You are on page 1of 35

OGLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA

LITERATURA PRZE-PISANA
D, 14-16 KWIETNIA 2014 ROKU Ksika abstraktw

mgr Riccardo Antoniani (Universit Paris 4 Sorbonne/Universit degli studi di Padova) MIL ET UNE (R)CRITURE. Postponing Death by Self -Rewriting in Potocki and Pasolini The practice of rewriting and its protean implications will be analyzed in terms of both political statement and strategy for literary renovating by covering Jan Potockis masterpiece The Manuscript found in Saragossa [2008] and Pasolinis unfinished novel Petrolio [1997] in the light of One Thousand and One Night. While the notion of authorship will be investigated by recurring to Agambens conception of parodia and "minor biopolitic" and Michel Foucaults reinterpretation of the hypomnema, it will be proved how for both the authors in question the main aim of the rewriting was also a way to procrastinate a deadline and, by doing so, postponing their own death, page after page and day after day by intertwining and reformulating stories, as the legendary figure of Scheherazade used to do along the Arabian nights.

mgr Magdalena Cabaj (cole Normale Suprieure de Lettres/Sciences/Uniwersytet Warszawski)

Paris:

Lcole

Doctorale

Transdisciplinaire

criture hermaphrodite o rozczarowujcej lekturze pewnego pamitnika Hermafrodytyzm, jako owieceniowy przykad monstrualnoci znajdujcej si na przeciciu tego co niemoliwe i zakazane (por. Foucault Les anormaux)oczekiwa na bohaterw, ktrzy zdejm z niego ze zaklcie. Herculine Barbin, dziewitnastowieczna osoba interseksualna yjca we Francji, pozostawia po swojej samobjczej mierci pamitnik. Na pocztku XXI wieku, J. Eugenides, z jednej strony gboko dotknity histori Herkuliny, z drugiej rozczarowany sentymentaln narracj rozcigajc si w jej wspomnieniach, postanawia napisa od nowa pamitnik tym razem fikcyjnej hermafrodyty. Przedmiotem mojej analizy bdzie relacja midzy tymi dwoma tekstami z szczeglnym uwzgldnieniem statusu ontologicznego jednego wzgldem drugiego (co przedstawi na przykadzie metafikcjonalnoci oraz umotywowanych narracj stylistycznych wykadnikach tekstu) i, co najwaniejsze, cel tego przedsiwzicia. Pierwszy tekst to interesujcy dokument z epoki. Przetrwa przechowany przez doktora Tardieu wraz z eksperckimi raportami diagnoz lekarzy, ktrzy mieli zadecydowa jaka pe przynaley Herkulinie. Pisma te zostay odnalezione, opatrzone przedmow i wydane przez Foucault. Natomiast Middlesex stanowi prb napisania historii hermafrodytyzmu, ktrej gwnym bohaterem nie jest ju podmiot saby o horyzontach mylenia wyznaczonych przez normy spoeczne i zdominowany przez konwencj literatury sentymentalnej. Narrator Middelsex snuje opowie o wdrwce pewnego recesywnego genu, ktry w cigu trzech pokole opuszcza Grecj i podna Olimpu, eby uda si do Ameryki, gdzie z kazirodczego zwizku rodzi si Cal(iope) Hermafrodyta. Cal zna nie tylko pamitnik Herkuliny, lecz take genetyk i psychoanaliz. Na skutek produktywnego rozczarowania tym pierwszym, powstaje tkanka wchaniajca pozostae narracje, ktre mogyby by narzdziami sucymi do jej krytyki. Powie nie potrzebuje zewntrznych: przedmowy, ani raportw medycznych. Narrator uwewntrznia wszelkie te gosy przez zaporedniczenie, a sam jawi si jako hermafrodyta nie tylko tematyczn, lecz co dla poetyki tekstu szczeglnie interesujce semiotyczna. W relacji powieci Eugenidesa do pamitnika Herkuliny uaktualnia si twierdzenie Arystotelesa, goszce e literatura jest bardziej filozoficzna ni historia, poniewa traktuje o tym co konieczne, a nie przypadkowe. Ten wniosek wie si z przypisaniem kategorii prawdopodobiestwa w sztuce szczeglnej wartoci. To wane, poniewa wiarygodno bdzie konieczna do oddania interseksom gosu. Dla Diderota hermafrodyta bya figur niemoliwoci, logiczn sprzecznoci, akceptowaln jedynie w mitologii, a pisarstwo hermafrodytyczne stara si t ide podway.. Middlesex, nadpisujc nad oryginalnym, acz nieprzekonujcym pamitnikiem, histori pen mitologicznych odniesie, prdzej (podobnie jak u Borgesa) sprbuje przekona, e to historia powtarza literatur, ni e literatura pozbawiona jest wartoci logicznej. Te dwa teksty wzajemnie si uprawdziwiaj. Powstaa w ten sposb wiarygodna fikcjonalno proponuje przyjrzenie si jak z tosamoci narracyjnej wyania si konkretna polityka tosamoci. Oto gwny cel tego przepisania.

dr hab. Agnieszka Czyak, prof. UAM (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Przepisywanie siebie, przepisywanie obcoci przypadek Zyty Oryszyn W referacie chciaabym zaj si szczegow analiz utworw Oryszyn w kontekcie ich uwikania w sie uzalenie wewntrznych w ramach twrczoci wasnej pisarki oraz zewntrznych w ramach kulturowych kodw i tradycji. Akty autobiograficzne, autotematyczne oraz w konsekwencji autoterapeutyczne, zdaj si organizowa wiadomo artystyczn autorki, a ich ostateczny efekt, "Ocalenie Atlantydy", okaza si interesujcym zwieczeniem wysikw i potwierdzeniem obrania waciwego kierunku w pisarskiej ewolucji.

dr Aleksandra Dziak (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawa II) Fanfikowe ycie szkolnych tekstw kultury Szczegln postaci twrczego pasoytowania na cudzych tekstach jest z pewnoci zjawisko fan fiction, ktre polega przede wszystkim na tworzeniu przez fanw danego tekstu kultury (tekst literacki, serial, film, itp.) opowiada majcych na celu wykorzystanie elementw pierwowzoru. Otrzymuj one swego rodzaju nowe ycie w postaci m.in. alternatywnych lub dalszych losw bohaterw. Naley jednak podkreli, e w wikszoci przedmiotem zainteresowania spoecznoci fanowskich s te teksty kultury, ktre aktualnie s najczciej czytane, suchane czy te ogldane na wiecie. Przewanie nie maj one jednak nic wsplnego z tym, co czyta lub oglda si w polskiej szkole. Celem niniejszego referatu bdzie przyjrzenie si portalom powiconym szeroko rozumianej fan fiction i podjcie prby sprawdzenia, czy znajduj si take takie fanfiki, ktre powstaj w oparciu o szkolne teksty kultury. Niezbdna bdzie zatem szczegowa analiza tzw. spisu lektur szkolnych (zarwno w obecnym stanie, od 2008 r.) jak i tych wczeniejszych. Listy te znajduj si w podstawie programowej z zakresu jzyka polskiego. Zagadnienie jest szczeglnie wane w obliczu ogromnych niedoborw w zakresie polskiego czytelnictwa (nie tylko w szkole). Biblioteka Narodowa co dwa lata przedstawia wyniki badania stanu czytelnictwa w Polsce. W ostatnim takim raporcie z 2012 r. stwierdzono, e:
W 2012 roku osb, ktre mona uzna za rzeczywistych czytelnikw, byo 11%. Warto przypomnie, e w cigu dekady 1994-2004 odsetek takich osb wynosi 22 -24% i to wanie spadek do obecnego poziomu, jaki dokona si pomidzy 2004 a 2008 rokiem, naley uzna za najwaniejsz zmian w postawach Polakw wobec czytania ksiek1.

Zatem tego rodzaju praktyki, w ktrych istotn rol odgrywaj szkolne teksty kultury mogyby wpyn pozytywnie na zmian opisanej powyej sytuacji, a take na wskazanie uczniom, e proponowane w podstawie programowej teksy kultury nie reprezentuj wycznie zestawu nieinteresujcych tekstw. Mog one by wanym elementem w kulturze uczestnictwa. Ze wstpnego rozpoznania wynika, e wrd fanfikw mona odnale przykady, ktre wykorzystuj szkolne teksty kultury, takie jak np. Potop Henryka Sienkiewicza, Mistrza i Magorzat Michaia Buhakowa, Hamleta i Makbeta Williama Szekspira, Dzieje Tristana i Izoldy czy nawet Noce i dnie Marii Dbrowskiej.

Spoeczny zasig ksiki w Polsce w 2012 r., [online:] http://www.bn.org.pl/aktualnosci/501czytelnictwopolakow-w-2012-r.-%E2%80%93-wyniki-badan.html, s. 1, [dostp: 2014-01-07].

mgr Katarzyna Florencka (Uniwersytet Wrocawski) Praktyka przetwarzania klasycznych utworw literackich na przykadzie tekstw inspirowanych pisarstwem Jane Austen ycie i twrczo angielskiej pisarki Jane Austen pozostaj niezmiennie od lat rdem inspiracji dla kolejnych pokole czytelnikw i twrcw. Te dwie role czstokro si przenikaj powieci Austen s bowiem jednymi z najchtniej i najczciej przerabian ych brytyjskich utworw literackich. Twrcy tych przerbek przyjmuj najrniejsze strategie: pisuj kontynuacje bd prequele samych powieci, przenosz ich akcj we wspczesne realia bd te wprowadzaj do fabuy elementy absurdalne lub fantastyczne. Inspiracje twrczoci Austen sigaj rwnie innych mediw, co przejawia si zarwno ogromn liczb oficjalnych filmowych i telewizyjnych adaptacji ksiek, jak i przerbek traktujcych materia rdowy znacznie swobodniej. Wspomnie mona rwnie o powieciach i filmach fabularyzujcych ycie samej autorki, utosamianej w popularnej wiadomoci ze swoimi dzieami. W moim wystpieniu zamierzam wykorzysta rnorodno tekstw inspirowanych osob i twrczoci Austen do prby refleksji nad natur wspczesnych praktyk intertekstualnych. Opierajc si na analizie wybranych utworw, przedstawi kilka rnych strategii przerabiania twrczoci Austen i konteksty ich wystpowania. Sprbuj rwnie odpowiedzie na pytanie, jak rol peni w nich teksty rdowe: dlaczego to wanie one wybierane s jako podstawa do nowych utworw, jakie s motywacje prowadzce do ich wielokrotnego przetwarzania oraz jaki stosunek do nich przejawiaj autorzy przerbek. Wreszcie umieszcz te praktyki w szerszym kontekcie kulturowym, prbujc okreli ich status pord innych wspczesnych tekstw kultury. W tym przypadku szczeglnie interesujcym dla mnie kontekstem bdzie charakterystyczne dla funkcjonowania znajdujcych si w domenie publicznej tekstw zjawisko postpujcego zacierania si granic pomidzy utworami pierwotnymi a utworami wobec nich wtrnymi.

mgr Fornalska Irmina (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach) Szekspir w wiecie Dysku, czyli parodystyczny re-mix w Trzech wiedmach Terryego Pratchetta. Mona powiedzie, e Terry Pratchett czsto przepisuje cudze teksty. Stworzony przez pisarza wiat Dysku stanowi zlepek rnych dzie: mitw, legend, utworw znanych autorw rnych epok, powszechnie stosowanych konwencji i motyww. Proces przepisywania z innych twrcw mona odnale na rnych poziomach jego powieci: przestrzeni (np. wizja wiata Dysku), bohaterach (np. Cohen Barbarzyca) oraz w konstrukcji czy fabule samych opowieci. Wrd licznych zapoycze i przerbek szczeglnie interesujco prezentuje si spojrzenie Pratchetta na klasyk literatury angielskiej, czyli nawizanie do utworw Szekspira. W Trzech wiedmach pisarz odwouje si do wielu dzie: Makbeta, Hamleta, Jak wam si podoba, Krla Henryka IV, Krla Leara, Snu nocy letniej, Sonetu 18. Szczeglnie wyrane rysuj si relacje z dwoma pierwszymi dramatami, poniewa Pratchett czc wtki ich obu, tworzy now opowie. Ale oczywicie literackie nawizania nie s jedynym intertekstem pojawiajcym si w powieci. Wspczesny pisarz odwouje si rwnie do funkcjonowania teatru elbietaskiego i do postaci samego Szekspira. Jest to spojrzenie inteligentnego parodysty, lubujcego si w wyszukanych analogiach. Cele referatu stanowi wskazanie i zinterpretowanie najwaniejszych nawiza tekstu przepisanego do pierwowzorw. Dodatkowo prba okrelenia relacji Trzech wiedm Pratchetta i utworw Szekspira nalecych przecie do dwch, tradycyjnie oddzielanych, obiegw literatury.

dr Agnieszka Gajewska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Parodie, pastisze i recykling w prozie Stanisawa Lema Temat referatu dotyczy gier fabularnych, ktre Stanisaw Lem podejmuje wykorzystujc w swojej twrczoci obszerne cytaty ze swojej wasnej twrczoci. Poczwszy od socrealistycznego zbioru opowiada Sezam, w ktrym odnale mona pomysy pniejszych powieci i zbiorw (m.in. Golem XIV), poprzez pniejsze nawizania do wybranych postaci, na apokryfach koczc Lem siga do przedstawionych ju wczeniej fabu i wtkw, wplata je w nowe powieci i nieustannie mnoy pitra narracyjnych zaporednicze. Gra z czytajcymi polega na nieustannym zmienianiu finaw wplecionych, zapoyczonych z innych opowiada opowieci, co moe skutkowa niekonsekwencjami i brakiem logicznej spjnoci interpretacji. Ponadto Lem parodiuje pisarzy owieceniowych, a take przepisuje pacyfistyczne powieci i eseje Jonathana Swifta, Herberta G. Wellsa, Karla apka, Kurta Vonneguta. Te ostatnie inspiracje mocno wpyny na recepcj prozy Lema, ktry w kanonie literatury XX wieku zajmuje miejsce osobne, nie tylko dlatego, e jest pisarzem science fiction (zwaszcza, e w jego dorobku mona znale i ksik autobiograficzn, i powieci postrealistyczne, poruszajce istotne problemy etyczne, a take rozpraw z systemami totalitarnymi), ale wanie z powodu sigania po wzorce prozatorskie, ktre nie maj dugiej tradycji w historii literatury polskiej.

dr Monika Grska-Olesiska (Uniwersytet Opolski) Antropofagia literacka w erze Google - na podstawie projektw How It Is in Common Tongues (2012) Johna Cayleya i Daniela Howea oraz American Psycho (2011) Mimi Cambell i Jasona Huffa Chris T. Funkhouser, autor monografii, ktre w znaczcy sposb przyczyniy si do rozwoju studiw nad literatur elektroniczn (Prehistoric Digital Poetry. An Archeology of Forms, 1959-1995 oraz New Direction in Digital Poetry), omawiajc eksperymenty podejmowane obecnie na styku literatury i mediw cyfrowych, zwrci szczegln uwag na zjawisko apropriacji i przetwarzania z uyciem komputerw istniejcych dzie literackich, nalecych do kanonu literatury wiatowej. Rozwaania nad tym zjawiskiem umieci w szerszym kontekcie debaty o antropofagii kulturowej, zainicjowanej manifestem Oswalda de Andrade Manifesto Antropfago (1928)2, ktrego przesanie wyraone fraz I am only interested in that which is not my own, stao si w latach 50. i 60. wanym rdem inspiracji dla Augusta de Campos, animatora ruchu konkretystycznego, twrcy pierwszych poematw komputerowych oraz dla innych poetw Noigandres3. Celem mojego wystpienia bdzie refleksja nad wybranymi wspczesnymi strategiami antropofagii literackiej - tj. tymi, ktre zakadaj re-aranacj rdowego tekstu w oparciu o algorytmy wyszukiwarki Google. W charakterze studium przypadku przywoam i poddam analizie projekt Johna Cayleya i Daniela Howea How It Is in Common Tongues, pasoytujcy na tekcie opowiadania Becketta How It Is http://thereadersproject.org/index.php?p=installation/rts2012/ commontongues.html oraz projekt American Psycho (2011) Mimi Cambell i Jasona Huffa http://www.mimicabell.com/gmail.html, w ktrym wykorzystano materia tekstualny powieci Breta Eastona Ellisa.

2 3

Ch. T. Funkhouser, New Directions in Digital Poetry, Continuum 2012, s. 238-248. Ch. T. Funkhouser, Augusto de Campos, Digital Poetry, and the Anthropophagic Imperative , http://www.lehman.cuny.edu/faculty/guinazu/ciberletras/v17/funkhauser.htm (22.05.2012).

dr hab. Joanna Grdziel-Wjcik, prof. UAM (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Poetyckie renarracje Wisawy Szymborskiej Wiersze Wisawy Szymborskiej ukadaj si w pewne serie tematyczne, poczwszy od Woania do Yeti po ostatni tom Wystarczy, chtnie powracajc do tych samych problemw, dokonujc reinterpretacji czy rewindykacji wanych dla poetki egzystencjalnie tematw. Szczeglnie silne zaznacza si w nich przekonanie o czasowej strukturze ludzkiego dowiadczenia i samowiadomoci, ktra peni w tej poezji uprzywilejowan rol. Autorka Wersji wydarze w swych wierszach wci opowiada, konstruuje narracje, renarracje i metanarracje o wiecie oraz poznajcym go podmiocie, poddajc jednoczenie refleksji sensowtrcz i porzdkujc rol swych poetyckich fabularyzacji. Pisanie jest dla niej konstruowaniem maych, niepozornych historii oraz przepisywaniem i rewidowaniem tych wielkich, ich relatywizowaniem i personalizowaniem, z zaznaczeniem jednoczenie etycznego wymiaru opowiadania.

mgr Zofia Grzesiak (Uniwersytet Warszawski) Roberto Bolao: poradnik uytkownika literatury Roberto Bolao, najgoniejszy dzi pisarz latynoamerykaski, nadaje recyclingowi literackiemu status absolutnej, nieprzecenionej podstawy twrczoci artystycznej. Okrelenie stenia literatury w jego literaturze przekracza moliwoci prawdopodobnie wszystkich dostpnych narzdzi pomiaru. Twrcze pasoytowanie na cudzych tekstach przybiera w jego utworach nastpujce postaci: hipertekstualnego prze-pisywania i powtarzania (Gwiazda daleka, Amulet), promocji plagiatu (Literatura nazistowska w obu Amerykach), reinterpretacji i analizy (zwaszcza w powieciach Dzicy detektywi i 2666), gry apokryfami (Literatura nazistowska, 2666), nagromadzonych, rekontekstualizujcych odniesie intertekstualnych (na przykad: Gwiazda daleka liczy 156 stron, a przywouje si w niej a osiemdziesiciu trzech pisarzy). Ponadto, Bolao czsto zamieszcza w swych powieciach zmodyfikowane, autentyczne kroniki policyjne. Teksty s dla Bolao tematem i materiaem twrczym. Nie traci on jednak nigdy kontaktu z rzeczywistoci, ktr po prostu preferuje postrzega kategoriami literatury. wiat dosownie literacki Roberta Bolao przeciwstawi mona teorii lku przed wpywem Harolda Blooma. Potencja, warto i zdobycze wtrnoci, kulturowego opnienia, widoczne s na kadym poziomie twrczoci autora Dzikich detektyww, zarwno w pojedynczych sowach, jak i w caociowo pojmowanym zbiorze jego dzie. Analizujc wszelkie sposoby tekstowego recyclingu stosowane przez Bolao, przedstawimy alternatywn teori wpywu literackiego, ktra moe znale oglne zastosowanie. Za punkt wyjcia przyjmujemy za pozornie nieistotne przywoanie Brunona Schulza w Gwiedzie dalekiej.

mgr Artur Hellich (Uniwersytet Warszawski) ...myle o mitach dawnych i nowych w kategorii znakw zbiorowej czy indywidualnej pamici... Uwagi o pastiszu W krgu polskiej myli literaturoznawczej pastisz jest zjawiskiem wci niedowartociowanym. Dominujce w minionym wieku ujcia strukturalistyczne ustaliy jego pozycj gwnie jako wiczenia stylistycznego o charakterze ludycznym, precyzyjnie odrniajc go od parodii i innych pokrewnych mu figur. Postrzeganie pastiszu wycznie na gruncie stylistyki ugruntoway rwnie strukturalistycznie zorientowane Palimpsesty G. Genette'a, gdzie za wzorcowy przykad tej literatury drugiego stopnia uznano Pastisze M. Prousta. W obu przypadkach bya to prba okrelenia oglnych regu w odniesieniu do wskiego i selektywnie dobranego materiau badawczego. Trudno si dziwi, e tak rozumiany pastisz zosta przez F. Jamesona pejoratywnie nazwany pust parodi. Strukturalistyczny paradygmat prbowa przeama R. Nycz (Tekstowy wiat), postulujc postrzeganie pastiszu szerzej, jako afirmujc rekreacj skonwencjonalizowanych poetyk. W nurt nieesencjalistycznego mylenia o pastiszu wpisuje si rwnie niedawna propozycja filmoznawcy, R. Dyera (Pastiche). Badacz zauwaa, e skoro pastisz imituje (indywidualne lub zbiorowe) wyobraenia o przedmiocie jego imitacji (a nie sam przedmiot), to jego analiza jest wietnym punktem wyjcia do rozwaa o znakach zbiorowej i indywidualnej pamici. W niniejszej pracy sprawdzam, jak nieesencjalistyczne ujcie pastiszu funkcjonuje w odniesieniu do literatury polskiej (m.in. K. Brandys, T. Konwicki, P. Huelle). Osi mojego wywodu czyni pytanie, co sprawia, e pastisz bywa nie tylko wiernym hodem wobec epoki, pisarza czy konkretnego dziea, ale wysokoartystycznym dzieem, ktre przymiewa nierzadko wasny hipotekst.

dr Magorzata Jakubowska (Uniwersytet dzki) Alicja w krainie obrazw Alicja wpada! Alicja wpada do krliczej nory i tak rozpocza si jej przygoda w Krainie Czarw na kartach powieci Lewisa Carrolla (a waciwie Charlesa Lutwidgea Dodgsona). Wpada take w kulturowy obieg prze-pisywanych tekstw. Zarwno postaci, jak i rekwizyty kojarzone z tym dzieem takie jak talie kart, czy niezwyke butelki z napisem wypij mnie na stae zapisay si w zbiorowej wiadomoci. Ju na poziomie lingwistycznym utwr stawia wyzwania wszelkim przekadom na inny jzyk. Wprowadzone gry i zabawy jzykowe tzw. sowa -walizki prowokuj powstawanie wielu wersji w tumaczeniach. Na poziomie semantycznym jest podobnie: ksika wydaje si zawiera kilka opowieci, jak podkrela Maciej Somczyski, co najmniej dwie: jedn adresowan do dzieci, drug do dorosych. Wieloznaczno tego tekstu niewtpliwie ley u podstaw fascynacji tym utworem i przyczynia si do powstawania kolejnych adaptacji. Do utworu angielskiego pisarza nawizywali twrcy sztuk teatralnych, oper, operetek, musicali, baletw, a nawet pantomimy. Jednak szczegln uwag chciaam zwrci na ekranizacje przygd Alicji, ktre powstaway od 1903 roku (pierwsza, ktra w czci zagina, autorstwa Cecil M. Hepworth) i praktycznie co klika lat pojawiaa si w kulturze nowa, telewizyjna bd kinowa wersja tej opowieci. Dziea te ukadaj si w pene spektrum rnorodnych form i koncepcji adaptacji: od utworw w peni zgodnych z oryginaem, a do realizacji luno nawizujcych do ksiki. Mona znale strategie transpozycji, transformacji, komentarza, analogii, krzyowania, renarracji, refabularyzacji wszelkie teoretyczne pomysy w teorii adaptacji mona zegzemplifikowa za pomoc dzie nawizujcych do Alicji w Krainie Czarw. Pord realizacji znajdziemy wersje przeznaczone dla najmodszych (jak animowana adaptacja Walta Disneya z1951), w ktrych niepokojce treci zawarte w oryginale s skrztnie skrywane, jak i filmy skierowane do dorosych (przykadowo pornomusical Buda Townseda z 1976 roku czy surrealistyczny film Nco z Alenky czeskiego reysera Jana vankmajera). Co ciekawe, take autorzy komiksw i gier komputerowych chtnie sigali po t opowie. Jaki jest kulturowy i egzystencjalny sens rnic w tych realizacjach? Na wybranych przykadach sprbuj odpowiedzie na to pytanie.

dr hab. Agnieszka Karpowicz (Uniwersytet Warszawski) Ze suchu. Powiedziane nagrane zapisane Rodzajem literackiego recyklingu jest wedug mnie nie tylko przepisywanie tekstw lub innych utworw literackich, lecz take pisarskie twrcze pasoytowanie na mowie ywej, codziennej, potocznej. Prowadzi to do dwch obszarw problemowych: 1). kwestii remediacji, przenoszenia i przekadania oralnoci na pismo i zmian znaczeniowych zwizanych ze zmian medium wypowiedzi (m. in. Ongowska kategoria dekontekstualizacji); 2). sensu i znaczenia takich technik pisania ujmowanych jako praktyki literackie, ktrych (i w ktrych) literacko (artystyczno) jest jednoczenie wiadomie podwaana, kwestionowana i rozbijana. Kpina z artystycznoci literatury nie jest tu jednak ostatecznym sensem, co chciaabym udowodni skupiajc si na kilku konkretnych, polskich przykadach takiej literatury, zbienych czasowo, zwizanych z okresem, w ktrym publikowanie literatury pisanej przez ycie (Edward Redliski) utosamiano na przykad z prawd, szczeroci, autentycznoci. Chciaabym zestawi trzy wyraziste i rne znaczeniowo przypadki stosowania techniki prze-pisywania literatury z ycia i ywej mowy, aby ukaza wachlarz moliwoci i znacze, jakie niesie ta technika, jednoczenie wydobywajc jej egzystencjalne i kulturowe sensy. Skupi si na jej wykorzystaniu w twrczoci Mirona Biaoszewskiego, Janusza Anderman i Ryszarda Schuberta. Dodatkowym problemem bdzie wic zaporedniczenie tej techniki przez zapis magnetofonowy (na co zwraca ju uwag Jerzy Bartmiski), wykorzystywany tu w rnych funkcjach. Za znaczce uznaj nie tylko realne przepisywanie tej literatury z ywej mowy, lecz take samo sugerowanie przez autorw (wewntrztekstowe i zewntrztekstowe) tego, e ich utwory lub fragmenty dzie zostay zmontowane z realnych wypowiedzi zwykych ludzi. Ostatecznie sprbuj udzieli odpowiedzi na pytanie, dlaczego w podobnym okresie historii polskiej literatury i kultury takie techniki literackie stay si znaczce i dlaczego rdem, z ktrego tak chtnie korzystano w tej literaturze bya wanie mowa ywa, oralne wypowiedzi potoczne.

dr hab. Elbieta Konoczuk, prof. UwB (Uniwersytet w Biaymstoku) Geohistoriograficzna powie na styku dyskursw. O Koncertcie Wielkiej Niedwiedzicy Jerzego Limona Przedmiotem rozwaa jest powie historiograficzna, okrelana tu jako warsztatowa, gdy tematyzujca rda historyczne i ukazujca sposoby korzystania z tych rde (cytowanie, (re)interpretacja, pastisz, falsyfikowanie). Powie Limona interpretuj jako przykad wchodzenia literatury w interdyscyplinarny obszar wspoddziaywania takich dyskursw, jak historyczny, archeologiczny, geograficzny, geohistoryczny. W konsekwencji powie staje si scen metodologicznych dyskusji, ktrym poddane s problemy z z akresu teorii i poetyki powieci, jak te historiografii oraz geografii. Analizuj zatem narracj powieci Limona jako opart na wzorcach narracji historycznej, archeologicznej i geograficznej. Chciaabym take wykaza, jak zaproponowana przeze mnie formua powieci geohistoriograficznej wpisuje si w obecne we wspczesnej humanistyce tendencje, wprowadzone zarwno przez zwrot narratologiczny, jak i topograficzny.

dr hab. Zbigniew Kope, prof. UAM (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Prze-pisywanie Syberii (w dwudziestoleciu midzywojennym) W myli politycznej i spoecznej dwudziestolecia midzywojennego wane miejsce zajmowaa Syberia. Z perspektywy prowadzcej mocarstwow polityk Polski Syberia, jako kraina wymownie przypominajca o latach narodowej niewoli, stanowia spory kopot. W krgach Sybirakw pojawio si zapotrzebowanie na tak powie syberyjsk, ktra nie byaby rwnoczenie powieci martyrologiczn. Pojawiajce si w dwudziestoleciu syberyjskie utwory, to powieci w wikszoci napisane przez pisarzy, ktrzy albo nie potrafili uciec od najbardziej obiegowych stereotypw, albo swoj wiedz o Syberii czerpali wycznie z napisanych wczeniej utworw literackich. Analiza wiata utworw przedstawionych w pracy dowodzi, e syberyjsko jest w nich zaledwie przepisana. Stanowi ma bilet do bardzo konkretnego krgu czytelnikw.

prof. dr. hab. Anna Krajewska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Prze-pisywanie dramatu, czyli estetyka re- w ujciu performatywnym Referat powicony bdzie prbie opisania zjawiska estetyki re- w ujciu performatywnym. Pokazane zostan przemiany, ktrym podlega rozumienie estetyki w zwizku z procesami zachodzcymi w kulturze opartej na modelu dramatycznym. W proponowanym ujciu estetyka re staje si nie tyle powtrzeniem, budowaniem serii, aktem ekwiwalencji, ile powoywaniem nowej rzeczywistoci znoszcej opozycje binarne. Gra nie toczy si w ukadzie metajzykowym, poznawczym, paradygmatycznym, ale tkwi w pokadach palimpsestowych, kwestionujcych ide reprezentacji na korzy uj performatywnych. Estetyka re- uruchomiajc energie rozpadu, powoujc teksty po nic, budujc obraz tosamoci dramatycznej rozumianej jako aktorstwo powoduje trwae zmiany w kulturze i w teorii poznania. Prze-pisywanie dramatu pokazane zostanie zatem nie tyle w odniesieniu do genologii ile do ideologii (dramatyczno jako m ediacja agon i jako przerwanie parabaza). Bd staraa si pokaza, jak stare problemy adaptacji teatralnej, chwytu teatru w teatrze, metadramatu itp. mog zosta prze-pisane (zobaczone inaczej) w kontekcie zmiany definicji tekstu, estetyk antybinarnych i wprowadzenia rozwiza performatywnych.

dr Natalia Lemann (Uniwersytet dzki) Cichosza. Nie ma Mickiewicza i nie ma Miosza alternatywna historia literatury Referat powicony bdzie prezentacji i analizie alternatywnej historii literatury wyaniajcej si z lektury powieci z gatunku historii alternatywnych oraz eseistyki i prac naukowych podejmujcych tytuowy temat. Prze-pisywanie polega w tym przypadku na przepisaniu caego procesu historyczno-literackiego, wykreowania go na nowo w oparciu o alternatywne zaoenia tj. Adam Mickiewicz zostaje bankierem, Juliusz Sowacki politykiem, przez co obaj nie maj czasu pisa, za np. Krzysztof Kamil Baczyski nie p onosi mierci w Powstaniu Warszawskim i tworzy po roku 1945, korzystajc z poetyki socrealistycznej. Materia badawczy: M.Parowski, Burza. Ucieczka z Warszawy`44; T. Parnicki, Muza dalekich podry; Wolski, Jedna przegrana bitwa; Orbitowski , Widma historii Polski bez powstania warszawskiego; Z. Szczerek, Rzeczpospolita zwyciska. Historia alternatywna; N. Hawthorne, P`s. Correspondence; O. Scott Card, cykl o Alvinie Stwrcy; K. T. Lewandowski, Orze bielszy ni gobica, W. Szostak, Dumanowski K. Wyka, Wyznania uduszonego; ankieta Dekady Literackiej pt. Gdyby nie byo Jaty i in.. Analiza przeprowadzona zostanie w oparciu o metodologi wywiedzion z historii i teorii literatury, teori wiatw moliwych, historie alternatywne oraz badania kulturowe.

dr hab. Magorzata Leyko, prof. U (Uniwersytet dzki) Teatr jako sztuka przepisywania Tekst w teatrze jest bytem specyficznym. Jak uwaa Anne Ubersfeld, w obrbie przedstawienia istnieje podwjnie jako gos i jako wczeniejszy projekt przedstawienia. Tyle tylko, e nie jest we wpisana adna zakodowana interpretacja, std kada realizacja sceniczna tego samego tekstu, dokonujca przekadu wyjciowego projektu na inne rodki teatralne, musi si jawi jako pisanie innego tekstu, o inaczej rozoonych akcentach, sensach etc. W swoim wystpieniu nie zamierzam jednak zajmowa si ontologi tekstu w przedstawieniu teatralnym. Znacznie bardziej interesuj mnie te sytuacje, w ktrych tekst poddawany jest rnym modyfikacjom, przetworzeniom i przestosowaniom o podou estetyczno-wiatopogldowym. Dotyczy to zarwno zjawisk dawnych, takich jak na przykad wielokrotne przeksztacenia tekstu pasji odgrywanej od 1634 roku w Oberammergau, czy przerobione wersje dramatw Williama Shakespearea wprowadzane na sceny niemieckie w XVIII wieku, ale take stao si powszechn praktyk w teatrze XX wieku, za w ostatnich dekadach na fali postdramatyzmu przyjo posta kolau, montau, remiksu etc. Nie mam jednak ambicji ogarnicia caoci tego fascynujcego zjawisk a, chciaabym jedynie omwi kilka przygd tekstu w teatrze i wskaza konteksty stosowanych strategii.

mgr Joanna Maj (Uniwersytet Wrocawski) Zwrot Stephena Greenblatta jako refabularyzacja opowieci o pocztkach renesansu Zwrot Stephena Greenblatta zdaje si opowieci o kulturowej rewolucji renesansowej. Przedmiot narracji stanowi dzieje poematu O rzeczywistoci Lukrecjusza, ktrego akcydentalne odnalezienie miao zaway na tym, e wiat sta si nowoytny. Namys nad Zwrotem przekonuje jednak, by zapyta, czy narracja prowadzona przez Greenblatta rzeczywicie stanowi reinterpretacj pocztkw odrodzenia czy Zwrot jest prb reinterpretacji opowieci o narodzinach renesansu, czy tylko jej refabularyzacj. Celem mojego wystpienia jest analiza zabiegw (rwnie literackich), dziki ktrym tezy Greenblatta uzyskuj zudzenie wywrotowych. Greenblatt ksztatuje na przykad miejscami sw opowie o wdrownym skrybie Bracciolinim, owcy rkopisw, znalazcy poematu O rzeczywistoci na ksztat narracji powieciowej. Chc pokaza, w jaki sposb Zwrot wykorzystuje istniejce ju narracje dotyczce pocztkw renesansu (np. Burckhardta), za rodki formalne uyte przez Greenblatta pozwalaj osign efekt nowatorstwa. Refabularyzacja historii sprawia, e Zwrot opowie o pocztkach renesansu, staje si literack, ideologiczn opowieci o zmianach w kulturze w ogle, o tym, e to, co inne, zapomniane, bdce poza systemem staje si w wyniku zwrotu kulturowym centrum.

dr hab. Piotr Michaowski, prof. US (Uniwersytet Szczeciski) Po co si pisze pastisze? Przedmiotem refleksji bd motywacje twrczoci pastiszowej. W rozwaaniach teoretycznych wskazuje si zwykle na dwa aspekty: ludyczny i dydaktyczny. Pierwszy wie si z wyjaskrawieniem cech poetyki naladowanego wzorca, co zblia intertekst ku parodii Ponadto jest bezinteresownym faszerstwem, ktre niekiedy przeksztaca si w chuligastwo bibliograficzne. Drugi wynika albo z ambicji rywalizacji, albo z przewiadczenia, i stworzony eksperymentalnie model jest bardziej wyrazisty, syntetyczny i lepiej suy charakterystyce wskazanej poetyki immanentnej ni orygina. Te dwie intencje stanowi jednak tylko biegunowe rozrnienie, ktore nie wyczerpuje opisu zjawiska i nie wyjania licznych paradoksw. Znane s bowiem przypadki kontynuacji wzorca wynikajce z przewiadczenia o jego niewyzyskanej wci energii, przypadki apokryfizacji, a take okazjonalne pretekstualne posuenie si cudzym stylem w celu pubicystycznym lub satyrycznym. W referecie zostanie podjta kolejna prba systematyzacji tych zjawisk.

mgr Urszula Pawlicka (Uniwersytet Warmisko-Mazurski w Olsztynie) Zjawisko reedycji w literaturze cyfrowej Literatura prze-pisywana implikuje zagadnienia zwizane z edytowaniem i reedytowaniem dziea. W swojej prezentacji chciaabym przyjrze si zjawisku reedycji w literaturze cyfrowej, obejmujcej wznowienie utworw usunitych przez autora z serwera (ilustracj jest zapowiadany hipertekst Rh+ Joanny Roszak) oraz odtworzenie prac wymagajcych konwersji, niemoliwych do odczytania ze wzgldw techniczn ych (jak Uncle Roger Judy Malloy). Reedytowanie pociga za sob szereg ciekawych zagadnie, jak: charakteryzacja utworu cyfrowego; dokumentacja literatury cyfrowej oraz problem pamici. Serge Bouchardon, poruszajc temat dokumentowania i konserwacji literatury cyfrowej, wskaza na nastpujce przejcie: od pamici magazynowanej, zapisanej (stored memory) do pamici wytwarzanej, ponownie komponowanej (reinvented memory). Stwierdzenie Bouchardona podkrela znaczenie kodu - wewntrznej warstwy utworu, manipulowanej przez twrcw. Odwoujc si do wskazanych tytuw zasygnalizuj najwaniejsze problemy zwizane z reedytowaniem utworw cyfrowych.

dr Przemysaw Pietrzak (Uniwersytet Warszawski) Felieton, wiadomoci i kartki z podry, czyli powieciowe przepisywanie gazet w wieku XIX W swoim referacie chciabym si zaj fenomenem dziewitnastowiecznej powieci publikowanej w czasopismach. Podstawowa moje teza brzmi: gazetowa strona, czasopismo jest nie tylko zwykym miejscem publikacji kolejnych odcinkw powieci, ale stanowi przestrze gatunkowo-poznawcz ksztatujc oczekiwania czytelnika wobec utworu literackiego, a tym samym ksztatujc te utwr. Nie chodzi o zwyk analogi midzy ideowym profilem pisma a takim samym profilem utworu czy wiatopogldem pisarza, ale o swoiste wpisywanie si poetyki powieci w poetyk gazety (z jej gatunkami, ukadem strony, tendencjami wyjaniajcymi, oceniajcymi, pobudzajcymi ciekawo, itp.). W ten sposb dziewitnastowieczna powie stanowi wanie prze-pisywanie czasopisma, w ktrym si ukazuje (tematycznie, gatunkowo, funkcjonalnie). Relacje zawizujce si midzy gatunkami publicystycznymi a powieci mog ksztatowa si rozmaicie, od architekstowego kopiowania po pastisz i parodi. Biorc pod uwag, e gazeta stanowi w wieku XIX gwne medium ksztatujce opini i wiedz o wiecie, podejmujca z ni gr powie modeluje (i modyfikuje) zarwno wiadomo gatunkow czytelnika, jak i jego widzenie wiata. Zamierzam mwi o datujcych si jeszcze na wiek XVIII zwizkach gazety z powieci, ale skupi chciabym si na przypadku Bolesawa Prusa (i moe jeszcze Fiodora Dostojewskiego). Sprbuj te nakreli odpowiednik opisywanych w referacie relacji w literaturze wspczesnej.

dr Dorota Rzycka (University of Nottingham Ningbo China) Marguerite Duras rewriting herself: a study of the re-narration of LAmant (The Lover) in Lamant de la Chine du Nord (The North China Lover) In his LArt du roman (1986), Milan Kundera states that rewriting embodies the spirit of our times. From the 1970s, we witness the development of a specific genre of womens rewriting which consists on retelling the literary past from the perspective of a female character. The novels of Marguerite Duras fit into this trend, though there is a twist. In 1984, Marguerite Duras publishes LAmant, a novel set in colonial Indochina and presumably based on the writers own experience. A female narrative voice tells the story of a passionate love between a fifteen years old girl from an impoverished French family and an older and wealthy Chinese man. The novel gets an instant recognition from the critics (Prix Goncourt in 1984) and from the readers worldwide (translated into 43 languages). Few years later, Marguerite Duras decides to offer to the public a new version of the same narrative story and a novel called LAmant de la Chine du Nord gets published in 1991. In the light of womens rewriting, Durass case remains very particular because the novelist r ewrites the female character of her own creation. In this paper I will propose examining the reasons for which the French novelist came to a decision to rewrite her own narrative space that has already been received and recognised by the public. Is it because LAmant was incomplete? To answer this question, I will investigate the literary relationship that forms between LAmant de la Chine du Nord and its hypotext. Making the analytical comparison between LAmant and its remake will allow me to both establish the authors objectives and determine the set of narrative tools used during the rewriting process. The intertextual character of a relationship between both books is unquestionable and consists mostly on the amplification and expansion procedures (noticeable already in novels titles). An extreme intertextual proximity manifests regularly throughout the narration: Des annes aprs la guerre, aprs les mariages, les enfants, les divorces, les livres, il tait venu Paris avec sa femme. Il lui avait tlphon. Cest moi. Elle lavait reconnu ds la voix. (LAmant, p.137) Des annes aprs la guerre, la faim, les morts, les camps, les mariages, les sparations, les divorces, les livres, la politique, le communisme, il avait tlphon. Cest moi. Ds la voix, elle lavait reconnu4. As demonstrated in this sample, seeing the extent of closeness between both texts brings me to another question: are we dealing with an adaptation or, in Julie Sanderss terms, an appropriation which implies the notion of a hostile takeover? Finally, I will focus on determining how knowing the hypotext affects the way we read and understand the hypertext? Milan Kundera said that un jour toute la culture passe sera compltement oublie derrire son rewriting. I share his concern because I am not sure if the act of revisiting could be as much exciting as the first visit. However, I wont neglect other critics views about Marguerite Durass rewriting before forming my final judgement.

LAmant de la Chine de Nord, p.241.

mgr Agnieszka Sell (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Czyj to rewolwer? Historia fragmentu z pamitnika Edvarda Muncha Tematem referatu bd losy jednego akapitu z pamitnika Edvarda Muncha akapitu, w ktrym zosta opisany pewien barwny epizod z ycia norweskiego malarza oraz Dagny Juel Przybyszewskiej i ktry okaza si niezwykle inspirujcy nie tylko dla pisarzy i artystw epoki fin de sicle'u, ale take znacznie pniej dla wspczesnych nam literaturoi kulturoznawcw. w zrelacjonowany pokrtce przez Muncha epizod dotyczy histerycznego napadu Dagny, ktra zlekcewaona w swoich grobach popenienia samobjstwa oddaa ostatecznie w kierunku malarza strza z rewolweru. Historia ta w krtkim czasie staa si jednym z mitw bohemy skandynawskiej i modopolskiej, a w lad za mityzacj pojawiy si jej renarracje i refabularyzacje. Inspirowane ni, lub raczej dosownie j odtwarzajce sceny, odnajdujemy m.in. w Ojcu Augusta Strindberga (w wersji rebours), Requiem Aeternam Stanisawa Przybyszewskiego oraz w sztuce teatralnej W sieci Jana Augusta Kisielewskiego. Kadorazowo, cho niemale niezmieniona w warstwie fabularnej, opowie zyskuje znamiona stylu kolejnych pisarzy i staje si nonikiem odmiennych sensw. Nie inaczej dzieje si, gdy zdarzenie z ycia Edvarda Muncha przenika do dyskursu literaturo- i kulturoznawczego. Slavoj iek przywouje t anegdotyczn opowie w Metastases of Enjoyment i dwch innych ksikach, by posuya mu jako przykad w badaniach nad kulturowym znaczeniem histerii, za Pawe Dybel w studium Urwane cieki. Przybyszewski Freud Lacan powoujc si na ika wykorzystuje ten wci powielany i wpisywany w najrozmaitsze konteksty, pocztkowo zupenie niezwizany ze Stanisawem Przybyszewskim urywek pamitnika do analizy wczesnej twrczoci Smutnego Szatana. Proponowany referat byby prb przeledzenia kolejnych etapw trwajcego ponad sto lat prze-pisywania fragmentu pamitnika Edvarda Muncha, a ostatecznym celem byoby umieszczenie tego wyimku w jego prymarnym kontekcie, ktry w sposb istotny zmienia wydwik historii o kobiecie, mczynie i rewolwerze.

dr Elbieta Sidoruk (Uniwersytet w Biaymstoku) Niejednoznaczny status tekstu parodiowanego w dyskursie satyrycznym W referacie omwione zostan zoone zalenoci midzy parodi i satyr bdce przyczyn interpretacyjnych nieporozumie zwizanych z identyfikowaniem tekstw parodiowanych nie jako rodka sucego krytyce, lecz jako jej celu. Odwoujc si m.in. do ustale Aleksandra Berezy dotyczcych funkcji stylizacji w satyrze oraz propozycji Lindy Hutcheon, odrniajcej parodi od satyry na paszczynie gatunkowej, chciaabym spojrze na problem statusu tekstu parodiowanego w utworach satyrycznych z perspektywy zaproponowanej przez Paula Simpsona definiujcego satyr jako praktyk dyskursywn. Zamierzam wykaza, e identyfikowanie jako obiektu satyry tekstu parodiowanego, bdcego nonikiem intencji satyrycznej skierowanej na zjawiska pozatekstowe, wie si ze statusem kulturowym tego tekstu. W przypadku tekstw o wysokiej randze takiej identyfikacji sprzyja moe fakt, i odbiorca parodiowanie tego rodzaju tekstw postrzega jako szarganie witoci.

dr Anna Skubaczewska-Pniewska (Uniwersytet Mikoaja Kopernika w Toruniu) Prze-pisywanie Hamleta. Kontynuacje, trawestacje, reinterpretacje i aktualizacje Niedojrzali poeci naladuj, dojrzali poeci kradn wspczeni pisarze zdaj si wierzy w sowa wypowiedziane niemal sto lat temu przez T. S. Eliota i dotyczy to zarwno poetw, jak i autorw powieci czy dramatopisarzy. Pasoytujcym na cudzych tekstach twrcom warto jednak przypomina cig dalszy cytowanej wypowiedzi: li poeci psuj to, co wzili, dobrzy zmieniaj to na lepsze lub co najmniej na nieco inne. Warunki te (zwaszcza pierwszy) bardzo trudno speni, jeli przetwarzanym rdem jest Szekspirowski Hamlet, ktry nie tylko pozostaje jednym z najczciej wystawianych i tumaczonych dramatw na wiecie, ale jest te szczeglnie czsto wykorzystywany jako podstawa nowych utworw literackich. Referat czy przegld najwaniejszych strategii intertekstualnych stosowanych od pocztku ubiegego stulecia wobec Hamleta, z prb wskazania najbardziej wartociowych przykadw (np. Rosencrantz i Guildenstern nie yj T. Stopparda) i analiz tendencji do historyczno-politycznych reinterpretacji w literaturze polskiej (np. Po Hamlecie J. urka, Fortynbras si upi J. Gowackiego, Hamlet S. Mroka, Hamlet H. Krall, Hamletyzowanie A. Sonimskiego).

dr hab. Ewa Szczsna, prof. UW (Uniwersytet Warszawski) Cyfrowe parafrazy. O niedokadnym przepisywaniu kultury Przestrze digitalna jest miejscem nieograniczonych transformacji kultury zastanej. Wystpienie prezentuje ten fenomen, wskazujc przede wszystkim na spoeczne i technologiczne przyczyny coraz dalej idcego ywienia si kultury sob, coraz dalej posunitego mieszania nie tylko form tekstowych, ale te dyskursw, a wreszcie zacierania granic midzy poziomem tekstu i dyskursu. Zwaszcza ten ostatni przypadek naley uzna za reprezentatywny dla przestrzeni digitalnej, wskazujcy na zerwanie z dotychczasowym myleniem gatunkowym, zastanymi sposobami mylenia o tekcie sztuki, jako posadowionym w ramach jednego dyskursu. Analizie poddane zostan twrcze efekty takich dziaa. Przedmiotem analizy i refleksji badawczej s przerbki o charakterze neutralnym i celowo nacechowane, decydujce o nowym sposobie ksztatowania figur i zabiegw tekstowych opartych na niedokadnym (w sposb konieczny) przepisywaniu kultury. Na przykadzie konkretnych przypadkw ukazywane s przeksztacenia form gatunkowych, adaptacje, transpozycje, tekstowe hybrydy; nowe sposoby przejawiania si intertekstualnoci i zabiegi intratekstualne. Wypowied prezentuje bogactwo form reinterpretacji zastanej tekstualnoci (literackiej i innej) w rodowisku cyfrowym, podejmuje prb ich klasyfikacji. Wskazuje na ich wszechobecno i funkcje, jakie peni, modyfikacje ontycznoci tekstu kultury w szczeglnoci sztuki.

mgr Maria Szumera (Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie) Zbrodnia, erotyka i midzynarodowe interesy kontynuacje Lalki B. Prusa Powie Prusa jest jednym z nielicznych utworw, ktrych otwarte zakoczenie zachca do tworzenia wasnego epilogu dziea. Prby opracowania dalszych losw bohaterw Lalki podjli si wspczeni pisarze, czerpic z dorobku Prusa inspiracje do powieci o zupenie nowym charakterze. W swoim wystpieniu chciaabym przedstawi kontrowersyjne kontynuacje Lalki, a take reinterpretacje utworu eksponujc relacj midzy wspczesn kultur, w ktrej teksty te powstaj a kultur i rzeczywistoci pierwowzoru. Pragn zgbi powd, dla ktrego dzisiejsi pisarze sigaj po dorobek nieco zapomnianego Prusa i dokona analizy ich dzie dla odkrycia prawdy o dzisiejszym czowieku i jego potrzebach. Dotychczas czytelnikw Lalki Prusa nurtowao midzy innymi zagadkowe zniknicie gwnego bohatera, ktre pozostawia utwr otwartym na domysy odnonie do dalszych jego losw. Rozwizania tej zagadki podj si Aleksandr Gowacki w swojej powieci typu steampunk o enigmatycznym tytule Alkaloid (autor przybra pseudonim zaczerpnity od prawdziwego nazwiska pisarza). Wedle pomysu autora Wokulski rezygnuje z mioci do Izabeli ckiej i wybiera drog kariery interesw, handlu i eksperymentw naukowych. Na swojej drodze spotyka niczym Forrest Gump wiatowej sawy postaci midzy innymi Alberta Einsteina. Inn kontynuacj Lalki, jest powie o charakterze romansu pt. Stanisaw i Izabela. Epilog Lalki autorstwa Piotra S. Wirskiego, ktry dopisa zakoczenie wtku miosnego Lalki, zaspokajajc ciekawo tych spord czytelnikw pierwowzoru, dla ktrych by on nurtujcy. Z kolei Roman Praszyski wykorzysta wtek mioci bohaterw by ubra go w modn form romansu erotycznego w swojej powieci pt. Crka Wokulskiego. Niezwykle ciekaw inspiracj powieci Prusa jest take krymina Lalki autorstwa Alicji Pru. Okazuje si, e do zakurzona Lalka moe przyprawia o dreszcz emocji szczeglnie, gdy jej kontynuacj jest powie pena tajemnic. Wspczeni pisarze sigaj po lektur szkoln, ktra nie cieszy si popularnoci wrd licealistw. Zastanawia wic, jakie elementy dziea Prusa posiadaj potencja, skaniajcy dzisiajszych autorw do reinterpretacji utworu. Ponad to interesujca jest sama grupa odbiorcw, kim w gwnej mierze s czytelnicy takich powieci i czego oczekuj od nowej Lalki, czego w pierwowzorze nie odnaleli.

mgr Aleksandra Szymi (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Przepisa kultur, czyli napisa slash Fanfiction to amatorskie, niekomercyjne opowiadania pisane przez fanki i fanw, odnoszce si do jakiego tekstu kultury. Fanowska produkcja literacka posiada swoj specyficzn typologi w niniejszym referacie zajm si analiz podgatunku fanfikcji, jakim jest slash, czyli tekst, ktrego tematem s homoerotyczne relacje mskomskie. Przedstawi, jak wobec fanfiction ustosunkowuj si sami autorzy dzie oryginalnych (a wic profesjonalni pisarze) tudzie w jaki sposb fanki-autorki w swej twrczoci przedstawiaj i naruszaj zarazem sex i gender. Wiele badaczek upatruje podstawowego kontekstu dla fanfiction w konwencjonalnym romansie heteroseksualnym (oba te gatunki czy bowiem skupienie si na relacjach midzy postaciami i dominacja fabuy miosnej). Wedug tych akademiczek slash to po prostu kolejna, swoicie ulepszona forma kobiecej erotyki. Popularnym zabiegiem stosowanym w fikach jest przepisywanie fabu zaczerpnitych z komedii romantycznych, harlequinw czy nawet filmw Disneya lub klasycznych bani, z zastpieniem oryginalnej heroiny bohaterem jakiego innego tekstu kultury. Tym co czy romans i slash jest te artykuowanie kobiecych lkw i nadziei, jednake w zupenie odmienny sposb romans gwnie przez afirmacj, slash krytyk. Pisarstwo fanek zdaje si rwnie cechowa mniejsz stereotypowoci ni literatura romansowa autorki-fanki przeksztacaj proste toposy, przykadowo sigajc po tematy, ktrych w klasycznym romansie nie ma. Odnoszc si do definicji samego slashu, przeanalizuj take, czy to co slashowe jest rwnie homoseksualne, czyli czy slash jest, lub moe by, zaliczany do tzw. literatury gejowskiej. Slashfiction w zasadzie nie skupia si bowiem na prezentowaniu realistycznego obrazu geja; daleko jej te do klasycznej literatury LGBT. Fantazje fanek domagaj si raczej tekstw o protagonistach, ktrzy s gejami, jednake same te teksty nie maj dotyczy tylko problematyki gejowskiej. Slash zatem moe zdawa si heteroseksistowski, czsto fiki tego typu fetyszyzuj bowiem homoseksualizm. Jednak z drugiej strony slashujc heteroseksualny kanon, fanki przyznaj, wbrew dominujcym mechanizmom odczytania, queerowemu pragnieniu w ogle prawo istnienia tam, gdzie zostaje ono wykluczone z tekstu.

dr hab. Maria Tarnogrska (Uniwersytet Wrocawski) Parodia w subie nonsensu. Przypadek Stanisawa Baraczaka Obecno parodii jako staego elementu poetyki nonsensu znajduje potwierdzenie w wielu analizach i teoretycznych opracowaniach powiconych tej odmianie literatury. Co wicej, wzrost znaczenia technik parodystycznych postrzegany bywa przez badaczy jako wyrnik wspczesnej postaci nonsensu, bardziej wyrafinowanej (sophisticated) w zestawieniu z przystosowan do moliwoci dziecicego odbiorcy dziewitnastowieczn klasyk (Edward Lear, Lewis Carroll). Owa szczeglna, podporzdkowana logice nonsensu wersja parodii zdaje si take stanowi o istocie niepowanej twrczoci Stanisawa Baraczaka- przede wszystkim jako autora zbioru Bg, Trba i Ojczyzna (1995), twrcy Biografiow (1991) czy prywatnej teorii (z przykadami) gatunkw nonsensowych (Pegaz zdbia ,1995). Wystpujc w niekonwencjonalnej roli nonsensical parody, staje si tu ona jednym z podstawowych rde nonsensowego humoru, opartego na silnie zintensyfikowanej inkongruencji oraz zasadzie non sequitur. Wytwarzanie si specyficznych, dyktowanych powyszymi reguami relacji midzy tekstem parodiujcym a parodiowanym obiektem nie tylko daje przekonujc podstaw do wyodrbnienia i bardziej szczegowego opisu nonsensowego wariantu omawianej kategorii, lecz inspiruje take do bardziej gruntownego rozpoznania form i odmian tzw. komicznej intertekstualnoci.

prof. dr hab. Boena Tokarz (Uniwersytet lski) wiadomo Formy w powieci Jacka Dukaja Inne pieni Proza Jacka Dukaja plasuje si na pograniczu gatunkowym midzy science-fiction, fantasy, sag i formami literatury prze-pisanej, refrakcyjnej. Rzdz ni dwa mechanizmy mentalne: gra w udawanie oraz gra z czytelnikiem i filozoficzn wiadomoci Formy. Spenia oczekiwania odbiorcy, ktry za jej pomoc przenosi si do innej rzeczywistoci, niepodobnej do tej dowiadczanej i poznanej, cho wie o jej potencjalnoci. Aktywizujc swoj wiedz podejmuje cigle nowe wycieczki inferencyjne, poniewa jest zaskakiwany przez powieciowe rozwizania opowiadanych historii. Twrcze prze-pisanie w powieci Inne pieni opiera si na nawizani do pojedynku Syntezy i Analizy z Ferdydurke Witolda Gombrowicza, Arystotelesowskich domysw na temat Formy i Materii, moe rwnie do fizyki Paula Diraca oraz elektronicznych wizji przenikania i rozpraszania, co unaocznia zekranizowane przez Tomasza Bagiskiego opowiadanie Katedra.

dr Patrycja Wodek (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie) Beletryzacje filmw, czyli literatura w kulturze seryjnej W rozlicznych teoriach adaptacji filmowych, zwaszcza tych starszych, o tradycyjnym nastawieniu, podkrelano niejednokrotnie pasoytniczy charakter zabiegw adaptacyjnych, erowanie filmowcw na dokonaniach literatury. Myl filmoznawcza dawno ju odesza od takiego postrzegania zwizkw midzy obiema gaziami sztuki, nie podja jednak rwnie szeroko tematu relacji odwrotnych, gdy to literatura pasoytuje na filmie. Czym innym s bowiem beletryzacje filmw/scenariuszy filmowych? Sytuacje, gdy ju po premierze dziea kinowego (lub rwnolegle z ni) ukazuje si czasem wicej ni jedna wersja ksikowa przygd bohaterw bdca tworem pniejszym, czsto wtrnym? Poprzestanie na krtkiej, twierdzcej odpowiedzi na to pytanie byoby duym i krzywdzcym uproszczeniem. Nawet jeli bowiem chodzi przede wszystkim o zwikszenie zyskw z przedsiwzicia filmowego, to czysto komercyjne rozpatrywanie beletryzacji jest niewyczerpujce. Warto spojrze na to zjawisko nie tylko ocennie przecie beletryzacja nie oznacza z definicji czego nieudanego ale umieci je w szerszym kontekcie wspczesnej kultury gwnego nurtu. Beletryzacje s bowiem penoprawnym elementem otaczajcej nas przestrzeni kulturowej (wsptworzonej take przez fanw, w ramach tzw. kultury remiksu/uczestnictwa) i opisywanej ju prawie wycznie terminami takimi, jak merchandising, franczyza, revival, remiks, cover, sequel, seria, a zwaszcza dominujcy obecnie otwarty/seryjny model produkcji (ale take kultury popularnej). Podobnym poszerzeniem filmowego uniwersum, elementem zakadanej transmedialnosci produktw, jakimi staja si filmy gwnego nurtu, zwaszcza tzw. bloskbustery, ale take popularne seriale, s wanie beletryzacje filmw. Zjawisku temu chc si przyjrze zarwno w kontekcie wspczesnej kultury filmowej, jak i na przykadach konkretnych beletryzacji.

dr hab. Marcin Wok (Uniwersytet Mikoaja Kopernika w Toruniu) Autografia i powtrzenie Przedmiotem referatu jest dialektyka oryginalnoci i powtarzalnoci we wspczesnych wypowiedziach autograficznych (czyli autobiograficznych w najszerszym sensie tego terminu). Ideologia autobiografizmu oparta jest na kulcie jednostkowoci i wyjtkowoci (w tym samym stopniu ycia, co tekstu), jednak jej realizacje odznaczaj si duym nasyceniem powtrzeniami zarwno w wewntrznym porzdku twrczoci danego autora (repetycje postaci, ich typw i wzajemnych relacji, miejsc, sekwencji zdarze, motyww tematycznych; autocytaty, autokomentarze, autonawizania), jak i w porzdku zewntrznym (powielanie konwencjonalnych wzorcw wypowiedzi, naladownictwo struktur tekstowych i schematw egzystencjalnych, nawizania intertekstualne rnego typu, cytaty z rzeczywistoci). Cz z tych powtrze ma natur intencjonaln, inne s m imowolne. Wszystkie skadaj si na podstawowy dylemat twrczoci autograficznej, uwidoczniony w zestawieniu dwch przeciwstawnych tez: Wszystko poza autobiografi to plagiat (F. Umbral) oraz Istnienie jest plagiatem (E.M. Cioran). W tekstach kultury wspczesnej odnajdujemy liczne dowody wiadomoci napicia midzy autobiografi a autobiokopi przy czym owa wiadomo jest stopniowalna i rne prby radzenia sobie ze wskazanym dylematem. Przedmiotem odniesie w referacie staje si autograficzna twrczo (gwnie literacka, ale te plastyczna czy filmowa) Woodyego Allena, Rolanda Barthesa, Marcela Benabou, Kazimierza Brandysa, Wilhelma Dichtera, Bohumila Hrabala, Tadeusza Konwickiego, Marka Koterskiego, Hanny Krall, Ewy Kuryluk, Brunona Schulza, Artura Sandauera, Edwarda Stachury, Magdaleny Tulli, Leopolda Tyrmanda i Roberta Walsera.

mgr Aleksandra Zug (Uniwersytet lski w Katowicach) Przenikanie fabu prequel jako kreacyjne odtworzenie (wok Castorpa Pawa Huellego) Opublikowany w 2004 roku Castorp jest wyrazem inspiracji Pawa Huellego dzieem o ugruntowanej ju w kulturze europejskiej tradycji Czarodziejsk gr Tomasza Manna. Polski pisarz skonstruowa swoj powie przy zachowaniu zgodnoci z pierwowzorem w zakresie rozmaitych elementw wiata przedstawionego, lecz na tym nie skoczya si jego intertekstualna gra. Prequel gdaskiego prozaika jako wydobyty z niepamici rozdzia, dopowiedzenie pominitego epizodu z ycia bohatera, swoisty apokryf stanowi nie tylko zrcznie przeprowadzon fantazj, ktrej poszczeglne fragmenty maj by niesprzeczne z prototypem. Ksika Huellego to przede wszystkim intrygujcy literacki eksperyment, gdy w takcie lektury Castorpa czytelnik odkrywa wielo wbudowanych w jego tkank aluzji, odwoa czasem bardzo klarownych, a czasem prawie niedostrzegalnych. Odpowiednio przetworzone i wprzgnite w gdask rzeczywisto pierwiastki, naladuj wtki z niemieckiego dziea. Huelle krelc histori Hansa Castorpa w Gdasku, zawar w niej prefiguracje rnych postaci, zjawisk, wydarze, ktre bd miay miejsce pniej w Davos. Jednak stanowic integralny skadnik polskiej fabuy, posuyy one autorowi Mimesis do realizacji wasnej koncepcji twrczej. Dlatego w przedstawianej pracy koncentruj si na analizie osobliwej relacji czcej obie powieci, badam, do jakiego stopnia dzieo Manna wpyno na polski utwr jego ksztat oraz problematyk. Istotn kwesti stanowi okrelenie przyczyn, motyww odwoania si przez polskiego pisarza u progu XXI wieku do kanonicznego dziea, ktre powstao kilkadziesit lat wczeniej w zachodnim krgu kulturowym. Biorc pod uwag status Castorpa jako prequelu Mannowskiej powieci, proponuj (w cisym odniesieniu do interesujcych mnie tekstw) koncepcj prequelu-lustrzanego odbicia, ktry, mimo wyranej kompozycyjnej samodzielnoci, nie moe przeczy oryginaowi. Przy okazji tego rodzaju rozwaa skupiam si rwnie na teoretycznej (i terminologicznej) stronie omawianego zagadnienia. Castorp Huellego to przede wszystkim interesujcy przykad intertekstualnego przenikania si, bliskiego obcowania utworw literackich, dajcy moliwo odkrywania ladw jednego w drugim. Rwnoczenie to ksika, ktra moe by odczytywana bez znajomoci Czarodziejskiej gry, gdy zachowuje znaczn treciow autonomi.

You might also like