Centralna Komisja Egzaminacyjna

Ukad graficzny CKE 2010

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu.

WPISUJE ZDAJCY
KOD

PESEL

Miejsce
na naklejk
z kodem

EGZAMIN MATURALNY
Z CHEMII
POZIOM ROZSZERZONY

CZERWIEC 2012

Instrukcja dla zdajcego

1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron
(zadania
1 37).
Ewentualny
brak
zgo
przewodniczcemu zespou nadzorujcego egzamin.
2. Rozwizania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to
przeznaczonym przy kadym zadaniu.
3. W rozwizaniach zada rachunkowych przedstaw tok
rozumowania prowadzcy do ostatecznego wyniku oraz
pamitaj o jednostkach.
4. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
5. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
6. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane.
7. Moesz korzysta z karty wybranych tablic chemicznych,
linijki oraz kalkulatora.
8. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swj
numer PESEL i przyklej naklejk z kodem.
9. Nie wpisuj adnych znakw w czci przeznaczonej
dla egzaminatora.

Czas pracy:
150 minut

Liczba punktw
do uzyskania: 60

MCH-R1_1P-123

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

Zadanie 1. (1 pkt)
Rozszczepienie radioizotopu

235

235
92

U przebiega zgodnie ze schematem:

U +

1
0

92
36

Kr +

A
Z

E + 3 01 n

Podaj symbol oraz liczb atomow i liczb masow nuklidu

A
Z

E.

Zadanie 2. (1 pkt)
Poniej podano konfiguracje elektronowe atomw trzech pierwiastkw.
Cu: 1s2 2s22p6 3s23p6 4s13d10
C:

1s2 2s12p3

Cr:

1s2 2s22p6 3s23p6 4s13d5

Podaj symbol pierwiastka, dla ktrego przedstawiono konfiguracj elektronow atomu

w stanie wzbudzonym.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 3. (2 pkt)
a) Uzupenij ponisze zdanie, podkrelajc waciwe okrelenia w kadym nawiasie.
Fluorowodr ma ( wysz / nisz ) temperatur wrzenia ni chlorowodr, poniewa
pomidzy czsteczkami fluorowodoru ( tworz si / nie tworz si ) wizania wodorowe,
a midzy czsteczkami chlorowodoru ( tworz si / nie tworz si ) wizania wodorowe.

b) Uzupenij ponisze zdanie, wpisujc wzory wybrane z poniszego zestawu.

NH3,

CO,

HNO3,

CaF2

Wizanie koordynacyjne, nazywane te wizaniem donorowo-akceptorowym, wystpuje

w czsteczkach: .......................................................................................................................... .

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

Zadanie 4. (1 pkt)
Poniej przedstawiono wzory wybranych tlenkw metali i niemetali.
Al2O3

CaO

SiO2

SO2

CO

Na2O NO P4O10

Z powyszego zbioru wybierz i wpisz do tabeli wzory tych tlenkw, ktre reaguj
z wod w temperaturze pokojowej, tworzc zasady lub kwasy.
Wzory tlenkw, ktre w reakcji z wod tworz
zasady

kwasy

Zadanie 5. (1 pkt)
Pewien metal ma barw srebrzystobia, wysok temperatur topnienia i wrzenia, nie reaguje
z kwasami nieutleniajcymi, ulega dziaaniu kwasu azotowego(V), reaguje ze stonym,
gorcym kwasem siarkowym(VI). Chlorek, bromek i jodek tego metalu s wiatoczue
i rozkadaj si na pierwiastki pod wpywem wiata sonecznego.
Na podstawie: Encyklopedia szkolna. Chemia, Krakw 2005

Podaj symbol lub nazw tego metalu.

...................................................................

Zadanie 6. (2 pkt)
Wodorotlenek glinu roztwarza si zarwno w kwasach, jak i w zasadach. W tych ostatnich
przechodzi w tetrahydroksoglinian lub, przy duym nadmiarze jonw OH ,
w heksahydroksoglinian. Procesy te mona zilustrowa nastpujcym schematem:
Al(OH)3

+OH

+2OH

Na podstawie: A. Bielaski, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2004

a) Uzupenij powyszy schemat, podajc wzory jonw oznaczonych literami A i B.

Wzr jonu A: ................................................................................................................................

Wzr jonu B: ................................................................................................................................

b) Napisz w formie czsteczkowej rwnanie reakcji wodorotlenku glinu z kwasem
siarkowym(VI).

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

Zadanie 7. (2 pkt)
Wykonano dwa dowiadczenia, ktrych przebieg zilustrowano na poniszym schemacie.
HCl (st.)

NaOH (st.)

II

NH4Cl (aq)

Na2CO3 (aq)

a) Napisz, co zaobserwowano podczas reakcji zachodzcych w probwkach I i II.

Probwka I: ..................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Probwka II: .................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Napisz w formie jonowej skrconej rwnanie reakcji przebiegajcej w probwce II.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 8. (3 pkt)
Dysponujesz nastpujcymi odczynnikami:
Cu

NaOH (aq)

HCl (aq)

CuSO4 (aq)

H2O

a) Wybierz odczynniki spord podanych powyej i opisz kolejne czynnoci, ktre

naley wykona w celu otrzymania roztworu chlorku miedzi(II).
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Napisz w formie jonowej skrconej rwnania reakcji zachodzcych podczas tego
dowiadczenia.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

Zadanie 9. (2 pkt)
W dwch reaktorach przebiegay reakcje:
1) H2 (g) + I2 (g) 2HI (g)

H = 53 kJ

2) 3H2 (g) + N2 (g) 2NH3 (g)

H = 92 kJ

Po pewnym czasie w obu reaktorach ustali si stan rwnowagi.

Okrel, jak zmieni si wydajno reakcji otrzymywania jodowodoru oraz otrzymywania
amoniaku (wzronie, zmaleje, nie ulegnie zmianie), jeeli
a) po ustaleniu stanu rwnowagi zostanie zwikszone cinienie w warunkach
izotermicznych.
Wydajno reakcji 1) ...................................................................................................................
Wydajno reakcji 2) ...................................................................................................................
b) po ustaleniu stanu rwnowagi zwikszona zostanie temperatura w warunkach
izobarycznych.
Wydajno reakcji 1) ...................................................................................................................
Wydajno reakcji 2) ...................................................................................................................

Zadanie 10. (2 pkt)

Poniej przedstawiono wzory wybranych jonw i czsteczek.
HSO 4

OH

NH 4

CO 32

H2O

H3 O

HCl

a) Wybierz i wpisz do tabeli wzory czsteczek i jonw, ktre zgodnie z teori

Brnsteda s w roztworach wodnych wycznie kwasami, oraz te, ktre s wycznie
zasadami.
Kwasy

Zasady

b) Spord wymienionych wyej drobin wybierz te, ktre tworz sprzone pary kwaszasada. Napisz ich wzory w tabeli.
Wzr kwasu
Sprzona para I
Sprzona para II

Wzr zasady

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

Zadanie 11. (2 pkt)

Do 120,00 cm3 wodnego roztworu azotanu(V) srebra o gstoci 1,10 g cm3 o nieznanym
steniu dodano wod i otrzymano 500 cm3 roztworu o steniu 0,13 mol dm3.
Oblicz stenie procentowe (w procentach masowych) roztworu azotanu(V) srebra
przed rozcieczeniem wod. Wynik podaj z dokadnoci do pierwszego miejsca
po przecinku.
Obliczenia:

Odpowied:

Zadanie 12. (1 pkt)

Ortofosforan(V) baru mona wytrci,
i wodoroortofosforanu(V) sodu (Na2HPO4).

mieszajc

roztwory:

chlorku

baru

Napisz w formie jonowej skrconej rwnanie reakcji otrzymywania ortofosforanu(V)

baru przedstawion metod.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 13. (3 pkt)

Do roztworu zawierajcego 2 mole azotanu(V) srebra(I) dodano rozcieczony roztwr
zawierajcy 4 mole kwasu chlorowodorowego (reakcja I). Powstay osad odsczono,
a do przesczu dodano roztwr zawierajcy 1 mol wodorotlenku wapnia (reakcja II).
a) Napisz w formie czsteczkowej rwnanie reakcji I i w formie jonowej skrconej
rwnanie reakcji II.

Rwnanie reakcji I: ......................................................................................................................

Rwnanie reakcji II: .....................................................................................................................
b) Okrel pH roztworu otrzymanego w reakcji przesczu z wodorotlenkiem wapnia,
stosujc zapis: pH=7 lub pH<7 lub pH>7.
Roztwr ma pH .............................

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

Zadanie 14. (1 pkt)

Fenoloftaleina zmienia barw w roztworze wodnym o 8,3 pH 10,0.
Z roztworw I i II o podanych steniach jonw wodorotlenkowych wybierz ten,
w ktrym fenoloftaleina zabarwi si na kolor malinowy.
I c OH = 10-9 mol dm 3
II c OH = 10-5 mol dm 3
Fenoloftaleina zabarwi si na kolor malinowy w roztworze ..............................

Zadanie 15. (2 pkt)

Synteza amoniaku przebiega w fazie gazowej zgodnie z rwnaniem: 3H2 + N2 2NH3.
Rwnanie kinetyczne opisujce zaleno szybkoci tej reakcji od ste substratw ma
posta: v = k (c H )3 c N
2

Wykonaj odpowiednie obliczenia i okrel, jak zmieni si (wzronie czy zmaleje i ile razy)
szybko tej reakcji, jeeli przy niezmienionej iloci reagentw i niezmienionej
temperaturze cinienie reagujcych gazw zmaleje dwukrotnie.
Obliczenia:

Odpowied:

Zadanie16. (1 pkt)
W trzech nieoznakowanych probwkach znajdoway si: stony kwas siarkowy(VI),
rozcieczony kwas azotowy(V) i stony kwas azotowy(V). W celu identyfikacji zawartoci
probwek przeprowadzono reakcje tych kwasw z miedzi i zanotowano obserwacje.
Probwka I
Zaobserwowano intensywne
wydzielanie si brunatnego
gazu.

Probwka II
Wydziela si bezbarwny
gaz o ostrym, duszcym
zapachu.

Probwka III
Po delikatnym ogrzaniu
zawartoci probwki
stwierdzono wydzielanie si
bezbarwnego gazu, ktry po
zetkniciu z powietrzem
stawa si brunatny.

Wpisz do poniszej tabeli wzory kwasw znajdujcych si w probwkach I, II i III,

uwzgldniajc, czy kwas by stony, czy rozcieczony.
Probwka I
Wzr kwasu

Probwka II

Probwka III

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

Zadanie 17. (2 pkt)

W 3 dm3 wodnego roztworu kwasu o wzorze oglnym HY w pewnej temperaturze znajduje
si 5,4181023 jonw Y i 4,50 mola niezdysocjowanych czsteczek HY.
Oblicz sta dysocjacji kwasu HY. Wynik podaj z dokadnoci do drugiego miejsca
po przecinku.
Obliczenia:

Odpowied:

Zadanie 18. (1 pkt)

Nadtlenek wodoru moe wykazywa w reakcjach waciwoci redukujce lub utleniajce.
Podaj, w ktrej reakcji (1. czy 2.) nadtlenek wodoru peni rol reduktora.
-

1) 2I + H2O2 + 2H+ I2 + 2H2O

-

2) 2MnO4 + 5H2O2 + 6H+ 2Mn2+ + 5O2 + 8H2O

Rol reduktora nadtlenek wodoru peni w reakcji .....................

Zadanie 19. (3 pkt)

Poniej przedstawiony jest schemat reakcji:
Cr(OH)3 (s) + IO 3 + OH CrO 24 + I + H2O
a) Napisz w formie jonowej z uwzgldnieniem pobieranych lub oddawanych
elektronw (zapis jonowo-elektronowy) rwnania procesw utleniania i redukcji
zachodzcych podczas tej reakcji.
Rwnanie procesu utleniania:
.......................................................................................................................................................
Rwnanie procesu redukcji:
.......................................................................................................................................................
b) Dobierz i uzupenij wspczynniki stechiometryczne w poniszym schemacie.
...... Cr(OH)3 (s) + ...... IO 3 + ...... OH ...... CrO 24 + I + H2O

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

Zadanie 20. (2 pkt)

Trzy pytki metalowe o znanych masach zanurzono do roztworu siarczanu(VI) miedzi(II)
zgodnie z poniszym rysunkiem.
Al
Ag
Cd

CuSO4 (aq)
Po pewnym czasie pytki wyjto z roztworu, osuszono i zwaono. Okazao si, e masa pytki
kadmowej zmalaa.
a) Okrel, jak zmieniy si (wzrosy, nie ulegy zmianie, zmalay) masy pozostaych
pytek.
Masa pytki glinowej .....................................................................................
Masa pytki srebrnej ......................................................................................
b)

Uzasadnij, dlaczego masa pytki kadmowej zmalaa.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 21. (2 pkt)

Regenerowalnym ogniwem stosowanym w pojazdach mechanicznych jest akumulator
oowiowy, zwany kwasowym, o schemacie:
() Pb | H2SO4 (aq) | PbO2, Pb (+)
Podczas rozadowywania zachodz w nim nastpujce reakcje:
elektroda dodatnia: PbO2 + 4H+ + SO42- + 2e- PbSO4 + 2H2O
elektroda ujemna:
Pb + SO42- PbSO4 + 2ePodczas adowania akumulatora zachodz reakcje odwrotne.
a) Korzystajc z powyszych informacji, napisz w formie czsteczkowej sumaryczne
rwnanie reakcji zachodzcej podczas adowania akumulatora.

.......................................................................................................................................................
b) Uzupenij ponisze zdania. W zdaniu 1. podkrel jedno okrelenie w nawiasie,
a w zdaniu 2. podaj wzr odpowiedniego zwizku.
1. Podczas adowania akumulatora stenie kwasu siarkowego(VI) ( maleje / wzrasta ).
2. Podczas rozadowywania akumulatora obie elektrody oowiane pokrywaj si .....................

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

10

Zadanie 22. (2 pkt)

Podczas elektrolizy wodnych roztworw niektrych soli kwasw beztlenowych na katodzie
wydziela si gazowy produkt, a roztwr wok katody zmienia odczyn.
a) Spord poniej przedstawionych wzorw soli i nazw wskanikw wybierz wzr
soli, ktra ulega opisanej przemianie, oraz nazw wskanika, ktry potwierdzi
zmian odczynu roztworu.
roztwory soli: CuCl2, NaCl
wskaniki: fenoloftaleina, oran metylowy

Wzr soli: ...............................................

Nazwa wskanika: ...............................................

b) Okrel, jak zmieni si barwa wybranego wskanika w przestrzeni katodowej.

Odpowied uzasadnij, piszc odpowiednie rwnanie reakcji elektrodowej.

Wskanik zmieni barw na ........................................................................................

Rwnanie reakcji:

.......................................................................................................................................................

Zadanie 23. (1 pkt)

Pewien wglowodr ma wzr sumaryczny C5H10.
Korzystajc z zawartych w tabeli informacji dotyczcych budowy czsteczki tego
wglowodoru, przedstaw jego wzr pstrukturalny (grupowy).
Liczba wiza

Liczba atomw wgla

I-rzdowych

II-rzdowych

III-rzdowych

IV-rzdowych

15

Zadanie 24. (1 pkt)

Przedstaw wzr pstrukturalny (grupowy) powstaego gwnego produktu reakcji
addycji dwch moli czsteczek bromowodoru do jednego mola czsteczek but-1-ynu
zgodnie z regu Markownikowa.

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

11

Zadanie 25. (2 pkt)

Wanym monomerem do produkcji kauczuku syntetycznego jest 2-metylobuta-1,3-dien,
zwany izoprenem. Mona go otrzyma z propenu w wieloetapowym procesie. W etapie I
nastpuje dimeryzacja propenu na katalizatorze glinoorganicznym (AlR3). W etapie II
nastpuje izomeryzacja 2-metylopent-1-enu, a w III piroliza (rozkad pod wpywem wysokiej
temperatury) produktu izomeryzacji.
I
propen

III

II
2-metylopent-1-en

2-metylopent-2-en

izopren + metan

Korzystajc z powyszej informacji i przedstawionego cigu przemian, napisz rwnania

reakcji etapu I i III, stosujc wzory pstrukturalne (grupowe) zwizkw organicznych.
Rwnania reakcji:

Etap I: ...........................................................................................................................................

Etap III: ........................................................................................................................................

Zadanie 26. (2 pkt)

Poniej przedstawiono rwnania reakcji cakowitego spalania metanu i propanu.
CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O
C3H8 + 5O2 3CO2 + 4H2O
Po cakowitym spaleniu 16,80 dm 3 mieszaniny gazw skadajcej si z metanu i propanu,
zmierzonej w warunkach normalnych (p = 1013,25 hPa, T = 273,15 K) otrzymano 38,28 dm 3
tlenku wgla(IV) zmierzonego w temperaturze 373,15 K i pod cinieniem normalnym.
Oblicz zawarto procentow (w % objtociowych) propanu w mieszaninie gazw.
Staa gazowa R = 83,14 dm 3 hPa mol 1 K 1 . Wynik podaj z dokadnoci
do drugiego miejsca po przecinku.
Obliczenia:

Odpowied:

12

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

Informacja do zadania27. i 28.

Benzenol (hydroksybenzen, fenol) jest siln trucizn. Obecno grupy hydroksylowej
w czsteczce benzenolu sprzyja reakcjom podstawienia, grupa ta dziaa bowiem aktywujco.
W niektrych przypadkach, ze wzgldu na du reaktywno benzenolu, trudno jest
zatrzyma reakcj na etapie monopodstawienia. Przykadem jest reakcja benzenolu
z bromem, ktra zachodzi w stosunku molowym n C6 H 5OH : n Br2 = 1 : 3 i prowadzi
do powstania trudno rozpuszczalnej tribromopochodnej. Reakcj bromowania benzenolu
mona wykorzysta do oznaczania zawartoci tego zwizku w ciekach przemysowych.

Zadanie 27. (3 pkt)

a) Napisz, korzystajc z powyszej informacji, rwnanie reakcji benzenolu z bromem.
Zwizki organiczne przedstaw za pomoc uproszczonych wzorw strukturalnych.

b) Podaj nazw systematyczn organicznego produktu reakcji.

.......................................................................................................................................................
c) Okrel, wedug jakiego mechanizmu
nukleofilowego) zachodzi opisana reakcja.

(rodnikowego,

elektrofilowego

czy

.......................................................................................................................................................

Zadanie 28. (2 pkt)

Podczas badania prbki cieku fabrycznego stwierdzono, e benzenol (jedyny fenol w tym
cieku) zawarty w 150 cm 3 tej prbki reaguje z 0,007665 g bromu. Graniczna warto
stenia fenoli w wodzie podziemnej klasy IV wynosi 0,05 mg dm 3 .
Oblicz, ile razy stenie benzenolu w prbce cieku fabrycznego jest wiksze od wartoci
granicznej stenia fenoli dla wody podziemnej klasy IV. W obliczeniach przyjmij
przyblione wartoci mas molowych: M Br = 80 g mol 1 , M C = 12 g mol 1 ,
M O = 16 g mol 1 , M H = 1 g mol 1 .
Obliczenia :

Odpowied :

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

13

Zadanie 29. (1 pkt)

Podaj wzory pstrukturalne (grupowe) wszystkich aldehydw, ktre mona otrzyma
w wyniku utlenienia alkoholi o wzorze C4H9OH.

Zadanie 30. (2 pkt)

Zaprojektuj dowiadczenie, ktrego przebieg pozwoli na potwierdzenie obecnoci
etano-1,2-diolu w probwce I i benzenolu w probwce II.
a) Wybierz odczynnik, ktry potwierdzi obecno etano-1,2-diolu w probwce I, oraz
odczynnik, ktry potwierdzi obecno benzenolu w probwce II. Uzupenij schemat
dowiadczenia, wpisujc nazwy lub wzory odczynnikw wybranych spord
nastpujcych:
wodny roztwr AgNO3 z dodatkiem wodnego roztworu NH3
zawiesina Cu(OH)2
wodny roztwr FeCl3
.........................

etano-1,2-diol

.........................

II

benzenol (aq)

b) Napisz, co potwierdzi obecno etano-1,2-diolu w probwce I oraz benzenolu

w probwce II.
Probwka I: ..................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Probwka II: .................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 31. (1 pkt)

Spord poniszych wzorw wybierz wszystkie, ktre przedstawiaj zwizki mogce
wykazywa czynno optyczn, i napisz ich numery.
HOCH2CH(OH)CHO CH3CH(OH)CH3 CH3CH2CH(OH)COOH CH3CH2CH(OH)CH3
I
II
III
IV
Czynno optyczn mog wykazywa zwizki ......................................................

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

14

Zadanie 32. (1 pkt)

Moc acuchowych kwasw karboksylowych zaley midzy innymi od liczby atomw wgla
w czsteczce, a take od obecnoci poczonych z atomami wgla atomw pierwiastkw
o duej elektroujemnoci, np. chloru. Wpyw elektroujemnych atomw jest nastpujcy:
im wiksza jest ich liczba w czsteczce, tym moc kwasu jest wiksza,
im bardziej atomy te s oddalone od grupy karboksylowej, tym moc kwasu jest
mniejsza.
Uszereguj podane poniej kwasy zgodnie ze wzrostem ich mocy i napisz ich numery.
CH3CH(Cl)CH2COOH
I

C2H5C(Cl2)COOH
II

C2H5CH2COOH
III

C2H5CH(Cl)COOH
IV

.......................................................................................................................................................

Zadanie 33. (1 pkt)

Monohydroksylowe
hydroksykwasy
w
odpowiednich
warunkach
ulegaj
midzyczsteczkowej estryfikacji. Wizania estrowe mog tworzy si midzy wieloma
czsteczkami hydroksykwasw, prowadzc do powstawania poliestrw.
Napisz rwnanie reakcji powstawania acuchowego estru z trzech czsteczek kwasu
2-hydroksypropanowego (mlekowego), uzupeniajc poniszy schemat.

3 HO CH COOH

CH3

Zadanie 34. (1 pkt)

Czsteczka aminokwasu o wzorze oglnym H2NCH(R)COOH w silnie kwasowym
roztworze ma dwie grupy o charakterze kwasowym: (I) NH3+ i (II) COOH. Stae
kwasowoci Ka (stae dysocjacji) dla obu grup wynosz: Ka(I)1010, Ka(II)103.
Oce, ktra grupa kwasowa w pierwszej kolejnoci bdzie oddawaa proton, gdy
do zakwaszonego roztworu aminokwasu doda si zasad. Odpowiedz i zilustruj
zachodzcy proces, zapisujc w formie jonowej skrconej rwnanie reakcji tego
aminokwasu (w formie wystpujcej w rodowisku kwasowym) z zasad.

W pierwszej kolejnoci bdzie oddawaa proton grupa ...............................................................

Rwnanie reakcji:

.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

15

Zadanie 35. (1 pkt)

Przeprowadzono dowiadczenie, ktrego przebieg przedstawiono na poniszym schemacie.
Pb(NO3)2 (aq)

NaCl (aq)

H2SO4 (st.)

II

III

(NH4)2SO4 (aq)

IV

roztwr biaka jaja kurzego

Podaj numery probwek, w ktrych biako jaja kurzego ulego odwracalnej koagulacji
(wysoleniu).

Biako ulego wysoleniu w probwkach ......................................................................................

Zadanie 36. (1 pkt)

Oce prawdziwo poniszych zda. Wpisz liter P, jeeli zdanie jest prawdziwe, lub
liter F, jeeli jest faszywe.
Zdanie
1. Reakcja ksantoproteinowa zachodzi podczas dziaania stonego kwasu
azotowego(V) na biako i w jej wyniku pojawia si charakterystyczne
pomaraczowe zabarwienie, ktre pod dziaaniem roztworu amoniaku zmienia
si na te.
2. Reakcja ksantoproteinowa polega na nitrowaniu reszt aminokwasowych
wystpujcych w czsteczkach biaek i zawierajcych piercienie aromatyczne.
3. Reakcja biuretowa zachodzi podczas dziaania siarczanu(VI) miedzi(II)
na biako w rodowisku zasadowym, w wyniku czego powstaje zwizek
kompleksowy o barwie zielonej.

P/F

Zadanie 37. (1 pkt)

Poniej przedstawiono wzr aspartamu (syntetycznego rodka sodzcego).
O

H2N CH C
CH2

NH CH C
CH2

O CH3

COOH

Podaj wzory pstrukturalne (grupowe) trzech zwizkw, ktre powstaj w wyniku

cakowitej hydrolizy aspartamu.

16

Egzamin maturalny z chemii

Poziom rozszerzony

BRUDNOPIS