1

Metoda prdw obwodowych

Zamieniamy wszystkie rzeczywiste rd#a pr$dowe na napi'ciowe,
Tworzymy uk#ad rwna) liniowych opisuj$cych poszczeglne obwody.
2
Dowoln$ sie+ liniow$ sk#adaj$c$ si' z elementw skupionych mo-na opisa+
za pomoc$ uk#adu i rwna) liniowych
1 + - = w g i
gdzie: g liczba ga#'zi sieci, w liczba niezale-nych w'z#w.

- =
+ =
+ - =
- - =
6 7 3
4 6 5 5 3
2 2 4 6 3 3 2
3 3 5 5 1 1 1
R i E ) d
R i R i E ) c
R i R i R i E ) b
R i R i R i E ) a
3
Pr$dy ga#'ziowe mo-na zast$pi+ pr$dami obwodowymi: i
a
, i
b
, i
c
oraz i
d
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )

- =
- + - =
+ - - - =
- - - - =
6 3
4 5 3
2 4 3 2
3 5 1 1
R i E ) d
R i i R i i E ) c
R i R i i R i i E ) b
R i i R i i R i E ) a
d
b c a c
b b c a b
a b a c a
6
3
7
R
E
d
i i
-
= =
4
Pozostaje do rozwi$zania uk#ad trzech rwna), ktry mo-na przekszta#ci+ do
postaci
( )
( )
( )

+ + - - =
- + + + - =
- - + + =
c b a
c b a
c b a
i R R i R i R E ) c
i R i R R R i R E ) b
i R i R i R R R E ) a
5 4 4 5 3
4 4 3 2 3 2
5 3 5 3 1 1

+ - - =
- + - =
- - =
c cc b cb a ca c
c bc b bb a ba b
c ac b ab a aa a
i R i R i R E
i R i R i R E
i R i R i R E
i - rwna)
5
Zale-no/+ t' mo-na zapisa+ w postaci rwnania macierzowego
[ ] [ ] [ ]
1 1 , i
c
i , i
c
, i
c
i R E =
gdzie: [E
c
] wektor obwodowych si# elektromotorycznych,
[R
c
] macierz rezystancji obwodowych,
[i
c
] wektor pr$dw obwodowych.
Metoda Cramera:
Liczymy wyznacznik g#wny W
cc
macierzy rezystancji obwodowych, z zale-no/ci
cc cb ca
bc bb ba
ac ab aa
cc
R R R
R R R
R R R
W
- -
- -
- -
=
6
Liczymy wyznaczniki pomocnicze:
cc cb c
bc bb b
ac ab a
a
R R E
R R E
R R E
W
-
-
- -
=
cc c ca
bc b ba
ac a aa
b
R E R
R E R
R E R
W
-
- -
-
=
c cb ca
b bb ba
a ab aa
c
E R R
E R R
E R R
W
- -
-
-
=
7
Liczymy pr$dy obwodowe z zale-no/ci:
cc
c
c
cc
b
b
cc
a
a
W
W
i ,
W
W
i ,
W
W
i = = =
Liczymy pr$dy ga#'ziowe z zale-no/ci:
i
1
= i
a
,
i
2
= i
b
,
i
3
= i
b
- i
a
,
i
4
= i
c
- i
d
,
i
5
= i
c
- i
a
,
i
6
= i
c
- i
b
,
i
7
= i
d.
8
Metoda potencja#w w$z#owych
W metodzie tej:
zamieniamy wszystkie rzeczywiste rd#a napi'ciowe na rd#a pr$dowe,
wybieramy w'ze# odniesienia,
zapisujemy w = w 1 liniowych rwna) w'z#owych dla pozosta#ych w'z#w.
9
10
Pr$dy ga#'ziowe dla pierwszego w'z#a A mo-na wyrazi+ w postaci:
1
1 1
R
V
J i
A
'
- =
4
4 4
R
V V
J i
A B
'
-
- =
5
5 5
R
V V
J i
A C
'
-
- =
0
5 4 1
= - -
' ' '
i i i
0
5
5
4
4
1
1
=
-
+ -
-
+ - -
R
V V
J
R
V V
J
R
V
J
A C A B A
C B A
V
R
V
R
V
R R R
J J J
5 4 5 4 1
5 4 1
1 1 1 1 1
- -

+ + = - -
11
Pe#ny opis obwodu przyjmie zatem posta+
C B A
C A
C B A
V
R R R
V
R
V
R
J J ) C
V
R R R R
V
R
J J ) B
V
R
V
R
V
R R R
J J J ) A

+ + + - - = +
-

+ + + - = +
- -

+ + = - -
6 5 3 6 5
5 3
6 6 4 2 4
2 4
5 4 5 4 1
5 4 1
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1
Powy-szy uk#ad rwna) mo-na zapisa+ w postaci oglnej

+ - - =
- + - =
- - =
C CC B CB A CA C
C BC B BB A BA B
C AC B AB A AA A
V G V G V G J
V G V G V G J
V G V G V G J
w rwna)
[ ] [ ] [ ]
1 1 , w
p
w , w
p
, w
p
V G J =
12
W kolejnym etapie obliczamy potencja#y w'z#owe stosuj$c metod' Cramera:
Liczymy wyznacznik g#wny
CC CB CA
BC BB BA
AC AB AA
pp
G G G
G G G
G G G
W
- -
- -
- -
=
Liczymy wyznaczniki pomocnicze
CC CB C
BC BB B
AC AB A
A
G G J
G G J
G G J
W
-
-
- -
=
CC C CA
BC B BA
AC A AA
B
G J G
G J G
G J G
W
-
- -
-
=
C CB CA
B BB BA
C AB AA
C
J G G
J G G
J G G
W
- -
-
-
=
13
Obliczamy potencja#y w'z#owe
pp
C
C
pp
B
B
pp
A
A
W
W
V ,
W
W
V ,
W
W
V = = =
1
1
R
V
i
A
-
=
,
2
2
R
V
i
B
-
=
,
3
3
R
V
i
C
-
=
,
4
4
R
V V
i
B A
-
=
,
5
5
R
V V
i
C A
-
=
,
6
6
R
V V
i
C B
-
=
.
Obliczamy pr$dy ga#'ziowe
14
Zastosowanie grafw w rozwizywaniu obwodw
Odwzorowanie w wyniku ktrego poprzez incydencj' I, ka-dej kraw'dzi x
i
odpowiada para wierzcho#kw (y
j
, y
k
) nazywamy grafem. Grafem skierowanym jest
graf, w ktrym wierzcho#ki okre/laj$ pocz$tek i koniec kraw'dzi.
= I , Y , X G
15
Okre&lenie macierzy strukturalnej [d]

= + + + - +
= + - - + -
= + + + + +
0 1 1 0 1 0 0
0 0 1 1 0 1 0
0 0 0 0 1 1 1
6 5 4 3 2 1 3
6 5 4 3 2 1 2
6 5 4 3 2 1 1
u u u u u u ) c
u u u u u u ) c
u u u u u u ) c
z tego uk#adu rwna) otrzymujemy drugie prawo Kirchhoffa w postaci
uoglnionej
[ ] [ ] [ ]
k , i
, k
g k , i
u 0
1
= d
gdzie : [u
g
] wektor napi'+ ga#'ziowych,
[d] macierz ga#'ziowo obwodowa (obwodowa).
16
Macierz [d] dla rozpatrywanego obwodu ma posta+
[ ]

- -
-
- = d
3
2
1
1 1 0
0 1 1
0 0 0
1 0 0
0 1 0
1 1 1
c
c
c
Wszystkie pr$dy ga#'ziowe mo-na wyrazi+ za pomoc$ sumy algebraicznej
wszystkich pr$dw obwodowych
3 2 1
3 2 1
3 2 1
3 2 1
3 2 1
3 2 1
1 0 0
1 1 0
0 1 0
1 0 1
0 1 1
0 0 1
6
5
4
3
2
1
c c c
c c c
c c c
c c c
c c c
c c c
i i i i
i i i i
i i i i
i i i i
i i i i
i i i i
+ + =
+ - =
+ - =
- + =
+ - =
+ + =
17
Obliczenie wektora prdw ga#$ziowych [i
g
]
[ ] [ ] [ ]
1
1
, i
c
T
i , k
, k
g
i i d =
[ ] [ ] [ ]
1
1
1 , i
c
i , i
c
, i
c
E R i
-
=
[ ] [ ] [ ] [ ]
1
1
1
, i
c
i , i
c
T
i , k
, k
g
E R i
-
d =
Powy-sza zale-no/+ przedstawia zwi$zek pomi'dzy pobudzeniem w postaci wektora
obwodowych si# elektromotorycznych a odpowiedzi$ w postaci wektora pr$dw
ga#'ziowych.
18
Okre&lenie macierzy strukturalnej [l]

= - + + - + +
= + + + + - +
= + + - + + -
0 1 0 0 1 0 1
0 0 1 0 1 1 0
0 0 0 1 0 1 1
6 5 4 3 2 1
6 5 4 3 2 1
6 5 4 3 2 1
3
2
1
i i i i i i
i i i i i i
i i i i i i
) A
) A
) A
[ ] [ ] [ ]
1
1
0
, w
, k
g k , w
i = l
Macierz [l] nazywa si' macierz$ ga#'ziowo w'z#ow$ lub macierz$ incydencji.
Wszystkie napi'cia ga#'ziowe mo-na wyrazi+ za pomoc$ algebraicznej sumy
potencja#w w'z#owych.
19

- + + =
+ + + =
+ + - =
- + + =
+ - + =
+ + - =
3 2 1 6
3 2 1 5
3 2 1 4
3 2 1 3
3 2 1 2
3 2 1 1
1 0 0
0 1 0
0 0 1
1 1 0
0 1 1
1 0 1
V V V u
V V V u
V V V u
V V V u
V V V u
V V V u
[ ] [ ] [ ]
1 1 , w
p
T
w , k
, k
g
V u l =
[ ] [ ] [ ]
1
1
1 , w
p
w , w
p
, w
p
J G V
-
=
20
Obliczenie wektora napi$) ga#$ziowych [u
g
]
[ ] [ ] [ ] [ ]
1
1
1 , w
p
w , w
p
T
w , k
, k
g
J G u
-
l =
Powy-sza zale-no/+ przedstawia zwi$zek pomi'dzy pobudzeniem przedstawionym
w postaci wektora rd#owych pr$dw w'z#owych a odpowiedzi$ przedstawion$
w postaci wektora napi'+ ga#'ziowych.
21
Twierdzenia o w#czaniu +rde# idealnych
rd#a napi'ciowe
W obwodzie rozga#'zionym rozp#yw pr$dw nie ulegnie zmianie, je-eli
do wszystkich ga#'zi nale-$cych do tego samego w'z#a w#$czymy po
jednym idealnym rdle napi'ciowym o tej samej warto/ci si#y
elektromotorycznej i o tym samym zwrocie w stosunku do w'z#a.
rd#a pr$dowe
W obwodzie rozga#'zionym rozp#yw pr$dw nie ulegnie zmianie, je-eli
rwnolegle do wszystkich ga#'zi nale-$cych do tego samego obwodu
w#$czymy po jednym idealnym rdle pr$dowym o tej samej warto/ci
pr$du zwarciowego i o tym samym zwrocie w stosunku do obwodu.
22
23
( )
( )

= - + = + + -
- = - - = - +
1 2 2 1 3 1 1
1 1 2 2 1 2 1
2 1
2 1
E E E E i R R i R
E E E E i R i R R
) a
c c
c c

= - =

+ + -
= - + = -

+
0
1 1 1
1 1 1
2 2
3 2 2
1 2 2 1
2 2 1
J J V
R R
V
R
J J J J V
R
V
R R
) b
B A
B A
Wektor odpowiedzi (pr$dw ga#'ziowych) nie zmieni si' tak d#ugo jak d#ugo
wektor pobudze) (obwodowych si# elektromotorycznych) b'dzie sta#y.
Wektor odpowiedzi (napi'+ ga#'ziowych) nie zmieni si' tak d#ugo jak d#ugo
wektor pobudze) (w'z#owych pr$dw rd#owych) nie ulegnie zmianie.
24
Zasada superpozycji
Pr$d w dowolnej ga#'zi sieci liniowej stanowi sum' pr$dw od
ka-dego rd#a z osobna, przy wy#$czonych rd#ach pozosta#ych
Wy#$czenie rd#a napi'ciowego oznacza zast$pienie zwarciem si#y
elektromotorycznej,
Wy#$czenie rd#a pr$dowego oznacza usuni'cie ga#'zi zawieraj$cej rd#o
(rozwarcie).
Metoda transformacji rde#
25
3
2 1
2 1
2 1
2 1
2
2
1
1
3
R
R R
R R
R R
R R
R
E
R
E
i
+
+
+

+ =
26

+
+
+
=
+
+
+
=

+
+
+
=
+
+
+
=
3
2 1
2 1
2
2 1
2 1
2
3
2 1
2 1
2 1
2 1
2
2
3
3
2 1
2 1
1
2 1
2 1
1
3
2 1
2 1
2 1
2 1
1
1
3
R
R R
R R
R
R R
R R
E
R
R R
R R
R R
R R
R
E
i
R
R R
R R
R
R R
R R
E
R
R R
R R
R R
R R
R
E
i
"
'
[ ] [ ] [ ]
1
1
, i
c i , k
, k
g
E i c =

c + c =
c + c =
c + c =
2 2 3 1 1 3 3
2 2 2 1 1 2 2
2 2 1 1 1 1 1
E E i
E E i
E E i
, ,
, ,
, ,
[ ] [ ] [ ]
1 1 , w
p w , k
, k
g
J u g =
27
Twierdzenie Thevenina
Ka-d$ sie+ liniow$ mo-na zast$pi+ z punktu widzenia pary dowolnych
wyprowadze) rzeczywistym rd#em napi'ciowym o sile
elektromotorycznej E
T
, rwnej napi'ciu na wyprowadzeniach w stanie
rozwarcia oraz oporze wewn'trznym R
T
, rwnym oporowi pomi'dzy
wyprowadzeniami przy wy#$czonych rd#ach.
28
Obliczamy napi'cie Thevenina na rozwartych wyprowadzeniach obwodu,
Obliczamy rezystancj' Thevenina widzian$ od strony wyr-nionych wyprowadze)
przy wy#$czonych rd#ach,
Obliczamy pr$d p#yn$cy przez obci$-enie, korzystaj$c z zast'pczego rd#a Thevenina.
Zgodnie z algorytmem post'powania pr$d i p#yn$cy przez obci$-enie przyjmie posta+
o T
T
R R
E
i
+
=