Druk nr 2473

Warszawa, 22 lipca 2009 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o zmianie ustawy o wychowaniu

w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi.
Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Tomasza Latosa.

(-) Andrzej Adamczyk; (-) Iwona Arent; (-) Piotr Babinetz; (-) Barbara
Bartuś; (-) Andrzej Bętkowski; (-) Mariusz Błaszczak; (-) Antoni Błądek;
(-) Jacek Bogucki; (-) Aleksander Chłopek; (-) Andrzej Mikołaj Dera;
(-) Zbigniew Dolata; (-) Marzenna Drab; (-) Adam Gawęda; (-) Szymon
Stanisław Giżyński; (-) Jerzy Gosiewski; (-) Przemysław Gosiewski;
(-) Artur Górski; (-) Krystyna Grabicka; (-) Kazimierz Gwiazdowski;
(-) Kazimierz Hajda; (-) Wojciech Jasiński; (-) Andrzej Jaworski;
(-) Krzysztof Jurgiel; (-) Henryk Kowalczyk; (-) Bogusław Kowalski;
(-) Leonard Krasulski; (-) Marek Kuchciński; (-) Tomasz Latos;
(-) Krzysztof Maciejewski; (-) Ewa Malik; (-) Maria Nowak; (-) Zbysław
Owczarski; (-) Anna Paluch; (-) Marek Polak; (-) Piotr Polak; (-) Jan
Religa; (-) Józef Rojek; (-) Dariusz Seliga; (-) Anna Sobecka; (-) Piotr
Stanke; (-) Andrzej Szlachta; (-) Stanisław Szwed; (-) Adam Śnieżek;
(-) Krzysztof Tchórzewski; (-) Robert Telus; (-) Jadwiga Wiśniewska;
(-) Tadeusz Woźniak; (-) Sławomir Zawiślak; (-) Jarosław Zieliński;
(-) Maria Zuba; (-) Wojciech Żukowski.
 Projekt

USTAWA

z dnia

o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Art. 1. W ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu

w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231, z

późn. zm.1)) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 13 po ust. 1 dodaje się ust. 1a i 1b w brzmieniu:

„1a. Podmiot wprowadzający do obrotu napój alkoholowy jest

obowiązany umieścić na opakowaniu napoju

alkoholowego przeznaczonego do sprzedaży detalicznej

napisy informujące o szkodliwości picia alkoholu, w

szczególności przez kobiety w ciąży lub karmiące piersią,

osoby niepełnoletnie, albo o niebezpieczeństwie

związanym z prowadzeniem pojazdów mechanicznych po

spożyciu alkoholu.

1b. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze

rozporządzenia, treść, wielkość i sposób umieszczania na

opakowaniu napoju alkoholowego napisów, o których

mowa w ust. 1a, mając na względzie w szczególności

wyeliminowanie spożycia alkoholu przez kobiety w ciąży

 2

lub karmiące piersią, osoby niepełnoletnie oraz przez

osoby prowadzące pojazdy mechaniczne.”;

2) w art. 131 w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) w telewizji, radiu, kinie i teatrze między godziną 6.00 a

23.00, z wyjątkiem reklamy prowadzonej przez organizatora

imprezy sportu kwalifikowanego w trakcie trwania tej imprezy,”

3) po art. 44 dodaje się art. 441 w brzmieniu:

„Art. 441. 1. Kto, wbrew postanowieniom art. 13 ust. 1a,

wprowadza do obrotu napoje alkoholowe bez

umieszczenia na ich opakowaniach napisów

informujących o szkodliwości picia alkoholu,

podlega grzywnie.

2. Orzekanie w sprawach o czyn wymieniony w ust. 1

następuje na podstawie przepisów o postępowaniu

karnym.”;

3) art. 451 otrzymuje brzmienie:

„Art. 451. Orzekanie w sprawach o czyny wymienione

w art. 431, 44 oraz 45 następuje na podstawie przepisów

o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.”.

Art. 2. Napoje alkoholowe w opakowaniach, na których nie zamieszczono

napisów informujących o szkodliwości picia alkoholu określonych w przepisach

wydanych na podstawie art. 13 ust. 1b ustawy wymienionej

 3

w art. 1, mogą być oferowane w obrocie handlowym nie dłużej niż przez

12 miesięcy od dnia wejścia w życie tych przepisów.

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 167,
poz. 1372, z 2003 r. Nr 80, poz. 719 i Nr 122, poz. 1143, z 2004 r. Nr 29, poz. 257, Nr 99,
poz. 1001, Nr 152, poz. 1597 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 23, poz. 186, Nr 132,
poz. 1110, Nr 155, poz. 1298 i Nr 179, poz. 1485 oraz z 2006 r. Nr 170, poz. 1217, Nr 171,
poz. 1225 i Nr 220, poz. 1600.
 UZASADNIENIE

W 2005 r. Policja zarejestrowała 192.000 osób zatrzymanych po spożyciu alkoholu,

które prowadziły pojazdy mechaniczne. Skala zjawiska jest o wiele wyższa, niż tylko liczby
wskazujące na osoby zatrzymane. Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2002 r. przez
Pracownię Badań Społecznych w Sopocie, ponad 5% dorosłych Polaków przyznało, że w
ciągu ostatniego roku kierowało pojazdem mechanicznym (ok. 700 tys.) po spożyciu
alkoholu, a co czwarty badany był świadkiem jazdy pod wpływem alkoholu przez osobę
bliską. Rozmiar tego zjawiska wskazuje na konieczność podjęcia zdecydowanych
i intensywnych działań o charakterze ostrzegawczym skierowanych na osoby kierujące
pojazdami mechanicznymi.

Niezależnie od wyżej wymienionej populacji, szczególnie narażone na szkodliwe

skutki działania alkoholu są również kobiety w ciąży, których część sięga po alkohol, nie
mając świadomości o rozmiarze szkód, jakie może wywołać spożywanie napojów
alkoholowych w tym okresie. Dlatego też, za konieczne należy uznać podjęcie działań
ukierunkowanych na informowanie (uświadamianie) i ostrzeganie przed szkodliwością picia
napojów alkoholowych w okresie ciąży. Niezależnie od powyżej wymienionych grup, na
które ma oddziaływać ustawa, wyszczególniono także osoby niepełnoletnie, które, pomimo
ustawowego zakazu, są często nabywcami napojów alkoholowych. Ponadto projektowane
przepisy ustawy przewidują karę grzywny w stosunku do podmiotów wprowadzających
napoje alkoholowe bez wymaganych ustawą napisów informujących o szkodliwości alkoholu.

Liczne badania prowadzone w krajach zachodnich wykazały, że corocznie rodzi się

więcej osób z Alkoholowym Zespołem Płodowym niż np. z zespołem Downa. Dzieci
urodzone z Alkoholowym Zespołem Płodowym cechuje trwałe uszkodzenie ośrodkowego
układu nerwowego, którego objawy to m.in. opóźnienie rozwoju, zaburzenia zachowania,
obniżenie sprawności intelektualnej, a także częste wady serca i deformacje stawów.
Późniejsze następstwa w wieku rozwojowym i dorosłym to często występujące zespoły
zaburzeń psychicznych, zespoły uzależnienia od alkoholu i substancji psychoaktywnych oraz
wtórnie występujące konflikty z prawem, problemy natury emocjonalnej skutkujące
niemożnością budowania trwałych relacji rodzinnych, kłopoty ze znalezieniem pracy i
utrzymaniem się w jednym miejscu pracy.
 Częstość występowania alkoholowego zespołu płodowego w zależności od ośrodka
badającego (dane ze Stanów Zjednoczonych) to od 1 do 5 przypadków na 1.000 urodzeń i jest
to wielkość dająca się przełożyć na warunki europejskie.

Już w latach dziewięćdziesiątych XX w. w Stanach Zjednoczonych badania

ekonomiczne wykazały wysokie koszty opieki nad osobami chorymi na zespół FAS
(alkoholowy zespół płodowy). W okresie 65 lat życia koszty łączne całkowitej opieki nad
osobą z tym zespołem (koszty terapii, leków, opieki szpitalnej, nauczyciela, opiekuna, koszty
społeczne związane z innymi skutkami tej choroby, a więc koszty obsługi prawnej, instytucji
ubezpieczeniowych itp.) wyniosły 163 tys. dolarów, czyli około 500 tys. zł na osobę i są to
koszty minimalne.

W Polsce w 2005 r. urodziło się 368.285 dzieci. Szacując liczbę przypadków

z zespołem FAS można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że minimalna liczba dzieci z
tym zespołem urodzonych w 2003 r. to 368, a maksymalna to 1.705 (tylko w jednym roku).
Do chwili obecnej nie dysponujemy dokładnymi danymi krajowymi, ale rozpowszechnienie
zespołu w krajach innych niż Polska jest dość podobne statystycznie, więc założenie
rozpowszechnienia zespołu z dużym prawdopodobieństwem można uznać za wiarygodne.

Dodanie w nowelizowanej ustawie przepisu zawierającego upoważnienie dla ministra

właściwego do spraw zdrowia do wydania rozporządzenia w sprawie informacji
umieszczanych na opakowaniu napoju alkoholowego stanowi wypełnienie dotychczas
istniejącej luki w tym zakresie i powinno wpłynąć na konsumentów napojów alkoholowych
przez wzrost świadomości szkód i zagrożeń wynikających ze spożywania alkoholu.

Kolejna zmiana ma na celu wprowadzenie dopuszczalności emisji reklam i promocji

piwa w telewizji, radiu, kinie i teatrze wyłącznie w godzinach między 23.00 a 6.00, co
oznacza wydłużenie tego czasu, który dziś na mocy ustawy obejmuje godziny od 20.00 do
6.00. Zmiana ta jest podyktowana potrzebą ograniczenia wpływu reklam i promocji piwa na
małoletnich odbiorców środków masowego przekazu.

Dotychczasowe metody oddziaływania na polskich konsumentów napojów alko-

holowych są zdecydowanie niewystarczające, a znakowanie opakowań jest jedynym
oddziaływującym bezpośrednio sposobem przekazywania informacji o niebezpieczeństwie
spożywania napojów alkoholowych przez określone grupy konsumentów. Dotychczasowe
działania, mające na celu ograniczanie spożycia alkoholu zwłaszcza przez kobiety ciężarne,
matki karmiące, a także przez osoby prowadzące pojazdy mechaniczne, okazują się mało
skuteczne. Prowadzenie akcji promujących zdrowy styl życia, unikanie alkoholu, edukowanie
przyszłych matek, kampanie medialne skierowane do kierowców, pomimo oddziaływania na
liczną populację, nie wywołują oczekiwanego efektu, a liczba np. rejestrowanych zatrzymań
kierowców po spożyciu alkoholu corocznie wzrasta.

Podejmowanie każdej skutecznej inicjatywy mającej na celu m.in. zmniejszenie liczby

ofiar wypadków drogowych jest w pełni uzasadnione. Sugerowana inicjatywa, choć jest jedną
z wielu podejmowanych w tym obszarze, powinna stać się też skutecznym narzędziem
ograniczenia negatywnych skutków spożywania alkoholu przez populację, do której jest
skierowana. Proponowane zapisy posiadają zdecydowaną przewagę nad innymi formami
przekazu, gdyż są skierowane wprost do osób nabywających napoje alkoholowe, niosąc
jednocześnie w formie skrótowej, ale sugestywnej, podstawową informację o negatywnych
skutkach spożycia napojów alkoholowych.

Celem proponowanej zmiany jest ochrona zdrowia, a więc jedna z przesłanek

zawartych w art. 30 Traktatu Wspólnoty Europejskiej, uzasadniająca wprowadzenie
ograniczeń, w przypadku gdy przepis jest niedyskryminujący oraz konieczny
i proporcjonalny.

Brak wskazania odpowiednich dyrektyw unijnych regulujących ten obszar spo-

wodowany jest faktem, że nie ma w chwili obecnej aktów prawa wspólnotowego
wprowadzających obowiązek ww. znakowania opakowań napojów alkoholowych. Niemniej
jednak należy podkreślić, że Komisja Europejska podjęła działania mające na celu między
innymi wprowadzenie podobnych ostrzeżeń na opakowaniach z napojami alkoholowymi.
Powyższe działania Komisji związane są ze Strategią UE mającą na celu ograniczenia
szkodliwych skutków spożywania alkoholu.

W odniesieniu do zasady swobodnego przepływu towarów w aspekcie wprowadzenia

proponowanych przepisów, należy stwierdzić, że ww. akty prawne nie naruszą reguł
wspólnotowego przepływu towarów wynikających z orzecznictwa Trybunału Spra-
wiedliwości Wspólnot Europejskich. Proponowane przepisy nakładają bowiem obowiązki nie
tylko na podmioty zagraniczne, ale również w takim samym zakresie na podmioty krajowe.
Nie można więc w tym przypadku dowodzić jakiejkolwiek, niedozwolonej w prawie
wspólnotowym dyskryminacji.

Zgodnie z art. 30 Traktatu Wspólnot Europejskich (TWE) postanowienia art. 28 TWE

i art. 29 TWE, określające zakaz wprowadzania przez państwa członkowskie ograniczeń
ilościowych oraz wszelkich środków o skutku równoważnym zarówno w przywozie jak i
wywozie, nie stanowią przeszkody w stosowaniu zakazów lub ograniczeń przywozowych,
wywozowych lub tranzytowych uzasadnionych względami miedzy innymi porządku
publicznego oraz ochrony zdrowia i życia ludzi.

Zmiany zawarte w projekcie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i

przeciwdziałaniu alkoholizmowi wywołują pozytywne skutki społeczno-gospodarcze oraz nie
pociągają za sobą obciążenia budżetu państwa, ani budżetów jednostek samorządu
terytorialnego. Ponadto, projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.
 Projekt

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA

z dnia

w sprawie treści, wielkości i sposobu umieszczenia na opakowaniu napoju alkoholowego

napisów informujących o szkodliwości picia alkoholu albo o niebezpieczeństwie
związanym z prowadzeniem pojazdów mechanicznych po
spożyciu alkoholu
Na podstawie art. 13 ust. 1b ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w
trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231, z późn.
zm.2)) zarządza się, co następuje:

§ 1. Na opakowaniu napoju alkoholowego przeznaczonego do sprzedaży detalicznej

umieszcza się jeden z następujących napisów:
1) „Każda dawka alkoholu spożywanego w ciąży szkodzi dziecku";
2) „Picie alkoholu w ciąży uszkadza płód";
3) „Alkohol uszkadza płód";
4) „Prowadząc pojazd mechaniczny po spożyciu alkoholu narażasz zdrowie i życie innych
osób";
5) „Prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości jest przestępstwem";
6) „Pijany kierowca może być zabójcą";
7) „Alkohol szczególnie niebezpiecznie działa na młody organizm";
8) „Picie alkoholu w młodym wieku niszczy".

1)
Minister Zdrowia kieruje działem administracji rządowej - zdrowie, na podstawie § 1 ust. 2
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu
działania Ministra Zdrowia (Dz. U. Nr 131, poz. 924).
2)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 167, poz.
1372, z 2003 r. Nr 80, poz. 719 i Nr 122, poz. 1143, z 2004 r. Nr 29, poz. 257, Nr 99, poz. 1001 i Nr
152, poz. 1597 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 23, poz. 186, Nr 132, poz. 1110, Nr 155, poz. 1298 i
Nr 179, poz. 1485, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217, Nr 171, poz. 1225, Nr 220, poz. 1600 oraz z 2007 r.
Nr..., poz. ...

1
§ 2. Napisy, o których mowa w § 1, umieszcza się na opakowaniu napoju alkoholowego,
zapewniając przemienne i regularne występowanie w produkcji i obrocie handlowym każdego
z 8 tekstów.
§ 3. Napisy, o których mowa w § 1, umieszcza się na opakowaniu napoju alkoholowego, na
powierzchni w kształcie prostokąta, którego obszar stanowi 15% powierzchni opakowania,
białymi wielkimi literami (wersalikami) czcionką Arial lub Tahoma o grubości stanowiącej
20% jej wysokości, na czerwonym tle.
§ 4. Napisy, o których mowa § 1, umieszcza się poniżej etykiety napoju alkoholowego,
poziomo w widocznym miejscu.
§ 5. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

MINISTER ZDROWIA

UZASADNIENIE

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie treści, wielkości i sposobu umieszczenia

na opakowaniu napoju alkoholowego informacji o szkodliwości picia alkoholu albo o
niebezpieczeństwie związanym z prowadzeniem pojazdów mechanicznych po spożyciu
alkoholu stanowi wykonanie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 13 ust 1b ustawy o
wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz.
1231, z późn. zm.).
W § 1 rozporządzenia określono treść napisów informujących o szkodliwości picia
alkoholu w okresie ciąży i karmienia piersią oraz niebezpieczeństwie związanym z
prowadzeniem pojazdów mechanicznych po spożyciu alkoholu. Przy określeniu treści
informacji kierowano się wytycznymi do rozporządzenia, formułując napisy w sposób mający
w maksymalnym stopniu doprowadzić do wyeliminowania spożywania alkoholu przez
kobiety w okresie ciąży i karmienia piersią oraz osoby prowadzące pojazdy mechaniczne.
W § 2 i 3 rozporządzenia określona została wielkość napisów informujących
zamieszczanych na opakowaniach napojów alkoholowych jak również sposób ich
umieszczania na tych opakowaniach. Kwestie te zostały uregulowane w sposób mający
zagwarantować czytelność napisów informujących dla nabywcy napoju alkoholowego.
W § 4 określono lokalizację napisu na opakowaniu napoju alkoholowego.
 Regulacje zaproponowane w projekcie nie spowodują dodatkowych skutków
finansowych dla budżetu państwa.
Projekt jest zgodny prawem Unii Europejskiej.
 Warszawa, 4 sierpnia 2009 r.

BAS-WAL-1591/09

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
o zgodności przedstawionego poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Tomasz Latos) z prawem Unii
Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z

dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z
2009 r. Nr 5, poz. 47) sporządza się następującą opinię:

I. Przedmiot projektu ustawy

Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przewiduje wprowadzenie
obowiązku umieszczania na opakowaniach napojów alkoholowych
przeznaczonych do sprzedaży detalicznej napisów informujących o szkodliwości
picia alkoholu, w szczególności przez kobiety w ciąży lub karmiące piersią,
osoby niepełnoletnie, albo o niebezpieczeństwie związanym z prowadzeniem
pojazdów mechanicznych po spożyciu alkoholu. Za nieprzestrzeganie tego
obowiązku grozić będzie grzywna. Projekt rozszerza także zakaz reklamy piwa
w telewizji, radiu, kinie i teatrze.
Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

II. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem

ustawy
W kontekście proponowanych zmian należy zwrócić uwagę na
następujące postanowienia prawa Unii Europejskiej i prawa międzynarodowego:

a) Zgodnie z art. 28 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską

(TWE), zakazane jest ustanawianie w obrocie między państwami
 2

członkowskimi ograniczeń ilościowych w przywozie towarów oraz wszelkich

środków o podobnym skutku.
Ograniczenia ilościowe zostały zdefiniowane przez Trybunał
Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich1 jako środki prowadzące do
całkowitego lub częściowego – zależnie od okoliczności – zakłócenia importu,
eksportu lub tranzytu towarów (w handlu wewnątrzwspólnotowym). Natomiast
środki o podobnym skutku do ograniczeń ilościowych zostały zdefiniowane jako
wszelkie regulacje prawne wydawane przez państwa, które mogą naruszać
bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie handel
wewnątrzwspólnotowy (przy czym nie jest konieczna dyskryminacja towarów
importowanych w stosunku do towarów krajowych, by środki te były objęte
zakazem z art. 28 TWE)2.
W tzw. wyroku Cassis de Dijon3 Trybunał Sprawiedliwości sformułował
zasadę wzajemnego uznawania standardów przez państwa członkowskie.
Zgodnie z tą zasadą, każdy towar legalnie wytwarzany w państwie
członkowskim powinien być dopuszczony do swobodnego obrotu we
wszystkich pozostałych państwach członkowskich. Zatem, co do zasady,
produkt legalnie wprowadzony do obrotu przynajmniej w jednym państwie
członkowskim powinien być bez żadnych dodatkowych formalności
dopuszczony do obrotu w pozostałych państwach Unii Europejskiej.
Prawo Unii Europejskiej dopuszcza jednak pewne wyjątki w tym zakresie.
TWE przewiduje możliwość wprowadzenia przez państwa członkowskie
jednostronnie pewnych ograniczeń wwozu towarów. Jako wyjątek od zasady
swobodnego przepływu towarów ograniczenia te są możliwe tylko ze względu
na interes publiczny wyraźnie określony w art. 30 TWE, zgodnie z którym
postanowienia art. 28 nie stanowią przeszkody w stosowaniu zakazów lub
ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych, uzasadnionych
m.in. względami ochrony zdrowia i życia ludzi. Zakazy te i ograniczenia nie
powinny jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych
ograniczeń w handlu między państwami członkowskimi.
Dopuszczalność ograniczeń wprowadzanych przez państwa członkowskie,
z powołaniem się na art. 30 TWE, jest przez Trybunał Sprawiedliwości
interpretowana restryktywnie. O zastosowaniu środków dopuszczalnych na
podstawie art. 30 TWE decydują poszczególne państwa. Dlatego też środki te
mogą się od siebie znacznie różnić. Każdorazowo jednak wprowadzenie
ograniczeń w przepływie towarów może być poddane kontroli Trybunału
Sprawiedliwości z punktu widzenia dwóch aspektów: ewentualnej ukrytej,
arbitralnej dyskryminacji oraz proporcjonalności, konieczności i niezbędności.
W pierwszym przypadku chodzi o to, by środki podejmowane przy powołaniu

1
Wyrok TS w sprawie C-2/73 Geddo przeciwko Ente Nazionale Risi.
2
Wyrok TS w sprawie C-8/74 Procureur du Roi przeciwko Dassonville.
3
Wyrok TS w sprawie C-120/78 Rewe-Zentrale AG przeciwko Bundesmonopolverwaltung für Branntwein.
 3

się na art. 30 TWE nie stanowiły ukrytych przeszkód w handlu pomiędzy

państwami członkowskimi, tzn. by w rzeczywistości nie służyły celom innym
niż te, dla których zostały ustanowione. Testem na brak dyskryminacji towarów
innych niż krajowe jest zawsze kontrola, czy podobne środki są stosowane także
w odniesieniu do podobnych produktów krajowych. W drugim przypadku
chodzi o ustalenie, czy działania państwa nie idą dalej niż jest to konieczne do
zapewnienia osiągnięcia zamierzonego, usprawiedliwionego celu. Ciężar
dowodu w odniesieniu do obu kwestii spoczywa zawsze na państwie
członkowskim stosującym dany środek.
Przewidziane w art. 30 TWE wyjątki od zasady swobodnego przepływu
towarów nie są wszystkimi wyjątkami dopuszczanymi na gruncie prawa Unii
Europejskiej. W przywołanym już wyroku w sprawie Cassis de Dijon, Trybunał
Sprawiedliwości (poza zasadą wzajemnego uznawania reguł prawnych)
sformułował zasadę tzw. wymogów koniecznych. Trybunał uznał istnienie
pewnych wyjątków pozwalających usprawiedliwić stosowanie niektórych
środków o podobnym skutku do ograniczeń ilościowych ze względu na ich cel
(np. efektywność nadzoru fiskalnego, uczciwość transakcji handlowych,
ochrona konsumenta; w kolejnych wyrokach dodano jeszcze np. ochronę
warunków pracy).
Według tej zasady, każde państwo może wprowadzić pewne ograniczenia
swobody obrotu towarowego, powołując się na ważny i uzasadniony interes
publiczny. Katalog istotnych względów interesu publicznego uzasadniających
odstępstwa od zasady swobodnego przepływu towarów nie jest zamknięty,
jednak każdorazowo należy liczyć się z sądową kontrolą wprowadzanych
ograniczeń. Wprawdzie Trybunał Sprawiedliwości rozszerzył katalog wyjątków
wymienionych w orzeczeniu w sprawie Cassis de Dijon, niemniej podchodzi do
tej sprawy bardzo restryktywnie. Należy pamiętać, że nawet jeżeli Trybunał
uzna za usprawiedliwione powoływanie się przez państwo członkowskie na
jakiś ważny interes publiczny, to bada jeszcze zgodność z zasadą
proporcjonalności. Wprowadzane przez państwa członkowskie ograniczenia w
swobodzie przepływu towarów nie mogą bowiem prowadzić do naruszenia
zasad proporcjonalności, konieczności i niezbędności.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, w
braku wspólnotowych reguł harmonizujących sprzedaż danego towaru, regulacja
ta pozostaje domeną państw członkowskich. Nie oznacza to jednak pełnej
swobody działania. Należy brać pod uwagę zasadę swobodnego przepływu
towarów jako fundament funkcjonowania Wspólnoty Europejskiej.
Ograniczenia tej swobody muszą mieć charakter wyjątkowy i są możliwe
jedynie w celu dopełnienia podstawowych wymogów. Ograniczenia nie mogą
być arbitralne i przed ich wprowadzeniem zawsze należy się zastanowić, czy
zamierzonego celu nie można osiągnąć innymi metodami, mniej ingerującymi w
swobodę handlu.
 4

Ograniczenia w sprzedaży alkoholu były parokrotnie przedmiotem

orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. Przede wszystkim Trybunał wprost
zgodził się, że ochrona ludzkiego zdrowia przed szkodliwym działaniem
alkoholu stanowi niewątpliwie jedną z przyczyn usprawiedliwiających
odstępstwo od art. 28 TWE4. Z drugiej strony, Trybunał wielokrotnie stwierdzał,
że konkretne przepisy ograniczające sprzedaż lub reklamę napojów
alkoholowych były nieproporcjonalne w stosunku do zamierzonego celu bądź
dyskryminowały towary pochodzenia zagranicznego5 i przez to były sprzeczne z
art. 28 w związku z art. 30 TWE.

b) Dyrektywa 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22

czerwca 1998 r. ustanawiająca procedurę udzielania informacji w dziedzinie
norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa
informacyjnego (Dz. Urz. WE L 24 z 21.7.1998 r., s. 37, ze zm.; dalej
dyrektywa 98/34/WE).
Definicja pojęcia „przepisy techniczne” zamieszczona jest w art. 1 pkt 11
dyrektywy 98/34/WE. Jest ona bardzo rozbudowana, niemniej przepisami
technicznymi w rozumieniu dyrektywy są m.in. specyfikacje techniczne i inne
wymagania bądź zasady dotyczące usług, włącznie z odpowiednimi przepisami
administracyjnymi, których przestrzeganie jest obowiązkowe, de jure lub de
facto, w przypadku wprowadzenia do obrotu6.
Stosownie do art. 8 dyrektywy 98/34/WE, państwa członkowskie
zobowiązane są do notyfikowania Komisji Europejskiej projektów przepisów
technicznych w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy. Komisja i pozostałe
państwa członkowskie są uprawnione do zgłaszania swoich uwag do danego
projektu, a państwo, które dokonało notyfikacji obowiązane jest do możliwie
pełnego uwzględnienia tych uwag. Notyfikacja powinna nastąpić na wstępnym
etapie prac nad projektem (art. 8 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy 98/34/WE).
Przepis art. 9 dyrektywy nakazuje państwom członkowskim wstrzymać
przyjmowanie notyfikowanego aktu prawnego. Dyrektywa przewiduje, że takie
zawieszenie prac może trwać od 3 do 18 miesięcy, w zależności od opisanych w
niej przypadków.

4
Wyrok TS w sprawie C-152/78, Komisja przeciwko Francji; wyrok TS w połączonych sprawach C-1 i C-
176/90, Aragonesa de Publicidad Exterior SA i Publivía SAE przeciwko Departamento de Sanidad y Seguridad
Social de la Generalitat de Cataluña, wyrok TS w sprawie C-189/95, Harry Franzén.
5
Wyrok TS w sprawie C-405/98, Konsumentombudsmannen (KO) przeciwko Gourmet International Products
AB (GIP), wyrok TS w sprawie C-170/04, Klas Rosengren i inni przeciwko Riksåklagaren.
6
Można zaznaczyć, że pojęcie przepisów technicznych było kilkakrotnie przedmiotem orzecznictwa Trybunału
Sprawiedliwości (zob. wyroki w sprawach: C-13/96 Bic Benelux przeciwko Belgii, C-418-421/93 Semerano
Casa Uno przeciwko Erbusco, C-33/97 Colim przeciwko Bigg’s Continental Noord, C-314/98 Snellers Auto’s
przeciwko Algemeen Directeur van de Dienst Wegverkeer, C-37/99 Donkersteeg, C-278/99 Van der Burg). Na
podstawie tych orzeczeń można zaobserwować, iż Trybunał stara się unikać nadmiernie szerokiej interpretacji
pojęcia przepisów technicznych.
 5

c) Dyrektywa 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich w
zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych (Dz. Urz.
WE L 109 z 6.5.2000 r., s. 29, ze zm.; dalej: dyrektywa 2000/13/WE).
Dyrektywa szczegółowo określa zasady etykietowania środków spożywczych, w
tym treść i zakres informacji podawanych na etykiecie.
Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 18 ust. 1 dyrektywy, państwa
członkowskie nie mogą zakazać handlu środkami spożywczymi, które spełniają
przepisy ustanowione w dyrektywie, przez stosowanie niezharmonizowanych
przepisów krajowych dotyczących etykietowania i prezentacji niektórych
środków spożywczych lub środków spożywczych w ogóle. Zakaz ten nie ma
jednak zastosowania do niezharmonizowanych przepisów krajowych
uzasadnionych powodami związanymi m.in. z ochroną zdrowia publicznego.
Zgodnie z art. 19 w związku z art. 4 dyrektywy 2000/13/WE, państwo
członkowskie notyfikuje Komisji Europejskiej oraz innym państwom
członkowskim przewidywane środki dotyczące informacji, które mają być
umieszczane na etykietach środków spożywczych oraz podaje przyczyny
uzasadniające ich stosowanie. Państwa członkowskie mogą podjąć
przewidywane środku dopiero trzy miesiące po takiej notyfikacji, pod
warunkiem, że opinia Komisji nie jest negatywna.

d) Niezależnie od postanowień prawa Unii Europejskiej należy

wspomnieć o wiążących Polskę normach prawa międzynarodowego, które mają
zastosowanie w przypadku opiniowanego projektu ustawy. W szczególności
należy zwrócić uwagę na Porozumienie w sprawie barier technicznych w handlu
(Dz. U. z 1996 r. Nr 9, poz. 54; dalej: Porozumienie),
W myśl art. 2 ust. 9 Porozumienia, członkowie Światowej Organizacji
Handlu (dalej: WTO) publikują informację o zamiarze wprowadzenia
proponowanego przepisu technicznego. Informacja ta publikowana jest na
odpowiednio wczesnym etapie oraz w taki sposób, by umożliwić
zainteresowanym innym członkom WTO zapoznanie się z nią. Ponadto
członkowie WTO powiadamiają innych członków, za pośrednictwem
Sekretariatu, o wyrobach, jakie mają być objęte proponowanym przepisem
technicznym, wraz z krótkim wskazaniem jego celu i przesłanek. Takie
notyfikacje również dokonywane są na odpowiednio wczesnym etapie, aby
można było jeszcze wprowadzić zmiany i uwzględnić uwagi. W obu
przypadkach państwa członkowskie WTO, dokonując notyfikacji, wyznaczają
rozsądny termin na zgłoszenie uwag na piśmie przez innych członków WTO.
 6

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa

Unii Europejskiej
a) Zgodność z art. 28 i art. 30 TWE
Propozycja umieszczania na opakowaniach napojów alkoholowych
przeznaczonych do sprzedaży detalicznej napisów informujących o szkodliwości
picia alkoholu może być uznana za dopuszczalną w świetle art. 30 TWE, w
związku z ochroną zdrowia i życia ludzi. Przepis ten nie różnicuje towarów
krajowych i towarów pochodzących z innych państw członkowskich. Nie
stanowi środka arbitralnej dyskryminacji towarów pochodzących z innych
państw członkowskich i nie jest nieproporcjonalny do zamierzonego celu,
którym jest ostrzeganie o szczególnej szkodliwości spożycia alkoholu przez
niektóre grupy osób. Te same uwagi należy odnieść do rozszerzenia zakazu
reklamy piwa w telewizji, radiu, kinie i teatrze o 3 godziny.

b) Zgodność z dyrektywą 98/34/WE

Dopuszczalność proponowanych przepisów w świetle postanowień
dyrektywy 98/34/WE zależy od przeprowadzenia przewidzianego w niej
postępowania notyfikacyjnego oraz od jego wyników.

c) Zgodność z dyrektywą 2000/13/WE

Proponowane przepisy należy uznać za dopuszczalne w świetle art. 18
dyrektywy 2000/13/WE. Ich wprowadzenie wymaga jednak zachowania
procedury notyfikacyjnej przewidzianej w art. 19 tej dyrektywy.

d) Zgodność z Porozumieniem w sprawie barier technicznych w

handlu
Dopuszczalność proponowanych przepisów w świetle postanowień
Porozumienia zależy od przeprowadzenia przewidzianego w nim postępowania
notyfikacyjnego oraz od jego wyników.

e) Tryb dokonania notyfikacji

W prawie polskim brak jest kompleksowej regulacji dotyczącej
wykonywania procedur notyfikacyjnych określonych w prawie Unii
Europejskiej oraz w prawie międzynarodowym. Jedyną regułą dotyczącą udziału
organów Sejmu w procedurach notyfikacyjnych jest – z wyjątkiem regulacji
zawartej w ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach
dotyczących pomocy publicznej (Dz.U. z 2007 r. Nr 54, poz. 404, ze zm.) –
przepis art. 10 ust. 1 pkt 10a Regulaminu Sejmu, który stanowi, że Marszałek
Sejmu prowadzi sprawy z zakresu stosunków Sejmu z instytucjami i innymi
organami Unii Europejskiej.
Natomiast przepisów określających udział organów Sejmu w procedurze
notyfikacyjnej nie zawiera w szczególności krajowa regulacja prawna
 7

implementująca dyrektywę 98/34/WE, tj. rozporządzenie Rady Ministrów w

sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów
prawnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 239, poz. 2039, ze zm.), wydane na podstawie art.
12 ustawy o normalizacji (Dz.U. z 2002 r. Nr 169, poz. 1386, ze zm.). Z
rozporządzenia Rady Ministrów wynika, że istnieje krajowy system notyfikacji
norm i aktów prawnych, w którym uczestniczą koordynator krajowego systemu,
ministrowie oraz Polski Komitet Normalizacyjny (czyli w systemie nie
uczestniczą ani Sejm, ani Senat). Stosownie do art. 9 ust. 5 ustawy o działach
administracji rządowej (Dz.U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437, ze zm.), minister
właściwy do spraw gospodarki pełni funkcję koordynatora krajowego systemu
notyfikacji norm i aktów prawnych.
Kwestie notyfikacji przepisów technicznych reguluje także uchwała nr 33
Rady Ministrów z dnia 9 maja 2000 r. w sprawie utworzenia Krajowego
Systemu Notyfikacji przepisów technicznych, norm oraz procedur oceny
zgodności (M.P. Nr 15, poz. 343). W skład Krajowego Systemu Notyfikacji
wchodzą minister właściwy do spraw gospodarki jako koordynator systemu,
naczelne i centralne organy administracji rządowej oraz państwowe jednostki
organizacyjne, które przygotowują i stosują przepisy techniczne, normy i
procedury oceny zgodności, a także Polski Komitet Normalizacyjny oraz
działający w jego strukturze Krajowy Punkt Informacyjny WTO do spraw barier
technicznych w handlu, działający w Ośrodku Informacji i Dokumentacji Biura
PKN (§ 2 uchwały). Uwzględnienie w tym systemie Sejmu wymagałoby
regulacji ustawowej.

W przypadku projektu ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w

trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi adresatami notyfikacji są: Komisja
Europejska, inne państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz pozostałe
państwa członkowskie WTO (za pośrednictwem Sekretariatu WTO w Genewie).

Ani prawo międzynarodowe, ani prawo Unii Europejskiej nie określają

krajowego organu właściwego w sprawach notyfikacji. Rozstrzygnięcie tej
kwestii należy do kompetencji państw członkowskich. Biorąc pod uwagę polską
regulację krajową oraz uwzględniając fakt, że projekt ustawy znajduje się na
etapie sejmowych prac legislacyjnych, należy uznać, że organem właściwym do
przesłania notyfikacji Komisji Europejskiej jest Marszałek Sejmu. Reguła ta
wynika z przywołanego już art. 10 ust. 1 pkt 10a Regulaminu Sejmu.
Brak jest natomiast krajowych reguł prawnych umożliwiających
wskazanie organu notyfikacyjnego, na którym spoczywałby obowiązek
notyfikowania poselskich projektów ustaw w ramach procedury, o której mowa
w Porozumieniu w sprawie barier technicznych w handlu, oraz – w odniesieniu
do innych państw członkowskich Unii Europejskiej – procedur, o których mowa
w dyrektywie 2000/13/WE. Na marginesie można zauważyć, że zgodnie z art.
 8

10 ust. 1 pkt 10 Regulaminu Sejmu Marszałek Sejmu jest upoważniony do

prowadzenia spraw z zakresu stosunków Sejmu z parlamentami innych krajów.
Brak jednak kompetencji do prowadzenia spraw z zakresu stosunków Sejmu z
pozostałymi organami innych państw, czy też z innymi niż Unia Europejska
organizacjami międzynarodowymi.

Notyfikacja projektu ustawy powinna nastąpić na etapie prac

legislacyjnych, umożliwiając wprowadzenie do projektu poprawek
uwzględniających ewentualne zastrzeżenia zgłoszone przez jej adresata. Należy
uznać, że w przypadku projektów poselskich najwcześniejszym momentem
dokonania notyfikacji jest złożenie projektu Marszałkowi Sejmu. Momentem
ostatnim, w którym możliwe jest uwzględnienie zastrzeżeń, jest drugie czytanie
projektu w Sejmie. W przypadku, gdyby projekt został istotnie zmieniony w
trakcie drugiego czytania, możliwe byłoby dokonanie kolejnej notyfikacji, po
uchwaleniu ustawy przez Sejm, a przed skierowaniem jej do Senatu.
Należy zastrzec, że notyfikowanie projektu ustawy o zmianie ustawy o
wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi musi nastąpić na
etapie prac legislacyjnych w Sejmie. Obowiązek ten wynika z art. 8 ust. 1
dyrektywy 98/34/WE. Porozumienie w sprawie barier technicznych w handlu
oraz dyrektywa 2000/13/WE nie zawierają żadnych dodatkowych wskazówek
dotyczących terminu notyfikacji, z wyjątkiem zastrzeżenia, że dotyczą
projektów aktów prawnych.

Notyfikacja projektu ustawy, wynikająca z prawa Unii Europejskiej,

polega na przekazaniu tekstu projektu Komisji Europejskiej (a w części
przypadków – także pozostałym państwom członkowskim). Dodatkowe
informacje wymagane w ramach notyfikacji są określone we właściwych
przepisach prawa Unii Europejskiej oraz prawa międzynarodowego.
W przypadku projektu ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w
trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi do tekstu projektu należy załączyć
– jeżeli nie został on uprzednio przekazany Komisji Europejskiej – tekst
podstawowych przepisów prawnych lub innych regulacji, których zasadniczo i
bezpośrednio dotyczą zmiany (art. 8 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 98/34/WE).
Kolejnym wymogiem dotyczącym formy jest wymóg przedstawienia Komisji
(oraz innym państwom członkowskim Unii Europejskiej) przyczyn
uzasadniających przyjęcie projektowanych środków (art. 19 akapit drugi
dyrektywy 2000/13/WE). Do projektu należy ponadto załączyć oświadczenie, że
jego przesłanie stanowi notyfikację w rozumieniu art. 8 ust. dyrektywy
98/34/WE oraz art. 14 dyrektywy 2000/13/WE.
Należy uznać, że w obecnym stanie prawnym obowiązek opracowania
dokumentów załączanych do notyfikowanych projektów spoczywa na organach,
które są właściwe w sprawie danej notyfikacji. W przypadku notyfikacji Komisji
 9

Europejskiej przedmiotowego projektu ustawy za skompletowanie materiałów

notyfikacyjnych odpowiada Marszałek Sejmu.
W pozostałym zakresie brak jest regulacji prawnej dotyczącej formy, w
jakiej organ notyfikujący powinien zrealizować ciążący na nim obowiązek.

IV. Konkluzje
Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie jest sprzeczny z prawem
Unii Europejskiej. W szczególności projekt nie jest sprzeczny z art. 28 i art. 30
TWE oraz z postanowieniami dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia
ustawodawstw Państw Członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i
reklamy środków spożywczych.
Przed uchwaleniem ustawy konieczne jest jednak przeprowadzenie
procedur notyfikacyjnych przewidzianych w:
• art. 8 dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22
czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w
dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług
społeczeństwa informacyjnego
• art. 19 dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw
Członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków
spożywczych,
• art. 2 ust. 9 Porozumienia w sprawie barier technicznych w handlu.
Uwagi zgłoszone w trakcie wskazanych procedur notyfikacyjnych mogą
mieć wpływ na treść projektu ustawy.

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego i Międzynarodowego

Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski

Deskryptory Bazy REX: Unia Europejska, alkohol

 Warszawa, 4 sierpnia 2009 r.
BAS-WAL-1592/09

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
dotycząca możliwości uznania przedstawionego poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Tomasz Latos) za
projekt ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art.
95a ust. 1 Regulaminu Sejmu

Stosownie do art. 95a ust. 1 Regulaminu Sejmu, projektem ustawy

wykonującym prawo Unii Europejskiej jest projekt ustawy mający na celu
wykonanie prawa Unii Europejskiej.
Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy wychowaniu w
trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przewiduje wprowadzenie
obowiązku umieszczania na opakowaniach napojów alkoholowych
przeznaczonych do sprzedaży detalicznej napisów informujących o
szkodliwości picia alkoholu, w szczególności przez kobiety w ciąży lub
karmiące piersią, osoby niepełnoletnie, albo o niebezpieczeństwie związanym z
prowadzeniem pojazdów mechanicznych po spożyciu alkoholu.
Ponieważ opiniowany projekt ustawy nie wykonuje żadnego przepisu
prawa Unii Europejskiej, nie ma podstaw, by uznać go, w trybie art. 95a ust. 3
Regulaminu Sejmu, za projekt ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej

Opracował: Zespół Prawa Europejskiego Międzynarodowego

Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski

Deskryptory Bazy REX: Unia Europejska, alkohol

 2 r.09. 09
Data wplywu .............................
RZECZPOSPOLITA P O L S K A
Warszawa, . wrzeinia 2009 r.
MINISTER S P R A W I E D L ~ W O S C I
PROKURATOR G E N E R A L N Y

Pan
Lech Czapla
Zastepca Szefa
Kancelarii Sejmu

W odpowiedzi na pismo z dnia 26 sierpnia 2009 r., znak PS-137/09, przy kt6rym zostal
przekazany do zaopiniowania w trybie art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 20 czenvca 1985 r.
o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r. 1% 7, poz. 39, z p6in. zm.) poselski projekt ustawy o zmianie
ustawy o wychowaniu w trzeiwoici i przeciwdzialaniu alkoholizmowi, uprzejmie
przedstawiam nastqpuj qce stanowisko.
Inicjatywa legislacyjna w zakresie objqtym w przedstawionym projekcie ustawy byla
juz uprzednio przedmiotem stanowiska Rady Ministr6w. Projekt ustawy o zmianie ustawy
o wychowaniu w trzeiwoSci i przeciwdzialaniu alkoholizmowi (druk nr 290) przewidywal
nalozenie na podrnioty wprowadzajqce do obrotu napoje alkoholowe obowiqzku umieszczania
na opakowaniach tych napoj6w napisow i oznaczen informujqcych o szkodliwoSci picia
alkoholu, w szczeg6lnoSci przez kobiety w ci@y lub karmiqce piersiq i osoby niepelnoletnie,
albo o niebezpieczenstwie zwiqzanym z prowadzeniem pojazd6w mechanicznych po spozyciu
alkoholu. OdnoSnie poselsluego projektu ustawy Rada Ministr6w wyrazila negatywne
stanowisko w szczegolnoSci z uwagi na mozliwy ujemny wplyw zaproponowanych rozwiqzah
na wzrost koszt6w dzialalnoSci producent6w i importer6w alkoholi oraz spadek dochod6w
budzetu pahstwa.
Minister SprawiedliwoSci jako czlonek Rady Ministr6w bral udzial
w miqdzyresortowych uzgodnieniach tego stanowiska Rzqdu, do kt6rego nie wnosil
zastrzezen.
W przedstawionym projekcie, w stosunku do projektu objqtego drukiem sejmowym nr
290 i odrzuconego w trakcie I1 czytania na posiedzeniu Sejmu w dniu 19 czenvca 2009 r.
wprowadzono zmianq w pkt 2 majqcq na celu rozszerzenie ograniczenia czasowego
prowadzenia w telewizji, radiu, kinie i teatrze reklamy i promocji piwa, zawartego w art. 13'
ust. 2 pkt 1 ustawy o wychowaniu w trzeiwoici i przeciwdzialaniu alkoholizmowi.
W trybie art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze Prokurator
Generalny i podlegle mu jednostki organizacyjne prokuratury majq mozliwoid opiniowania
w toku prac legislacyjnych projekt6w akt6w normatywnych regulujqcych zagadnienia
zwiqzane bezpoirednio z prokuraturq oraz wymiarem sprawiedliwoici, w szczeg6lnoSci
w sprawach z zakresu prawa karnego, procedury karnej, jak rbwniez projekt6w zwiqzanych
z zapobieganiem przestepczoici oraz jej zwalczaniem. Przedstawiony projekt ustawy zawiera
zmiany dotyczqce przepisow karnych.
W tyrn zakresie zasygnalizowad nalezy nastepujqce kwestie wynikajqce
z projektowanych zmian:
1. Odnoinie art. 1 pkt 1 projektu, w kt6rym wprowadza siq zmiane w art. 13 ust. 1a ustawy
o wychowaniu w trzeiwoici i przeciwdzialaniu alkoholizmowi, zachodzi koniecznoid
doprecyzowania pojecia ,,podmiotu wprowadzajqcego do obrotu nap6j alkoholowy", gdyz
ustawa naklada na niego obowiqzki umieszczania napisow informujqcych i sankcjonuje
niezastosowanie sie do tego nakazu odpowiedzialnoiciq karnq. Przepis ten ma wyraimie
charakter represyjny. Naleialoby zatem rozwaiyd zasadnoid uzupelnienia art. 2' ustawy,
zawierajqcego slownik podstawowych pojed w niej uzywanych, o definicje legalnq rowniez
tego pojqcia.

Wprawdzie w wielu aktach prawnych ustawodawca odwoluje sie do pojecia ,,wprowadzenia

do obrotu" lub do pojed zblizonych, ale w tekicie ustawy brak jest definicji legalnej. Nalezy
wskazad, ze w tych sytuacjach, w orzecznictwie z zakresu prawa karnego przewaza poglqd,
w myil ktorego sprawcq czynu zabronionego, w zespol znamion wchodzi ,,wprowadzenie do
obrotu", moze byd tylko osoba, kt6ra niejako ,,pierwotnie" wprowadzila towar do obrotu,
natomiast nie jest karalny sam obr6t nim, a w konsekwencji nie ponoszq odpowiedzialnoici
karnej z tak stypizowanego przepisu kolejni zbywcy takiego wlainie produktu.
Niewqtpliwie cele zwiqzane z ochronq zdrowia i zycia obywateli przemawiajqce
za projektowanymi zmianami przepisow ustawy o wychowaniu w trzeiwoici
i przeciwdzialaniu alkoholizmowi sq realizowane przez inne ustawy m.in. ustawe z dnia 29
lipca 2005r. o przeciwdzialaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485, z p6in. zm.) oraz
powolanq powyzej ustawe z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastepstwarni
uzywania tytoniu i wyrobow tytoniowych.
 W dotychczasowym orzecznictwie przewazal poglqd wyjainiajqcy pojecie
,,wprowadzenia do obrotu handlowego", wypracowany w zwiqzku z wykladniq cytowanych
przepisow ustawy o ochronie zdrowia przed nastepstwami uzywania tytoniu i wyrob6w
tytoniowych, zawarty w uchwale Sqdu Najwyzszego z dnia 21 wrzeSnia 2005 r. sygn, I KZP
29/05, zgodnie z ktorym stanowi je przekazanie danych produktow przez producenta lub
importera po raz pierwszy do obrotu handlowego. Powolane powyzej interpretacje pojecia
,,wprowadzenia do obrotu" mozna wykorzystaC przy formulowaniu definicji legalnej tego
poj?cia.

2. Odnoinie art. 1 pkt 1 projektu, kt6ry wprowadza zmiany w art. 13 ust. 1a i ust. l b ustawy
wskazaC rowniez nalezy na wystepujqcq niejednoznacznoiC regulacji zwiqanq z wieloiciq
napisow, podlegajqcych obowiqzkowemu umieszczaniu na opakowaniu napoju
alkoholowego. W proponowanym art. 13 ust. l a i ust. l b jest uzyta formula w liczbie
mnogiej; analogicznie jest w projektowanym przepisie karnym (art. 44l). Natomiast
w projektowanym akcie wykonawczym uzyta jest formula ,jeden z nastepujqcych napisow".
W zwiqzku z powyzszym mogq powstat wqtpliwoici: co kryje sie pod pojeciem ,,napisyn,
czy na opakowaniu napoju alkoholowego nalezy umieiciC j eden napis, rozumiany j ako zbi6r
okreilonych zwrotow, czy tei kilka napisow, skierowanych do poszczeg6lnych
wymienionych w projektowanym akcie prawnym adresatow. Nalezaloby doprecyzowaC ile
napis6w urnieszcza sie na opakowaniu napoju alkoholowego i wobec ktorych adresatow, aby
zostal wypelniony obowivek ustawowy. Ponadto nie jest do konca jasne, czy napis ma by6
urnieszczony na opakowaniu jednostkovvym, czy tez zbiorczym. Jednoznaczne
rozstrzygniecie powyzszej kwestii jest o tyle istotne, ze konsekwencjq niezachowania
obowiqku przewidzianego wprojektowanym art. 13 ust. la jest poniesienie
odpowiedzialnoici karnej za przestepstwo, przewidziane w art. 44', kt6rego znamiona
projektodawca okreila poprzez zastosowanie odeslania do przepisu art. 13 ust. l a oraz
zawarcie opisu zachowania podlegajqcego sankcji karnej. Wobec tego, w celu unikniecia
niedookreilonoSci hipotezy przepisu kamego, konieczne jest okreilenie znamion czynu
zabronionego umozliwiajqce stosowanie normy prawnej, przewidujqcej odpowiedzialnoiC
karnq.
3. Proponowany w art. 1 pkt 3 projektu nowy przepis art. 44l ustawy wydaje siq
niewspolmiernie surowy wobec analogicznego przepisu art. 12 ustawy z dnia 9 listopada
1995 r. o ochronie zdrowia przed nastepstwami uzywania tytoniu i wyrobow tytoniowych
przewiduje grzywne w wysokoici do 200.000 zl.
 Nie ma rowniez potrzeby wprowadzania w art. 44'ust. 2 ustawy treici, ze orzekanie
o czyn przewidziany w ust. 1 nastqpuje na podstawie przepisow o postqpowaniu karnym,
skoro wynika to z okolicznoSci, ze ten czyn nie jest objqty projektowanym art. 45l,
ustanawiajqcym zakres stosowania przepisow o postqpowaniu w sprawach o wykroczenia.
Podobnie zbqdna wydaje siq rowniez norma zawarta w art. 43 ust. 4 nowelizowanej
ustawy.
4. Metryka ustawy zostala blqdnie przywolana, nalezy wskazaC Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz.
zp6zn. zm.
 Warszawa, dnia 6 pazdziernika 2009 r.
PIERWSZY PREZES
S~DU NAJWYZSZEGO
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

-
BSA 11 021- 131109

SEKRETARIAT Z-CY SZEFA KS Pan

Lech CZAPLA
Zastqpca Szefa
Kancelarii Sejmu

W odpowiedzi na pismo z dnia 26 sierpnia 2009 r., Ps-137109 uprzejmie

przesytam uwagi Sqdu Najwyzszego do poselskiego projektu ustawy o zmianie
ustawy o wychowaniu w trzeiwosci i przeciwdziafaniu alkoholizmowi.

Z powazaniem

Prof. dr hab. GARDOCKI

 Warszawa, dnia a paidziernika 2009 r.
SAD NAJWZSZY
BlURO STUDIOW i ANALIZ
PI. Krasiriskich 21416, 00-951 Warszawa

BSA II - 021 - 131109

Opinia w sprawie poselskiego projektu ustawy

o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeiwosci i przeciwdzialaniu alkoholizmowi

Celern przedlozonego do zaopil-~iowaniaprojektu ustawy o zmianie ustawy

o wychowaniu w trzeiwosci i przeciwdzialaniu alkoholizmowi jest zwiekszenie
swiadomosci spolecznej w zakresie szkod i zagroieri wynikajqcych ze spoiywania
alkoholu. Projekt naklada obowiqzek umieszczenia na opakowaniu napoju
alkoholowego przeznaczonego do sprzedazy detalicznej napisu informujqcego
o szkodliwosci picia alkoholu, w szczegolnosci przez kobiety karmiqce piersiq, osoby
niepelnoletnie, albo o niebezpieczenstwie zwiqzanym z prowadze~iiempojazdow
mechanicznych po spoiyciu alkoholu. Proponuje sie takie ograniczenie czasu emisji
reklam i promocji piwa, jak rowniei wprowadza odpowiednie typy wykroczen za
naruszenie przepisow ustawy.
Projektowane zmiany nie nasuwajq zastrzeieri zarowno pod wzgledem
redakcyjno - technicznym, jak i z punktu widzenia zasad techniki prawodawczej. S q
one wynikiem przyjetych zalozeri a ksjologicznych, ktore rowniei nie powinny budzic
wiekszych wqtpliwosci. Podatnosc maloletnich na uzaleznienie, trudnosci zwiqzane
z wychodzeniem z nalogu, jak rowniez destruktywne skutki alkoholu dla ich psychiki
s q faktami powszechl-lie znanymi i znajdujqcymi potwierdzenie w wynikach badari
medycznych. Podobnie ocenic nalezy wptyw alkoholu spozywanego przez kobiety
ciezarne na rozwoj pbdu. Alkohol oddzialuje niekorzystnie na caty ustroj czlowieka;
moze powodowak uposledzenie funkcji intelektualnych i uczuciowych oraz zaklocaC
prawidlowy rozwoj pycho-fizyczny (szerzej zob. D. Soszyriska, Alkohol a psychika,
Warszawa 1969, L. Hryniewicz, Cziowiek, alkohol, alkoholizm, Warszawa 1972, B.
Aiapin, Alkoholizm i toksykowanie, Warszawa 1968, J. Krasowska, Czynnik zatrucia
alkoholowego w rozwoju zmian i zahamowari psychicznych u miodziezy, Rocz.
Psych. 1951, t. 39, nr 1, J. Fiutowski, Biologiczno-prawne zagadnienia alkoholizmu,
Warszawa 1967). Bez wqtpienia alkohol jest takze istotnym czynnikiem
kryminogennym. Niezaprzeczalny jest jego wplyw na przest~pczosk, w tym
zwlaszcza na p rzestqpczosC nieletnich (zob. H. Koiakowska - Przeiomiec, Spoieczne
uwarunkowania alkoholizowania sie nieletnich, Ossolineum 1979, A. ~wiecicki,
Alkohol, Zagadnienia polityki spoiecznej, Warszawa 1977, P. Zaktzewski, Losy
zyciowe i przestepczoSC miodych alkoholikow, Warszawa 1977, A. Majewski,
Recydywa miodych w izbie wyttzezwieri, Prob. Alkoh., 168, nr 6, S. Batawia,
Alkoholizowanie sie nieletnich w swietle badari kryminologicznych, Walka z
Alkoholizmem, 1963, nr 1).
Odrqbnq kwestiq jest natomiast skrocenie okresu doby w jakim mozliwe jest
reklamowanie i promocja piwa na zasadach okreslonych w tresci art. art. 13' ust. 2
pkt 1 ustawy z dnia 26 pazdziernika o wychowaniu w trzezwosci i przeciwdzialaniu
alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2007 r., Nr 70, poz. 473 z pozn. zm.). Aktualnie jest to
okres pomiqdzy godz. 20.00 a 6.00, proponuje siq jego skrocenie od 23.00 do 6.00.
Kwestia ta wymaga rozwazenia. Zakaz emitowania reklam oraz promowania piwa w
kir~iei teatrze do godz. 23.00 oznacza, ze regulacja ta stanie siq wrqcz normq pustq;
w kazdym razie jej stosowanie bedzie znacznie ograniczone. Zastanawia w ogole,
czy obecne rozwiqzanie nie jest w tym wzgledzie optymalne.
W uzasadnieniu projektu nie podano argumentow przemawiajqcych za zmianq
redakcji art. 13' ust. 2 pkt 1 w zakresie, w jakim wyrazenie ,,sportu wyczynowego lub
profesjonalnego" zastqpiono pojqciem ,,sportu kwalifikowanego".