Poza Toruń NR 43

25 kwietnia 2014 Numer 43
ISSN 2084-9117
Specjalny dodatek budowlany Czytaj na str. 23-29

WWW.POZATORUN.PL
Reporta I e ci nie opuszcz, a do mierci

Wynia go sobie. Jego mskie ramiona miay by jej si. Nie t skierowan przeciwko niej 4
Sport
Druga odsona Ligi Orlika przed nami
W najblisz niedziel gramy w Dobrzejewicach i Mazowszu
38 30
BEZPATNA GAZETA REGIONU TORUSKIEGO
Jestemy te na facebook.com/pozatorun
Maa Alicja potrzebuje 200 tys. zotych na operacj 8
Gmina Chema
*** Chema ***
Pmaraton Chemyski czeka na zawodnikw 9
Gmina ubianka
Oldboye z regionu podsumowali lig siatkwki 12
Gmina ysomice
***
Rce, ktre graj
Trwa ofensywa inwestycyjna w gminie 13
Micha Kwiatkowski na dwudniowym wicie kolarzy 24
*** Gmina Zawie Wielka
Wojciech Rosiski, dyrektor Gimnazjum w Guchowie, gra nie tylko na piciu instrumentach, ale jest te koszykarzem. Reprezentowa Polsk na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie. Teraz jego podopieczne zdobywaj tytuy mistrzy Polski
2 POZA TORU,
25 kwietnia 2014
FELIETON Edukacja stoi na gowie

TOMASZ WICAWSKI
stopka redakcyjna
Redakcja Poza Toru Zotoria, ul. 8 marca 28 redakcja@pozatorun.pl Wydawca Goldendorf Redaktor Naczelny Radosaw Rzeszotek goldendorf@goldendorf.com Sekretarz Redakcji Agnieszka Korzeniewska (aga@tylkotorun.pl) Tomasz Wicawski (GSM 535 405 385) Dzia reportau Maciej Koprowicz, Marcin Tokarz Dzia informacyjny ukasz Piecyk, Jacek Laskowski, Aleksandra Radzikowska, Micha Ciechowski, Monika Olender Dzia foto Adam Zakrzewski Maciej Pagaa E-wydanie: ukasz Piecyk REKLAMA Aleksandra Grzegorzewska (GSM 512 202 240), Magorzata Kramarz (GSM 607 908 607), Karol Przybylski (GSM 665 169 292) Kinga Baranowska (GSM 796 302 471) reklama@pozatorun.pl Druk: Agora SA. Pia
Redakcja nie odpowiada za tre ogosze. Na podstawie art.25 ust. 1 pkt 1b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych Agencja Public Relations Goldendorf zastrzega, e dalsze rozpowszechnianie materiaw opublikowanych w Poza Toru jest zabronione bez zgody wydawcy.
Niech no tylko zakwitn kasztany. Maj jest bodaj najbardziej wyczekiwanym przez Polakw miesicem roku. Wszyscy doskonale wiemy bowiem, e takie nagromadzenie dni wolnych w ciepych porach roku nie zdarza si zbyt czsto. Z przyjemnoci rozpalimy w ogrdkach grille, otworzymy starannie schodzone piwa i oddamy si wyczekiwanemu od pocztku roku relaksowi. Majwka, co si zowie. Wiwat Konstytucja, wiwat 3 maj. Nie wszyscy jednak ciesz si z tego, e maj nadchodzi. Maturzyci na sam myl dostaj mdoci i wcale nie jest to przypado jedynie niewiast, ktre nieroztropnie uczyy si pilnie ze swoimi kolegami anatomii. Test. To sowo klucz. Bl gowy winni mie jednak nie modzi ludzie, a ustawodawcy z kadencji na kadencj przyczyniajcy si do zdebilenia spoeczestwa. Obecny maturzysta nie ma bowiem prawa myle, sdzi i wiedzie niczego, poza kluczem odpowiedzi, ktry powsta w starannie chronionych gabinetach. Dojrzaoci nie mierzy si nawet iloci bdw ortograficznych popenionych na maturze z jzyka polskiego. Na studia historyczne bez trudu dostaj si osoby, ktre nie wiedz nawet, jak rocznic czcimy 3 maja. O przyczynach i skutkach nie wiedz nic,
bo tego program nie przewiduje. Stronnicy Katarzyny? Jakie znowu Kaki? Na wyszych uczelniach i tak nie czekaj na kwiat polskiej inteligencji, bo liczy si limit. Im wicej studentw przyjmiesz i otworzysz kierunkw, tym wicej kasy spynie z budetu. Vivat academia, vivant professores! Nic to, e przyszemu akowi Pan Tadeusz i Jan III Sobieski kojarz si tylko z nazwami wdki i papierosw. Nie wszyscy w spoeczestwie musz by wyksztaceni. Po jaki czort udzimy si jednak wizj wyksztaconego spoeczestwa? Maturzyci winni ogosi bojkot systemu, w ktrym o inteligencji wiadczy umiejtno rozwizywania testw, ktre ze sprawdzaniem wiedzy nie maj nic wsplnego. Proponuj im doczenie do rodzicw i rodzestwa, ktrzy wygrzewa si bd w czasie majwki w ogrdku. Egzamin bez maturzystw? To mniej wicej to samo, co system edukacji bez wiedzy i standardw. Jak stawia co na gowie, to do koca. Niezmienna jest tylko rado uchwalajcych przepisy. Tak, jak w 1791 roku.
ISSN 2084-9117
***
3 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

REKLAMA
I e ci nie opuszcz a do mierci

Wynia go sobie. Jego mskie ramiona miay by jej si. Nie t skierowan przeciwko niej
Aleksandra Radzikowska
Poznali si na potacwce w remizie. Wiedziaa o nim tylko tyle, e mieszka trzy wsie dalej, tu za lasem. W wietle kolorowych reflektorw wyglda zjawiskowo. Ubrany w bkitn, lnian koszul, dobrze prezentowa si na tle innych chopcw. Ludzie mwili, e oczy mu si miej na widok wszystkich bab, ale z jakiego powodu Katarzyna nie chciaa w to wierzy. Przecie to jej dedykowa wszystkie piosenki na prywatkach. W kad niedziel przed msz wit podjeda przed bram, caujc matk dziewczyny w rk, pyta o pozwolenie na jeszcze jedno wyjcie z domu jej crki. Tej czerwonej emzetki zazdrocili mu wszyscy, a on wozi na niej tylko swoj Kak. Pobrali si po pitnastu miesicach znajomoci. Dziecko - bdce owocem mioci - Katarzyna miaa urodzi ju jako jego ona. Zamieszkali w maym pokoju u teciowej i zaoyli rodzin. Matka Krzysztofa nie zaakceptowaa jej nigdy. W zoci mwia, e dziewczyna odebraa jej syna. Cho do sownych przepychanek dochodzio czsto, Katarzyna tumaczya to sobie rnic charakterw. Praa jego koszule i kadego dnia mg liczy na ciep zup. Tu po lubie przynis jej nawet kwiaty. - Jeste moj nadziej mwi zawsze, gdy wraca do domu po alkoholu. Nie pamitam ju, jak wygldao ycie bez ciebie. nie ju niecay miesic pniej, wymierzajc jej przy Krzysztofie siarczysty policzek. Wychowywaa si w surowym domu. Ojciec tuk jej matk tak dugo, dopki nie zrozumiaa, czego od niej oczekuje. Ma stracia dawno spad z rusztowania na budowie. Zosta jej tylko Krzysztof, a ona jej go zabraa - jedyny sens ycia. Ta niewdzicznica i ona nigdy nie nazywaa Katarzyny po imieniu. W sklepie, przed msz wit i w wiejskiej wietlicy wszdzie opowiadaa o sielskim yciu rodzinnym. Mieszkacy wsi prawd poznali dopiero kilka lat po ich lubie. Wczeniej rozcit warg tumaczya spotkaniem z kuchenn szafk, a kademu kolejnemu siniakowi winna bya nieuwaga. We wsi nie mieszali si do ich spraw. Pene wspczucia spojrzenia musiay jej wystarczy i da wiar w lepsze jutro. Miaa dla kogo y, cho nie umiaa si ju okreli inaczej ni jako ona Krzysztofa. Nawet nie pamitaa o tym, jak to jest zaoy t ulubion sukni w grochy. - Ta ladacznica idzie si puszcza krtko kwitowaa jej wygld teciowa, gdy Kasia chciaa dobrze wyglda. Widziaam w sklepie, jak zerka na Janka. Po tej nocy wargi goiy jej si tydzie. Nigdy nie zamaa sw przysigi maeskiej. Nie umiaaby zama tej obietnicy. Wychowana bya tak, e co noc rozliczaa si z codziennoci przed Bogiem. Kochaa ma, mimo e z kad wypit przez niego bez gazu szklank, odczuwaa si jego rk coraz dotkliwiej. - Szmat bya i szmat zdechniesz powiedziaa jej teciowa w imieniny. Widziaam, jak patrzysz na Janka. Nie wstydzisz si? Caa wie ju o tym mwi. Dla niej mczyzn by tylko Krzysztof. To przecie z nim dzielia ko i st. - To prawda? zapyta jeszcze tego samego wieczoru, gdy wrci z pracy podpity. Prawda czy nie?! Krzycza tak gono, e wszyscy we wsi wiedzieli, o co chodzi. Na kolanach przysigaa mu, e to nieprawda. Dosta szau. Chciaa uciec do pobliskiej wirowni. By szybszy. *** Zadzwoni na policj, gdy przestaa si rusza. Biegncej za nim matce kaza wrci do domu. Uciek w amoku do pobliskiego lasu. Znaleli go dopiero po dwch dniach. Tumaczy to rozpacz. Przecie chcia j ratowa Zrobi to tak intensywnie, e skrci jej kark. Morderca! tylko jedno sowo dao si sysze na parkingu przed sdem. We wsi wiedzieli, e tukli z matk Kak do nieprzytomnoci. Dosta wyrok w zawieszeniu za utrudnianie ledztwa. Nie pokazywa si w rodzinnej okolicy rok, a ycie w wiosce znw zaczo toczy si dawnym rytmem. W kociele pojawi si ptora roku pniej. Przystpujc do komunii witej, przeegna si dwa razy. Na jego prawej doni lnia zota obrczka.
REPORTA
Chop, jak to chop, musi wypi, mylaa wtedy i wierzya, e nastpnego dnia wrci ju trzewy. Sianokosy, spotkanie z ssiadem przy pocie, nieurodzaj na polu wszystko byo dobr okazj do wypicia kolejnej wdki. Przez pierwsze trzy lata yli w zgodzie. Ona zajmowaa si dzieckiem i prowadzia mu dom, on zarabia na ich utrzymanie. Po raz pierwszy uderzy j w czwart rocznic lubu. Zabraa crk i ucieka do matki. Przysig, e nigdy to si ju nie powtrzy, przez tydzie baga o powrt i obiecywa popraw. Znw by taki jak dawniej. Pachnia mydem no i nosi te swoje lniane koszule. Wrcia. - Trzeba byo zosta tam, gdzie twoje miejsce przywitaa j teciowa. Nie umiesz chopa upilnowa, to si nie dziw, e dostaa po pysku.
Wtedy co w ich relacjach pko. Niby przez kilka miesicy stroni od alkoholu i zabra j nawet do kina w pobliskim miasteczku, ale jego oczy zdradzay to, e nie by ju tym chopcem z sobotnich potacwek. Ona, kiedy drobna blondynka z delikatnymi domi, przestaa poznawa siebie w lustrze. On wci ramiona mia silne i donie spracowane jak wtedy, gdy si poznali. Tylko oczy mia ju nie te same. Przestaa mu si ni. - Dzi Krzysiek uderzy mnie po raz drugi powiedziaa kiedy ssiadce w tajemnicy i jak to na wsi - nastpnego dnia wiedzieli ju wszyscy. Boj si odej, eby nie zabrali mi crki. Teciowa nigdy nie wybaczya jej penych pogardy spojrze, ktre czua na sobie podczas niedzielnej mszy. Odpacia si za

REGION
Wielkanocne jaja powicili w kaskach

Mionicy jednoladw z regionu toruskiego spdzili Wielk Sobot w niecodzienny sposb. Kolejny raz udowodnili, e tradycj mona kultywowa na wesoo
dliny, ktre maj zapewni dostatek. Podczas spotkania, jak co roku, zbierano pienidze na szczytny cel. Tym razem fani motoryzacji pomogli niepenosprawnemu Tomaszowi Nadstawnemu, ktry po mierci ony samotnie wychowuje dwjk dzieci. Wdziczno ze strony potrzebujcych jest zawsze tak wielka, e pomaganie uzalenia. Regua mwi, i debiutujcy w imprezie uczestnicy zaraz po jej zakoczeniu wiedz, jak w nastpnym roku bd spdza Wielk Sobot. Widok kilkuset wiconek wypeniajcych kaski musi zapada w pami. Dlatego nie dziwi fakt, e mionicy jednoladw przygotowania do wit chc spdza w bliskiej im atmosferze. Dziki takim akcjom wana dla chrzecijaskiej tradycji uroczysto nabiera innego wymiaru. - Chcielimy, aby dzie wicenia pokarmw wielkanocnych by celebrowany w szczeglny sposb, przede wszystkim w gronie rodzinnym - mwi Robert Sauron Majewski z Impresariatu Sauron, jednego z organizatorw wiconki w kasku. - Co roku Przysiek odwiedza kilkuset mionikw motoryzacji. Mamy okazj oderwa si od codziennego ycia i spdzi czas na rozmowie. Siedziba Caritasu tylko w pewnym sensie zamienia si w festiwal pojazdw motorowych. Nie zapominamy o gwnej idei spotkania. Do Przysieka zjechay si rzesze motocyklistw i rowerzystw oraz andarmeria, wojsko i straacy. Uroczystoci przewodniczy ks. Daniel Adamowicz, dyrektor Caritas Diecezji Toruskiej. Po powiceniu pokarmw przyszed czas
Prno szuka drugiej tak nietypowej formy wicenia pokarmw wielkanocnych. Akcja wiconka w kasku jest coroczn imprez, ktra urosa ju do rangi legendarnej. W Przysieku zwyczajowe koszyczki zastpiono kaskami wypenionymi wszystkim, co powinno znale si na wielkanocnych stoach. Znajdowa si w nich niezbdny do ycia chleb, jaja - symbol odnawiajcego si ycia, sl znak wiary oraz miso i w-
na poczstunek i rozdanie upominkw od tradycyjnego zajca - pieczek z numerami przyporzdkowanymi do prezentw wielkanocnych ufundowanych przez sponsorw. Uczestnicy otrzymali, m.in. nagrody zwizane z aktywnoci ruchow, dziki ktrym atwiej bdzie im spali nadprogramowe, witeczne kalorie. Cho gwna cz spotkania trwaa nieco ponad godzin, to rozmach, z jakim wiconka w kasku zostaa zorganizowana, zadziwia. Fot. Adam Zakrzewski
Dyrektor z olimpijsk przeszoci

Gra w reprezentacji kraju z Eugeniuszem Kijewskim. W 1980 roku wystpi na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie. Podczas jednego spotkania ligowego potrafi rzuci 56 punktw. Modzi adepci koszykwki w Guchowie i Koczewicach maj si od kogo uczy
Tomasz Wicawski
Wojciech Rosiski gra w polskiej lidze w Wybrzeu Gdask. Mia niezwyk atwo w zdobywaniu punktw. Pomimo prawie 2 metrw wzrostu, motoryk dorwnywa niszym koszykarzom. Wielokrotnie trafia rzuty z poowy boiska. Jego klub potrafi pokona reprezentacj RFN trzydziestoma punktami. Nie da si porwna dzisiejszej pozycji polskiej koszykwki z t, jak mielimy na przeomie lat 70-tych i 80-tych. Dyrektorem Gimnazjum w Guchowie jest byy reprezentant kraju, ktry obecnie szkoli mody narybek bdc trenerem kadry wojewdztwa kujawsko-pomorskiego modziczek modszych. - Nic nie zapowiadao tego, e zwi swoj przyszo z jakkolwiek dyscyplin sportu - opowiada Wojciech Rosiski, olimpijczyk z powiatu toruskiego. - Przez 8 lat chodziem do szkoy muzycznej. Umiem gra na piciu instrumentach - saksofonie, klarnecie, instrumentach perkusyjnych, pianinie, ale przede wszystkich akordeonie. Byem bez reszty oddany muzyce. Robi tum na awce Wszystko zaczo si w inowrocawskim liceum - miecie, z ktrego pochodzi obecny mieszkaniec Chemy. - Rozpoczynajc nauk w szkole redniej miaem nieco ponad 180 centymetrw wzrostu - wspomina Wojciech Rosiski. - Byem sprawny, bo urodziem si w ta- ny reprezentant kraju. - Tam, co kiej dzielnicy Inowrocawia (Bat- miesic, musielimy uczestniczy kwek), e miaem do jednego w tzw. popisach. Wystpy przed basenu 200 metrw, do drugiego publicznoci sprawiy, e nie 500, a od stadionu Cuiavii mieszkaem 150 metrw. Doskonale jedziem na ywach, bo fascynowa mnie hokej. Umiaem biega, ale nie gra w koszykwk. Do reprezentacji szkoy wzili go, eby rednia wzrostu na awce rezerwowych bya wysza. Nikt nie przypuszcza wtedy, ze ma przed sob kilkanacie lat kariery na wysokim poziomie. O wystpie na Igrzyskach Olimpijskich nawet nie ni. - Gralimy mecz z odwiecznym rywalem - Technikum Mechaniczno-Elektrycznym - opowiada dyrektor Gimnazjum w Guchowie. - Walka sza na noe. W pewnym momencie nie mia ju kto wybiec z naszej druyny na boisko. Trener odwrci si do mnie i powiedzia: Rosiski, wchodzisz. Po meczu podszed do mnie trener Noteci Inowrocaw - Mieczysaw Silecki Wojciech Rosiski reprezentowa Polsk na i zaproponowa przyjcie Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie. na trening do klubu. Mylaem, e sobie jaja robi. Tak to ju jest z kujawiakami, e baem si ludzi i nie miaem kopotrafi czowieka wypuci. On potu z aklimatyzacj w nowym rodowisku. Wiedziaem, e na jednak nie artowa. Jako 17-latek otrzyma powo- pocztku trzeba zapaci frycowe anie do kadry juniorw. Po jed- i skoczy czasami starszym kolenym z turniejw trener senior- gom po piwo. Trzeba zna swoje skiej reprezentacji zabra go na miejsce w szeregu. zgrupowanie. Nie mia gra, ale Koszykarze nie otrzymywali w tamtych czasach premii za zwyzbiera dowiadczenie. - Wiele w yciu pomoga mi cistwa w meczach. Mieli jednak szkoa muzyczna - mwi 61-krot- zapewnione mieszkania, talony na samochd i "lewe" etaty w zakadach pracy. Kurtyna nie taka elazna - Waciciel rzeni przyjmowa dwch zawodnikw do pracy, ale oni nigdy nie pojawiali si w zakadzie - mieje si Wojciech Rosiski. - Gupoty si jednak modym ludziom opowiada, e w tamtym czasie sportowcy nie jedzili po wiecie. Do takiej Finlandii, to mi si nawet rusza nie chciao, bo zbrzyda ju. Gralimy turnieje w caej Europie, a nawet w Stanach Zjednoczonych. Nikt nie zabra mi nigdy paszportu, gdy wyjedalimy. Przecie jakbym chcia uciec, to bym to zrobi - z paszportem czy bez. Kady dzie Igrzysk Olimpijskich pamita si na zawsze. Jaki mecz w Moskwie dyrektor z Guchowa wspomina najczciej? - Z Hiszpani, bo w nim skrciem nog - mieje si byy koszykarz. - Lekarze popracowali nade mn i w paru spotkaniach jeszcze zagraem. Nie pokazaem jednak peni swoich moliwoci. Zajlimy 7 miejsce, podobnie jak na mistrzostwach Europy w 1979 i 1981, na ktrych graem. W kadrze mielimy wielu wietnych zawodnikw. Tam byem elementem zespou. W lidze przez par sezonw byem "figur". Wgry? Przecie miaa by Jugosawia W latach 80-tych chcia wyjecha do klubu zagranicznego. O may wos nie trafi do bardzo dobrego klubu jugosowiaskiego - Rabotnickiego Skopje. Jego kolega klubowy przymierzany by do zespou wgierskiego, ale w meczu z tym klubem zabysn Rosiski i to jego Wgrzy kupili. - Byo mi strasznie gupio wobec kolegi, u ktrego nawet wiadkiem na lubie byem mwi Wojciech Rosiski. - Mogo jednak by tak, e nie wzili by ani jego, ani mnie. Nawet tam jecha nie chciaem, bo przecie miaem gra w Jugosawii. Z rodzin spdzilimy w tym kraju kilka adnych lat. Mistrzowski szlif Do tej pory umiejtnoci mu nie brakuje. Dzieli si nimi z modym pokoleniem. Zawodniczki z Gimnazjum w Guchowie zdobywaj medale na wojewdzkich zawodach. Jego podopieczne trafiy do reprezentacji wojewdztwa, z ktr zdobyy mistrzostwo kraju na Oglnopolskiej Olimpiadzie Modziey w Pabianicach w ubiegym roku. - Obecnie mam wrd podopiecznych dwie dziewczyny z VI klasy szkoy podstawowej, ktre maj ponad 180 cm wzrostu i ju co umiej - wskazuje trener. - Przed nimi, jeeli bd chciay trenowa, moe by spora przyszo. wiat nam jednak daleko uciek. Musimy zacz prac u podstaw, bo bez tego wynikw takich jak kiedy, nie bdzie jeszcze dugo.
REGION
Wie aktywizuje si obywatelsko

O majowych egzaminach na wszystkich szczeblach nauczania, jzykach obcych, dysproporcji w wynikach testw midzy miastem a wsi, z Jolant Metkowsk, p.o. dyrektora wydziau rozwoju edukacji w Kuratorium Owiaty w Bydgoszczy, rozmawia Tomasz Wicawski
Koczymy ju monitorowanie przygotowania szk podstawowych na przyjcie dzieci szecioletnich. Bylimy we wszystkich placwkach w wojewdztwie. Sprawdzalimy czy przygotowane s sale, jaka jest infrastruktura i jakie formy doskonalenia kocz nauczyciele. By to wielomiesiczny proces, ktry realizowalimy. W maju zawsze rozpoczynany take podsumowanie nadzoru pedagogicznego - ilociowo i jakociowo. W tym roku nasz szczegln trosk otoczona bya lekcja oraz cay proces dydaktyczny. Wane jest dla nas to, jak lekcje oceniaj uczniowie i nauczyciele. Bdziemy zestawia dane, ktre uzyskalimy. Uwaamy, e szkoa nauczycielem i codzienn dydaktyk stoi. Czerpic dowiadczenie z ubiegych lat mona wskaza najwaniejsze problemy, ktre pojawiaj si w czasie przeprowadzania egzaminw? Nie notujemy bardzo powanych sytuacji problemowych. Obserwatorzy zauwa czasami, e kto nie odda prze wejciem na sal telefonu komrkowego. Zdarzao si rwnie tak, e zadzwoni on w trakcie trwania egzaminu. Problemem jest te czasami to, e kto nie zgosi brakw w arkuszu egzaminacyjnym. S to problemy , na ktre trzeba reagowa na bieco. Troch inaczej jest na poziomie sprawdzania prac. Egzaminatorzy odkrywaj bowiem czasami, e nie zostay one napisanie samodzielnie. Byy w poprzednich latach przypadki uniewanienia testw. Jak wojewdztwo kujawsko-pomorskie wypada, jeeli chodzi o wyniki egzaminw maturalnych w porwnaniu do caego kraju? Zdawalno jest na dobrym poziomie. Analizujemy szczegowo wyniki i wielokrotnie o nich rozmawiamy. Problemy byy i s na wszystkich szczeblach nauczania z jzykami obcymi. Podejmujemy rne dziaania, eby poprawi poziom ich znajomoci. Zdajemy sobie jednak spraw, e najlepiej czowiek uczy si jzyka, gdy ma okazj operowania nim w kontakcie z osob obcojzyczn. Dymy do tego, eby naturalnych sytuacji komunikacyjnych byo wicej. W czerwcu organizujemy konferencj dla dyrektorw szk, w ktrych odbywa si nauczanie jzyka niemieckiego. Szkoy rezygnuj czsto z nauczania tego jzyka na rzecz np. jzyka angielskiego. Strona niemiecka zapewnia natomiast bardzo dobre warunki nauczania tego jzyka finansuje wymiany modziey, a take umoliwia may zdobycie certyfikatw jzykowych DSD-1 na poziomie gimnazjalnym oraz DSD -2 w liceum. Taki certyfikat mona wykorzysta starajc si o prac. Jzyk niemiecki jest w odwrocie, wic wraca rosyjski? Nie do koca. Owszem, notujemy zwikszenie liczby uczniw, ktrzy zainteresowani s tym jzykiem, wprowadzane s do naszych placwek inne jzyki obce, ktrych kiedy nie byo, jak np. hiszpaski. Wracajc jednak do wynikw egzaminw. Czy jest dua dysproporcja w tym zakresie pomidzy duymi miastami, a wsi? W tym przypadku mwimy o szkoach podstawowych i gimnazjach. Wyniki zbliaj si do siebie. Trend zawsze by taki, e w duych orodkach miejskich uczniowie osigali lepsze rezultaty. Teraz rnice te si zmniejszyy. Problemem s mae miasteczka. Mona to rozpatrywa w pewnym kontekcie. Na wie trafio duo rodkw z funduszy europejskich, powstao duo organizacji pozarzdowych w tym stowarzysze przy szkoach. Mieszkacy tych spoecznoci aktywizuj si obywatelsko. W maych miastach s due problemy z bezrobociem, i jak sygnalizuje modzie, mao miejsc do spdzania czasu wolnego i edukacji pozaformalnej std te odbija si to na rozwoju dzieci i modziey. Oczywicie, jest to tylko jeden z czynnikw, bo na kady proces wpywa ich znacznie wicej.
Przed nami bardzo wany miesic dla systemu owiaty. Na wszystkich szczeblach nauczania odbd si w maju egzaminy sprawdzajce wiedz uczniw. Jakie wyzwania czekaj w tym okresie kuratorium? Trosk Okrgowej Komisji Egzaminacyjnej w Gdasku i nasz jest, aby egzaminy przebiegy bardzo sprawnie w sposb formalny. Cz legislacyjna musi by bez zakce, wic wysyamy naszych obserwatorw. Jed oni na egzaminy i obserwuj czy ustalone procedury s przestrzegane w szkoach. W maju jest rwnie duo interwencji i telefonw - od rodzicw uczniw, a take osb, ktre stay si penoletnie. Dotycz one najczciej oceniania. Jest to czas wystawiania stopni, wic trudno si temu dziwi. Opiekunowie uczniw chc dowiedzie si, jakie ich podopieczni maj prawa gdy grodzi im np. ocena niedostateczna. Mieli pastwo wiele pracy dotyczcej pjcia do szk najmodszych dzieci.
Fot. ukasz Piecyk

REKLAMA
Paacowa ksika kucharska

Legendarny krlik Bony
Skadniki: 3 combry lub udka z krlika (ok. 1 kg) 1 cebula 2 marchewki 4 zbki czosnku 3/4 szklanki biaego wina 1,5 szklanki wywaru warzywnego oliwa kilka gazek rozmarynu pesto bazyliowe ziele angielskie li laurowy tymianek
awaki krlika opuka i przeoy do miski. Warzywa obra. Marchew pokroi w pplastry, seler w kostk (1 cm), cebul w pirka. Warzywa przeoy do miski z krlikiem, doda czosnek zmiadony i pokrojony, listki rozmarynu, yeczk pesto bazyliowego, oliw, ziele angielskie, li laurowy, tymianek. Wszystko posypa biaym pieprzem i sol. Misk przykry foli spoywcz. Krlika marynowa przez noc. a patelni rozgrza oliw i woy na ni krlika. Przesmay na zoty kolor, nastpnie doda warzywa z marynaty, podla winem i bulionem. Dusi do mikkoci ok. 40 minut. Na kocu doda mietan i natk pietruszki. W razie potrzeby dosoli. Podawa z ziemniakami i marchewk parysk glazurowan.
Smacznego!
Jeden z przepisw na krlika dotyczy lubu krlowej Bony z Zygmuntem Starym. Uczt weseln przygotowali woscy kucharze, specjalnie na t okazj sprowadzeni do Polski. Podano 25 potraw. Pierwszy raz w naszym kraju pojawi si w menu na stole polskim krlik w sosie wasnym. Szef kuchni Paacu Romantycznego Krzysztof Kierski
Przepis na krlika w sosie wasnym znajduje si w wielkanocnym menu Paacu Romantycznego.
Trzydzieci padaczek dziennie

Schorzenia, z ktrymi zmaga si niespena trzymiesiczna Alicja, zaamayby nawet i dorosych. Dziecko potrzebuje natychmiastowej operacji, o ktrej w Polsce moe na razie pomarzy
ukasz Piecyk
Lekarze podejrzenia rodzicw zbagatelizowali. Blisko 30 atakw padaczki jednego dnia u dwumiesicznego dziecka nie sposb jednak pomin. Dzisiaj chora Alicja Grska potrzebuje natychmiastowej operacji, ktrej podejm si jedynie lekarze z Niemiec. Koszty zabiegu wynosz jednak ponad 200 tys. zotych. Alicja urodzia si na pocztku lutego tego roku. Rozpoznano u niej stwardnienie guzowate. To rzadka choroba genetyczna, ktra powoduje zmiany w wielu narzdach czowieka, m. in. w nerkach, sercu, mzgu czy pucach. Na domiar zego pojawia si take dysplazja, czyli guz mzgu. To on wywouje u dziewczynki codzienne ataki padaczki. - Crka musi by sta opiek mwi Monika Rynkowska z Kuczwa, matka dziecka. Zrezygnowalimy ju z jej eczka, aby bya obok nas jak najbliej. Na zmian z moim partnerem pilnujemy jej, aby nic jej si nie stao w trakcie ataku. Tych ma dziennie kilka. Gdy bya w szpitalu, miaa ich nawet 28. Tak leczy nie powinni Dziecko obecnie jest leczoRynkowska. Koszt operacji wynosi ponad 200 tys. zotych. Grosz do grosza Rodzina i znajomi nie pozostali gusi na prob o pomoc. W rodzinnych Kuczwaach i okolicy na supach wisz plakaty informujce o chorobie Alicji, a na portalu Facebook powstaa specjalna strona Pomagamy Ali. Odzew jest zarwno z miast w caej Polsce, a take z Anglii i Holandii. Obecnie rodzice dziecka dopeniaj formalnoci, aby zorganizowa zbirk w Toruniu. - Dziki operacji nasza crka uwolni si od niebezpiecznych atakw padaczki dodaje Monika Rynkowska. Jestemy zreszt zdeterminowani, aby nawet przeprowadzi si do Niemiec, eby zapewni lepsz opiek naszej crce, ale musimy mie pewno, e tam sobie poradzimy, np. z prac. Aby pomc sfinansowa operacj Alicji, mona przela dowoln kwot na konto 77 1020 5011 0000 9002 0266 3599 z dopiskiem: Dla Ali. W przypadku oferowania innej formy pomocy czekamy na kontakt telefoniczny pod numerem 725 454 131.
l.piecyk@pozatorun.pl
GMINA CHEMA
Rodzice Alicji s skonni wyjecha na stae do Niemiec i stara si o tamtejsze obywatelstwo, aby zapewni crce lepsz opiek medyczn.
ne farmakologicznie, mimo e badania wykazay padaczk lekoodporn. Na pocztku maja maa pacjentka rozpocznie terapi sterydow. - Niestety tutaj mamy absurdaln sytuacj ali si matka Alicji. To tak, jakby zb nadajcy si tylko do wyrwania, leczy tabletkami. Crki w ten sposb nie uzdrowimy. Dziaaniem suby zdrowia
s oburzeni take dziadkowie dziewczynki. - Lekarze mwili wprost, e wmawiamy im co, czego nie ma grzmi Beata i Jan Rynkowscy. To skandal, eby twierdzi, e Alicja jest zdrowa, skoro potrzebuje pomocy. W Polsce dziecko moe zosta zoperowane dopiero po przekroczeniu odpowiedniej wagi lub za kilka miesicy.
Czas gra jednak na niekorzy, bo kady atak moe upoledzi dziewczynk. Rodzicom udao si jednak nawiza kontakt z niemieckim instytutem zajmujcym si chorobami ukadu nerwowego. Tam lekarze podejm si operacji od razu. - Kontakt udao si nam si zdoby dziki osobie, ktrej dziecko miao podobne schorzenie tumaczy Monika
Korzenie zostan zachowane

Radni gminy Chema podjli uchwa w sprawie przyjcia strategii samorzdu na lata 2015 2025. Blisko 100-stronicowy dokument bdzie wyznacza kierunki rozwoju na najblisze 10 lat. Rewolucji jednak nie bdzie. Konsultacje z mieszkacami gminy w sprawie fundamentw strategii zaczy si jesieni. Ostatni miesic prac zosta powicony na kwestie techniczne. Jeszcze zim poznalimy wyniki ankiet przeprowadzonych wrd mieszkacw gminy. - W odpowiedziach pojawio si wiele ciekawych informacji - komentuje Ewa Pudo, sekretarz gminy. - Zapytalimy m. in. o zadowolenie z zamieszkania w gminie Chema. Ponad 90% respondentw ocenio je na rednie lub wysokie. Podobny odsetek osb jest zainteresowany tym, co dzieje si w naszym samorzdzie. Jeli chodzi o sfery, z ktrych mieszkacy s usatysfakcjonowani, mogabym wymieni porzdek i czysto, owiat, rozwj dziaa ekologicznych oraz standard obsugi w Urzdzie Gminy.
Samorzd obra kurs na najblisze dziesiciolecie. Tradycyjny model zwyciy bez dwch zda
gminy Chema. Wychodzi na to, e mamy wiele oczekiwa i warto skupi si na podstawowych rzeczach. Samorzdowcy sami przyznaj, e gmina nie przejdzie rewolucji. Podtrzyma ona natomiast obecne kierunki dziaania. - Misj administracji bdzie tworzenie warunkw do rozwoju mieszkacw dodaje Ewa Pudo. To oni, jako podstawowy rdze funkcjonowania spoecznoci, bd mieli okazj do rozwoju gospodarczego czy kulturalnego. Jedn z podstawowych wtpliwoci, ktre miaa rozwia strategia, jest charakter gminy. Ten pozostanie w obecnym, wiejskim modelu. - Zaley nam na pewno na przemysowym rozwoju gminy, ale nie da si ukry, e to rolnictwo jest nasz domen tumaczy sekretarz gminy. Musimy na pewno zachowa rozsdek, eby nie wypiera si swoich korzeni. Warto jednak zwrci si ku rozwizaniom czy standardom wikszych orodkw. W zwizku z tym chcemy postawi m. in. na nowe rozwizania energetyczne. W trakcie prac nad strategi i nad celami rozwoju gminy pojawio si wiele szczegowych zada zaproponowanych przez mieszkacw. Znalazy si tam m. in. propozycje przebudowy konkretnych drg w gminie, zagospodarowania niektrych terenw czy uruchomienie SMS-owego systemu powiadamiania o zagroeniach. - Ze wzgldu na charakter dokumentu, jakim jest strategia, nie zapisywalimy w niej wszystkich propozycji wyjania Ewa Pudo. Widzc jednak potrzeb szczegowego omwienia konkretnych wnioskw i propozycji, zebralimy wszystkie pomysy w katalogu zada wskazanych przez mieszkacw. Stanowi to dodatkowy zacznik do strategii. Kwestie tam zawarte bd stanowiy przydatn list przy opracowaniu budetw na kolejne lata. Wszystkie dokumenty opracowane przy tworzeniu strategii dostpne s na stronie gminy lub na www.pozatorun.pl. (P)
Strategia zostaa uchwalona na marcowej sesji Rady Gminy.
Podstawowym punktem wyjcia do opracowania strategii bya jednak analiza dotychczasowego dokumentu stworzonego na okres 2007 2015 oraz realizacja zaoonych celw. W rozdziale powiconym wykonanym przedsiwziciom twrcy wyliczaj m. in. budow ponad 200 domowych oczyszczalni ciekw, popraw stanu drg czy remonty wietlic wiejskich. Strategia szczegowo opi-
suje take sytuacj demograficzn w gminie Chema na przestrzeni ostatnich lat. Na jej podstawie powstaa prognoza, ktra zakada, e w 2025 roku w gminie bdzie ponad 10 tys. mieszkacw. Dzi ta liczba nie przekracza 9,9 tys. osb. Jakie wnioski natomiast pyn z nowego dokumentu? - Bardzo dobrze, e to mieszkacy wytyczyli kierunki dziaania naszego samorzdu mwi Jacek Czarnecki, wjt
Fot. ukasz Piecyk
Ta pasja Rzym si nazywa

Maciej Koprowicz
Niejeden mionik historii marzy o przeniesieniu si w czasie, by osobicie poczu atmosfer minionych dni. Niektrym nie wystarczaj ksiki czy filmy, pragn dowiadczy przeszoci namacalnie. Dziki rekonstrukcjom historycznym staje si to moliwe. Nie brakuje chtnych do przywdziania strojw wojownikw z dawnych lat - popularne staj si rekonstrukcje piechoty z II wojny wiatowej czy redniowiecznego rycerstwa. Grupa pasjonatw signa jednak dalej w przeszo. Z inicjatywy Cezarego Wyszyskiego i ukasza Czerwiskiego powsta Legio XXI Rapax, czyli wierne odtworzenie legionu rzymskiego. Od dwch lat jego czonkiem jest chemynianin Grzegorz Krywalski, znany te jako Gaivs Livivs Rogatvs. - Historia fascynowaa mnie od zawsze mwi Grzegorz. Chciaem sprawdzi, jak to byo kiedy - nie pidziesit czy sto lat temu, ale dwa tysice. Polskie ziemie nie maj z Rzymem wiele wsplnego, wic to wyzwanie, bo mao wiemy o yciu w tych czasach. To nie przebieranki! Legio XXI Rapax to nazwa autentycznej jednostki, ktra w I wieku naszej ery stacjonowaa w Rzymie. Grupa rekonstrukcyjna nie ogranicza
MIASTO CHEMA
Grupa rekonstrukcyjna Legio XXI Rapax jak nikt potrafi odda klimat staroytnego Rzymu. Wrd wspczesnych legionistw jest Grzegorz Krywalski z Chemy
razy w miesicu trenuj fechtunek. - Jestemy najlepsz grup na wiecie, bo jestemy grup najlepszych ludzi. Spotkania to okazja, by pogada o legionowym yciu przy kubku wina albo miodu Na treningach jednak ostro wiczymy, by trzyma fason w fechtunku zastrzega Krywalski. Grzegorz do legionu naley od dwch lat zacz od wyjazdu z grup do holenderskiego Nijmegen. W regionie jest pionierem rzymskiej rekonstrukcji. Dowodzi Contvbernivm Kujawsko-Pomorskim, czci Legio XXI Rapax skupiajc legionistw z naszego wojewdztwa, w ktrej szeregach s wojownicy z Torunia, Bydgoszczy i Grudzidza. Nie ogranicza si zreszt tylko do odtwrstwa legionowego. Od lat pasjonuje go take rycerstwo redniowieczne - w Chemyskim Orodku Kultury prowadzi grup rycersk. Pytany, dlaczego rekonstrukcja historyczna jest tak ciekawym sposobem na ycie, odpowiada: - Ludzie znaj histori powierzchownie, nie zagbiaj si w realia. Na pokazach w szkoach nawet nauczyciele historii s zdumieni tym, co robimy. Mona na wasnej skrze przekona si, jak to byo kiedy. To najlepszy sposb, by si nauczy czego o przeszoci, a do tego moliwo zwiedzenia kawaka wiata i wietna zabawa w najlepszym gronie. Kontakt dla zainteresowanych rekonstrukcjami: 603 822 930
Legio XXI Rapax odtwarzaj realia rzymskiego legionu w najdrobniejszych szczegach
si tylko do broni i strojw. Jej czonkowie staraj si odda peny obraz ycia legionisty obok efektownych walk, rwnie musztr i ycie w obozie wojskowym. - Jestemy jedn z najlepszych grup tego typu na wiecie deklaruje Krywalski. To nie zwyke przebieranki, chodzi nam o najwysz jako odtworzenia. Kadziemy nacisk nawet na przedmioty codziennego uytku - wszystko to, czego Rzymianin mg uywa dwa tysice lat temu. Legionici oprcz miecza, pancerza i tuniki dysponuj, midzy innymi lampami, kubkami, przyrzdami kuchen-
nymi dokadnie takimi jak w staroytnoci. To oczywicie kopie przygotowane przez rzemielnikw z Polski i zagranicy. Najwysza jako ma niestety swoj cen. Koszt hemu zaczyna si od 100 euro, a koczy na ok. 500, za caego rynsztunku legionisty waha si od 5 do 40 tysicy zotych. - Jest zupenie tak jak dawniej, oficera sta na wicej ni zwykego onierza mwi Rzymianin z Chemy. Odtwarzam akurat zwykego legionist. Jeli kto chciaby zacz przygod z legionami, powinien liczy si z wydatkiem okoo 5 tysicy zotych.
Nawet nauczyciele zdumieni Czonkowie Legio XXI Rapax chtnie dziel si swoj pasj z cywilami. Przygotowuj pokazy w muzeach i szkoach, goszcz na imprezach historycznych, takich jak Dymarki witokrzyskie. Wanym elementem funkcjonowania grupy s rwnie wyjazdy zagraniczne do miejsc, gdzie stacjonoway prawdziwe legiony - Rapax goci ju w Holandii, Szwajcarii, Niemczech i we Woszech. Dziki wyjazdom grupa jest ze sob bardzo zyta. Legionici staraj si spotyka jak najczciej dwa, trzy
Majwka, do biegu, gotowa, start!

Tradycyjnie maj w miecie rozpocznie si od Pmaratonu Chemyskiego. Organizatorzy licz, e na XII edycj imprezy przybdzie ponad 150 zawodnikw. Pierwsza tura zapisw ju si zakoczya. Bieg rozpocznie si o 10.00 przy ul. Chemiskiej. Uczestnicy pobiegn w stron ul. Sikorskiego i bd kierowa si w stron ul. Toruskiej, ktra wyprowadzi ich poza miasto. Trasa skrci potem w stron Mirakowa (przejazd kolejowy przed Grzywn), przejdzie przez Kuczway i Sawkowo. Uczestnicy przebiegn przez Zalesie, Pluskowsy, a potem drog wojewdzk nr 551 wbiegn do Chemy od ulicy 3-ego Maja. Meta znajdzie si bardzo cieszy, ale z drugiej imprezy w Toruniu i Grudzidzu podbieraj nam cz zawodnikw. Pierwszy etap zapisw zakoczy si wczoraj. Istnieje moliwo zgoszenia si jeszcze osobicie lub telefoniczne (rwnie w dniu zawodw; weryfikacja odbywa si w godzinach 7.00 9.30). Wpisowe w drugiej turze wynosi 70 zotych. Kady uczestnik dostaje pakiet startowy, w ktrym znajduje si m. in. koszulka sportowa. Na kadego zawodnika po ukoczeniu biegu czeka tradycyjna grochwka. Mieszkacy Chemy s zwolnieni z opat. (P)
Dwunasta edycja najwikszej imprezy biegowej w miecie zblia si coraz wikszymi krokami. Poow maratoskiego dystansu wok Jeziora Chemyskiego moe przebiec nawet 200 osb
na chemyskim Rynku. Na pokonanie trasy zawodnicy maj maksymalnie 3 godziny, ale najlepsi pokonuj j w czasie rednio godziny i 10 minut (zeszoroczny wynik to 73 minuty). Punkty odywcze z
napojami znajd si na 7. i 14. kilometrze. - Bieganie stao si w naszym kraju bardzo popularne mwi Marek Dzielski z Urzdu Miasta, koordynator imprezy. Z jednej strony to

GMINA LUBICZ
Boe, mj Boe, czemu mnie opuci

Wyjtkowe widowisko przygotowali parafianie w Grbocinie przed witami Wielkiej Nocy. Zebrani przenieli si w czasie o prawie dwa tysice lat
Tomasz Wicawski
Inscenizacja mki paskiej bya niezwykle realistyczna. Na wzgrzu stany trzy krzye. W namacalny sposb mona byo si zmierzy z tajemnic zbawienia. zy i krew aktorw byy sztuczne, ale poruszenie widzw dalekie byo od udawania. Czas Triduum Paschalnego jest dla chrzecijan najwaniejszym okresem w roku. Trzy dni upamitniajce cierpienie i mier Chrystusa s zwieczeniem wielkopostnych przygotowa do najwaniejszego wita w kalendarzu liturgicz-
nym Zmartwychwstania Paskiego. - Misterium Mki Paskiej przygotowane przez parafi pw. w. Teresy od Dziecitka Jezus w Grbocinie jest swoistym wprowadzeniem w ten wyjtkowy czas dla mieszkacw gminy mwi Hanna Anzel, przewodniczca Rady Gminy Lubicz. Przyjedaj do nas rwnie pielgrzymi z rnych stron Polski, gdy chc uczestniczy w tym, wyjtkowym, widowisku. Tegoroczne misterium, po raz pierwszy, odbyo si przy ul. Owocowej w Grbocinie w Wielk rod. W ubiegym roku plany organizatorw
pokrzyowaa aura. Cikie warunki atmosferyczne uniemoliwiy inscenizacj na wieym powietrzu. Tym razem nic nie stano na przeszkodzie parafianom pod opiek ks. proboszcza Dariusza Aniokowskiego oraz ksidza Pawa Borowskiego. Po raz kolejny przygotowana zostaa inscenizacja ostatnich dni ycia Jezusa Chrystusa, - Staramy si, eby nasi parafianie, a take gocie, ktrzy przyjedaj do nas w okresie witecznym, mogli jak najpeniej przey Wielki Tydzie wskazuje proboszcz. Czowiek jest tak skonstruowany, e silniej oddziauje na niego
przekaz wielopaszczyznowy. Sowo uzupenione obrazem trafia do wielu zmysw. Inscenizacj poprzedziy tygodnie prb. Jej twrcy dopracowywali kady szczeg, a aktorzy odziani byli w profesjonalne stroje. Oprawa muzyczna i wietlna pozwolia licznie zgromadzonym widzom przenie si w czasie i na nowo przeywa wydarzenia od wjazdu Jezusa do Jerozolimy, przez Ostatni Wieczerz, Drog Krzyow, a do mczeskiej mierci na krzyu. Rozmach i realizm widowiska skaniaj do zadumy i refleksji nad fundamentem chrzecijastwa, ktry stanowi
zwycistwo ycia nad mierci. Misterium Mki Paskiej w grbociskiej parafii odbywa si pod honorowym patronatem biskupa toruskiego Andrzeja Suskiego i Marka Olszewskiego, wjta gminy Lubicz. - Trzeba podkreli profesjonalizm i gbokie zaangaowanie wszystkich osb, ktre uczestniczyy w przygotowaniu tego wydarzenia mwi Hanna Anzel. W wiadomoci mieszkacw naszej gminy jest ono nieodcznym elementem duchowego przygotowania do wit Wielkiej Nocy.
t.wieclawski@pozatorun.pl
Rodzina jest Najlepiej jest w Kopydowie najwaniejsza

Znany w caym kraju kabaret Kopydw wystpi na Gminnym Dniu Straaka w Grbocinie
Tomasz Wicawski Straacy s najbardziej cenion spoecznie sub mundurow. S zawsze dla wszystkich. Jed do poarw, wypadkw, zalanych domwi i piwnic, pomagaj przy organizacji imprez, a mona ich take spotka w kociele, gdzie dziaaj przy rnych uroczystociach. Wadze gminy przygotowuj huczne obchody ich wita. Impreza odbdzie si 26 kwietnia w hali sportowej Zespou Szk nr 2 w Grbocinie. Zbirka zaplanowana jest na godzin 16.30. W obchodach uczestniczy bdzie ok. 500 osb - straakw z rodzinami. - Chcemy doceni codzienn, cik prac tej grupy spoecznej - mwi Marek Olszewski, wjt gminy Lubicz, organizator Gminnego Dnia Straaka. - Tegoroczne obchody zbiegaj si z przekazaniem jednostce OSP w Grbocinie nowego wozu bojowego, wic program uroczystoci jest bardziej rozbudowany ni w poprzednich latach. Z miejsca zbirki korowd przemaszeruje do kocioa parafialnego p.w. w. Teresy od Dziecitka Jezus w Grbocinie, gdzie odbdzie si msza wita w intencji straakw. Od godziny 18.00 planowany jest uroczysty apel na placu przed gmachem szkoy. Tam odbd si pamitkowe wr-
wito rodziny bdzie w tym roku w gminie Lubicz poczone z festynem nordic walking
Impreza bdzie miaa wielopokoleniowy charakter. W programie odnajdziemy co dla maych i duych, dzieci i seniorw. Hasem przewodnim bdzie ruch. Festyn odbdzie si 17 maja przy Zespole Szk nr 1 w Lubiczu Grnym. Organizatorem imprezy jest Urzd Gminy Lubicz. - Chcemy zaktywizowa wszystkich mieszkacw i da im alternatywn moliwo spdzenia wolnego czasu mwi Marek Olszewski, wjt gminy Lubicz. Nordic walking jest coraz popularniejsz form rekreacji, wic trzeba wyj naprzeciw tej, dobrej dla zdrowia, modzie. W trakcie rodzinnej zabawy dzieci bd mogy skorzysta z atrakcji w postaci dmuchanych zamkw, zjedalni czy deczek. Doroli swoich si sprbuj w konkursach sportowych. Impreza poczona zostanie z festynem Nordic Walking cieka po zdrowie organizowanym wsplnie przez LGD Podgrodzie Toruskiej i LGD Gmin Dobrzyskiej Region Poudnie. W programie jest rajd wyznaczonymi niedawno i fachowo oznakowanymi przez PTTK, bezpiecznymi ciekami do uprawiania tej dyscypliny sportu. Na miejscu bdzie mona wypoyczy kijki, a take przej instruktarz pod okiem profesjonalnych trenerw. Wrd nich bdzie m.in. wicemistrz Polski. - Po rajdzie przygotujemy ciepy posiek dla wszystkich mwi Marek Olszewski. Na scenie wystpi zespoy muzyczne i taneczne. Pocztek imprezy planowany jest na godzin 14.00, a jej zakoczenie na godzin 19.00. (WT)
Renault carax jest wozem ratowniczo-ganiczym klasy cikiej.
czenie odznacze i medali oraz wystpienia okolicznociowe. - Panie z koa gospody piek ciasta dla naszych straakw - mwi Hanna Anzel, przewodniczca Rady Gminy Lubicz. - W takiej oprawie ten dzie bdzie obchodzony po raz pierwszy. Dla goci zapiewa klub seniora "Zota Jesie" z Grbocina. Kulminacyjnym momentem imprezy bdzie wystp kabaretu Kopydw, ktry zaprezentuje spektakl pt. "Wpadnij do Kopydowa". Sponsorami uroczystoci s Urzd Gminy Lubicz oraz Antoni Kujawski z firmy Kujawski Truck Center Spka z o.o. - Na miejsce wysuonego jelcza Urzd Gminy pozyska dla naszej jednostki od Pastwowej
Stray Poarnej z Torunia samochd renault carax - mwi Jacek Guranowski, prezes OSP Grbocin. - Jest to wz ratowniczo-ganiczy klasy cikiej. Spoeczno straacka w gminie Lubicz jest bardzo liczna. Na jej terenie dziaa 9 jednostek OSP. Straacy z Grbocina nale do Krajowego Systemu Ratowniczo-Ganiczego, podobnie jak jednostka z Myca Pierwszego. - Lokalna spoeczno bez OSP byaby niezwykle uboga - wskazuje Marta Zawadzka, mieszkanka Grbocina. - Dobrze, e kolejne osoby garn si do stray. Dziaalno ochotnicza nie jest dochodowa, dlatego te ludzie ceni osoby, ktre naraaj z wasnej woli ycie dla innych.
Fot. Adam Zakrzewski
Parkiet czy pokolenia

Tomasz Wicawski W kadej ekipie wystpuj zarwno osoby mode, jak take panowie majcy 50, a nawet 60 lat. Zmagania trwaj wiele miesicy. W zakoczonym sezonie w szranki stano 12 zespow. Po raz kolejny najlepsi okazali si zawodnicy z Pigy. Gali wrczenia nagrd nie powstydziaby si profesjonalna liga. Kilkadziesit pucharw trafio do rk siatkarzy-amatorw. Kady zosta doceniony. Zgodnie z tradycj ligi, imprez na zakoczenie sezonu organizowaa druyna, ktra zwyciya w rozgrywkach. - Koczymy kolejny sezon bez tragicznych zdarze, urazw i gronych kontuzji - mwi Adam Kozowski, jeden z inicjatorw Regionalnej Ligi Piki Siatkowe Oldboyw. - Jako jedyne sportowo-rekreacyjne rodowisko w regionie, a nawet w wojewdztwie, moemy si pochwali kilkunastoletni, nieprzerwan dziaalnoci sportow. Jestemy razem zarwno na parkietach, jak take w codziennym yciu spoecznym.
GMINA UBIANKA
Oldboye z regionu graj w siatkwk ju od 11 lat. W druynach wystpuj przedstawiciele wielu zawodw. W Biskupicach odbya si gala podsumowujca kolejny sezon zmaga
W ramach zmaga rozegrano 132 mecze, a w nich 487 setw. Wynik 3-0 zanotowano 64 razy, 3-1 45 razy, a spotkania koczyy si tie-breakiem 23 razy. eby zwyciy w caych rozgrywkach KS Piga musiaa zdoby ok. 1850 maych punktw. - Wiele osb angauje w dziaalno tej ligi cae swoje serce - mwi Adam Kozowski. - Moliwo wieloletniego dziaania opiera si na entuzjazmie, chci wsplnej rywalizacji i spotka oraz dobrym klimacie midzy ludmi. Nikt nie traktuje tej ligi, jako sposobu na zarobienie pienidzy. Nie byoby jednak nagrd, gdyby nie fundatorzy i fundusze skadkowe ligi. Wrd wspierajcych RLPSO s Kuj.-Pom. Zrzeszenie LZS, Krzysztof Makiewicz, starosta wbrzeski, Mirosaw Graczyk i Dariusz Meller, starostowie toruscy oraz samorzdy gmin Chema, ubianka i ysomice. - Zapraszamy do udziau w kolejnej edycji zmaga - mwi Antoni Wiligalski. - Kademu z nas potrzebny jest ruch. Siatkwka doskonale dziaa na stres i pozwala zapomnie o codziennych troskach. Mona te zgubi "brzuszek", co w pewnym wieku nie jest takie atwe. Start 12 sezonu Regionalnej Ligi Piki Siatkowej Oldboyw ju jesieni.
Druyna z Pigy wygraa w Regionalnej Lidze Piki Siatkowej Oldboyw po raz kolejny.
Ksia i wjtowie
W RLPSO graj uczniowie, studenci, nauczyciele, lekarze, ksia, policjanci, pracownicy urzdw, bankowcy, prywatni przedsibiorcy czy samorzdowcy. Graj panowie, ale take panie. Chtnych do udziau w rozgryw-
kach jest wicej ni miejsc. - To, bez wtpienia, wyjtkowe rozgrywki - mwi podczas wrczania nagrd Micha Marszakowski, przewodniczcy Kujawsko-Pomorskiego Zrzeszenia LZS. - Poza pucharem dla zwyciskiej druyny zdecydowalimy si rwnie przyzna jej nagrod finansow w wysokoci tysica zotych. Tego rodzaju inicjatywy trzeba wspiera. Ponad 100 osb bierze aktywny udzia w rozgrywkach, a kilkaset jest zaangaowanych w dziaalno tego rodowiska.
Druyna KS Piga okazaa si w sezonie 2013/2014 bezkonkurencyjna. Zesp z gminy ubianka zwyciy we wszystkich - 22 rozegranych spotkaniach. Drugie miejsce przypado zespoowi z Chemy, a na najniszym stopniu podium stanli siatkarze Powiatu Wbrzeskiego. - Wiele meczw byo niezwykle wyrwnanych - mwi Antoni Wiligalski, kapitan zwyciskiego zespou. - Kocowa tabela nieco zafaszowuje obraz. Musielimy si solidnie napoci, eby zwyciy w tych rozgrywkach po raz
kolejny. W remizie w Biskupicach wszyscy bawili si w najlepsze. Nie wyniki, a atmosfera rywalizacji, spajaj to rodowisko. Organizujcy wesele nie powstydziliby si menu. Wrd 169 zawodnikw, ktrzy rywalizowali na halach w caym regionie, byo 13 kobiet. W rozgrywkach wziy udzia 3 osoby powyej 60 roku ycia, 26 osb majcych od 50 do 59 lat i 19 osb nastoletnich. Przedzia wiekowy ogromny. rednia wieku siatkarzy z najstarszej druyny ( z Torunia) wyniosa ponad 40 lat.
Wiatrak w kolorach tczy

W niedziel palmow odby si w Bierzgowie III Jarmark Wielkanocny. Impreza bya prawdziw gratk dla mionikw kultury ludowej
Festyn zorganizoway Centrum Kultury i Gminna Biblioteka Publiczna w ubiance. Frekwencja dopisaa. Przy stoiskach byo niezwykle gwarno i kolorowo. Kady chcia nie tylko sprbowa wiejskich specjaw, ale rwnie dowiedzie si czego o nich. Najwikszym zainteresowaniem cieszyy si wiejskie wdliny. Dla osb, ktre na co dzie nie maj do nich dostpu, byy one niezwykle smakowitym kskiem. - Jarmark z roku na rok si rozrasta - mwi Danuta Kwiatkowska, kierownik Gminnej Biblioteki Publicznej w ubiance. - Decyzja o zorganizowaniu takiej imprezy bya spontaniczna. Pilotowaymy ten pomys razem z Marlen Gizisk, kierownik Centrum Kultury. W kwietniu nie ma w kalendarzu gminnych imprez toku, wic stwierdziymy, e to idealny czas na tego rodzaju inicjatyw. Pomysodawczynie jarmarku chciay rwnie zadba o to, eby zagospodarowany zosta, odrestaurowany w ostatnich latach, zabytkowy wiatrak. Gocie imprezy mog go zwiedza i pozna jego histori. - Zainteresowanie wystawcw i twrcw kultury ludowej jarmarkiem wzrasta - wskazuje Danuta Kwiatkowska. - Gdy organizowaymy pierwsz edycj, to panie z k gospody podeszy do tematu do ostronie, wic oferta nie moga by bogata. Teraz na stoiskach jest wszystko. Do wyboru, do koloru.
Na III Jarmarku Wielkanocnym w Bierzgowie pad rekord frekwencji. W niedziel palmow pod wiatrakiem bawio si ok. 900 osb.
Kady moe naby przed witami Wielkiej Nocy, co tylko chce. Na stoiskach nie brakowao produktw regionalnych - mazurkw, babeczek do wiconki, barankw z masa wiejskiego, uru czy rkodziea ludowego. Byo rwnie co dla mionikw sernikw, bab wielkanocnych i wszelkiego rodzaju ozdb, ktre uczyniy witeczny st bardziej kolorowym. W trakcie jarmarku rozstrzygnito rwnie konkurs na "najokazalsz palm wielkanocn". Duym zainteresowaniem cieszy si wystp lokalnego zespou ludowego "ubianioki". - Wystawcy byli w wikszoci z terenu naszej gminy - wskazuje Danuta Kwiatkowska. - Goci przybyo ok. 900. To rekord frekwencji. Pojawili si mieszkacy okolicznych wsi,
ale rwnie przyjezdni np. z Torunia. Pogoda nam w tym roku sprzyjaa. Kapela "ubianioki" rozrasta si razem z jarmarkiem. Program, ktry zeprezentowaa w tym roku, by niezwykle bogaty i interesujcy. Pomimo tego, e wiatrak w Bierzgowie zosta odrestaurowany w 2011 roku, nie wszyscy mieszkacy gminy ubianka mieli okazj zwiedzi go. Zabytek pamita XIX wiek. Kolak jest ostatnim z trzech wiatrakw, ktre kiedy stay w Bierzgowie. Myn skada si z trzech kondygnacji i ma 14 metrw wysokoci. Skrzyda wiatraka maj w sumie blisko 60 metrw kwadratowych powierzchni. Organizatorzy Jarmarku Wielkanocnego "Pod wiatrakiem" zapraszaj na kolejn edycj ju za rok. (WT)
Kultura w parze z turystyk

W Kamionkach Maych powstaje wietlica wiejska. Budowlacy ocieplaj podstawwk w wierczynkach
Tomasz Wicawski Trwaj prace zwizane z realizacj inwestycji w gminie ysomice. Cakowity koszt termomodernizacji Szkoy Podstawowej opiewa na prawie dwa miliony zotych. Do 20 sierpnia zostanie oddany do uytku kolejny obiekt kulturalny Budowa wietlicy wiejskiej ruszya w grudniu. Teren pod inwestycj (wraz z rozpoczt budow wietlicy tj. cianami nadziemia i wiecem) zosta przekazany na rzecz gminy ysomice przez Stowarzyszenie Kek Rolniczych z siedzib w Kamionkach Maych 12 grudnia. Budowlacy musieli dostosowa istniejcy obiekt do potrzeb nowego projektu. - Zamurowano niektre otwory okienne i drzwiowe oraz wykuto nowe informuj pracownicy Urzdu Gminy ysomice. Pniej wykonana zosta podsypka piaskowa i przygotowano podkad betonowy. Powstay rwnie podcigi elbetowe. Firma realizujca inwestycj zamontowaa kanalizacj poziom, pooya wib dachow, a nastpnie j odeskowaa i uoy pap podkadow. Cay budynek zosta obkopany w celu wykonania izolacji pionowej cian fundamentowych. - Rozpoczto rwnie prace przy budowie wiaty na ognisko mwi pracownicy UG ysomice. - Wylano fundamenty, a obiekt wietlicy zosta zaprojektowany tak, aby odda dawny charakter zabudowy wiejskiej w stylu dworkowym z pocztkw XX wieku.
GMINA YSOMICE
W wierczynkach trwa termomodernizacja Szkoy Podstawowej. Ju po wakacjach uczniowie bd mieli do dyspozycji odremontowany budynek.
Niepodlego w lokalnych barwach
Cakowity koszt inwestycji wynosi nieco ponad 680 tysicy zotych. Realizowana jest ona przy wsparciu funduszy unijnych w ramach PROW 2007-2013 dziaanie 413 Wdraanie lokalnych strategii rozwoju. Po wybudowaniu wietlica bdzie suya mieszkacom Kamionek Maych, ssiednich gmin oraz turystom. Samorzdowcy zaplanowali utworzenia staej i okresowej ekspozycji przedmiotw codziennego uytku, ktre wyszy z uycia rczne robtki czy fotografie wsi z dawnych lat. Zostan one udostpnione z prywatnych kolekcji. Wystawy stan si atrakcj dla tu-
rystw odwiedzajcych ten obszar, gwnie ze wzgldu na bliskie pooenie Jeziora Kamionkowskiego. - Mieszkacy, dziki wizytom turystw, bd mieli okazj do wypromowania wasnych produktw - nalewek, pieczywa, ciasta, przetworw i nie tylko wskazuj przedstawiciele Referatu Rozwoju Gospodarczego Inwestycji i Remontw UG ysomice. - Organizowane bd rwnie spotkania biwakowe. Podczas takich spotka organizowane bd wieczory historyczne oraz legend przy ognisku. Starsi bd opowiada ciekawe historie z dawnych czasw. Zapraszani bd te gocie - seniorzy z
okolicznych wsi. Nowopowstaa wietlica sprzyja bdzie rwnie organizowaniu rnego typu zaj oraz przedsiwzi integracyjnych, promujcych histori, kultur oraz zacieniajcych wspprac pomidzy mieszkacami. Umow na realizacj zadania o nazwie Termomodernizacja budynku Szkoy Podstawowej w wierczynkach podpisano 13 stycznia. Dziki ubiegorocznej rozbudowie placwki o dodatkowe skrzydo powstaa nowa powierzchnia dydaktyczna. Daa ona rwnie moliwo jednoczesnego prowadzenia lekcji w nowej i remontu w starej czci obiektu.
Pracownicy rozpoczli od skucia wewntrznych tynkw, posadzek, demontau starej instalacji wodno-kanalizacyjnej, elektrycznej oraz centralnego ogrzewania. Dokonano rwnie rozbirki niektrych cianek dziaowych. Rozprowadzono w starej czci obiektu now instalacj wod-kan, elektryczn oraz c.o. Wykonane zostay podsypki piaskowe i podkady betonowe, zaizolowano posadzki i fundamenty, uoono izolacj termiczn. Nastpnie wylano posadzk betonow. Remontujcy obiekt pooyli nowe tynki i wymienili czciowo stolark okienn. Prace budowlane wewntrz odbywaj si etapowo. Po generalnym remoncie pomieszcze i oddaniu ich do uytkowania, przechodzi si do kompleksowego remontu kolejnych pomieszcze tak, aby nie zakca toku nauczania. Prace zewntrzne rozpoczto w marcu. Ustawiono supy podpory i zamurowano podcienie, a z uzyskanej powierzchni powstan nowe sale. Niebawem firma remontowa przystpi do wykonania nowego dachu, ksztatem nawizujcym do wiby wykonanej na czci rozbudowanej szkoy. Cakowity koszt inwestycji wynosi ponad 1,9 miliona zotych. Zakoczenie inwestycji przewidziane jest do koca lipca. Realizacja projektu jest moliwa przy wsparciu funduszy unijnych w ramach RPO Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013. Planowana warto dotacji to ok. 850 tysicy zotych.
wity od zaraz
Koci w Gostkowie pka w szwach w trakcie koncertu kapeli ze Szczyrku. Impreza odbya si z okazji zbliajcej si kanonizacji Jana Pawa II
Festyn w soectwie Wytrbowice odbywa si 3 maja od szesnastu lat

wa tego rodzaju festyn bez trudu - wskazuje sotys. - Tematyk nie nawizujemy bezporednio do wita Konstytucji 3 maja, ale wolny dzie jest okazj do rozmw o sukcesach i problemach lokalnej spoecznoci. Ludzie mog si ze sob lepiej pozna i zintegrowa. Na co dzie nie ma na to czasu, bo kady pracuje. W pikniku uczestniczy bd przedstawiciele wadz gminy - z wjtem Piotrem Kowalem na czele. - W tym dniu w gminie nie odbywa si inna impreza, wic nie mamy konkurencji - mieje si Witold Wujak. - Zaleao nam na tym, eby nasza idea miaa szerszy - gminny - charakter. Kobiety z koa gospody wiejskich dbaj o to, eby gocie pikniku nie wrcili do domw godni. - Co roku wietnie si bawimy - mwi maestwo z Kowroza. - W tamtym roku wrcilimy do domu pnym wieczorem. Dzieci byy najbardziej zadowolone, bo nie musiay i wczenie spa. Jedyne, czego trzeba, eby impreza bya w peni udana, to dobra pogoda. (WT)
Mieszkacy soectwa Wytrbowice wyremotowali kaplic wiejsk kilkanacie lat temu.
Impreza z roku na rok jest coraz wiksza. Przy kaplicy spotyka si kilkaset osb. O randze wydarzenia wiadczy fakt, e piknik zosta wczony do kalendarza gminnych imprez. - Bardzo nam odpowiada, e tego dnia jest wito pastwowe i kocielne jednoczenie - mwi Witold Wujak, sotys Wytrbowic. - Ze skadek mieszkacw udao nam si kilkanacie lat temu odnowi kaplic. Teraz roz-
poczynamy nasze witowanie od zbirki w tym miejscu. Zanim mieszkacy zaczn si bawi i kosztowa potraw przygotowanych przez koo gospody wiejskich przy kapliczce odprawiona zostanie, jak co roku, msza wita. Soectwo Wytrbowice skada si z trzech miejscowoci poza jego siedzib, s to Kowrz i Kowrzek. - Posiadamy wietlic wiejsk i teren, gdzie mona zorganizo-
Zainteresowanie unikatowym na skal lokaln wydarzeniem kulturalnym byo ogromne. Koncerty beatyfikacyjne odbyway si we wsppracy z gostkowsk parafi od 3 lat. W tym roku po raz pierwszy by to recital kanonizacyjny. Jan Pawe II zawsze powtarza, e my Sowianie mamy w duszy piew mwi Agnieszka Jankierska-Wojda, z Urzdu Gminy w ysomicach.- Std postanowilimy wyrazi wdziczno za dar kanonizacji w sposb bliski sercu naszego rodaka. ywioowy z gralskim przytupem piew grali, komentarze gralskie, oraz pokaz specyficz-
nych instrumentw gralskich nieczsto goci w naszym regionie. - Staramy si podtrzymywa pami o polskiej gowie Kocioa wrd naszych parafian. opowiada ksidz Wadysaw Erdmaski, proboszcz parafii pw. WNMP w Gostkowie. Na wielu osobach wydarzenia z 2005 roku odcisny trwae pitno. Pamitam, czego doznawali Polacy w ostatnich dniach ycia Jana Pawa II. Ju 27 kwietnia nasz papie zostanie wczony w poczet witych. W tym dniu Karol Wojtya zostanie oficjalnie wyniesiony na otarze. (WT)
yn stolic kolarstwa
Ju w maju czeka na nas dwudniowe wito kolarstwa w gminie Zawie Wielka. Patronem imprezy jest najlepszy polski kolarz zawodowy - Micha Kwiatkowski
Tomasz Wicawski ciganie mionikw dwch kek odbdzie si w weekend 10-11 maja. Przewidziane s jazda indywidualna na czas i wycig ze startu wsplnego. Swj udzia w imprezie zapowiedzia druynowy mistrz wiata i mistrz Polski. "Ptla toruska" jest najwiksz szosow imprez dla kolarzy amatorw w regionie. Dwa dni rywalizacji przycign do gminy Zawie Wielka 300 zawodnikw. W programie s rwnie imprezy towarzyszce dla dzieci i rodzicw. - Bdzie moliwo sprawdzenia si w jedzie na czas oraz spotkania kolarza wiatowej klasy - mwi Andrzej Galubiski z TTC Toru, organizator imprezy. - Micha Kwiatkowski potwierdzi swj udzia. Zapraszamy wszystkich kolarzy-amatorw oraz mionikw i sympatykw rowerw. Spotykamy si o godziny 9.00 przy Szkole Podstawowej w ynie. Sobotnia jazda indywidualna na czas bdzie rozgrywana o puchar Michaa Kwiatkowskiego. Do rywalizacji przystpi masterstartu w "Ptli Toruskiej". Przewidziane s kategorie od 16 do 80 i wicej lat. Organizatorem zmaga jest TTC Toru - Toruskie Towarzystwo Cyklistw przy wsppracy z Akademi Michaa Kwiatkowskiego "Copernicus" i Road Maraton Team. Patronat nad imprez objli marszaek wojewdztwa kujawsko-pomorskiego, wjt gminy Zawie Wielka oraz dyrektor Szkoy Podstawowej w ynie. Gwnymi sponsorami imprezy oraz fundatorami nagrd s koda Polska, Trek, ActivJet oraz Bank BG. - Dla najlepszych przewidziane s trofea sportowe, w tym nagroda gwna kolarskiego weekendu - puchar Michaa Kwiatkowskiego - dodaje Andrzej Galubiski. - Zostanie on osobicie wrczony przez mistrza. Zapisy uczestnikw zmaga prowadzone s na stronie internetowej http://www.roadmaraton.pl/2014/zgloszenia/, a szczegowe informacje mona znale na stronie TTC http://www.ttc. torun.pl/. Wycig pierwszej grupy ze startu wsplnego planowany jest na godzin 10.00. Na stronie www.pozatorun.pl bdzie mona znale zdjcia z imprezy.
GMINA ZAWIE WIELKA
Walka o drugie miejsce na dystansie 117 km wygrana przez Roberta Miogrodzkiego z TTC Toru (w rodku) w ubiegym roku.
Internet prawie za darmo

Korporacja jest liderem wrd dostawcw bezprzewodowego Internetu w wojewdztwie kujawsko-pomorskim. Dziki wysokiej klasie zastosowanych urzdze zapewnia swoim uytkownikom bezpieczn i szybk transmisj danych. Aktualnie firma RFC bierze udzia w projekcie wspfinansowanym ze rodkw Unii Europejskiej na terenach wykluczenia cyfrowego. - Zachcamy do skorzystania z promocyjnej oferty na Internet szerokopasmowy w technologii radiowej, bez limitu danych i bez ogranicze, po preferencyjnych cenach ju od 1,23 z za miesic, przy prdkoci 2 Mbit/s i umowie zawartej na dwanacie miesicy mwi Anna Przybylska. Ofert kierujemy do mieszkacw okrelonych miejscowoci z gmin Zawie Wielka, ubianka, ysomice i Chema. Istniejemy na rynku od ponad dziesiciu lat, stale powikszajc zasig sieci oraz liczb zadowolonych abonentw. Zaufao nam ju wielu klientw, poniewa swoj mark budujemy na rzetelnoci. RFC wychodzi naprzeciw oczekiwaniom wszystkich odbiorcw, zarwno tych znajdujcych si poza zasigiem innych sieci, jak i tych, ktrzy nie s zadowoleni z dostarczanego
si, kolarze-amatorzy, triathlonici - wszyscy, ktry chc sprawdzi si w samotnej walce z czasem na 17-kilometrowej trasie. Na dystansach od 1 do 3 kilometrw rywalizoway bd dzieci z klas 1-3 oraz 4-6 szkoy podstawowej.
- Ukoronowaniem dwudniowego kolarskiego wita bdzie niedzielny wycig ze startu wsplnego pod nazw III "Ptla Toruska" - wskazuje Andrzej Galubiski. - Wspzawodnictwo na szosie odbywa si bdzie
Bezpieczni na drodze
Uczniowie z powiatu toruskiego rywalizowali w Zespole Szk w Grsku w eliminacjach powiatowych Oglnopolskiego Turnieju Bezpieczestwa w Ruchu Drogowym
Zawody odbyway si w dwch kategoria - uczniw szk podstawowych i gimnazjalnych. Nagrody, jak na tego rodzaju zmagania, byy bardzo atrakcyjne. Uczestnicy zmaga otrzymali m.in. akcesoria rowerowe i sportowe. W turnieju na szczeblu powiatowym wzio udzia pi czteroosobowych druyn w modszej kategorii i trzy zespoy trzyosobowe w starszej. Rywalizacja skadaa si z testu wiedzy o bezpieczestwie ruchu drogowego, znajomoci udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej oraz praktycznej umiejtnoci pokonywania rowerowego toru przeszkd. - Dzieci s rwnie uczestnikami ruchu drogowego - mwi Andrzej Walczyski, dyrektor Zespou Szk w Grsku. - Dobrze, e tego rodzaju turnieje s organizowane. W kategorii szk podstawowych zwyciya SP Grzywna przed "podstawwkami" ze Steklina i ysomic. Wrd gimnazjalistw najlepsi okazali si uczniowie Gimnazjum z Lubicza Grnego. Do udziau w etapie okrgowym zakwalifikowano zwycizcw zmaga. Wszyscy uczestnicy eliminacji powiatowych Oglnopolskiego Turnieju Bezpieczestwa w Ruchu Drogowym rozgrywanych w Grsku otrzymali nagrody ufundowane przez Starostwo Powiatowe w Toruniu, WRD komendy Miejskiej Policji w Toruniu i Urzd Gminy Zawie Wielka. (WT)
na trzech rnych dystansach, w zalenoci od kategorii wiekowej uczestnikw. Mionicy cigania na dwch kkach przejad 39, 78 albo 117 kilometrw. Impreza ma charakter masowy i kady kolarz-amator ma prawo
RFC Marcin Frtczak walczy z wykluczeniem cyfrowym w powiecie toruskim

cza internetowego w ramach podpisanej umowy z obecnym operatorem. - Kadziemy nacisk na profesjonaln obsug klienta dodaje Anna Przybylska. Jego zadowolenie jest dla nas priorytetem. Peny zasig sieci i szczegowe informacje mona znale na stronie internetowej www.internet.rfc.pl. W gminie Zawie Wielka s to miejscowoci: Cegielnik, Cichoradz, Czarne Boto, Gutowo, yn, Pdzewo, Rzczkowo, Skudzewo, Smolno, Stanisawka i Zarole Cienkie. (AR)
numer 6(67)/2014 ISSN 1734-2066
WIADOMOCI
RELACJE
KOMENTARZE
www.powiattorunski.pl
ZAPROSZENIE Zapraszamy na uroczyste otwarcie drogi rowerowej Zotoria-Osiek! Spotykamy si w pitek, 9 maja 2014 r. o godz. 15.00 przy szkole w Zotorii i ruszamy wsplnie rowerami w stron Osieka. Tam, na terenie rodowiskowego Domu Samopomocy, czeka bd atrakcje dla duych i maych - konkursy z nagrodami, wystpy, a zwieczeniem imprezy bdzie koncert zespou Nocna Zmiana Bluesa. Do zobaczenia! :)
Komunikat
W zwizku z przypadajcym witem Narodowym Trzeciego Maja w dzie wolny od pracy (sobota), Starosta Toruski Zarzdzeniem Nr 22 z 9 kwietnia 2014 r. wyznaczy dzie 2 maja 2014 r. dniem wolnym od pracy w Starostwie Powiatowym w Toruniu. W zwizku z tym
2 maja 2014 r. Starostwo Powiatowe w Toruniu bdzie nieczynne

Mieszkacw powiatu i wszystkich zainteresowanych prosimy o uwzgldnienie tej informacji przy planowaniu wizyty w urzdzie
Prace wykoczeniowe po rozbudowie budynku gwnego ZC CKU w Gronowie s ju na ukoczeniu!
Na niszu
INWESTYCJE
Dobiegaj koca prace wykoczeniowe dobudowanej do szkoy dwukondygnacyjnej auli wraz z pomieszczeniami zaplecza, szatni, cznikiem, zespoem sanitariatw i czci magazynow. Nowowybudowany obiekt ma ju elewacj i cianki dziaowe. Udao si ju take zakoczy roboty wykoczeniowe wewntrzne i zewntrzne, prace przy instalacji elektrycznej wewntrz oraz odgromowej na zewntrz. Dziaaj wszelkie instalacje sanitarne (wodno-kanalizacyjna, ciepownicza i wentylacyjna) i zakoczono prace zwizane z zagospodarowaniem terenu. Dodatkowo, przy istniejcym budynku szkoy wybudowana zostaa winda, ktra uatwi poruszanie si osobom niepenosprawnym. Za wybudowanie kompletnego obiektu powiat toruski zapaci cznie ponad 1 mln 660 tys. z. Dziki tej inwestycji uczniowie Zespou Szk Centrum Ksztacenia Ustawicznego w Gronowie rozpoczn nowy rok szkolny w nowej auli i bd uczy si w bardziej komfortowych warunkach. (KM)
Komunikat
W zwizku z naborem wnioskw o przyznanie patnoci Biuro Powiatowe ARiMR w Toruniu pracuje w nastpujcym trybie: od poniedziaku do pitku od 7:30 do 15:30 12-13.05.2014 r. od 7:00 do 20:00 10.05.2014 r. dzie wolny od pracy 14-15.05.2014 r. od 6:00 do 22:00 www.powiattorunski.pl
2 Powiat Toruski,
kwiecie 2014
O ZIT i nie tylko

Aktualn sytuacj zwizan z ZIT przedstawi radnym Starosta Toruski Mirosaw Graczyk, rekomendujc jednoczenie przystpienie powiatu toruskiego do Zwizku ZIT dla Bydgosko-Toruskiego Obszaru Funkcjonalnego. Po przeprowadzonej dyskusji radni jednogonie wyrazili zgod na podjcie wsppracy i zawarcie porozumienia. Kolejna Sesja odbya si 10 kwietnia 2014 r. radni minut ciszy uczcili pami ofiar katastrofy prezydenckiego samolotu pod Smoleskiem sprzed 4 lat. Gwn tematyk XLII Sesji bya pomoc spoeczna. Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Toruniu, Jolanta Zieliska, przedstawia sprawozdanie z dziaalnoci PCPR w 2013 roku. Jednostka realizuje zadania z zakresu pomocy spoecznej, pieczy zastpczej, a take rehabilitacji spoecznej. Rehabilitacj zawodow, finansowan przez Pastwowy Fundusz Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych, zajmuje si Powiatowy Urzd Pracy dla Powiatu Toruskiego. Na rehabilitacj spoeczn przeznaczono 297 449 z ze rodkw PFRON. Fundusze te pozwoliy dofinansowa turnusy rehabilitacyjne
RADA POWIATU
W kwietniu radni dwukrotnie spotykali si na Sesjach Rady Powiatu Toruskiego. 7 kwietnia odbya si sesja nadzwyczajna w sprawie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych
dla 105 osb, zaopatrzy w przedmioty ortopedyczne, rodki pomocnicze i sprzt rehabilitacyjny 170 osb oraz wspomc likwidacj barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu si. PCPR pozyskuje rwnie na realizacj zada rodki zewntrzne. Informacje o realizowanych przez Centrum projektach ukazuj si na bieco na amach miesicznika w dziale PRZYJAZNY URZD.
Wobec narastajcych potrzeb i oczekiwa w zakresie opieki spoecznej, samorzd Powiatu Toruskiego coraz wicej uwagi powica tym zagadnieniom. rodki finansowe przeznaczane na pomoc spoeczn systematycznie rosn. Od 2013 r funkcjonuje rodowiskowy Dom Samopomocy w Chemy. Wspierane s rodzinne formy sprawowania pieczy zastpczej. Szczegln trosk samorzdu otaczane s domy pomocy spoecznej. Standard ycia pensjonariuszy w domach podlegych powiatowi w ostatnich latach uleg znacznej poprawie. Cezary Strkowski
Przewodniczcy Komisji Zdrowia i Opieki Spoecznej
osb dorosych i 318 dla dzieci, ktre nie ukoczyy 16 roku ycia. Najczstsze powody skadania wnioskw to ch podjcia odpowiedniego zatrudnienia, moliwo skorzystania z zaopatrzenia ortopedycznego i rodkw pomocniczych czy te karty parkingowej.
Radni otrzymali take Ocen zasobw pomocy spoecznej, sporzdzon w oparciu o lokaln sytuacj spoeczn i demograficzn w powiecie. Dziaalno Powiatowego Zespou ds. Orzekania o Niepenosprawnoci w 2013 roku omwia jego Przewodniczca, Ewa Trawiska. W okresie sprawozdawczym Zesp wyda 1 662 orzeczenia o niepenosprawnoci i stopniu niepenosprawnoci, w tym 1 344 dla
W kolejnych punktach porzdku obrad radni przyjli sprawozdanie z realizacji Programu wsppracy z organizacjami pozarzdowymi i innymi podmiotami w 2013 roku. Uchwalono rwnie zmiany do budetu na 2014 rok oraz do Wieloletniej Prognozy Finansowej Powiatu Toruskiego na lata 2014-2021. Radni przyjli tekst jednolity Statutu Domu Pomocy Spoecznej w Wielkiej Nieszawce i rozpatrzyli skarg na dyrektora tej placwki. Po przeprowadzeniu postpowania wyjaniajcego przez Komisj Zdrowia i Opieki Spoecznej Rada Powiatu uznaa skarg mieszkaca domu za bezzasadn. Na zakoczenie radni wysuchali informacji o pracy Zarzdu midzy sesjami. Kolejna sesja zaplanowana zostaa na 29.05.2014 r. (IW)
Pracowity kwiecie w komisjach

Poza zaopiniowaniem projektw uchwa na nadchodzc sesj Rady Powiatu, czonkowie komisji Rady zapoznali si w czasie swoich spotka ze stanem powiatowych drg po zimie, tegorocznymi inwestycjami powiatu toruskiego oraz koncepcj organizacji uroczystoci z okazji jubileuszu 15-lecia powiatu i planami wydawniczymi Starostwa
Z okazji zbliajcych si obchodw 15-lecia samorzdu powiatowego czonkowie Komisji Edukacji, Kultury i Sportu zapoznali si z koncepcj organizacji uroczystoci oraz planami wydawniczymi Starostwa. Z kolei Komisja Infrastruktury Komunalnej po sezonie zimowym zaja si analiz realizacji utrzymania drg oraz uszkodze nawierzchni. Drugim wanym tematem byo omwienie zaplanowanych inwestycji i stanu remontw mienia komunalnego powiatu. W posiedzeniu Komisji Edukacji, Kultury i Sportu, ktre odbyo si 8 kwietnia 2014 r. udzia wzili Jan Krajewski, naczelnik Wydziau Edukacji i Spraw Spoecznych oraz inspektor Artur Stankiewicz z Wydziau Promocji i Rozwoju. Jednym z najwaniejszych wydarze tegorocznego samorzdowego jubileuszu bdzie uroczysta konferencja, planowana na maj tego roku. Powiat przygotowuje take cykl koncertw muzycznych dla mieszkacw poszczeglnych gmin, a obchodom jubileuszu powiatu bd towarzyszy liczne festyny plenerowe oraz imprezy sportowe. Dziaalno powiatu toruskiego w minionym 15-leciu podsumowana
KOMISJE
zostanie w specjalnym wydawnictwie, opisujcym poszczeglne obszary dziaalnoci samorzdu powiatowego, w tym: opiek spoeczn, owiat, kultur, sport, inwestycje czy wspprac ze spoecznociami lokalnymi. Wydzia Promocji i Rozwoju pracuje take nad broszur prezentujc miejsca przyjazne rodzinie na terenie naszego powiatu, takie jak np. place zabaw. Pomys zosta entuzjastycznie przyjty przez czonkw Komisji. Ponadto w tym roku, oprcz zwykych, comiesicznych powiatowych wkadek w Poza Toru, zaplanowano 6 specjalnych, jubileuszowych dodatkw. Dwa z nich dotyczce wsppracy powiatu z mieszkacami oraz opieki spoecznej i zdrowia ukazay si w marcu i kwietniu. W przygotowaniu jest take broszura dla rowerzystw, w zwizku z otwarciem kolejnej drogi rowerowej Zotoria-Osiek oraz kolorowanka dla najmodszych. Czonkowie Komisji Infrastruktury Komunalnej na posiedzeniu w dniu 9 kwietnia zapoznali si z informacj dyrektora Powiatowego Zarzdu Drg Henryka Dygasiewicza na temat realizacji zada zimowego utrzymania drg i uszkodze po zimie. W tym
sezonie zima bya do agodna, jednak czny koszt zimowego utrzymania drg wynis cznie 717 584 z, z czego wikszo kosztw zostao poniesionych w styczniu 2014 r. Obecnie Powiatowy Zarzd Drg zajmuje si naprawami ubytkw w nawierzchni.
Warto wykonanych do tej pory pozimowych prac remontowych na powiatowych drogach wyniosa 41 320 z.
Nastpnie Czonek Zarzdu Mirosaw Nawrotek przedstawi czonkom Komisji remonty oraz inwestycje drogowe powiatu toruskiego realizowane w 2014 roku. Jednym z waniejszych dziaa jest termomodernizacja Domu Pomocy Spoecznej w Wielkiej Nieszawce, ktrej planowane
zakoczenie przewidywane jest na 30 kwietnia br. Kolejn inwestycj jest zmiana systemu ogrzewania i przygotowania ciepej wody na nowoczesny, wykorzystujcy pompy ciepa w DPS w Dobrzejewicach oraz DPS w Browinie. Wyoniono ju wykonawc boiska sportowego na terenie Zespou Szk w Chemy zostaa nim firma AB Factor, ktra planuje zakoczy prace do 30 lipca 2014 r. Budowa drogi rowerowej ToruChema z odgazieniem do Kamionek Maych planowo ma potrwa od maja br. do czerwca 2015 r. Powiat przygotowuje take kilka istotnych inwestycji drogowych: przebudow trasy MorczynyKamionki MaeTurznoPapowo Toruskie, remont drogi powiatowej RozgartyGrsk oraz mostw w Zajczkowie i Zarolu Cienkim. Tegoroczny budet inwestycyjny powiatu toruskiego opiewa na prawie 26 mln z, co w porwnaniu z poprzednimi latami jest bardzo wysok kwot podkreli Mirosaw Nawrotek. Przed XLII Sesj Rady Powiatu spotkali si rwnie czonkowie Komisji Budetu i Finansw oraz Komisji Statutowo-Regulaminowej, aby zaopiniowa projekty uchwa, ktre nastpnie zostay przyjte podczas posiedzenia. (ASO)
3 Powiat Toruski,
kwiecie 2014
SZOP
POWIAT W UNII
w Berlinie
A wic ruszamy II Zotoria - Grabowiec - Silno - Osiek

Cz druga oznacza, e zapraszamy do korzystania z kolejnej powiatowej drogi rowerowej: ze Zotorii do Osieka. Liczca 12,1 km droga rowerowa to obok rekreacyjnego odcinka nad jezioro rwnie i przede wszystkim bezpieczestwo podrujcych wzdu intensywnie eksploatowanej przez samochody drogi wojewdzkiej. Ponad poowa trasy wiedzie przez lasy gminy Lubicz i Obrowo, a koczy si na kpielisku w Osieku
Wycieczk rozpoczynamy w Zotorii, i tu czeka na nas kilka atrakcji turystycznych. Zwiedzanie mona rozpocz od neogotyckiego kocioa w. Wojciecha, by pniej uda si w stron ruin zamku, wzniesionego u ujcia rzeki Drwcy w XIV w. przez Kazimierza Wielkiego, w celu obrony granicy polskiej przed Krzyakami. Wsiadamy na rowery i ruszamy jedynym w regionie zachowanym XIX-wieczny mostem drewnianym, czcym toruski Kaszczorek ze Zotori.
W ramach SZkOlnej kuni Profesjonalistw modzie z powiatu toruskiego spdzia 2 dni na edukacyjnym wyjedzie na Midzynarodowe Targi Turystyczne ITB Berlin 2014
Co roku, w marcu, Berlin staje si wiatow stolic turystyki. W tym jednym z najwaniejszych dla caej brany wydarze mogli uczestniczy uczniowie Zespou Szk w Chemy i Zespou Szk, Centrum Ksztacenia Ustawicznego w Gronowie. Ogromna przestrze targowa zagospodarowana przez przewonikw, hotelarzy i touroperatorw zrobia niemae wraenie na 44-osobowej grupie uczniw i ich opiekunach. Na poszczeglnych stoiskach modzie zbieraa foldery, przewodniki, mapy wiele z tych wydawnictw nigdy nie trafia do sprzeday, dlatego byy takimi rarytasami. Liczni wystawcy przygotowali dodatkowe atrakcje, oferujc degustacje specjaw swoich narodowych kuchni. Poza tym mona byo zobaczy tradycyjne tace, stroje, pozna ciekawe obyczaje i posucha muzyki z caego wiata to jak podr dookoa globu w kilka godzin! Co ciekawe, poza ekspozycjami z rnych egzotycznych krajw, ciekawym dowiadczeniem okazao si rwnie ogldanie wystaw regionw Polski, ktra zostaa zaprezentowana bardzo atrakcyjnie i przycigaa liczne grupy turystw.
START! Zotoria
Po pokonaniu 4 km docieramy do Grabowca. Warto na chwil zatrzyma si i zwiedzi koci, wybudowany w 1926 r. dla osiadych tam protestantw. Wyranie rni si on od najczciej spotykanych w okolicy gotyckich wity, a jego znakiem rozpoznawczym jest charakterystyczna, okrga wiea.
Grabowiec
1,5 km od Grabowca ley wie Silno. Mionikom historii polecamy zwiedzanie XVIII-wiecznego cmentarza ewangelickiego wiekowe pomniki powoli porastaj mchem. Skrcajc w Silnie nad Wis, po ok. 1,7 km, moemy dostrzec ceglany wodowskaz, ktry pokazuje poziom wody w rzece. We wsi znajduje si take dawny budynek pruskiej stray granicznej z XIX w.
Silno
Tego dnia poza targami uczniowie mieli rwnie okazj zwiedzi stolic Niemiec. Grupa pod opiek przewodnika udaa si m.in. do historycznego gmachu Reichstagu, odwiedzajc wntrze wielkiej, 23-metrowej szklanej kopuy, podziwiaa Bram Brandenbursk, Katedr Berlisk, Uniwersytet Humboldta oraz niezwyky Pomnik Pomordowanych ydw Europy.
Dalej, mknc przez las po naturalnej nawierzchni, docieramy do Osieka. Tutejsza kapliczka w. Jzefa, ktra zajmuje szczeglne miejsce w sercach mieszkacw gminy Obrowo, skania podrnych do chwili refleksji. Warto zajrze take do Osieckiej Izby Regionalnej, mieszczcej si w 250-letniej chacie i odszuka tzw. dobrzynki czyli drewniane chaty chopskie z XIX w.
Ostatnie kilometry tej malowniczej trasy wiod wprost nad osieckie jezioro. Wiosn moemy tu urzdzi rodzinny piknik, a w sezonie letnim skorzysta z kpieli lub wypoyczy sprzt wodny.
Osiek n/W META

(DR)
Projekt Poprawa bezpieczestwa na drogach publicznych poprzez wybudowanie drg rowerowych jest wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013 oraz ze rodkw budetu Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego.
Nastpnego dnia czeka na nich przede wszystkim Tropical Islands tropikalny park rozrywki i wypoczynku. Tropikalna Wyspa stanowi jeden z najciekawszych przykadw zagospodarowania przestrzeni poprzemysowej na cele turystyczne. Przez 50 lat byo tu lotnisko wojskowe, na ktrym powstaa gigantyczna hala produkcyjna dla sterowcw, ale adnego z nich nigdy nie zbudowano. Teraz, pod pprzezroczyst kopu, znajduje si egzotyczna wioska, tropikalny las, ciepe,
szmaragdowe morze i oczywicie rozmaite atrakcje zjedalnie, fitness kluby, sauny, restauracje. W cigu kilku godzin modzie obu szk zwiedzaa hal z przewodnikiem, poznajc j z perspektywy funkcjonowania obiektu turystycznego, by nastpnie przenie si w przyjemny wiat beztroskiego wypoczynku. Niewtpliwie, kady z uczestnikw wyjazdu, oprcz cakowicie nowej wiedzy branowej oraz ciekawych gadetw z targw turystycznych, przywiz z wyprawy do Berlina niezapomniane wraenia. Zadbano take o cz praktyczn nauki uczniowie ksztaccy si w zawodzie technika obsugi tury-
stycznej, ju podczas jazdy autobusem uczestniczyli w krtkich formach warsztatowych z pilotau czy te szkolenia turystycznego. Przyszli hotelarze mogli z kolei dowiadczy bogactwa i niezwykej urody wiata, ktry zaskakuje, ktry warto zwiedza, podziwia, i ktry przyciga rzesze turystw. Liczymy, e ciekawo wiata pobudzona podczas tej podry zaowocuje wieloma wyprawami w dorosym yciu i pomoe modziey w rozwoju zawodowym. Wanie to jest gwnym celem prowadzonego przez powiat toruski projektu SZkOlna kunia Profesjonalistw. Wyjazd na berliskie targi by
tylko przysowiow wisienk na torcie, gdy wczeniej uczniowie z Chemy i Gronowa rozwijali swoj wiedz i zdolnoci w czasie wielu godzin dodatkowych zaj. Efekty ich pracy bdzie mona podziwia ju niedugo w czerwcu w Chemy zorganizowany zostanie konkurs umiejtnoci zawodowych, gdzie w kilku konkurencjach rywalizowa bd ze sob zespoy najambitniejszych uczniw. Bdzie to niejako uwieczenie i podsumowanie projektu, ktry dziki rodkom z Unii Europejskiej od 2012 roku realizowany jest w powiatowych technikach i szkoach zawodowych. (AH)
4 Powiat Toruski,
kwiecie 2014
Zarzd Powiatu Toruskiego ju po raz czwarty ogasza konkurs na Sotysa Roku Powiatu Toruskiego
ry zasuguje na ten zaszczytny tytu? W tym roku mona zgasza kandydatw, bez wzgldu na to jak dugo peni funkcj sotysa. Szukamy prawdziwych liderw, ktrzy potrafi zintegrowa lokaln spoeczno poprzez organizacj festynw, doynek, wyjazdw itp. oraz wykazuj inicjatyw organizujc i realizujc przedsiwzicia inwestycyjno-remontowe w soectwie. Oceniana bdzie rwnie dziaalno sotysa wykraczajca poza jego obowizki np. w strukturach OSP, KGW, stowarzysze, jak rwnie wsppraca z wadzami gminy, czyli udzia w sesjach, szkoleniach itp. Kandydatw zgasza mog zarwno mieszkacy (min. 10 osb), rady soeckie i parafialne, Koa Gospody Wiejskich, organizacje pozarzdowe jak i wadze samorzdowe (wjtowie, rada gminy) oraz radni samorzdowi w terminie do 15 maja br. Do konkursu nie mog by zgaszani laureaci i osoby wyrnione w poprzednich edycjach konkursu Sotys Roku Powiatu Toruskiego. Regulamin i formularz zgoszeniowy znajduje si na stronie www.powiattorunski.pl w zakadce AKTUALNOCI.
11 kwietnia 2014 r. w Centrum Ksztacenia Ustawicznego w Toruniu odbya si Gala Laureatw konkursw Wyboru laureata i dwch wyrnio- przedmiotowych dla gimnazjw, organizowanych przez Moe to wanie w Pastwa miejscowoci dziaa aktywnie sotys, kt- nych sotysw dokona niezalena ko- Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Owiaty w Bydgoszczy
misja, w skad ktrej wejd m.in.: laureat/osoby wyrnione w poprzedniej edycji oraz przedstawiciele: Kujawsko-Pomorskiego Orodka Doradztwa Rolniczego, Powiatowej Izby Rolniczej, Zarzdu i Rady Powiatu Toruskiego, poszczeglnych gmin powiatu toruskiego, organizacji pozarzdowych z terenu powiatu toruskiego oraz Starostwa Powiatowego. Rozstrzygnicie konkursu i wrczenie nagrd nastpi podczas lipcowego VII Zjazdu Sotysw Powiatu Toruskiego. Zapraszamy Pastwa do nadsyania zgosze na terenie naszego powiatu z pewnoci dziaaj sotysi, ktrych praca powinna zosta doceniona! (IK) Gimnazjalici maj moliwo poszerzania i sprawdzenia swojej wiedzy poprzez udzia w Konkursach Kuratora z jzyka polskiego, matematyki, biologii, chemii, fizyki, historii, geografii oraz jzykw obcych: angielskiego, niemieckiego, francuskiego i rosyjskiego. Tym, krzy z sukcesem przebrnli przez eliminacje szkolne, rejonowe i osignli sukces na etapie wojewdzkim Wicekurator Andrzej Siemianowski wrczy dyplomy oraz pamitkowe statuetki. Wyrnienia otrzymali: Marta Lis, Mateusz Borkowski i Mateusz Wyk z Gminazjum w Dobrzejewicach, Dominika Biel, Katarzyna Kawczyska, Oliwia Sudo, Magdalena Wieczyska, Karolina Koczalska i Nadia Barczyska z Gimnazjum nr 1 w Obrowie, Karina Araszewicz i Patrycja Tomaszewska z Gimnazjum nr 2 w Grbocinie, Natalia Edyta Bejger i Weronika Mytlewska z Gimnazjum nr 1 w Lubiczu Grnym, Arkadiusz Trzaska z Gimnazjum w Zejwsi Wielkiej oraz Weronika Ficerman z Gimnazjum nr 1 w Chemy. Laureaci zwolnieni s z pisania caej czci matematyczno-przyrodniczej egzaminu gimnazjalnego i otrzymuj 100% za t cz egzaminu. Warto doda, e Gimnazjum w Dobrzejewicach ma take piciu laureatw Konkursu Wiedzy o Samorzdzie Terytorialnym (Miosz Jaboski, Natalia Paurowska, Mateusz Wyk, Kamila Kuziemkowska i Patrycja Karpiska), ktrzy s zwolnieni z czci humanistycznej i take za t cz egzaminu otrzymaj 100%. Przywilejem laureatw jest take pierwszestwo w przyjciu do wybranej szkoy ponadgimnazjalnej. Jeszcze raz serdecznie gratulujemy uczniom oraz ich rodzicom i nauczycielom!
Sotys na medal!
PRZYJAZNY URZD
Gminazjalici z sukcesami
Laureaci i ich opiekunowie z gimnazjw w Lubiczu i Dobrzejewicach wraz z Wicekuratorem Andrzejem Siemianowskim
fot. dziki uprzejmoci Gminazjum w Dobrzejewicach
Mamy nowych mistrzw!

Tradycyjnie ju, w sobotnie przedpoudnie 5 kwietnia 2014 r., Gronowo zamienio si w powiatow stolic tenisa stoowego
Mionicy ping-ponga z caego powiatu zjechali do Zespou Szk, CKU w Gronowie i po raz czternasty rozegrali Mistrzostwa Nauczycieli, Radnych oraz Pracownikw Samorzdowych w tenisie stoowym. Wszystkich ciepo przywita Wicestarosta Toruski Dariusz Meller oraz nauczyciel Zespou Szk, CKU Robert liwiski. Turniej uwietnili swoj obecnoci take Starosta Toruski Mirosaw Graczyk oraz czonek Zarzdu Mirosaw Nawrotek. W tegorocznych rozgrywkach braa udzia spora liczba uczestnikw: zarwno staych bywalcw, jak i nowych graczy. Turniej rozgrywany by w czterech kategoriach, a nad sprawnym rozpisaniem i przeprowadzeniem zawodw czuwali nauczyciele wychowania fizycznego. W rol sdziw, jak co roku, wcielili si uczniowie z ZS, CKU. Uczestnicy podczas przerw w sportowych pojedynkach korzystali z regeneracyjnych sodkoci i okazji do wsplnej zabawy. Na sali panowaa mia, wrcz rodzinna atmosfera, a dwik odbijanych pieczek przeplata si z okrzykami dopingu dla grajcych i oywionymi dyskusjami uczestnikw. Pod koniec turnieju zacza si zacita walka o podium. Ostatecznie puchary wywalczyli: W kategorii kobiet open: I miejsce Danuta Chylicka, II miejsce Gabriela Trzymkowska, III miejsce Paulina Osuch. W kategorii mczyzn do 35 lat: I miejsce Piotr Kalinowski, II miejsce Radosaw witecki, III miejsce Micha Ramlau. W kategorii mczyzn od 36 do 48 lat: I miejsce Sawomir Trzymkowski, II miejsce Sawomir Studziski, III miejsce Marcin Kozowski. W kategorii mczyzn powyej 49 lat: I miejsce Jacek Lipowski, II miejsce Dariusz Janiszewski, III miejsce Zbigniew Kielak. Statuetki i pamitkowe dyplomy wrczyli zwycizcom Starosta i Wicestarosta Toruski oraz gospodarz imprezy Dyrektor Zespou Szk CKU w Gronowie Zbigniew Piotrowski. Wrd wszystkich uczestnikw Mistrzostw rozlosowano drobne upominki. Turniej zakoczy si wsplnym, pysznym obiadem, za ktrego przygotowanie dzikujemy paniom Kucharkom z internatu ZS, CKU w Gronowie. Szczeglne sowa podzikowa skadamy Dyrekcji Szkoy za udostpnienie obiektu oraz nauczycielom wychowania fizycznego i uczniom z Zespou Szk, CKU w Gronowie za pomoc w organizacji i przeprowadzeniu imprezy. W swoich podzikowaniach nie zapominamy o wszystkich uczestnikach, ktrzy od czternastu lat wsptworz z nami to niezwyke wydarzenie sportowe. Do zobaczenia w przyszym roku na XV jubileuszowych Mistrzostwach! (PM, IK)
SPORT
POWIAT TORUSKI Bezpatny Miesicznik Samorzdowy Starostwo Powiatowe w Toruniu ul. Towarowa 4-6 87-100 Toru
tel. 56 662 88 88, fax 56 662 88 89 e-mail: starostwo@powiattorunski.pl
Redakcja w skadzie: dr Malwina Rouba - redaktor naczelny Agnieszka Niwiska - redakcja numeru Andrzej Horniak (AH), Izabela Kannenberg (IK), Krzysztof Melkowski (KM), Monika Piotrowska (PM), Dorota Rygielska (DR), Aneta Sobczak (ASO), Iwona Wnuczyska (IW) Kontakt: tel. 56 662 88 52 rzecznik@powiattorunski.pl Skad: Starostwo Powiatowe w Toruniu Druk: Drukarnia Agora SA. w Pile, ul. Krzywa 35

GMINA WIELKA NIESZAWKA
Kultura nie musi by nudna

Jak w oryginalny sposb kultywowa tradycj? Wystarczy pamita o historii, obyczajach i umiechu
Warsztaty wielkanocne w gminie Wielka Nieszawka skierowane byy do mieszkacw gmin Wielka Nieszawka, Zawie Wielka i Lubicz, ktrzy chcieli poczu pierwsze powiewy ciepego powietrza i stworzy oryginalne pisanki. W Orodku Kultury w Maej Nieszawce zorganizowano kiermasz, w ktrego ofercie znalazo si wiele maych dzie sztuki. Mieszkacy gminy pochwalili si tym, w jakim stopniu opanowali rkodzieo artystyczne. Stowarzyszenie LGD Podgrodzie Toruskie przeprowadzio take darmowe warsztaty, pt.: Tradycje i zwyczaje wielkanocne na Kujawach. - Odby si wykad Hanny opatyskiej, kierowniczki Dziau Folkloru Muzeum Etnograficznego w Toruniu, o obyczajach wielkanocnych na Kujawach mwi Jacek Mularz z Urzdu Gminy Wielka Nieszawka. O tym, jak ozdabia wydmuszki i palmy
Malowanie jajek te moe by sztuk. Przekonali si o tym mieszkacy gminy Wielka Nieszawka.
wielkanocne, opowiedziaa Adriana Borkowska. Dla wielu uczestnikw jednodniowe spotkania byy inspiracj do przedwitecznego dekorowani swoich domw. Malujc farbami i przy uyciu wielu rnych technik, wykonali pikne i ciekawe ozdoby. Lokalna Grupa Dziaania Podgrodzie Toruskie to stowarzyszenie powoane z inicjatywy wadz samorzdowych, organizacji pozarzdowych oraz osb fizycznych z
trzech podtoruskich gmin: Wielka Nieszawka, Zawie Wielka i Lubicz. Zapewnia ono mieszkacom tych terenw odpowiednie warunki do pielgnowania rnorodnoci kulturowej, tradycji i wielorakich form ycia zbiorowego. Podstawowym celem organizacji jest poprawa jakoci ycia mieszkacw gmin. Atutem terenw przynalenych stowarzyszeniu jest nie tylko pooenie, ale take walory krajobrazowo-przyrodnicze.
Okrelaj one kierunki rozwoju i rodzaj aktywnoci ekonomicznej. Korzystne cechy rodowiska naturalnego tereny lene, obszary chronionego krajobrazu, liczne pomniki przyrody i uytki ekologiczne - sprzyjaj rekreacji i dbaniu o ekologi. Wsparcie na organizacj warsztatw i wykadw zostao zapewnione z funduszy Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich oraz rodkw stowarzyszenia LGD Podgrodzie Toruskie.
Zajmuje si ono organizacj spotka, warsztatw, szkole z zakresu rnych dziedzin, turniejw, przegldw, a take zakup specjalistycznego sprztu. Celem projektu jest aktywizacja spoecznoci gminnych, mobilizacja do wczania si w ycie wiejskie oraz podejmowanie dziaa na rzecz najbliszego otoczenia.
a.radzikowska@pozatorun.pl
ZDROWIE
Gdy boli bark, potrzebna jest pomoc specjalisty

Rehabilitacja jest skuteczniejsza od lekw
Bark jest jednym ze staww najbardziej naraonych na urazy. Minie oraz inne struktury pracuj tutaj nieustannie, bez ich pomocy nie mona wykona najprostszych czynnoci takich jak mycie si, jedzenie czy podnoszenie rnych przedmiotw. - Dlatego te kada dolegliwo zwizana z obrcz barkow, nawet niewielki bl, jaki si tam pojawia, jest dotkliwie odczuwany w codziennym yciu mwi Anna Wakulewicz, fizjoterapeutka z Ortus Med. Mwic wiec o blu w barku naley rozpatrywa problem pod ktem caej obrczy barkowej gdy na cay kompleks skadaj si a 3 stawy: barkowo-obojczykowy, mostkowoobojczykowy oraz ramienno-opatkowy. Nawet niewielkie urazy w obrbie obrczy barkowej mog by pocztkiem problemw, ktre nieleczone bd przyczyn uciliwego blu i skutecznie bd uniemoliwia normalne funkcjonowanie tumaczy Wakulewicz.
S urazy, ktre mona leczy wiczeniami

celem metody PNF, ktra ja stosuj jest praca nad zaburzon funkcj, ktrej potrzebuje dana osoba. Odbudowa prawidowych wzorcw ruchowych, wiczenia w zamknitych i otwartych acuchach kinematycznych sprzyjaj powrotowi do wykonywania codziennych czynnoci w sposb bezblowy i ekonomiczny, wykorzystujc rezerwy tkwice w organizmie. Sprawdza si rwnie terapia manualna, ktr wykonuje Leszek Tajchman, Tomasz Moczyski oraz Jarek Poowniak. Wzajemne uzupenianie si poszczeglnych metod terapeutycznych daje najlepsze efekty terapii dolegliwoci dotyczcych obrczy barkowej. dodaje fizjoterapeutka.
Najczstsz przyczyn dolegliwoci s: zapalenie lub uszkodzenie cigien stoka mini rotatorw, ucisk na kaletk podbarkow czyli tzw.
WANE
Ortus Med Prywatne Centrum Ortopedii i Rehabilitacji istniej ju od 2009 roku. Spk tworz lekarze ortopedzi, bdcy asystentami Oddziau Urazowo-Ortopedycznego Specjalistycznego Szpitala Miejskiego w Toruniu. Ortus Med to alternatywa dla publicznej placwki zdrowia, umoliwiajca pacjentom szybk i specjalistyczn diagnostyk oraz nowoczesne metody leczenia wielu schorze narzdu ruchu. Nasz specjalnoci s zabiegi artroskopowe, gwnie rekonstrukcyjne w obrbie barku, kolana i stawu skokowego. Od pocztku marca zapraszamy pacjentw do nowej siedziby w budynku Domu Zdrowia przy ulicy Szosa Chemiska 84/86 w Toruniu. Mog Pastwo skorzysta nie tylko z porady ortopedy, ale take chirurga, neurochirurga, neurologa, urologa czy reumatologa. wiadczymy rwnie specjalistyczne usugi w zakresie fizjoterapii i terapii manualnej.
zesp ciasnoty, niestabilno obrczy barkowej, uraz stawu, zmiany zwyrodnieniowe krgosupa szyjnego lub staww obrczy barkowej i zabiegi chirurgiczne w obrbie barku. Podczas wikszoci dysfunkcji dotyczcych obrczy barkowej zostaje zaburzony prawidowy ruch w stawie ramiennym oraz prawidowy rytm opatkowo-ramienny, czyli waciwe przesuwanie si opatki po ebrach podczas ruchw ramienia. Zaburzenia w ustawieniu oraz prawidowym ruchu opatki mog wynika ze zmian w caym acuchu biomechanicznym, czyli w ustawieniu innych elementw narzdu ruchu. Rehabilitacja
dotyczca opatki jest kluczowym elementem rehabilitacji caej obrczy barkowej i trzeba j wdraa ju we wczesnym okresie rehabilitacji, czsto ju w trakcie gojenia uszkodze innych struktur barku. - Najpierw wykonujemy testy, ktre okrel przyczyn problemu mwi Wakulewicz. Potem przystpujemy do rehabilitacji, ktra ma na celu zmniejszenie blu, obrzku i stanu zapalnego, odbudow rytmu ramienno-opatkowego, mobilizacje i zwikszenie zakresu ruchomoci oraz wzmocnienie siy mini. wiczenia prowadzone s indywidualnie z kadym pacjentem. Podstawowym
KONTAKT
Gabinet Ortus Med Dom Zdrowia, ul. Szosa Chemiska 84/86,Toru (III pitro), tel. 56 621 11 83, kom. 781 997 899, 883 666 659
www.ortusmed.pl
ZDROWIE
Powiedz "STOP" alergii

Micha Ciechowski
Brzoza, db czy trawa w kwietniu i maju staje si prawdziwym wrogiem dla wielu alergikw. Reakcje alergiczne zwizane z pyleniem rolin i drzew wystpuj gwnie wiosn i latem, kiedy przypada okres ich kwitnienia. Wszystkie roliny wytwarzaj ziarenka pykowe. W Polsce najwczeniej zaczynaj pyli drzewa, nastpnie trawy i zboa, a najpniej krzewy i chwasty. Jak mwi lekarze, najwysze stenie pykw wyczuwalne jest od wczesnej wiosny a do wrzenia. - Alergeny mog dostawa si do naszego organizmu wraz z wdychanym powietrzem - informuje dr Marek Starski, alergolog. - Moemy mwi wtedy o alergenach wziewnych, do ktrych nale, m.in.: ziarna pyku rolin, sier i inne alergeny pochodzenia zwierzcego. Staj si one przyczyn takich chorb alergicznych, jak alergiczny nieyt nosa czy astma oskrzelowa. Alergia jest chorob zmienn. Jej przebieg moe ewoluowa wraz z wiekiem. W cigu kilku lat nasz organizm moe zmieni swoje re-
Zaczerwienione oczy, katar czy pokrzywka na skrze mog by pierwszymi objawami alergii. W okresie wiosenno-letnim atwo s one mylone z przezibieniem. Wysokie stenie pykw moe bardzo uprzykrzy nam pierwsze ciepe dni
alergeny. Poprzez nakucie skry wprowadzamy pyn do organizmu, sprawdzajc tym samym reakcj na poszczeglne substancje. - U dzieci sytuacja jest trudniejsza - dodaje dr Starski. - W przypadku wystpienia u nich alergii nie mona leczy jej od razu, gdy naley poczeka ze zrobieniem testw skrnych a do pitego roku ycia. Dopiero wtedy mona rozpocz odczulanie na konkretny, stwierdzony alergen. W aptekach dostpna jest caa paleta lekw, ktre tumi reakcj nadwraliwego ukadu odpornociowego. Zamiast profilaktyki mona prbowa opnia pierwsze objawy alergii. Monitorowanie prognozy dla alergikw jest bardzo wane, gdy intensywno pylenia jest uzaleniona od aktualnej aury. Gdy stenie pykw jest wysokie, naley zamyka okna w samochodach i domach - szczeglnie rano oraz wieczorem. O tych porach dnia naley unika spacerw, gdy pyki utrzymuj si na wysokoci gowy czowieka. Jeeli chcemy wybra si na przechadzk, dobrym rozwizaniem jest wyjcie po deszczu, kiedy powietrze jest oczyszczone. Wraliwe oczy mog by chronione przez okulary przeciwsoneczne, ktre zatrzymaj przynajmniej cz alergizujcych drobin. Jeeli dostrzeemy u siebie pierwsze objawy alergii, warto skonsultowa si ze specjalist. Dzieciom za mona poda odpowiednie leki. - W leczeniu objawowym najmodszych pacjentw mona zastosowa syropy antyhistaminowe oraz produkty sterydowe, ktre zatrzymuj katar - dodaje Karczyski. - Zwykle w rodzinie maych alergikw s czste przypadki alergii, co sugeruje, e choroba ta ma podoe genetyczne. Jednak od duszego ju czasu lekarze zauwaaj zwikszenie zachorowalnoci na alergi, take w przypadku dzieci, ktrych rodzice nie s alergikami. Alergia to choroba przewleka, ktra wymaga systematycznego leczenia. Chorym mona pomc dziki immunoterapii, czyli odczulaniu. Oprcz lekw, ktre zahamuj objawy, warto wybra si do lekarza, ktry profesjonalnie okreli, co jest powodem naszych problemw zdrowotnych. Trzeba pamita, e nieleczona alergia moe prowadzi do astmy.
akcje na wiele czynnikw powodujcych alergi. Przy nasilonych objawach, przypominajcych przezibienie, warto zajrze do kalendarza pyle. Czas pojawienia si kataru czy kaszlu moe wiadczy o uczuleniu. Co zrobi, jeeli nasze podejrzenia si sprawdz? Jak zaznaczaj lekarze i farmaceuci - warto zrobi testy alergiczne, ktre dokadnie okrel przyczyn naszych problemw zdrowotnych. - Aby potwierdzi rozpoznanie alergii, stosuje si wiele rodzajw
bada - mwi farmaceuta Przemysaw Karczyski. - Jednym ze sposobw diagnostyki jest oznaczenie we krwi stenia swoistych przeciwcia, tzw. immunoglobulin klasy E. Testy skrne s testami bezpiecznymi. Mona je wykona u osb w kadym wieku, take u dzieci. Prywatna wizyta u alergologa kosztuje ok. 100-150 zotych. Sigajc po testy skrne, wydamy od 150 do 250 z. Pierwsze testy u specjalisty wykonuje si zazwyczaj na przedramieniu, nanoszc kropelk kilku zawiesin zawierajcych
ZDROWIE
Zadbaj o cer na wiosn

Wiatr, zmiany temperatury i uboga dieta - wiosn nasza cera wymaga regeneracji. Co naley zrobi, aby zapomnie o szarej i zwidej skrze? Wystarczy kilka prostych zabiegw, by znw wyglda piknie
pach. Po zimie s one zmczone i zaniedbane. Staj si szorstkie i nadmiernie rogowaciej. Wiosn przydatny stanie si zabieg pedicure , ktry usunie martwe komrki naskrka, przywrci odpowiednie nawilenie oraz natuszczenie skry. Dodatkiem do zabiegu mog by kpiele w wodzie z dodatkiem olejkw eterycznych z szawii i kory dbu. Na zmczon skr korzystnie podziaa take spacer na wieym powietrzu. Warto poczy go z ruchem, gdy dua dawka tlenu, przenikajc do krwi, dynamizuje cae ciao i dostarcza organizmowi aktywnego wypoczynku. (MC)
W wyniku niskiej temperatury panujcej w okresie zimowym skra staje si przesuszona i podraniona. Jak informuj kosmetolodzy, zim nasza dieta pozbawiona jest witamin, co moe niekorzystnie odbi si na naskrku, ktry straci swj naturalny blask. - Zim zmienia si proporcja midzy iloci wody a tuszczw w skrze - mwi Agata Ciechowska, kosmetolog. - W wyniku tego dochodzi do zaburzenia paszcza hydrolipidowego skry, staje si on uboszy w lipidy. Nie jest w stanie peni swojej funkcji obronnej- nie chroni naskrka przed szkodliwymi czynnikami zewntrznymi. Wiosenna pielgnacja powinna przywrci waciwy stan nawilenia i natuszczenia skry. Wystarcz delikatne zabiegi zuszczajce, ktre wykona moemy w gabinecie kosmetycznym. Uywajc kwasu glikolowego, mlekowego czy migdaowego, moemy pozby si zrogowaciaych komrek naskrka. Dziki temu udronimy ujcie gruczow ojowych. Poprawimy take ukrwienie skry i pobudzimy w niej produkcj kolagenu oraz elastyny. - Po zastosowaniu kilku ciekawych zabiegw nasza skra stanie si mikka, gadka i wiea - dodaje kosmetolog Agata Ciechowska. - Dla oywienia naskrka moemy zastosowa take mechaniczny
peeling, ktry polepszy wygld skry na wiosn. Gabinety kosmetyczne w swojej ofercie proponuj klientom mikrodermabrazj - korundow lub diamentow. Zabieg polega na uyciu odpowiedniej gowicy, ktra wytwarza podcinienie i tym sposobem eliminuje martwe komrki naskrka. Efektem tych dziaa jest rwnomierne rozoenie pigmentu. Pozbdziemy si take zaskrnikw oraz rozszerzonych porw. - Przy pielgnacji domowej moemy uy preparatw peelingujcych - dziaajcych bardzo powierzchownie - dodaje Ciechowska. - Peelingi typu: scrub, peel-off, gommage lub enzymatyczne stan si pomocne przy cerze tustej, ojotokowej lub mieszanej. Zmatowi one nasz skr i usun uski naskrka. W okresie wiosennym, szczeglnie dla osb z cer such i odwodnion, polecane s preparaty majce w swoim skadzie wycig z awokado, nagietka, rumianku czy prowitamin A. Wpywaj one regenerujco i odtruwajco na skr. Poprzez wyzbycie si toksyn cera nabiera promiennego kolorytu. Maski na bazie alg i zielonych glinek idealnie nadadz si dla osb, ktre borykaj si z problemem cery naczynkowej. Mwic o pielgnacji skry, nie moemy zapomnie take o naszych sto-
DODATEK BUDOWLANY
MECENAS DODATKU
Trawa jak malowana

Wsplnie z Castoram doradzamy, jak zadba o nasz trawnik na pocztku wiosny
Odpowiednie nawoenie, waciwy rodzaj trawy czy uwane podlewanie to tylko niektre z elementw, o ktrych trzeba wiedzie, aby nasz trawnik wieci przykadem na osiedlu. Warto zainwestowa w odpowiednie preparaty, eby trawa odya po trudach zimowej pogody. Najwikszy zmartwieniem po zimie s puste fragmenty ziemi, ktre wygldaj nieestetycznie. Wtedy warto zainteresowa si dosiewaniem trawnikw. - Pomc w tym mog gotowe produkty jak tzw. magiczne dosiewki radzi Eryk Hetmanowski, kierownik dziau Ogrd w Castoramie. To mieszanka podoa z nawozem oraz trawy. W przypadku duych ubytkw warto zwrci uwag na nawozy, ktre pomog naszym rolinom powrci do ycia. Nawozy maj kilka rodzajw. Najtasze (standardowe) dziaaj przez miesic. Bardziej ekonomiczny wybr to nawz studniowy lub proczcelu eliminacji mchu, suchych dbe trawy czy lici. Wertykulacja polega natomiast na nacinaniu powierzchni trawnika, co pozwala napowietrzy korzenie trawy oraz zapewni rwne rozrastanie si trawy. A co w przypadku, gdy chcemy zasia trawnik od nowa? - Zacznijmy od przekopania terenu lub skorzystania z glebogryzarki - dodaje Eryk Hetmanowski. Nastpnie musimy wyrwna czy te zwalcowa powierzchni. Wierzchni warstw warto wtedy delikatnie pograbi, a na kocu oczywicie zasia traw i czsto j podlewa, pamitajc o grabieniu wilgotnego podoa z nasionami trawy. Okazuje si, e trawa trawie nierwna. Jej rodzaj naley dobra w zalenoci od iloci wiata padajcego na nasz dziak. W sklepach znajdziemy bowiem roliny potrzebujce sporego nasonecznienia, preferujce zacienione miejsca lub uniwersalne. Dla najbardziej wymagajcych pozostaje mieszkanka sportowa, ktra jest odporna na deptanie. Ostatnim elementem prac przy trawniku jest koszenie. Wybr sprztu to indywidualna sprawa. - Dla osb, ktrych dziaki nie przekraczaj 700 metrw kwadratowych, polecam kosiarki elektryczne tumaczy Eryk Hetmanowski. Po pierwsze, taka powierzchnia to grna granica dla tego typu urzdze. Praca na wikszych powierzchnia moe doprowadza do nadmiernej eksploatacji maszyny. Kosiarki elektryczne s rwnie bardzo wygodne w kwestii codziennego serwisowania. Wystarczy po koszeniu oczyci urzdzenie ze skoszonej trawy. Odwrotnie jest z kosiarkami spalinowymi, w ktrych trzeba zadba o paliwo, olej czy filtry. Za to zyskujemy mobilno, o ktrej moemy pomarzy w przypadku elektrycznych urzdze potrzebujcych zasilania za pomoc kabla.
ny jeden, wikszy zakup bdzie kosztowa nas mniej ni kilka workw nawozu o krtszym dziaaniu. - Dziaanie nawozu moemy porwna do leczenia przedstawia Eryk Hetmanowski. Przykadowo czowiek chory moe wyzdrowie bez leczenia czy tabletek, ale takiej pewnoci nie ma i proces si wydua. Wspomagania lekami moe znaczco poprawi stan zdrowia pacjenta. Tak
samo jest z nawozami. Zanim jednak zajmiemy si odywianiem trawnika, warto jednak skorzysta z aeratora kiedy nowoci na polskim rynku, dzi urzdzenia zdobywajcego coraz wiksz popularno. To maszyna przypominajca kosiark, ktra dokonuje areacji i wertykulacji trawnika. Areatory mog by elektryczne , spalinowe lub rczne. Po pierwsze urzdzenie przeczesuje nasz trawnik w

MECENAS DODATKU
DODATEK BUDOWLANY
Wodny kolektor soneczny EKOPARK alternatyw dla drogich systemw glikolowych

Woda to naturalny wybr w wielu dziedzinach
Nie kady wie, e na rynku mona kupi i zainstalowa rne kolektory soneczne. Bywa, e niektre s bardzo drogie, ale jeeli mamy troch determinacji moemy znale ciekaw ofert na kolektory soneczne wodne, gdzie ju za kwot niecaych trzech tysicy zotych (bez dotacji) staniemy si posiadaczem znakomitego kolektora sonecznego. I doprawdy nie potrzeba wydawa dziesitek tysicy, korzysta z kredytu, dotacji, czy innych kopotliwych form zakupu. Najbardziej znanym i rozpowszechnionym jest kolektor glikolowy paski. W takim przypadku na dachu instalujemy panel solarny, w kotowni za zasobnik ciepej wody. Pomidzy panelem, a zasobnikiem kry glikol, ktry poprzez wymiennik ciepa podgrzewa dla nas ciep wod (rys .1). Taka instalacja nie jest prosta - wymaga fachowej wiedzy, w rurach glikol osiga kilkaset stopni Celsjusza , s specjalne ukady pompowe i skomplikowane sterowanie caym systemem . Zalety Kolektorw sonecznych EKOPARK (rys.2) 1. Cena - Kolektor jest kilka razy taszy ni popularny glikolowy 2. atwo montau instalacji - stosujemy zwyke rury do c.o., na dach wychodzi tylko jedna rurka nie ma koniecznoci stosowania glikolu, drogich przewodw rurowych, pomp obiegowych, grup bezpieczestwa, zasobnikw, czujnikw itp. Nasze solary mona zamontowa na kadym dachu. 3. Prostota dziaania - zarwno w zbiorniku jak i w rurach prniowych znajduje si tylko woda, ktra bezporednio ogrzana przez promienie soca trafia Rys. 1 do naszego prysznica, nie potrzebujemy wymiennika 4. Bezpieczestwo - zbiornik jest bezcinieniowy - woda spywa z niego do naszego kranu grawitacyjnie , a jeli cinienie jest zbyt mae stosujemy automatyczn pomp EKOPARK RS 20/12G ktra podnoszc cinienie w in-
Rys. 2
stalacji c.w. do bezpiecznych 2 BAR zwiksza nam komfort uytkowania. 5. Uniwersalno - jako jedyne nasze kolektory mog dziaa w miejscach gdzie nie ma prdu, gdzie nie ma miejsca w kotowni na 300 litrowy zasobnik; mog by czone w dowolne zestawy np. dla hoteli czy campingw 6. Prosty serwis - ze wzgldu na banalnie prost konstrukcj nasze solary w zasadzie nie wymagaj serwisowania - dobrze ustawione w kierunku soca zawsze speni swoj rol 7. Gwarancja - 10 lat Kolektor wodny EKOPARK kosztuje niewiele, jest prosty w obsudze i bezpieczny, dodatkowo nie wymaga specjalnego serwisu. Zaufay nam ju setki Klientw - docz do nich! Wojciech Trawiski EKOPARK Lipienica Waciciel

MECENAS DODATKU
DODATEK BUDOWLANY
wieo upieczona kuchnia

Wska i maa kuchnia w bloku z lat 70. te moe by funkcjonalna i pikna. Wystarczy kilka prostych sztuczek, aby na nowo cieszy si z codziennych czynnoci
Micha Ciechowski W maej kuchni nie musimy przemierza kilometrw w poszukiwaniu odpowiednich produktw. Oczy trzeba mie jednak dookoa gowy, gdy w maym pomieszczeniu nietrudno o siniaka. Jak sprawi, aby kuchnia bya funkcjonalna i wizualnie wiksza? Wystarczy przestrzega kilku zasad. Przede wszystkim, aby optycznie powikszy kuchni, naley pamita o dobraniu odpowiednich kolorw. Jasne barwy dominujce na kuchennych podogach i cianach nadadz pomieszczeniu blasku i sprawi, e bdzie zdawao si ono wiksze. Wyeksponowanie jednej ciany poprzez nadanie jej bardziej zdecydowanego koloru rwnie sprawi, e wntrze nabierze gbi. Wanym aspektem majcym wpyw na optyczne powikszenie maej kuchni jest pomalowanie listew podogowych na janiejszy kolor ni ciany. Zudzenie wikszej przestrzeni uzyskamy take dziki wybraniu jasnego materiau na podog. Pamitajmy, e w maej kuchdami wykonanymi ze szka. Szafki ze szklanym frontem mog by od rodka podwietlane, co doda wntrzu lekkoci. W urzdzaniu maej kuchni wany jest take dobr odpowiedniego owietlenia. Wpywa ono na oglny charakter i estetyk. Warto pomyle o podczeniu wielu maych wiateek. Kinkiety, ktre owietlaj blat, jednoczenie optycznie wyduaj mebel a co za tym idzie - cae pomieszczenie. Ciekawym rozwizaniem na powikszenie maej kuchni jest powieszenie fototapety, na ktrej wida perspektyw. Ze wzgldw praktycznych naley jednak przykry j szkem. Mae kuchnie nie musz wyglda le i by niefunkcjonalne. Warto zastosowa kilka trikw, aby wizualnie zwikszy wntrze. Udane poczenie kolorw i materiaw wykoczeniowych oraz troska o kady szczeg sprawiaj, e wntrze jest jasne, wesoe, modne, ale co najwaniejsze - funkcjonalne. Warto wic dokadnie przemyle projektowanie maego pomieszczenia, aby codzienne przebywanie w nim sprawiao nam duo radoci.
ni duo dodatkw i dekoracji to nie najlepszy pomys. Przedmioty takie jak tostery, puszki z kaw, elementy wiszce przy blacie sprawi, e pomieszczenie bdzie si wydawao ciasne. Oprcz tego szybko si one zakurz. Mona ukry sprzty kuchenne w szafkach tak, aby na blacie byo jak
najmniej rzeczy. Dziki temu nie bdzie zudzenia baaganu. Duy wpyw na optyczne powikszenie kuchni ma take odpowiedni dobr mebli oraz ich waciwe rozmieszczenie. Powinny one znajdowa si w rwnych liniach i by na jednym poziomie. W ten sposb uzyskamy wraenie
uporzdkowania i przestronnoci. Szafki nie powinny by ciemne i masywne jasny kolor wizualnie powiksza pomieszczenia. Fronty mebli mog by wykonane z materiaw odbijajcych wiato, ktre optycznie zwielokrotni kuchenn przestrze. Podobnie rzecz dzieje si z przo-
DODATEK BUDOWLANY
MECENAS DODATKU
Zbuduj stabilny dom z porzdnych materiaw

Zatrudni dobr ekip budowlan, kupi porzdne materiay i zadba o kompetencje podwadnych. Budowa domu to nie lada wyzwanie. O wszelkich zwizanych z tym kwestiach, z betoniarzem-zbrojarzem Bogdanem Jungiem, byym pracownikiem firmy Budopol, rozmawiaa Katarzyna Boruta
Na co naley zwrci uwag, szukajc dobrego betoniarza-zbrojarza? Jakie wyksztacenie i umiejtnoci powinien on posiada? Dobrze jeli skoczy na przykad dawn zasadnicz szko budowlan. To pewna podstawa, ktra uczy, m.in. rysunku technicznego. Ja akurat skoczyem szko grnicz, ale tam na szczcie miaem znakomitego wykadowc, ktry nauczy mnie zasad dobrego projektu, co bardzo mi si w budownictwie przydao. Zdarza si, e majster daje rysunek, ktrego dokadnie nie sprawdzi. Wtedy znajomo podstaw rysownictwa pozwala betoniarzowi na skontrolowanie, czy przeoony niczego nie przeoczy. Jest to bardzo przydatna umiejtno. Samo wzicie opaty i rzucanie betonu to nic wielkiego. Przy skomplikowanych projektach czasem nawet majster si gubi, dlatego betoniarz musi zna si na rysunku - to absolutna podstawa. Kiedy zaczynamy budow, powinnimy mie trzy rysunki techniczne: kanalizacji, elektryczno-gazowy i oglnobudowlany. Naley je dokadnie sprawdzi. Czasem w projektach pomija si niektre szczegy oglnobudowlane. Naniesienie wczeniejszych poprawek pozwoli zmniejszy ewentualne dodatkowe koszty. W kadej dziedzinie, tu take, po prostu trzeba myle. To nie tylko praca fizyczna, dlatego szukajc dobrego betoniarza, trzeba szuka osoby dobrze do tego zawodu przygotowanej. Jakie bdy najczciej popeniaj zbrojarze i jakie mog by tego skutki? Najczstszym jest chyba uoenie zbrojenia. Kiedy w Bydgoszczy na os. Bonie runo kilka balkonw. Powodem tego byo wanie bdne uoenie zbrojenia. Ukada si zawsze od dou. Jeli kto zrobi na odwrt, stanie Jak kupowa materiay budowlane? Betoniarz to wanie osoba, ktra czuwa rwnie nad tym procesem. Nieraz kiedy trzeba samemu zrobi beton, wtedy przede wszystkim potrzebujemy wiru kopanego. To jest tzw. wir ostry. Z kolei kiedy robimy posadzki czy tynki, moemy ewentualnie skorzysta z tzw. wilanki (piasek z dna Wisy - przyp. red.). W adnym wypadku nie wolno dodawa jej do konstrukcyjnych betonw. To bardzo wane, poniewa ona si do tego w ogle nie nadaje. Mona to bardzo atwo sprawdzi, wystarczy w jedn rk wzi piasek z rzeki, w drug za ostry. Wilany bdzie okrgy, on nie ma adnej przyczepnoci. Co jeli kto mimo wszystko bdzie chcia zaoszczdzi sobie trudu i uyje zwykego, wilanego piasku? Budynek si zawali. Wilanka w betonie sprawi, e konstrukcja bdzie miaa nisk wytrzymao. Nawizujc do robt prowadzonych wanie w Bydgoszczy- prosz mi powiedzie, jaka pora roku jest najlepsza na tego typu prace? Zima to raczej nie najlepszy czas. Wtedy trzeba liczy si z faktem, e potrzebne bd dodatkowe rodki zabezpieczajce nasz prac. Dawniej konstrukcje okrywao si matami, dzi uywa si midzy innymi styropianw, co wie si niestety z dodatkowymi kosztami. Swoje dowiadczenie szlifowa Pan rwnie w Iraku i w Libii. Widzia Pan budow meczetu i sposb w jaki pracuj cudzoziemcy. Prosz powiedzie, czy lepiej zatrudnia naszych rodakw czy fachowcw z zagranicy? Jeli pracownikw, to przede wszystkim Europejczykw.
si to samo co na Boniu. Czy zna Pan jaki przykad z ycia swojego lub kolegw, gdzie doszo do katastrofy z powodu bdu betoniarza? Nie pracowaem akurat na tej budowie, ale pamitam, e podczas prac przy wojskowym hotelu, notabene rwnie w Bydgoszczy, na os. Lenym doszo do zawale-
nia caego stropu. Zgino dwch ludzi, a kilku byo rannych. W takim razie czym si kierowa, szukajc dobrej ekipy budowlanej? Jeeli kto chce postawi sobie na przykad dom, powinien szuka firmy, ktra specjalizuje si wanie w tej dziedzinie. Przede wszystkim musi to by sprawdzo-
na korporacja, najlepiej polecona przez kogo, komu moemy zaufa. Firmy, ktre ogaszaj si w gazetach, to czsto dobre zakady, ale zdarzaj si te takie, ktre musz si na si promowa. S one tak sabe, e nie maj adnych zlece. Dlatego lepiej popyta w rodzinie lub znajomych o sprawdzone, bezpieczniejsze firmy.

GMINA OBROWO/ LIGA ORLIKA
Druga odsona zmaga przed nami

Rywalizacja w Lidze Orlika z Poza Toru nabiera tempa. W najblisz niedziel gramy w Dobrzejewicach i Mazowszu
Tomasz Wicawski
Wicej zdj oraz serwis specjalny na www.pozatorun.pl
Pierwszy turniej o puchar wjta gminy ubianka zakoczy si zwycistwem Unikatu Osiek. Zesp z gminy Obrowo pokona w meczu finaowym Gmin Chema. Trzecie miejsce przypado ubiegorocznemu zwycizcy cyklu - Flisakowi Zotoria. Kto okae si najlepszy tym razem? Ju od godziny 9.00 zapraszamy wszystkich kibicw na "orliki" w Dobrzejewicach (gmina Obrowo) i Mazowszu (gmina Czernikowo). Czternacie druyn wystartuje w boju o puchar wjta gminy Obrowo. "Liga Orlika z Poza Toru" to nie tylko emocje pikarskie, ale take festyn dla caych rodzin. Na dzieci czeka wiele atrakcji i konkursw
z nagrodami. Wszyscy bd mogli posili si kiebas z grilla, pizz czy drodwkami. Dla nikogo nie zabraknie ciepej herbaty i kawy. - Bez zastanowienia wczylimy si w ubiegym roku w ten projekt - mwi Andrzej Wieczyski, wjt gminy Obrowo. - Tego rodzaju turnieje w znakomity sposb zagospodarowuj infrastruktur sportow, ktra powstaa w ostatnich latach. Druyn amatorskich w naszej gminie, ani w caym powiecie, nie brakuje. Emocje bd do ostatniego gwizdka sdziego. W grupie A, ktra swoje mecze rozgrywaa bdzie w Dobrzejewicach, zmierz si Allianz Toru, Wisa Osiek, Orze Gogowo, Unikat Osiek, Wisa Pdzewo, Leroy Merlin i Saturn Myniec. W grupie B, rywalizujcej w Mazowszu, za-
graj Miasto Chema, Gmina Chema, Gmina ysomice, Warszewice, Caritas, Flisak Zotoria i Stary Toru Najlepsze cztery ekipy z tego turnieju zdobd punkty do klasyfikacji generalnej. Zwycizca - 4 pkt., II miejsce - 3 pkt., III miejsce - 2 pkt., IV miejsce - 1 pkt. Ju 29 czerwca okae si w Lubiczu, ktry zesp prezentowa si najrwniej w caych rozgrywkach. W tym momencie, po rozegraniu jednego turnieju, liderem jest Unikat Osiek. W "Lidze Orlika z Poza Toru" zawodnicy walcz rwnie o nagrody indywidualne. Po kadym turnieju wybierany jest najlepszy zawodnik. Prowadzona jest take klasyfikacja najlepszych strzelcw caego cyklu. W Lubiczu nagrodzeni zostan ponadto: najlepszy bramkarz i MVP caych roz-
grywek. - W Dobrzejewicach chcemy zaprezentowa si znacznie lepiej ni w pierwszym turnieju - mwi Pawe Modzelewski, kapitan zespou Allianz. - Nie dopisao nam dwa tygodnie temu szczcie. Poziom jest bardzo wyrwnany, a o wynikach poszczeglnych spotka decyduje czsto jedna bramka. Samorzdowcy z gminy Obrowo zachcaj do udziau w tym wydarzeniu. - Zapraszam wszystkich mieszkacw do aktywnego udziau w turnieju, ktry poczony jest z festynem - mwi Mirosawa Kosiska, sekretarz gminy Obrowo. - Pamitam zmagania z zeszego roku. Sama nie jestem fank piki nonej, ale bawiam si znakomicie. Pogod ju zamwilimy, wic mona w niedziel rozpocz w ten sposb dug
majwk. Czemu zdecydowalimy si na taki cykl? - Sport jest bardzo wanym elementem ycia spoecznego - mwi Radosaw Rzeszotek, redaktor naczelny "Poza Toru". - Chcemy w ramach jednej imprezy poczy przyjemne z poytecznym. Ruch na wieym powietrzu przyda si wszystkim, bez wyjtku. Integracja w ramach festynu jest jednak dla nas nie mniej istotna. Zapraszamy wszystkich kibicw na boiska w gminach Obrowo i Czernikowo. Pokamy razem, e haso "ycie ttni poza miastem" jest prawdziwe. Razem moemy stworzy rozgrywki, ktrych pozazdroszcz nam Toru i Bydgoszcz. Kolejne zawody cyklu odbd si 11 maja na boiskach w Grsku w gminie Zawie Wielka.
Przekazujc swj 1 %, przekazujesz marzenia

Do koca kwietnia kady Polak zoy swoje rozliczenie podatkowe za zeszy rok. Warto przeanalizowa, jak rozdysponowa przekazywane pienidze, zanim ca sum przejmie Skarb Pastwa. Odpisanie 1% podatku jest naprawd bardzo proste
Micha Ciechowski
1%
Odpisujc 1 % z rocznego zeznania podatkowego, moemy przeznaczy go na dowolnie wybran przez nas organizacj poytku publicznego. W gronie ponad 8 tysicy instytucji znajduj si fundacje, ktre dziaaj na rzecz osb i zwierzt z naszego regionu. Wrd nich jest Fundacja Daj Szans, Fundacja KOT oraz Oratorium im. b. ks. Bronisawa Markiewicza w Toruniu. Fundacje i stowarzyszenia czerpi swoj si z otoczenia i od osb, ktre je tworz. S to podopieczni, wolontariusze oraz darczycy. Tylko wsplnymi siami mona odpowiada na potrzeby niepenosprawnych dzieci, ktre trafiy pod opiek fundacji prowadzonej przez Ew Grobelsk. - Kasia, Maciu, Beatka, Paweek i mogabym wymienia tych imion ponad dwiecie mwi Ewa Grobelska, prezes Fundacji Daj Szans. - Kade z tych dzieci otrzymao indywidualny program rehabilitacji, a rodzice - konkretne wskazwki, jak poprawi samodzielno swojego niepenosprawnego dziecka. Czyja zacinita rczka signa po zabawk, czyje zacinite usta powiedziay pierwszy raz mama. Tak dla nas przedstawia si sia jednego procenta. Fundacja Daj Szans codziennie staje naprzeciw problemom, z ktrymi borykaj si jej podopieczni. Wolontariusze, wkadajc cae swoje serce, staraj si da dzieciom moliwo lepszego rozwoju. Szans na lepsze ycie dziki funduszom pyncym z przekazywanego 1% ma rwnie modzie biorca udzia w programach wychowawczych. Tak moliwo daje Oratorium im. b. ks. Bronisawa Markiewicza
w Toruniu prowadzone przez ks. Krzysztofa Winiarskiego. - W naszym orodku socjoterapeutycznym przebywa ponad 100 dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo, patologicznych i po prostu biednych mwi ks. Krzysztof Winiarski, prezes Oratorium. - Czsto nie maj one pienidzy na zwyke obiady, zdarza si take, e w ich domach brakuje chleba. Posiek, ktry otrzymuj dziki pomocy darczycw, jest czsto jedynym gorcym poywieniem w cigu dnia. Podopieczni tej organizacji maj moliwo zdobycia umiejtnoci i wiedzy, ktre bd im przydatne w dorosym yciu. Mog w godnych warunkach odrobi lekcje oraz korzysta z zaj oferowanych w ramach rnych k zainteresowa. - Najwaniejsze, e w naszej placwce dziecko czuje si podmiotem, a nie przedmiotem w rkach dorosych dodaje ks. Krzysztof. - Dziki dotychczasowej pomocy w ramach 1 % ponad 100 dzieci rocznie korzystao z wypoczynku letniego i zimowego. Pozyskiwanie funduszy na wyjazdy dla dzieci i modziey nadal jednak jest bardzo trudne. rodki przekazywane w ramach 1% mog wesprze regionalne fundacje, ktre dziaaj nie tylko na rzecz ludzi. S te takie, ktre powicaj cay swj czas, aby wyleczy i nakarmi zwierzta. Z moliwoci przekazania 1% korzysta rwnie Fundacja KOT, ktra powstaa z potrzeby ratowania skrzywdzonych, cierpicych i porzuconych, a take dziko yjcych kotw. Zwierzaki przebywaj w niej tymczasowo. Jak mwi Lidia Jarosz, prezes fundacji, dziaania organizacji w duej mierze zale od darczycw, ktrzy wspieraj KOT-a finansowo. - Pienidze pozyskane dziki
przekazywaniu 1% przeznaczone s na realizacj dziaa statutowych mwi Lidia Jarosz. - Dziki nim moemy sterylizowa koty wolno yjce, ratowa, leczy oraz przygotowywa do adopcji porzucone i skrzywdzone zwierzta.
Fundacja KOT dziki funduszom przekazanym z rocznego zeznania podatkowego ma szans szybszego reagowania na krzywd kotw i moliwo przyjcia innych zwierzt potrzebujcych natychmiastowej opieki. Kada przekazana kwota daje
wiksz moliwo na spenienie podstawowych, codziennych potrzeb, ktrych jest niezliczona ilo. Dziki 1% kada polska fundacja moe skuteczniej dziaa. Przekazujc swj 1%, moesz zici marzenia.

Poza Toruń NR 43

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Poza Toruń NR 43

Uploaded by

Copyright:

25 kwietnia 2014 Numer 43

Specjalny dodatek budowlany Czytaj na str. 23-29

Reporta I e ci nie opuszcz, a do mierci

BEZPATNA GAZETA REGIONU TORUSKIEGO

Maa Alicja potrzebuje 200 tys. zotych na operacj 8

Pmaraton Chemyski czeka na zawodnikw 9

Rce, ktre graj

Trwa ofensywa inwestycyjna w gminie 13

Micha Kwiatkowski na dwudniowym wicie kolarzy 24

*** Gmina Zawie Wielka

FELIETON Edukacja stoi na gowie

3 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

4 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

I e ci nie opuszcz a do mierci

5 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

Wielkanocne jaja powicili w kaskach

6 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

Dyrektor z olimpijsk przeszoci

Wie aktywizuje si obywatelsko

Fot. ukasz Piecyk

7 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

Paacowa ksika kucharska

8 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

Trzydzieci padaczek dziennie

Korzenie zostan zachowane

Strategia zostaa uchwalona na marcowej sesji Rady Gminy.

Fot. ukasz Piecyk

9 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

Ta pasja Rzym si nazywa

Legio XXI Rapax odtwarzaj realia rzymskiego legionu w najdrobniejszych szczegach

Majwka, do biegu, gotowa, start!

10 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

Boe, mj Boe, czemu mnie opuci

Rodzina jest Najlepiej jest w Kopydowie najwaniejsza

Renault carax jest wozem ratowniczo-ganiczym klasy cikiej.

Fot. Adam Zakrzewski

11 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

12 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

Parkiet czy pokolenia

Wiatrak w kolorach tczy

13 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

Kultura w parze z turystyk

Niepodlego w lokalnych barwach

Festyn w soectwie Wytrbowice odbywa si 3 maja od szesnastu lat

Mieszkacy soectwa Wytrbowice wyremotowali kaplic wiejsk kilkanacie lat temu.

Fot. Adam Zakrzewski

14 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

GMINA ZAWIE WIELKA

Internet prawie za darmo

RFC Marcin Frtczak walczy z wykluczeniem cyfrowym w powiecie toruskim

numer 6(67)/2014 ISSN 1734-2066

2 maja 2014 r. Starostwo Powiatowe w Toruniu bdzie nieczynne

Prace wykoczeniowe po rozbudowie budynku gwnego ZC CKU w Gronowie s ju na ukoczeniu!

O ZIT i nie tylko

Pracowity kwiecie w komisjach

A wic ruszamy II Zotoria - Grabowiec - Silno - Osiek

Osiek n/W META

Mamy nowych mistrzw!

19 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

Kultura nie musi by nudna

20 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

Gdy boli bark, potrzebna jest pomoc specjalisty

S urazy, ktre mona leczy wiczeniami

21 POZA TORU, 25 kwietnia 2014

Powiedz "STOP" alergii

Fot. Adam Zakrzewski