Professional Documents
Culture Documents
Odczytaj Krla Edypa Sofoklesa jako tragedi ludzkiego losu, zwracajc szczegln uwag na sposb przedstawienia Edypa jako bohatera tragicznego.
b) Sformuuj prawo moralne, ktremu podlega los potomkw Kadmosa, a ktre dotyczyo
odpowiedzialnoci dzieci za grzechy rodzicw. Odnie je do przyjtego w naszej kulturze
poczucia sprawiedliwoci.
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
c) Czy w wietle tych mitw czowiek moe decydowa o swoim losie? Odpowiadajc, przytocz konkretne przykady.
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
16
S t a r o y t n o . G r e c j a i R z y m
2. Wymie i krtko przedstaw bstwa, ktre w mitologii greckiej rzdziy ludzkim losem
( podrcznik, s. 34). Sformuuj wnioski uoglniajce: jak staroytni Grecy pojmowali kondycj ludzk?
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
nw. Zwr uwag, jak chr mwi o bogach, czego od nich oczekuje, z jakimi problemami zwraca si do nich,
w jakich sytuacjach si do nich odwouje, jakie przypisuje im moliwoci.
Przestrze
Kto?
Jakie maj
moliwoci?
...............................................................................................................................................
sfera sacrum
.............................
decyduje ostatecznie
i nieodwoalnie
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
...........................................
.............................................................................................................................................
ludzie
.............................................................................................................................................
.....................................................................
.............................................................................................................................................
.....................................................................
.............................................................................................................................................
.....................................................................
.............................................................................................................................................
.....................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
17
Wniosek: .............................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................
3. Jak przedstawiony jest Edyp w Prologu? Scharakteryzuj go, biorc pod uwag wypowiedzi jego samego i kapana. ( karta pracy nr 2)
4. Czy dalsze czci tragedii (np. rozmowa z Kreonem czy Jokast) potwierdzaj opini na
temat bohatera sformuowan na podstawie Prologu? Uzasadnij.
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Ironia tragiczna wynika ze sprzecznoci midzy rzeczywist sytuacj postaci a jej wiedz na wasny temat;
przejawia si w dziaaniach bohatera,
ktrego czyny wbrew jego woli i wiedzy
prowadz nieuchronnie do klski.
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
b) Wymie wszystkie sprawy, w ktrych Edyp bdzi, zarwno te, ktre zostay przedstawione w tragedii, jak i te, ktre miay miejsce wczeniej (znasz je z mitu).
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
c) Przez usta Tejresjasza mwi bogowie. O czym wiadczy fakt, e Edyp tak zdecydowanie
odrzuca sowa wieszczka? Jakie cechy charakteru i osobowoci w ten sposb ujawnia?
18
S t a r o y t n o . G r e c j a i R z y m
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
kltwa rodowa cica nad gwnym bohaterem czy te jego wasne czyny, wynikajce z wewntrznej motywacji.
Czy Edyp mg unikn swojego losu?
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
11. Wedug Arystotelesa widz, eby przey katharsis (wewntrzne oczyszczenie), musia
odczuwa lito i trwog, ledzc losy bohaterw. Co sprawia, e posta Edypa wzbudza takie uczucia? Aby odpowiedzie na to pytanie, we pod uwag sowa Arystotelesa: lito
wzbudza w nas nieszczcie czowieka niewinnego, trwog natomiast nieszczcie czowieka, ktry jest do nas podobny. Moesz dodatkowo przeczyta duszy fragment Poetyki
Arystotelesa ( wiczenia, s. 2021), mwicy o tym, jakich ludzi autorzy tragedii powinni
wybiera na bohaterw swych utworw.
Sofokles Krl Edyp
19
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
13. Napisz prac na temat sformuowany na wstpie (ok. 250 sw). Uwzgldnij nastpujce zagadnienia: Kim jest czowiek i kim s bogowie (los)? Jaki jest stosunek si wyszych do
czowieka? Czy czowiek ma szans wygra z losem? Czy moe by szczliwy? Po co bogowie daj czowiekowi chwilowe zwycistwa? Po co go wywyszaj? Czy naley dy do poznania swego losu? Czy wolno ufa swemu rozumowi i swym siom? Do czego prowadz
wszelkie wysiki czowieka?
C Z Y TA N I E Z E Z R O Z U M I E N I E M
Uzupeniajc nasze dotychczasowe rozwaania, wypada z kolei powiedzie, o co powinni si troszczy
poeci przy ukadaniu fabuy dramatycznej, a czego unika, i dziki czemu tragedia osignie swj cel.
Skoro wic struktura najpikniejszej tragedii nie moe by prosta lecz zawikana i skoro musi by ona
naladowczym przedstawieniem zdarze budzcych lito i trwog co jest przecie szczegln waciwoci tego rodzaju sztuki naladowczej jasny std wniosek, e nie naley pokazywa ani ludzi nieposzlakowanych popadajcych ze szczcia w nieszczcie, gdy to nie wzbudza litoci i trwogi, a tylko
oburzenie, ani te zmiany losu ludzi niegodziwych z nieszczcia w szczcie, bo nic nie jest bardziej
obce duchowi tragedii ni taka wanie struktura; nie spenia ona warunkw tragicznoci, skoro nie sprawia ani przyjemnoci, ani nie wzbudza litoci i trwogi. Podobnie te czowiek zbyt niegodziwy nie powinien popada ze szczcia w nieszczcie. Takie przedstawienie moe wprawdzie dostarczy przyjemnoci, nie wzbudza jednak litoci ni trwogi, gdy lito wzbudza w nas nieszczcie czowieka niewinnego,
20
S t a r o y t n o . G r e c j a i R z y m
trwog natomiast nieszczcie czowieka, ktry jest do nas podobny. Los czowieka niegodziwego nie
moe wic budzi ani litoci, ani trwogi. Pozostaje wic wybr kogo poredniego midzy nimi. Takim
bohaterem jest wic czowiek, ktry nie wyrnia si wic osobliwie ani dzielnoci i sprawiedliwoci,
ani te nie popada w nieszczcie przez sw podo i nikczemno, lecz ze wzgldu na jakie zbdzenie.
Naley on przy tym do ludzi cieszcych si wielkim szacunkiem i powodzeniem [...].
(Arystoteles, Poetyka, przeoy i opracowa H. Podbielski, Wrocaw 1983)
1. Wymie dwie funkcje, jakie w stosunku do dalszego cigu wypowiedzi peni pierwsze zdanie podanego fragmentu.
a) .............................................................................................................................................................................................................................................................................................
b).............................................................................................................................................................................................................................................................................................
(Np.: zapowiada, jaka bdzie tre nastpnego fragmentu wywodu; objania stosunek nastpnego fragmentu wywodu do fragmentu poprzedzajcego; suy zachowaniu spjnoci; wskazuje, e fragment nastpujcy zawiera
przykad ilustrujcy tez zawart we fragmencie wczeniejszym).
6. Wymie cztery istotne warunki, ktre musi spenia czowiek, by jego nieszczcie budzio lito i trwog:
a) .............................................................................................................................................................................................................................................................................................
b).............................................................................................................................................................................................................................................................................................
c) .............................................................................................................................................................................................................................................................................................
d) ............................................................................................................................................................................................................................................................................................
Arystoteles Poetyka
21
7. Dlaczego trwog budzi nieszczcie czowieka, ktry jest do nas podobny? Uzasadnij
jednym zdaniem.
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................
22
( podrcznik, s. 37)
Jak wspczesny poeta rozumie tragizm ludzkiego losu? Interpretacja wiersza Ernesta Brylla Rekonstrukcja chru Sofoklesowego. ( karta pracy nr 4)
S t a r o y t n o . G r e c j a i R z y m
KA R TA P R AC Y N R 1
Imi i nazwisko: ............................................................................................................................................................
Czas pracy: 20 minut
Klasa:
................................
, 1. Na podstawie Mitologii Jana Parandowskiego wypisz w porzdku chronologicznym kluczowe wydarzenia skadajce si na dzieje Edypa, a nastpnie oddziel pionow
lini te wydarzenia, z ktrych zbudowana jest akcja tragedii.
............................................................................................................................................
11.
............................................................................................................................................
10.
............................................................................................................................................
8.
............................................................................................................................................
5.
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
4.
7.
............................................................................................................................................
3.
............................................................................................................................................
2.
1. Lajos u wyroczni.
Wydarzenia mityczne
Wnioski (3 zdania):
.................................................................................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................
punkt kulminacyjny
...................................................................................
pi
ia
...................................................................................
st
na
...................................................................................
perypetia
( ramka na
dole strony)
...................................................................................
...................................................................................
wy
da
rz
en
ia
wz
ro
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
katastrofa
...................................................................................
...................................................................................
..........................................................................
ekspozycja
..........................................................................
epilog
Perypetia to nagy zwrot akcji, zdarzenie niespodziewanie odmieniajce bieg wydarze, powodujce przeom. W tragedii greckiej jest to moment tu przed ostateczn katastrof kiedy wydaje si, e wszystko dobrze si skoczy, by za chwil tym wiksze wraenie
zrobio na widzach dramatyczne rozwizanie akcji.
KA R TA P R AC Y N R 4
Imi i nazwisko: ............................................................................................................................................................
Czas pracy: 40 minut
Klasa:
................................
, Jak wspczesny poeta rozumie tragizm ludzkiego losu? Interpretacja wiersza Ernesta Brylla Rekonstrukcja chru Sofoklesowego.
Relacja
Bg czowiek
Obraz
czowieka
Obraz wiata
boskiego
Nawizania
antyczne
Tytu
wiersza
Kryterium
Polecenie
Cytat
Odpowied
...............................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
Tytuowy bohater tragedii Sofoklesa Edyp w Kolonie (Edyp w Kolonos), olepiony i wygnany z Teb, przybywa do Kolony w pobliu Aten. Mieszkacy przyjmuj go ze wspczuciem i gocinnoci, gdy wedug
przepowiedni miejsce, w ktrym zostanie pochowany,
bdzie ochrania przed zym losem. Przed mierci Edyp
otrzymuje dar widzenia boskich zamiarw wobec niego. Umiera w witym gaju Eumenid.
Sposb wypowiedzi
Wnioski interpretacyjne odczytanie
sensu wiersza
Wska w I czci
wiersza fragment o ironicznej wymowie.
Wyjanij znaczenie patosu
i przerzutni dla
tworzenia tonu
ironii.
Okrel znaczenie
metafory i porwnania oraz
przerzutni
w puencie wiersza (dwa ostatnie wersy).
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
.....................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
...............................................................................................