MATEMATYKA DYSKRETNA 2011/2012

WIT FORY

1. Elementy teorii liczb Twierdzenie 1.1. Podstawowe twierdzenie arytmetyki Dla kadej liczby naturalnej n > 1 istnieje rozkad na czynniki pierwsze, to znaczy
k 1 n = p 1 ..... pk

gdzie p1 < ..... < pk , pi - liczby pierwsze, i > 0 oraz pi , i wyznaczone jednoznacznie przez n. Twierdzenie 1.2. Moc zbioru liczb pierwszych jest rwna 0 . Twierdzenie 1.3. Istnieje nieskoczenie wiele liczb pierwszych postaci 4r 1. Twierdzenie 1.4. Niech n > 1 bedzie liczb zoon. Istnieje p dzielnik pierwszy n. liczby n taki, e p Wniosek 1.1. Jeli dla liczby naturalnej n > 1 nie istnieje dzielnik pierwszy p n, to n jest liczb pierwsz. oszacowania asymptotyczne: ................... sito Eratosthenesa sito Legendrea Twierdzenie 1.5. Niech z1 , ....., zk Z, rne od 0. Istniej liczby x1 , ....., xk Z takie, e
k

N W D(a1 , ....., ak ) =
i=1

xi ai

Arytmetyka modulo n a b(mod n) n | a b relacja mod n jest kongruencj w piercieniu (Z, +, ). piercie ilorazowy (Z, +, )/(mod n) oznaczany jest: Z/(mod n) lub Zn lub Z/nZ Zasada arytmetyki modularnej Obliczenie w arytmetyce modularnej modulo n daje taki sam rezultat jak obliczenie wykonane w arytmetyce cakowitoliczbowej zredukowane modulo n. Twierdzenie 1.6. Element a Zn jest odwracalny (w Zn ) wtedy i tylko wtedy, gdy N W D(a, n) = 1.
1

Wit Fory

Matematyka Dyskretna 2011/2012

Funkcja Eulera : N N (n) = zzr(n) gdzie zzr(n) to zredukowany zbir reszt dla n, czyli zbir liczb naturalnych k {1, 2, ....., (n 1)} takich, e s wzgldnie pierwsze z n. Wniosek 1.2. Liczba elementw odwracalnych w Zn jest rwna (n). Elementy odwracalne to elementy zbioru zzr(n). Twierdzenie 1.7. Niech n = p q gdzie p = q liczby pierwsze. Wtedy (n) = (pq ) = (p)(q ) = (p 1)(q 1) Lemat 1.1. Niech a Z, n N oraz N W D(a, n) = 1. Wtedy ia = ja mod n dla 0 i<j<n Wniosek 1.3. pzr(n) = {0, ..., n 1} = {ai mod n : i = 0, ..., (n 1)}. Twierdzenie 1.8. (L.Euler) Niech a Z, n N oraz N W D(a, n) = 1. a(n) = 1 mod n Wniosek 1.4. (Tw. P.Fermat) Niech a Z, p liczba pierwsza, N W D(a, p) = 1. ap1 = 1 mod p Rozwizanie rwnania ax = 1 mod n dla N W D(a, n) = 1 gdy znana jest warto (n), to x = a(n)1 gdy n = p liczba pierwsza, to x = ap2 gdy warto (n) nie jest znana, to stosujemy tzw. rozszerzony algorytm Euklidesa do liczb a, n obliczajc x, y Z takie, e ax + ny = 1. A std wynika, e x = a1 mod n a wic jest rozwizaniem. Powysze uwagi mona rozszerzy na rwnania typu ax = b mod n dla N W D(a, n) = 1, b Z w nastpujcy sposb: (1) rozwi ay = 1 mod n (2) oblicz x = by mod n przypadek N W D(a, n) > 1 Twierdzenie 1.9. Niech N W D(a, n) = m, b = 0 mod m. Rwnanie ax = b mod n ma m rozwiaza postaci: n b x0 + t ] mod n t = 0, ..., m 1 m m gdzie x0 jest rozwizaniem rwnania a n x = 1 mod m m Uwaga 1.1. Jeli m nie jest dzielnikiem b, to rozwizanie nie istnieje. 2 x=[

Wit Fory

Matematyka Dyskretna 2011/2012

Twierdzenie 1.10. Niech f (x) Z[x], n = d1 ... dr , gdzie di parami wzgldnie pierwsze. f (x) = 0 mod n f (x) = 0 mod di dla i = 1, ..., r Wniosek 1.5. Dla rozwiazania rwnania ax = b rwnania ax = b mod di dla i = 1, ..., r. mod n wystarczy rozwiaza

Twierdzenie 1.11. (Twierdzenie chiskie o resztach) Niech n = d1 ... dr , gdzie di parami wzgldnie pierwsze. Ukad rwna x = ai mod di ma wsplne rozwizanie x Zn , ktre jest wyznaczone jednoznacznie. Wersja uoglniona: Twierdzenie 1.12. (Twierdzenie chiskie o resztach - uoglnienie) Ukad rwna x = ai mod di dla i = 1, ..., r ma wsplne rozwizanie x wtedy i tylko wtedy, gdy N W D(di , dj ) dzieli ai aj dla wszystkich i, j takich, e 1 i < j r. Gdy rozwizanie istnieje, to jest wyznaczone jednoznacznie mod N W W (d1 , ..., dr ). Funkcja Eulera Funkcj f : N N nazywamy multiplikatywn jeli f (1) = 1 f (m1 m2 ) = f (m1 ) f (m2 ) dla m1 , m2 Z, N W D(m1 , m2 ) = 1
r 1 Uwaga 1.2. Jeli n = p 1 ... pr - rozkad na czynniki pierwsze, to 1 r r 1 f (n) = f (p 1 ... pr ) = f (p1 ) ... f (pr )

Twierdzenie 1.13. (p) = p 1 dla p liczby pierwszej 1 (p ) = p p1 = p (1 p ) dla p liczby pierwszej Funkcja Eulera jest multiplikatywna r 1 Jeli n = p 1 ... pr - rozkad na czynniki pierwsze, to 1 1 1 (n) = n(1 )(1 ).....(1 ) p1 p2 pr Funkcja Mo biusa : N N 1 (1)s 0 d=1 d iloczyn s parami rnych liczb pierwszych w rozkadzie d wystpuje powtrzona liczba pierwsza 2. g (d).

(d) =

Fakt:

d|n

(d) = 0 dla n

Twierdzenie 1.14. (Formua odwrotna) Niech g : N N dowolna oraz f : N N okrelona wzorem f (n) = Wtedy n g (n) = (d)f ( ). d
d|n

d|n