BIOLOGIA MOLEKULARNA

Genetyczne predyspozycje rozwoju raka piersi i raka jajnika (odcinek 32/2011)

Rak piersi jest najczstszym nowotworem wystpujcym u kobiet. Ryzyko zachorowania na ten nowotwr wynosi 10 %. Rak jajnika jest szstym najczciej wystpujcym nowotworem z ryzykiem zachorowania 2 %. Do rozwoju nowotworw prowadz niekorzystne zmiany wystpujce w materiale genetycznym. Materia genetyczny jest przekazywany z pokolenia na pokolenie. Mwimy zatem o dziedzicznej predyspozycji do powstania nowotworu. i raka jajnika. Badana mutacja charakterystyczna jest dla rakw piersi wystpujcych u pacjentw w modym wieku.

Jakie geny zwizane s z rozwojem raka piersi i raka jajnika?

Geny, ktrych mutacje zwizane s z rozwojem raka piersi i raka jajnika, bior udzia w regulacji cyklu komrkowego i procesach naprawy DNA. Wyrnia si dwie klasy genw zwizanych z rozwojem raka piersi i jajnika tzw. geny o wysokiej penetracji (geny BRCA) oraz geny o niskiej penetracji (CHEK2, NOD2, NSB1). Pojcie wysoka/niska penetracja okrela z jak czstoci mutacja w genie wywouje efekt fenotypowy, czyli prowadzi do powstania nowotworu. Mutacje w genach o wysokiej penetracji wi si z wysokim ryzykiem rozwoju chorb nowotworowych.

Wskazania do wykonania bada. Badaniu powinny podda si: - osoby zdrowe z obcionym wywiadem rodzinnym w kierunku zachorowa na raka piersi lub jajnika, - pacjentki stosujce antykoncepcje hormonaln lub hormonaln terapi zastpcz. - osoby z rozpoznanym rakiem piersi lub jajnika, w szczeglnoci jeli zachorowanie wystpio w modym wieku, nowotwr jest obustronny lub w rodzinie wystpoway zachorowania na nowotwory zoliwe. Dlaczego warto si bada? Wykrycie nosicielstwa zmiany genetycznej (mutacji) zwikszajcej ryzyko wystpienia choroby nowotworowej jest istotne, gdy umoliwia odpowiednio wczesne podjcie profilaktyki antynowotworowej. Na przykad: badanie BRCA1 naley zleci kobietom, ktre decyduj si na antykoncepcj hormonaln, gdy u nosicielek mutacji w genie BRCA1 zwiksza ona ryzyko wystpienia raka piersi o dodatkowe 26%. W sumie daje to ponad 90% ryzyko zachorowania! W 2008 roku zarejestrowano w Polsce 5362 zgony spowodowane nowotworem piersi oraz 2507 zgonw spowodowanych rakiem jajnika. Badania genetyczne przeprowadzane w Laboratorium Medycznym INVICTA pozwalaj wykry u pacjenta stan podwyszonego ryzyka zachorowania na nowotwory piersi i/lub jajnika. Dziki tej informacji oraz dalszej staej kontroli lekarza specjalisty moliwa jest wczesna diagnoza nowotworu znaczco zwikszajca szans wyleczenia!

Diagnostyka molekularna mutacji w genach BRCA1, CHEK2, NOD2

W Laboratorium Medycznym INVICTA identyfikacja mutacji w genach predysponujcych do rozwoju raka piersi i raka jajnika wykonywana jest przy zastosowaniu metod z zakresu biologii molekularnej reakcji acuchowej polimerazy (PCR) oraz reakcji sekwencjonowania. Materia do bada stanowi DNA pacjenta wyizolowane z krwi penej pobranej na wersenian dwusodowy (K2EDTA). Detekcja mutacji w genie BRCA1 Gwn przyczyn dziedzicznych rakw piersi i jajnika, stanowic 90% przypadkw, s mutacje w genach BRCA. Wykrycie mutacji w genie BRCA1 wie si ze znacznym wzrostem ryzyka zachorowania na raka piersi rednio do 65% i na raka jajnika do 39%. U wikszoci polskich pacjentw z rakiem piersi i/lub jajnika wykrywa si mutacje w genie BRCA1: 5382insC, C61G. Innymi powtarzajcymi si mutacjami wrd osb ze zdiagnozowanym nowotworem s: 185delAG, 4153delA, 3819del5. Czsto wystpowania mutacji zmienia si w zalenoci od regionu geograficznego Polski. Z tego powodu przeprowadzane w Pracowni Biologii Molekularnej INVICTA badanie polega na identyfikacji trzech mutacji w genie BRCA1 (5382insC, C61G, 185delAG). Detekcja mutacji w genie CHEK2 Mutacje w genie CHEK2 predysponuj do rozwoju wielu nowotworw, w tym raka piersi. Badanie polega na wykryciu dwch najczstszych mutacji dla populacji polskiej (I157T, IVS+1G>A). Nosicielstwo mutacji w genie CHEK2 wie si z 1,4-2,2 krotnym wzrostem ryzyka zachorowania na raka piersi w stosunku do redniej populacyjnej. Detekcja mutacji w genie NOD2 Badanie zmian w genie NOD2 polega na oznaczeniu mutacji 3020insC, ktra polega na wstawieniu (insercji) cytozyny w pozycji 3020 w egzonie 11 genu NOD2 [Fig1]. Obecno mutacji w genie NOD2 zwiksza 1,5-krotnie ryzyko zachorowania na raka piersi

ZAPAMITAJ !
Wykrycie mutacji w genach predysponujcych do rozwoju nowotworu nie jest jednoznaczne z potwierdzeniem wystpienia choroby, lecz oznacza zwikszone w stosunku do redniej populacyjnej ryzyko zachorowania.

PYTANIE KONKURSOWE (do artykuu 31/2011) Ktry wariant polimorficzny genu MTHFR nie wywouje wzrostu poziomu homocysteiny we krwi? Odpowiedzi naley udzieli za porednictwem formularza dostpnego na stronie: www.invicta.pl/konkurs. Zwycizc konkursu z odcinka 30/2011 zostaa Pani Dorota Koodzeike

Materia przygotowany przez:

Eksperckie Laboratoria Medyczne INVICTA

Odcinek dostpny na www.pzpoz.pl oraz www.invicta.pl

Opracowanie: mgr Iwona Dziadczyk, diagnosta laboratoryjny; dr Sebastian Pukszta, Z-ca Kierownika Laboratoriw Medycznych INVICTA. Konsultacja: mgr Boena Maj, diagnosta laboratoryjny, specjalista analityki klinicznej, Kierownik Laboratoriw Medycznych Invicta. Materia przygotowany na podstawie: Linger RJ, Kruk PA, BRCA1 16 years later: risk-associated BRCA1 mutations and their functional implications.The FEBS Journal 2010, Volume 277:30863096. Wojciechowska U. i in. Nowotwory zoliwe w Polsce, Warszawa 2010. Krajowy Rejestr Nowotworw (www.onkologia.org.pl). Lux MP, Fasching PA, Beckmann MW, Hereditary breast and ovarian cancer: review and future perspectives. Journal of Molecular Medicine 2006, Volume 84, Number 1: 16-28. Lener MR i in. Prevalence of the NOD2 3020insC mutation in aggregations of breast and lung cancer. Breast Cancer Research and Treatment 2006, vol.95(2):141-145.