Kinetyka punktu materialnego, prdko przyspieszenie / opis ruchu 1-wymiarowego, przykady

opis ruchu na paszczynie, rzut ukony, jednostajny po okrgu

ukady inercjalne, transformacja Galileusza

Zasady dynamiki newtona / masa ciar (grawitacyjna i bezwadna)

siy tarcia / ukady nieinercjalne, siy bezwadnoci

Przypieszenie odrodkowe, sia coriolisa

pd zasada zachowania pdu / praca, moc, energia

Energia potencjalna, siy zachowawcze

Zasada zachowania energii Ukad punktw materialnych, rodek masy

Kinetyka ruchu obrotowego / Porwnanie ruchu prostolinioweo i obrotowego

Dynamika ruchu obrotowego, moment pdu, moment siy prawa newtona dla ruchu obrotowego











Moment bezwadnoci i energia kinetyczna ruchu obrotowego praca moc w ruchu obrotowym zasada
zachowania momentu pdu

Siy yroskopowe, nutacja i precesja

Warunku rwnowagi cia sztywnych ruch prosty harmoniczny (spryna wahado)

Tumienia w ruchu drgajcym drgania wymuszone, zjawisko rezonansu

skadanie drga,figury lisajoursa


Prawo powszechnego cienia, wyznaczanie staej g

Prawa Keplera

Ruch planet i satelitow Energia kinetyczna i potencjalna do pola 1/r

Prdkoci kosmiczne, pole grawitacyjne, natenie i potencja pola

Cinienie wzr barometryczny

Prawo pascala iArchimedesa, podstawy opisu dynamiki pynw

Prawo cigoci strumienia

Rwnanie Bernoullinigo przykady zastosowa

Transformacja lorentza

Relatywistyczne dodawanie prdkoci Dowiadczenie Michelsona - Morleya

Kontracja dugoci i dylatacja czasu

Moc i energia relatywistyczna

Interpretacja geometryczna zdarze, stoek minkowskiego

Temperatura i jej pomiar (zerowa zasada termodynamiki), ciepo, ciepo waciwe, pojemno cieplna

Praca gazu, pierwsza zasada termodynamiki

Rwnanie stanu gazu doskonaego, poprawki van der waalsa

Kinetyczna teoria gazw (rozkad maxwella) zasada ekwipatrycji energii

Cinienie i tepmeratura na podstawie kinetycznej teorii gazu

Cykl Carnota


Przemiana adiabatyczna

adunki elektryczne, zasada zachowania adunku odziaywanie midzy aunkami prawo Coulomba

Zasada superpozycji dla ukadu adunkw praca przy przenoszeniu adunku, potencja pola elektrycznego

Dipol elektryczny



Strumie pola elektrycznego, prawo Gaussa

Kondensatory paskie i cylindryczne

czenie kondensatorw energia i gsto pola

Prawo gaussa dla kondensatora z dielektrykiem

Trzy wektory elektryczne










Natenie prdu elektrycznego (gsto prdu, prdko unoszenia adunkw) opr prdu elektrycznego,
oporno i przewodnictwo elektryczne

Prawo ohma i przykad odstpstw od tego prawa

Prawa Kirchhoffa, czenie opornikw obwody prdu staego, pomiar prdu i napicia

obwody Rc (aaliza zalenoci i)t) i u(t) sta czasowa)

czstka naadowana w polu B i E, pole magnetyczne(strumie pola. Linie pola, wektor indukcji)









Przewodnik z prdem w polu magnetycznym Energia potencjalna ramki z prdem przy obrocie w polu
magnetycznym

Efekt Halla, napicie i opr. Czto cyklotornowa

Dowiadczenie thomsona, odkrycie elektronu Prawo ampera przykad odziaawania dwch przewodnikw z prdem

Prawo biota savarta dipol magnetyczny model przewodnika koowego z prdem

Obwody LC drgania elektromagnetyczne, prawo indukcji Faradaya Indukcyjno

Rwnania Maxwella

Rodzaje fal (rwnaie fali paskiej, prdko fazowa, grupowa, moc fali)

Fale dwikowe dudnienia, zjawisko dopplera

Zasada superpozycji fal, rozklad fouriera, fala stojca

Zasada Huygens. Odbicie i zaamanie fali

Rozchodznie si fal sprystych w gazach, cieczach itd. Rwnanie fali elektromagntycznej

Fale elektromagnetyczne (zakresy, wielkoci charakterystyczne). Wektor Poyntinga

Odbicie, zaamanie fal elektromagnetycznych, cakowite wewntrzne odbicie. Zasada Fermata.

Zwierciada, soczewki (rwnania, przyrzdy optyczne).

Dyfrakcja na szczelinie pojedynczej i podwjnej. Siatka dyfrakcyjna.

Interferencja i dyfrakcja na dwch
szczelinach (
W dowiadczeniu Younga przyjmowalimy, e
szczeliny s punktowe tj. a << . W
wyniku interferencji fal spjnych ugitych na takich
szczelinach otrzymywalimy prki
interferencyjne o jednakowym nateniu. Dla
realnych szczelin trudno jest zrealizowa
warunek a << . Oznacza to, e pojedyncza szczelina
bdzie dawaa obraz dyfrakcyjny i w
wyniku interferencji fal z dwch szczelin otrzymamy
obraz, w ktrym natenia prkw
nie bd stae (jak w dowiadczeniu Younga) ale
zalene od tego obrazu dyfrakcyjnego.
Przypomnijmy, e natenie wiata w obrazie
interferencyjnym dla dwch punktowych
szczelin dane jest wyraeniem:


Teraz chcemy otrzyma czny efekt. Dlatego w
rwnaniu (30.14) sta amplitud
obrazu interferencyjnego (dla wskich szczelin)
zastpujemy realnym nateniem
dyfrakcyjnym (30.16). Otrzymujemy:


Ten wynik opisuje nastpujce fakty. W danym
punkcie na ekranie natenie wiata,
z kadej szczeliny osobno, jest dane przez obraz
dyfrakcyjny tej szczeliny. Obrazy
dyfrakcyjne dwch szczelin rozpatrywanych oddzielnie
nakadaj si, fale interferuj.
Na rysunku 30.5 pokazany jest ten wynik dla d = 50 i
trzech wartoci stosunku a/.
Widzimy, e im szersze szczeliny tym wpyw dyfrakcji
jest silniejszy (natenia prkw
s bardziej zmienione). Uzyskany obraz jest zgodnie z
rwnaniem (30.18) iloczynem
czynnika interferencyjnego i dyfrakcyjnego.



To nakadanie si czynnika interferencyjnego i
dyfrakcyjnego jest jeszcze lepiej widoczne
na rysunku 30.6. Czynnik interferencyjny ~cos2 jest
pokazany na grnym wykresie,
czynnik dyfrakcyjny ~(sin/)2 na rodkowym, a ich
iloczyn na dolnym. Widzimy, e
obwiednie prkw interferencyjnych pokrywaj si
dokadnie z obrazem dyfrakcyjnym.


Siatka Dyfrakcyjna

Siatka dyfrakcyjna - jeden z najprostszych przyrzdw
do przeprowadzania analizy widmowej. Tworzy j
ukad rwnych, rwnolegych i jednakowo
rozmieszczonych szczelin.

Jest to przezroczysta lub pprzezroczysta pytka
krysztaowa, szklana lub z tworzywa sztucznego. Na
jedn ze stron pytki zostaje naniesiona seria
rwnolegych nieprzezroczystych linii, o staym i
odpowiednio maym rozstawie - od kilkunastu linii na
milimetr a do tysica w przypadku dobrych siatek.
Dziaanie siatki dyfrakcyjnej polega na wykorzystaniu
zjawiska dyfrakcji i interferencji wiata do uzyskania
jego widma. W tym celu pomidzy rdem wiata a
biaym ekranem umieszcza si siatk dyfrakcyjn. Na
ekranie uzyskuje si w ten sposb widmo wiata. Jako
pierwszy w swoich dowiadczeniach prymitywn
siatk dyfrakcyjn zastosowa angielski fizyk Thomas
Young. Typowa siatka dyfrakcyjna posiada 12000
szczelin na cal (tj. na 2,54 cm) szerokoci. Staa takiej
siatki wynosi 2116 nm (d = 2,54cm/12000).

Zostaa wynaleziona w 1821 roku przez Fraunhofera.
Bya pierwszym instrumentem pozwalajcym
wyznaczy dugo fal wietlnych. Prki jasne
powstaj dla ktw n speniajcych warunek:

dsin(n) = n

gdzie:

- dugo fali

d - staa siatki

n - rzd ugicia



Podzia siatek dyfrakcyjnych ze wzgldu na
przepuszczalno:
a) siatki odbiciowe - odbijajce wiato (efekt
zbliony wizualnie do rozszczepienia wiata
przez pyty CD)
b) siatki transmisyjne - przepuszczajce wiato
(tworzone przez nacinanie rys lub ich wypalanie w
metalu oraz metody holograficzne i fotograficzne):
c) siatki transmisyjne amplitudowe - z liniami
kolejno nieprzezroczystymi (ciemnymi) i szczelinami
(przezroczystymi, przepuszczalnymi).
d) siatki amplitudowe prostoktne - ich profil
zmiany stopnia zaczernienia prostopadle do
wizki jest skokowy (prki s wyrane i
powstaje wiele maksimw interferencyjnych);
e) siatki amplitudowe sinusoidalne - ich profil
zmiany stopnia zaczernienia prostopadle do
wizki jest agodny (prki s mniej wyrane i
powstaj jedynie trzy maksima
interferencyjne: n=0 i n=1) siatki
transmisyjne fazowe - w caym swoim
obszarze przezroczyste dla wiata, a
odpowiednikami na przemian przezroczystych
i nieprzezroczystych linii siatki amplitudowej
s tu linie o okresowo zmieniajcym si
wspczynniku zaamania realizowany przez
np. zmienn grubo orodka, zmienn
gsto orodka;
f) siatki fazowe prostoktne i sinusoidalne

Dyfrakcja promieni X na krysztale (prawo Bragga), metoda Lauego i Debye'a-Scherrera





11. Interferencja wiata (przykady), interferometr Michelsona.
Interferencja to nakadanie si dwch lub wikszej liczby wizek, w wyniku czego
dochodzi do wzmocnienia lub wygaszenia interferencyjnego. Warunkiem
wystpienia obrazw interferencyjnych jest spjno wizek wiata oraz
wystpowanie rnicy drg r, przebytych przez wizki od rda do punktu
naoenia si.
wiato lasera mona podzieli kostk wiatodzielc na dwie wizki. Jedn z nich
umieszcza si na mierzonym odcinku, a drug wprowadza do detektora jako wizk
odniesienia. W efekcie rejestrowane natenie wiata bdzie rosn i male
cyklicznie w miar zwikszania dugoci odcinka. Dugo fali moe sta si
wzorcem odlegoci, np. metra, co wykorzystuje interferometr laserowy.
Najnowsze prace nad telefoni komrkow trzeciej generacji (UMTS) doprowadziy
do powstania idei nowej anteny opierajcej swoj zasad dziaania na interferencji
fal. Jeeli zamiast jednego nadajnika, umiecimy kilka w pewnej odlegoci od
siebie, to fale zaczynaj si nakada. W efekcie stara komrka sieci
komunikacyjnej dzieli si na kilka obszarw, w ktrych niezalenie mona
przekazywa sygnay. Antena tego typu okrelana jest jako antena adaptacyjna.
Jeeli uda si zbudowa ukad generujcy fale dwikowe w przeciwfazie do haasu
wytwarzanego przez jakie urzdzenie, to nastpi cakowite jego wyciszenie.
Zasad tak wykorzystuje si w aktywnym tumieniu haasu (ATH).
Interferometr Michelsona to jeden z najczciej stosowanych interferometrw.
Posiada dwa prostopade do siebie ramiona. Monochromatyczne wiato ze rda A
wpada do wntrza ukadu i w centralnej czci rozdziela si na dwie wizki na
pprzepuszczalnym zwierciadle B. Na kocu obu ramion znajduj si zwierciada C,
ktre zawracaj bieg promieni. Jedno ze zwierciade dodatkowo jest ruchome i za
jego pomoc zmienia si drog optyczn jednej z wizek w celu ustawienia
interferometru. Po odbiciu obie wizki padaj ponownie na pprzepuszczalne
zwierciado, gdzie biegn ju w jednym kierunku (do obserwatora D) i interferuj ze
sob.

12. Polaryzacja (koowa, liniowa). Prawo Brewstera.
polaryzacja liniowa, drganie odbywa si wzdu linii prostej. Kade drganie mona
przedstawi jako sum drga wzdu osi X i Y. W przypadku polaryzacji liniowej
drgania skadowe s w fazie lub w przeciwfazie (180). Stosunek amplitud drga
skadowych okrela kierunek drgania a tym samym i polaryzacj. Brak jednej ze
skadowych odpowiada polaryzacji wzdu osi. W polaryzacji liniowej
przemieszczenie (natenie pola elektrycznego) punktu w kadym cyklu przechodzi
dwa razy przez zero.
polaryzacj koow. Drganie to odpowiada ruchowi po okrgu. Mona je rozoy na
dwa drgania o jednakowych amplitudach ale o fazach przesunitych dokadnie o 90
lub 270 (-90). W zalenoci do tego, czy fazy s przesunite o 90 czy 270, mwi
si o polaryzacji koowej prawoskrtnej lub polaryzacji koowej lewoskrtnej. Wynika
to z faktu, e wektor wychylenia moe obraca si albo w lewo albo w prawo. W
polaryzacji koowej przemieszczenie (natenie pola elektrycznego) ma zawsze
tak sam warto, zmienia si tylko kierunek przemieszczenia.
Brewstera prawo], prawo stwierdzajce, e wiato naturalne (niespolaryzowane)
padajce na granic dwch przezroczystych dielektrykw pod takim ktem B, e
promie odbity i promie zaamany tworz kt 90, ulega przy odbiciu cakowitej
polaryzacji liniowej w paszczynie padania.











































Ciao doskonale czarne (rozkad Plancka). Prawo Stephana-Bolzmanna. Prawo Wiena.

Efekt fotoelektryczny, efekt Comptona, zjawisko kreacji par czstek.

III.1. Efekt Comptona
Zjawisko zmiany dugoci fali promieniowania
roentgenowskiego rozpraszanego na swobodnych
elektronach.
Zjawisko to stoi u podstaw mechaniki kwantowej.

Rys.III.1. Rozpraszanie kwantu na tarczy.
Compton bada rozpraszanie promieniowania
roetgenowskiego na tarczy.
I natenie promieniowania roentgenowskiego
po przejciu przez foli metalow

Rys.III.2. Zaleno natenia promieniowania Rtg po
przejciu przez foli od dugoci fali promieniowania.

nie zaley od dugoci fali
promieniowanie Rtg jego energia 10000
100000eV
rozpraszanie ma miejsce na elektronach
swobodnych (tzw. elektronach przewodzenia lub
walencyjnych) Siy wiza metalicznych
elektron swobodny odrywa si od atomu, tworzy
gaz elektronowy.
Rwnanie Comptona:

(III.1.1a)

(III.1.1b)
comptonowska dugo fali
= 0,0242
(III.1.1b)

Compton wiato traktowa jak strumie fotonw.


pd
elektro
nu,
ktry
uzyskuj
e po
zderze
niu z
fotone
m
Rys.III.3. Zderzenie fotonu z elektronem. Po zderzeniu
foton czciowo przekazuje swj pd elektronowi.
prawo zachowania pdu:


(III.1.3)
z prawa
cosinusw:

(III.1.3)
Rys.III.4. Interpretacja wektorowa prawa zachowania
pdu.
prawo zachowania energii:

(III.1.5)
dla fotonu:
(masa spoczynkowa)

z (III.1.5) wynika:

(III.1.6)

(III.1.7)
Wyprowadzimy rwnania Comptona z zalenoci
(III.1.7):

(III.1.7a)

(III.1.7b)

(III.1.7c)
Z (III.1.4) i (III.1.7c) wynika:

(III.1.8)

(III.1.8a)

(III.1.9)
Na podstawie postulatu Plancka:

(III.1.10a)

(III.1.10b)

(III.1.11)

(III.1.12)
Otrzymalimy rwnanie (III.1.1a):

(III.1.13)

Rozpraszanie na elektronach zwizanych.
Dualna natura wiata w rnych warunkach
obserwujemy jego natur:
falow (dyfrakcja, interferencja)
wiato zachowuje si jak strumie czstek.
Dowiadczenie Comptona potwierdza fakt, e materia
skada si z elektronw. Powsta problem struktury
atomu. Stwierdzono , e atomy skadaj si co
najmniej z elektronw, wykazano rwnie jaki jest
adunek elektronu. Z drugiej strony wiedziano, e
atom jest elektrycznie obojtny, wynikao z tego, e
musz istnie czstki dodatnie wchodzce w skad
atomu
Model atomu Bohra (postulaty kwantowania)

Dowiadczenie Francka-Hertza Fale de Broglie'a i zasada nieoznaczonoci Heisenberga.




Rwnanie Schrodingera. Studnia kwantowa.

Czstki alfa, beta, gamma, neutrony podstawowe wasnoci.
24. Prawo rozpadu, aktywno, szeregi promieniotwrcze.
Prawo rozpadu naturalnego to zaleno okrelajca szybko ubywania
pierwotnej masy substancji zbudowanej z jednego rodzaju czstek, ktra ulega
naturalnemu, spontanicznemu rozpadowi.
Prawo ma zastosowanie w rozpadzie promieniotwrczym cia, ale w oglnoci
dotyczy wielu procesw fizycznych.
Prawo to gosi, e jeli prawdopodobiestwo rozpadu czstek tworzcych
substancj jest dla kadej z nich jednakowe i niezalene oraz nie zmienia si w
czasie trwania procesu rozpadu, to ubytek masy substancji w niewielkim odcinku
czasu mona wyrazi wzorem:

Po scakowaniu:

gdzie:
m - masa substancji ulegajcej rozpadowi,
- staa rozpadu charakterystyczna dla danego izotopu lub substancji,
t - czas,
m
0
- masa pocztkowa substancji w momencie t = 0
m(t) - masa substancji w czasie t.
We wzorze na prawo rozpadu zamiast staej rozpadu uywana jest wielko

zwana rednim czasem ycia.
Czas po ktrym w stanie pocztkowym pozostaje poowa masy prbki
nazywa si czasem poowicznego rozpadu.
Aktywno promieniotwrcza tempo rozpadu jder promieniotwrczych.
Jest proporcjonalna do ilo jder radionuklidu i nie zaley od prostych procesw
fizycznych czy chemicznych. Wyraa si wzorem:
rozpadw/sekund,
gdzie: staa rozpadu promieniotwrczego, N(t) liczba jder radionuklidu w
chwili t.
Szereg promieniotwrczy zesp pierwiastkw promieniotwrczych powstajcy w
wyniku nastpujcych po sobie rozpadw promieniotwrczych. Kolejne produkty
rozpadw promieniotwrczych tworz szereg, ktry rozpoczyna si izotopem
promieniotwrczym o dugim okresie ptrwania, a koczy izotopem trwaym
(niepromieniotwrczym).

25. Rozpad a rozszczepienie, reakcje acuchowe, reaktor, bomba A.
Rozszczepienie jdra atomowego to przemiana jdrowa polegajca na rozpadzie
jdra na dwa (rzadziej na wicej) fragmenty o zblionych masach. Zjawisku
towarzyszy emisja neutronw, a take kwantw gamma, ktre unosz znaczne
iloci energii. Poniewa jdra ulegajce rozszczepieniu zwykle s jdrami cikimi,
ktre posiadaj wicej neutronw ni protonw, obydwa fragmenty powstae w
rozszczepieniu s jdrami neutrono-nadmiarowymi. Nadmiar neutronw jest z nich
emitowany podczas aktu rozszczepienia (neutrony natychmiastowe) lub z pewnym
opnieniem (neutrony opnione).
Rozpad promieniotwrczy, zjawisko spontanicznej przemiany jdra atomowego
danego izotopu w inne jdro. Podstawow wasnoci rozpadu promieniotwrczego
jest brak wpywu fizykochemicznych czynnikw zewntrznych na proces. Rozpad
promieniotwrczy zachodzi zgodnie z kinetyk I rzdu.
Reakcja acuchowa - szczeglny rodzaj reakcji chemicznej lub jdrowej.
Po zainicjowaniu reakcja przebiega pocztkowo tylko w niewielkiej czci orodka,
lecz jej produkty - ciepo, wiato, reaktywne produkty porednie - inicjuj reakcj w
kolejnym punkcie orodka, na skutek czego rozwija si ona lawinowo bez potrzeby
udziau zewntrznego czynnika inicjujcego.
Reaktor jdrowy urzdzenie, w ktrym przeprowadza si z kontrolowan
szybkoci reakcj rozszczepienia jder atomowych.
Bomba jdrowa - urzdzenie wykorzystujce wybuchy oparte na wykorzystaniu
reakcji jdrowej materiaw rozszczepialnych lub reakcji kombinowanej:
rozszczepienie - synteza. Pod wzgldem budowy zewntrznej, rozmiarw i ciaru
bomba jdrowa zbliona jest do konwencjonalnej bomby lotniczej. Zasadniczymi
elementami s:
adunek jdrowy;
urzdzenie zaponowe;
powoka metalowa.

26. Wykorzystanie promieniowania : metody izotopowe, znacznikowe,
datowanie.
Gwnie promieniotwrczo wykorzystuje si w medycynie(diagnoza chorb, wpyw
lekw na organizm), celach militarnych (bomby atomowe), elektrownie
jdrowe(pozyskanie ogromnych iloci energii, ktr mona zastosowa jako napd
do wielu pojazdw), datowaniu, czyli okrelania wieku mineraw, ska, Ziemi,
wykopalisk archeologicznych, zabytkw staroytnych kultur itp., sterylizacji
ywnoci, farmacja jdrowa.
Datowanie radiowglowe to metoda badania wieku przedmiotw oparta na pomiarze
proporcji midzy izotopem promieniotwrczym wgla 14C a izotopami trwaymi 12C
i 13C.
Metody znacznikowe polegaj na dodaniu izotopu do materiaw przemysowych na
odlego, poddawanych procesowi mieszania lub zmieniajcych podczas obrbki
technologicznej stan skupienia (odparowanie, rozpuszczanie itp.). Pozwala to na
ledzenie zmian intensywnoci promieniowania w rnych miejscach przepywu lub
przesuwania si badanego materiau.

18. Rozszerzalno termiczna cia (prawo stygnicia).
Szybko z jak ukad stygnie jest proporcjonalna do rnicy temperatur pomidzy ukadem a
otoczeniem."
Matematycznie mona to wyrazi jako:

gdzie:
T - temperatura
T - rnica temperatur ukadu i otoczenia
t - czas
k - staa dla danego ukadu (zalena m.in. od fizycznej wielkoci ukadu, jego pojemnoci
cieplnej i jego wewntrznej struktury, przenikalnoci cieplnej cianek ukadu, rodzaju
otoczenia)
Rozszerzalno cieplna (rozszerzalno termiczna) waciwo fizyczna cia polegajca na
zwikszaniu si ich dugoci (rozszerzalno liniowa) lub objtoci (rozszerzalno objtociowa)
w miar wzrostu temperatury.
Zwikszenie temperatury ciaa powoduje oddalenie od siebie atomw. Ciao rozszerza si.
Rozszerzalno liniowa dana jest wzorem l = lT gdzie to wspczynnik rozszerzalnoci
cieplnej.