ANDRZEJ M.

LEWICKI
LUBLIN
IV
Typy opisw gramatycznych
polsko-czeskiej sesji naukowej
15-17 XI 1983
PL ISSN 0208-4058
ISBN
A GRAMATYKA W LEKSYKOGRAFICZNYM
OPISIE FRAZEOLOGICZNYCH
l. TEORETYCZNE
frazeologiczne jednostkami frazeolo-
giczne utrwalonymi wyrazw lub form wyrazowych,
grup syntaktycznych lub
Antynomia planem w ktrym frazeologicz-
ne charakter wyrazw, i planem w ktryni
one jednostkami sprawia, w wypadku tych jednostek mamy
do czynienia z dwoma opisu gramatycznego. to:
a) relacje komponentami
frazeologicznego;
b) ktrej przedmiotem jest opis zakresu
liwych frazeologicznego z klasami jednostek
w jednostek komunikatywnych oraz opis adaptacji
jednostki frazeologicznej do tych zmiennych kontekstw.
ma przede wszystkim funkcje typologiczno-
-klasyfikacyjne. Stosunki gramatyczne komponentami
w istocie funkcje dystynktywne na rwni z komponen-
tw ze na ograniczone wymiany tych komponentw.
ma pozwala ona wyzna-
otwarty zbir kontekstw w jakich jednostka frazeologiczna
w poprawnie (w danym zbudowanych zdaniach i tekstach.
wykorzystuje adaptacyjne struktury
wyznaczone przez frazeologicznego. Struk-
tura frazeologicznego wyznaczana przez
w stosunku gramatycznym elementw kontekstu,
158
Andrzej JVI. Lewicki
do jednostki, i komponentw danego
Opis frazeologicznych musi obydwa rodzaje
Tekst przedstawiany odnosi do
czytelnik w pracy
oddanej do druku
1
.
2. KOMPONENTW
FRAZEOLOGICZNEGO I FORM WYRAZOWYCH
frazeologiczne jednostkami z kompo-
nentw, wyrazw -jednostek \V wy-
padku jednostek frazeologicznych stajemy wobec problemu
w zastosowaniu do struktury jednostek kom-
ponent0w na poziomie struktur morfemicznych (for-
macji i form fleksyjnych), ogranicza jednak tam do
problemw linearnego komponentw tych struktur.
Natomiast w wypadku frazeologizmw
komponentw) obejmuje: .
a) rozpoznanie lub
-strukturalnego komponentw frazeologicznych i wyrazw lub
form wyrazowych;
b) i linearne komponentw
frazeologicznego;
c) gramatycznej komponentw frazeologizmu
i relacji gramatycznej jednostek
d) wykorzystania wymienionych w punktach
a-e dla przystosowania frazeologizmu do kontekstu.
komponentem frazeologicz-
nego a wyrazu, ma charakter
homofonii vs. homografliZ ze wszystkimi konsekwencjami tej relacji.
Komponent frazeologizmu jest homofoniczny z wyrazu wtedy, r
gdy segment jest aomofeHiezHy z ggpgu,dednjm segmenter!!
f,.2_rmy wyrazowej Pogonowski, 1982, 114-116).
Natrafiamy tu na znane w ustaleniu tej relacji. Komponent
1
frazeologicznych, do Biuletynu PTJ (1983).
2
zakresowe a nieistotne dla tych roz-
Wszystkie dla homofonii identyczne z przy-
dla homografii. te relacje jedynie substancja segmentu znakowego.

)d za je

pracy
n po-
wy-
:a dni
:om-
(for-
L do
:tur.
inia
wo-
lu b
?:ku
mu

lCh

ter
:JI.
ly,
m
>).
at
z-
y-
a gramatyka
159
frazeologizmu mwc wiele homofonicznych mego form
wyrazowych. W ktra para jest relewantna clla opisu
frazeologizmu, okazuje sygnalizowana w punkcie c).
ki frazeologiczne w strukturze zespolone na tych samych
zasadach gramatycznej, ktre w syntagmach,
cych jednostek We frazeologizmie puszcza
komponent jest homofoniczny z acc. sign. wyrazu farba,
natomiast komponent puszcza jest homofonem formy czasownika pusz-
oraz nom. sing. rzeczownika puszcza. stwierdzenia,
relewantna dla struktury frazeologizmu puszcza jest homofonia
puszcza i formy czasownika, a nie relacja formy rzeczownika,
jest z verbum+ subst.acc, a
z subst.nom + subst.acc oraz
nia w pozycji puszcza innych form homofonicznych z odpowiednimi
formami czasownika (puszczasz, Relacja ho-
mofonii nie innych Z tego wynika,
w zwrocie w kimono komponent kimono jest homofonem wyrazu
kimono szata a w zwrode w
jest homofonem formy acc. sing. wyrazu
Istotny problem taicie komponenty, ktre nie homofo-
nami formy wyrazowej. Nazywane one nekrotyzmami (Roj-
zenzon 1973), wyrazami izolowanymi (Kozarzewska 1970),.
1978), monokolokabilitami (Cermak 1982). Jak
wskazuje Cermak (1982, 207-209) terminy archaizm i nekrotyzm
niestosowne, zbyt formalny jest proponowany przez niego termin
monokolokabilita, nie o tym, jest to termin nieestetyczny (osiem
sylab otwartych, zbyt tych samych fonemw). Dlatego
przy terminie komponenty izolowane w zasobie leksykalnym. Rozumiem
przez nie t!;.kie komponenty frazeologicznego fraze-
ologicznych), ktre nie homofonicznych relewantnych syntaktycz-
nie odpowiednikw form wyrazowych wyrazy -
je nostki one podobne do wypowiedni-
kw reprezen jednostki ;st wielo-
w z tym tu podgrupy:
l. frazeologicznego nie jest homofonem
formy wyrazowej ani jego . nie jest homofonem
morfemu (segmentu sygnu1kitywnego) w formy-wy-
razowej: ma fiu u w
160 Andrzej M. Lewicki
2. Komponent frazeolo.gic:mego nie jest
wypowiednika ale mona w nim wy-
segment, ktry jest homofonem morfemu !11rn:aTycznego;-po:--
zost a "tematyczna" nie jest homofonem morfemu: (J.CiOsr-
zbija z gdzie -u jest homofonem -u, morfemu gen. sing.
1- masc. (miodu, zamiaru etc.). Wybr tego homofonu uzasadnia
C. f/ przyimka_:, w gramatyczny z morfe-
mami Podobnie zwrot puszcza w nos zawiera kompo-
nent gdzie odnajdujemy jako homofon morfemu acc. sing. fem.
3. Komponent nie ma homofonu wyrazw
ale podlega segmentacji i w pozycji segmentu - morfemu grama tycz-
nego paradygmat --
tycznych gramatycznymi z jednostkami
zyka. Np. frenetyczne (brawa albo brawo), (wyroki albo
w ktrych frenet- czy Jer- nie homofonw morfemw
polskiego.
4. typu 2. frazeologiczne,
komponent, ktry segmentalnie jest niepodzielny i nie ma homofonu--
form wyrazowych, w danym ale
jego pozycja syntaktyczna i fonologiczny do uznania
go -;a podobny do form fleksyjnych z zerowym morfemem gramatycz:-
nym. Np. (na) bakier, to samo z homofonem niespjnym z kontekstem
-- syntaktycznym: (na) amen. Podobna sytuacja w
-
frazeologicznych homofoniczny z morfemem nie wy-
w funkcji wyrazu, przynajmniej w takim syntak-
tycznym, np. wychodzi na jaw, Ify_rlie !!_(].pych, gdzie jaw i pych homofo-
nami morfemw -jaw-, -pych- w jawny, etc.
one homofonami wyrazw jaw = gen. plur. od jawa, pych = gen.
- -------- ------
plur. od pycha, kontekst syntaktyczny czyni

5. Komponent frazeologicz..'1ego wy-
morfemy leksykalne, i gramatyczne.
z nich jest homofonem "w
form wyrazw, ale kompozycja nie ma odpowiednika homofonicz-
nego form wyrazowych, np. (to nie) przelewki, gdzie przelew- jest
3
za prof. D. Buttlerowej.
l
r
c
V
r
l
c
r
'
a
r
z
s
r
s
r
s
r
1
t
V
r
k
c
r:
11
.dnego
n wy-
), po-

. smg.
;a dnia
norfe-
)mpo-
. fem.

atycz-
iden-
m

::mw

)fonu
ale
nam a
ttycz-
cstem
1<:ach
:wy-
ntak-
nofo-
; etc.
gen.
WICie
. wy-


mcz-
. jest
a gramatyka 161
homofoniczne z przelew- w czy rzeczowniku przelew; -k- jest
homofoniczne z sufiksem, -i z nom. plur.
te tylko pozornie abstrakcyjne. one tstotne zna-
czenie dla sposobu opracowania lesyksogra:ficznego frazeologizmw. Kon-
homofonii komponentu frazeologicznego i formy
wyrazowej, a nawet segmentu komponentu frazeologizmu i segmentu
powtarzalnego w zbiorze form gramatycznych wyrazw jest tendencja
do przypisywania paradygmatycznych formy wyrazowej temu
homofonicznemu z komponentowi. Zabieg ten przybiera
postacie, w o frazeologicznie
uwarunkowanym ograniczeniu paradygmatu, fraze-
ologicznych pod w formie wyrazw, ktrych formy homofo-
niczne z komponentami frazeologizmw i tym podobnych zabiegach.
Wszystkie tego typu operacje oparte na rozumowaniu przez
postawy badawcze:
l. zasb frazeologiczny badacz rezygnuje z rozumowa-
nia przez i za komponentu uznaje fonemowy nie
gramatycznych granicy (neguje
tylko z konwencji ortograficznej) ..
2. zasb frazeologiczny badacz uznaje kom-
ponentw i form wyrazowych, ale na tym
uprawnienia do rozumowania przez Takie stanowisko zaj-
muje np. A. I. rvrolotkov, dla ktrego "komponenty frazeologizmw nie
wyrazami, nie tylko dlatego, nie znaczenia leksykalnego, ale
ze na Komponenty frazeologizmu
kategorie gramatyczne, ktre by1y ich genetycznemu -
wyrazowi. Komponent jedynie wyrazu, jego
(Molotkov 1977, 26).
3. Badacz uznaje prawo do rekonstrukcji paradygmatu w granicach
kategorii asemantycznych, tj. syntaktycznie (przypadkw rze-
czownikw, osb i liczb czasownikw, przypadkw, liczb i rodzajw
w przymiotnikach). Nie uznaje jednak prawa rekonstrukcji form nie
potwierdzonych tekstowo, a kategorie semantyczne (liczba
w rzeczownikach, czas, tryb w czasownikach).
4. Badacz uznaje komponent frazeologizmu za z form wyrazu,
co daje mu prawo umieszczenia komponentu w paradygmacie tego wy-
razu. takiej postawy jest uznanie za
11 - Typy opisw gramatycznych
162
Andrzej M. Lewicki
komponentu frazeologizmu - standardowej formy wyrazu. Ilu-
przedstawionych czterech postaw badawczych jest zamieszczony
problemowy
4

PROBLEM
Mamy frazeologiczny z 20
kw frazeologicznych
1. *Oko zbieleje (jak to zobaczy)
2. nie spuszcza (z oka
3. nie spuszcza (z oczu
4. ma na oku
5. okiem nie mrugnie ... )
6. przymyka na oko
7. przymyka na oczy
8. oczy na wierzch (ze zdziwienia)
9. ginie z oczu
l O. mydli oczy
11. niknie w oczach
12. oczyma (przed
13. staje okoniem
14. jest oczkiem w albo
15.
16. zbija z
17. wychodzi na dobre
18. idzie (z na udry
19. ani widu ani (o a. po
20. ma za
* Wyrazy identyfikator
4
W dyskusji nad pracy prof. D. Buttlerawa pytanie: Czy
w tych komponent frazeologizmu i z nim wyra-
za homonimy? Problem jest nierozstrzygalny ze na brak
formalnej definicji homonimu. Dwa segmenty znaku homofoniczne
Ilu-
ony

Czy
yra-
)rak
:zne
a gramatyka 163
l V
Identyfikatorem
jest komponent
cy komponent
ANI WIDU -19
ANI 19
NA DOBRE- 17
NA OKU- 4
NA UDRY -18
NA WIERZCH- 8
OCZKIEM- 14
oczu (1,2)- 3,9
OCZY (1-3)- 7, 8, 10
OCZYlV1A r- 12
- 15
OKA-2
OKIEM- 5
OKO (1,2) - 1,6
OKONIE!vi- 13
W -I4
W OCZACH-II
Z 16
ZA 20
2
Identyfikatorem
jest tekstowa forma komponentu

DOBRE -17
14
- 11
OCZKIEM - 14
oczu (l-2) - 3,9
OCZY nomin. - 8
OCZYacc.- 7,10
OCZYMA-12
15
OKAgen.- 2
OKIEM- 5
OKOnomin. - l
OKOacc.- 6
OKONIEM- 13
OKU
1
oc.- 4
16
19
20
UDRY- 18
WIDU -19
WIERZCH- 8
w dan.yrn ich nie danego to
segmenty (signi:fikatywne) lub nie to segmenty homosy-
goifikatywne lub heterosygni.fikatywne. Homofonia nie tu Nato-
miast homonimii ustala w jedynie segmentami he-
terosygnifikatywnymi, niekiedy dalsze ograniczenia pochodzenia
tych segmentw, zakresu znaczenia etc. Zdefiniowanie homonimu przez
(sygnifikatywne segmenty homofoniczne nie tego samego zna-
czenia) powoduje tego ocena stopnia znacze-
niowej homofonicznymi ma charakter subiektywny.
krtko, komponent frazeologicznego i wypowiednik
wyraz - segmentami sygnifikatywnymi, w rela-
cji homofonii i nie w relacji homosygnifikacji (absolutnej
jaka wszystkie okazy tekstowe tej samej formy). Do czasu sformalizo-
wanej definicji homonimii i zrelacjonowania tego do relacji kosygni:fikacji lub
koreferencji (relacja dwa segmenty znakowe, ktre przynajmniej jedno
wsplne sygnifikatum) nie na pytanie prof. D. Buttlerowej.
164 Andrzej M. Lewicki
3
Identyfikatorem jest nominativus
oddzielnie
pluralis z
w wypadkuprzymiotnikw
DOBRE- 17
-14
OCZKO- 14
OCZY (1-7) - 3, 7, 8, 9, 10, 11,12
15
OKO (1-5)- l, 2, 4, 5, 6
-13
16
19
20
UDRY- 18
WID- 19
WIERZCH- 8
4
Identyfikatorem jest nominativus
sing. w wypadku przymiotnikw
masculinum
DOBRY -17
-14
OCZKO -14
15
OKO (1-12)- l, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8,
9, 10, 11, 12
13
16
19
SIEBIE a. - 20 (SIEBIE a.
jest jako forma ha-
zaimka zwrotnego)
UDRA- 18
WID- 19
'WIERZCH . .,_. 8
Przy ktre ilustruje pierwsze opis jest
szy najmniej subiektywny. prowadzi do
atomizacji jednostek frazeologicznych,
ze w relacjach.
ilustrowane drugim, pozwala kom-
ponenty paradygmat od komponentw, homofonem
formy wyrazu, nie z innymi formami paradygmatu
wyrazu. to daje wprowadzenia relacji
' . '
frazeologicznych, natomiast derywacji frazeologicznej .
tylko pod warunkiem pewnych niekonsekwencji w sto-
sunku do
trzecie pozwala na wprowadzenie relacji
derywacji frazeologicznego i w ograniczonym zakresie motywacji
frazeologicznego. Wymaga jednak komentarza
o ewentualnych ograniczeniach paradygmatu gramatycznego.
informacyjne okupuje niektrych form typu:
jaw.
l S
w
7, 8,

ha-

kiej

om-
lem
latu

znej
sto-

racji
li Za

rpu:
a gramatyka
165
czwarte dopuszcza bardzo daleko leksy-
kografa w przedstawienie formy frazeologicznych.
pozwala wszystkie jako
homofonem jednej z gramatycznych form leksemu. Daje ono
do o motywacji, ale wymaga bardzo komentarzy
gramatycznych. Jest to stosowane, np.
i (1979) pod dal
jest do tylu (z nie robi w terminie' ma zale-
bez o ograniczeniach gramatycznych, co impli-
kuje dal jest do (z
niepoprawnych.
podane w materiale problemowym nieco przejaskra-
wione SIEBIE a. UDRA). Czy przesada jest jednak tak wiel-
ka Skorupka (SF) zamieszcza NIE\VID dla oznaczenia kom-
ponentu troje niewidy a. troje niewidw, natomiast Bogu-
i (1979) pod SIEBIE
zek: jest
Czy istnieje jakakolwiek podstawa, aby w
polskiego pal go, was, ich) pod czasow-
nikiem Wydaje uprawnienia do tworzenia konstrukcji
morfemowych nie w powinny ograniczone.
niowieczni scholastycy twierdzili, aby
ludzi Bg w liczbie mnogiej i tak po-
liteizm, ale co komu przyjdzie z tego, gramatyka wytworzy
niewid, jaw czy
3. FRAZEOLOGICZNYCH
frazeologicznych jest ich Jest
to ktra upodabnia frazeologiczne do syntagm
z wyrazw - jednostek i ktra
frazeologiczne innych jednostek jako
relacja syntagmatyczna jest realizowana w formie

a) lub
b) fleksa
c) syntaKtyczna elementw,
d) potencjalna elementw na linii tekstu.
' l
!
l!
166 Andrzej M. Lewicki
[ lub realizowana przez
w segmencie z dwu lub wypowied nik w. jednege-
Jak wszystkie
towe, ona wykorzystywana jako czynnik roz.
z analiz inne nie ma
natomiast klasyfikacyjnej
5

LFleksja czyli realizacji jednostki
jako zbioru form heterofonicznych, tej jednostki
komponent diakrytyczny, ktry rozdziela na dwa
komponenty i wprowadza w relacji paradygmatycznych. Jest
to cecha inherentna, wspomniany zbir form hetero-
fonicznych jest zbiorem i wyliczalnym. ta charak-
teryzuje i rzeczownikowe i przymiotnikowe typu
kruk, jaki taki, ktre jako jednostki nie stoso-
wania omawianych J
Relacyjny, a w syntaktyczny, charakter ma
komponentw frazeolQgicznego . .Polega ona na tym,
:fe komponenty jednostki rozdzielone przez elementy
kontekstu syntaktycznego i zabieg ten pmvoduje defrazoologizacji
czyli rozpaciu--iwfitzku fraze<.?logicznego. syntagmatyczna
komponentow charakter:
a) obligatoiJ_jny,
b) fakultatywny, ale normatywnouzualny,
c) innowacyjny.
obligatoryjna charakteryzuje przede wszystkim spjniki
typu o ile... o tyle ...
fakultatywna normatywno-uzualna w
kach frazeologicznych motywmvanych syntaktycznie (Lewicki 1982)
przez przyimkowe i w zwrotach czyli orzeczeniach frazeologicz-
nych. Ten typ charakteryzuje tym, elementu
kontekstu komponenty frazeologicznego nie narusza
normy np. na oko 'bez na
pomiar': na oko to 20 kg, na moje oko to 20 kg, Pani Janka
prz:yjrzala workowi i na jej oko on 20 kg.
fakultatyvma elementem fra-
5
Za N. M. Szanskij (por. np.
Szanskij 1972, 178), to stanowisko gruntownej krytyce L. I. Rajzenzon
(1973, 12 i n.).
ani e
1ego


ma
)W ej
)Stki

Jest
:ero-
.rak-
typu
oso-

tym,
.en ty
zacji
c zna
jniki

,982)
gicz-
tentu
:-u sza
a dny
ranka
l fra-
np.
enzon
a gramatyka
167
zeologiczny charakter jednostki wwczas, gdy jednostka
z komponentw nie homofonicznych odpowiednikw
form wyrazowych i nie ma innych cech Np. z daleka, z bardzo
daleka, z daleka, z niedaleka; od dawna, od bardzo dawna, od
dawna, od niedawna, od bardzo niedawna, od dawien dawna. Jak
z przytoczonych fakultatywna w wypadku
niektrych frazeologizmw realizowana przez wyliczalny zbir lek-
semw komponenty frazeologizmu.
innowacyjna jest wykorzystaniem stwarza-
nych przez system z naruszeniem normy
puje ona w wypadku rzeczownikowych. Np. wyra-
chleb z z czym codziennie ma do
czynienia' w jest chlebem z dla
to jest chleb z dla tego rodzaju
sprawa to dla chleb razowy z jest
/

tworzy L przestawienia kolej-
na linii tekstu. ona w zwrotach czyh
. . . - -------------
orzeczeniach frazeologicznych, ale tylko takicli,-ktre z kom-
ponentu leksykalnie homofonicznego z czasownikiem (tzn.
paradygmat leksemom czasownikowym) oraz komponentu ho-
mofonicznego z rzeczownika, przymiotnika
lub Zwroty o innym np.
czasownika (w to mu graj, nie ma lekko), infinitivus
da ciasteczka-palce lub nie formy
czasownikowej na normatywnie ustalony szyk i in-
traktowane jako zwrotw wyzna-
czonych podanych kryteriw dopuszcza inwersje: prasa bije
na alarm, na alarm bije prasa; Janek zbija Janek zbija; Jan przy-
Piotrowi, Jan Piotrowi Jan Piotrowi
Jan Piotrowi. Wszystkie wymienione zdania poprawne.
Ograniczenia wwczas, gdy w
frazeologizmu wchodzi jeden komponent nominalny. Np.
(to niedbalstwo) wola o do nieba, o do nieba wola (to nied-
balstwo), ale dewiacyjne zdania: o wola (to niedbalstwo)
do nieba, o (to niedbalstwo) do nieba, o wola do nieba
(to niedbalstwo); Janek pismo nosem, mniej poprawne pismo nosem
Janek, ale Janek pismo nosem.
------- ----------------- - . ------
168
Andrzej M. Lewicki
W op1s1e leksykograficznym wymaga roz-
paru problemw. Pierwszy ma charakter czysto techniczny.
Dotyczy osi inwersJh,.Wydaje najstospwniejszy
tu znak) np. zbija (X)
znakiem (Y), to dobrze, gdyby znak (X) nad zna-
kiem (Y). Tymczasem, w niektrych wyrazw nieodmien-
nych np. dopiero co 'przed 'w momencie poprzedza-
spotykamy ze zjawiskiem komponentw przy
ich jest dopiero co obok co dopiero, wprawdzie
co dopiero ma w podanym znaczeniu charakter regionalny, a dopiero
co jest oglnopolskie, ale leksykograf powinien ten
w formie dopiero (X) co, bo nie ma podstaw, by co dopiero
za nienormatywne. Te wypadki nie ale do nie-
konsekwencji albo do redundantnego kumulowania znakw
(X) (Y). Ze na opisu konieczne jest wybranie pierwsze-
go i opatrywanie tych rzadkich wypadkw, gdy inwersja nie im-
plikuje komentarzem
Drugi problem jest teoretyczny, rzutuje na techni-
czne. komponentw jako
frazeologizmu, czy leksykagraf orzeka, ten
uwaza -ia_--- podstawowy, prymarny. ..Uzasadnienie takiej decyzji
charakter systemowy lub uzualny. Za systemowym uzasadnie-
niem opowiada F. Cermak (1982), ktry ujmuje jednostki idiomatyki-
-frazeologii jako struktury analogiczne do systemowych syntagm wyra-
zowych, co daje mu przedstawienia tych jednostek w formie
wzorcw kategorialnych i budowy dedukcyjnego
wszystkie utworzenia mowy z
Dla atrybutowych, jak kruk, konik polny, cienko
'ma za wychodzi )naprzeciw
zamierzonych Cermak dopuszcza
zarwno ADJ-S, ADV-V, jak S-ADJ, V-ADV
odpowiednie frazeologicznym. Prymarnym
dem dla kruk ADJ-S, natomiast ewentualny S-ADJ
(kruk sekundarnym, wynikiem transformacji, w wy-
padku konik polny na odwrt. ktry
jest prymarny opiera na uzusie. w utrwalona jest
kruk to jest to prymarna. Natomiast w stosunku do
czasownikw i rzeczownikw Cermak podejmuje
...
'
r
r
g
E
E
roz.
:zny.


zna
li en.
dza.
' Jrzy
dzie
i ero
.zek

u i e
:w
!ID
.ni

:en
'Zji
Ie
ki-
:a-
ue


(o

)-
1-
l]
/
d

tl
a gramatyka
169
systemowo. S V za prymarny dla rzeczownika
w nominatiwie z czasownikiem w formie osobowej, V-S
za prymarny dla czasownika z rzeczownikiem w przypadku
W jednostek takie zgodne jest z uzu-
sem np. bomba ciarki po plecach, kamielt
z serca obok: bije na alarm, przysiada rzuca
jednak wypadki gdy uzus rozmija z systemem. I tak, znacznie
jest gwiazda lub gwiazda gwiazda
jest: nad a. nad chmury
a. chmury
nad
Niekiedy wzorcowe wynika z przyczyn
jest bajki a.
jest nieprawdziwy', a. bajki, co wy-
nika z faktu, tego
zwrotu z wiersza I. Krasickiego. Opis frazeologii musi te fakty
tak jak musi utrwalenia szyku SV
w wypadku ustalenia formy leksemu V.
frazeologiczne jednostkami
elementami Te ostatnie zarwno
paradygmatyczne, jak i syntagmatyczne, ale zakres stosowania
gramatycznych znanych z opisw systemu jest we fra-
zeologii w wypadku zindywidualizowany. Gramatyka frazeolo-
gizmw to gramatyka jednostek, czasem typw, ale nie gramatyka klas
czy kategorii. Nie jej nie w opisie leksykograficznym,
ale nie pewnej grupy jednostek fraze-
ologicznych jako wzorcowej dla zasobu. W odwiecznym sporze
analogistw z anomalistami trzeby
kategorialny opis jako punkt ale w kolej-
nym kroku analizy go dla indywidualnego opisu ano-
malii. Anomalii, ktra jest jednostek zasobu frazeolo-
gicznego.
WYKAZ PRAC CYTOWANYCH
Pogonowski, 1982- J. J. Pogonowski,
T. do 1982.
1978- S. Kultura polskiego. Zagadnienia
w zakresie frazeologii, 1978.
170
Andrzej M. Lewicki
1979- A. T.
ska, Addendurn to Polish Phraseology. An Introductory Issue (Addenda do fra-
zeologii polskiej). Zeszyt Linguistic Research, Inc. Edmonton, Alberta,
Carbondale 1979.
Cermak 1982 - F. Cermak, Idiomatika a frazeologie cestiny; UK, Praha 1982.
Kozarzewska 1970 - E. Kozarzewska, frazeologiczne na tle
czesnego zasobu leksykalnego polskiego, "Prace Filologiczne", 1970, t. XX,
s. 303-309.
Lewicki 1982- A. M. Lewicki, O motywacji frazeologizmw, [w:] Z problemw
frazeologii polskiej i I, pod red. M. Basaja i D. Rytel, 1982,
s. 33-47.
Molotkov 1977- A. I. M o l o t k o v, Osnovy frazeologii russka go jazyka, "Nauka",
Leningrad 1977.
Rajzenzon 1973- L. I. Rojzenzon, Lekcii po obscej i russkaj frazeologii. Ucebnoe
posobie, Samarkandskij Gos. Univ. im. A. Navoi, Samarkand 1973.
Skorupka SF- S. Skorupka, frazeologiczny polskiego, t. I-II, War-
szawa 1967-1968.
l'
Szanskij 1972 - N. M. Szanskij, Leksikologija sovremennogo russkogo jazyka,
izd. 2 ispr., "Prosvescenie", Moskwa 1972.
. .