 88. Dwig zaczyna unosi do gry cik skrzyni; przez t1 = 2 s skrzynia porusza si z przyspieszeniem a1=

m , a nastpnie przez t2 = 11 s ruchem jednostajnym, a przez nastpne t3 = 2 s ze skierowanym do dou s2 m przyspieszeniem a2 = 0,5 2 . s
0,5 a. Na jak wysoko podniesiono skrzyni? b. Jak prdko ma skrzynia po czasie t = 15 s liczc od chwili pocztkowej?

89. Dwa samochody: osobowy i ciarowy wyruszaj jednoczenie z tego samego miejsca, w tym samym kierunku z prdkoci pocztkow rwn zeru; pierwszy z przyspieszeniem a1 = 1,4 przyspieszeniem a2 = 0,5

m , drugi z s2

m . Ile bdzie wynosia rnica prdkoci i jaka bdzie odlego midzy s2 samochodami po czasie t = 10 s?
90. Dwaj rowerzyci jad naprzeciw siebie drog biegnc po stoku gry. Zjedajcy ma prdko

m m m i przyspieszenie a1 = 0,2 2 . Podjedajcy pod gr ma prdko v2 = 12,5 i s s s m opnienie a2 = 0,15 2 . W jakiej odlegoci byli od siebie na pocztku, jeeli spotkali si po czasie t = 30 s
pocztkow vl = 1,5 s? Jak daleko moe podjecha drugi kolarz? 91. Dwa ciaa poruszaj si ruchem jednostajnie zmiennym w kierunkach wzajemnie prostopadych, pierwsze z przyspieszeniem a1 = 3 v1 = 5

m m , drugie z opnieniem a2 = 4 2 . Prdkoci pocztkowe wynosz odpowiednio 2 s s

m m i v2 = 12 . Oblicz: s s m . s

a) wzgldne przyspieszenie ciaa II wzgldem ciaa I oraz b) czas, po ktrym wzgldna prdko cia wyniesie v' = 23

92. Drogi przebyte przez ciao w jednakowych, kolejnych odcinkach czasu wynosiy: 2 m, 5 m, 8 m, 11 m, 14 m, itd. Czy przyspieszenie w tym ruchu mogo mie sta warto? Uzasadnij odpowied. 93*. Pojazd porusza si ruchem jednostajnie przyspieszonym. W kocu czwartej sekundy ruchu jego prdko

m . Jak drog przeby pojazd w cigu czwartej sekundy ruchu, jeli prdko pocztkowa s m wynosia v0 = 0 ? s
wynosia vA = 8 94*. W czwartej sekundzie ruchu jednostajnie zmiennego bez prdkoci pocztkowej ciao przebyo drog s = 2 m. Jak prdko osignie to ciao pod koniec sidmej sekundy ruchu? 95*. Ciao poruszajc si ruchem jednostajnie przyspieszonym przebyo w szstej sekundzie ruchu drog s = 22 m. Jak drog przebyo w pierwszych szeciu sekundach ruchu, a jak w nastpnych szeciu sekundach? Prdko pocztkowa wynosia zero. 96. Wsprzdne dwu cia A i B wynosz w chwili pocztkowej (t = 0) xA = 0, xB = 25 m, ich prdkoci vA = 1

m m m m , vB = 5 i przyspieszenia aA = 1,16 2 , aB = 0,2 2 . Po jakim czasie ciao A dogoni B?. s s s s

Oblicz wsprzdn punktu spotkania. 97. Z tego samego miejsca wyruszyy dwa samochody w pewnym odstpie czasu, poruszajc si z tym samym przyspieszeniem. Po dwch minutach od chwili wyruszenia drugi samochd przeby drog 2,25 razy mniejsz od drogi przebytej przez pierwszy samochd do tego czasu. Po jakim czasie wyjecha drugi samochd po pierwszym? 98*. Od pocigu towarowego jadcego z prdkoci u = 36

km odczepi si ostatni wagon, ktry porusza si s 2h

dalej ruchem jednostajnie opnionym. Oblicz opnienie wagonu i drog, jak przejecha, jeeli pocig od chwili odczepienia wagonu do chwili jego zatrzymania przejecha odlego s = 1200 m. 99. Dwa ciaa znajdujce si w pewnej chwili w tym samym punkcie poruszaj si po jednej linii prostej. Prdkoci pocztkowe i przyspieszenia obu cia wynosz odpowiednio v1 = 1 a2 =

m m m , a1 = 4 2 i v 2 = 3 , s s s

m . Po jakim czasie ciaa ponownie si spotkania? W jakiej odlegoci od poprzedniego punktu s2

spotkania?

100. Punkt A poruszajc si ruchem jednostajnie opnionym przeby w cigu czasu t1 = 2s odlego s1 = 24 m, a w cigu nastpnego czasu t2 = 4 s odlego s2 = 24 m. Znajd prdko pocztkow punktu A oraz jego opnienie. 101*. Udowodnij, e w ruchu jednostajnie przyspieszonym bez prdkoci pocztkowej droga przebyta przez ciao w trzynastej sekundzie jest rwna drodze przebytej przez to ciao w cigu pierwszych piciu sekund niezalenie od wartoci przyspieszenia. 102. W punktach A i B odlegych o l = 25 m znajduj si dwa ciaa, poruszajce si ruchem jednostajnie

m i s m m m przyspieszenie a1 = 1,16 2 , a ciao B ma prdko v2 = 5 i przyspieszenie a2 = 0,2 2 . Po jakim s s s

zmiennym w jednym kierunku po prostej AB. W chwili t0 = 0 ciao A ma prdko v1= 1 czasie ciao A dogoni ciao B? Narysuj wykres zalenoci prdkoci cia od czasu i okrel z wykresu, po jakim czasie ciaa maj jednakowe prdkoci. 103*. Dwaj rowerzyci wyruszyli jednoczenie z jednego miejsca. Pierwszy z nich jecha ruchem jednostajnym z prdkoci v, = 500

m m , a drugi z prdkoci v2 = 300 . Po czasie t = 5 min drugi min min

rowerzysta zatrzyma si, a nastpnie zacz jecha ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem a = 0,2

km . min 2

a. Po jakim czasie od chwili zatrzymania dogoni on pierwszego rowerzyst? b. Jak prdko mia kady z nich w tym momencie? Rozwi zadanie rachunkowo i graficznie. 104. Ciao bdce w ruchu jednostajnym zaczo porusza si ruchem jednostajnie przyspieszonym i po czasie t przebyo drog s. Znajd przyspieszenie ciaa, jeeli jego prdko wzrosa n razy. 105. Dwa ciaa startuj jednoczenie ruchem jednostajnie przyspieszonym. Wyka, e stosunek drg przebytych przez te ciaa jest rwny stosunkowi ich prdkoci chwilowej w dowolnym momencie czasu. 106. Udowodnij, e jeli dwa ciaa poruszaj si po jednej prostej z rnymi prdkociami pocztkowymi i jednakowymi przyspieszeniami, to odlego midzy tymi ciaami jest liniow funkcj czasu (a wic tak, jak w ruchu jednostajnym, czyli w przypadku gdy wektory przyspiesze s jednakowe, ruch wzgldny cia jest ruchem jednostajnym). 107. Oblicz drog przebyt przez ciao w czasie t = 4 s, (od chwili t0 = 0), jeeli prdko w tym ruchu wyraa si wzorem v = = a + bt, gdzie wartoci a i b s wyraone w odpowiednich jednostkach miary ukadu SI i wynosz a = 5, b = 3. 108. Zaleno drogi od czasu pewnego ciaa mona przedstawi rwnaniem: s = A + Bt + Ct2, gdzie, A= 3 m, B = 2

m m , C = 1 2 . Oblicz redni prdko i przyspieszenie ciaa w pierwszej, drugiej i trzeciej s s

sekundzie ruchu. 109. Punkt materialny porusza si z przyspieszeniem a = [3,1]

m ,a jego prdko pocztkowa wynosi v0 = s r r m [0,2] oraz wektor pooenia pocztkowego r0 = [1,0] m. Oblicz prdko v i pooenie punktu r po s

czasie t = 8 s. 110. Pooenie punktu materialnego okrelone jest rwnaniem:

r r m m m m r = [0,0] + 1 ,2 t + 0,5 2 ,0 2 t 2 . Wyra wektor prdkoci punktu r (t) w zalenoci od czasu. s s s s

111. W rzucie ukonym prdko pocztkowa ciaa moe by wyraona wzorem: v0 = [v0 cos, vosin], a r r przyspieszenie a = [0, - g], gdzie g = const. oraz pooenie pocztkowe r0 = [0,0]. Wyra wektor pooenia ciaa r (t) w zalenoci od czasu. 112. Zaleno wektora pooenia ciaa od czasu dana jest wzorem: r(t) = [t, 2t t2]. Oblicz wartoci bezwzgldne prdkoci pocztkowej i przyspieszenia. 1 1 3 . P o s u g u j c s i z a p i s e m w e k t o r o w y m u d o w o d n i j , e : w r u c h u jednostajnie zmiennym

r(t)

= r0 + [v0 + v(t )] .

1 2

1 1 4 * . D w a p r t y z n a j d u j s i w c h w i l i p o c z t k o w e j n a o s i u k a d u w s p rz d n y ch j a k n a r y s u nk u 26 . P r ty z a c zy n aj p o ru s z a si z przyspieszeniami a 1 = 5 mijanie si pr tw?

m m i a 2 = 3 2 . Jak dugo b dzie trwao 2 s s

3. Ruch punktu materialnego po okrgu

115. Oblicz liniowi prdko Ziemi w jej ruchu rocznym wok Soca, przyjmujc: promie orbity ziemskiej R = 1,5 1011 m i dugo roku r=3,16 10 7 s. 116. Oblicz prdko liniow punktw na rwniku ziemskim w zwizku z jej ruchem obrotowym wok wasnej osi. Promie Ziemi R = 6370 km, a dugo doby T= 86 400 s. 117. O j a k i k t o b r a c a s i Z i e m i a w c z a s i e ! = l h w r u c h u d o b o w y m ? 118. Z jak prdkoci liniow musi si porusza satelita telekomunikacyjny (nad rwnikiem), aby stale znajdowa si nad tym samym punktem Ziemi (na wysokoci h nad jej powierzchni)? 119. Oblicz czas trwania jednego obrotu karuzeli, ktrej krzeseka odlege o l = 6 m o d o si o br o t u p or u sz aj si z pr d k o ci v =

m . s obr . Z jak pr dko ci wylatuj iskry min

120. Kamie szlifierski o rednicy d = 20 cm wykonuje n = 1200 podczas szlifowania przedmiotw?

121. Koo toczy si bez polizgu po drodze z pr dko ci v = 2

m . s

Oblicz warto prdkoci punktw A i B znajdujcych si na obwodzie koa w chwili pokazanej na rysunku 27.

122. rednica k autobusu jadcego z prdkoci v = 72 obracaj si koa tego autobusu?

km wynosi d = 80 cm. Ile razy na sekund h

123. Ci gnik g sienicowy wykonuje zwrot w ten sposb, e jedna z gsienic porusza si z inn prdkoci ni druga. Oblicz promie skrtu cignika, ktrego jedna gsienica porusza si z prdkoci v1 = 18

km km , a druga z prdkoci v2 = 12 . Odlego midzy gsienicami wynosi h h

l = 2,4 m. 124*. Przekadnia rowerowa poczona jest z trybikiem za pomoc acucha (rys. 28). Z jak prdkoci jedzie rower, jeeli koo zbate przekadni o nl = 52 zbach obracane jest z czstotliwoci f = 2 wynosi r = 36 cm.

1 ? Koo trybika ma n2 = 18 zbw, natomiast promie koa z opon s

125. W celu zmierzenia prdkoci czsteczek stosuje si m. in. nast puj ce urz dzenie: na osi dwch koncentrycznych walcw o promieniach r1 i r2 (rys. 29) umieszczone jest rdo czsteczek (w prni). W walcu wewntrznym wykonana jest szczelina rwnolega do osi walca. Jeli walce s nieruchome, wwczas czsteczki zostawiaj lad w miejscu A zewntrznego walca. Jeli walce obracaj si z prdkoci ktow , to czsteczki uderzaj w miejsce B zewntrznego walca, odlege o s od A. Oblicz prdko czsteczek. 126. Kulka o promieniu r = 3 cm toczy si jednostajnie bez polizgu po dwch rwnolegych deseczkach, znajdujcych si odlegoci d = 4 cm (rys. 30). W cigu t = 2 s kulka przebya drog s = 120 cm. Z jakimi prdkociami liniowymi poruszaj si punkty A i B kulki?

127. Na kocach bardzo lekkiego prta dugoci l = 60 cm umocowane s dwie kulki o jednakowych masach (rys. 31). Kulki poruszaj si z rnymi prdkociami v1 = 2 = 2,5

m i v2 s

m . Oblicz prdko liniow rodka prta oraz jego prdko ktow. s

4. Dynamika punktu materialnego (I) Pierwsza zasada dynamiki, zasada zachowania pdu

128. Na trzy ciaa A, B, C dziaaj jedynie siy pochodzce od sprynek (rys. 32). Na ciao A dziaa sia

F1 = 3 N, na ciao B sia wypadkowa F2 = 4 N pod ktem prostym do kierunku dziaania siy F1.Oblicz si dziaajc na ciao C. 129. Dane s dwa jednakowe magnesy o masach m = 0,4 kg kady. Jeden z magnesw zawieszony jest na siomierzu, a drugi ley pod nim na stole (rys. 33). Oblicz si nacisku magnesu na st, jeeli wiadomo, e siomierz wskazuje si F = 2,5 N.

130. Dlaczego skoczek spadochronowy nie spada, po pewnym czasie opadania, ruchem jednostajnie przyspieszonym tylko ruchem jednostajnym? 131. Balon wypeniony helem wznosi si w powietrzu ruchem jednostajnym. Sia wyporu aerostatycznego jest wwczas wiksza ni | cakowity ciar balonu, zaogi i przyrzdw. Wyjanij, dlaczego nie ma tu sprzecznoci z pierwsz zasad dynamiki. 132. Dwie dki stoj na spokojnej wodzie; w kadej z nich stoi rybak i zaczyna cign za koniec liny przerzuconej midzy dkami. Jak zmieni si ruch dki, jeeli jeden koniec liny zostanie przywi zany do dki, a za drugi koniec b dzie ci gn rybak tak sam si jak poprzednio? 133. Do przystani zbliaj si dwie dki w nastpujcy sposb: w pierwszej czowiek cignie za lin, ktrej drugi koniec przymocowany jest sztywno do pomostu; w drugiej dce czowiek ci gnie za lin, ktrej drugi koniec cignity jest przez jego koleg stojcego na pomocie. Wszyscy trzej cign jednakow si i w identyczny sposb. Ktra dka przybije pierwsza do przystani? Podaj uzasadnienie odpowiedzi. 134. Z prdem rzeki pynie statek z pracujcymi silnikami. Czy zmieni to i w jaki sposb prdko rzeki za statkiem? Uzasadnij odpowied. 135. Na gadkim, paskim stole ley sze jednakowych szecianw o cznej masie m = 12 kg. Staa sia F = 30 N dziaa na pierwszy szecian w sposb pokazany na rysunku 34. a. Oblicz wypadkow si dziaajc na kady z szecianw. b. Jak si oddziauj na siebie szeciany czwarty i pity?

136. Wykres zalenoci pdu ciaa od czasu pokazano na rysunku 35. Oblicz si dziaajc na to ciao w 1, 3, 6 sekundzie ruchu.

137*. W grnictwie stosuje si czasami metod urobku polegajc na kruszeniu kopalin silnym

strumieniem wody. Oblicz si, jak dziaa strumie wody o gstoci Q = 103 poprzecznym S = 100 cm2 poruszajcy si z prdkoci v = 50

kg i przekroju m3

m . Za, e przy zderzeniu ze cian s

woda traci prdko cakowicie. 138*. Oblicz cinienie na powierzchni ustawion prostopadle do kierunku wiatru wiejcego z prdkoci v = 15

m przy zaoeniu, e czsteczki powietrza trac sw prdko cakowicie przy zetkniciu z s

powierzchni.

139. Lokomotywa cignie wagon kolejowy ze sta prdkoci v = 3 Do wagonu wsypuje si z nieruchomego pojemnika, pionowo w d, piasek o cznej masie m = 20 t w czasie t = 10 s. Oblicz dodatkow si, jak parowz musi cign wagon podczas zaadunku. 140. Na rysunku 36 pokazano wykres zalenoci siy F od czasu t dziaajcej na ciao o masie m = l kg. Oblicz przyrost prdkoci ciaa pod wpywem takiej duej, krtkotrwaej siy.

m . s

141. Na ciao o masie m i prdkoci v oraz ciao o masie 2m i prdkoci 2v dziaaa taka sama sia w tym samym czasie, pod dziaaniem ktrej ciao o masie m zmienio zwrot prdkoci na przeciwny, a jej warto wzrosa do lv (rys. 37). Jaka bdzie prdko drugiego ciaa po ustaniu dziaania siy?

142. Pika o masie m = 100 g porusza si w kierunku ciany prostopadle do niej z prdkoci v = 5.

m s

a. Wyznacz warto, kierunek i zwrot wektora redniej siy dziaajcej na pik podczas zderzenia; po odbiciu zwrot wektora prdkoci zmienia si na przeciwny (czas zderzenia wynosi t = 0,01 s). b. Jaka sia dziaa na cian w czasie zderzenia? 143. Czowiek stojcy na ywach na gadkim lodzie rzuca poziomo pik o masie m = 0,5 kg. Wiadomo, e pika przebya w tym samym czasie drog n = 120 razy dusz ni czowiek. Oblicz mas czowieka przyjmujc, e tarcie yew o ld jest do pominicia 144. Ciao o masie m1 = l kg porusza si poziomo z prdkoci v = 1,2 i zderza si doskonale niesprycie z drugim ciaem o masie w; = 0,5 kg. Jak prdko bd miay ciaa po zderzeniu , jeeli: a) drugie ciao spoczywao przed zderzeniem, b) drugie ciao poruszao si z prdkoci v1 = 0,6 w t sam stron i po tej samej prostej co pierwsze ciao, c) drugie ciao poruszao si przed zderzeniem z prdkoci v2 =0,8 po tej samej prostej, lecz w przeciwn stron ni pierwsze. 145. Narysuj wykres zalenoci pdu ciaa od czasu na podstawie danego wykresu zalenoci siy od czasu (rys. 38). Prdko

pocztkowa ciaa o masie m = l kg wynosi V0= 3

m . s

146. Z dziaa o masie m1 = 11000 kg nastpuje strza w kierunku poziomym. Masa pocisku wynosi m2 = 54 kg. Oblicz prdko, z jak dziao zostaje odrzucone wstecz, jeli prdko pocisku wynosi v2 = 900

m s

147. Wzek z piaskiem o masie m1 = 10 kg toczy si z prdkoci v1 = l po poziomej powierzchni bez tarcia. Naprzeciw wzka toczy si kula o masie m1 = 2 kg z prdkoci poziom v2 = 7

m s

i po zderzeniu z wzkiem grznie w piasku. Z jak prdkoci i w ktr stron bdzie si porusza wzek z kul? 148. Dwie kule o masach m1 = 5 g i m2 = 2 g poruszaj si w kierunkach wzajemnie prostopadych z prdkociami v1=60 v2 = 2

cm i s

m Oblicz warto wektora sumy pdw tych kul. s

149. Lodoamacz o masie m = 500 ton pyncy z wyczonym silnikiem z prdkoci v1 == 10

m zderzy si z kr i zacz j pcha s m przed sob z prdkoci v2 = 2 Oblicz mas kry. s

150. Na poziomej paszczynie spoczywa drewniana kula o masie m1 = l kg. Pocisk pistoletowy o masie m2 = 5 g przebija kul wzdu poziomej rednicy. Prdko pocisku przed zderzeniem z kul wynosia v1 = 500

m m , a po przebiciu kuli v2 = 150 .Z jak s s

prdkoci porusza si kula po przejciu przez ni pocisku? 151*. Na stole znajduj si cztery kule (rys. 39) o masach m1 = l g, m2 = 2 g, m3 = 2 g, m4 = 5 g. Poruszaj si one odpowiednio z prdkociami v1 = 5

m m , v2 = v3 = O, v4. = l . Oblicz prdko s s

wzgldn ku l i 2 wzgldem 3 i 4 po zderzeniach doskonale niesprystych (l z 2) i (3 z 4).

152. W chwili osignicia przez rakiet prdkoci v1 = 171

m oddziela s

si jej drugi czon osigajc prdko v2 = 185

m . Z jak prdkoci s

bdzie si porusza pierwszy czon, jeeli stosunek mas czonu I do II wynosi n = 0,4? 153*. Trzy dki o masach m == 250 kg kada pyn z prdem rzeki jedna za drug. W pewnej chwili ze rodkowej dki przerzucono jednoczenie do pierwszej i ostatniej ciaa o jednakowych masach m1 = 20 kg z jednakow prdkoci v = 5

m wzgldem rodkowej s m . Oblicz prdko dki. Prdko prdu rzeki wynosi v1 = 2 s

dek wzgldem brzegu tu po przerzuceniu cia. 154. Z dziaa o masie M = 11000 kg nastpuje wystrza pocisku o masie m = 54 kg pod ktem a = 60 do poziomu. Oblicz prdko, z jak dziao zostaje odrzucone wstecz, jeeli prdko pocisku wzgldem ziemi wynosi v = 900

m s

155*. Rakieta o masie M lecca z prdkoci v wczya silniki na bardzo krtki czas tak, e jej prdko wzrosa do 1,01 v. Ile paliwa zuyy silniki rakiety, jeeli gazy wylotowe miay prdko u = 3 v wzgldem rakiety? 156*. W samolocie odrzutowym prdko wlatujcego powietrza wynosi v1 = 200

m m , a prdko wylatujcych spalin v2= 400 . s s

Oblicz si cigu samolotu, jeeli w cigu jednej sekundy przez samolot przelatuje m1 = 20 kg powietrza i nastpuje spalenie m2 = 2 kg paliwa. 157. Na krawdzi stou ley kula o masie m1 = 0,03 kg . Z kul t zderza si centralnie druga kula o masie m2 = 0,07 kg poruszajca si z prdkoci v = 0,8

m prostopadle do krawdzi stou. s

Jak daleko od krawdzi stou spadn obie kule, gdy zderzenie byo doskonale niespryste, a wysoko od powierzchni stou do podogi wynosi h = l m? 158. ywiarz jadcy po lodzie bez tarcia ze sta prdkoci V0 = =10

m wyrzuci poziomo przed siebie, z wysokoci h = 1,50 m s m . Jak daleko upad kamie od miejsca s

liczc od poziomu lodu, kamie tak, e prdko ywiarza zmniejszya si do v1 = 9,5

wyrzucenia do miejsca upadku liczc po powierzchni lodu oraz w jakiej odlegoci znajdowa si ywiarz od kamienia w momencie jego upadku? Masa ywiarza M = 80 kg, a masa kamienia m = 2 kg. 159. Udowodnij, e po doskonale niesprystym zderzeniu dwch ku o rwnych masach poruszajcych si po tej samej prostej ich prdko jest rwna redniej arytmetycznej ich prdkoci przed zderzeniem. 160. Pd pewnego ciaa wyraa si wzorem p = ABt,, gdzie A = 30 kg*m*s-1, B=5 kg*m*s . Oblicz drog przebyt przez to ciao w trzech pierwszych sekundach ruchu, jeeli jego masa wynosi m = l kg. 161 *. Czowiek rozpdza si i wskakuje do dki stojcej tu przy brzegu jeziora. Dugo skoku wynosi l = 4 m, a kt, jaki tworzy
-2

prdko pocztkowa czowieka z poziomem w momencie oderwana si od Ziemi, wynosi a = 30. Z jak prdkoci odpynie dka z czowiekiem, jeeli stosunek masy czowieka do masy dki wynosi k = 0,15? 162*. Na rysunku 40 pokazano profil grki rozrzdowej o wysokoci H = 12 m. Na poziomym torze w odlegoci l == 120 m od koca grki znajduje si wagon nr l. Z grki zaczyna stacza si bez prdkoci pocztkowej wagon nr 2, a po czasie t = 5 s wagon nr 3. Wagony cz si automatycznie. W jakiej najmniejszej odlegoci od koca grki wszystkie wagony bd poczone razem? Masy wagonw s jednakowe, a tarcie o szyny mona pomin.

5. Dynamika punktu materialnego (II) Druga zasada dynamiki 163. Na rysunku 41 przedstawiono trzy przypadki dziaania na ciao siy napdowej F n i siy hamujcej F0. Jaki bdzie ruch ciaa w kadym przypadku? Ktry wykres prdkoci (I, II, III) i ktry wykres przyspieszenia (I, II, III) odpowiada przypadkom A, B, C?

164. Na rysunku 42 przedstawiono wykres zalenoci prdkoci od czasu dla pewnego ciaa. Jaka sia dziaaa na ciao w poszczeglnych przedziaach czasu? Jaki by zwrot siy?

165. Jak si trzeba dziaa na ciao o masie m = 3 kg, aby wprawi je w ruch z przyspieszeniem a = 0,16

m ? s2

166. Oblicz przyspieszenie ciaa o masie m = 0,2 kg, na ktre dziaa sia F = 1,8 N. 167. O jakiej masie ciao mona podnie ruchem jednostajnie przyspieszonym

z przyspieszeniem a = 5

m dziaajc si F = 30 N s2 m . Jedna s2

pionowo do gry? 168. Na ciao o masie m = 15 kg dziaaj jednoczenie dwie siy, wzajemnie prostopade, nadajce mu przyspieszenie a = 3

z nich ma warto F = 36 N. Oblicz warto drugiej siy. 169. Do ciaa znajdujcego si na gadkim, poziomym stole (tzn. mona pomin tarcie) przyoono si o kierunku rwnolegym do paszczyzny stou o wartoci dwukrotnie wikszej od ciaru ciaa. Z jakim przyspieszeniem bdzie porusza si to ciao? 170. Dlaczego w przypadku przedstawionym na rysunku 43 wzki nie dojad do brzegu stou jednoczenie, mimo e ich masy s jednakowe, odlegoci od brzegu stou w chwili rozpoczcia ruchu s jednakowe i siy oporw ruchu te s jednakowe? Ktry wzek prdzej dotrze do krawdzi stou?

171. Wagon kolejowy o masie ot = 20 t poruszajcy si z prdkoci v = 15

m zosta zahamowany w czasie t = l min 40 s. Oblicz si s

hamujc. 172. Oblicz czas hamowania samochodu o masie m = 1200 kg jadcego z prdkoci v = 72

km , jeli sia hamujca wynosi F == 2000 N. h m s

173. Pocisk o masie ot = 10 g poruszajcy si z prdkoci v = 200

wbija si w desk do gbokoci l = 4 cm . Zakadajc, e ruch pocisku w desce jest jednostajnie opniony, oblicz: a) si dziaajca na pocisk, b) czas trwania ruchu pocisku w desce. 174. Stosunek si dziaajcych na dwa rne daa A i B wynosi F1:F2 = k, a stosunek przyspiesze a1:a2 = n. Oblicz stosunek mas tych cia. 175. Oblicz mas ciaa poruszajcego si po torze prostoliniowym, ktre pod wpywem siy F = 40 N zmienio swoj prdko z v1 =10 . =4

m na v2 = s

m w czasie t = 60 s. s

176. Cignik zaczyna cign wagon kolejowy o masie m = 450 t si F1 = 20000 N. Sia oporw ruchu wagonu wynosi F2 = 5000 N. Jak drog przejedzie wagon w czasie t = 60 s? 177. Na gadkim stole (tzn. bez tarcia) znajduj si dwa wzki o masach m i = 300 g i m2 = 200 g poczone spryn. Oba wzki s przytrzymywane tak, e nie mog si porusza. W pewnej chwili sia przytrzymujca przestaje dziaa i w rezultacie wzek o mniejszej masie zaczyna porusza si z przyspieszeniem a = 0,1

m . Oblicz s2

przyspieszenie, z jakim zacz porusza si ciszy wzek. 178. Czterech robotnikw popycha wagon o masie w = 20 t dziaajc si F = 250 N kady. Jak drog przejedzie wagon w pierwszej minucie ruchu, jeeli wypadkowa sia hamujca wynosi T= 400 N? 179. Z dki cignita jest lina, ktrej drugi koniec przywizany jest do barki o masie czterokrotnie wikszej od masy dki. W chwili pocztkowej t odlego dki od barki wynosia l = 55 m, a ich prdkoci byy rwne zeru. Jak drog przebya dka do momentu spotkania si z bark, ktra te moe si porusza? Pomin opory ruchu 180*. Dwie nieruchome odzie znajdujce si na jeziorze poczone s dugim sznurem. Czowiek znajdujcy si na pierwszej odzi cignie sznur dziaajc si F = 50 N. Oblicz prdko wzgldn obu odzi po czasie t = 5 s dziaania siy. Ciar pierwszej odzi wraz z czowiekiem wynosi P1 = 2500 N, a ciar drugiej odzi P2 = 800 N. Opory ruchu mona pomin. 181. W windzie, na siomierzu zawieszono ciao o masie m = 100 g. Jak porusza si winda, jeeli siomierz wskazuje si P = 0,8 N? 182. Wagon o masie m = 20 t poruszajcy si z prdkoci v = 15

m s

zosta zahamowany w czasie a) l min 40 s, b) 10 s, c) l s. Oblicz w kadym z przypadkw si hamujc. 183. Ciao o masie m = 5 kg miao w chwili t0=0 prdko v = 2

m , s

i po czasie t1 = 8 s przebyo drog s1 = 80 m po linii prostej. a. Oblicz warto siy dziaajcej na ciao przy zaoeniu, e jego ruch by jednostajnie zmienny. b. Jaki by kierunek i zwrot siy? 184. Oblicz warto siy dziaajcej na ciao o masie w = 12 kg w drugiej i sidmej sekundzie ruchu przedstawionego na rysunku 44. Jaki zwrot ma sia, jeeli ciao porusza si po linii prostej?

185. Przez niewaki blok przerzucono lin, ktrej mas mona zaniedba . Do jednego koca liny przyczepiono ciao o masie M = 25 kg, natomiast po drugim, swobodnie zwisajcym kocu liny, wspina si do gry mapa o masie m = 20 kg. Z jakim przyspieszeniem powinna wspina si mapa, aby ciao znajdowao si w rwnowadze? 186. Trzy jednakowe kulki wisz na trzech jednakowych gumkach, jedna pod drug (rys. 45). Oblicz przyspieszenie kadej kulki po przeciciu gumki czcej kulki A i B. Rys. 45 187. Czowiek o masie m1 znajduje si w dce o masie m2 na stojcej wodzie. W pewnej chwili czowiek zaczyna si porusza wzgldem dki z przyspieszeniem a.

a. Z jakim przyspieszeniem bdzie porusza si czowiek wzgldem wody? b. Z jakim przyspieszeniem bdzie si porusza dka wzgldem wody? Opory ruchu dki po wodzie mona pomin. 188. Oblicz redni si dziaajc w lufie karabinu na pocisk wylatujcy z prdkoci v = 800

m ,jeeli jego masa wynosi m = 5 g. s

Dugo lufy karabinu wynosi l = 64 cm. 189. O jakiej masie ciao mona podnie do gry ruchem jednostajnie przyspieszonym na wysoko h = 10 m w czasie t = 10 s, dziaajc si F = 1000 N? 190. Ciao o ciarze P == 12 N jest zawieszone na nitce. Oblicz naprenie nitki podczas ruchu ciaa z przyspieszeniem a = 0,75 g (g przyspieszenie ziemskie): a) do gry, b) do dou. 191. Obcinik o masie m == l kg zawieszony jest na siomierzu. Obcinik wraz z siomierzem najpierw porusza si do gry ruchem jednostajnie przyspieszonym, nastpnie ruchem jednostajnym i wreszcie ruchem jednostajnie opnionym a do zatrzymania si. Potem obcinik porusza si w podobny sposb do dou. We wszystkich czterech przypadkach ruchu jednostajnie zmiennego warto bezwzgldna przyspieszenia wynosi a = 5

m . Co wskazywa s2

siomierz we wszystkich szeciu fazach ruchu? 192. Oblicz nacisk, jaki wywiera ciao o ciarze P = 200 N na podstawk poruszajc si: a) ruchem jednostajnie opnionym do gry z opnieniem a = 0,9 g, b) ruchem jednostajnie przyspieszonym do dou z przyspieszeniem a = 0,9 g, c) ruchem jednostajnie przyspieszonym do gry z przyspieszeniem takim samym jak poprzednio (g przyspieszenie ziemskie). 193*. Na dachu wagonu ley obcinik o masie m1 = 27 g. Jest on poczony z drugim obcinikiem (rys. 46) o masie m2= 9 g. Z jakim przyspieszeniem jedzie wagon i w ktr stron, jeeli obciniki nie poruszaj si wzgldem wagonu? Opory ruchu mona pomin.

194. Kula jest cignita do gry za pomoc nici z przyspieszeniem a =2

m . Naprenie nici jest wwczas dwa razy mniejsze od s2

tego, przy ktrym ni ulega zerwaniu. Z jakim najwikszym przyspieszeniem mona cign t kul do gry? 195. Oblicz: a) przyspieszenia, b) napicie nici w ukadzie pokazanym na rysunku 47. Masy blokw i nitek oraz opory ruchu mona pomin.

196*. Przez blok nieruchomy A (rys. 48) przeoona jest ni, na ktrej jednym kocu wisi obcinik o masie m1 = 3 kg, a na drugim kocu ruchomy blok B. Przez blok B przerzucona jest ni z zawieszonymi na jej kocach obcinikami m2 = l kg i m3 = 2 kg. Z jakim przyspieszeniem bdzie si porusza obcinik m2? Masy blokw i nici s do zaniedbania. 197. a. Jak prdko uzyska u podna gry chopiec zjedajcy na sankach z wysokoci h = 3 m, jeeli dugo stoku gry wynosi l=20m? b. Jak dugo bdzie trwa zjazd? Opory ruchu mona zaniedba. 198. Obcinik o masie m = 5 kg wcigany jest na rwni pochy o kcie nachylenia a = 30 si F = 40 N, tworzc kt B = 30 z paszczyzn rwni (rys. 49). Na jak odlego przesunie si obcinik od podstawy rwni do chwili, gdy jego prdko bdzie wynosia v = 2

m . Siy tarcia zaniedba. s

199. Na szczycie rwni umocowany jest blok, przez ktry przerzucono ni. Do kocw nici przymocowane s obciniki o masach mi i W2 (rys. 50). Oblicz przyspieszenie obcinikw i si napinajc ni zakadajc, e masy bloku i nici oraz opory ruchu s do zaniedbania. Kt nachylenia rwni do poziomu wynosi a. Przyjmij, e obcinik m1 opada w d. 200. Dany jest szereg rwni pochyych o tej samej podstawie i rnych wysokociach (rys. 51). Przy jakim kcie nachylenia rwni do poziomu czas zsuwania si cia z rwni bez tarcia bdzie najmniejszy? ,

201*. Wyprowad wzr na przyspieszenie cia i napicia wszystkich

nici w ukadzie pokazanym na rysunku 52. Opory ruchu i masy blokw s do pominicia.

6. Rzuty pionowe w polu grawitacyjnym 202. Z jak prdkoci naley wyrzuci ciao pionowo do gry, aby spado ono po czasie t = 4 s? 203. Z wysokoci h == 78,4 m puszczane s kulki tak, e w chwili upadku jednej z nich puszczana jest nastpna. Ile kulek upadnie na ziemi w czasie t = l min? 204. Ciao rzucone pionowo do gry znalazo si po czasie A t = 3 s na wysokoci h = 12 m. Z jak prdkoci ciao upado na ziemi? 205. Z balonu wznoszcego si ze sta prdkoci v = 4

m wypado. s

ziarno rutu i po czasie t = 16 s upado na ziemi. Na jakiej wysokoci znajdowa si balon w chwili wypadnicia rutu? Opory powietrza mona pomin. 206. Maa makieta skoczka spadochronowego zostaa wyrzucona do gry z prdkoci pocztkow v0 =30

m ; w najwyszym punkcie s

toru rozwija si spadochronik. Oblicz prdko spadania skoczka, jeeli czas od chwili wyrzucenia do chwili upadku na Ziemi wynosi t = 60 s. Prdko opadania skoczka ze spadochronem naley przyj jako sta. 207. Dwa ciaa zaczynaj spada swobodnie z tej samej wysokoci w odstpie czasu t == 0,3 s. Po jakim czasie od chwili rozpoczcia ruchu przez pierwsze ciao odlego midzy nimi bdzie wynosia d = 15,5 m? 208. Ciao znajdujce si na wysokoci h nad Ziemi rzucono z prdkoci pocztkow v0. Po jakim czasie ciao osignie powierzchni Ziemi, jeeli zostao rzucone: a) do gry, b) do dou? 209. Dwa ciaa jednoczenie rzucono pionowo z rnych wysokoci i z rnymi prdkociami pocztkowymi. Ciaa spady na Ziemi jednoczenie po czasie t = 3 s od momentu wyrzucenia. Oblicz rnic wysokoci, z jakich rzucono te ciaa, jeli rnica prdkoci pocztkowych wynosia v2 v1=1

m s

210. Oblicz prdko pocztkow, z jak rzucono ciao pionowo do gry, jeeli na wysokoci h = 60 m znalazo si dwukrotnie w odstpie czasu t = 2 s. 211. Ciao rzucono pionowo do dou. Prdko przy upadku okazaa si n = 5 razy wiksza od prdkoci pocztkowej. Z jakiej wysokoci rzucono ciao, jeeli czas spadania wynosi t = 3 s? Ile wynosia prdko pocztkowa? 212. Wykres zalenoci wysokoci pooenia ciaa w rzucie pionowym od czasu dany jest na rysunku 53. Narysuj wykres zalenoci prdkoci ciaa od czasu. Oblicz prdko pocztkow ciaa.

213. Dwa ciaa rzucono pionowo do gry tak, e jedno wznioso si n = 4 razy wyej ni drugie. Z jak prdkoci zostao rzucone ciao, ktre wznioso si wyej, jeeli drugie ciao rzucono z prdkoci v2 =8

m ? s

214. Ciao spada swobodnie bez prdkoci pocztkowej. W jakim czasie ciao przebdzie n-ty metr swojej drogi? 215. Ciao spadajce swobodnie bez prdkoci pocztkowej przebyo w ostatniej sekundzie ruchu poow caej drogi. Z jakiej wysokoci spadao ciao i jak dugo spadao w pierwszej poowie drogi? 216. Swobodnie spadajce ciao bez prdkoci pocztkowej w ostatniej sekundzie ruchu przebyo

2 caej drogi. Znajd drog przebyt 3 m w odstpie s

przez to ciao. 217. Dwa ciaa rzucono pionowo do gry z tego samego miejsca i z tak sam prdkoci pocztkow v0 = 24,5

czasu t = 0,5 s. a. Po jakim czasie od momentu rzucenia drugiego ciaa nastpi ich zderzenie? b. Na jakiej wysokoci to nastpi? 218*. Ciao A puszczono swobodnie z wysokoci h^ = 12 m. W tej samej chwili ciao B rzucono pionowo do gry tak, e osigno ono najwiksz wysoko h^ = 15 m. a. Na jakiej wysokoci nad Ziemi miny si te ciaa? b. O ile sekund ciao B spado pniej od ciaa A? 219. Ciao A rzucono pionowo do gry z prdkoci pocztkow V0 i jednoczenie puszczono swobodnie ciao B znajdujce si na wysokoci h nad powierzchni Ziemi. a. Wyra rnic wysokoci cia jako funkcj czasu. b. Przedstaw t funkcj na wykresie i porwnaj go z wykresami wysokoci kadego z cia nad powierzchni Ziemi jako funkcji czasu. 220. Dwa ciaa rzucono jednoczenie: jedno pionowo do dou bez prdkoci pocztkowej z wysokoci h1+h2 (rys. 54), drugie do gry z poziomu Ziemi. Z jak prdkoci wyrzucono drugie ciao, jeeli spotkay si one na wysokoci h2 nad ziemi? Rpatrz trzy przypadki: a) h1 = h2 b) h1 = 2h2, c) h2= 0,5 h2 Rys. 54 221. Pika upada na podog z wysokoci h = 2 m i po k = 15% prdkoci. Znajd czas, jaki upyn od chwili rozpoczcia swobodnego spadania do chwili drugiego odbicia si piki od podogi.

odbiciu stracia

222. Ile czasu bdzie trwao spadanie kamienia z wysokoci h = l m w windzie poruszajcej si do dou ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem a == 0,6 g (g przyspieszenie ziemskie)? Jak drog przebdzie ten kamie wzgldem cian budynku w czasie swobodnego spadania? Jaka bdzie prdko kocowa kamienia wzgldem windy? 223*. Linijka dugoci l == 25 cm wisi na nitce (rys. 55). W jakiej odlegoci x od dolnego kraca linijki powinien znajdowa si nie- Rys 55 wielki otwr, aby swobodnie spadajca linijka przesonia go przez czas t == 0,1 s? 224. Na nitce zawieszono n oowianych kulek tak, e ostatnia stou. W jakich odlegociach od powierzchni stou naley umocowa kolejne kulki, aby spaday one na st w rwnych odstpach czasu t = 0,2 s? 225. Z wysokoci h na poziom powierzchni spada swobodnie bez prdkoci pocztkowej sprysta kulka i odbija si od tej powierzchni bez strat energii. Narysuj wykresy zalenoci drogi od czasu i prdkoci od czasu w jednym ukadzie wsprzdnych, majcym dwie skale na osi rzdnych. Czas odbicia kulki mona pomin. 7. Rzut poziomy i ukony w polu grawitacyjnym 226. Kula karabinowa wystrzelona poziomo z prdkoci pocztkow v0 == 820

dotyka

m upada na ziemi w odlegoci l = 410 m od lufy. Na s

jakiej wysokoci znajdowaa si lufa nad ziemi w momencie st227. O lufy wiatrwki wycelowano w wiszc na nitce kulk (rys. 56) tak, e lufa bya pozioma. W momencie wystrzau kulka zerwaa si i zacza swobodnie spada. Czy rut trafi w kulk, jeli opr powietrza pominiemy? Uzasadnij odpowied.

228. Z jakiej wysokoci zosta wyrzucony poziomo kamie z prdkoci pocztkow V0 = 20

m , jeeli upad w odlegoci l = 50 m s

(liczonej wzdu powierzchni Ziemi) od miejsca wyrzucenia? 229. Ciao zostao rzucone poziomo z duej wysokoci z prdkoci pocztkow v0 = 10

m s

a. Ile wynosi prdko ciaa po czasie t = 4 s lotu? b. Jaki kt tworzy wektor tej prdkoci z poziomem? 230*. Po jakim czasie kt, jaki tworzy z poziomem wektor prdkoci ciaa rzuconego poziomo z prdkoci pocztkow V0 = 10,9

m s

bdzie, wynosi a = 45? 231. Oblicz prdko kuli karabinowej, ktra przebia dwie pionowe kartki papieru umieszczone w odlegoci l = 20 m jedna od drugiej

tak, e rnica wysokoci na jakich znajduj si otwory wynosi s = 5 cm. Podczas przebijania pierwszej kartki pocisk porusza si poziomo. 232. Ciao rzucone poziomo z wysokiej wiey upado na ziemi w odlegoci l = 100 m od wiey. W chwili upadku ciaa wektor jego prdkoci tworzy z poziomem kt a = 60. Oblicz wysoko wiey i prdko pocztkow ciaa. 233. Kamie rzucono poziomo z prdkoci pocztkow v Po czasie t = 0,6 s prdko kamienia wzrosa n = 1,5 ra. Oblicz prdko pocztkow, z jak rzucono kamie. 234. Kulka stalowa toczy si po poziomej pycie, w ktrej znajduje si poprzeczne wyobienie gbokoci h = 3 cm i szerokoci a = 18 cm (rys. 57). Z jak prdkoci toczy si kulka, jeli wiadomo, e po wpadniciu do wyobienia i jednokrotnym odbiciu porusza si ona dalej, w poprzednim kierunku. Straty energii przy odbiciu mona zaniedba.

235*. Z jak prdkoci poziom v naley rzuci kamie z gry o nachyleniu do poziomu a = 45, aby zasig rzutu liczony wzdu stoku wynosi / = 60 m (rys. 58)? 236. Udowodnij, e rzut pionowy do gry jest szczeglnym przypadkiem rzutu ukonego (porwnaj wzory na wysoko i zasig). 237. Pocisk przeciwlotniczy wystrzelono pod ktem a = 60 do poziomu z prdkoci pocztkow V0 = 90,4

m . Oblicz czas palenia s

si zapalnika opniajcego, jeli pocisk ma wybuchn w najwyszym punkcie lotu. 238. Oblicz prdko pocztkow kuli. wylatujcej z lufy skierowanej pod ktem a = 30 do poziomu, jeeli upada ona w odlegoci l = 10 700 m, a opr powietrza zmniejszy zasig piciokrotnie. 239. Pod jakim ktem do poziomu rzucono ciao z powierzchni ziemi z prdkoci pocztkow v0 = 50 , jeli czas trwania ruchu ciaa wynosi t = 5 s? 240. Prdko ciaa rzuconego ukonie jest w najwikszym punkcie toru lotu dwa razy mniejsza od prdkoci pocztkowej. Ile razy zasig rzutu jest wikszy od najwikszej wysokoci osignitej przez to ciao? 241. Pod jakim ktem do poziomu trzeba rzuci ciao, aby najwiksza wysoko, na jak si wzniesie, bya rwna poowie zasigu rzutu? 242. Kamie rzucony z prdkoci V0 = 12

m pod ktem a = 45 do s

poziomu upad na ziemi w odlegoci s od miejsca wyrzucenia. Z jakiej wysokoci naley rzuci kamie, aby przy tej samej prdkoci pocztkowej zasig rzutu by taki sam? 243*. Ciao wyrzucono pod ktem a = 45 do poziomu z prdkoci pocztkow v0 = 20

m . Na jakiej wysokoci i po jakim czasie od s

chwili wyrzucenia wektor prdkoci ciaa bdzie tworzy z poziomem kt B = 30, gdy ciao wznosi si do gry?

244. Przy rzucie ukonym ciao ma w najwyszym punkcie toru prdko a) najwiksz, b) najmniejsz, c) tak sam, jak prdko pocztkowa. Wybierz i uzasadnij odpowied przy zaoeniu, e opr powietrza mona pomin. 245*. Z jak prdkoci powinno toczy si koo po poziomej powierzchni , aby mae ciao, ktre oderwao si od tego koa z punktu A, po przebyciu pewnej drogi w powietrzu ponownie trafio do tego samego punktu na kole po wykonaniu przez koo cal kowitej liczby obrotw (rys. 59)? Promie koa wynosi R. Rys. 59 246*. Chopiec kopn pik pod ktem a = prdkoci v0 = 10

45 do poziomu z

m pika uderzya w cian znajdujc si w odlego s

l = 3 m od chopca. Na jakiej wysokoci i z jak prdkoci uderzya pika w cian? 247*. Pik rzucono z prdkoci v0 = 12

m pod ktem a = 45 s

do poziomu. W jakiej odlegeci od miejsca wyrzucenia upadnie pika po odbiciu si od ciany znajdujcej si w odlegoci; l= 12 m (rys. 60)? Rys. 6 248*. Kamie rzucono pod gr o kcie 30 do poziomu (rys. 61) z prdkoci v0= 6

nachylenia P =

m pod ktem a = 45 do s

poziomu. W jakiej odlegoci od miejsca wyrzucenia upadnie ten kamie?

249. Dwa ciaa rzucono jednoczenie z tego samego miejsca z jednakow prdkoci pocztkow v0 = 25

m z tym, e ciao A rzucono s

do gry pod ktem a = 30 do poziomu, natomiast ciao B rzucono do dou pod ktem b = 30 do poziomu. Jaka bdzie rnica wysokoci midzy ciaami po upywie t = 2 s? 250. Dwa dziaa znajduj si w odlegoci l = 300 m od siebie. Ich lufy ustawione s w jednej paszczynie pod jednakowymi ktami a = 45 do poziomu (rys. 62). Z jakim opnieniem t w stosunku do drugiego dziaa powinno strzela pierwsze, aby pociski wystrzelone z prdkoci pocztkow v0 = 100

m zderzyy si w powietrzu s

251 *. Z wysokoci h == 3,94 m rzucono w d pod ktem a = 60 do poziomu pik z prdkoci pocztkow v0 = 5

m Znajd odlego s

midzy dwoma kolejnymi miejscami, w ktrych odbia si pika, jeeli jej odbicia byy cakowicie pozbawione strat energii. 252*. Sprysta kulka spada z wysokoci h = 20 cm na paszczyzn nachylon do poziomu pod ktem a = 30 i odbija si od niej bez strat energii. W jakiej odlegoci od miejsca pierwszego odbicia kulka uderzy w paszczyzn po raz drugi? (Mona przyj, e kt padania" jest rwny ktowi odbicia" (rys. 63).)

253. Pod jakim ktem do poziomu bdzie skierowane przyspieszenie ciaa w najwyszym punkcie toru rzutu ukonego, jeeli na ciao o masie m = 25 g dziaa sia oporu o chwilowej wartoci F = 0,5 N? 8. Tarcie a ruch 254. Dlaczego sia cigu pojazdu znacznie si zmniejsza, gdy koa zaczynaj buksowa" tzn., gdy ich prdko obwodowa jest wiksza od prdkoci liniowej pojazdu? 255. Oblicz si oporu powietrza dziaajc na spadochron i spadochroniarza o masie m = 85 kg, opadajcego ruchem jednostajnym. 256. Na obracajcej si tarczy ley klocek poruszajcy si razem z tarcz. Jaki jest kierunek i zwrot siy tarcia midzy klockiem i tarcz? Uzasadnij odpowied. 257. Ciao o masie m ley na powierzchni stou. Wspczynnik tarcia statycznego ciaa o t powierzchni wynosi/i, a wspczynnik tarcia dynamicznego 2<1 Narysuj wykres zalenoci siy tarcia od przyoonej siy poziomej. O ile mona zmniejszy si zewntrzn po ruszeniu ciaa z miejsca, aby poruszao si ono ruchem jednostajnym? 258. Aby poruszy z miejsca sanie o ciarze P = 980 N trzeba dziaa na nie si F2 = 300 N. Do przesuwania sa wystarcza sia F2 = 120 N. Oblicz wspczynnik tarcia statycznego i dynamicznego sa o nieg. 259. Na ksice lecej na stole znajduje si pudeko zapaek. Przy jakim najmniejszym przyspieszeniu ksiki, skierowanym poziomo, mona j wysun spod pudeka? Wspczynnik tarcia pudeka o ksik wynosi = 0,1. 260. Ciao o masie m = 10 kg spoczywa na pewnej powierzchni (rys. 64); wspczynnik tarcia statycznego ciaa o t powierzchni f= 0,6. Na ciao dziaa sia pozioma, rwna poowie ciaru tego ciaa

F = 0,5 mg. Jednoczenie na ciao dziaa sia tarcia T== mg f o tym samym kierunku, ale przeciwnym zwrocie ni sia przyoona. Sia tarcia jest wic wiksza od siy przyoonej i poniewa wypadkowa si dziaajcych na dao jest rna od zera (i zwrcona przeciwnie ni sia F), wic ciao, w myl drugiej zasady dynamiki, powinno porusza si ruchem przyspieszonym w stron przeciwn ni przyoona sia F. Wyjanij, na czym polega bd w ru mowaniu. 261. W ktrym przypadku naley dziaa wiksz si na uchwyty taczki (rys. 65) tworce z poziomem kt a: Rys. 65 a) pchajc j przed sob, czy b) cignc j za sob? Mona przyj, ze rodek cikoci znajduje si dokadnie nad osi taczki. Uzasadnij odpowied. 262. Dlaczego przy ostrym hamowaniu przd samochodu opuszcza si nieco do dou, a ty podnosi nieco do gry? 263. Robotnik pcha taczk o ciarze P = 200 N si poziom F = 20 N. Po jakim czasie prdko taczki wyniesie v = 3

m , jeli efektywny s

wspczynnik tarcia wynosi f= 0,08? 264. Na ciao o masie w = 3 kg lece na stole dziaa sia F = 6 N pod ktem a = 60 (rys. 66). Oblicz prdko ciaa po czasie t = 3 s. Pomi si tarcia.

265. Na ciao o masie m = 7 kg lece na rwni pochyej o kcie nachylenia a == 30 dziaa do gry (oprcz siy cikoci) sia cignca rwnolega do rwni F = 42 N. Jak drog przebdzie ciao w czasie t = 3 s? 266. Samochd o ciarze P = 15000 N zaczyna wjeda pod gr o kcie nachylenia a (sina = 0,2). Oblicz si cigu silnika, jeeli na drodze l = 36 m samochd uzyska prdko v = 21,6 rednia sia oporw ruchu wynosi T= 600 N. 267. Na szczycie drka umocowany jest niewaki blok nieruchomy, przez ktry przerzucono niewak nitk z przywizanymi do jej kocw obcinikami o masach m1 = 500g i m2 = 100 g. W obciniku o masie m2 przewiercony jest otwr, przez ktry przechodzi drek. Obcinik o masie m2 przesuwajc si po drku na- Rys.67

km h

potyka sta si tarcia T= 3 N. Oblicz: a) przyspieszenie ukadu obcinikw, b) naprenie nitki. 268. Krek hokejowy porusza si z prdkoci V0 = 10 i zatrzyma si po przebyciu odlegoci l = 50 m. Oblicz wspczynnik tarcia krka o ld. 269. Ciao o masie m = 2 kg porusza si z prdkoci v = 5 pod wpywem staej siy F ruchem jednostajnym po powierzchni, dla ktrej wspczynnik tarcia wynosi f1 = 0,2. W pewnej chwili ciao przemiecio si na inn powierzchni o wspczynniku tarcia 2 = 0;3. Jak drog przebdzie ciao po drugiej powierzchni a do zatrzymania? 270. Na stole le dwa prostopadocienne klocki (rys. 68) o masach m i = 6 g i m^ = 24 g poczone nitk. Na jeden z nich dziaa sia F = 0,005 N przyoona w sposb pokazany na rysunku. Oblicz wspczynnik tarcia klockw o st i naprenie nitki czcej klocki, gdy poruszaj si one z przyspieszeniem a = 10

cm s2

271. Oblicz przyspieszenie ukadu cia przedstawionego na rysunku 69 oraz naprenia poszczeglnych nici, jeeli: ?i = 20 N, P; = 40 N, P3 = 60 N, P4 = 76 N. Wspczynnik tarcia obcinikw o st wynosi f= 0,4. 272*. Na poziomej powierzchni le trzy obciniki A, B, C o jednakowych masach m = 5 kg kady poczone nici, ktra zrywa si pod dziaaniem siy T= 40 N. Wspczynniki tarcia midzy obcinikami a podoem wynosz odpowiednio A = 0,3, fB = 0,2 i f c = 04. Do obcinika C przyoono si F (rys. 70), ktra moe zmienia swoj warto w sposb cigy. Ktra z nici ulegnie najpierw zerwaniu i przy jakiej minimalnej wartoci siy F to nastpi? Jak bdzie przedstawiao si rozwizanie zadania, jeli sia F bdzie przyoona do obcinika A?

273. Do ciaa o masie m == 20 kg, w chwili gdy warto jego prdkoci wynosia v o = 5

m , przyoono si F = 19,8 N skierowan przeciwnie s

do wektora prdkoci. Po jakim czasie prdko ciaa bdzie rwna v? Wspczynnik tarcia ciaa o podoe = 0,05. 274. Dwa ciaa o masach m1 = 3 kg i m2 = 5 kg poczone s nitk przerzucon przez niewaki bloczek (rys. 71). Oblicz przyspieszenie cia i si N naprajc ni, jeeli wspczynnik tarcia ciaa o st wynosi f= 0,2.

275. Na podstawce ley ciao o masie m1 = 2 kg, a na nim ciao o masie m2 = l kg poczone z ciaem pierwszym nitk przerzucon przez niewaki bloczek (rys. 72). Oblicz warto poziomej siy F przyoonej do pierwszego ciaa, jeeli porusza si ono z przyspieszeniem a = 3

m . Wspczynnik tarcia midzy ciaami s2

= 0,3. Tarcie o podstawk mona pomin. 276. Przez niewaki bloczek umieszczony na szczycie rwni pochyej o kcie nachylenia a = 30 przerzucona jest ni, do kocw ktrej zaczepione s ciaa o masach m^ = 300 g, m^ = 100 g (rys. 73). Wspczynnik tarcia ciaa m^ o rwni wynosi f= 0,2. Oblicz warto przyspieszenia, z jakim poruszaj si oba ciaa.

277. Na podwjnej rwni pochyej o ktach nachylenia a = 30, B = 45 umieszczone s dwa ciaa o masach m1= 500 g i m2 = 100 g (rys. 74), poczone nitk przerzucon przez niewaki bloczek. Wspczynnik tarcia obu cia o rwni wynosi f= 0,25. Oblicz warto przyspieszenia, z jakim poruszaj si oba ciaa. 278*. W pewnej chwili, od pocigu jadcego po paskim terenie ze sta prdkoci v0, odczepia si cz jego skadu (

1 jego masy) 3

i po czasie t prdko odczepionej czci zmalaa dwukrotnie. Zakadajc, e sia napdzajca pocig nie ulega zmianie, wyznacz prdko czci pocigu z lokomotyw po upywie czasu t. Sia tarcia jest proporcjonalna do masy pocigu i nie zaley od jego prdkoci. 279*. Po jakim czasie t ciao o masie m zsunie si z rwni pochyej o kcie nachylenia B i wysokoci h, jeeli z rwni o kcie nachylenia a zsuwa si ono ruchem jednostajnym. Wspczynnik tarcia midzy ciaem a obydwiema rwniami jest taki sam. 280. Ze szczytu rwni pochyej zsuwa si niewielki obcinik o masie m = 3 kg (rys. 75). Na kocu rwni uderza o cian prostopad do kierunku ruchu, odbija si bez straty energii i porusza si pod gr rwni. Na jakiej wysokoci zatrzyma si obcinik, jeeli a = 30, AC = h = 3 m, a wspczynnik tarcia = 0,25 9. Dynamika ruchu po okrgu 281. Punkt materialny zaczyna si porusza po okrgu o promieniu R = 3 m ruchem jednostajnie przyspieszonym. Oblicz warto przyspieszenia dorodkowego w chwili t = 6 s, jeeli do tego

momentu ciao zatoczyo n = 3 pene okrgi. 282. Kulka zawieszona na nitce dugoci l = l m wiruje w paszczynie poziomej z czstotliwoci f=

7 po okrgu o promieniu 4

R = 0,6 m. Oblicz warto przyspieszenia ziemskiego. Wskazwka: Roz wektor siy napicia nici na skadowe: poziom i pionow. Jedna ze skadowych rwnoway ciar kulki, druga jest przyczyn ruchu po okrgu. 283. Samochd jedzie po pycie lotniska po uku okrgu o promieniu R == 100 m. Wspczynnik tarcia statycznego opon o beton wynosi = 0,4. Z jak najwiksz prdkoci moe jecha ten samochd, aby nie wpa w boczny polizg? 284. Z jak najmniejsz prdkoci ktow naley obraca wiadrem z wod w paszczynie pionowej, aby woda nie wylaa si z niego? Odlego pomidzy powierzchni wody a osi obrotu wynosi d= l m 285. Ciao wyrzucone ukonie porusza si po paraboli. Oblicz promie krzywizny paraboli w jej najwyszym punkcie, jeeli warto prdkoci ciaa w tym punkcie wynosi v = 7

m s

286. Dwaj motocyklici jad po torze ulowym po rnych okrgach o promieniach R1 = 60 m i R2 = 64 m. Raz obaj jad z tak sam prdkoci v = 20

m , a innym razem z tak sam prdkoci s 1 rag ktow q) = Oblicz warto przyspieszenia odrodkowego 3 s

obu motocyklistw w obu przypadkach. 287. Przez dwa bloki przerzucono ni, na kocach ktrej znajduj si dwa jednakowe obciniki (rys. 76). Co si stanie, jeeli jeden z obcinikw zostanie odchylony o pewien kt i puszczony? Czy rwnowaga zostanie zachowana? Uzasadnij odpowied.

288. Do kocw nici przerzuconej przez dwa bloczki przywizane s trzy obciniki (rys. 77): z lewej strony dwa jednakowe o masach m = 5 g, a z prawej obcinik o masie M = 2 m. Czy ukad bdzie w rwnowadze, jeeli obciniki bd wiroway wok pionowej osi? Uzasadnij odpowied. 289. Na ciao o masie m = 0,3 kg poruszajce si po okrgu o promieniu r = 2 m dziaa sia dorodkowa o wartoci F = 15 N. Oblicz warto prdkoci liniowej ciaa i okres jego ruchu. 290. Jeden ze sztucznych satelitw Ziemi porusza si po orbicie koowej o promieniu R = 6450 km, a okres jego ruchu po tej orbicie wynosi T= 86 min. Oblicz warto przyspieszenia dorodkowego w ruchu satelity. 291. Kropla wody w wirwce pralki automatycznej porusza si po okrgu o promieniu R = 20 cm. Jaka jest warto przyspieszenia

dorodkowego kropli, jeli wirwka obraca si z czstotliwoci =50

1 s

292. Oblicz czstotliwo obrotw turbiny parowej, jeli wiadomo, e na kropl oleju znajdujc si na opatce turbiny w odlegoci R = l m od osi obrotu, dziaa sia dorodkowa o wartoci n = 1000 razy wikszej od wartoci ciaru kropli. 293. Oblicz energi kinetyczn ciaa poruszajcego si po okrgu o promieniu R = l m pod wpywem siy dorodkowej F = 60 N. 294. Na obracajcej si pycie gramofonowej (n1 = 33,3

obr ) ley min

moneta w odlegoci r = 18 cm od osi obrotu. Jeli liczba obrotw zostaje zwikszona do n2 = 45

obr , to moneta zsuwa si min

z pyty. W jakich granicach zawarty jest statyczny wspczynnik tarcia monety o pyt? 295. W jakiej najwikszej odlegoci od osi obrotu moe pozosta ciao w spoczynku wzgldem tarczy, obracajcej si z prdkoci ktow co = 20 -? Wspczynnik tarcia statycznego ciaa o tarcz wynosi = 0,4. 296. Wewntrz powierzchni walcowej o promieniu R = 2 m obracajcej si jednostajnie wok osi pionowej, znajduje si mae ciao przylegajce do cianki i obracajce si razem z walcem. Oblicz najmniejsz czstotliwo obrotw walca, przy ktrej ciao nie bdzie si zsuwao do dou. Wspczynnik tarcia = 0,20. 297. Na cienkiej nici ulegajcej zerwaniu pod dziaaniem siy o wartoci F = 1,96 N zawieszona jest kulka o masie m = 100 g. O jaki najwikszy kt mona odchyli t nitk z kulk od pionu, aby nitka nie ulega zerwaniu podczas ruchu? 298. Kierowca samochodu jadcego z prdkoci v zobaczy nagle rozleg przeszkod. W ktrym z przypadkw na kierowc bdzie dziaaa mniejsza sia: a) podczas hamowania tak, aby zatrzyma samochd przed przeszkod, b) podczas skrcania po uku okrgu o promieniu rwnym odlegoci od przeszkody, bez zmiany prdkoci? 299. Oblicz si, jak samochd o masie m = 800 kg naciska na jezdni w nastpujcych przypadkach: a) jezdnia jest pozioma, b) jezdnia jest wypuka, a promie krzywizny wynosi R = 300 m, c) jezdnia jest wklsa o promieniu krzywizny R = 600 m. Warto prdkoci samochodu jest we wszystkich przypadkach jednakowa

i wynosi v = 60

km a wygicia jezdni h

s wzdu drogi. ' 300. Dwie kulki o masach m1 = 9 g i m2 = 3 g s przywizane nimi OA i OB do pionowego prta. Prt wraz z kulkami wprawiono w ruch obrotowy wok osi z prdkoci ktow w = 12,56 s-1. Przy jakim stosunku dugoci nici OA: OB naprenie ich Rys. 73 bdzie jednakowe 301 *. Na poziomej tarczy obracajcej si wok pionowej osi znajduje si pionowy

prt w odlegoci r = 11 cm od osi. Do koca prta przywizana jest nitka dugoci l = 80 cm z kulk na kocu. Oblicz prdko ktow tarczy, gdy nitka z kulk odchyla si od pionu o kt a = 60 (rys. 79). Rys. 79

302. Z jak prdkoci ktow powinno si obraca wok osi symetrii naczynie stokowe (rys. 80), aby kulka umieszczona w naczyniu i obracajca si razem z nim wyleciaa na zewntrz? W chwili pocztkowej odlego kulki od osi obrotu wynosi R=6 cm, a kt 2=60.

Rys. 81

Rys. 80

303. W duej kuli o promieniu R = l m znajduje si malutka kulka obracajca si wraz z du kul wok pionowej rednicy (rys. 81). Przy jakiej prdkoci ktowej maa kulka bdzie si obracaa po okrgu o promieniu r = 47,1 cm? Przedyskutuj zaleno wartoci promienia r od prdkoci ktowej . 304*. Niewielkie ciao zelizguje si bez tarcia z powierzchni pkuli o promieniu R. Na jakiej wysokoci ciao oderwie si od niej? 305*. Na zakrcie o promieniu R = 250 m jezdnia pochylona jest w stosunku do poziomu o kt a = 8. a. Z jak prdkoci mona przejecha ten zakrt, aby samochd dziaa na jezdni si prostopad do niej? b. Z jak najwiksz prdkoci mona bezpiecznie przejecha ten odcinek drogi, jeeli warto siy tarcia opon o jezdni wynosi 0,2 wartoci ciaru samochodu? 306*. Na nitce dugoci l = l m umocowanej w punkcie O (rys. 82) zawieszony jest niewielki obcinik. W punkcie A wbity jest gwd. W jakiej najmniejszej odlegoci od punktu O (w linii pionowej) powinien znajdowa si gwd, aby przy odchyleniu nitki o kt = 90 od pionu i puszczeniu obcinika zatoczy on peny okrg wok punktu A?

Rys. 82

Rys. 83

307. Ciao zsuwa si z rwni pochyej bez oporw ruchu i wpada do piercienia o promieniu R=80 cm. Z jakiej najmniejszej wysokoci powinno zsuwa si ciao, aby mogo zatoczy peny okrg bez oderwania si (rys. 83)? 308*. Probwka o masie m l = 30 g zawieszona jest na nici dugoci / = 30 cm i zatkana korkiem o masie m2 = 2 g. Wewntrz probwki znajduje si troch prochu, ktry po ogrzaniu zapala si i na skutek wytworzonych gazw wyrzuca korek w kierunku poziomym (rys. 84). Oblicz najmniejsz prdko, z jak korek musi wylecie, aby probwka zatoczya peny okrg w paszczynie pionowej.

Rys. 84

10. Siy bezwadnoci

309. Pod jakim ktem do poziomu ustawi si powierzchnia wody w naczyniu zsuwajcym si bez tarcia po rwni pochyej o nachyleniu = 30 do poziomu? Wskazwka: powierzchnia cieczy ustawia si prostopadle do siy wypadkowej. 310. Naczynie z wod porusza si ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem a rwnolegle do powierzchni ziemi. Jaki kt tworzy powierzchnia wody z poziomem? 311. Pojazd porusza si na zakrcie po uku okrgu z prdkoci v = 10 m/s. Wahadeko zawieszone w tym pojedzie odchylio si od pionu o kt = 3. Oblicz promie okrgu. 312. Ile musiaaby trwa doba na Ziemi, aby ciaa na rwniku nic nie wayy? Promie Ziemi R = 6370 km. 313. W windzie poruszajcej si do gry ruchem jednostajnie opnionym z opnieniem a=5m/s2 stoi na wadze czowiek o ciarze Q = 700 N. Jaki ciar wskazuje waga? Rozwi zadanie w ukadzie odniesienia zwizanym z wind. 314. W tramwaju ruszajcym z przystanku z przyspieszeniem a = 3 m/s2 ley na pododze paczka, ktrej wspczynnik tarcia o podog wynosi f=0,15. Z jakim przyspieszeniem porusza si paczka wzgldem podogi? 315*. Przez bloczek umocowany do krawdzi stou przerzucona jest nitka, do ktrej kocw przywizane s dwa obciniki (rys. 85) o masach m1 = 500 g i m2 = 3 kg. Wspczynnik tarcia obcinika o st wynosi f= 0,25. Rys. 85

a. Jaki warunek musz spenia m1, m2 i f, aby przy ruchu stou do gry z dowolnym przyspieszeniem a, obciniki nie poruszay! si wzgldem stou? b. Z jakim przyspieszeniem bd poruszay si obciniki wzgldem stou, jeeli do ciaa o masie m1 zostanie doczone ciao o masie m3 = 500 g, a st bdzie podnoszony do gry z przyspieszeniem a = 12 m?s2 ? 316*. Do krawdzi skrzyni przymocowany jest bloczek, przez ktry przerzucono nitk z zaczepionymi na jej kocach obcinikami m1 = 0,12 kg i m2 o takiej wartoci, e statyczna sia tarcia osigna swoj najwiksz warto. Wspczynnik tarcia statycznego wynosi f1 = 0,36, a wspczynnik tarcia dynamicznego f2 = 0,30 (rys. 86). Z jakim najmniejszym przyspieszeniem a powinna porusza si skrzynia, aby obciniki poruszay si wzgldem niej? Uwzgldnij rwnie tarcie ciaa o masie m2.

Rys. 86

317. W pocigu poruszajcym si = 0,2 m/s2 ley na pododze paczka o masie m = 25 kg.

ruchem jednostajnie opnionym z opnieniem a

a. Jak prac naley wykona, aby przesun paczk o l = 5 m po pododze w stron ruchu pocigu? b. Jak prac trzeba wykona w tych samych warunkach, przy przesuniciu paczki w stron przeciwn do ruchu pocigu? Wspczynnik tarcia paczki o podog wynosi f= 0,5. 318. Na rwni pochyej o kcie nachylenia spoczywa ciao, dla ktrego wspczynnik tarcia f o rwni jest dwa razy wikszy od tg. Z jakim przyspieszeniem powinna porusza si rwnia pochya, aby ciao zaczo si z niej zsuwa (rys. 87)?

Rys. 87

319*. Z jakim przyspieszeniem a powinna porusza si rwnia pochya o kcie nachylenia = 30, aby obcinik umieszczony na rwni przeby w czasie t = 5 s drog l = 20 cm pod gr rwni (rys. 88)? Zaniedba opory ruchu.

Rys. 88 320. Na rwni pochyej o kcie nachylenia = 30 znajduje si szecianik, dla ktrego wspczynnik tarcia o rwni wynosi f= 0,725 (rys. 89). Z jakim przyspieszeniem powinna porusza si rwnia w kierunku pokazanym strzak,

aby szecianik zacz porusza si w gr rwni?

Rys. 89

11. Praca, energia, moc mechaniczna

321. Oblicz prac wykonan przy powolnym podnoszeniu ciaa o ciarze Q = 300 N na wysoko h = 10 m. 322. Oblicz prac niezbdn do rozpdzenia samolotu o masie m = 20 t do prdkoci v = 100 m/s. 323. Ciao o masie m porusza si pod wpywem staej siy F. Wyra energi kinetyczn tego ciaa jako funkcj czasu. Przyjmij, e prdko pocztkowa ciaa bya rwna zeru. 324. Narysuj wykres zalenoci energii kinetycznej, potencjalnej i cakowitej od czasu dla ciaa o masie m=1 kg rzuconego do gry z prdkoci pocztkow v0= 10 m/s. Wykonaj wykres dla 10 wartoci czasu od 0 do 2 s co 0,2 s. 325. Udowodnij, e w rzucie ukonym (bez oporu powietrza) stosunek energii potencjalnej ciaa w najwyszym punkcie toru do energii kinetycznej w chwili wyrzutu jest rwny sin2 , gdzie jest ktem rzutu. Przyjmij, e na poziomie, z ktrego ciao wyrzucono, energia potencjalna rwna jest zeru. 326. Praca wykonana przy rzuceniu piki o masie m = l kg pod ktem = 30 do poziomu wynosia W= 108 J. a. b. Po jakim czasie pika spada na ziemi? W jakiej odlegoci od miejsca wyrzucenia?

Opory ruchu mona pomin. 327. Na ciao o ciarze P = 500 N dziaa pionowo do gry sia F = 2000 N. Jak prac wykona ta sia do chwili, gdy ciao przemieci si na wysoko h = 12 m? 328. Oblicz prac wykonan przy podnoszeniu ciaa o ciarze P = 0,3 kN na wysoko h = 100 m z przyspieszeniem a = 3 m/s2. 329. Na desce ley prostopadocienny klocek. Jeden koniec deski jest powoli podnoszony do gry. Przy kcie nachylenia deski do poziomu = 45 klocek zaczyna porusza si ruchem jednostajnie zmiennym i ca dugo deski l = 12 m przebywa w czasie t = 10 s. Oblicz wspczynnik tarcia statycznego i dynamicznego klocka o desk. 330. Samochd jedzie z prdkoci v = 54 km/h. Wspczynnik tarcia statycznego k o jezdni wynosi f= 0,6. Oblicz najkrtsz drog, na jakiej samochd moe wyhamowa do zatrzymania. 331. Sanki zjedaj z gry dugoci s = 30 m nachylonej do poziomu pod ktem = 30, a nastpnie poruszaj si poziomo. Jak drog przejad sanki po torze poziomym, jeeli na caej trasie wspczynnik tarcia wynosi f = 0,08? 332. Klocek majcy u podstawy rwni pochyej prdko v0 = 5 m/s przeby w gr rwni drog s = 2 m. Oblicz wspczynnik tarcia klocka o rwni, ktrej kt nachylenia do poziomu wynosi = 30. 333. Przy cigniciu skrzyni po poziomej powierzchni ruchem jednostajnym si F = 600 N przyoon pod ktem = 60 (rys. 90) wykonano prac W = 3000 J. Oblicz drog przebyt przez skrzyni.

Rys. 90

334. Ciao o ciarze Q = 2000 N wcigane jest na rwni pochy o wysokoci h = 15 m. Oblicz prac wykonan przy wciganiu ciaa, jeeli tarcie mona pomin. 335. Oblicz prac wykonan przy wciganiu ciaa o masie m = 5 kg po rwni pochyej dugoci l= 6 m i kcie nachylenia do poziomu = 30. Siy oporw ruchu wynosz F = 3 N. 336. Ciao o masie m = 100 kg zsuwane jest z rwni pochyej o wysokoci h = l m i podstawie l=10 m si F przyoon

poziomo (rys. 91). Wspczynnik tarcia ciaa o rwni wynosi f=0,3. Oblicz prac wykonan (przez si F) przy zsuwaniu ciaa ruchem jednostajnym wzdu caej rwni.

Rys. 91 337. Na podstawie rysunku 92 oblicz prac wykonan przy przesuwaniu ciaa po drodze Os1s2s3, jeeli kt midzy kierunkiem siy i kierunkiem przesunicia wynosi = 0.

Rys. 92

338. Na rysunku 93 przedstawiono zaleno pracy W przy przesuwaniu ciaa o masie m = 1,5 kg od drogi. Oblicz przyspieszenie ciaa w punktach A, B, C, jeeli kierunki siy i przesunicia tworzyy kty odpowiednio 1 = 60, 2 = 90 i 3 = 120.

Rys. 93

339. Oblicz prac wykonan przez si F, ktrej skadowa F1 w kierunku ruchu zaley od drogi tak, jak przedstawiono na

s, m

rysunku 94.

Rys. 94

340. Czowiek o masie ml znajdujcy si w dce o masie m2 cignie lin dziaajc sta si F. Drugi koniec liny przywizany jest do: a) drzewa stojcego na brzegu, b) dki B o masie m3, ktra moe pywa swobodnie. Oblicz prac wykonan przez czowieka w czasie t w obu przypadkach. Opory ruchu w przypadku a) i b) mog by pominite. 341. Zuycie energii elektrycznej mierzone jest w kWh (kilowatogodzinach). Ilu dulom odpowiada l kWh? 342. Ciao o masie m = 20 kg porusza si po linii prostej tak, e przesunicie s = At2 + Bt (A = 5 m/s2, B = 3 m/s ). Oblicz prac wykonan przez urzdzenie wprawiajce to ciao w ruch w czasie od t1 = 0 do t2 = 5 s. 343. Moc koparki podczas pracy zmienia si w nastpujcy, cykliczny sposb: podczas nabierania gruntu (t 1 = 15 s, P1 = 120 kW), podczas podnoszenia penego czerpaka (t2 = 15 s, P2 = 80 kW) oraz podczas opuszczania pustego czerpaka (t3 = 6 s, P3 = 10 kW). Oblicz prac wykonan przez kopark w cigu T= l godziny. 344. Oblicz si cigu silnika samochodowego o mocy P = 150 kW, jeeli samochd porusza si ruchem jednostajnym z prdkoci v=15 m/s. 345. Na rysunku 95 pokazano sposb przecigania barki przez kana. Cigniki C1 i C2 dziaaj na liny przyczepione do barki siami F1 = 2 kN i F2 = 1,5 kN, a cosinusy ktw i wynosz cos = 0,8, cos = 0,6. Oblicz moc uyteczn kadego cignika, jeeli kana dugoci l = 6 km barka przepywa w cigu t=1 godziny.

Rys. 95 346. Moc cignika wynosi 50 kW. Wyznacz jego si cigu, gdy silnik pracuje pen moc, a prdko wynosi a) v1 = 0,5 m/s, b) v2 = 2 m/s. 347. Pod jakim najwikszym ktem do poziomu moe wjeda pod gr elektrowz o mocy P = 1500 kW cigncy skad wagonw o ciarze F=20 000 kN z prdkoci v=7,2 km/h? 348*. Samochd zjeda, z gry z wyczonym silnikiem z prdkoci v = 48 km/h. Oblicz moc silnika, jeeli samochd moe jecha z tak sam prdkoci pod t sam gr z silnikiem pracujcym pen moc. Ciar samochodu wynosi Q = 8 kN, a kt nachylenia drogi do poziomu = 5. 349. Moc parowozu cigncego pocig o ciarze Q = 1700 kN pod gr o nachyleniu = 3 wynosi P = 440 kW. Z jak najwiksz prdkoci moe wjeda ten pocig pod t gr, gdy sia oporw wynosi F = 12 kN? 350. W jaki sposb zmieni si moc silnika poruszajcego schody ruchome ze sta prdkoci, jeeli ludzie znajdujcy si na tych schodach zaczn: a) wchodzi do gry, b) schodzi na d, podczas gdy schody cay czas jad do gry?

351. Udowodnij, e moc silnika poruszajcego pojazd ruchem jednostajnie przyspieszonym nie jest staa, lecz jest liniow funkcj czasu. 352. Na ciao o masie m = 12 kg dziaa sia zmienna w czasie (rys. 96). Oblicz warto siy dziaajcej na ciao w chwili 1 = 0,5 s, t2 = 2 s, t3 = 5 s, t4 = 7 s. Oblicz maksymaln moc urzdzenia wprawiajcego ciao w ruch na odcinkach AB, BC, CD, DE.

Rys. 96 353. Pocig jadcy ze sta prdkoci v =72 km/h po paskim terenie, wjecha w stref cigych opadw deszczu. Jak powinna zmieni si moc lokomotywy, aby pocig nie zmieni swojej prdkoci? Naley przyj, e masa wody spadajcej na pocig w cigu l sekundy i ciekajcej nastpnie po cianach wagonw wynosi mw = m/t=100 kg/s, a wspczynnik tarcia k o szyny nie ulega zmianie. 354. Oblicz energi kinetyczn ciaa o masie m = 5 kg i pdzie p = kgm/s. 355. Stosunek energii kinetycznej dwch cia wynosi n = 48, a stosunek ich mas k = 3. Oblicz stosunek prdkoci cia. 356. Kula poruszajca si z prdkoci v = 3 m/s zderza si centralnie, doskonale sprycie, z tak sam kul bdc w spoczynku. Oblicz prdkoci kul po zderzeniu. 357. Metrowa linijka o ciarze Q = 0,2 N ustawiona pionowo zostaa przekrcona w pooenie poziome dwoma sposobami a i b (rys. 97). O ile zmienia si energia potencjalna linijki w obu przypadkach?

358. Okienna zasona o ciarze Q = 50 N i dugoci l = 2 m jest nawijana na cienki prt u gry okna. Oblicz zmian energii potencjalnej zasony po jej cakowitym nawiniciu na prt. Wskazwka: rozwa pooenie rodka masy zasony.

Rys. 97

12. Zasada zachowania energii mechanicznej

359. Ile razy energia potencjalna samolotu leccego na wysokoci; h = 5 km z prdkoci v=360 km/h jest wiksza od jego energii kinetycznej? 360. Pik rzucono pionowo do gry z prdkoci pocztkow v0 = 8 m/s. Jak prdko bdzie miaa pika na wysokoci h = 2 m nad ziemi? 361. Ciao rzucono pionowo do gry z prdkoci pocztkow v0 =16 m/s. Jak prdko bdzie miao to ciao na wysokoci rwnej poowie najwikszego wzniesienia? 362. Ciao rzucono pionowo do gry z prdkoci pocztkow v0 = 28 m/s. Na jak najwiksz wysoko wzniesie

si to ciao i w jakim czasie? 363. Czas swobodnego spadku kamienia o ciarze Q = 20 N wynosi t=1,43 s. Oblicz energi kinetyczn i potencjaln kamienia wzgldem powierzchni ziemi w jego rodkowym punkcie drogi. Prdko pocztkowa kamienia bya rwna zeru. 364. Oblicz prac wykonan przy wciganiu ciaa o masie m = 12 kg na grk o wysokoci h= 5 m (rys. 98), jeli tarcie mona pomin, a wciganie odbywa si powoli.

m Rys. 98 365. Stosunek energii potencjalnej dwu cia liczonej od powierzchni ziemi wynosi n = 12, a stosunek ich mas k = 10. Ile razy jedno ciao znajduje si wyej od drugiego? 366. Sup telegraficzny dugoci l = 8 m ma ciar Q = 1500 N. Na szczycie supa jest umocowana poprzeczka z izolatorami o masie m = 30 kg. Jak prac trzeba wykona, aby podnie lecy sup do pozycji pionowej? 367. Kamie, rzucony ukonie z wysokoci h = 20 m nad powierzchni Ziemi (gdzie przyjmujemy, e energia potencjalna rwna jest zeru) z prdkoci pocztkow v0 = 18 m/s, upad na Ziemi z prdkoci v1 = 24 m/s. Jaka cz energii mechanicznej ciaa zostaa zuyta na pokonanie oporw powietrza? 368. Ciao o masie m = l kg spadajce z wysokoci h = 5000 m osigno przy upadku prdko v = 40 m/s. Oblicz redni si oporw ruchu. 369. Wyprowad wzr wyraajcy prdko ciaa A zsuwajcego si bez tarcia po uku okrgu o promieniu R w zalenoci od chwilowego pooenia ktowego (rys. 99).

Rys. 99 370. Zaadowany samochd ciarowy ma energi kinetyczn E = 3,5 105 J. Oblicz drog hamowania samochodu przy sile hamujcej F = 2500 N. 371. Pocisk o masie m = 5 g poruszajcy si z prdkoci v1= 800 m/s przebija desk gruboci d = 2 cm i leci dalej z prdkoci v2 = 600 m/s. Oblicz redni warto siy oporu dziaajcej na pocisk podczas przebijania deski. 372. Obcinik o masie m = 5 kg wcigany jest na rwni pochy o kcie nachylenia = 30, pod dziaaniem siy F = 40 N tworzcej kt = 30 z paszczyzn rwni. Na jak odlego od podstawy rwni przesunie si obcinik, gdy jego prdko bdzie wynosia v = 2 m/s? Siy tarcia mona pomin. 373. Dwa ciaa I i II zaczy jednoczenie zsuwa si bez tarcia z tego samego punktu A po dwu rnych drogach: ABC i ADC (rys. 100). Ktre ciao szybciej dotrze do punktu C? Uzasadnij odpowied. AB=DC i AD=BC. Rys. 100

375. Szecienn skrzyni o ciarze F naley przemieci w paszczynie poziomej na odlego l. W ktrym przypadku bdzie mniejsza praca: a) przy przesuwaniu skrzyni po ziemi, b) przy przetaczaniu jej z jednej cianki na drug? Wspczynnik tarcia skrzyni o podog wynosi f, skrzynia ma krawd dugoci b.

375*. Przez niewaki blok przerzucona jest nitka, na kocach ktrej zaczepione s dwa obciniki o masach m1 = 20 g i m2 = 40 g. Obcinik m2 podniesiono do gry na wysoko H = 3 m tak, e m1 dotkn podoa (rys. 101). Na jak najwiksz wysoko podniesie si obcinik m1, jeeli swobodnie pucimy obcinik m2?

Rys. 101 376. Mot o ciarze Q = 1000 N spadajc z wysokoci h = 1,5 m wbija w ziemi palik na gboko b = 10 cm. Oblicz redni warto siy dziaajcej na palik podczas uderzenia zakadajc, e mot nie odbija si od niego (mas palika naley pomin). 377. Ze szczytu klocka (jego ksztat jest pokazany na rysunku 102) o masie m1 = 200 g i wysokoci h = 32 cm, puszczono ciao, ktrego masa wynosi m2 = 5 g. Jak prdko bdzie mia klocek, a jak ciao w chwili, gdy opuci ono klocek? Tarcie midzy klockiem i podoem oraz midzy ciaem i klockiem nie wystpuje.

Rys. 102 378. W pudeko z piaskiem o masie m1 = 4 kg, swobodnie zawieszone na nici, uderza pocisk o masie m2 = 10 g i grznie w nim. Odlego od punktu zaczepienia nici do rodka masy pudeka wynosi l = 0,9 m. Oblicz prdko pocisku, jeeli na skutek uderzenia, pudeko odchylio si od pooenia rwnowagi tak, e nitka tworzy z kierunkiem pionu kt = 60. 379. Wyka, e przy sprystym centralnym zderzeniu dwu kul o jednakowych masach, kule wymieniaj si prdkociami po zderzeniu. 380. Kula o bardzo duej masie porusza si z prdkoci v i zderza si centralnie i sprycie z drug, nieruchom kul o maej masie. Wyka, e prdko maej kuli po zderzeniu jest rwna 2v. 381. Kula stalowa poruszajca si z prdkoci v = 2 m/s zderza si sprycie z klockiem stalowym o bardzo duej masie, poruszajcym si naprzeciw kulki z prdkoci u = 5 m/s (rys. 103). Oblicz prdko kuli po zderzeniu.

Rys. 103 382. Na stole ley pieczka pingpongowa, w kierunku ktrej porusza si ciki klocek z prdkoci v = 0,3 m/s (rys. 104). Z jak prdkoci bdzie si porusza pieczka po sprystym zderzeniu z klockiem?

Rys. 104 383. Dwie kule zderzaj si centralnie i sprycie. Prdko pierwszej kuli przed zderzeniem wynosi u1 = 6 cm/s, a drugiej u2 = 18 cm/s. Po zderzeniu prdko pierwszej kuli wynosi v1= 18 cm/s, a drugiej v2 = 6 cm/s. Oblicz stosunek mas obu kul.

384*. Dwie kule o wielkich masach poruszaj si po jednej prostej w przeciwne strony (rys. 105) z prdkociami v1= 5 m/s i v2 = 3 m/s. Midzy nimi spoczywa (na tej samej prostej) kulka o maej masie. Oblicz prdko rodkowej kulki po n = 5 zderzeniach z duymi kulami. (Pierwsze zderzenie z lew kul.)

Rys. 105 385. Kulka o masie m1 = l g poruszajca si z prdkoci v = 10 m/s zderza si centralnie i sprycie z nieruchom kul o masie m2 = 30 g. Jak cz energii kinetycznej przekazaa kulka o mniejszej masie drugiej kuli? 386. Midzy dwiema kulkami o masach m1 i m2 znajduje si cinita spryna. Jeeli przytrzyma kulk o masie m2 i spowodowa, e spryna rozprajc si wypchnie kulk o masie m1, to uzyska ona prdko v0. Jak prdko uzyska kulka o masie m1, jeeli ponownie cinita spryna wypchnie obydwie kulki jednoczenie? 387. Na drodze ciaa A poruszajcego si po gadkiej, poziomej powierzchni znajduje si przeszkoda wysokoci H = 2 cm (rys. 106). Przy jakiej najmniejszej prdkoci ciao moe przejecha przez przeszkod, jeeli jej masa jest n = 5 razy wiksza od masy ciaa? Ciao A i przeszkoda mog porusza si bez tarcia. Za, e ciao A nie odrywa si od przeszkody.

Rys. 106 388. Trzy jednakowe kulki z plasteliny wisz jedna pod drug w odlegociach l=10 cm (rys. 107). Dolnej kulce nadano prdko v = 12 m/s pionowo do gry. Jak wysoko (liczc od poziomu, na ktrym znajduje si rodek grnej kulki) wznios si te kulki po zderzeniach doskonale niesprystych?

Rys. 107 389. Dwie kule zawieszone na rwnolegych niciach tej samej dugoci (rys. 108) stykaj si. Kula o masie m1 = 0,2 kg zostaje odchylona od pionu tak, e jej rodek cikoci wznosi si o h0=4,5 cm do gry, a nastpnie puszczona swobodnie. Na jak wysoko wznios si kule po zderzeniu doskonale niesprystym, jeli masa drugiej kuli wynosi m2 = 0,5 kg? Rys. 108

390. Dwa niedue ciaa zaczynaj jednoczenie zsuwa si bez tarcia wewntrz pkuli o promieniu R = 0,6 m (rys. 109) i zderzaj si niesprycie. Do jakiej wysokoci (liczc od punktu A) wznios si ciaa po zderzeniu, jeli stosunek ich mas wynosi k = 2?

Rys. 109

391. Z wiatrwki strzelono do kawaka wosku lecego w odlegoci l = 50 cm od koca stou. rut o masie m = l g, leccy poziomo z prdkoci v = 150 m/s przebija wosk i leci dalej z prdkoci 0,5 v. Masa kawaka wosku wynosi M = 50 g. Przy jakim wspczynniku tarcia wosku o st, wosk spadnie ze stou? 392. Drewniana kula o masie m1 = 200 g ley na cienkiej podstawce zawieszonej w powietrzu (rys. 110). Od spodu uderza w ni pocisk o masie m2 = 2 g z prdkoci v = 120 m/s i przebija na wylot tak, e kula podskakuje na wysoko h = 5 cm. Na jak wysoko wzniesie si pocisk po przebiciu kuli przy zaoeniu, e podstawka nie zmienia swojego pooenia?

Rys. 110

393. Kula karabinowa o masie m lecca z prdkoci v0 przebija cik desk gruboci d poruszajc si z prdkoci u przeciwn do prdkoci kuli. Z jak prdkoci wyleci kula z deski? Siy oporu ruchu F kuli w desce s stae, a prdko deski po przebiciu jej przez kul nie zmienia si. 394. Na spoczywajc na gadkiej poziomej powierzchni rwni pochy spada z wysokoci H = 1,21 m maa kulka stalowa o masie m2 = 14 g i odskakuje w kierunku poziomym (rys. 111). Oblicz prdko, z jak bdzie poruszaa si po zderzeniu rwnia o masie m1 = 28 g, jeeli zderzenie jest spryste, a tarcie midzy rwni a paszczyzn nie wystpuje.

Rys. 111

395. W rwni pochy o masie m1 = 0,28 kg uderza kula o masie m2 = 0,12 kg i odbija si pionowo do gry (rys. 112). Na jak wysoko h wzniesie si kula po zderzeniu, jeeli rwnia odskakuje z prdkoci, v = 1,25 m/s? Tarcie mona zaniedba, a zderzenie jest spryste.

Rys. 112

396. Po gadkim stole porusza si klocek o masie ml = 0,02 kg (rys. 113) z prdkoci t; = 2 m/s w stron klina o masie m2 = 0,08 kg. Jak wysoko wjedzie klocek na klin, gdy nie ma tarcia midzy klockiem i klinem oraz midzy klinem i stoem, a klocek pynnie, bez odbicia wsuwa Rys 113 si na klin?

397*. Na gadkiej, poziomej powierzchni w pewnej odlegoci od pionowej ciany spoczywa kulka o masie m1. Druga kulka o masie m2 porusza si od ciany w stron pierwszej kulki. Nastpuje centralne i spryste zderzenie (rys. 114). Przy jakim stosunku mas m 1 : m2 druga kulka doleci do ciany, odbije si od niej sprycie i dogoni pierwsz kulk?

Rys 114 398*. Szybki neutron zderza si centralnie i sprycie z atomem wgla o masie n = 12 razy wikszej od masy neutronu i prdkoci pomijalnie maej w stosunku do prdkoci neutronu. Ile razy zmniejszy si prdko neutronu po N = 10 takich zderzeniach? 399*. Kula bilardowa poruszajca si z prdkoci v0 uderza jednoczenie w dwie identyczne kule ustawione jedna obok drugiej (rys. 115). Znajd prdko kul po ich sprystym zderzeniu.

Rys115

Rys.115

Brya sztywna
13. Ruch obrotowy bryy sztywnej (kinematyka)
400. Przyjmij, e wskazwki zegara obracaj si ruchem jednostajnym. Oblicz prdko ktow wskazwek minutowej i sekundowej. 401. O jaki kt obrci si brya sztywna w cigu t = 150 ms obracajca si ze sta prdkoci ktow = 300 1/s? 402. Wrzeciono obrabiarki zaczyna obraca si ruchem jednostajnie przyspieszonym i w cigu t = 4 s wykonuje n = 360 obrotw. Oblicz przyspieszenie ktowe wrzeciona i jego prdko ktow po czterech sekundach. 403. Silnik odkurzacza osiga prdko ktow = 5000 1/s po czasie t = 1,25 s od chwili wczenia. Oblicz przyspieszenie ktowe silnika w tym czasie przyjmujc, e ruch silnika jest jednostajnie przyspieszony.

404. Koo zamachowe rozpdzone do czstotliwoci f= 3000 1/min zatrzymuje si po czasie t =3 min. Ile obrotw ruchem jednostajnie opnionym zdoa wykona do chwili zatrzymania? 405. Bben wirwki obracajcej si z czstotliwoci f= 200 1/s wykonuje n = 600 obrotw ruchem jednostajnie opnionym, do chwili zatrzymania i przyspieszenie Oblicz czas hamowania i przyspieszenie ktowe bbna. 406. Na rysunku 116 pokazano zaleno prdkoci ktowej pewnej bryy od czasu. Oblicz przyspieszenie ktowe bryy i kt, o jaki si obrci w czasie t = 0 do t1 = 3 s. Rys 116

407. Brya obracajca si pocztkowo z obrcia si w czasie t = 2s o = bryy po tym czasie przyjmujc, e

prdkoci ktow 0 = 30 1/s 40 rad. Oblicz prdko ktow ruch by jednostajnie zmienny.

408. Koo toczy si jednostajnie, bez polizgu, po poziomej powierzchni z prdkoci liniow v = 5 m/s. Oblicz prdko punktw A i B koa wzgldem podoa (rys. 117).

Rys. 117

Rys. 118

409. Jednorodny prt dugoci l = 1,6 m porusza si ruchem postpowym z prdkoci v = 1,2 m/s oraz ruchem obrotowym wok rodka masy z prdkoci ktow = 3 1/s (rys. 118). Oblicz prdkoci liniowe obu kocw prta. 410. Samochd jadcy z prdkoci v0 = 72 km/h zacz hamowa i poruszajc si ruchem jednostajnie opnionym zatrzyma si po czasie t = 5 s. Ile obrotw wykonay koa, jeeli ich promie wynosi R = 40 cm? 411. Koo zamachowe zwiksza prdko ktow t = 20 1/s do 2 = 24 1/s w czasie t = 4 s. Oblicz przyspieszenie styczne punktw koa w odlegoci R = 6 cm od osi obrotu.

14. Ruch obrotowy bryy sztywnej (dynamika)

412. Oblicz moment bezwadnoci punktu materialnego o masie m = l kg i wsprzdnych [x, y] = [1m, 2m] wzgldem osi Ox. 413. Oblicz moment bezwadnoci hantli" (rys. 119) skadajcej si z cienkiego prta o masie m1 = 0,1 kg i dugoci l = 0,2 m oraz dwu ku o masach m2 = 0,5 kg i promieniach R = 5 cm wzgldem osi 00'. 0

Rys. 119 414. Oblicz moment bezwadnoci rury wzgldem jej osi, jeli masa rury wynosi m = 5 kg, a jej promie wewntrzny R1 = 0,1 m i zewntrzny R2 = 0,2 m. 415. Oblicz wypadkowy moment si F1 = l N i F2 = 3 N wzgldem rodka kwadratu o boku a=30 cm (rys. 120).

Rys.120

416. Do prostokta o bokach a = 4 cm, b = 5 cm przyoone s siy jak na rysunku 121. F = 10 N, F2 = 50 N i F3 = 60 N oraz kt = 30. Oblicz wypadkowy moment si wzgldem punktu C. 417. Oblicz moment pary si, dziaajcej na kul o promieniu R = 0,2 m wzgldem punktu C (rys. 122). Przyjmij, e OC = x jest niewiadome, natomiast F = 100 N.

Rys. 121

Rys. 122

418. Oblicz moment siy F = [Fx, Fy] zaczepionej w punkcie P = [x, y] wzgldem pocztku ukadu wsprzdnych. Przyjmij: Fx = 3 N, Fy = 4 N, x = l m, y = 2 m. 419. Podaj warto, kierunek i zwrot (wzgldem rodka Ziemi) momentu pdu ciaa o masie m = l kg znajdujcego si na rwniku Ziemi i biorcego udzia wraz z ni w ruchu dobowym. Promie Ziemi wynosi R = 6400 km. 420. Oblicz moment pdu ciaa (wzgldem rodka okrgu) poruszajcego si po okrgu z prdkoci ktow = 10 1/s, jeeli wiadomo, e iloczyn siy dorodkowej dziaajcej na to ciao i odlegoci ciaa od osi obrotu wynosi k = 16 Nm. 421. Oblicz warto momentu pdu wzgldem punktu O dla punktu materialnego o masie m = 0,01 kg, poruszajcego si z prdkoci v= 0,3 m/s, jeli AO = 6 m, a kt = 30 (rys. 123). Rys.123

422. Kulka o bardzo maym promieniu, ktrej masa wynosi m = l g porusza si po okrgu o promieniu R = 12 cm. Oblicz moment pdu tej kulki wzgldem rodka okrgu, jeeli okres ruchu kulki wynosi T= 0,2 s. 423. Jednorodny walec o masie m = 3 kg i promieniu R = 20 cm obraca si wok osi symetrii z czstotliwoci f= 100 1/s. Oblicz moment pdu walca. 424. Jednorodna kula o masie m = 5 kg i momencie bezwadnoci I = 0,32 kg m2 (wzgldem rednicy) toczy si bez polizgu z prdkoci v = 3 m/s. Oblicz moment pdu kuli wzgldem jej rodka. 425. Na walec o masie m = 7 kg i promieniu R = 16 cm nawinita jest ni. Walec moe si obraca wok pionowej osi (rys. 124). Oblicz przyspieszenie ktowe walca po przyoeniu do nici siy F=14N.

Rys. 124 Rys. 125 426. Na obwodzie krka o masie m = 2 kg, promieniu R = 10 cm i momencie 2 bezwadnoci I = 0,03 kg m nawinita jest ni, ktrej drugi koniec jest zaczepiony na stae. Oblicz przyspieszenie liniowe rodka masy krka i przyspieszenie ktowe w ruchu obrotowym, gdy krek zaczyna opada (rys. 125). 427. Oblicz moment siy dziaajcej na bry obrotow obracajc si wok osi symetrii i majc wzgldem tej osi moment bezwadnoci I= l kgm 2 , jeeli po czasie t = 3 s jej prdko ktowa zwikszya si o = 6 1/s. 428. Jednorodny, bardzo cienki prt o masie m = 0,2 kg i dugoci l = 0,6 m moe obraca si wok poziomej osi przechodzcej przez jego koniec (rys. 126). Wyra warto przyspieszenia liniowego koca prta w zalenoci od kta obrotu .

Rys. 126 429. Przy uruchomieniu silnika elektrycznego na jego wirnik o momencie bezwadnoci I = 3 kg m2 dziaa moment siy M = 30 N m. Po jakim czasie wirnik osignie czstotliwof= 1200 obr/min. 430. Turbina generatora w elektrowni ma moment bezwadnoci I = 2700 kgm2 i okres obrotu T= 0,02 s. Po wyczeniu dopywu pary turbina zatrzymaa si po czasie t = 30 min. Oblicz redni moment siy hamujcej turbin. Ile obrotw wykona turbina do chwili zatrzymania? 431. Brya obracajca si ruchem jednostajnie opnionym wykonuje do zatrzymania si n = 20 obrotw w czasie t =

15 s. Oblicz opnienie ktowe bryy i moment siy hamujcej, jeeli moment bezwadnoci bryy wzgldem osi obrotu wynosi I = 10 kgm2 . 432. Oblicz moment bezwadnoci kuli o masie m = l kg i promieniu R = 20 cm, wzgldem stycznej do tej kuli. 433. Na szpulk o masie m = 0,01 kg i promieniach r = 2 cm, R = 8 cm, oraz momencie bezwadnoci I = 610- 6 kgm2, nawinita jest nitka jak na rysunku 127. Do koca nitki przyoono poziom si F = 0,001 N. Oblicz przyspieszenie liniowe szpulki, ktra moe si toczy po poziomej paszczynie bez polizgu.

434. Cienka obrcz o promieniu R=5 cm toczy si bez polizgu z rwni pochyej o kcie nachylenia =30. Jak prdko ktow bdzie miaa obrcz po czasie t=5 s od pocztku ruchu? 435. Szpulka cignita jest za nawinit na ni ni z przyspieszeniem a (rys. 128). Przy jakim wspczynniku tarcia szpulki o podoe bdzie si ona lizga nie obracajc si? Odpowiednie promienie szpulki wynosz R i r.

Rys. 128

436. Na rysunku 129 pokazany jest bloczek o promieniu R = 0,2 m i momencie bezwadnoci I= 0,18 kgm2 oraz dwa klocki o masach m1 = 3 kg i m2 = 5 kg poczone nitk. Oblicz przyspieszenie klockw, jeeli ruch odbywa si bez oporw.

Rys. 129 437. Oblicz przyspieszenie liniowe obcinikw przedstawionych na rysunku , 130, ktrych masy wynosz: m1 = 50 g i m2 = 150 g. Wspczynnik tarcia obcinika m2 o st wynosi f= 0,1, natomiast moment bezwadnoci bloczka wynosi I = = 0,003 kgm2, a jego promie R = 10 cm.

Rys. 130 Rys.131 438*. Na rwni pochyej o kcie nachylenia znajduj si trzy ciaa (rys. 131): bloczek, obcinik i walec z nawinit na nitk. Oblicz przyspieszenie walca, jeeli obcinik i bloczek nie poruszaj si (siy tarcia s do pominicia). 439*. Na stole spoczywa listwa, a na niej jednorodna kulka o masie M. W pewnej chwili listwa zaczyna si porusza poziomo z przyspieszeniem a0 (rys. 132). Oblicz najwiksze przyspieszenie a, przy ktrym kula nie bdzie si lizgaa wzgldem listwy. Wspczynnik tarcia kuli o listw wynosi f= 0,3. Rys. 132

440. Cienki piercie stacza si bez . polizgu ze stoku o wysokoci h = 2,5 m (rys. 133). Oblicz . prdko piercienia na dole stoku. Rys. 133 441. Wyra energi kinetyczn ruchu obrotowego bryy przez jej moment bezwadnoci i moment pdu. 442. Koo o masie m = 5 kg i promieniu R = 0,6 m oraz o momencie bezwadnoci I = 1,2 kgm 2 toczy si bez polizgu po poziomej powierzchni z prdkoci v = 6 m/s. Pozioma sia hamujca przyoona do rodka koa wynosi F = 10 N. Jak drog przebdzie to koo do chwili zatrzymania si? Zastosuj zasad zachowania energii mechanicznej. 443. Jednorodny walec o masie m = 0,4 kg obraca si jednostajnie wok osi tak, e jego energia kinetyczna wynosi E = 10 J. Oblicz prdko liniow punktw na obwodzie walca. 444. Jednorodna kula wtacza si bez polizgu na stok o wysokoci h z prdkoci v, a nastpnie spada na ziemi (rys. 134). Oblicz prdko liniow kuli w chwili upadku na ziemi.

Rys. 134

15. Zasada zachowania momentu pdu

445. Punkt materialny porusza si po elipsie pod wpywem siy centralnej skierowanej zawsze ku punktowi O (rys. 135). W punkcie A prdko punktu materialnego wynosi vl =30 m/s. Oblicz prdko w punkcie B wiedzc, e OA=150 m, OB.=300 m. Rys. 135 446. Na walec o promieniu R = 2 cm nawinito bardzo dug ni, na kocu ktrej przyczepiono niewielk kulk o masie m = 5 g (rys. 136). W chwili t = 0 kulce nadano prdko pocztkow v0 = 4 m/s prostopadle do napitej nici o dugoci pocztkowe l0 = 0,5 m. Oblicz moment pdu kulki wzgldem rodka walca i energi kinetyczn kulki w chwili, gdy punkt stycznoci nici z walcem przesun si po powierzchni walca o kt = /3. Przyjmij, e na kulk dziaa tylko sia napicia nici N.

Rys. 136

Rys. 137

447. Dwa krki o momentach bezwadnoci I1 i I2 obracaj si niezalenie na wsplnym sworzniu, z prdkociami ktowymi i 2 (rys. 137). W pewnej chwili grny krek opada na dolny i czy si z nim dziki siom tarcia tak, e oba krki poruszaj si z t sam prdkoci ktow. O ile zmaleje energia kinetyczna ukadu?

448. Kulka porusza si po okrgu w naczyniu, ktrego przekrj osiowy po kazano na rysunku 138. Ile razy wzronie okres ruchu kulki, jeeli wskutek wstrznicia naczynia zacznie ona porusza si po okrgu o wikszym promieniu? Stosunek promieni R:r = 1,5. Promie kulki mona zaniedba. Rys. 138 449*. Dwa prty o jednakowych masach i dugociach lt = 0,5 m i 12 = l m mog swobodnie obraca si wok pionowych osi przechodzcych przez ich rodki (rys. 139). W pewnej chwili prtowi pierwszemu nadano prdko ktow 0 = 20 1/s. Prty zderzaj si sprycie swoimi kocami tak, e po zderzeniu jeden z nich zatrzymuje si, a drugi zaczyna si obraca. Oblicz czas upywajcy midzy kolejnymi zderzeniami.

Rys 139

450. Symetryczna brya o momencie bezwadnoci I = 0,l kgm 2 obraca si swobodnie wok gwnej osi symetrii z prdkoci ktow = 20 rad/s. W pewnej chwili, dziki wewntrznemu (symetrycznemu) przesuniciu mas, moment bezwadnoci staje si rwny I1 = 3 kgm2. Oblicz okres obrotu bryy po zmianie. 451. Do koa zamachowego o momencie bezwadnoci I = 300 kgm 2 obracajcego si z czstotliwoci v = 10 1/s przyoono klocek hamulcowy dociskany si F = 10 kN (rys. 140). Ile wynosi wspczynnik tarcia klocka o koo zamachowe, jeeli zatrzymao si ono po wykonaniu n = 6 obrotw? Promie koa wynosi R = 2 m.

Rys. 140
452. Na rodku tarczy o momencie bezwadnoci I0 = 1920 kgm2, obracajcej si swobodnie wok pionowej osi, stoi czowiek o masie m = 60 kg. W pewnej chwili czowiek przechodzi na brzeg tarczy tak, e prdko ktowa maleje n = 1,5 raza. Oblicz promie tarczy pomijajc moment bezwadnoci czowieka wzgldem pionowej osi ciaa.

16. Statyka 453. Kula o ciarze Q = 40 N wiszca na nici jest odcigana poziomo si F=30 N (rys. 141). Oblicz si napicia nici, jeli kula jest nieruchoma.

Rys.141 454. Do rodka masy ciaa przyoone s dwie siy F1 = 30 N i F2 = 40 N pod ktem prostym wzgldem siebie. Oblicz warto trzeciej siy, ktr trzeba przyoy do ciaa, aby pozostao w rwnowadze. 455. Skrzynia o ciarze Q = 3000 N wisi na dwu linach tworzcych z pionem kty = 30 i = 60. Oblicz siy, jakimi liny dziaaj na skrzyni. 456. Na rwni pochyej o kcie nachylenia = 30 spoczywa klocek o ciarze Q = 120 N. Oblicz si tarcia utrzymujc klocek w rwnowadze oraz si nacisku klocka na rwni. 457. Jednorodny prt, z przyczepionym do jednego koca obcinikiem o masie m = 1,8 kg, znajduje si w rwnowadze, jeeli jest podparty w odlegoci 0,2 l od obcinika. Znajd mas prta, ktrego dugo wynosi l. 458. Jednorodna belka ley na stole w ten sposb, e jej
1 dugoci wystaje poza st. Do 4 wystajcego koca przyoono pionowo w d si F = 400 N, pod dziaaniem ktrej drugi koniec belki zacz podnosi si do gry. Wyznacz mas belki. 459. Dwaj mczyni nios belk o ciarze Q = 900 N. Jeden z nich trzyma j za koniec, a drugi 1 w odlegoci od drugiego koca. Oblicz siy, jakimi dziaaj oni na belk. 4 460*. Kul o masie m naley wtoczy na podwyszenie o wysokoci h (rys. 142). Jak minimaln si F naley przyoy do tej kuli, aby j wtoczy, jeeli promie kuli r jest wikszy od h?

Rys. 142

461. Na gadkiej cianie powieszono na nici dugoci l= 20 cm kul o masie m = 50 g i promieniu r = 6,9 cm (rys.143). Znajd si, z jak kulka dziaa na cian.

462*. Przy jakim minimalnym przyspieszeniu a kulka spadnie z deski (rys.144), jeeli stosunek H: R jest mniejszy od jednoci?

463*. Kulka o masie m = 3,5 g spoczywa na podstawce (rys. 145). Podstawka porusza si z m przyspieszeniem a = 1,2 2 w prawo. Oblicz siy, jakimi kulka dziaa na podstawk w s punktach A i B przy braku tarcia. Promie kulki wynosi r = 1,2 cm, a odlego midzy podprkami R = 2 cm..

464. Na szaf o ciarze Q = 800 N dziaa pozioma sia F = 200 N przyoona na wysokoci l= 1,2 m od podogi (rys. 146). Oblicz siy, jakimi nogi szafy naciskaj na podog, jeeli szafa jest w rwnowadze, a odlego midzy jej nogami wynosi d = 80 cm.

465*. Niejednorodny walec o promieniu R = 5 cm, ktrego rodek cikoci znajduje si w odlegoci a = 3 cm od osi symetrii, pooono na rwni pochyej. Oblicz najmniejszy wspczynnik tarcia i kt nachylenia rwni do poziomu, przy ktrym walec moe pozostawa w spoczynku. 466. W pudeku, jak na rysunku 147, nachylonym do poziomu pod ktem znajduje si kulka, ktrej grn cz przymocowane ciany pudeka. Przy jakim kcie nachylenia kulka przestanie znajdowa si w rwnowadze, jeli wspczynnik tarcia kulki o pudeko wynosi = 0,5.

Rys.147 467. Przy dokadnym waeniu na wadze analitycznej pooono waone ciao na szalce I, a odwaniki na szalce II i otrzymano mas ciaa m1. Nastpnie zamieniono miejscami odwaniki z waonym ciaem i otrzymano mas m2. Zakadajc, e przyczyn otrzymana rnych wynikw waenia bya niejednakowa dugo ramion wagi, wylicz waciw mas ciaa. 468. Jednorodna deska oparta jest o cian i podog. Przyjmujc, e tarcie wystpuje tylko midzy desk i podog, wyznacz najmniejszy kt , jaki deska pozostajca w rwnowadze moe tworzy z poziomem. Wspczynnik tarcia wynosi = 0,3. 469. Niejednorodny kwadrat zawieszono na nitce w punkcie A i wwczas przeduenie pionowe nici przecina bok kwadratu w punkcie A'. Jeli kwadrat zawiesi w punkcie B, to przeduenie nici przetnie bok kwadratu w punkcie B' (rys. 148). Wyznacz graficznie pooenie rodka cikoci kwadratu.

470. Niejednorodna brya o osi symetrii wisi 00' zaczepiona w punkcie A tak , jak na rysunku 149. Wyznacz graficznie pooenie rodka masy bryy.

Rys. 149

Orodki cige
17. Sprysto cia (prawo Hooke'a) 471. Gumka wiszca swobodnie ma dugo 10 = 15 cm. Po zawieszeniu na jej kocu ciaa o masie m = 10 g, jej dugo wynosi l= 16 cm. Oblicz wspczynnik sprystoci k gumki. 472. Jedna sprynka o pomijalnie maej masie i o staej sprystoci k1=60
N zawieszona jest m grnym kocem i wisi pionowo. Do jej dolnego koca doczepiono drug sprynk o N pomijalnie maej masie i o staej sprystoci k2 = 40 ,do koca ktrej przyczepiono ciao m o masie m =240 g. Oblicz czne wyduenie sprynek.. N N i k2=60 m m zawieszono ciao o masie m=240g, jak na rysunku 150.Oblicz wyduenie gumek.

473. Do dwu gumek jednakowej dugoci i rnych staych sprystoci k1= 40

474. Gumka dugoci l, o polu przekroju poprzecznego S i module Younga E, po zawieszeniu na niej pewnego obcinika wydua si o x. O ile wyduy si ta gumka po zoeniu jej na poow i zawieszeniu na niej tego samego obcinika? 475. Jak najwiksz dugo moe mie drut oowiany, aby wiszc pionowo nie uleg kg zerwaniu pod wpywem wasnego ciaru? Gsto oowiu p = 11300 3 Granica m N wytrzymaoci na zerwanie W=2,0*107 2 . m 476. Prt oowiany dugoci l= 2,5 m podnoszony jest do gry pod dziaaniem siy przyoonej do grnego koca prta. Przy jakim przyspieszeniu nastpi zerwanie prta?

Gsto oowiu zerwanie wynosi W=2,0*107

=11 300

kg m3

natomiast granica wytrzymaoci na

N . m2 477. Przy rozciganiu drutu mosinego o rednicy d = 0,2 mm uzyskano wykres zalenoci wyduenia wzgldnego od obcienia przedstawiony na rysunku 151. Oblicz modu Younga dla mosidzu.

Rys. 151 478. W jakim stosunku powinny si mie do siebie rednice dwu prtw :aluminiowego i stalowego o jednakowej dugoci, aby przy jednakowych siach dziaajcych na ich koce, N wyduenie byo jednakowe? ? Moduy Younga: stali E1=2,1*1011 2 i aluminium m N E2=7*1010 2 . m kg i o module sprystoci 479. Na szecianie o boku a = 10 cm, gstoci = 2000 m3 N E = 9,6*106 2 pooono, jeden na drugim, n = 12 takich samych szecianw. Oblicz zmian m objtoci dolnego szecianu. 480. Oblicz wzgldne wyduenie prta aluminiowego dugoci l=3m wywoane dziaaniem si rozcigajcych takich, e gdyby dziaaa tylko jedna z si, to prt poruszaby si z m kg przyspieszeniem a=10 2 .Gsto aluminium wynosi = 2700 3 , a modu Younga s m N E= 7*1010 2 . m 481. Jednorodny prt oowiany o masie m = 100 kg wisi na trzech drutach o jednakowej rednicy i dugoci (rys. 152). Oblicz napicie drutw, z ktrych rodkowy jest ze stali, a boczne z aluminium. Przyjmij, e modu Younga jest n = 3 razy mniejszy dla aluminium ni dla stali.

482. Jakie najwiksze wyduenie wzgldne

l mona uzyska przy rozciganiu drutu stalowego, l gdyby wyduenie byo proporcjonalne do naprenia a do granicy wytrzymaoci na

zerwanie? Granica wytrzymaoci na zerwanie wynosi W=1,5*109 Younga E=2,1*1011

N . m2

N ,natomiast modu m2

483. Drut stalowy o rednicy d = 0,001 m ma dugo l = 5 m, gdy jest obciony obcinikiem o masie m = 20 kg. O ile wyduy si drut, gdy obciymy go dodatkowym obcinikiem o masie N m= 30 kg? Modu Younga stali wynosi E = 2,1 1011 2 m 484.Obcinik o masie m = 0,5 kg zawieszono na gumowym sznurze i stwierdzono, e sznur wyduy si o l = l cm. Nastpnie obcinik zaczto obraca w paszczynie poziomej tak, e sznur tworzy kt = 60 z pionem (rys. 153). Oblicz wyduenie sznura przy obracaniu.

Rys. 153 485*. Do rodka duej, poziomej tarczy mogcej obraca si wok pionowej osi przymocowany jest jeden koniec gumki dugoci o polu przekroju poprzecznego S i module Younga E. Do drugiego koca zaczepiono ma kulk o masie m. Oblicz wyduenie gumki, ES gdy cay ukad obraca si z prdkoci ktow . Co si stanie, gdy 2 = ? ml 0 486. Do podwjnego krka mogcego obraca si wok poziomej osi umocowana jest N kauczukowa nitka A o wspczynniku sprystoci k = 5 .O jaki kt obrci si cay m krek, jeeli do nici B zostanie przyczepiony obcinik o masie m = 100 g (rys. 154)?Promie maego krka r = 40 cm, a duego R = 120 cm.

Rys. 154 487. Wykres zalenoci siy F rozcigajcej spryn od jej wyduenia przedstawiono na rysunku 155. Oblicz energi zmagazynowan w sprynie przy jej wydueniu o l = 5 cm.

488. Czowiek o masie m = 60 kg stojc na batucie powoduje jej ugicie o a = 8 cm. O ile ugnie si batuta, jeeli czowiek skoczy na ni z wysokoci h =5 m? 489. Oblicz wzgldne wyduenie prta miedzianego o polu przekroju poprzecznego S = l cm2 i dugoci l= 2 m, jeeli przy jego rozciganiu wykonano prac W = 0,12 J. Modu Younga N miedzi w ynosi E = 1,2*1011 2 . m 490. Dwa wagony kolejowe o masie m = 20 t kady, poruszaj si naprzeciw siebie z tak m sam co do wartoci prdkoci v = 2 i zderzaj si. O ile skrc si przy zderzeniu s spryny zderzakw, jeeli pod dziaaniem siy F = 4*104 N spryna skraca si o l = l cm. Za, e ugicie spryn jest wprost proporcjonalne do przyoonej siy. 491. Ciao o masie m1 = 0,75 kg poruszajce si z prdkoci v0 = 6
m zderza si doskonale s niesprycie z pytk o masie m2 = 0,50 kg osadzon na sprynie o staej sprystoci N k = 20 (rys. 156).Oblicz najwiksze ugicie spryny. m

492. Przy rozciganiu prta metalowego wykonano prac W= 3 kJ. Najwiksza sia przy rozciganiu prta wynosia F = 1000 kN. Oblicz maksymalne wyduenie prta. 493. Na dwch drutach: stalowym i miedzianym o jednakowych dugociach i polach przekroju poprzecznego, wisi dokadnie pozioma listwa dugoci l = 0,8 m, ktrej ciar mona zaniedba (rys. 157). W jakiej odlegoci od punktu B mona zawiesi obcinik, aby listwa pozostawaa w pozycji poziomej (rys. 157)? Modu Younga stali N N E1=2,1*1011 2 ,natomiast miedzi E2=1,2*1011 2 . m m

18. Ciecze 494. Pola przekrojw poprzecznych tokw podnonika hydraulicznego wynosz S1 = 50 cm2 i S2 = 600 cm2. Jak si F trzeba dziaa na mniejszy tok, aby podnie ciao o ciarze Q = 1200 N(rys. 158)?

495. Do naczynia w ksztacie walca o promieniu podstawy R = 5 cm wlano V= dm3 wody o kg gstoci p = 1000 3 .Oblicz cinienie hydrostatyczne na wysokoci h = 10 cm nad dnem m naczynia. 496. Jak grubo miaaby warstwa ciekego powietrza, gdyby ulego ono na Ziemi cakowitemu kg skropleniu? Przyjmij, e gsto cieka powietrza rwna jest p = 1000 3 , a rednie cinienie m atmosferyczne wynosi p = l O5 Pa. 497. Do cylindrycznego naczynia nalano jednakowe masy wody i rt. Cakowita wysoko supa cieczy w naczyniu wynosia h = 146 cr_ Wyznacz cinienie cieczy na dno naczynia. Gsto kg kg rtci pl=13,6*103 3 , a wody 2=1000 3 . m m 498. Jak wysoko h powinna mie ciecz w naczyniu prostopadociennym o podstawie kwadratowej o boku a = 10 cm, aby sia F, jak ciecz dziaa na ciank naczynia, bya rwna sile dziaania na dno? 499. Do naczynia w ksztacie stoka wlano ciecz o ciarze Q cakowicie wypeniajc naczynie 1 (rys. 159). Oblicz parcie cieczy na dno stoka. Objto stoka V= R2h. 3

500. Na rysunku 160 pokazano zaleno cinienia hydrostatycznego od gbokoci pod powierzchni cieczy. Oblicz gsto cieczy.

501. W naczyniach poczonych o jednakowych polach przekroju poprzecznego S = 12 cm2 kg znajduje si rt o gstoci p = 13,6-103 3 . Do jednego z naczy wlano m = l kg wody, m w ktrej pywa drewniany klocek o ciarze Q = 1,5 N. Oblicz rnic poziomw rtci w obu naczyniach.. 502. Wygita rurka z otwartym grnym kocem przymocowana jest do zamknitego naczynia (rys. 161). Gdy cinienie gazu w naczyniu wynosi p1 = l 05 Pa, wwczas rnica poziomw kg rtci (p = 13,6*103 3 ) w ramionach rurki wynosi h = 0,1 m. Jaka bdzie rnica m wysokoci poziomw rtci w rurce, jeeli przy niezmienionym cinieniu atmosferycznym cinienie gazu w naczyniu wzronie do p2= l,36*105 Pa?

503.Koce rozdwojonej rurki szklanej woono do naczy A i B zawierajcych rne ciecze (rys. 162). Przez grny koniec rurki odpompowano troch powietrza tak, e poziom cieczy w lewej rurce podnis si ponad poziom cieczy o h = 10 cm, a w prawej o H = 12 cm. Oblicz gsto cieczy w naczyniu B, jeeli w naczyniu A znajdowaa si kg woda o gstoci A=1000 3 . m

504*. W rurce o ksztacie litery U znajduj si dwie ciecze przedzielone supkiem rtci (rys. 163). W lewej czci mieszanina alkoholu z gliceryn, a w prawej woda. Poziom cieczy w lewym ramieniu jest o h = l cm wyszy od poziomu w prawym, a poziomy rtci s na jednakowej wysokoci. Wysoko supa wody wynosi H = 8 cm. W jakim stosunku wagowym kg kg wymieszana jest gliceryna z alkoholem? Pg = 1260 3 , pa = 800 3 . m m

Rys. 163

505. W rurce o ksztacie litery U znajduje si rt. Do jednego z ramion wlano wody, ktra utworzya supek o wysokoci h = 32cm a nastpnie do obu ramion nalano nafty, a do kocw ri znajdujcych si na jednakowym poziomie. Oblicz gsto nafty wiedzc, e kg rnica poziomw rtci wynosi H = 0,5 cm, gsto rtci r=13 600 ,a wody m3 kg w=1000 3 . m kg 506. Szklank o wysokoci h = 10 cm wypenion olejem o gstoci p = 900 3 m zanurzono do wody dnem do gry (rys. 164). Jakie cinienie panuje w szklance w punkcie A przy jej dnie, jeeli wiadomo, e dolny brzeg szklanki odlegy jest od powierzchni wody o H = 30 cm? Cinienie kg atmosferyczne wynosi p0 = 105 Pa, , gsto wody pw = 1000 3 . m

507. Otwarta probwka zanurzona jest dnem do gry w naczyniu z wod (rys. 165). Jak zmieni si poziom wody w probwce, gdy cao zacznie swobodnie spada?

508. Otwarta od dou rurka o ciarze Q = 6,76 N i polu przekroju poprzecznego S = 36 cm2 wisi na nitce (rys. 166) zanurzona w wodzie do gbokoci h1 = 12 cm. Woda w rurce jest o h2 =7 cm powyej dolnej krawdzi rurki. Pomijajc objto szka zanurzonego w wodzie oblicz kg naprenie nitki. pw = 1000 3 m

509. Do naczy poczonych nalano rtci tak, e odlego poziomu rtci od grnego koca ramion naczy wynosia d. Pole przekroju poprzecznego jednego z ramion naczynia jest dwa razy wiksze od pola przekroju poprzecznego drugiego ramienia. Do szerszego ramienia nalano do pena wody. O jak wysoko podnis si poziom rtci w wszym ramieniu? Gstoci rtci i wody przyj odpowiednio p1 i p2. 510. W naczyniu z wod znajduje si duga rurka szklana o rednicy d = 5 cm, do ktrej od spodu dociskany jest cinieniem wody walec wysokoci h = 5 cm i rednicy D = 10 cm,

kg (rys. 167). Rurk zaczto powoli wyciga m3 z wody. Na jakiej wysokoci, mierzc od powierzchni wody, walec odpadnie od rurki? kg Gsto wody pw = =1000 3 . m

wykonany z materiau o gstoci p = 2700

511. Podwjna rurka poczona jest przelotami z kranami K1 i K2 (rys. 168). W rurkach znajduje si woda i nafta; grne poziomy nafty znajduj si na jednakowej wysokoci, a rnica midzy dolnymi poziomami wynosi h = 6 cm. a. O ile opadnie poziom wody w lewym naczyniu po otwarciu obu kranw? b. O ile podniesie si poziom nafty w prawym naczyniu po otwarciu tylko kranu K2? Gstoci kg kg wody i nafty wynosz odpowiednio pw =1000 3 i pn=800 3 . m m

Rys. 168 512*. Dwa jednakowe naczynia poczone s cienk rurk z kranem jak na rysunku 169. W kg lewym naczyniu znajduje si woda, ktrej gsto wynosi p1 = 1000 3 , w prawym m kg olej o gstoci p2 = 800 3 . Wysokoci obydwu cieczy s jednakowe i wynosz H = l m m. Na jakich poziomach ustali si rwnowaga supw cieczy, kiedy kranik zostanie otwarty? (h1 = 15 cm, H2 = 5 cm)

513. Rurka w ksztacie litery U napeniona jest rtci i obraca wok pionowej osi symetrii jednego z ramion rurki. Oblicz okres obrotu, gdy rnica poziomw rtci w obu ramionach wynosi h = 6 cm, a odlego midzy osiami ramion rurki l= 3 cm. 514. W rurce zgitej w ksztacie litery L otwartej z obu stron, znajduje si ciecz (rys. 170). Z ja kim przyspieszeniem i w jakim kierunku powinna porusza si rurka, aby ciecz nie wylewaa si z niej? Dugo czci poziomej rurki wynosi l1 = 4 cm, a dugo czci

pionowej rurki l2 = 6 cm. czna, dugo supw cieczy wynosi l3 = 6 cm.

515. Zgita rurka z ciecz porusza si w kierunku poziomym z przyspieszeniem a = 0,98

m . Ile s2 wynosi rnica poziomw cieczy w obu ramionach rurki, ktrej osie symetrii odlege s o l= 0,08 m (rys. 171)?

Rys. 171 516. W ramionach rurki o ksztacie litery U woda i rt znajduj si w stanie rwnowagi. Czy ten stan zmieni si, jeeli na powierzchni obu cieczy zostan pooone jednakowe kawaki drewna? Uzasadnij odpowied. 517. Paskie naczynie o polu przekroju dna S1 = 100 cm2 i wysokoci h = l cm zaopatrzone jest w rurk pionow o polu przekroju poprzecznego S2 = l cm2 i wysokoci l m. Do naczynia kg wlano m = 150 g wody (p = 1000 3 ). Ile razy parcie wody na dno naczynia jest m wiksze od jej ciaru (rys. 172)?

518. Rur wodocigow o rednicy wewntrznej d = 5 cm pynie woda (p = 1000

v=4

kg ) z prdkoci m3

m . Jaka masa wody przepywa przez przekrj poprzeczny rury w czasie t = l min? s dm 3 519. Z rury o polu przekroju poprzecznego S = 5 cm2 wypywa woda w iloci q = 5 . Z jak s prdkoci wypywa woda z wylotu rury? s 520. W strzykawce pole przekroju poprzecznego toka wynosi S1= l cm2, a wylot ma pole przekroju kg poprzecznego wynoszce S2 =2 mm2.Ile cieczy o gstoci =1200 3 wypynie ze m mm strzykawki w czasie t = 10 s, jeeli tok porusza si z prdkoci v = 5 ? Z jak s prdkoci wypywa ciecz z wylotu strzykawki?

521. Zaleno masy ropy naftowej o gstoci p = 800

kg , przepywajcej rurocigiem o polu m3 przekroju poprzecznego S = 0,4 m2, od czasu pokazano na rysunku 173. Z jak prdkoci pynie ropa w rurocigu?

522. Z jak prdkoci wypywa idealna ciecz z naczynia przez may otwr w dnie, jeli wysoko supa cieczy wynosi h = 45 cm? 523*. Pewien typ przepywomierza pokazany jest na rysunku 174.Oblicz rnic poziomw m3 wody w rurkach A i B, jeeli przez przepywomierz pynie q = 120 wody, a pola h przekrojw rur wynosz S1 = 0,1 m2, S2 = 0,01 m2.

524. W zwajcej si rurze pynie ciecz idealna o gstoci p = 800

kg .Oblicz rnic cinienia m3 midzy punktami A i B w cieczy, gdy w szerszej czci rury pynie ona z prdkoci v1 = 10 m , a stosunek rednic rury k = 4 (rys. 175). s

Rys. 175 525. W strzykawce o pojemnoci V= 2 cm3 tok ma pole przekroju S1 = 2 cm2, a otwr igy pole przekroju S2 = 2 mm2 (rys. 176). Jak si trzeba przesuwa tok kg strzykawki, aby oprni j z idealnej cieczy o gstoci p = 1000 3 , w czasie m t= 20 s?

Rys. 176

526. Ramka z drutu wypeniona jest bonk wody mydlanej (rys. 177). Bok AB ramki dugoci l = 60 cm jest ruchomy. O jakiej masie obcinik naley doczepi do boku AB, aby bonka pozostaa w rwnowadze? Napicie

powierzchniowe wody z mydem = 0,005

N . m

527. Jak prac trzeba wykona, aby rozcign prostoktn bonk powierzchniow cieczy od wymiarw a = 5 cm, b1 = 6 cm do wymiarw a = 5 cm, b2 = 12 cm? N Napicie powierzchniowe cieczy = 0,1 . m 528. Na jak wysoko wzniesie si ciecz o gstoci p i napiciu powierzchniowym w rurce kapilarnej o rednicy wewntrznej d, jeeli mona przyj, e menisk tworzy powierzchni pkuli? 529. W rurce woskowatej zanurzonej pionowo do wody na gboko l= 12 cm, woda podnosi si do wysokoci h = 8 cm (rys. 178). Po zatkaniu dolnego koca rurki zostaje ona wyjta z wody i dolny koniec zostaje zwolniony. Jakiej dugoci supek wody x pozostanie w rurce? Menisk dolny i grny maj ten sam ksztat.

530. Do naczynia z wod wstawiono dwie rurki woskowate o jednakowej rednicy wewntrznej (rys. 179). W prostej rurce woda podnosi si do wysokoci h. Jaki bdzie menisk w drugiej, zagity rurce i na jakim poziomie ustali si w nastpujcych przypadkach: a) H > h, b) H = h, c) 0< H < h, d) H = 0, e) H < 0?

531. Drewniany piercie o wymiarach: r1 = 60 mm, r2 = 62 mm i d = 2 mm (rys. 180) pywa po powierzchni wody. Jak si skierowan pionowo do gry, trzeba przyoy do g piercienia aby oderwa go od powierzchni wody? Gsto drewna p = 0,8 ,a napicie cm 3 N powierzchniowe wody = 0,07 . m

532. W rurce kapilarnej woda podnosi si do wysokoci H = 12 cm(rys.181).Dlaczego woda nie wypywa z rurki o mniejszej wysokoci h < H i takiej samej rednicy?

533*. Oblicz dodatkowe (ponadatmosferyczne) cinienie wewntrz baki mydlanej o promieniu N r=2cm. Napicie powierzchniowe roztworu wody z mydem wynosi = 0,05 . m

Termodynamika
19. Podstawy teorii kinetycznej gazw 534. Co staoby si z gazem, gdyby jego czsteczki zderzay si niesprycie midzy sob i ze ciankami naczynia? 535. Oblicz redni prdko czsteczek tlenu, ktry pod cinieniem p = 106 Pa ma gsto = kg 1,3 3 . m 536. Naczynie o objtoci V= l cm3 zawierajce powietrze w warunkach normalnych zostao przeniesione w przestrze midzyplanetarn, gdzie cinienie jest rwne zeru. W naczyniu zrobiono may otwr. W jakim czasie czsteczki powietrza opuszcz cakowicie naczynie, 1 jeeli w jednostce czasu z naczynia wylatuje rednio n = l O8 czsteczek powietrza? s 537. Oblicz temperatur gazu, ktrego czsteczki o masie m= 4,140*10-26 kg poruszaj si m ze redni prdkoci vr = 500 . s 538. Oblicz mas molow gazu (w temperaturze T = 1120 K), ktrego czsteczki poruszaj si ze km J redni prdkoci vr = l . Staa gazowa R = 8,31 . s mol * K 539. Ile czsteczek azotu znajduje si w naczyniu o pojemnoci V = 0,003 m3, jeeli temperatura gazu wynosi t = 27C, a jego cinienie p = 0,0001 Pa?

kg mol kg jest rwna redniej prdkoci czsteczek wodoru o masie molowej 2 = 0,002 o mol temperaturze t = 27C? 541. Cakowita energia kinetyczna czsteczek gazu doskonaego stanowi jego energi wewntrzn. Oblicz t energi dla gazu, ktry zajmuje objto V= l m3 pod cinieniem p = 10000 Pa. 542. Na rysunku 182 pokazano zaleno cinienia od temperatury dla gazu zajmujcego sta J objto V= 1,38 m3. Oblicz liczb czsteczek gazu w naczyniu (k = 1,38 * 10-23 ). K

540. W jakiej temperaturze rednia prdko atomw helu o masie molowej 1 = 0,004

543. Oblicz redni prdko czsteczek azotu ( = 0,028 Uniwersalna staa gazowa R = 8,31

kg ) w temperaturze T= 282 K. mol

J . mol * K 544. W balonie o pojemnoci V= 0,05 m3 znajduje si 0,12 kmola gazu pod cinieniem p = 6 * l O6 Pa. 1 Wyznacz redni energi kinetyczn ruchu czsteczek. Liczba Avogadra NA = 6*1023 . mol 545*. Oblicz rednie odlegoci midzy czsteczkami gazu doskonaego pod cinieniem p = 10-5 J Pa w temperaturze t = 57C; warto staej Boltzmanna k = 1,38*10-23 . K 546. Oblicz cinienie wywierane przez tlen, ktrego czsteczki poruszaj si ze redni m 1 prdkoci v = 600 . Liczba czsteczek w jednostce objtoci wynosi n = 3 * 1024 3 . s m g 1 Masa molowa tlenu =32 , liczba Avogadra NA = 6*1023 . mol mol 547. W naczyniu znajduje si gaz pod cinieniem p = 1,5 *105 Pa i temperaturze t = 273C. Jaka liczba czsteczek gazu znajduje si w jednostce objtoci? 548. Oblicz cinienie tlenu (O2) o masie m = 16 g zajmujcego w temperaturze t = 10C objto V= 10 dm3. Przyjmij, e w warunkach eksperymentu tlen zachowuje si jak gaz doskonay. 549. W jakiej temperaturze tlen znajdujcy si pod cinieniem p= 2*105 Pa ma gsto = kg 1,2 3 ? m 550. Za pomoc pompy prniowej mona uzyska cinienie p = 10-10 Pa. Jaka liczba czsteczek gazu znajduje si w jednostce objtoci przy tym cinieniu i temperaturze t = 27C? 20. Rwnanie stanu gazu doskonaego 551. Na podstawie wykresu z rysunku 183 oblicz liczb moli gazu doskonaego w objtoci V=0,83 m3 w tej przemianie gazowej.

552. Jak zale: cinienie p(T) i objto V(T) od temperatury bezwzgldnej w przemianie gazowej zilustrowanej na rysunku 184? Wskazwka: p = CV, gdzie C staa..

553. Jaka jest temperatura gazu, znajdujcego si pod cinieniem p = 0,5* 105 Pa, jeeli w naczyniu o objtoci V= 150 dm3 znaduje si n = 1,8*1024 czsteczek? 554. W otwartym naczyniu znajduje si powietrze w temperaturze t1 = 27C. Jaka cz masy powietrza pozostanie w naczyniu, jeeli podgrzejemy je do temperatury t2 = 450C. Rozszerzana naczynia pod wpywem temperatury mona zaniedba. 555. W kuli o rednicy wewntrznej d = 20 cm znajduje si azot (N2 o masie m1 = 4 g i tlen (O2) o masie m2 = l g. Do jakiej temperatury mona ogrza gaz w tej kuli, jeeli jej cianki g wytrzymuj cinienie p=3*105 Pa? Masa molowa azotu 1=28 , natomiast tlenu 2=32 mol g . mol 556. Nieznany gaz o masie m1 = 7 g w temperaturze t1 = 27C znajduje si w zamknitym naczyniu pod cinieniem p1 = 50 kPa. Wodr o masie m2 = 4 g w temperaturze t2 = 60C, w tym samym naczyniu, znajduje si pod cinieniem p2 = 444 kPa. Jaki jest masa molowa g nieznanego gazu? Masa molowa wodr 2 = 2 . mol 557. W dwu jednakowych naczyniach znajduje si powietrze: w jednym, w temperaturze t1 = 127C i pod cinieniem p1 = 105 Pa, w drugim w temperaturze t2 = 327C i pod cinieniem p2 = 6*10 5 Pa. Naczynia poczono i po wyrwnaniu si temperatur i cinie podgrzano gaz do temperatury T= 750 K. Jakie cinienie bdzie miao powietrze w tych naczyniach? 558*.Trzy naczynia o jednakowych objtociach poczone s ze sob cienkimi rurkami z kranami. W pierwszym naczyniu znajduje si gaz o masie m1 = 3 g, w drugim jest prnia, a w trzecim taki sam gaz jak w pierwszym, tylko jego masa wynosi m3 = 4 g. Najpierw otworzono kran midzy drugim i trzecim naczyniem, a po wyrwnaniu si cinie kran zosta zamknity. Nastpnie otworzono kran midzy pierwszym i drugim naczyniem tak, e cinienia w obu naczyniach wyrwnay si osigajc warto p = 250 kPa. Znale cinienie pocztkowe p1 w pierwszym naczyniu przyjmujc, e temperatura podczas przepywu gazu z naczynia do naczynia nie zmienia si. 559. Izolowane, od wymiany ciepa z otoczeniem, naczynie o objtoci V= 682 dm3 przedzielone jest cienk, przewodzc ciepo przegrod na dwie rwne czci. W jednej z nich znajduje si m1 = 12 g azotu o temperaturze t1= 20C, a w drugiej m2 = 18 g azotu o temperaturze t2 = 100C. Jakie cinienia ustal si w kadej czci naczynia, po wyrwnaniu temperatur azotu?

Masa molowa
g . mol 560*. W cylindrze pod tokiem o polu powierzchni S = l dm2 znajduje si azot (N2) o masie m1 = 28 g i temperaturze t1 = 100C. Do toka, poprzez dwa bloczki, przyczony jest obcinik o masie m2 = 50 kg (rys. 185). Na jak wysoko, w stosunku do pooenia pocztkowego podniesie si obcinik, gdy cylinder zostanie ochodzony do temperatury T2 = 273C? Ciar toka mona pomin; cinienie atmosferyczne wynosi p=1000 hPa.

azotu = 28

561. W rurce w ksztacie litery U jedno z ramion jest zasklepione. W ramieniu tym znajduje si sup powietrza wysokoci h = 4 cm, zamknity rtci wypeniajc drugie, otwarte rami rurki a do poziomu zasklepienia ramienia pierwszego (rys. 186). Jak temperatur T2 musiaoby mie powietrze w rurce, aby rnica poziomw zmalaa dwukrotnie? Cinienie kg atmosferyczne powietrza wynosi p = 1000 hPa, a gsto rtci = 13,6*103 3 . m

562. Poziomy cylinder dugoci l = 85 cm podzielony jest na czci ruchomym tokiem g przewodzcym ciepo. W jednej znajduje si pewna liczba czsteczek tlenu(1=32 ), a w mol g drugiej znajduje si pewna liczba czsteczek wodoru ( 2=2 ) o takiej samej masie. Jakie mol bdzie pooenie toka w warunkach rwnowagi? 563. Pionowy cylinder o pojemnoci V= 12 dm3 i polu przekroju poprzecznego S = 0,6 dm2 przedzielony jest ruchomym tokiem, ktry nie przewodzi ciepa. Pod tokiem znajduje si g wodr o masie m1=2 g, temperaturze T1=300 K i masie molowej 1= 2 ,a nad tokiem mol g hel o masie m2 = 4 g, temperaturze T2 = 280 K i masie molowej 2 = 4 . Oblicz mas mol toka wiedzc, e oba gazy zajmuj jednakow objto. 564. Ze zbiornika o pojemnoci V= 120 cm3 ucieka przez nieszczelny zawr wodr. W temperaturze t1 = 7C manometr wskazuje cinienie p= 5*106 Pa. Po pewnym czasie temperatura wzrosa do t2 = 27C, a manometr wskazywa to samo cinienie. Ile wodoru ubyo ze zbiornika przez nieszczelny zawr?

565*. W cylindrze pod tokiem o polu powierzchni S = l dm2 znajduje si azot (=28

g )o mol masie m1 = 28 g i temperaturze T1 = 273 K. Cylinder zostaje wstawiony do naczynia z wrzc wod. O ile podniesie si do gry tok o masie m2 = 100 kg przy cinieniu atmosferycznym wynoszcym p = 1000 hPa (rys. 187).

566. Dwa naczynia poczone s rurk z kranem. W jednym, o pojemnoci V= 150 cm3, znajduje si gaz pod cinieniem p1 = 1000 hPa, a w drugim taki sam gaz pod cinieniem p2 = 4000 hPa. Tempe- ratury gazw w naczyniach s rwne temperaturze otoczenia. Po otwarciu kranu i ustaleniu si rwnowagi cieplnej z otoczeniem cinienie w obu naczyniach wynosio p3 = 3000 hPa. Oblicz pojemno drugiego naczynia. 567. W zamknitym cylindrze o pojemnoci V= 84 cm3 znajduje si ruchomy, nieprzewodzcy ciepa tok o polu przekroju poprzecznego S = 7 cm2, dzielcy naczynie na dwie jednakowe czci. Temperatura gazu w obu czciach naczynia wynosi T= 300 K. O ile stopni trzeba ogrza gaz w jednej czci cylindra (przy staej temperaturze gazu w drugiej czci), aby tok przesun si o l = 2 cm? 568. Objto pcherzyka metanu powiksza si trzykrotnie przy wypywaniu z dna jeziora na powierzchni. Temperatura wody na dnie wynosi t1 = 7C, a na powierzchni t2 = 17C. Oblicz gboko jeziora. Za, e metan mona traktowa jako gaz doskonay. Cinienie kg atmosferyczne wynosi p = 1 000 hPa. Gsto wody =1000 3 . m 569. W naczyniu o wysokoci h i polu przekroju poprzecznego S pod cienkim, niewakim tokiem znajduje si gaz o masie molowej . Gaz sprano przez wciskanie toka do naczynia, a w wolne miejsce nad tokiem nalano do pena rtci. Dla jakich temperatur gazu mona znale takie pooenia rwnowagi toka, aby rt nie bya wypychana przez gaz? Masa gazu w naczyniu wynosi m. Gsto rtci wynosi . Cinienie atmosferyczne mona pomin. 570*. Jak mas powinien mie balast wyrzucony przez zaog z balonu o objtoci V= 300 m3, aby podnis si on z wysokoci, na ktrej istnieje cinienie p1 = 85 kPa i temperatura T1 = -15C, do wysokoci, na ktrej wystpuj odpowiednio p2 = 66,5 g kPa i T2= -30C? Mas molow powietrza przyjmij = 29 . mol 571. Wewntrz zamknitego cylindra znajduje si ruchomy tok. Z jednej strony toka jest wodr o masie m1 = 3 g, a z drugiej strony azot o masie m2 = 18 g. Jak cz cylindra g g zajmuje wodr? Masa molowa wodoru 1 = 2 , a azotu 2 = 28 . mol mol 572. Duga szklana rurka majca jeden koniec zasklepiony zanurzona jest otwartym kocem w naczyniu z rtci. W temperatura t1 = 47C poziomy rtci w naczyniu i w rurce s jednakowe. Dugo rurki wystajcej nad poziom rtci wynosi l = 76 cm. Na jak wysoko podniesie si rt w rurce, jeeli gaz zostanie ochodzony do temperatury t2 = -33C? Cinienie atmosferyczne p= 1000 hPa 760 mmHg. Gaz potraktuj jako doskonay i

pomi rozszerzalno rtci i szka. 573. Na rysunku 188 pokazano wykres pewnej przemiany gazowej. Oblicz stosunek temperatur T (B ) . T ( A)

574. Na podstawie wykresu z rysunku 189 oblicz cinienie z = 3 moli gazu doskonaego w tej przemianie gazowej.

575. Oblicz przyrost temperatury z = 0,5 mola gazu doskonaego poddanego pewnej przemianie przedstawionej na rysunku 190.

576. Zaleno gstoci pewnego gazu od cinienia (w staej temperaturze t = 123C) pokazano na wykresie (rys. 191). Jaki to gaz? Jaka jest jego masa czsteczkowa? Przyjmij, e jest to gaz doskonay.

21. Przemiana izotermiczna gazu doskonaego

577. Gaz o objtoci V1 = 3 *10-3 m3 i pod cinieniem p1 = 100 kPa zosta poddany przemianie izotermicznej tak, e jego cinienie zmniejszyo si do p2 = 60 kPa. Jak objto zajmuje gaz po przemianie? 578. Na rysunku 192 pokazano trzy izotermy gazu doskonaego. Porwnaj temperatury w punktach A, B i C.

579. Gaz doskonay poddano przemianie izotermicznej, w ktrej cinienie zmalao n=1,5-krotnie. Jak zmienia si objto gazu? 580. Przedstaw proces izotermiczny na wykresach we wsprzdnych: p,V; p,T i V, T dokonany z jednym molem gazu doskonaego przy dwch r nych temperaturach T= T1 i T=3T 1 581*. Poziomo leca rurka Meldego porusza si ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem a = 3

m wzdu swojej osi symetrii w stron pokazan na rysunku 193. s2 g , cinienie atmosferyczne p = 1040 hPa. cm 3

Dugo supka powietrza podczas ruchu wynosi l = 30 cm, a dugo supka rtci b = 25 cm. Jak dugo bdzie mia supek powietrza po zatrzymaniu si rurki i wyrwnaniu temperatur? Gsto rtci wynosi = 13,6

582. Robocza pojemno pompki tokowej wynosi V1 = 100 cm3. Za pomoc tej pompki wtaczano powietrze do naczynia o pojemnoci V2 = 10 dm3 wykonujc N = 15 cykli pompowania. Jakie cinienie panuje w naczyniu, jeeli pocztkowe cinienie byo rwne cinieniu atmosferycznemu p = 1100 hPa? Przyjmij, e temperatura gazu jest staa. 583*. Do barometru rtciowego dostaa si odrobina powietrza, wskutek czego wskazuje on cinienie mniejsze od rzeczywistego. Podczas sprawdzania barometru okazao si, e przy cinieniu atmosferycznym p1 = 768 mm Hg wskazuje on cinienie p2 = 748 mm Hg, przy czym odlego grnego poziomu rtci od grnego, zasklepionego koca rurki wynosi h=8cm. Jakie jest rzeczywiste cinienie atmosferyczne, gdy barometr wskazuje cinienie p3 = 734 mm Hg w tej samej temperaturze co poprzednio? 584. W balonie o objtoci V= 2,5 dm3 znajduje si gaz o temperaturze t 1 = 0C. Masa balonu z gazem wynosi m1 = 200 g. Do balonu wpuszczono jeszcze tego samego gazu zwikszajc mas cakowit do m2 = 201 g. O ile zwikszy si cinienie w balonie, jeeli gaz w warunkach normalnych ma gsto p = 1,2

kg ? Temperatura gazu nie zmienia si. m3

585. Rurka dugoci l = 25 cm o promieniu przekroju poprzecznego r = 1 cm zatkana jest z jednej strony korkiem. Je eli do rurki z drugiej strony wpycha tok, to korek wyskakuje z rurki po przejciu przez tok drogi l = 5 cm. Zakadajc, e temperatura powietrza w rurce nie ulega zmianie, znale si tarcia korka o cianki rurki. Cinienie atmosferyczne wynosi p = 1000 hPa.

586. Strzykawk lekarsk ze szczelnie zatkanym wylotem zanurzono do wody na g boko h = 3 m. O ile przesun si tok strzykawki, jeeli pocztkowo objto zamknitego powietrza wynosia V= 20 cm3, a przekrj poprzeczny toka S = 1 cm2? Temperatura wody i powietrza jest jednakowa, cinienie atmosferyczne wynosi p = 1100 hPa. Tarcie toka o strzykawk mona pomin. 587. Do jednakowych, po czonych ze sob naczy nalano cieczy o gstoci = 800 wysokoci

kg . Na m3

h1 = 0,2 m nad poziomem cieczy znajduj si toki, z ktrych jeden nie moe si przesuwa (rys. 194). O jak wysoko h naley podnie tok ruchomy, aby rnica poziomw cieczy wynosia h 1 ? Pocz tkowe ci nienie powietrza pod tokami wynosio p = 105 Pa. 588. Do naczynia o ksztacie przedstawionym na rysunku 195 nalano rtci tak, e jej poziom w obydwu ramionach znajdowa si w jednakowej odlego ci H=0,3 m od grnych krawdzi rurek. Na jakiej wysokoci h2 liczc od pierwotnego poziomu ustali si poziom rtci w otwartym ramieniu naczynia, jeeli po wypuszczeniu czci rtci przez dolny zawr, poziom rtci w zamknitym ramieniu opuci si o h 1 = 0,2 m? Gsto rtci p = 13 600

kg m3

a cinienie

atmosferyczne p0 = 1000 hPa.

588. W rurce Meldego lecej poziomo znajduje si supek powietrza dugoci lo = 0,70 m, zamknity supkiem rtci dugoci b = 0,05 m. Jeeli ustawi t rurk pionowo, otworem do dou, to wysoko supa powietrza wynosi ld = 76 cm. a. Jak dugo lg bdzie mia supek powietrza, gdy ustawimy rurk pionowo, otworem do gry? b. Ile wynosio cinienie atmosferyczne? Za, e po zmianie poo enia rurki temperatura powietrza w rurce bardzo szybko wyrwnuje si do temperatury otoczenia. 590. Pojemno dtki samochodowej wynosi V1 = 0,08 m3, a pojemno roboczej czci pompki V2=0,001 m3. Ile ruchw naley wykona pompk, aby cinienie w dtce rwne atmosferycznemu, wzroso od p1 = 1000 hPa do p2 = 3500 hPa? Za, e temperatura powietrza w d tce jest rwna temperaturze otaczajcego powietrza. 591. Rurka szklana dugoci l = 0,8 m jest zamknita supkiem rtci b = 0,2 m sigajcym grnego poziomu rurki (rys. 196). Jeeli rurk przekrci wylotem do dou, to cz rtci wycieknie. Jakiej dugoci supek rtci zostanie w rurce, jeeli cinienie atmosferyczne wynosi p = 98,6 kPa? Temperatura gazu nie zmienia si. Gsto rtci = 13 600

kg . m3

592*. Cylindryczne naczynie z gazem podzielone jest unieruchomionym tokiem na dwie czci (rys. 197), w ktrych znajduje si gaz doskonay. Oblicz ci nienie i obj to gazu w obu czciach po odblokowaniu toka i wyrwnaniu si temperatur. Dane s p 1, p 2 , V 1, V 2 .

593*. Cylindryczne naczynie z gazem podzielone jest unieruchomionymi tokami na trzy komory (rys. 198), w ktrych znajduje si gaz doskonay. Oblicz objto i cinienie gazu w kadej z trzech komr po odblokowaniu tokw. Temperatura gazu nie zmienia si . Obj to ci i ci nienia dane jak na rysunku. Ci ar tokw - mona pomin.

22. Przemiana izobaryczna gazu doskonaego

594. Gaz o objtoci V1= 0,1 m3 i temperaturze T1= 290 K poddano przemianie izobarycznej, po ktrej obj to jego wzrosa do V2 = 0,12 m3. O ile stopni podgrzano gaz? 595. Na rysunku 199 pokazano wykresy trzech przemian izobarycznych we wsprzdnych V, T. Porwnaj cinienia (tej samej masy tego samego gazu) w punktach A, B, C.

596. W pewnej przemianie izobarycznej gazu doskonaego obj to gazu wzrosa n = 3-krotnie. Jak zmienia si temperatura bez wzgldna tego gazu? 597. W pionowo ustawionym cylindrycznym naczyniu, pod lekkim tokiem o polu przekroju poprzecznego S = 0,01 m2 , znajduje si gaz doskonay o temperaturze T 1 = 300 K i obj to ci V 1 =2 10 -3 m 3 . O ile przesunie si tok po ogrzaniu gazu do T2 = 330 K? 598. Obj to pewnej ilo ci gazu doskonaego, przy ogrzaniu go o T = 1 K, zwiksza si o n=

1 305

wartoci objtoci pocztkowej. Oblicz temperatur pocztkow gazu przy zaoeniu,

e jego cinienie byo stale. 599. Na rysunku 200 zilustrowano pewn przemian gazow we wsp rzdnych p, V. Temperatura gazu w punkcie A wynosia T(A) = 200 K. Ile wynosia temperatura gazu w punkcie B?

600. Podczas podgrzewania gazu o T = 300 K, przy staym cinieniu, jego objto zwikszya si dwa razy. Wyznacz temperatur pocztkow i kocow gazu. 601. Przedstaw proces izobaryczny na wykresach we wsprzdnych: p,V; p,T; V,T dokonany z jednym molem gazu doskonaego przy dwch rnych cinieniach: p0 i 3p0. 602. Na rysunku 201 pokazano wykres obrazuj cy zmiany obj toci gazu w zalenoci od temperatury dla pewnej przemiany gazowej, w ktrej temperatura, cinienie i obj to ulegay zmianie jednoczenie. Stan pocztkowy oznaczono liter A, a stan kocowy liter B. Kiedy cinienie gazu byo wiksze: na pocztku czy pod koniec przemiany? Uzasadnij odpowied.

Rys. 201

Rys. 202

603. Podczas ogrzewania pewnej masy gazu otrzymano wykres zalenoci objtoci od temperatury, jak na rysunku 202. Czy cinienie gazu roso, czy malao podczas ogrzewania? Uzasadnij odpowied. 604. Pionowa rurka, zasklepiona u dou, zawiera supek rtci wysoko ci h = 12 cm zamykaj cy supek powietrza wysokoci H = 304 mm. Temperatura otoczenia wynosi t1 = 37C. O ile obniy si poziom rtci w rurce, gdy temperatura zmniejszy si do t2 = 7C? 605. W pracowni fizycznej przeprowadzono dowiadczenie majce na celu wyznaczenie temperatury zera bezwzgldnego. W tym celu kolb szklan o znanej pojemno ci, zako czon wyskalowan rurk szklan z koreczkiem rt ciowym, zanurzono do wody z lodem, a potem do wrz cej wody. W wyniku pomiarw otrzymano: objtoci gazu w kolbie: V1 = 40 cm3, V2 = 54 cm3. a. Na podstawie tych danych wyznacz temperatur zera bez wzgldnego w stopniach Celsjusza. b. Jakie mog by przyczyny bdu pomiaru?

23. Przemiana izochoryczna gazu doskonaego

606. Przedstaw proces izochoryczny na wykresach we wsprzdnych: p,V; p,T; V,T dokonany z jednym molem gazu doskonaego przy dwch rnych objtociach: V i 3V. 607. W szczelnie zamkni tej butli znajduje si gaz pod ci nieniem p = 2 MPa. O ile wzronie cinienie gazu, jeeli jego temperatura bezwzgldna wzronie n = 1,2 raza? 608. Na rysunku 203 pokazano trzy izochory tej samej masy gazu. Porwnaj objtoci gazu w punktach A, B, i C.

609. Podczas ogrzewania pewnej iloci gazu otrzymano wykres zalenoci cinienia od temperatury jak na rysunku 204. Czy objto gazu wzrosa, czy zmalaa? Uzasadnij odpowied.

610. Na rysunku 205 zilustrowano pewn przemian gazow we wsprzdnych p,V. Temperatura gazu w punkcie A wynosia T(A) = 300 K. Ile wynosia temperatura gazu w punkcie B? 611*. Gaz poddano przemianie izochorycznej tak, e przeszed on ze stanu okrelonego przez punkt A do stanu B (rys. 206). W drugim naczyniu poddano gaz rwnie przemianie izochorycznej zaczynajc od stanu okrelonego przez punkt C, przy czym pBpc=

1 (pB pA) Pc=3pA. O 4

ile stopni ogrzano drugi gaz, jeeli cinienia obu gazw w rezultacie przemian byy jednakowe, a pierwszy gaz ogrzano o T = 300 K?

612. Przy ogrzewaniu gazu doskonaego w staej objtoci jego cinie nie wzrasta o k = 2%, przy zwikszeniu temperatury o T=1 K. W jakiej temperaturze znajdowa si gaz? 613. Cinienie w dtce samochodowej podczas jazdy powinno wynosi p = 250 kPa. Do jakiego ci nienia nale y napompowa d tki w temperaturze otoczenia t1 = 20C, jeeli podczas jazdy opony ogrzewaj si wskutek tarcia o T= 25C powyej temperatury otoczenia (20C)? 614. Narysuj wykres przemiany: izotermicznej, izobarycznej i izochorycznej na trzech wykresach we wsprzdnych (V,T), (p,T) i (p,V). Pierwsza litera oznacza rzdn.

24. Przemiana adiabatyczna gazu doskonaego. Zoone przemiany gazowe

615. Pewn ilo gazu doskonaego poddano przemianie adiabatycznej zmniejszajc jego objto n= 4 krotnic Ile razy wzroso cinienie gazu? Wykadnik adiabaty =

3 . 2

616. Wyprowad wzr wyraajcy zaleno obj toci gazu doskonaego od temperatury bezwzgldnej V(T) dla przemiany adiabatycznej. 617. Dwuatomowy gaz o objtoci V1 = 6 dm3, cinieniu p1 = 2-106 Pa i temperaturze t 1 = 27C zostaje sprony bez wymiany ciepa z otoczeniem do objtoci V2 = 3 dm3. Oblicz

cinienie i temperatur gazu po procesie. Wykadnik adiabaty dla gazu dwuatomowego wynosi = 1,4. 618. Dla pewnego gazu doskonaego wykadnik adiabaty wynosi =

3 . 2

Gaz ten rozpra si od cinienia p 1 = 10 6 Pa i obj toci V 1 = 2 m3 izotermicznie do objtoci V2 = 8 m3. O ile mniejsze cinienie miaby ten gaz po rozpreniu si adiabatycznym do tej samej objtoci? 619. Przemian politropow gazu doskonaego nazywamy tak przemian, dla ktrej warto wyraenia pVn jest staa (n tzw. wykadnik politropy). Wyka, e proces, w ktrym objto gazu jest odwrotnie proporcjonalna do temperatury, jest procesem politropowym o wykadniku n = 2. 620*. Na rysunku 207 zilustrowano cykl przemian tlenu o masie m = 1 kg skadajcy si z trzech gazi: 2-3 adiabata, 3-1 izochora, 1-2 izoterma; p3 = 107 Pa, p2 = 2,6-107 Pa, V1 = 10 dm3, V2 = 5 dm3.
Oblicz T 1 T 2 , T 3 , p 1 , V 3 .

621. Na rysunku 208 przedstawiono wykres zmiany stanu gazu doskonaego we wsprzdnych V,T. Przedstaw ten proces na wykresach we wsprzdnych p,V i p,T.

622. W jaki sposb mona gaz ze stanu A przeprowadzi do stanu B pokazanego na rysunku

209? Podaj przynajmniej dwa sposoby z zastosowaniem znanych ci przemian gazowych.

623. N = 0,2 mola gazu doskonaego o objtoci V1 = 1 dm3 pod cinieniem p1 = 100 kPa rozszerza si izotermicznie do objtoci V2 = 2 dm3, a nastpnie izobarycznie do objtoci V3 = 4 dm3. Narysuj wykres zalenoci cinienia gazu od obj toci i oblicz kocow temperatur gazu. 624. Gaz doskonay pod cinieniem p 0 = 200 kPa poddano kolejno przemianom: izotermicznej, rozprajc gaz do obj toci dwukrotnie wikszej, a nastpnie izochorycznej, zwikszaj c dwukrotnie jego temperatur bezwzgldn. Oblicz cinienie gazu po obu przemianach. 625. Gaz doskonay poddano kolejno trzem przemianom przedstawionym na rysunku 210. W stanie A gaz zajmowa obj to V(A) = 1 m3. Oblicz objto gazu w stanach B, C, D.

626. Rysunek 211 przedstawia wykres trzech kolejnych przemian dokonanych z gazem doskonaym, we wsprzdnych V, T. Narysuj te przemiany we wsprzdnych p,T. Cinienie p(A) = 300 kPa. Przyjmij skal cinienia 100 kPa 1 cm.

627. W ktrym przypadku zmiana cinienia tej samej iloci gazu bdzie wiksza: a) przy spraniu go od objtoci V1 do objtoci V2 w naczyniu nieprzewodzcym ciepa, czy b)przy przemianie izotermicznej w tym samym zakresie objtoci?

628*. Pewna ilo gazu o temperaturze t1 = 10C zajmuje pod cinieniem p1 = 100 kPa objto V1=10 dm3. Gaz ten najpierw sprono izotermicznie do objtoci V2 = 5 dm3, a nastpnie rozprono izobarycznie do poprzedniej objtoci. Naszkicuj wykres zalenoci objtoci od temperatury oraz cinienia od objtoci dla obydwu przemian. Oblicz temperatur kocow gazu. 629. Gaz o temperaturze t1 = 10C i cinieniu p1 = 200 kPa poddano najpierw przemianie izotermicznej, po ktrej jego cinienie wzroso do p2 = 400 kPa, a nastpnie przemianie izochorycznej, po ktrej cinienie gazu powrcio do stanu pocztkowego. Naszkicuj wykres zalenoci cinienia gazu od temperatury i wykres zalenoci cinienia od objtoci. Oblicz temperatur kocow gazu. 630*. Gaz, zajmuj cy w temperaturze T 1 = 400 K i ci nieniu p 1 =100 kPa objto V1=2dm3, zosta izotermicznie sprony do objtoci V2 i cinienia p2, nastpnie izobarycznie ochodzony do temperatury T3 = 200 K i w kocu izotermicznie rozprony do objtoci V4 =1 dm3. Przedstaw na wykresach we wsprzdnych p,V; V,T i p,T powysz przemian gazow i na ich podstawie podaj warto cinienia p4 w kocowym punkcie przemiany.

25. Wstp do pierwszej zasady termodynamiki

631. Wagon tramwajowy o masie m = 15 t jedzie z prdkoci v =36

km h

Ile ciepa wydzieli si w hamulcach i koach podczas hamowania, a do zatrzymania wagonu? 632. Ile ciepa wydzieli si podczas spadku i doskonale niesprystym zderzeniu z ziemi ciaa o masie m = 200 kg, spadajcego z wysokoci h = 25 m? 633. W d, po wiszcym sznurze dugoci l = 3 m, zsuwa si piercie o masie m = 250 g. Przy ko cu sznura pier cie ma pr dko trzy razy mniejsz, ni miaby, gdyby spada swobodnie. Ile ciepa wydzielao si przy zsuwaniu piercienia? 634. Ile ciepa wydzieli si przy doskonale niesprystym zderzeniu kul o masach m1 = 20 g i m2 = 50 g, poruszaj cych si przed zderzeniem z pr dko ciami v l = 2

m m i v2 = 5 , po s s

tej samej prostej? r r 635. Dwa ciaa o masach m i 2m posiadajce odpowiednio pdy p i 0,5 p zderzaj si centralnie. r r Po zderzeniu ciao o masie m posiada pd 0,5 p a ciao o masie 2m pd p .Jaka cz energii mechanicznej przemienia si w ciepo? 636. Na jak wysoko mona by podnie ciao o masie m1 = 20 kg wykonujc przy tym prac rwn ciepu uzyskanemu ze spalenia m2 = 0,1 kg benzyny? Ciepo spalania benzyny c=50

MJ . kg

637. Z rwni pochyej wysokoci h = 1 m i kcie nachylenia do poziomu a = 30, zsuwa si ciao o masie m = 2 kg. Wspczynnik tarcia dynamicznego ciaa o rwni = 0,3. Ile ciepa wydzieli si wskutek tarcia? 638.Celuloidowa pieczka o masie m = 2 g i promieniu r = 2 cm jest zanurzona w wodzie na gbokoci h = 10 m. Ile ciepa wydzieli si podczas wypywania pieczki, jeli jej prdko jest do pominicia? Gsto wody = 1000

kg m3

639. Dwie kulki: stalowa o masie m i oowiana o masie 0,25 m zawieszone s na niciach jednakowej dugoci tak, e stykaj si. Oowian kulk odchylono od pionu tak, e podniosa si ona na wysoko H od pierwotnego pooenia, a nastpnie puszczono. Ile energii mechanicznej przemienio si w ciepo, jeli kulka oowiana po zderzeniu, ze stalow odskoczya do wysokoci h?

640.O ile ogrzeje si kropla deszczu spadajca ruchem jednostajnym z wysoko ci h = 1 km? Zakadamy, e 50% ciepa powoduje zwikszenie energii wewntrznej kropli. Ciepo waciwe wody c=4,19

J kg K

641. Kula o masie m1 = 10 g uderza prostopadle, z prdkoci v1 = 600

m , w wiszc na sznurku s m desk i przebiwszy j wylatuje z drugiej strony z prdkoci v2 = 400 . Jaka cz energii s

kuli zamienia si na ciepo, a jaka na energi kinetyczn deski? Masa deski wynosi m2 = 1 kg. 642. Z jak prdkoci powinna porusza si oowiana kula, aby ulega stopieniu na skutek niesprystego uderzenia o cian? Zakadamy, e 50% energii pobraa ciana i otoczenie. Temperatura kuli wynosi t = 50C. Ciepo wa ciwe oowiu c = 125 topnienia ct = 2,5 104

J , a ciepo kg K

J . Temperatura topnienia oowiu t1 = 327C. kg

643. Oblicz sprawno motoroweru zuywajcego m = 2 kg benzyny w czasie t = 1 h, rozwijajc przy tym moc uyteczn P = 5 kW. Ciepo spalania benzyny cs = 50

MJ . kg km , przy zuyciu h

644.Oblicz redni moc silnika samochodowego, rozwijajcego prdko v = 90 benzyny k = 0,08 cs=50

kg Sprawno silnika wynosi = 0,35, a ciepo spalania benzyny km

MJ . kg MJ kg

645. Silnik spalinowy maolitra owego samochodu spala m = 6 kg benzyny na kade 100 km drogi. rednia sia oporw ruchu wynosi F = 1000 M. Ciepo spalania benzyny cs = 50

Jaka cz energii powstajcej ze spalania benzyny zamienia si na prac uytkow? 646. Do idealnego kalorymetru zawieraj cego m1 = 100 g wody o temperaturze t1 = 20C wlano m2 = 40 g wody o temperaturze t2 = 60C. Oblicz temperatur kocow wody w kalorymetrze. 647. Do idealnego kalorymetru wlano dwie mieszajce si ciecze. Pierwsz o masie m1 = 50 g,

kJ , oraz drug o masie m2 = 30 g, kg K kJ temperaturze t2 = 80C i cieple waciwym c2 = 2,4 . Oblicz temperatur kocow kg K
temperaturze t1 = 20C i cieple waciwym c 1 = 2 mieszaniny cieczy. * Jaki zasi g ma samolot odrzutowy o pojemno ci zbiornikw paliwa V= 5000 dm3 ,

km przy mocy silnikw P = 2500 kW. Gsto paliwa h g kJ d=0,8 , ciepo spalania cs = 50 sprawno silnikw = 40%. 3 kg cm
rozwijaj cy pr dko v = 900

649. Do kalorymetru zawierajcego mx = 100 g wody o temperaturze t1 = 40C i cieple waciwym c = 4,2

kJ wrzucono m2 = 50 g lodu o temperaturze 0C. Po stopieniu lodu, wymieszana woda w kg K

kalorymetrze miaa temperatur t2 = 0,67C. Oblicz ciepo topnienia lodu. 650. Do kalorymetru zawieraj cego wod o temperaturze t 1 = 0C i cieple krzepni cia c t=334 10 3

kJ wrzucono kawaek lodu o temperaturze t2 = - 30C i masie m2 = 50 g oraz cieple waciwym c2 kg J = 2000 . Ile lodu bdzie w kalorymetrze po wyrwnaniu temperatur? kg
651. Podczas obrbki skrawaniem temperatura ciaa wzrasta; podczas ogrzewania w pomieniu palnika, temperatura tak e wzrasta. a. Wyjanij oba zjawiska na podstawie I zasady termodynamiki. b. Na czym polega rnica sposobu podwyszania temperatury w obu przypadkach? 652. Energia kinetyczna czsteczek gazu doskonaego stanowi jego energi wewntrzn. Oblicz energi wewntrzn gazu, ktrego 1 mol pod cinieniem p = 100 kPa zajmuje obj to V=1m3. 653. Jeli energia wewntrzna ciaa nie zmienia si, to zawsze: a) praca wykonana przez ciao jest wiksza od ciepa dostarczonego ciau, b) praca wykonana jest rwna zeru, c) energia dostarczona ciau przez wykonanie pracy jest w caoci oddana otoczeniu przez odpyw ciepa od ciaa. Wybierz i uzasadnij odpowied. 654. Wskutek czego zachodzi zmiana energii wewntrznej gazu: a) przy ogrzewaniu go pomieniem palnika, b) przy spraniu go za pomoc toka? Podaj znak ( + , , 0) ciepa, pracy i zmiany energii wewntrznej w obu przypadkach.

655. Z pewn iloci gazu doskonaego wykonano zamknity cykl przemian 1231 pokazany na rysunku 212. Przerysuj ten wykres we wsprzdnych p,V i zaznacz znakami + i odpowiednie etapy procesu, w ktrych gaz pobiera lub oddawa ciepo otoczeniu.

656. Idealny gaz zosta rozszerzony izotermicznie wykonuj c prac W= 20 J. Jak ilo ciepa dostarczono do gazu? 657. Przy spraniu gazu wykonano prac W= 100 J. Energia wewntrzna gazu wzrosa o U=70J. Ile ciepa wydzielio si w tym procesie? 658. Gaz w cylindrze pod tokiem otrzyma Q = 100 J ciepa. Energia gazu wzrosa o U=70 J. Jaka cz ciepa zamienia si na prac wykonan przez gaz przeciwko siom zewntrznym? 659. Jeeli energia wewntrzna gazu doskonaego wzrosa o U = 100 J podczas wykonania nad gazem pracy W= 120 J, to a. Temperatura gazu wzrosa i ciepo zostao oddane otoczeniu. b. Temperatura gazu zmalaa i ciepo zostao oddane otoczeniu. c. Temperatura gazu wzrosa i ciepo zostao pobrane od otoczenia. d. Temperatura gazu zmalaa i ciepo zostao pobrane od otoczenia. Wybierz i uzasadnij odpowied. 660. Oblicz energi wewntrzn jednoatomowego gazu doskonaego zawieraj cego N = 21022

czsteczek o masie m = 610-26 kg kada, poruszajcych si ze redni prdkoci v =800

J . kg

661. Oblicz energi wewntrzn n = 2 moli jednoatomowego gazu doskonaego o temperaturze T=300K. Staa gazowa R = 8,3

J mol K J mol K

662. Oblicz zmian energii wewntrznej m = 0,1 kg gazu doskonaego przy zmianie jego temperatury o T = 50 K. Ciepo wa ciwe gazu przy staej objtoci Cv = 500

663. Gaz doskonay o masie m = 0,25 kg zosta poddany przemianie, w ktrej otrzyma ciepo Q=3000 J i prac W= 9500 J, wskutek czego jego temperatura wzrosa o T = 100 K. Oblicz ciepo waciwe gazu w staej objtoci.

26. Ciepo, energia wewntrzna i praca w przemianach gazowych

664. Tlen w staej obj to ci V= 10 dm3 zwi kszy swoje ci nienie od p1 = 152 kPa do p2=355kPa. Jak ilo ciepa pobra tlen w tej przemianie? Ciepo molowe tlenu w staej objtoci Cv = 20,9

J mol K
665. Przy ogrzaniu tlenku wgla (CO) o t1 = 25C pod staym cinieniem pochania on Q1=500 J ciepa, a przy ochadzaniu go o t = 75C w staej objtoci oddaje on otoczeniu Q2 = 1070 J ciepa. Oblicz stosunek

Cp Cv

dla tlenku wgla.

666. Oblicz zmian energii wewntrznej n = 3 moli gazu doskonaego przy ogrzaniu go o T= 80K. Wykadnik adiabaty dla tego gazu = 1,5. 667. Oblicz zmian energii wewntrznej gazu poddanego przemianie przedstawionej na rysunku 213. Gaz w tym procesie otrzyma ciepo Q = 41 250 J.

668. Oblicz ciepo otrzymane przez gaz w przemianie izobarycznej. Masa gazu m = 1,2 kg, ciepo wa ciwe przy staym ci nieniu Cp = 600

kJ , a przyrost temperatury T= 160K. kg K

669. Zmiana energii wewn trznej pewnej ilo ci gazu doskonaego w przemianie izochorycznej wynosi U = 30 kJ. Ile ciepa pobra gaz w tej przemianie? 670. Wodr o nieznanej masie ulega przemianie izobarycznej. Wyznacz mas wodoru, jeli wiadomo, e podczas ogrzania go od T 1 =300 K do T 2 = 700 K, zostaa wykonana praca W= 200 J.Masa molowa wodoru = 2

g mol

671. Powietrze o masie m = 5 g ogrzewane jest przy staym cinieniu od temperatury T 1 = 290 K. Jak ilo ciepa Q nale y dostarczy, aby objto powietrza wzrosa n = 2 razy. Ciepo waciwe

powietrza przy staym cinieniu wynosi Cp = 1

kJ kg K

672. Jeden mol azotu pod staym cinieniem normalnym ochodzono tak, e zmniejszy on swoj objto od V1 = 200 cm3 do V2 = 100 cm3. Jak ilo ciepa odda gaz otoczeniu? Ciepo molowe azotu pod staym cinieniem Cp = 29

kJ kg K

673. W cylindrze pod tokiem znajduj si m = 2 mole powietrza. Wyznacz temperatur pocztkow, jeeli wiadomo, e po dostarczeniu Q = 29,31 kJ ciepa, objto powietrza zwikszya si n = 3 razy. Ciepo waciwe jednego mola powietrza przy staym cinieniu Cp = 29,31

J mol K

674. Aby podwyszy temperatur gazu doskonaego o masie m = 2,8 g o T= 50 K, przy staym cinieniu, naley dostarczy Qp = 17,5 J ciepa. Jak ilo ciepa trzeba dostarczy tej samej masie gazu, aby w staej obj to ci jego temperatura wzrosa o T= 50 K? Masa molowa gazu wynosi = 28

g mol

675. W hermetycznie zamknitym naczyniu o objtoci V= 4,16 dm3 znajduje si powietrze pod cinieniem p = 100 kPa. Jakie cinienie powietrza ustali si w naczyniu, jeeli dostarczymy mu ciepa Q = 1050 J? Ciepo molowe powietrza przy staej obj to ci Cv = 21

J Potraktuj mol K

powietrze jako gaz doskonay. 676. Pewn ilo gazu doskonaego podgrzano od temperatury T 1 = 300 K do temperatury T2=450 K stwierdzajc, e obj to gazu zmienia si proporcjonalnie do zmiany temperatury. Pocztkowa objto gazu wynosia V1 =10 dm3. Cinienie gazu po przemianie wynosio p0 = 200 kPa. Jak prac wykona gaz w tym procesie? 677*. Mol idealnego gazu zosta poddany najpierw przemianie izobarycznej wzdu prostej 1-2, a nastpnie przemianie izochorycznej wzdu prostej 2-3 (rys. 214), przy czym gaz wykona prac W. Stosunek cinienia p2 : p3 = n, a ponadto wiadomo, e temperatura T3 w punkcie kocowym przemiany rwna jest temperaturze T1 w punkcie pocztkowym przemiany. Wyznacz t temperatur.

678*. Mol gazu doskonaego zosta poddany najpierw przemianie izochorycznej wzdu prostej 1-2, a nastpnie przemianie izobarycznej wzdu prostej 2-3 (rys. 215). Gaz wykona prac W, a ponadto wiadomo, e temperatura gazu w punkcie 3 rwna jest temperaturze w punkcie 1 przemiany i wynosi T. Wyznacz stosunek cinie p1 : p2.

579. W cylindrze pod tokiem znajduje si pewna ilo powietrza, ktr ogrzewano przy staym cinieniu dostarczajc ilo ciepa Q = 1000 J. Jak prac wykona gaz? Ciepo waciwe powietrza przy staym cinieniu Cp = 1000

J J . Masa molowa powietrza =29 . Potraktuj powietrze kg K kg K

jako gaz doskonay. 680. Oblicz ciepo dostarczone gazowi doskonaemu w przemianie izotermicznej, podczas ktrej gaz wykona prac W= 52 kJ.

27. Pierwsza i druga zasada termodynamiki

681. O ile stopni zmienia si temperatura gazu, ktry w przemianie gazowej pokazanej na rysunku 216 pobra ciepo Q = 40 kJ?

682. Oblicz ciepa waciwe Cp i Cv gazu doskonaego, ktrego wykadnik adiabaty wynosi K = 1,66, a masa molowa = 28

g . mol

683. Gaz doskonay zosta poddany przemianom AB i BC pokazanym na rysunku 217. Oblicz w caej przemianie: a) zmian energii wewntrznej gazu, b) prac wykonan przez gaz, c) ciepo otrzymane przez gaz, jeeli zmiana objtoci wynosia V = 0,2 m3.

684. Na rysunku 218 pokazano wykres pewnej przemiany gazowej we wsprzdnych V,T. Na odcinku AB gaz otrzyma ciepo Q = 100 kJ, a na odcinku BC nad gazem wykonano prac W= 60 kJ. Oblicz zmian energii wewntrznej w caej przemianie i ciepo otrzymane przez gaz w caej przemianie.

685. Oblicz prac , ciepo i zmian energii wewn trznej z = 1 mola gazu doskonaego w przemianie ABCD pokazanej na rysunku 219.

686. Oblicz ciepo otrzymane przez gaz w przemianie pokazanej na rysunku 220.

687. Gaz doskonay o wykadniku adiabaty K = 1,4 poddano izobarycznemu rozpraniu, przy cinieniu p = 200 kPa takim, e jego objto wzrosa o V= 0,5 m3. Oblicz ciepo pobrane przez gaz, prac wykonan przez gaz i zmian jego energii wewntrznej. 688. Mol gazu doskonaego powoli podgrzewano tak, e przeszed ze stanu po,Vo do stanu 2p0, 2V0. W jaki sposb zmienia si temperatura gazu w zalenoci od objtoci, jeeli zaleno cinienia od obj toci wyraona jest na wykresie we wsprzdnych p, V lini prost? Wyznacz prac, jak wykona gaz. 689. W cylindrze o polu przekroju poprzecznego S znajduje si m = 5,6 g azotu zamknitego niewakim tokiem, na ktrym postawiono dodatkowo odwanik o masie M. Jak prac wykona gaz, je eli go ogrzejemy od temperatury t 1 = 27C do temperatury t2 = 527C? Masa molowa azotu = 0,028

g Potraktuj azot jako gaz doskonay. mol

690*. Mol gazu doskonaego znajduje si w cylindrze pod tokiem w temperaturze T1 = 300 K. Przy staym cinieniu gaz zosta podgrzany do temperatury T2 = 600 K, a nastpnie przy staej objtoci podgrzany do temperatury T3 = 800 K. Potem ochodzono gaz przy staym cinieniu tak, e jego objto powrcia do objtoci pocztkowej i przy tej objtoci ochodzono go ponownie tak, e znalaz si w warunkach pocztkowych. W ten sposb zosta wykonany cykl zamknity. Jak prac wykona gaz w cigu tego cyklu? 691. W cylindrze o polu przekroju poprzecznego S znajduje si azot o masie m, temperaturze T i cinieniu p, zamknity tokiem o masie M. Oblicz si tarcia toka o cianki cylindra, jeeli do podniesienia toka azot musia pobra ilo ciepa Q. Cinienie atmosferyczne wynosi p0, a ciepo

waciwe azotu w staej objtoci wynosi Cv. 692*. Jeden mol powietrza pod cinieniem p1 = 1 MPa o temperaturze pocztkowej T1 = 390 K zosta izochorycznie ozibiony tak, e jego energia wewntrzna zmienia si o U = -7,17KJ, a nastpnie rozprajc si izobarycznie wykona prac W= 745 J

(rys. 221). Oblicz p2,, V1, V3. Ciepo molowe gazu w staej objtoci wynosi Cv = 21,63

J ; praca mol K

w procesie izobarycznym wyra si wzorem W= p[V(k) - V(p)] gdzie V(k) oznacza objto kocow gazu, a V(p) objto pocztkow gazu. 693*. Mol gazu doskonaego podlega przemianie ze stanu 1 do stanu 3, najpierw izochorycznie wzdu prostej 1-2, a nastpnie izobarycznie wzdu prostej 2-3 (rys. 222). Podczas przemiany izochorycznej gaz pobiera ilo ciepa Q = 6,16 kJ, ktr oddaje przy przemianie izochorycznej. Jak temperatur bdzie mia gaz w stanie kocowym, jeeli w stanie pocztkowym mia temperatur t1 = 27C? Ciepo molowe gazu, przy staej obj toci, wynosi Cy = 21

J mol K

694. Silnik cieplny pobiera ze rda w jednym cyklu ciepo Q = 20 kJ i wykonuje prac uyteczn W= 6 kJ. Ile wynosi termodynamiczna sprawno tego silnika? 695. Silnik cieplny o sprawnoci termodynamicznej = 0,25 oddaje do chodnicy w jednym cyklu ciepo Q2 = 750 J. Ile ciepa pobiera ten silnik ze rda w czasie jednego cyklu? Jak prac wykonuje silnik w jednym cyklu? 696. Silnik cieplny oddaje do chodnicy k = 3 razy wicej ciepa, ni wykonuje uytecznej pracy, w kadym cyklu. Oblicz termodynamiczn sprawno tego silnika. 697. Zaleno pracy wykonanej przez pewien silnik cieplny od ciepa oddanego do chodnicy (Q) przedstawiono na rysunku 223. Ile wynosi sprawno tego silnika?

698. Oblicz temperatur rda idealnego silnika cieplnego (Carnota), o sprawnoci termodynamicznej = 0,6, jeeli temperatura chodnicy wynosi T2 = 600 K. 699. Oblicz sprawno idealnego silnika cieplnego, ktrego rdo ciepa ma temperatur t 1 =1500C, a temperatura chodnicy t2 = 400C. 700.Ile pracy wykonuje idealny silnik termodynamiczny pobierajcy ze rda ciepo Q1= 60 kJ, jeeli temperatura rda jest n = 3 razy wiksza od temperatury chodnicy? 701.Idealny silnik cieplny o temperaturze chodnicy T2 = 400 K pobiera ze rda k = 5 razy wicej ciepa ni wykonana praca. Oblicz temperatur rda ciepa.