Analiza I Ocena Sytuacji Finansowej Przedsiebiorstwa Źródło Pniewy

POLI TECHNI KA RADOMSKA
im. Kazimierza Puaskiego

w Radomiu

Wydzia: Ekonomiczny
Kierunek Studiw: Ekonomia
Specjalno: Zarzdzanie
przedsibiorstwem

Analiza i ocena sytuacji finansowej przedsibiorstwa
na przykadzie Wytwrni Napojw Bezalkoholowych
rdo - Pniewy Sp. z o.o.

Praca dyplomowa
Napisana w Zakadzie
Ekonomiki Przedsibiorstwa
pod kierunkiem:

____________________________________________________________
_
RADOM 1998
Wstp
I. PODSTAWOWE SPRAWOZDANIA FINANSOWE JAKO
RDO INFORMACJI DO ANALIZY FINANSOWEJ 6
1.1. ISTOTA, METODY I RODZAJE ANALIZY FINANSOWEJ 6
1.2. PODSTAWY PRAWNE SPORZDZANIA SPRAWOZDA 8
1.3. BILANS 11
1.3.1. BUDOWA BILANSU I JEGO CHARAKTERYSTYKA 11
1.3.2. WSTPNA ANALIZA BILANSU 23
1.4. RACHUNEK ZYSKW I STRAT 26
1.4.1. BUDOWA RACHUNKU ZYSKW I STRAT 26
1.4.2. WSTPNA ANALIZA RACHUNKU ZYSKW I STRAT 31
1.5. ANALIZA RACHUNKU PRZEPYWW PIENINYCH 31
II. ANALIZA WYNIKU FINANSOWEGO PRZEDSIBIORSTWA 33
2.1. ANALIZA CZYNNIKW WPYWAJCYCH NA POZIOM
WYNIKU FINANSOWEGO 34
2.2. ZASADY PODZIAU WYNIKU FINANSOWEGO W RNYCH
FORMACH PRZEDSIBIORSTW. 41
III. ANALIZA WSKANIKOWA SYTUACJI FINANSOWEJ
PRZEDSIBIORSTWA 44
3.1. ISTOTA ANALIZY WSKANIKOWEJ 44
3.2. ANALIZA PYNNOCI FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA 44
3.3. ISTOTA I POMIAR SPRAWNOCI DZIAANIA
PRZEDSIBIORSTWA 46
3.4. ANALIZA WSPOMAGANIA FINANSOWEGO 48
3.5. BADANIE RENTOWNOCI PRZEDSIBIORSTWA 49
3.6. ANALIZA WSKANIKW RYNKU KAPITAOWEGO 51
IV. ANALIZA I OCENA STANDINGU FINANSOWEGO WYTWRNI
NAPOJW BEZALKOHOLOWYCH RDO - PNIEWY
SP. Z O.O. 54
4.1. CHARAKTERYSTYKA SPKI 54
4.2. WSTPNA ANALIZA BILANSU PRZEDSIBIORSTWA 55
4.2.1. STRUKTURA MAJTKU I KAPITAW 57
4.2.2. STRUKTURA KAPITAOWO - MAJTKOWA 60
4.3. WSTPNA ANALIZA RACHUNKU WYNIKW 61
4.4. ZESTAWIENIE PRZEPYWW PIENINYCH SPKI
W LATACH
1995 - 1996 65
4.5. ANALIZA PYNNOCI FINANSOWEJ 68
4.6. ANALIZA RENTOWNOCI PRZEDSIBIORSTWA 70
4.7. OCENA SPRAWNOCI DZIAANIA PRZEDSIBIORSTWA 71
4.8. ANALIZA WSPOMAGANIA FINANSOWEGO 73
Wnioski 105
Bibliografia
113
Spis rysunkw 109
Spis tabel 110
Spis wykresw 112

Wstp

Przy duej konkurencji na rynku niezbdne jest cige dokonywanie
wyborw, ktra droga i jaka polityka firmy przyniesie jej najwiksze korzyci.
Aby wybory te byy trafne niezbdna jest umiejtno analizy sytuacji
finansowej przedsibiorstwa. W pracy przedstawione zostay podstawowe rda
i metody analizy. Na przykadzie Wytwrni Napojw Bezalkoholowych
rdo-Pniewy Sp. z o.o. starano si ukaza przydatno uzyskanych informacji
dla osb zarzdzajcych firm, wykorzystanie analizy finansowej dla
podejmowania racjonalnych decyzji.
Tez niniejszej pracy jest sformuowanie, e dokadna i przeprowadzona
rzetelnie analiza sytuacji finansowej przedsibiorstwa dostarcza
menederom niezbdnych informacji do podejmowania trafnych decyzji
dotyczcych dziaalnoci firmy. Trzeba tu zwrci uwag, i nie naley skupia
si na sytuacji jednej tylko - interesujcej nas firmy, ale trzeba analizowa
sytuacj w caej gazi, szczeglnie zwracajc uwag na najpowaniejszych
konkurentw na rynku. Pogorszenie standingu finansowego przedsibiorstwa
moe spowodowa realne zagroenie, np. wykupienie przez silniejszego
konkurenta czy wyparcie z rynku. Sytuacja odwrotna daje szans zdobycia
nowych rynkw zbytu przez zaoferowanie kontrahentom lepszych warunkw
przy zawieraniu umw.
Obiektem bada jest Wytwrnia Napojw Bezalkoholowych
"rdo Pniewy" Sp. z o.o. Przedsibiorstwo dziaa od 1992 roku i zajmuje si
produkcj napojw bezalkoholowych.
Praca skada si z czterech rozdziaw. Pierwszy z nich prezentuje
podstawowe sprawozdania finansowe tj. bilans, rachunek zyskw i strat oraz
sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych. Omwiona jest ich budowa,
przydatno w analizie finansowej jak rwnie podstawy prawne ich
sporzdzania. Przedstawiono rwnie metody analizy wstpnej sprawozda
i problem uwzgldnienia czasu w badaniach analitycznych.
Drugi rozdzia obejmuje problematyk ustalania wyniku finansowego
przedsibiorstwa i badania czynnikw wpywajcych na jego poziom. Omwiona
zostaa analiza przyczynowa i czynnikowa, a take zasady podziau wyniku
finansowego w rnych formach przedsibiorstw ze szczeglnym
uwzgldnieniem spki z ograniczon odpowiedzialnoci.
Trzeci rozdzia dotyczy analizy wskanikowej przedsibiorstwa.
Prezentuje podstawowe obszary jej zastosowania, rodzaje wskanikw oraz
interpretacj wynikw pod ktem ich przydatnoci dla osb zarzdzajcych
firm. Przedstawiono zestaw wskanikw najczciej stosowanych w wysoko
rozwinitych krajach o gospodarce rynkowej, tj. wskaniki pynnoci,
sprawnoci dziaania, wspomagania finansowego, rentownoci, wskaniki rynku
kapitaowego oraz stopnia zaduenia przedsibiorstwa.
W rozdziale czwartym opierajc si na rozwaaniach trzech poprzednich
rozdziaw dokonano analizy finansowej Wytwrni Napojw Bezalkoholowych
rdo - Pniewy Sp. z o.o. Ponadto przedstawiono Spk, jej histori i rodzaj
prowadzonej dziaalnoci, a take zatrudnienie oraz dokonane inwestycje
z uwzgldnieniem rde ich finansowania.
Prac kocz wnioski bdce syntez gwnych myli zawartych
w niniejszych rozwaaniach.
1. I. Podstawowe sprawozdania finansowe jako
rdo informacji do analizy finansowej

1. 1.1. Istota, metody i rodzaje analizy finansowej

Pojcie analizy odnosi si do metody badania naukowego polegajcego na
rozoeniu badanego zjawiska na elementy skadowe co pomaga w zrozumieniu
istoty badanych zjawisk.
Przez analiz rozumie si te opracowanie diagnostyczne (dokument) lub
czynnoci zmierzajce do postawienia diagnozy gospodarczej. Wymaga ona
zastosowania odpowiednich metod badania i zasad oceny wypracowanych przez
analiz jako samodzieln dyscyplin naukow
1[1]
.
Treci analizy finansowej s wielkoci ekonomiczne w wyraeniu
pieninym, w tym stan majtkowo-kapitaowy, wyniki finansowe oraz oglna
sytuacja finansowa przedsibiorstwa
2[2]
.
W zalenoci od przyjtych kryteriw moemy wyrni wiele metod
analizy finansowej.
Biorc pod uwag tok analizy wyrniamy:
analiz indukcyjn - polega ona na tym, e badanie rozpoczyna si od
zjawisk szczegowych przechodzc do coraz bardziej oglnych. Analizujc
wykorzystanie podstawowych czynnikw produkcji w przedsibiorstwie
ustala si ich wpyw na osigane wyniki finansowe. Metoda ta nazywana jest
popularnie od szczegu do ogu. Ma zastosowanie gwnie w analizach
1[1]
Analiza ekonomiczna przedsibiorstw przemysowych, praca zbiorowa pod red. E. Kurtysa, PWN,
Warszawa-Pozna 1988, s.9
2[2]
L. Bednarski, Analiza finansowa w przedsibiorstwie PWE, Warszawa 1994, s.9
rednio i krtkookresowych, odcinkowych lub problemowych, ktre nie
zawsze kocz si syntez wynikw dotyczc dziaania caego
przedsibiorstwa, a tylko jego czci lub wybranego problemu. Do gwnych
zalet tej metody naley zaliczy fakt, e analityk nie zna ostatecznych
wynikw swojej pracy, co zapewnia obiektywizm bada. Jest to metoda
zapewniajca wszechstronno i wnikliwo bada.
3[3]
analiz dedukcyjn, w ktrej przechodzi si od zjawisk oglnych do zjawisk
szczegowych, od wynikw do czynnikw ktre na nie wpyny. Najpierw
bada si wyniki finansowe przedsibiorstwa, a pniej analizuje przyczyny,
ktre je uksztatoway. Przyjmuje si przy tym, e nie uwzgldnia si
wszystkich czynnikw bez wzgldu na kierunek i si ich oddziaywania,
a tylko te, ktre miay znaczcy wpyw na osignite wyniki. Metod t
stosuje si w analizach rocznych i wieloletnich.
4[4]
Przyjmujc rny stopie pogbienia badania wskanikw, wyodrbnia si:
3[3]
M.Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa wedug standardw wiatowych, PWN, Warszawa
1995 r., s.19
4[4]
Ibidem, s.20
analiz porwnawcz, polegajc na okreleniu zwizkw midzy
wskanikami ekonomicznymi,
analiz przyczynow, ktra jest pogbionym etapem badania wskanikw
ekonomicznych, w ktrych bada si wpyw i si oddziaywania okrelonych
czynnikw na odchylenia ujawnione w trakcie analizy porwnawczej.
W analizie porwnawczej wyrnia si trzy kierunki badania wskanikw:
porwnania ze wskanikami postulowanymi, polegaj one na odniesieniu
osignitych wynikw do zaoonego planu - pierwotnego lub
skorygowanego. Porwnanie do planu pierwotnego to odniesienie danych
sprawozdawczych do wielkoci ujtych w planie dziaania np. do
biznes-planu, za porwnanie do planu skorygowanego polega na odniesieniu
danych sprawozdawczych do danych planu pierwotnego zwikszonego lub
zmniejszonego o czynnik lub czynniki majce wpyw na wielko badanego
wskanika.
porwnania w czasie pozwalaj na ocen rozmiarw i tempa zmian badanych
zjawisk ekonomicznych. Wskaniki z wczeniejszych okresw w odniesieniu
do odpowiednich wskanikw biecych daj obraz dynamiki badanego
zjawiska gospodarczego jak i tendencji jego rozwoju w przyszoci.
Wskaniki z kolejnych okresw mog by odnoszone do jednego okresu -
podstawowego, mwimy wtedy o zwykym porwnaniu w czasie, lub te do
okresu poprzedniego wzgldem badanego, wtedy jest to porwnanie
acuchowe.
porwnania w przestrzeni, polegaj na odniesieniu wskanikw z badanej
jednostki do odpowiadajcych im wskanikw innych podobnych jednostek
gospodarczych tej samej brany lub innych bran. W celu uniknicia bdnych
ocen naley zwrci uwag na porwnywalno danych czerpanych ze
sprawozda rnych podmiotw i uwzgldni ten fakt przy pracach
analitycznych.
Analiza przyczynowa obejmuje okrelenie czynnikw oddziaujcych na
objty badaniem wskanik oraz obliczenie wielkoci wpywu tych czynnikw na
odchylenia ukazane przez analiz porwnawcz.
Okrelenie zalenoci przyczynowo - skutkowych midzy zdarzeniami
ekonomicznymi pozwala wyodrbni te czynniki, ktre maj wpyw na
ksztatowanie si badanych wskanikw. Stopie oddziaywania poszczeglnych
czynnikw okrela si przede wszystkim za pomoc metod deterministycznych
zwanych take metodami izolacji, do ktrych nale:
metoda kolejnych podstawie,
metoda rnic czstkowych,
metoda podstawie krzyowych ( kolejnych przyblie ),
metoda funkcyjna,
metoda proporcjonalnego podziau rnic czstkowych.
5[5]
Zaoeniem omawianej metody jest to, e okrelone zjawiska
ekonomiczne mog by zapisane w postaci sumy, rnicy, iloczynu lub ilorazu
ksztatujcych je czynnikw. Rni si one midzy sob precyzyjnoci
uzyskiwanych wynikw i sposobami eliminowania odchyle.

2. 1.2. Podstawy prawne sporzdzania
sprawozda

Sejm Rzeczpospolitej Polskiej uchwali 29 wrzenia 1994 roku ustaw
o rachunkowoci (Dz.U.Nr 121, poz 591). Ustawa okrela zasady
rachunkowoci oraz tryb badania sprawozda finansowych przez biegych
5[5]
M. Walczak, Analiza finansowa w procesie sterowania przedsibiorstwem Finans-Servis, Warszawa
1994, s. 44
rewidentw.
6[6]
Jej celem jest stworzenie dogodnych warunkw dla
dostarczania przez rachunkowo wiarygodnych i dokadnych informacji o stanie
przedsibiorstwa jak rwnie dostosowanie polskich zasad rachunkowoci do
6[6]
Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994 roku o rachunkowoci (Dz.U.Nr. 121, poz. 591) Art. 1
zasad obowizujcych w krajach wchodzcych w skad Unii Europejskiej. Jest to
zwizane z naszymi staraniami wejcia do struktur Unii i podjtymi w zwizku
z tym zobowizaniami zawartymi w artykuach 68-70 Ukadu Europejskiego
o Stowarzyszeniu Rzeczpospolitej Polskiej z Uni Europejsk. Chodzi tu
o zasady ujte w :
IV Dyrektywie nr 78/660/EWG z 25.07.1978 r. w sprawie rocznych
jednostkowych sprawozda finansowych spek,
VII Dyrektywie nr 83/349/EWG z 13.06.1983 r. w sprawie jednostkowych
i skonsolidowanych sprawozda finansowych spek,
Dyrektywie nr 86/635/EWG 8.12.1986 r. w sprawie jednostkowych
i skonsolidowanych sprawozda finansowych bankw i innych instytucji
finansowych,
Dyrektywie nr 91/674/EWG z 19.12.1991 r. w sprawie jednostkowych
i skonsolidowanych sprawozda finansowych towarzystw
ubezpieczeniowych.
7[7]
Zgodnie z art. 45 ustawy o rachunkowoci sprawozdanie finansowe
sporzdza si na dzie bilansowy oraz na dzie zamknicia ksig rachunkowych,
tzn. na dzie koczcy rok obrotowy, na dzie zakoczenia dziaalnoci, w tym
rwnie sprzeday i zakoczenia likwidacji lub postpowania upadociowego,
oraz na dzie poprzedzajcy zmian formy prawnej, postawienia w stan
likwidacji lub upadoci - nie pniej ni w cigu trzech miesicy od dnia tych
zdarze.
8[8]
Sprawozdanie finansowe skada si z :
1. bilansu,
2. rachunku zyskw i strat,
3. informacji dodatkowej.
7[7]
B. Lisiecka-Zajc, Oglna charakterystyka ustawy o rachunkowoci Rachunkowo - Zeszyt specjalny
z 1994 r. s.35
8[8]
Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci (Dz.U. Nr 121, poz. 591) Art. 12, ust 2
Ponadto sprawozdanie finansowe obejmuje w niektrych przypadkach
rwnie sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych. Dotyczy to jednostek
wymienionych w Art. 64 pkt 1 ustawy, ktrych sprawozdania finansowe
podlegaj badaniu i ogaszaniu. Do rocznego sprawozdania finansowego docza
si sprawozdanie z dziaalnoci jednostki w roku obrotowym, jeeli obowizek
jego sporzdzania wynika z ustawy lub odrbnych przepisw,
9[9]
na przykad
sprawozdanie z dziaalnoci sporzdzaj spdzielnie - na mocy ustawy Prawo
spdzielcze i spki kapitaowe - na podstawie przepisw Kodeksu Handlowego.
Ustawa daje moliwo stosownie do potrzeb i wielkoci jednostki
sporzdzania bardziej szczegowych sprawozda finansowych ni okrelaj
zaczniki do ustawy, jak te uproszczonego, rachunku zyskw i strat oraz
informacji dodatkowej. Przy czym w przypadku sprawozda uproszczonych
ustawa jednoznacznie okrela podmioty do tego uprawnione. S nimi jednostki,
ktre w roku obrotowym za ktry sporzdzane jest sprawozdanie nie osigny
dwch z trzech wielkoci:
1. rednioroczne zatrudnienie - 50 osb,
2. suma aktyww bilansu na koniec roku obrotowego - rwnowarto
w walucie polskiej 1.000.000 ECU,
3. przychd netto ze sprzeday towarw i produktw oraz operacji
finansowych - rwnowarto w walucie polskiej 2.000.000 ECU
10[10]
W przypadku gdy informacje dotyczce poszczeglnych pozycji bilansu oraz
rachunku zyskw i strat nie wystpiy w jednostce zarwno w roku obrotowym
jak i za rok poprzedzajcy rok obrotowy, to przy sporzdzaniu bilansu oraz
rachunku zyskw i strat pozycje te pomija si.
11[11]
9[9]
Ibidem, Art.45, ust. 4
10[10]
11[11]
Bilans oraz rachunek zyskw i strat sporzdza si w ukadzie
dynamicznym. Dla zapewnienia danych do analizy i oceny zmian w skadnikach
majtku i finansujcych je pasywach oraz przychodach i kosztach wykazuje si:
1. w bilansie - rwnolegle do danych na koniec biecego roku
obrotowego - aktywa i pasywa na dzie zamknicia ksig
rachunkowych poprzedniego roku obrotowego,
2. w rachunku zyskw i strat - rwnolegle do danych za biecy rok
obrotowy - przychody i koszty oraz zyski i straty nadzwyczajne za
poprzedni rok obrotowy.
Jeeli jednostka rozpocza dziaalno w drugiej poowie roku kalendarzowego
to mona ksigi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres poczy
z ksigami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok nastpny.
12[12]
Osob odpowiedzialn za sporzdzenie rocznego sprawozdania
finansowego jest kierownik jednostki. Zapewnia on jego sporzdzenie nie
pniej ni w cigu trzech miesicy od dnia bilansowego i przedstawia
waciwym organom, zgodnie z obowizujcymi jednostk przepisami prawa,
postanowieniami statutu lub umowy.
13[13]
Sporzdzone sprawozdanie finansowe
podpisuje - z podaniem daty podpisu - osoba, ktrej powierzono prowadzenie
ksig rachunkowych np. gwny ksigowy lub przedstawiciel firmy prowadzcej
usugowo ksigi rachunkowe na zlecenie jednostki oraz kierownik jednostki.
Jeeli jednostk kieruje organ wieloosobowy sprawozdanie podpisuj wszyscy
czonkowie tego organu np. czonkowie zarzdu spdzielni lub spki. Odmowa
podpisu wymaga pisemnego uzasadnienia doczonego do sprawozdania
finansowego.
14[14]
Roczne sprawozdanie finansowe jednostki podlega zatwierdzeniu przez
organ zatwierdzajcy, nie pniej ni sze miesicy od dnia bilansowego.
15[15]
12[12]
13[13]
14[14]
15[15]
Organem zatwierdzajcym sprawozdanie finansowe - w zalenoci od formy
prawnej jednostki - jest:
1. w przedsibiorstwach pastwowych - rada pracownicza, a w przypadku
braku rady pracowniczej - organ zaoycielski,
2. w spdzielniach - walne zgromadzenie (Art. 38 1, pkt 2 ustawy -
Prawo spdzielcze),
3. w spkach akcyjnych - walne zgromadzenie akcjonariuszy (Art. 388
Kodeksu Handlowego),
4. w spkach z ograniczon odpowiedzialnoci - zgromadzenie
wsplnikw (Art. 221 Kodeksu Handlowego),
5. w innych jednostkach nie wymienionych w punktach 1,2,3 i 4 - organ
okrelony w statucie jednostki lub uprawniony do zatwierdzenia na
mocy przepisw dotyczcych danej jednostki..
16[16]
Jeeli po sporzdzeniu rocznego sprawozdania finansowego jednostka
otrzymaa informacje o zdarzeniach majcych istotny wpyw na tre jeszcze nie
zatwierdzonego sprawozdania finansowego, to powinna ona to sprawozdanie
odpowiednio zmieni, dokonujc jednoczenie odpowiednich zapisw
w ksigach rachunkowych roku obrotowego, ktrego sprawozdanie finansowe
dotyczy, oraz powiadomi o tym biegego rewidenta, ktry sprawozdanie to bada
lub bada. Jeeli jednostka otrzymaa takie informacje po zatwierdzeniu
sprawozdania, to ujmuje je odpowiednio w ksigach rachunkowych roku
obrotowego w ktrym je otrzymaa.
17[17]
Przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego przez uprawniony do
tego organ zgodnie z Art. 64 ustawy o rachunkowoci podlega ono badaniu.
Dotyczy to skonsolidowanych sprawozda grup kapitaowych oraz rocznych
sprawozda kontynuujcych dziaalno:
16[16]
B. Izydorczyk, T. yznowski: Sprawozdanie finansowe jednostek gospodarczych za 1996 r., DIFIN
Warszawa 1996, s. 25
17[17]
Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci, op. cit., Art.54, ust. 1- 2
1. bankw oraz ubezpieczycieli,
2. jednostek dziaajcych na podstawie przepisw prawa o publicznym
obrocie papierami wartociowymi i funduszach powierniczych,
3. spek akcyjnych,
4. pozostaych jednostek, ktre w poprzedzajcym roku obrotowym, za
ktry sporzdzono sprawozdanie finansowe, osigny lub przekroczyy
granice dwch z trzech nastpujcych wielkoci:
rednioroczne zatrudnienie - 50 osb,
suma aktyww bilansu na koniec roku obrotowego - rwnowarto
w walucie polskiej 1.000.000 ECU,
przychd netto ze sprzeday towarw i produktw oraz operacji
finansowych za rok obrotowy - rwnowarto w walucie polskiej
3.000.000 ECU.
Obowizek ten dotyczy take cznych sprawozda finansowych jednostek, w
skad ktrych wchodz zakady (oddziay) prowadzone wedug zasad penego
wewntrznego rozrachunku gospodarczego, tzn. samobilansujce.
18[18]
Kierownik ww. jednostek skada w sdzie lub innym organie prowadzcym
rejestr lub ewidencj dziaalnoci gospodarczej danej jednostki roczne
sprawozdanie finansowe, opini biegego rewidenta, odpis uchway bd
postanowienia organu zatwierdzajcego o zatwierdzeniu sprawozdania
finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty, a w przypadku spek
z ograniczon odpowiedzialnoci, towarzystw ubezpiecze wzajemnych,
spek akcyjnych oraz spdzielni - take sprawozdanie z dziaalnoci
jednostki - w cigu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego,
nie pniej jednak ni 9 miesicy od dnia bilansowego. W tym te terminie
kierownik jednostki skada do ogoszenia w Monitorze Polskim B bilans,
rachunek zyskw i strat oraz sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych
18[18]
Ibidem, Art.64, ust. 1- 2
wraz z opini biegego rewidenta oraz odpisem uchway, bd decyzji
zatwierdzajcych sprawozdanie finansowe i podzia zysku bd pokrycie
straty.
19[19]

3. 1.3. Bilans

1. 1.3.1. Budowa bilansu i jego charakterystyka

Bilans ksigowy jest podstawowym sprawozdaniem finansowym
informujcym o sytuacji majtkowej przedsibiorstwa. Przedstawia on w sposb
usystematyzowany majtek (rodki gospodarcze) przedsibiorstwa na dany dzie
w ujciu wartociowym oraz rda jego finansowania.
20[20]
Majtek
przedsibiorstwa okrelany jest mianem aktyww. Poszczeglne pozycje czone
s w grupy o zblionej treci ekonomiczno-finansowej i zestawiane wedug
kryterium pynnoci tj. moliwoci zbycia na rynku poszczeglnych skadnikw
majtku. rda finansowania natomiast okrela si jako pasywa i s one
zestawiane wedug kryterium wymagalnoci. Poniewa aktywa i pasywa dotycz
tych samych rodkw gospodarczych rwnanie:

AKTYWA = PASYWA

zawsze jest prawdziwe.
19[19]
Ibidem, Art. 69, ust. 1 - 2
Art. 70, ust. 1 - 2
20[20]
E.Terebucha: Rachunkowo nie jest trudna. PWE Warszawa 1985 r. s.45 za Analiza Ekonomiczno -
Finansowa Przedsibiorstwa praca zbiorowa pod redakcj S.Kasiewicza SGH Warszawa 1995r.

Poszczeglne pozycje aktyww i pasyww mog by ujmowane wedug
dwch wariantw.

W pierwszym aktywa uszeregowane s poczwszy od elementw
stanowicych majtek trway - czyli najmniej pynnych, do najbardziej pynnych
rodkw pieninych, pasywa za poczwszy od kapitaw wasnych na
rezerwach koczc.

W drugim wariancie kolejno jest odwrotna. W przypadku aktyww
najpierw podaje si skadniki o najwikszej pynnoci by zakoczy na najmniej
pynnych elementach majtku. Pasywa natomiast od najwczeniej wymagalnych
do tych w przypadku ktrych czas odpywu gotwki jest najduszy.
W wikszoci krajw europejskich stosuje si pierwszy wariant uszeregowania
pozycji aktyww i pasyww, drugi za stosuje si w Stanach Zjednoczonych.

Rysunek 1:Oglny schemat bilansu obowizujcego w Polsce

B I L A N S

Skadniki rzeczowe

Kapitay wasne
Majtek trway
Wartoci niematerialne
i prawne
rda wasne
Wynik finansowy netto

Skadniki finansowe

Rezerwy

Zapasy

Nalenoci

Dugoterminowe
Majtek obrotowy
rodki pienine
rda obce

Krtkoterminowe
papiery wartociowe

Krtkoterminowe
SUMA AKTYWW SUMA PASYWW

Rys.1 Uproszczony schemat bilansu
rdo: Opracowano na podstawie M.Sierpiska, T. Jachna Ocena przedsibiorstwa wedug
standardw wiatowych, PWN, Warszawa 1995 r., s.43

Aktywa przedsibiorstwa dzieli si na dwie podstawowe grupy:
A. Majtek trway,
B. Majtek obrotowy.
Majtek trway charakteryzuje si tym, e jest na trwae wyczony
z obrotu i przeznaczony do dugotrwaego uytkowania. Wikszo jego
elementw uczestniczy w wielu powtarzajcych si procesach gospodarczych
zuywajc si stopniowo.
21[21]
Dzieli si na cztery grupy:
I. Wartoci niematerialne i prawne,
II. Rzeczowy majtek trway,
III. Finansowy majtek trway,
IV. Nalenoci dugoterminowe.

Do wartoci niematerialnych i prawnych zaliczamy:
21[21]
J.Buko, J.Filipowicz, T.Wsik ,Ekonomika przedsibiorstwa cz. II, WSI Radom 1995r. s. 8
koszty organizacji poniesione przy zaoeniu lub pniejszym rozszerzeniu
spki akcyjnej,
koszty prac rozwojowych,
warto firmy,
inne wartoci niematerialne i prawne,
zaliczki na poczet wartoci niematerialnych i prawnych
Koszty organizacji przedsibiorstwa to wydatki zwizane z rozpoczciem
dziaalnoci firmy. Dotyczy to przede wszystkim kosztw zwizanych
z utworzeniem spki akcyjnej, lub znacznego powikszenia jej rozmiarw.
Zaliczy do nich mona np. koszty studiw rynku, rekrutacji zaogi, pierwszej
reklamy, opaty notarialne, skarbowe i sdowe..
Koszty prac rozwojowych, to koszty prowadzonych przez
przedsibiorstwo na wasne potrzeby prac rozwojowych zakoczonych wynikiem
pozytywnym, poprzedzajcych podjcie produkcji, czyli wykorzystanie wynikw
bada lub w inny sposb uzyskanej wiedzy do produkcji nowych lub
ulepszonych produktw.
Warto firmy stanowi rnic midzy cen nabycia okrelonej jednostki
lub zorganizowanej jej czci a nisz od niej wartoci rynkow skadnikw
majtkowych jednostki lub zorganizowanej jej czci.
22[22]
Warto ta zawiera
midzy innymi warto wykwalifikowanej zaogi, posiadanych tajemnic
produkcyjnych, zespow badawczo - rozwojowych czy renom zdobyt na
rynku.
Inne wartoci niematerialne to nabyte prawa takie jak:
prawo wieczystego uytkowania gruntu, zakupione lub uzyskane jako wkad
rzeczowy, a take nadwyka pierwszej opaty za wieczyste uytkowanie nad
roczn opat z tego tytuu,
22[22]
Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci , op. cit. Art.33, ust. 4
spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu, zapacona za kilka lat z gry
cena najmu lokali lub wniesiona w postaci aportu skapitalizowana
rwnowarto najmu lub dzierawy postawionych do dyspozycji jednostki
rodkw, a take prawa uzyskane za rodki wydatkowane na wspln
inwestycj,
prawa do projektw wynalazkw, patentw, znakw towarowych, wzorw
zdobniczych, modeli licencji, uytkowania praw autorskich, tajnych formu
i procesw produkcyjnych, uytkowania praw do filmw
kinematograficznych, tam filmowych lub magnetofonowych dla telewizji
i radia,
prawa do wykorzystania odpowiednio udokumentowanych dowiadcze
przemysowych, handlowych lub naukowych (know-how),
koncesje, w tym rwnie na dopuszczenie samochodu do midzynarodowego
transportu drogowego,
programy komputerowe.
23[23]

Do rzeczowych skadnikw majtku trwaego zalicza si:
grunty wasne,
budynki i budowle, przy czym do budynkw zalicza si np. hale fabryczne,
budynki biurowe, stowki, hotele pracownicze, do budowli za ogrodzenie
i owietlenie terenu, utwardzone drogi i place, bocznice kolejowe, wodocigi,
oczyszczalnie ciekw itp.
urzdzenia techniczne i maszyny,
rodki transportu,
pozostae rodki trwae.Za rodki trwae uznaje si, stanowice wasno lub
wspwasno jednostki nieruchomoci (grunty, budynki, w tym take bdce
23[23]
Z.Fedak Wycena aktyww i pasyww oraz ustalenie wyniku finansowego Rachunkowo, Zeszyt
specjalny z 1994 r. s.61
odrbn wasnoci lokale, budowle i inwestycje w obcych obiektach),
maszyny i urzdzenia, rodki transportu oraz inne kompletne i zdatne do
uytku w momencie przyjcia do uywania przedmioty oraz inwentarz ywy
o przewidywanym okresie uywania duszym ni rok, przeznaczone na
wasne potrzeby jednostki, lub do oddania w uywanie na podstawie umowy
najmu, dzierawy lub innej umowy o podobnym charakterze. Do rodkw
trwaych jednostki zalicza si rwnie obce rodki trwae uywane przez ni
na podstawie umowy najmu, dzierawy lub innej umowy o podobnym
charakterze, jeeli z innych przepisw wynika prawo dokonywania od nich
odpisw amortyzacyjnych (umorzeniowych) przez korzystajc z tych
rodkw jednostk.
24[24]
Jeeli warto pocztkowa ww. skadnikw majtku
nie przekracza 2.500 z - mog one nie by zaliczane do rodkw trwaych.
25
[25]
Do rzeczowego majtku trwaego oprcz rodkw trwaych zalicza si
rwnie:
inwestycje rozpoczte, rozumie si przez to og poniesionych kosztw
pozostajcych w bezporednim zwizku z nie zakoczon jeszcze: budow,
montaem, lub przekazaniem do uywania nowego lub ulepszeniem ju
istniejcego rodka trwaego
26[26]
24[24]
Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci, op. cit. Art.3, ust. 11
25[25]
Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 17 stycznia 1997 r. w sprawie amortyzacji rodkw
trwaych oraz wartoci niematerialnych i prawnych (Dz. U. Nr 6, poz. 35 z pn. zmianami)
26[26]
zaliczki na poczet inwestycji.
Na finansowy majtek trway skadaj si:
udziay i akcje,
papiery wartociowe,
udzielone poyczki dugoterminowe,
inne skadniki finansowego majtku trwaego.
Akcje i udziay w obcych podmiotach gospodarczych daj inwestorowi
prawo wasnoci odpowiedniej czci majtku, a tym samym moliwo
uczestniczenia w zarzdzaniu nim. Wpyw inwestora na podejmowane decyzje
zaley od wielkoci posiadanych udziaw w stosunku do kapitau zakadowego
biorcy kapitau.
Papiery wartociowe to akcje, obligacje obce, dugoterminowe weksle
obce, bony, listy zastawne itp.
Nalenoci dugoterminowe powstaj w wyniku sprzeday odbiorcom
produktw i towarw na kredyt z terminem zapaty duszym ni jeden rok.
Majtek obrotowy obejmuje skadniki majtkowe, ktre nie s na stae
zaangaowane w dziaalno przedsibiorstwa. Uczestnicz one w cyklicznie
powtarzajcych si operacjach gospodarczych o okresach nie przekraczajcych
jednego roku. Zaliczamy do niego:
1. zapasy, na ktre skadaj si:
materiay,
pprodukty i produkty w toku,
produkty gotowe,
towary,
zaliczki na poczet dostaw,
2. nalenoci i roszczenia:
nalenoci z tytuu dostaw i usug,
nalenoci z tytuu podatkw, dotacji i ubezpiecze spoecznych,
nalenoci wewntrzzakadowe,
pozostae nalenoci,
nalenoci dochodzone na drodze sdowej,
3. papiery wartociowe przeznaczone do obrotu:
udziay lub akcje wasne do zbycia,
inne papiery wartociowe,
4. rodki pienine.
rodki pienine w kasie,
rodki pienine w banku,
inne rodki pienine.

Materiay s nabywane przez przedsibiorstwo w celu ich zuycia
w procesie gospodarczym i najczciej zuywaj si w jednym cyklu
produkcyjnym. Zaliczamy do nich materiay podstawowe, pomocnicze,
pfabrykaty obcej produkcji, opakowania, paliwo, czci zamienne i odpady.
27[27]
Pprodukty i produkty w toku to nie gotowe jeszcze produkty
i pfabrykaty przeznaczone do dalszej obrbki, a take usugi i wykonywane
roboty przed ich ukoczeniem.
Produkty gotowe to efekty produkcji przedsibiorstwa takie jak: wyroby
gotowe, wykonane usugi, projekty itp.
Towary to rzeczowe skadniki majtku obrotowego, nabyte w celu dalszej
sprzeday bez zmiany ich postaci naturalnej.
28[28]
Nalenoci i roszczenia to kwoty pienine nalene jednostce od innych
podmiotw. Powstaj one gwnie w wyniku sprzeday produktw, towarw lub
27[27]
J.Buko, J.Filipowicz, T.Wsik ,Ekonomika przedsibiorstwa ..., op. cit., s. 14
28[28]
Ibidem, s.15
usug z odroczonym terminem patnoci lub w przypadku nie uregulowania
nalenoci przez odbiorcw. Zalicza si do nich take nalenoci od rnych
instytucji, organizacji, pracownikw itp.
Papiery wartociowe przeznaczone do obrotu o terminie wykupu krtszym
ni jeden rok obejmuj: obligacje obce, akcje obce i skupione wasne akcje.
Specyficzn pozycj majtku przedsibiorstwa s rozliczenia
midzyokresowe.
Rozliczenia midzyokresowe czynne to koszty poniesione w okresie
sprawozdawczym, ktre rozliczane bd w pniejszym okresie np. koszty
wikszych remontw lub koszty zakupu materiaw.
Rysunek 2: Schemat aktyww przedsibiorstwa.

rdo: Opracowano na podstawie Analiza ekonomiczno-finansowa przedsibiorstwa,
praca zbiorowa pod redakcj S.Kasiewicza., SGH Warszawa 1995, s.21
Wszystkie skadniki majtku musz mie odpowiednie rda
finansowania. Okrelaj one kto i na jakich warunkach wyposay
przedsibiorstwo w rodki gospodarcze.
Pasywa - rda finansowania majtku - dzieli si na dwie podstawowe grupy:
kapita (fundusz) wasny
kapita (fundusz) obcy
W rachunkowoci przez kapitay okrela si wasne rda finansowania
skadnikw majtku w spkach prawa handlowego i jednostkach gospodarczych
prowadzonych przez osoby fizyczne we wasnym imieniu i na wasne ryzyko.
Nazw fundusze natomiast okrela si rda finansowania skadnikw majtku,
dla podkrelenia, e stanowi one wasno skarbu pastwa
(w przedsibiorstwach pastwowych) lub wasno grupow (w spdzielniach).
W zalenoci od formy prawnej jednostek gospodarczych wyrniamy
rne kapitay (fundusze) wasne. Przedstawia je tabela 1.
Tabela 1: Fundusze wasne w poszczeglnych formach prawnych
przedsibiorstw.
w spkach akcyjnych kapita akcyjny
kapita zapasowy
kapita rezerwowy
w spkach z ograniczon
odpowiedzialnoci
kapita zakadowy - okrelony umow spki,
zawart w formie aktu notarialnego utworzony w
wysokoci nie mniejszej od wymaganej art. 1592
Kodeksu handlowego.
kapita zapasowy - tworzony nie obligatoryjnie.
Obowizek jego tworzenia z odpisw z zysku netto
maj tylko spki z o.o. z udziaem kapitau
zagranicznego.
w spdzielniach fundusz udziaowy
fundusz zasobowy
w przedsibiorstwach fundusz zaoycielski
pastwowych
fundusz przedsibiorstwa
w firmach prowadzonych
przez osoby fizyczne na
wasny rachunek i na
wasne ryzyko, spkach
jawnych, cywilnych i
komandytowych
kapita wasny tworzony do wysokoci wkadu
wniesionego przez waciciela lub wsplnikw.
rdo: Opracowano na podstawie ustaw: o przedsibiorstwie, prawo
spdzielcze oraz rozporzdzenia Prezydenta Rzeczpospolitej - Kodeks
Handlowy.

W zamian za wnoszone do spki akcyjnej wkady wsplnicy otrzymuj akcje.
Akcja jest dokumentem (papierem wartociowym) wyraajcym wniesiony do
spki wkad i legitymujcym waciciela jako czonka spki. Kapita
zasadniczy w spce akcyjnej skada si z kapitau akcyjnego, ktry jest rwny
wartoci nominalnej wyemitowanych akcji oraz z kapitau zapasowego. Spka
ma obowizek tworzenia kapitau zapasowego na pokrycie strat bilansowych
i przeznacza na ten cel 8 % rocznego zysku netto, dopki kapita ten nie osignie
1/3 czci kapitau akcyjnego.
29[29]
Kapita zapasowy jest powikszany o
nadwyki uzyskane z tytuu sprzeday akcji po cenie wyszej od wartoci
nominalnej, a take o dopaty uiszczane przez akcjonariuszy w zamian za
przyznanie ich akcjom szczeglnych uprawnie, jeli te dopaty nie bd uyte
na wyrwnanie nadzwyczajnych odpisw lub strat.
W spce z ograniczon odpowiedzialnoci kapita zakadowy stanowi
rwnowarto wniesionych przez wsplnikw zgodnie z umow spki wkadw
pieninych i aportw. Ma on charakter stabilny poniewa udziay nie mog by
zwracane wsplnikowi podczas trwania umowy spki. Zmniejszenia kapitau
29[29]
Kodeks Handlowy, art. 427 1-3
udziaowego mog mie miejsce tylko w zakresie przewidzianym w kodeksie
handlowym i wymagaj uchwa zgromadzenia wsplnikw lub moliwo taka
musi by przewidziana w umowie spki.
Zmniejszenie kapitau zakadowego moe nastpi na skutek:
pokrycia z kapitau udziaowego straty netto przewyszajcej kapita
zapasowy i rezerwowy,
zwrotu dopat do udziau,
przeksztacenia kapitau udziaowego w kapita akcyjny,
obnienie udziau w drodze zmiany umowy spki.

Fundusz udziaowy i fundusz zasobowy odzwierciedlaj majtek
spdzielni oraz zmiany w nim zachodzce.
Fundusz udziaowy pochodzi z wpat udziaw czonkowskich, odpisw
na udziau czonkowskie z podziau nadwyki bilansowej lub innych rde.
Fundusz zasobowy powstaje z wpat przez czonkw wpisowego, czci
nadwyki bilansowej lub innych rde.
30[30]

Majtek spdzielni jest wasnoci jej czonkw.
31[31]
Walne
zgromadzenie decyduje o podziale wyniku finansowego z ktrego co najmniej
5% nadwyki przeznacza si na zwikszenie funduszu zasobowego, jeli fundusz
ten nie osiga wysokoci wniesionych udziaw obowizkowych.
32[32]

Przedsibiorstwa pastwowe tworz:
naczelne oraz centralne organy administracji pastwowej,
Narodowy Bank Polski i banki pastwowe.
33[33]
30[30]
Ustawa z dnia 16 wrzenia 1982 r. Prawo spdzielcze (Dz.U. Nr 30, poz. 210 z pn. zm.) art. 78
31[31]
Ustawa z dnia 16 wrzenia 1982 r. Prawo spdzielcze (Dz.U. Nr 30, poz. 210 z pn. zm.) art. 3
32[32]
Ibidem, art. 76
33[33]
Ustawa z dnia 25 wrzenia 1981 r. o przedsibiorstwach pastwowych (tj. Dz.U. z 1991r. Nr 18,
poz.80) z pn. zm. art. 7
Organ zaoycielski wyposaa przedsibiorstwo w rodki niezbdne do
prowadzenia dziaalnoci okrelonej w akcie prawnym o jego utworzeniu.
34[34]
rodki te stanowi fundusz zaoycielski. Zwikszenie funduszu
zaoycielskiego nastpuje na skutek otrzymania dotacji z budetu pastwa na
finansowanie rozwoju, zwikszenia wartoci skadnikw majtkowych, na skutek
aktualizacji ich wyceny w czci odnoszcej si do funduszu zaoycielskiego
lub umorzenia kredytw bankowych sfinansowanych przez budet pastwa.
Ponadto fundusz ten powikszany jest przez nieodpatne przyjcie rodkw
trwaych na podstawie prawomocnych decyzji administracyjnych.
Fundusz przedsibiorstwa stanowi rwnowarto mienia
wygospodarowanego przez samo przedsibiorstwo w toku jego dziaalnoci.
Zwikszany jest on przez:
zysk zatrzymany,
amortyzacj,
ustawowe przeszacowanie rodkw trwaych,
nieodpatne przyjcie rodkw trwaych na podstawie prawomocnych decyzji
administracyjnych,

Ustawa o rachunkowoci w sposb oglny przedstawia poszczeglne
kapitay wasne przedsibiorstw.
Kapita zakadowy spek z ograniczon odpowiedzialnoci, kapita
akcyjny spek akcyjnych oraz fundusz udziaowy spdzielni wykazywany jest
w bilansie w wysokoci okrelonej w umowie lub statucie i wpisanej w rejestrze
handlowym. Dotyczy to take sytuacji w ktrej cz tego kapitau (funduszu)
nie zostaa opacona.
Te zadeklarowane lecz nie wniesione jeszcze wkady ujmowane s jako
nalene lecz nie wniesione wkady na poczet kapitau podstawowego ze
34[34]
Ibidem, art. 46
znakiem minus przez co zmniejszaj kapita (fundusz) podstawowy
zadeklarowany, wykazany w poprzedniej pozycji bilansu.
Kapita (fundusz) zapasowy to kapitay (fundusze) o charakterze
zasobowym (zapasowym). S one tworzone na podstawie przepisw
odnoszcych si do okrelonych jednostek gospodarczych takich jak Kodeks
handlowy, ustawa - Prawo spdzielcze, ustawa o gospodarce finansowej
przedsibiorstw pastwowych.
Kapita (fundusz) rezerwowy z aktualizacji wyceny tworzony jest na
podstawie art. 31 ust. 5 ustawy o rachunkowoci z aktualizacji wyceny rodkw
trwaych w wielkoci stanowicej rnic wartoci netto rodkw trwaych,
powsta na skutek aktualizacji wyceny.
Pozostae kapitay rezerwowe nie kwalifikujce si do wymienionych
wczeniej pozycji bilansu ujmuje si jako pozostae kapitay (fundusze)
rezerwowe.
Nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegych - wystpuje jako
zysk lub strata. Zysk wystpuje wwczas jeeli na dzie bilansowy nie zosta on
podzielony. Podzia ten, w przypadku osb prawnych zobowizanych do badania
rocznego sprawozdania finansowego, moe nastpi dopiero po wyraeniu opinii
przez biegego rewidenta. Strata - ujta ze znakiem minus - wystpuje wwczas
gdy nie zostaa pokryta odpowiednim kapitaem (funduszem). Jest nim kapita
(fundusz) zapasowy lub inny o podobnym charakterze.
Wynik finansowy netto roku obrotowego zawiera zysk netto (po
opodatkowaniu podatkiem dochodowym) osignity w biecym roku
obrotowym, pozostajcy w dyspozycji jednostki, lub strat stanowic wynik
finansowy netto.
W pozycji rezerwy na podatek dochodowy od osb prawnych lub
osb fizycznych ujta jest rezerwa utworzona na koniec roku obrotowego na
przejciow rnic spowodowan odmiennoci momentu uznania przychodu
za osignity lub kosztu za poniesiony w myl ustawy i przepisw
podatkowych.
35[35]
Pozostae rezerwy tworzone s na pokrycie pewnych lub prawdopodobnych
strat z operacji gospodarczych.
36[36]
Zobowizania dugoterminowe to wszystkie zobowizania, ktrych
okres spaty na dzie bilansowy jest duszy ni rok.
37[37]
:
dugoterminowe poyczki, obligacje i inne papiery wartociowe,
dugoterminowe kredyty bankowe,
pozostae zobowizania dugoterminowe.
Na zobowizania krtkoterminowe skadaj si kwoty nalene od
jednostki jej kontrahentom, ktrych okres spaty na dzie bilansowy jest nie
duszy ni rok,
38[38]
a w szczeglnoci:
poyczki, obligacje i papiery wartociowe,
kredyty bankowe,
zaliczki otrzymane na poczet dostaw,
zobowizania z tytuu dostaw i usug,
zobowizania wekslowe,
zobowizania z tytuu podatkw , ce, ubezpiecze spoecznych,
zobowizania z tytuu wynagrodze,
zobowizania wewntrzzakadowe oraz pozostae zob. krtkoterminowe.
39[39]
Fundusze specjalne odzwierciedlaj stan zakadowego funduszu wiadcze
socjalnych
40[40]
, tworzonego na podstawie ustawy z dnia 04.03.1994r.
o zakadowym funduszu wiadcze socjalnych.
41[41]

35[35]
36[36]
Ibidem, Art.37 ust. 1 pkt 4
37[37]
38[38]
39[39]
Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci , op. cit. Zacznik nr 1
40[40]
B. Izydorczyk, T. yznowski: Sprawozdanie finansowe jednostek ..., op. cit. s. 93
41[41]
Dz.U. z 1994r. Nr 43 poz.163, Nr 80 poz.368, Nr 90 poz.419 oraz z 1996r. Nr 34 poz. 148
Rysunek 3: Schemat pasyww przedsibiorstwa

rdo: Opracowano na podstawie Analiza ekonomiczno-finansowa przedsibiorstwa
praca zbiorowa pod redakcj S.Kasiewicza., op. cit. Warszawa 1995, s.25

2. 1.3.2. Wstpna analiza bilansu

Bilans przedstawia sytuacj finansow przedsibiorstwa. Aby dokona jej oceny
naley zbada relacje pomidzy poszczeglnymi elementami majtku
przedsibiorstwa i rde jego finansowania.
Wstpna analiza bilansu przedsibiorstwa obejmuje badanie:
struktury majtkowej na podstawie wskanikw struktury aktyww,
struktury kapitaowej, poprzez ustalenie wskanikw struktury pasyww,
struktury kapitaowo majtkowej.
42[42]
42[42]
M.Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa ..., op. cit. s.51
Moe by przeprowadzona w ujciu statycznym i dynamicznym. W ujciu
statycznym bada si stan zjawiska w pewnym okrelonym momencie. W ujciu
dynamicznym bada si zmiany zachodzce w cigu pewnego okresu np. kilku lat.
Pozwala to okreli dynamik zjawisk i kierunki zachodzcych zmian.
Przy wstpnej analizie bilansu stosuje si dwa rodzaje wskanikw:
wskaniki dynamiki, wskazujce kierunek i stopie zmian poszczeglnych
elementw bilansu, w porwnaniu do ich poziomu w bilansach
wczeniejszych,
wskaniki struktury, wskazujce udzia poszczeglnych pozycji majtku
i rde ich finansowania w oglnych ich wielkociach.
Zastosowanie wymienionych wskanikw musi zosta poprzedzone
ustaleniem stopnia szczegowoci analizy, ktry okreli wymagany poziom
agregacji danych bilansowych stanowicych podstaw oblicze.
Struktura majtkowa informuje o sposobie zaangaowania kapitau
przedsibiorstwa. Do jej badania stosuje si wskaniki wyposaenia
przedsibiorstwa w okrelone rodki gospodarcze. Formuy tych wskanikw
zaprezentowano w tabeli nr 2.
Tabela 2: Wskaniki wyposaenia przedsibiorstwa w rodki gospodarcze.

rdo: M.Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa wedug standardw
wiatowych., op.cit. s.52

Najistotniejszymi z wymienionych s wskaniki wyposaenia
przedsibiorstwa w trwae i obrotowe skadniki majtku. W rnych branach
oraz przy zastosowaniu rnych technologii wskaniki mog przyjmowa inne
wartoci. Szczeglnie duy udzia trwaych skadnikw w majtku
przedsibiorstwa wystpuje w przemysach wydobywczych, budownictwie,
rolnictwie, hotelarstwie. Im wikszy jest udzia trwaych skadnikw majtku
w jego strukturze tym mniejsza jest zdolno przedsibiorstwa do wypracowania
przychodu.
W badaniu struktury kapitaw podstawowe znaczenie maj wskaniki
zaprezentowane w tabeli 3.

Tabela 3: Wskaniki wyposaenia przedsibiorstwa w kapitay wasne
i obcienia kapitaami obcymi.

wiatowych., op. cit. s. 53
Pionow struktur kapitaw finansujcych majtek przedsibiorstwa
mona ustali za pomoc wskanikw wyposaenia przedsibiorstwa w kapita
wasny oraz wskanikami obcienia zobowizaniami dugo
i krtkoterminowymi. Pozostae zaprezentowane wskaniki maj charakter
uzupeniajcy.
W ramach wstpnej analizy bilansu dokonuje si rwnie analizy
poziomych powiza midzy poszczeglnymi pozycjami aktyww i pasyww.
Pozwala to na dokonanie oceny struktury kapitaowo-majtkowej. T cz
analizy rozpoczynamy od ustalenia udziau kapitau wasnego w finansowaniu
majtku trwaego przedsibiorstwa.

Jeli majtek trway jest w peni pokryty kapitaem wasnym, to wwczas
zachowana jest tzw. zota regua bilansowa. Zgodnie z ni trwae skadniki
majtku przedsibiorstwa powinny by finansowane z kapitau wasnego
poniewa ta wanie cz majtku, jak rwnie kapitau wasnego oddawana jest
do dyspozycji przedsibiorstwa na dugi okres czasu. Utrzymanie tej zasady
w wielu przedsibiorstwach jest niemoliwe, zwaszcza w przedsibiorstwach
prowadzcych due inwestycje. Std te zgodnie ze zot regu bankow
dopuszcza si moliwo finansowania majtku trwaego kapitaem staym, na
ktry skada si kapita wasny i zobowizania dugoterminowe.
Stopie pokrycia majtku trwaego kapitaem staym:

Nieprzestrzeganie wymienionych zasad i czciowe nawet finansowanie
majtku trwaego krtkoterminowym kapitaem obcym grozi zachwianiem
rwnowagi finansowej przedsibiorstwa i moe prowadzi do jego upadoci.
Majtek obrotowy charakteryzujcy si zazwyczaj wysz pynnoci
moe by finansowany zobowizaniami krtkoterminowymi. Jeli kapita
krtkoterminowy w peni pokrywa majtek obrotowy wwczas zachowana jest
zota regua bilansowa w stosunku do obrotowych skadnikw majtku. Stopie
tego finansowania przedstawia relacja przedstawiona poniej.

Klasyczne ujcie zasad finansowania majtku zakada moliwo pokrycia
kapitaem staym rwnie czci majtku obrotowego. Cz kapitau staego
finansujc majtek obrotowy nazywamy kapitaem obrotowym netto lub
kapitaem pracujcym.

Kapita obrotowy = kapita stay - majtek trway

Jego zadaniem jest zmniejszenie ryzyka zwizanego z dugotrwaym
zamroeniem czci rodkw w nalenociach, materiaach lub trudno
zbywalnych wyrobach gotowych.

Rysunek 4: Dodatni poziom kapitau obrotowego.

Powyszy rysunek przedstawia sytuacj, w ktrej cz rodkw
obrotowych w przedsibiorstwie finansowana jest kapitaami dugoterminowymi.
Moe nim by w peni kapita stay, suma czci kapitau wasnego i zobowiza
dugoterminowych lub kapita pochodzcy tylko z kredytw i poyczek.
Wielko kapitau obrotowego przedsibiorstwa wykorzystywana jest
w badaniu jego struktury majtkowo-kapitaowej. Ustala si relacje midzy
kapitaem obrotowym, a majtkiem przedsibiorstwa ogem:

lub midzy kapitaem obrotowym, a majtkiem obrotowym:

4. 1.4. Rachunek zyskw i strat

1. 1.4.1. Budowa rachunku zyskw i strat

Zgodnie z art. 47 ustawy o rachunkowoci w rachunku zyskw i strat
wykazuje si oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty nadzwyczajne oraz
obowizkowe obcienia wyniku finansowego za biecy i poprzedni rok
obrotowy.
Przedsibiorstwa mog sporzdza rachunek zyskw i strat w dwch
wariantach: jako rachunek porwnawczy lub rachunek kalkulacyjny. Zaley to
od rodzaju prowadzonej ewidencji kosztw. Porwnawczy rachunek wynikw
mog sporzdza podmioty:
ewidencjonujce koszty tylko w ukadzie rodzajowym
ewidencjonujce koszty w ukadzie rodzajowym i kalkulacyjnym.
Kalkulacyjny rachunek wynikw mog sporzdza podmioty:
ewidencjonujce koszty tylko w ukadzie kalkulacyjnym
ewidencjonujce koszty w ukadzie kalkulacyjnym i rodzajowym.
Rachunek zyskw i strat moe by sporzdzany w formie dwustronnej
tabeli. Po prawej stronie wykazuje si sumy przychodw i ewentualne zyski
nadzwyczajne, a po lewej koszty uzyskania przychodw i straty nadzwyczajne.
Jeeli przychody i zyski nadzwyczajne s wysze ni koszty ich uzyskania
i straty nadzwyczajne, wystpuje zysk. Jego czna kwota odpowiada wartoci
zawartej w bilansie.
Rachunek zyskw i strat pozwala na ustalenie wyniku finansowego na
trzech poziomach:
poziomie operacyjnym, pozwalajcym ustali wynik operacyjny,
poziomie finansowym, na ktrym ustala si wynik na dziaalnoci
gospodarczej przedsibiorstwa,
poziomie nadzwyczajnym, na ktrym koryguje si wynik na dziaalnoci
o zdarzenia nadzwyczajne w celu uzyskania wyniku finansowego brutto.
43[43]
Wynik na dziaalnoci operacyjnej obejmuje:
wynik na sprzeday produktw,
wynik na sprzeday towarw i materiaw,
43[43]
M.Sierpiska, D. Wdzki, Zarzdzanie pynnoci finansow w przedsibiorstwie, PWN,
Warszawa 1997, s.26
wynik na pozostaych kosztach i przychodach operacyjnych.
Przychody ze sprzeday ujmuje si w faktycznie uzyskanych cenach
z uwzgldnieniem opustw i bonifikat.
Przychodami operacyjnymi wedug ustawy o rachunkowoci s:
przychody ze sprzeday produktw,
przychody ze sprzeday towarw i materiaw,
pozostae przychody operacyjne, np:
przychody ze sprzeday lub likwidacji rodkw trwaych i inwestycji
rozpocztych,
odpisanie przedawnionych zobowiza,
otrzymanie odszkodowania, kary, grzywny,
otrzymane nieodpatnie skadniki majtku,
otrzymane dotacje, subwencje i dopaty na inne cele ni nabycie lub
wytworzenie rodkw trwaych albo wykonanie prac rozwojowych,
nie wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem rezerwy ustalone uprzednio
w ciar pozostaych kosztw operacyjnych.
Kademu przychodowi towarzyszy koszt jego uzyskania. Koszty dziaalnoci
operacyjnej dziel si na:
koszty dziaalnoci operacyjnej zwizane z prowadzeniem dziaalnoci
produkcyjnej, usugowej i handlowej,
pozostae koszty operacyjne.
Wynik na operacjach finansowych stanowi rnic midzy nalenymi
przychodami z operacji finansowych a kosztami tych operacji.
Do przychodw finansowych zalicza si:
dywidendy z tytuu udziaw w innych jednostkach,
kwoty nalene i wpywy ze sprzeday papierw wartociowych, w tym
z wykupu obligacji przez emitenta,
odsetki i prowizje od rodkw pieninych stanowicych lokaty na
rachunkach bankowych,
odsetki od udzielonych przez jednostk poyczek i kredytw take z tytuu
zwoki w spacie rat,
dyskonto potrcone przez jednostk przy zakupie weksli i czekw obcych,
dodatnie rnice kursowe ustalone przy spacie nalenoci i zobowiza oraz
wycenie rodkw pieninych, udziaw i papierw wartociowych.
Do kosztw finansowych zalicza si odpowiednio:
odsetki i prowizje od zacignitych kredytw i poyczek,
dyskonto potrcone przez nabywc przy sprzeday dla niego weksli i czekw
obcych (uprzednio nabytych w celach handlowych),
straty na sprzeday papierw wartociowych,
odpisy aktualizujce warto finansowego majtku trwaego oraz
krtkoterminowych papierw wartociowych,
ujemne rnice kursowe,
utworzenie rezerw na pewne i prawdopodobne straty, jeli dotycz operacji
finansowych.
44[44]

Wynik na dziaalnoci gospodarczej skorygowany o wynik na
operacjach nadzwyczajnych stanowi wynik finansowy brutto.
Wynik na operacjach nadzwyczajnych tworz straty i zyski nadzwyczajne
przez ktre rozumie si skutki finansowe zdarze powstajcych
niepowtarzalnie, poza zwyk dziaalnoci jednostki, a w szczeglnoci
spowodowanych zdarzeniami losowymi, zaniechaniem lub zawieszeniem
pewnego rodzaju dziaalnoci w tym rwnie istotn zmian metod produkcji lub
44[44]
Ibidem, s 30
sprzeday zorganizowanej czci jednostki oraz postpowaniem ukadowym lub
naprawczym
45[45]
Wynik finansowy netto oblicza si poprzez skorygowanie wyniku
finansowego brutto o obowizkowe zmniejszenie zysku lub zwikszenie straty.
Obejmuje ono podatek dochodowy oraz ewentualne inne obcienia
obligatoryjne wyniku.
Ustalony w rachunku zyskw i strat wynik finansowy peni
w przedsibiorstwie rol miernika stopnia realizacji wyznaczonego celu
gospodarczego. Wynik ten okrela tempo zwrotu poniesionych w procesie
gospodarczym nakadw oraz potencjalne korzyci wacicieli wniesionego do
przedsibiorstwa kapitau.
46[46]
Tworzenie zysku przedstawia rysunek nr 5.
45[45]
Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci , op. cit. Art.3, ust.1, pkt 21
46[46]
M.Sierpiska, D. Wdzki, Zarzdzanie pynnoci finansow w przedsibiorstwie, PWN,
Warszawa 1997, s.31

Rysunek 5 Tworzenie zysku netto w przedsibiorstwie.
rdo: Opracowano na podstawie Analiza ekonomiczno-finansowa przedsibiorstwa
praca zbiorowa pod redakcj S.Kasiewicza., op.cit.

2. 1.4.2. Wstpna analiza rachunku zyskw i strat

Wstpnej analizy rachunku wynikw dokonuje si na podstawie
analitycznej jego wersji. Uatwia to formuowanie ocen o ksztatowaniu si
poszczeglnych wielkoci w przeszoci oraz o przewidywanych rozmiarach
przychodw, kosztw, wynikw finansowych i rentownoci w przyszoci.
Wstpna analiza rachunku zyskw i strat obejmuje:
1. Analiz porwnawcz danych rocznych i wieloletnich.
2. Analiz struktury.
Analiza porwnawcza rachunku wynikw finansowych nazywana jest
rwnie analiz poziom. Polega na porwnaniu midzy sob poszczeglnych
pozycji rachunku zyskw i strat. Kada pozycja moe by porwnana
z odpowiedni pozycj w roku poprzednim, lub w wikszej liczbie lat
wczeniejszych. Porwnania takie przeprowadzone dla dwch lub wikszej
liczby lat pozwalaj ustali wzrost lub zmniejszenie poszczeglnych wielkoci
rachunku wynikw w wielkociach absolutnych, bd za pomoc wskanikw
dynamiki. Jeeli analiza dotyczy okresu wielu lat, to moliwe jest ustalenie
trendw ksztatowania si poszczeglnych wielkoci, takich jak na przykad:
sprzeda, koszty wytworzenia wyrobw i usug, koszt wasny produkcji
sprzedanej, zysk operacyjny, przychody i koszty finansowe, zysk brutto, zysk
netto. Uatwia to ocen prawidowoci ksztatowania si poszczeglnych zjawisk
w przeszoci oraz prognozowanie ich ksztatowania si w przyszoci.
Analiza struktury rachunku zyskw i strat nazywana jest te analiz
pionow. Polega ona na ustaleniu udziau poszczeglnych pozycji rachunku
wynikw w sprzeday. Wskaniki struktury mona porwna w czasie i
wwczas uchwycone zostan zmiany struktury sprzeday w okrelonym
przedziale czasu. Wskaniki struktury mona rwnie porwna z
odpowiednimi wskanikami w innym przedsibiorstwie lub ze rednimi
wskanikami w danej brany.

5. 1.5. Analiza rachunku przepyww pieninych

Rachunek przepyww pieninych jest zestawieniem bazujcym na
dwch sprawozdaniach: bilansie i rachunku zyskw i strat. Jest on w swej istocie
zbliony do rachunku wynikw poniewa operuje strumieniami, a nie stanem na
konkretny moment tak jak bilans.
Istot przepyww pieninych jest ustalenie rnicy midzy wpywami
a wydatkami pieninymi poniesionymi w danym okresie. Nadwyka oznacza
dopyw rodkw pieninych i nazywana jest czsto angielskim terminem cash
flow. W najwikszym uproszczeniu skada si na ni zysk po opodatkowaniu
(zysk netto) oraz amortyzacja.

Oprcz nadwyki finansowej, jak przedsibiorstwo wygospodarowao
w danym okresie korzysta ono rwnie z innych rde przychodw:
dugoterminowych w postaci nowych akcji bd dopat udziaw do funduszu
zaoycielskiego zwikszajcych kapitay wasne oraz zacigania kredytw
i poyczek,
krtkoterminowych, dotyczcych zwikszenia stanu wszelkich zobowiza
oraz zmniejszenia stanu rodkw obrotowych w ktrych zamroone s rodki
pienine.
47[47]
Przepywy pienine obejmuj przychody finansowe oraz sposoby ich
zagospodarowania. Ich ide obrazuje rys 6

Rysunek 6 Struktura przepyww finansowych w przedsibiorstwie.


Mimo duej zbienoci, jeli chodzi o istot rachunku zyskw i strat
i rachunku przepyww pieninych, salda tych rachunkw maj inn
interpretacj ekonomiczn.
47[47]
Zysk wyraajcy nadwyk przychodw nad kosztami jest miernikiem
sprawnoci procesu wytwarzania i sprzeday. Nie zawsze jednak pozwala na
prawidow ocen sytuacji finansowej przedsibiorstwa, a zwaszcza jego
zdolnoci patniczej. Wygospodarowanie nawet duego zysku nie oznacza, e
przedsibiorstwo bdzie miao rodki na regulowanie w terminie swoich
zobowiza, a take na prowadzenie waciwej polityki rozwojowej. Zysk jest
rdem dopywu dodatkowych pienidzy tylko wtedy, gdy nie jest "uwiziony"
w nalenociach lub zapasach. Dlatego te miernikiem gospodarki finansowej
nie jest zysk, lecz wynik rachunku przepyww pieninych.
48[48]
Rachunek przepyww pieninych wykorzystywany jest przede
wszystkim do oceny pynnoci finansowej. Analiza bilansu pozwala okreli
pynno w danym momencie bilansowym, jest wic analiz statyczn.
Obliczanie cash flow jest rachunkiem pynnoci w ujciu dynamicznym. Midzy
obydwoma ujciami analizy pynnoci istnieje cisa zaleno, gdy dopyw
rodkw pieninych, a wic najbardziej pynnych aktyww, przyczynia si
take do wzrostu statycznych kryteriw pynnoci.
Statyczna analiza pynnoci okrela jedynie stan pynnoci w danym
momencie. Nie dostarcza natomiast informacji o przyczynach ksztatowania si
tego stanu. Dopiero dynamiczny rachunek pynnoci na podstawie strumieni
wpyww i wydatkw umoliwia przeledzenie procesw finansowania
i pozwala na ustalenie przyczyn stanu pynnoci w okresie objtym analiz.
Zestawienie przepyww pieninych suy nie tylko do oceny sytuacji
patniczej przedsibiorstwa w przeszoci (rachunek ex post), ale moe by
podstaw planowania przyszych wpyww i wydatkw (rachunek ex ante).
Celem rachunku ex post nie jest ustalenie salda kocowego. Jest ono
znane i wynika z rnicy stanu rodkw pieninych wykazanych w bilansie na
pocztek i koniec okresu sprawozdawczego. Zestawienia przepyww
48[48]
Analiza ekonomiczno-finansowa przedsibiorstwa praca zbiorowa pod redakcj S.Kasiewicza.,
SGH Warszawa 1995, s.105
pieninych dokonuje si, aby odtworzy wszystkie rda przychodw
i sposoby zagospodarowania tych rodkw. Jeeli przedsibiorstwo
wykorzystywao jako rdo finansowania kredyt bankowy, to koszty obsugi
dugu wpyn na wynik finansowy. Niektre przychody maj charakter
okazjonalny np. podwyszenie kapitau akcyjnego bd zakadowego, emisja
obligacji, sprzeda papierw wartociowych, udziaw, gruntw lub rodkw
trwaych. Wykorzystanie tych rde finansowania w analizowanym okresie
ogranicza moliwo skorzystania z nich w okresie nastpnym.
W przypadku wydatkw ogromn rol odgrywa ich struktura. To jaka
cz rodkw finansowych zostaa przeznaczona na rozwj przedsibiorstwa,
inwestycje zwizane z realizacj postpu technicznego, zwikszenie kapitau
obrotowego, a jaka na wypaty dla zaogi i wacicieli, pozwala oceni zdolno
firmy do generowania dochodw w przyszoci. Wie si to bezporednio
z przysz zdolnoci do wywizywania si ze zobowiza wobec bankw,
dostawcw, zaogi i wacicieli.
Rachunek cash flow ex ante zestawia prognozowane wpywy pienine
z wydatkami, wynikajcymi z zaplanowanych rozmiarw dziaalnoci
i przewidywanej polityki rozwojowej. Wydatki te powinny by grupowane
wedug ich wagi oraz stopnia pilnoci. Zestawienie prognozowanych
przepyww pieninych ma ogromne znaczenie w zarzdzaniu
przedsibiorstwem. Pozwala oceni czy przysze przychody ze sprzeday
wyrobw i usug wystarcz na pokrycie niezbdnych wydatkw, czy konieczne
bdzie, i w jakim zakresie, uzupenienie rodkw z innych rde.

2. II. Analiza wyniku finansowego
przedsibiorstwa

1. 2.1. Analiza czynnikw wpywajcych na
poziom wyniku finansowego

Badaniem zalenoci pomidzy wynikiem finansowym, a czynnikami
ksztatujcymi jego poziom zajmuje si analiza przyczynowa lub czynnikowa.
Analiza czynnikowa ustala zarwno charakter zalenoci wyniku finansowego
od czynnikw wpywajcych na jego poziom, jak te si oddziaywania
poszczeglnych czynnikw na przyrost lub spadek wyniku finansowego. Stosuje
si w niej rne metody rachunkowe, matematyczne i statystyczne. Jedn
z najczciej stosowanych jest metoda izolacji, ktra moe wystpowa w kilku
odmianach:
podstawie acuchowych
reszty
funkcyjna
podstawie krzyowych
rnic czstkowych
wskanikowa
proporcjonalnego podziau odchyle
logarytmowania itp.
Zastosowanie metody podstawie acuchowych wymaga wykonania
kolejno nastpujcych po sobie dziaa:
1. obliczenie odchylenia bezwzgldnego badanej wielkoci ekonomicznej,
2. ustalenie czynnikw, ktre wpyny na odchylenie poziomu badanego
zjawiska,
3. obliczenie stopnia, w jakim zmieni si kady z oddziaujcych czynnikw,
4. okrelenie formuy matematycznej wyraajcej badane zjawisko
gospodarcze,
5. obliczenie przy wykorzystaniu tej formuy, jak zmiana oddziaujcego
czynnika wpyna na odchylenie poziomu badanego zjawiska.
Jeeli badana wielko jest iloczynem trzech czynnikw, moemy j
zapisa formu:
S
0
= a
0
x b
0
x c
0
,
S
1
= a
1
x b
1
x c
1
,
49[49]
gdzie:
S
0
- poziom badanego zjawiska w okresie ubiegym lub wedug planu,
S
1
- poziom badanego zjawiska w okresie sprawozdawczym,
a
0
,b
0
,c
0
- poziom czynnikw przyjtych z okresu ubiegego lub z zaoe
planowych wpywajcych na ksztatowanie si badanego zjawiska,
a
1
,b
1
,c
1
- poziom czynnikw z okresu badanego.
W pierwszej kolejnoci obliczamy odchylenie bezwzgldne:
S = S
1
- S
0
Wpyw poszczeglnych czynnikw na badane zjawisko rozliczymy
podstawiajc kolejno do podstawy porwna (S0) wielkoci czynnikw z okresu
badanego.
Wpyw zmiany czynnika a na wielko odchylenia badanego zjawiska
wynosi:
S
a
= a
1
x b
0
x c
0
,
S
a
= S
a
- S
0

Wpyw czynnika b na odchylenie globalne badanego zjawiska rwna si:
S
b
= a
1
x b
1
x c
0
,
S
a
= S
a
- S
b

Wpyw czynnika c na odchylenie globalne wyniesie:
49[49]
S
c
= a
1
x b
1
x c
1
,
S
c
= S
c
- S
b

Prawidowo oblicze sprawdzamy za pomoc rwnania:

S = S
a
+ S
b
+ S
c

Odchylenie globalne badanego zjawiska jest sum odchyle czstkowych
spowodowanych wpywem poszczeglnych czynnikw na jego wielko.
Skrconym zapisem metody podstawie acuchowych jest metoda
rnicowania. Jej istota polega na tym, e do bazy porwna wyraonej za
pomoc przyjtych do bada czynnikw, podstawia si rnic miedzy
wielkoci czynnika w okresie badanym i w okresie ubiegym bd wedug
planu.
Tok postpowania w metodzie jest nastpujcy:

S
0
= a
0
x b
0
x c
0
,
S
1
= a
1
x b
1
x c
1
,
S = S
1
- S
0
S
a
- odzwierciedla wpyw zmiany czynnika a na odchylenie badanego zjawiska:

S
a
= (a
1
- a
0
) x b
0
x c
0
,

S
b
- odzwierciedla wpyw zmiany czynnika b na odchylenie badanego zjawiska:

S
b
= a
1
x (b
1
- b
0
) x c
0
,

S
c
- odzwierciedla wpyw zmiany czynnika c na odchylenie badanego zjawiska:

S
b
= a
1
x b
1
x (c
1
- c
0
),

Podobn technik oblicze mona zastosowa przy wikszej liczbie
czynnikw.
50[50]
50[50]
M.Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa ..., op. cit. s. 29
Metoda podstawie acuchowych jest prosta do zastosowania, jednak ma
ona szereg mankamentw ograniczajcych jej praktyczne wykorzystanie.
Czynniki wpywajce na badane zjawisko musz by wyraone w postaci
formuy matematycznej (iloczyny, ilorazu, sumy iloczynw lub rnicy sum
iloczynw). W praktyce istnieje trudno w dobraniu takiego kompletu
czynnikw, ktre by cznie odzwierciedlay wielko odchylenia. Musz to by
czynniki jednorodne w swojej treci ekonomicznej. Wyniki oblicze w tej
metodzie zale przede wszystkim od zastosowanej kolejnoci podstawie, ktra
bezwzgldnie musi by zachowana. Na podstawie logicznego ukadu zjawisk
przyjto, e naley podstawia najpierw czynniki ilociowe, a w nastpnej
kolejnoci czynniki wartociowe. Jeli jednak wystpi kilka czynnikw
ilociowych, powstaje problem kolejnoci ich podstawiania. Trzeba wwczas
rozstrzygn ktry z tych czynnikw przyj jako pierwszy do oblicze,
a nastpnie zachowa do koca oblicze raz ustalon kolejno podstawiania.
Metoda kolejnych podstawie moe by stosowana w badaniach
analitycznych w przypadku liniowej zalenoci poszczeglnych zjawisk. Wpyw
zmiany tego zjawiska o pewn wielko na zmiany innego zjawiska mona
okreli bowiem wtedy, gdy zachodz midzy nimi stae zwizki przyczynowo
skutkowe. Wynik oblicze bdzie prawidowy jeli relacje nie s zalene od
wzajemnych wpyww czynnikw oddziaujcych cznia na rozpatrywane
zjawisko. Moe bowiem wystpi oddziaywanie bezporednie jednego zjawiska
na drugie lub oddziaywanie porednie poprzez zjawisko trzecie. Metoda
kolejnych podstawie umoliwia jedynie ustalenie tego pierwszego.
Metoda reszty zalecana jest do oblicze wpywu dwch czynnikw na
badane zjawisko. Najczciej wykorzystuje si j do rozliczania wpywu zmian
wielkoci zatrudnienia i wydajnoci pracy na przyrost produkcji. Pozwala ona na
obliczenie wpywu poszczeglnych czynnikw na zmiany badanego zjawiska,
przy czym wpyw ostatniego czynnika jest "reszt", czyli rnic midzy
odchyleniem globalnym, a sum wpywu innych przyjtych do bada czynnikw.
Metoda reszty opiera si na zaoeniu, e tempo zmian produkcji (W
p
) jest sum
tempa zmian czynnikw wpywajcych na jej zmiany, czyli:
tempa zmian zatrudnienia (W
z
),
tempa zmian technicznego uzbrojenia pracy (W
u
),
tempa zmian produktywnoci rodkw trwaych, wyraajcej wpyw postpu
technicznego i organizacyjnego na zmiany wielkoci produkcji (W
pm
).
Przyjmujc, e midzy czynnikami wpywajcymi na przyrost produkcji
istnieje wspzaleno liniowa, ich udzia w przyrocie tej produkcji mona
obliczy wedug nastpujcego toku postpowania:
- procentowy udzia zatrudnienia w przyrocie produkcji,

- procentowy udzia przyrostu technicznego uzbrojenia w
przyrocie produkcji,
- procentowy udzia zmian produktywnoci rodkw
trwaych w przyrocie produkcji.
51[51]
51[51]
Metoda reszty daje identyczne wyniki, jak metoda acuchowego
podstawiania.
Metoda rnic czstkowych polega na ustalaniu, oprcz odchyle
czstkowych wyraajcych wpyw pojedynczych czynnikw, take odchyle
okrelajcych czny wpyw paru czynnikw i traktowaniu ich jako oddzielne
elementy przyczynowe. Tok postpowania w metodzie narzuca konieczno:
1. obliczenia wpywu poszczeglnych czynnikw oddzielnie, przyjmujc za
kadym podstawieniem zaoenie, e pozostae czynniki nie ulegy zmianie,
co uzasadnia przyjcie ich w wielkociach stanowicych podstaw
odniesienia,
2. ustalenia cznego wpywu kolejnych par czynnikw, pierwszego i drugiego,
pierwszego i trzeciego, drugiego i trzeciego oraz wszystkich trzech
czynnikw cznie.
W metodzie rnic czstkowych otrzymuje si zawsze jednakowe wyniki,
bez wzgldu na kolejno podstawiania poszczeglnych czynnikw, co naley do
niewtpliwych zalet tej metody. Ponadto wydzielanie cznych odchyle
poszczeglnych grup czynnikw, pozwala na dokadniejsze zbadanie przyczyn
zmian okrelonego zjawiska gospodarczego.
Obliczanie odchyle za pomoc metody rnic czstkowych, przy trzech
czynnikach ksztatujcych zmiany badanego zjawiska, przedstawia si
nastpujco:
S
0
= a
0
x b
0
x c
0
,
S
1
= a
1
x b
1
x c
1
,
S = S
1
- S
0
S
a
= (a
1
- a
0
) x b
0
x c
0
,
S
b
= a
1
x (b
1
- b
0
) x c
0
,
S
b
= a
1
x b
1
x (c
1
- c
0
),
S
ab
= (a
1
- a
0
) x (b
1
-b
0
) x c
0
,
S
ac
= (a
1
- a
0
) x b
0
x (c
1
- c
0
),
S
bc
= a
0
x (b
1
- b
0
) x (c
1
- c
0
),
S
abc
= (a
1
- a
0
) x (b
1
- b
0
) x (c
1
- c
0
),
S = S
a
+ S
b
+ S
c
+ S
ab
+ S
ac
+ S
bc
+ S
abc
52[52]
Suma wszystkich odchyle indywidualnych i grupowych daje cznie
odchylenie globalne badanego zjawiska.
Metoda wskanikowa, podobnie jak metoda rnic czstkowych, polega
na obliczaniu odchyle indywidualnych dla poszczeglnych czynnikw oraz
odchyle cznych dla kolejnych grup czynnikw. Ich suma stanowi odchylenie
globalne badanej wielkoci ekonomicznej. Metoda wskanikowa pozwala na
uzyskanie dokadnych i niezmiennych wynikw, niezalenie od kolejnoci
podstawiania czynnikw. Tok postpowania t metod, przy wykorzystaniu
trzech czynnikw wpywajcych na zjawisko, jest nastpujcy:

S
0
= a
0
x b
0
x c
0
,
S
1
= a
1
x b
1
x c
1
,
S = S
1
- S
0
52[52]
Ibidem s.32
S = S
a
+ S
b
+ S
c
+ S
ab
+ S
ac
+ S
bc
+ S
abc
53[53]

Metoda funkcyjna rni si od poprzednich metod tym, e umoliwia
otrzymanie jednoznacznych oblicze, bez wzgldu na kolejno podstawiania
czynnikw wpywajcych na zmiany badanego zjawiska. Matematyczne
formuy, przyjte w tej metodzie, pozwalaj na uchwycenie zwizku midzy
wielkoci wynikw w okresie przyjtym za podstaw odniesienia a rzeczywist
wielkoci porwnywanych czynnikw. Wad tej metody jest jej dua
pracochonno zwizana z ustalaniem wynikw oblicze.
Zanim przystpi si do obliczania odchyle niezbdne jest ustalenie
stopnia zmian poszczeglnych czynnikw przyjtych w dalszych obliczeniach.
Okrela si je wedug poniszych wzorw:
Obliczenie wielkoci odchyle przedstawiono poniej:
1. Wpyw zmian czynnika a na badan wielko:
53[53]
Ibidem, s.33
2. Wpyw zmian czynnika b na badan wielko:
3. Wpyw zmian czynnika c na badan wielko:
Metoda funkcyjna moe mie zastosowanie nie tylko w zalenociach
stanowicych iloczyn, lecz rwnie w przypadku wystpowania ilorazw z tym,
e:
1. wielkoci A,B,C dla czynnikw w liczniku oblicza si w identyczny sposb,
jak przy iloczynach,
2. wielkoci A,B,C dla czynnikw w mianowniku ustala si dzielc podstaw
porwna przez wielkoci rzeczywicie osignite:
Metoda funkcyjna pozwala na uzyskanie dokadnych wielkoci odchyle,
co przesdza o jej praktycznej przydatnoci.
Metoda podstawie krzyowych polega na kolejnym przemnaaniu rnic
badanych czynnikw przez rednie wielkoci czynnikw pozostaych.
Specyficzny dla tej metody sposb ustalania odchyle czstkowych wymaga
zastosowania trzech etapw bada. W pierwszym etapie ustala si pierwszy
wariant odchyle czstkowych S mnoc kolejno rnice wielkoci
poszczeglnych czynnikw przez redni arytmetyczn sumy iloczynw
faktycznej i bazowej wielkoci pozostaych czynnikw.
I etap
Wpyw zmiany czynnika a
Wpyw zmiany czynnika b
Wpyw zmiany czynnika b
II etap
III etap
S
a
= S
a
+2/3*(S
a
-S
a
)
S
b
= S
b
+2/3*(S
b
-S
b
)
S
c
= S
c
+2/3*(S
c
-S
c
)
54[54]

W trzecim ostatecznym etapie oblicze do odchyle ustalonych w etapie
pierwszym dodajemy 2/3 rnicy midzy odchyleniami ustalonymi w etapie
drugim i pierwszym.

2. 2.2. Zasady podziau wyniku finansowego w
rnych formach przedsibiorstw.

54[54]
Ibidem, s.35

Na koniec roku obrotowego przedsibiorstwo osiga zysk lub ponosi
strat. Zysk po opodatkowaniu i uwzgldnieniu innych obowizkowych obcie
podlega podziaowi. Moe on by pozostawiony w przedsibiorstwie
i przeznaczony na jego rozwj, lub wypacony wacicielom.
W spce akcyjnej o podziale zysku lub pokryciu straty decyduje walne
zgromadzenie akcjonariuszy. Na zwyczajnym walnym zgromadzeniu, ktre
powinno odby si w cigu szeciu miesicy po upywie kadego roku
obrotowego, akcjonariusze podejmuj trzy podstawowe decyzje:
1. Rozpatruj i zatwierdzaj sprawozdanie finansowe.
55[55]
Akcjonariusze nie mog, bez negatywnych konsekwencji dla spki, po prostu
odmwi zatwierdzenia, poniewa obowizkiem publicznym cicym na spce
jest opublikowanie sprawozdania finansowego, ponadto jest ono wymagane
przez przepisy podatkowe. Akcjonariusze mog natomiast dokona dowolnych
zmian w treci sprawozdania, a wwczas zarzd wolny jest od odpowiedzialnoci
organizacyjnej za zgodno tych zmian z prawem i ich rzetelno.
Odpowiedzialno t ponosi spka.
56[56]
2. Podejmuj uchwa o podziale zysku czyli przeznaczeniu go w dowolnych
czciach na cele spki i dywidend. Na podstawie art. 427 KH z podziau
wyczona jest cz zysku przeznaczona na kapita zapasowy. Jest on tworzony
na pokrycie strat bilansowych przez odpis 8% czystego zysku rocznego dopki
kapita ten nie osignie przynajmniej jednej trzeciej kapitau akcyjnego. W razie
wystpienia strat zgromadzenie zajmuje si ich pokryciem. Mona wytni
nastpujce sposoby pokrycia strat:
przez podwyszenie kapitau akcyjnego, ale pod warunkiem emisji akcji po
cenie emisyjnej wyszej od wartoci nominalnej. Nadwyka trafi wwczas do
kapitau rezerwowego, a potem moe by przeznaczona na pokrycie straty.
55[55]
Kodeks Handlowy art. 390 2
56[56]
A.W.Winiewski, Prawo o spkach tom 3 spka akcyjna, TWIGGER SA, Warszawa 1993r., s. 195
przez rozwizanie istniejcego kapitau rezerwowego albo innych kapitaw
i funduszy zapasowych i rezerwowych.
z zysku przyszych lat.( Nie wolno pozostawi nie pokrytej straty na rok
przyszy dopki istnieje kapita rezerwowy)
przez obnienie kapitau akcyjnego bez spat dla akcjonariuszy.
3. Udzielaj wadzom spki tzw. pokwitowania z wykonania obowizkw.
W spce z ograniczon odpowiedzialnoci prawo do zysku daj
posiadane udziay. Wsplnicy maj prawo do czystego zysku wynikajcego
z rocznego bilansu, jeeli w myl umowy spki czysty zysk nie zosta
wyczony od podziau.
57[57]
Zyskiem jest kwota, ktra wynika z bilansu,
sporzdzonego za ubiegy rok obrotowy z wyjtkiem, kiedy spka rozpocza
dziaalno w drugiej poowie roku - mona wtedy zysk przypadajcy za t cz
roku wypaci cznie z zyskiem za cay nastpny rok. Zgromadzenie
wsplnikw ostatecznie rozstrzyga o podziale zysku, z tym, e uchwaa
zgromadzenia wsplnikw w tej sprawie powzita wbrew prawu lub umowie
spki podlega zaskareniu. Tak samo podlega zaskareniu uchwaa podjta
wprawdzie zgodnie z prawem i umow spki, ale sprzeciwiajca si dobrym
obyczajom i dca do pokrzywdzenia wsplnika lub godzca w interesy
spki.
58[58]
Wsplnik otrzymuje cz zysku odpowiadajc jego udziaowi. Umowa
spki moe zawiera postanowienie, e okrelonemu wsplnikowi przypada
wyszy zysk, niby to odpowiadao jego udziaowi, moe te zawiera
postanowienie, e z zysku naley najpierw jemu wypaci pewn kwot
okrelon w stosunku do udziau itp. Cakowite wyczenie ktregokolwiek
wsplnika z udziau w zysku jest jednak niedopuszczalne, umowa spki byaby
wobec takiego wsplnika niewana.
57[57]
58[58]
Umowa spki moe stanowi czy zysk roczny ma by podzielony, czy te
zachowany dla powikszenia kapitau zakadowego albo dla utworzenia kapitau
rezerwowego. Zgromadzenie wsplnikw nie moe postanowi, e zysk nie
bdzie podzielony midzy wsplnikw, lecz e si go przeznacza na pewne cele,
jak na inwestycje, utworzenie odrbnych funduszy itp. Zgromadzenie tylko
wtedy moe podj uchwa co do innego przeznaczenia zysku, a nie do podziau
midzy wsplnikw , gdy mu na to wyranie pozwala umowa spki.
59[59]
W przedsibiorstwie pastwowym podjcie decyzji o sposobie
rozdysponowania wyniku finansowego nastpuje po zatwierdzeniu rocznego
sprawozdania finansowego. Wydatkowany jest rzeczywisty wynik finansowy
w czci faktycznie pozostajcej w dyspozycji przedsibiorstwa. Firmy
pastwowe zobowizane s do dokonywania wpat z zysku po opodatkowaniu
podatkiem dochodowym na rzecz budetu pastwa. Wpaty z zysku mog by
dokonywane w formie zaliczek miesicznych lub kwartalnych w wysokoci
15 % zysku po opodatkowaniu.
60[60]
Podzia zysku w przedsibiorstwie pastwowym prezentuje rysunek nr 7
Zysk ten moe by przeznaczony na finansowanie dziaalnoci rozwojowej
i eksploatacyjnej przez zasilenie funduszu przedsibiorstwa oraz na wypat
premii i nagrd dla pracownikw.
Ustawa o gospodarce finansowej przedsibiorstw zezwala na tworzenie
dowolnych funduszy z zysku po opodatkowaniu. Najczciej z zysku
dofinansowywany jest Zakadowy Fundusz wiadcze Socjalnych.

Rysunek 7: Podzia zysku netto w przedsibiorstwie pastwowym.

59[59]
M. Allerhand "Kodeks Handlowy z komentarzem" STO, Bielsko Biaa 1997 s. 172
60[60]
Ustawa z dnia 1 grudnia 1995 r. o zmianie ustawy o gospodarce finansowej przedsibiorstw
pastwowych oraz ustawy o przedsibiorstwach pastwowych (Dz. U. nr 154 poz. 791)

Fundusze nagrd
dla
pracownikw

Fundusz
wasny

W spdzielni o podziale wyniku finansowego decyduje walne
zgromadzenie wsplnikw
61[61]
, ktre jest jej najwaniejszym organem. Walne
zgromadzenie tworz wszyscy czonkowie spdzielni. Statut moe stanowi, e
jeli liczba czonkw spdzielni przekroczy okrelony poziom, walne
zgromadzenie czonkw zostaje zastpione przez zebranie przedstawicieli.
Spdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osb,
o zmiennym skadzie osobowym i zmiennym funduszu udziaowym, ktre
w interesie swoich czonkw prowadzi wspln dziaalno gospodarcz.
62[62]
Majtek spdzielni jest prywatn wasnoci jej czonkw.
63[63]
Czonkowie nie
odpowiadaj za dugi spdzielni. W zyskach przeznaczonych do podziau
czonek partycypuje na zasadach okrelonych w statucie, natomiast w pokryciu
ewentualnych strat uczestniczy do wysokoci zadeklarowanych udziaw.
64[64]
61[61]
Ustawa z dnia 16 wrzenia 1982 r. Prawo spdzielcze, tekst jednolity Dz. U. z 1995 r. Nr 54 poz.
288 z pn. zm. art. 38 1
62[62]
Ibidem art. 1 1
63[63]
Ibidem art. 3
64[64]
Ibidem art. 5 1 pkt. 8

Zysk netto
Dofinansowanie
Zakadowego
Funduszu wiadcze
Socjalnych

Inne fundusze
celowe i odpisy

3. III. Analiza wskanikowa sytuacji finansowej
przedsibiorstwa

1. 3.1. Istota analizy wskanikowej

Wstpna analiza bilansu nie daje penego obrazu kondycji finansowej
przedsibiorstwa, dlatego powinna by wzbogacona przez analiz wskanikow,
w ktrej wykorzystuje si zarwno dane zawarte w bilansie, jak rwnie
w rachunku wynikw. Analiza wskanikowa polega na obliczeniu odpowiednio
dobranych wskanikw charakteryzujcych rne aspekty jego dziaalnoci
w sposb bardziej pogbiony od wskanikw zawartych we wstpnej analizie
bilansu. Istnieje szeroki wachlarz wskanikw jakie mog by obliczone na
podstawie sprawozda finansowych. Dziki ujednoliceniu treci tych
wskanikw mog one by jednoznacznie interpretowane nie tylko przez
menederw, ale rwnie przez kredytodawcw i udziaowcw firmy.
W zalenoci od potrzeb i zainteresowa poszczeglne grupy odbiorcw analizy
wskanikowej ograniczaj zakres wskanikw wykorzystywanych w analizie.
O wartoci analizy decyduj wskaniki o duej pojemnoci informacyjnej
i dlatego dy si do ograniczenia ich liczby i odpowiedniego grupowania.
Najbardziej typowe jest wyrnienie czterech podstawowych zespow
wskanikw:
1. wskaniki pynnoci,
2. wskaniki zaduenia,
3. wskaniki sprawnoci dziaania przedsibiorstwa,
4. wskaniki rentownoci.
65[65]
W spkach korzystajcych z kapitau pochodzcego z publicznej emisji
akcji istotn staje si ocena firmy przez dostarczycieli kapitau. Wykorzystuje si
w niej wskaniki oceny rynkowej wartoci akcji i kapitau.

2. 3.2. Analiza pynnoci finansowej
przedsibiorstwa

Warunkiem egzystencji przedsibiorstwa, oprcz prowadzenia
dziaalnoci gospodarczej zgodnie z zasadami efektywnoci gospodarowania, jest
zachowanie pynnoci finansowej, ktrej przejawem jest terminowe regulowanie
zobowiza. Terminowo oznacza, e patno nastpi w najpniejszym,
moliwym do zaakceptowania przez wierzycieli, terminie.
Brak pynnoci finansowej moe rodzi dla przedsibiorstwa wiele
niekorzystnych skutkw, np.:
dostawcy mog da zapaty wycznie gotwk,
trudniejsze staje si uzyskanie kredytu i ronie jego cena co w konsekwencji
powoduje wzrost kosztw funkcjonowania przedsibiorstwa,
kredytodawcy mog wywiera wpyw na decyzje przedsibiorstwa, co
oznacza ograniczenie jego suwerennoci gospodarczej.
Analiza pynnoci dostarcza informacji o zdolnoci przedsibiorstwa do
wywizywania si z biecych zobowiza tj. zobowiza patnych w cigu
1 roku. Regulowanie zobowiza biecych zaley od stanu rodkw
pieninych oraz zamiany innych skadnikw majtku obrotowego na gotwk
w krtkim okresie.
65[65]
rodki obrotowe mona podzieli na trzy grupy o rnym stopniu
pynnoci.
Do pierwszej grupy zalicza si rodki pienine obejmujce rodki na
rachunkach bankowych, gotwk w kasie, czeki i weksle obce oraz inne atwe do
upynnienia krtkoterminowe papiery wartociowe. rodki pienine stanowi
najbardziej pynn cz rodkw obrotowych, tzw. aktywa pynne pierwszego
stopnia. Ich posiadanie pozwala na natychmiastowe regulowanie zobowiza.
Do aktyww o drugim stopniu pynnoci zalicza si nalenoci, ktrych
zamiana na gotwk wymaga uprzedniego ich cignicia.
Najmniej pynn cz majtku obrotowego stanowi zapasy, zaliczane do
aktyww o trzecim stopniu pynnoci. Ich zamiana na gotwk wymaga
najwikszego wysiku.
Oglny pogld na pynno finansow przedsibiorstwa umoliwia
wskanik biecej pynnoci, okrelany wedug poniszej formuy:

gdzie:
aktywa biece - to rodki pienine, krtkoterminowe papiery wartociowe,
nalenoci i roszczenia, zapasy, inne aktywa biece,
pasywa biece - zobowizania krtkoterminowe, tzn. o terminie patnoci
krtszym ni jeden rok.
Wzrost wskanika oznacza popraw pynnoci finansowej
przedsibiorstwa, lecz waniejsza jest jego wielko.
Optymalny poziom wskanika biecego pynnoci zaley od
specyficznych warunkw dziaania firmy. Midzy innymi od cyklu inkasa
nalenoci i regulowania zobowiza. Przyjmuje si, e zadowalajcy wskanik
pynnoci oscyluje wok wielkoci 2. Jeli obnia si do poziomu 1.5 to ocenia
si, e istnieje wysokie ryzyko utraty przez przedsibiorstwo zdolnoci do
terminowego regulowania zobowiza.
66[66]
Peniejszy obraz pynnoci finansowej firmy daje wskanik szybki
pynnoci nazywany mocnym testem, ktry wyraa si wzorem:

Wskanik ten ujmuje w liczniku najbardziej pynne aktywa, takie jak:
gotwka, depozyty bankowe, atwo zbywalne papiery wartociowe i nalenoci
atwo cigalne. Wycza si z tych aktyww zapasy, poniewa by zamieni ten
element majtku w gotwk, naley go wczeniej sprzeda, a to wymaga czasu.
Ponadto w przypadku zapasw przestarzaych moe to okaza si niemoliwe.
Wskanik ten pokazuje stopie pokrycia zobowiza krtkoterminowymi
aktywami pynnymi. Podobnie jak w przypadku wskanika biecego przyjmuje
si, e wskanik szybki nie powinien by mniejszy od 1. Podana jego wielko
mieci si w przedziale 1-1.2, co oznacza, e przedsibiorstwo moe bez trudu
spaci swoje zobowizania. Niski poziom tego wskanika wiadczy zazwyczaj
o napitej sytuacji patniczej.
67[67]

Wskanik pynnoci gotwkowej, zwany rwnie wskanikiem super
szybkim, informuje o tym jaka cz zobowiza biecych moe by
uregulowana bez zwoki, gdyby stay si one w danym momencie wymagalne.
Formua tego wskanika ma posta:
68[68]

Wskanik pynnoci gotwkowej =
rodki pienine + papiery wartociowe przeznaczone do obrotu
biece zobowizania

Wskanik ten nie przesdza o stopniu wypacalnoci przedsibiorstwa,
a jedynie sygnalizuje jego sprawno patnicz.
66[66]
J.Buko, T.Wsik ,Ekonomika przedsibiorstwa cz. 1..., op. cit., s. 180
67[67]
68[68]
I. Olchowicz Podstawy rachunkowoci Cz.I, Difin, Warszawa 1996, s.227
Zachowanie pynnoci finansowej uwarunkowane jest posiadaniem przez
przedsibiorstwo kapitau obrotowego, okrelanego te kapitaem pracujcym.
Jest to ta cz kapitau staego (kapita wasny powikszony o zobowizania
dugoterminowe), ktra nie jest ulokowana w majtku trwaym i jest
wykorzystywana do finansowania biecej dziaalnoci przedsibiorstwa.
69[69]

Kapita obrotowy = aktywa biece - zobowizania biece

Prawidowa interpretacja wskanikw pynnoci wymaga czsto bliszej
analizy poszczeglnych pozycji aktyww i pasyww biecych, zbadania ich
stanu, terminu patnoci, porwnania do poziomw normalnych czy te
uzasadnionych.

3. 3.3. Istota i pomiar sprawnoci dziaania
przedsibiorstwa

Do pomiaru aktywnoci przedsibiorstwa w zakresie wykorzystania
zasobw majtkowych firmy su wskaniki sprawnoci dziaania, nazywane
te wskanikami obrotowoci. Ich istot jest rozpatrywanie relacji midzy
odpowiednim wskanikiem dynamicznym, wyraajcym przychd ze sprzeday
69[69]
w cenach brutto, netto lub kosztach wasnych, a wskanikiem statycznym,
wyraajcym przecitny stan zaangaowanych w dziaalnoci skadnikw
majtkowych. Taka relacja w warunkach dziaalnoci produkcyjnej okrelana jest
take jako wskanik produktywnoci majtku.
Na ocen pozytywn zasuguje wyszy poziom lub tendencja rosnca
wskanika obrotowoci (produktywnoci) majtku., poniewa wiadczy to
o wyszej efektywnoci wykorzystania zasobw majtkowych.
Okrelon wielko przychodu ze sprzeday mona uzyska angaujc
wiksze zasoby rodkw wykazujcych stosunkowo wolniejszy obrt w cyklu
okrnym lub te mniejszy stan rodkw szybko krcych. Pierwsza metoda
nazywana jest gospodark ekstensywn, druga intensywn. Efektywno
wykorzystania zasobw majtkowych zaley take od ich wewntrznej
struktury. Cech ogln majtku trwaego jest niski stopie obrotowoci, gdy
jako rodki pracy zuywaj si stopniowo, przenoszc sw warto na produkty
pracy w duszym okresie. Inny charakter ma majtek obrotowy, wykazujcy
wysoki stopie obrotowoci, bowiem w typowym procesie przetwrczym
zakupione materiay zuywaj si cakowicie w jednym cyklu, w ktrym
zespalajc si ze rodkami pracy i prac yw tworz produkty pracy podlegajce
sprzeday i zamianie na rodki pienine.
Najoglniejszym wskanikiem charakteryzujcym efektywno
wykorzystania majtku jest wskanik obrotowoci aktyww. Ujmuje on
wszystkie skadniki majtku i jest wskanikiem o najwikszej pojemnoci w tej
grupie. Okrela on ile razy sprzeda netto jest wiksza od aktyww posiadanych
przez przedsibiorstwo. Oblicza si go w nastpujcy sposb.
70[70]

Wskanik globalnego
obrotu aktywami
=
sprzeda netto
redni stan aktyww ogem
70[70]
Na pozytywn ocen zasuguje rosnca tendencja tego wskanika . Jego
zwikszenie jest istotnym czynnikiem poprawy rentownoci przedsibiorstwa.
Nisza od 1 warto tego wskanika sugeruje, e przychody uzyskiwane ze
sprzeday wymagaj wicej ni proporcjonalnego zaangaowania majtku.
Efektywno caego majtku zaley od efektywnoci wykorzystania
majtku trwaego i obrotowego.
Wskanik rotacji rodkw trwaych ukazuje efektywno wykorzystania
rodkw trwaych uczestniczcych w tworzeniu wartoci sprzeday.
71[71]

Wskanik rotacji
rodkw trwaych
=
sprzeda netto
redni stan rodkw trwaych

Podobnie jak w przypadku poprzedniego wskanika, wyszy jego poziom
wiadczy o lepszym wykorzystaniu tej czci majtku. Poprawa wartoci
wskanika moe wynika midzy innymi z lepszej organizacji pracy,
przeprowadzania systematycznych remontw i konserwacji.
Przy obliczaniu tego wskanika przyjmuje si majtek trway netto,
dlatego przedsibiorstwo starsze, ktre dysponuje majtkiem w znacznym
stopniu zamortyzowanym, bdzie wykazywao rotacj wysz, ni firma
w stosunku do niej konkurencyjna, posiadajca nowszy, mniej zamortyzowany
majtek.
Wykorzystanie wskanika rotacji rodkw trwaych w systemie oceny jest
szczeglnie istotne dla firm, w ktrych rodki trwae stanowi wany element
majtku. Ma natomiast mae znaczenie w firmach, w ktrych sprzeda
w mniejszym stopniu zaley od rodkw trwaych zaangaowanych w ich
dziaalnoci.
Wskanik rotacji majtku obrotowego ukazuje ile razy w cigu roku
nastpuje odtworzenie tego majtku poprzez sprzeda wyrobw i usug.
71[71]
Ibidem, s. 98

Wskanik rotacji
majtku obrotowego
=
sprzeda netto
redni stan majtku obrotowego

Im wysza jest warto wskanika tym lepsza jest sytuacja finansowa
przedsibiorstwa. Naley jednak pamita, e wskanik zbyt wysoki moe by
niekorzystny, poniewa wiadczy o zamroeniu kapitau obrotowego. Wskanik
zbyt niski moe prowadzi do zachwiania rytmicznoci produkcji i sprzeday
oraz pogorszenia stopnia wykorzystania rodkw trwaych.

4. 3.4. Analiza wspomagania finansowego

Analiza pynnoci pokazuje zdolno przedsibiorstwa do spaty
zobowiza biecych. Do oceny sytuacji finansowej niezbdna jest znajomo
moliwoci przedsibiorstwa do wywizywania si z cakowitego zaduenia.
Ocena zaduenia przedsibiorstwa ma na celu ustalenie, kto dostarczy firmie
rodkw: waciciele, czy zewntrzni kredytodawcy. Do oceny stopnia
zaduenia suy szereg wskanikw. Najistotniejsze z nich to:
wskanik oglnego zaduenia,
wskanik zaduenia kapitau wasnego,
wskanik zaduenia dugoterminowego,
wskanik zaduenia rodkw trwaych.
Wskanik oglnego zaduenia przedsibiorstwa obrazuje struktur
finansowania jego majtku.

Wskanik oglnego
zaduenia
=
zobowizania ogem
aktywa ogem

Wskanik ten pokazuje, jaki jest udzia kapitaw obcych w finansowaniu
majtku przedsibiorstwa. Im niszy jest jego poziom, tym mniejsze ryzyko
finansowe wierzycieli zgodnie z zasad, e bezpieczniej poycza si pienidze
tym, ktrzy je posiadaj lub maj inne zabezpieczenie. Z drugiej strony naley
pamita, e minimalizacja tego wskanika ogranicza moliwoci rozwoju
dziaalnoci przedsibiorstwa i powikszenia rentownoci wasnego kapitau na
zasadzie pozytywnego efektu dwigni finansowej. Wedug standardw
zachodnich w firmie, w ktrej nie zostaa zachwiana rwnowaga midzy
kapitaem obcym, a kapitaem wasnym, wskanik ten powinien oscylowa
w przedziale 0.57 - 0.67.
72[72]
Uzupeniajce znaczenie do poprzedniego wskanika posiada relacja:

Wskanik zaduenia
kapitau wasnego
=
zobowizania ogem
kapita wasny

Kapita wasny ma dla przedsibiorstwa istotne znaczenie. Jeli
przedsibiorstwo go nie posiada, to nie ma moliwoci pozyskania kapitau
obcego. Wysoki udzia kapitau wasnego w finansowaniu majtku spotyka si ze
szczeglnie korzystn ocen wierzycieli. Gwarantuje bowiem. e ryzyko
zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej obcia przede wszystkim
przedsibiorstwo. Wraz ze wzrostem wskanika ronie zdolno kredytowa
przedsibiorstwa oraz jego niezaleno finansowa pozwalajca podejmowa
samodzielnie decyzje gospodarcze obcione wysokim ryzykiem. W USA
wartoci graniczn w maym biznesie jest proporcja 3:1. Dla rednich i duych
72[72]
J. Ostaszewski, Analiza finansowa i ocena firmy wedug standardw EWG, CIM, Warszawa 1992
s.53 za M.Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa ..., op. cit. s. 89
firm relacja ta jest ostrzejsza. Banki niechtnie udzielaj kredytw
inwestycyjnych, gdy kapita wasny w stosunku do zamierzonego kredytu nie
osiga relacji 1:1.
73[73]

Wskanik zaduenia dugoterminowego stanowi stosunek zobowiza
dugoterminowych do caoci kapitau wasnego.

Wskanik zaduenia
dugoterminowego
=
zobowizania dugoterminowe
kapita wasny

Wskanik ten okrelany jest jako wskanik dugu bd wskanik ryzyka.
Zobowizania dugoterminowe dotycz dugw spacanych w okresie duszym
ni rok od daty sporzdzenia bilansu. Zadowalajcy poziom tego wskanika
wynosi 0.5. Wskanik wyszy ni 1 wiadczy, e zobowizania dugoterminowe
s wysze ni kapita wasny. Zatem racjonalny wskanik dugu powinien
mieci si w przedziale 0.5 - 1.0. Firmy wykazujce wysz proporcj
dugoterminowych zobowiza do kapitau wasnego uwaane s za powanie
zaduone.
Kredyty dugoterminowe najczciej zabezpieczane s przez okrelony
majtek trway. Do oceny poziomu zaduenia firmy mona wykorzysta
rwnie wskanik pokrycia dugu w rodkach trwaych, okrelany te
wskanikiem poziomu zaduenia rodkw trwaych.

Wskanik pokrycia zobowiza dugotermi-
nowych rzeczowymi skadnikami majtku =
rzeczowe skadniki majtku
trwaego
zobowizania dugoterminowe

Wskanik ten informuje o stopniu zabezpieczenia zobowiza
dugoterminowych przez rzeczowe skadniki majtku tj. ile razy warto netto
tych skadnikw wystarczy na pokrycie danego kredytu.
73[73]

5. 3.5. Badanie rentownoci przedsibiorstwa

Do podstawowych wskanikw rentownoci mona zaliczy:
wskanik rentownoci sprzeday, nazywany rwnie wskanikiem
zyskownoci netto,
wskanik rentownoci majtku, nazywany rwnie wskanikiem rentownoci
aktyww lub stop zwrotu aktyww,
wskanik rentownoci kapitaw wasnych, nazywany take stop zwrotu
kapitau wasnego bd rentownoci finansow.
Wskanik rentownoci sprzeday okrela udzia wyniku finansowego
w wartoci uzyskanej ze sprzeday produktw, towarw i usug oraz
zrealizowanych operacji finansowych.
Wskanik rentownoci
sprzeday
=
zysk netto
sprzeda netto
*100

Wskanik informuje o udziale zysku netto w wartoci sprzeday. Im jest
wyszy, tym mniejsza warto sprzeday musi zosta zrealizowana dla
osignicia okrelonej wielkoci zysku. Wiksza warto wskanika oznacza
wic korzystniejsz sytuacj finansow przedsibiorstwa.
Wskanik powinien by poddany porwnaniom w czasie. Korzystna
bdzie tendencja rosnca, ktra wiadczy o wzrocie efektywnoci sprzeday.
Kada zotwka sprzeday generuje wwczas wikszy zysk. Analiza dostarcza
informacji o skutecznoci dziaania w polityce cenowej oraz optymalizacji
kosztw. Wzrost wskanika moe wiadczy o korzystniejszej strukturze
asortymentowej, o uzyskiwaniu wyszych cen za produkowane produkty lub
obnice jednostkowych kosztw.
Przy ocenie nie wolno zapomina o uwarunkowaniach technologicznych
produkcji. Warto powyszego wskanika jest silnie zdeterminowana rodzajem
i struktur sprzedawanych produktw i towarw. Z tego powodu powinien by
on rwnie oceniany poprzez porwnania z wynikami firm dziaajcych w tej
samej brany. W praktyce wystpuje zaleno, e zyskowno jest nisza przy
wytwarzaniu wyrobw stanowicych przedmiot codziennych zakupw klienta,
a wiec o krtkim cyklu produkcyjnym i moliwociach szybkiego zbytu. Przy
wytwarzaniu takiej produkcji koszty zamroenia rodkw oraz ryzyko s nisze
ni w przypadku wytwarzania produktw o dugim cyklu produkcyjnym.
Producent zadowoli si wic nisz mar zysku. Przy obrocie produktami
o dugim procesie wytwarzania i eksploatacji wysokie koszty zamroenia
rodkw oraz ryzyko musz by zrekompensowane odpowiednio wysz mar
zysku.
Poza badaniem rentownoci obrotu naley przeprowadzi analiz
rentownoci aktyww przedsibiorstwa.
Wskanik rentownoci majtku suy do oceny rentownoci aktyww. Jest
on ustalany jako stosunek zysku netto do aktyww ogem wedug nastpujcego
wzoru:
Wskanik rentownoci
majtku
=
zysk netto
aktywa
*100

Rentowno majtku informuje o wielkoci zysku netto przypadajcego
na jednostk wartoci zaangaowanego w przedsibiorstwie majtku. Wskanik
ten wyznacza ogln zdolno aktyww do generowania zysku. Im warto tego
wskanika jest wysza, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa firmy.
Na wielko wskanika zyskownoci aktyww wpywa szereg rnych
czynnikw, niekiedy o przeciwnym kierunku oddziaywania, std zazwyczaj
wraz z obliczeniem jego wielkoci okrela si wpyw wybranych czynnikw na
jego poziom. W tym celu wykorzystuje si zaleno:

zysk netto
aktywa
ogem
=
zysk netto
sprzeda netto *
sprzeda netto
aktywa

Rentowno majtku zaley od wielkoci zysku zrealizowanego przy
okrelonej sprzeday oraz szybkoci rotacji zaangaowanych aktyww.

rentowno
aktyww
=
rentowno
sprzeday netto
*
rotacja
aktyww

Bardzo wanym aspektem badania rentownoci przedsibiorstwa jest
rentowno zaangaowanych kapitaw.
Wskanik rentownoci kapitaw wasnych jest stosunkiem zysku netto do
kapitau wasnego przedsibiorstwa. Jest on ustalany jako stosunek zysku netto
do aktyww ogem wedug nastpujcego wzoru:

Wskanik zyskownoci
kapitau wasnego
=
zysk netto
kapita wasny
*100

Wskanik rentownoci kapitau wasnego pokazuje, jaki zysk generuje
zaangaowany kapita wasny. W spkach prawa handlowego wysoko tego
wskanika informuje udziaowcw o tym, jakie zyski mog osign dziki
lokowaniu kapitaw w tej spce w porwnaniu z rentownoci lokat
kapitaowych w innych spkach lub w porwnaniu z odsetkami, jakie
uzyskaliby lokujc swj kapita w banku.
74[74]

74[74]
Ibidem, s. 104 - 106
6. 3.6. Analiza wskanikw rynku kapitaowego

W odniesieniu do spek akcyjnych, ktrych akcje s przedmiotem obrotu
giedowego, stosuje si wskaniki rentownoci przedstawiajce wynik finansowy
w relacji do jednostkowych udziaw kapitaowych. Nazywane s one
wskanikami rynku kapitaowego lub wskanikami oceny rynkowej akcji
i kapitau.
Do tej grupy wskanikw nale:
zysk przypadajcy na jedn akcj,
relacja ceny rynkowej do zysku przypadajcego na 1 akcj
wskanik stopy dywidendy na 1 akcj
wskanik stopy wypat dywidendy.
75[75]
Zysk przypadajcy na jedn akcj jest jednym z podstawowych
wskanikw rynku kapitaowego. Uatwia on ocen potencjalnych korzyci
posiadacza akcji, gdy umoliwia oszacowanie spodziewanej dywidendy oraz
ksztatowania si przyszej rynkowej wartoci akcji. Wskanik ten ustala si
wedug nastpujcej formuy:
76[76]

zysk na jedn
akcj
=
zysk netto
ilo wyemitowanych akcji
Wskanik ten nie umoliwia oceny zyskownoci firmy w porwnaniu
z zyskownoci innych firm, poniewa wartoci nominalne akcji rnych
emitentw nie s jednakowe. Nie daje on rwnie podstawy do oceny
efektywnoci lokowania kapitau w akcje jednej firmy w porwnaniu z inn.
Informacje takie mona uzyska na podstawie wskanika ceny rynkowej akcji do
zysku na jedn akcj, ustalanego wedug wzoru:
77[77]
75[75]
76[76]
W. Bie, Zarzdzanie finansami przedsibiorstwa, Difin, Warszawa 1997, s.92
77[77]
Ibidem, s 93

wskanik ceny do zysku
na jedn akcj
=
cena rynkowa jednej akcji
zysk na jedn akcj

Jeli w kolejnych latach wskanik wzrasta, to oznacza, e inwestorzy
pac coraz wicej za jednostk zysku oceniajc wysoko rynkow i finansow
sytuacj firmy. Kupujcy akcje oceniaj, e zakup akcji takiej spki nie jest
zwizany z duym ryzykiem, gdy spodziewaj si dalszego rozwoju spki.
Jeli akcje taniej spada rwnie wskanik ceny rynkowej akcji. wiadczy
to o tym, e prognozy co do warunkw dziaania spki oraz jej sytuacji
rynkowej i finansowej s ze. Inwestujcy w tanie akcje musz liczy si z
duym ryzykiem poniesienia straty, gdy spka, ktrej akcje kupuj, wykazuje
coraz nisz zdolno do generowania zyskw, na przykad w wyniku
pogorszenia si koniunktury rynkowej w brany w ktrej dziaa.
Bezporednie korzyci finansowe posiadacza akcji ilustruje wskanik
stopy dywidendy, obliczany wedug formuy:

stopa dywidendy =
dywidenda przypadajca na jedn akcj
cena rynkowa jednej akcji

Wskanik ten informuje o stopie zyskownoci kapitaw ulokowanych
w nabyciu akcji danej spki. Im wyszy wskanik, tym wysza skala
inkasowanych przez akcjonariusza korzyci, pod wpywem ktrych nastpuje
w przyszoci w wielu przypadkach take wzrost ceny rynkowej akcji.
Wskanik stopy wypat dywidendy pokazuje, jaki jest udzia wypaconych
dywidend w osignitym przez spk zysku. Jest on ustalany wedug
nastpujcego wzoru:

stopa wypat
dywidendy
=
dywidenda na jedn akcj
zysk netto na jedn akcj

Wysoki wskanik stopy dywidendy wiadczy o tym, e spka znaczn
cz zysku przeznacza na wypaty dla akcjonariuszy. Niski natomiast oznacza,
e znaczna cz zysku zostaa przeznaczona na dalszy rozwj firmy, co
umoliwia umocnienie pozycji na rynku w przyszoci i zapewnia wzrost
rynkowej ceny akcji.

4. IV. Analiza i ocena standingu finansowego
Wytwrni Napojw Bezalkoholowych
rdo - Pniewy Sp. z o.o.

1. 4.1. Charakterystyka Spki

Spka zostaa zawizana umow spki w dniu 30 grudnia 1991 roku na
czas nieokrelony. Wpis do rejestru handlowego, prowadzonego przez Sd
Rejonowy dla miasta Radom nastpi dnia 11 stycznia 1992 roku. Zgodnie
z aktem notarialnym z dnia 30 grudnia 1991 roku zaoycielski kapita
zakadowy wynosi 4.000 z i dzieli si na 40 rwnych i niepodzielnych
udziaw o wartoci 100 z kady.
Kilkakrotnie podwyszano kapita zakadowy Spki i na dzie 31 grudnia
1996 roku wynis on 154 920 400 z i dzieli si na 1 549 204 udziaw
o wartoci nominalnej 100 z kady.
Struktura kapitau ksztatuje si nastpujco:

PepsiCo Finance Ltd. - 772 801 udziaw, co stanowi
49.884% kapitau zakadowego
Pepsi-Cola General Bottlers Inc.- 776 353 udziaw, co stanowi 50.113%
kapitau zakadowego
Bogdan Dusza - 50 udziaw, co stanowi 0.003%
kapitau zakadowego.

Przedmiotem dziaalnoci Spki zgodnie z aktem notarialnym, jest
prowadzenie dziaalnoci wytwrczej, usugowej i handlowej na rachunek
wasny lub w porednictwie, take w kooperacji z podmiotami krajowymi
i zagranicznymi midzy innymi w zakresie:
wytwarzania napojw bezalkoholowych,
inwestycji i robt budowlanych, w tym robt energetycznych, inynieryjnych,
izolacyjnych i instalacyjnych,
prac projektowych w budownictwie,
nadzoru autorskiego i inwestorskiego,
obrotu w kraju i za granic napojami bezalkoholowymi, a take ich
skadnikami (komponentami), pproduktami, opakowaniami oraz surowcami
i urzdzeniami do ich produkcji.
Przychody spki pochodz ze sprzeday produktw i w niewielkim
stopniu, ze sprzeday towarw i materiaw. Podzia przychodw za lata 1994
-1996 ze wzgldu na struktur terytorialn prezentuje tabela nr 4
Tabela 4: Struktura przychodw ze sprzeday w latach 1994 - 1996
Kraj Eksport Razem

1994
Przychody ze sprzeday produktw 59 216 600 2 369 900 61 586 500
Przychody ze sprzeday towarw
i materiaw
0 0 0

1995
Przychody ze sprzeday produktw 189 074 000 155 900 189 229 900
i materiaw
734 200 232 400 966 600

1996
Przychody ze sprzeday produktw 210 668 800 484 600 211 153 400
i materiaw
408 800 155 500 564 300
RAZEM 460 102 400 3 398 300 463 500 700
rdo: Opracowanie wasne na podstawie sprawozda W.N.B. "rdo Pniewy"
W badanym okresie spka sprzedawaa swoje produkty gwnie na rynku
krajowym. Udzia sprzeday eksportowej w cigu trzech lat stanowi jedynie
0.73 % sprzeday ogem.
Na dzie 31 grudnia 1996 roku Spka zatrudniaa 316 pracownikw.
Struktura zatrudnienia przedstawiaa si nastpujco:

Kobiety Mczyni Razem
Pracownicy na stanowiskach nierobotniczych 44 43 87
Pracownicy na stanowiskach robotniczych 7 222 229
51 265 316

W latach 1995 - 1996 spka przeznaczya bardzo due kwoty na
inwestycje, gwnie w majtek trway. W listopadzie 1995 roku rozpoczto
inwestycje w Michrowie, a w styczniu 1996 roku w ninie. Budow obu
zakadw zakoczono w sierpniu 1996r. cznie w cigu trzech lat warto
majtku trwaego wzrosa ponad trzykrotnie.
Spka w kolejnych latach uzyskaa strat na dziaalnoci gospodarczej.
W 1994 roku wyniosa ona 5 743 800 z i stale rosa by na koniec 1996 roku
osign warto 51 455 500 z
2. 4.2. Wstpna analiza bilansu przedsibiorstwa

Analityczny bilans W.N.B. Pniewy przedstawia tabela 5. Na podstawie danych
bilansu obliczono wskaniki wyposaenia przedsibiorstwa w rodki
gospodarcze oraz kapitay wasne i obce.
Tabela 5
ANALITYCZNY BILANS WYTWRNI NAPOJW BEZALKOHOLOWYCH
RDO PNIEWY SP. Z O.O.
rdo: Dane opracowane na podstawie sprawozda finansowych Wytwrni Napojw Bezalkoholowych
rdo Pniewy Sp. z o.o.
1. 4.2.1. Struktura majtku i kapitaw

Wskaniki wyposaenia W.N.B. "rdo Pniewy w rodki gospodarcze oraz
w kapitay wasne i obcienia kapitaami obcymi przedstawiaj tabele nr 6 i 7
Tabela 6: Wskaniki wyposaenia W.N.B. rdo Pniewy Sp. z o.o.
w rodki gospodarcze.
rdo: Opracowano na podstawie sprawozda finansowych
W.N.B. rdo Pniewy Sp. z o.o.

Tabela 7: Wskaniki wyposaenia W.N.B. rdo Pniewy w kapitay
wasne i obcienia kapitaami obcymi.
rdo: Opracowano na podstawie sprawozda finansowych

Zestawienie danych bilansowych Wytwrni Napojw Bezalkoholowych
"rdo Pniewy" Sp. z o.o. za lata 1994 - 1996 daje nam obraz dynamicznego
rozwoju firmy. W badanym okresie suma bilansowa wzrosa z 111 259 600 z do
322 495 500 z a wic prawie trzykrotnie.
W latach 1994 - 1996 w Wytwrni Napojw Bezalkoholowych rdo
Pniewy Sp. z o.o. nastpiy zmiany struktury majtkowej. Udzia majtku
trwaego w majtku ogem po pocztkowym spadku z 76 % w 1994r. do 60 %
w 1995 r., wzrs w 1996 r do 81 %, gwnie w wyniku wzrostu rzeczowych
skadnikw majtku, ktre w badanym okresie stanowiy prawie 100 % wartoci
majtku trwaego.
Udzia majtku obrotowego w aktywach ogem w badanym okresie spad
z poziomu 24.2 % do 17.6 %.
Wrd skadnikw majtku obrotowego najwiksze znaczenie miay
nalenoci i roszczenia, ktre w 1994 roku stanowiy prawie 16 % aktyww
ogem. Na koniec badanego okresu ich udzia spad do 10 %.
Udzia zapasw w aktywach ogem wynosi w 1994 roku 8.7 % i w 1996
roku spad do niespena 7 %. Ich struktur przedstawia wykres nr 1
Wykres 1: Struktura zapasw w latach 1994 - 1996
rdo: Opracowanie wasne na podstawie bilansu W.N.B. rdo Pniewy
W strukturze zapasw w latach 1994-1995 88 % stanowiy materiay.
W 1996 roku wzrs udzia produktw gotowych - stanowiy one 22 % zapasw
ogem.
rodki pienine w badanym okresie miay nisk warto. Jedynie w 1995
roku ich udzia w aktywach ogem osign 1.9 %
Po stronie pasyww bilansu znaczcy udzia we wzrocie sumy
bilansowej miay zmiany:
Kapitau podstawowego
Zobowiza dugoterminowych
Zobowiza krtkoterminowych i funduszy specjalnych.

Kapita podstawowy w 1996 roku osign warto 154 920 400 z.
Dynamika wzrostu w stosunku do 1994 roku wyniosa 611 %. Spowodowao to
wzrost jego udziau w pasywach ogem z 22.8 % do 48 %.
Kapita wasny wzrs piciokrotnie z 16 303 000 z w 1994 roku do
82 943 400 z w 1996r. Jego udzia w pasywach ogem wynosi na koniec
badanego okresu 26%. Najwikszy wpyw na ksztatowanie si wielkoci
kapitau wasnego miay: kapita podstawowy, nie podzielony wynik finansowy
z lat ubiegych i wynik finansowy roku obrotowego. Wpyw ten przedstawia
wykres nr 2
Zobowizania dugoterminowe pojawiaj si w 1996 roku w wysokoci
115 020 000 z co stanowi 36 % pasyww ogem.
Zobowizania krtkoterminowe cho nominalnie wzrosy, to w wyniku
znacznego wzrostu sumy bilansowej ich udzia w pasywach ogem zmniejszy
si z 85 % w 1994 roku do 30 % w 1996r. Zmiana ta zwizana jest ze zmian
rde finansowania dalszego rozwoju przedsibiorstwa.

Wykres 2: Czynniki wpywajce na kapita wasny w latach 1994 - 1996

rdo: Opracowanie wasne na podstawie tabeli nr 5

W 1995 roku na zmniejszenie udziau zobowiza krtkoterminowych
w pasywach ogem z 85 % do 71 % najwikszy wpyw mia ponad trzykrotny
wzrost kapitau podstawowego. W 1996 roku najwikszy wpyw miao
zacignicie dugoterminowego kredytu i wzrost rezerw do wartoci
22 869 000 z, co stanowi 7% pasyww ogem.
Strata netto roku obrotowego w badanym okresie wzrosa prawie
dziewiciokrotnie. W 1994 roku wynosia 5 743 800 z. Po dodaniu straty z lat
ubiegych na pocztek roku 1995 strata wynosia 21 485 100 z. W 1996 roku
firma wykazaa strat w wysokoci 51 455 500 z co stanowio 16% pasyww
ogem.

2. 4.2.2. Struktura kapitaowo - majtkowa

Analizujc struktur kapitaowo - majtkow w przedsibiorstwie bada si
powizania poziome midzy poszczeglnymi pozycjami aktyww i pasyww.
Wykres nr 3 przedstawia ksztatowanie si wskanikw pokrycia majtku
trwaego kapitaem wasnym i staym oraz majtku obrotowego kapitaem
krtkoterminowym.

Wykres 3: Struktura kapitaowo majtkowa

TW - Wskanik pokrycia majtku trwaego kapitaem wasnym,
TS - Wskanik pokrycia majtku trwaego kapitaem staym
KO - Wskanik pokrycia kapitaami krtkoterminowymi majtku obrotowego

rdo: Opracowanie wasne na podstawie sprawozda finansowych W.N.B. "rdo Pniewy"

Wskanik pokrycia majtku trwaego kapitaem wasnym jest bardzo
niski. W badanym okresie ksztatowa si na poziomie 19 % w 1994 roku, 45 %
w 1995 roku i 32 % w 1996 roku. Zgodnie ze zot regu bilansowania trwae
skadniki majtku przedsibiorstwa powinny by finansowane z kapitau
wasnego. W badanym okresie regua ta nie bya zachowana.
Podobnie ksztatowa si poziom wskanika pokrycia majtku trwaego
kapitaem staym. W roku 1994 - 19 %, 1995 - 45 %, 1996 - 76 %. W tym
przypadku obserwujemy znaczn popraw wartoci wskanika - o 57 punktw
procentowych, ale nawet w ostatnim okresie majtek trway by pokryty
kapitaem staym jedynie w 76%. Wzrost ten by spowodowany zacigniciem
dugoterminowego kredytu z okresem spaty trzech lat. Wzroso znacznie
obcienie zobowizaniami dugoterminowymi, a spado obcienie
zobowizaniami biecymi i kredytem krtkoterminowym.
Wskanik pokrycia kapitaami krtkoterminowymi majtku obrotowego
ksztatowa si nastpujco: 1994 : 349 %, 1995 : 190 %, 1996 : 169 %.
W wytwrni Napojw Bezalkoholowych rdo Pniewy kapita
obrotowy mia ujemn warto i wynosi w kolejnych latach odpowiednio:
- 68 016 900 z, - 76 688 600 z, - 61 750 400z. Oznacza to, e cz rodkw
trwaych, wicych na dugi okres czasu rodki pienine przedsibiorstwa,
finansowana jest krtkoterminowymi zobowizaniami.

3. 4.3. Wstpna analiza rachunku wynikw

Rachunek zyskw i strat jest jednym z najwaniejszych sprawozda
finansowych sporzdzanych przez przedsibiorstwo. Operujc wielkociami
strumieniowymi, grupuje wszystkie przychody uzyskiwane ze sprzeday dbr
i usug wytworzonych przez przedsibiorstwo, przychody ze sprzeday towarw,
przychody z operacji finansowych oraz odpowiadajce tym rodzajom
dziaalnoci koszty i straty.
Zestawienie rachunkw zyskw i strat Wytwrni Napojw
Bezalkoholowych "rdo Pniewy" przedstawione w tabeli 8 obejmuje lata
1994 - 1996.
Tabela 8: RACHUNEK ZYSKW I STRAT W.N.B. RDO PNIEWY SP. Z O.O.
rdo: Dane opracowane na podstawie sprawozda finansowych W. N. B. rdo Pniewy Sp. z o.o.
Analiza rachunku zyskw i strat Wytwrni Napojw Bezalkoholowych "rdo
Pniewy" Sp. z o.o. wskazuje, e gwnym rdem przychodw by przychd ze
sprzeday produktw.

Wykres 4: Wyniki finansowe W.N.B. "rdo Pniewy" Sp. z o.o. w latach 1994
-1996

rdo: Opracowano na podstawie tabeli nr 8

W badanym okresie dynamika sprzeday wyniosa 343 %. Wysza jednak bya
dynamika kosztw operacyjnych, ktra wyniosa 428 %. Wynikiem tych zmian jest
niekorzystna tendencja ksztatowania si zysku ze sprzeday, ktry w roku 1996
przyj warto ujemn i wynosi - 13 838 000 z.
Koszty operacyjne rosy systematycznie od 86 % przychodw operacyjnych w
1994r. do 107 % tych kosztw w 1996r. Znaczcymi pozycjami kosztw operacyjnych
w badanym okresie byy zuycie materiaw i energii, usugi obce i amortyzacja.
Koszty zuycia materiaw i energii wzrosy w badanym okresie o 318 %.
Stanowiy one w 1994 roku 59 % przychodw ze sprzeday, a w 1996 roku ich
warto wzrosa do 72 % tych przychodw. Udzia kosztw zuycia materiaw
i energii w kosztach operacyjnych ksztatowa si w kolejnych latach nastpujco:
1994 - 69 %, 1995 - 74 %, 1996 - 67 %.
Koszty usug obcych w badanym okresie rosy wolniej ni przychody ze
sprzeday. Dynamika ich wzrostu wynosia 273 %. Stanowiy one w kolejnych latach
13 %,9 %,10 % wartoci sprzeday. Ich udzia w kosztach dziaalnoci operacyjnej
zmniejszy si z 15 % w 1994 roku do 9.5 % w 1996 roku.
Najszybszy wzrost wrd kosztw dziaalnoci operacyjnej charakteryzowa
amortyzacj. W badanym okresie wzrosa ona ponad dziewiciokrotnie osigajc w
1996 roku warto rwn 16 % przychodw ze sprzeday.
Ksztatowanie si udziau poszczeglnych elementw w kosztach dziaalnoci
operacyjnej ilustruje poniszy wykres.
Wykres 5: Struktura kosztw operacyjnych W.N.B. rdo Pniewy w latach
1994 - 1996

rdo: Opracowano na podstawie tabeli nr 8

4. 4.4. Zestawienie przepyww pieninych Spki
w latach 1995 - 1996

Spka w latach 1995 i 1996 sporzdzaa sprawozdanie z przepyww rodkw
pieninych. Przedstawia ono wpywy i wydatki przedsibiorstwa w toku dziaalnoci
gospodarczej. Skada si ono z trzech czci. W pierwszej przedstawiono przepywy z
dziaalnoci operacyjnej, w drugiej z dziaalnoci inwestycyjnej, a w trzeciej z
dziaalnoci finansowej.
Sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych przedstawia tabela 9.

Tabela 9: Sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych

1 995 1 996
Przepywy rodkw z dziaalnoci operacyjnej

Strata netto -15 087 800 -51 455 500
Korekty o pozycje: 59 600 600 50 251 300
Amortyzacja 20 665 000 34 126 200
Zysk z tytuu rnic kursowych 0 -4 075 000
Odsetki i dywidendy (otrzymane) i zapacone 10 235 000 3 971 100
Pozostae rezerwy 776 200 22 045 100
Zysk (Strata) na sprzeday i likwidacji skadnikw
dziaalnoci inwestycyjnej
0 1 297 500
Zmiana stanu zapasw -13 256 000 561 700
Zmiana stanu nalenoci i roszcze -40 901 200 24 576 100
Zmiana stanu zobowiza krtkoterminowych
( z wyjtkiem poyczek i kredytw) oraz funduszy
specjalnych
83 822 500 -55 634 200
Zmiana stanu rozlicze midzyokresowych -1 687 500 798 200
Zmiana stanu przychodw przyszych okresw 0 0
Pozostae pozycje -53 400 22 584 600

rodki pienine netto z dziaalnoci operacyjnej 44 512 800 1 204 200

Przepywy rodkw pieninych z dziaalnoci inwestycyjnej

(Nabycie)/Sprzeda wartoci niematerialnych
i prawnych
0 923 300
(Nabycie)/Sprzeda skadnikw rzeczowego
majtku trwaego
-63 044 400 -122 742 300
Pozostae pozycje 72 700 370 600

rodki pienine netto z dziaalnoci inwestycyjnej -62 971 700 -123 295 000

Przepywy rodkw pieninych z dziaalnoci finansowej

Zacignicie dugoterminowych poyczek 0 115 020 000
Spata krtkoterminowych kredytw bankowych -23 011 900 -10 052 700
Zacignicie krtkoterminowych poyczek 7 412 100 0
Wpaty z emisji akcji i udziaw wasnych oraz
dopat do kapitau
48 724 500 15 705 500
(Zapacone)/Zwrcone odsetki -10 235 000 -3 971 100
Pozostae pozycje 0 4 075 000

rodki pienine netto z dziaalnoci finansowej 22 889 700 120 776 700

Zmiana stanu rodkw pieninych 4 430 800 -3 722 500
rodki pienine na pocztek roku obrotowego 5 900 4 436 700
rodki pienine na koniec roku obrotowego 4 436 700 714 200

rdo: Sprawozdanie W.N.B. rdo Pniewy Sp. z o.o.

Przepywy rodkw z dziaalnoci operacyjnej w latach 1995 i 1996
wykazyway wartoci dodatnie i wynosiy odpowiednio: 44 512 800 z i 1 204 200 z.
Na due zwikszenie pozostaych rezerw o ktre skorygowana zostaa strata
netto miay wpyw dwa czynniki. Pierwszym z nich byo zwikszenie rezerw na
przewidywane straty materiaw do wysokoci 1 845 300 z, a drugim utworzenie
rezerwy na jednolitrowe butelki zwrotne. Rezerwa ta w wysokoci 20 199 800 z
utworzona zostaa w zwizku z zaniechaniem rozlewania napojw do takich
opakowa.
Na zmian stanu zobowiza krtkoterminowych oraz funduszy specjalnych w
1995 roku miay wpyw dwa czynniki. Stan zobowiza krtkoterminowych zwikszy
si o 99 422 300 z i zmniejszy si o15 599 800 z stan kredytw bankowych. W 1996
roku zobowizania krtkoterminowe zmniejszyy si o 66 715 300 z. Zwikszy si
stan funduszy specjalnych o 73 500 z, zobowiza z tytuu nabycia rodkw trwaych
i inwestycji o 954 900 z oraz stanu kredytw bankowych o 10 052 700 z.
Jako pozostae pozycje przepyww rodkw pieninych z dziaalnoci
operacyjnej wykazano konwersj zobowiza na udziay w wysokoci 22 584 600 z.
Przepywy rodkw pieninych z dziaalnoci inwestycyjnej miay warto
ujemn i ksztatoway si w kolejnych latach odpowiednio: -62 971 700 z,
-123 295 000 z. Wynika to z faktu podjcia duych inwestycji polegajcych na
budowie nowych zakadw w Michrowie i ninie.
Wrd przepyww rodkw pieninych z dziaalnoci inwestycyjnej w 1996
roku 923 300 z przeznaczono na nabycie wartoci niematerialnych i prawnych. Caa
suma zostaa wydatkowana na nabycie oprogramowania komputerowego.
Najwiksze przepywy pienine w latach 1995 - 1996 dotyczyy zmiany stanu
skadnikw rzeczowego majtku trwaego. Elementy skadajce si na ogln sum
tych przepyww przedstawia ponisze zestawienie.
Tabela 10: Nabycie / Sprzeda rzeczowego majtku trwaego

1995 1996
Zwikszenia rodkw trwaych -60 443 300 -160 580 800
Zmiana stanu inwestycji rozpocztych -14 285 300 3 352 900
Wniesione aporty rzeczowe dot. poprzedniego roku - 8 592 000
Wniesione aporty rzeczowe dotyczce biecego roku 11 684 200 25 480 000
Zmiana stanu zobowiza z tytuu nabycia r. trwaych - - 954 900
Przychd z tytuu sprzeday rodkw trwaych - 1 963 400
Zaliczki na poczet inwestycji - - 594 900
Razem - 63 044 400 -122 742 300

rdo: Opracowanie wasne na podstawie zestawie W.N.B. "rdo Pniewy"

W obu okresach najwikszy udzia w zwikszeniu stanu rodkw trwaych
miaa zmiana stanu urzdze technicznych i maszyn oraz budynkw i budowli.
Przepywy rodkw finansowych z dziaalnoci finansowej miay wartoci
dodatnie i w kolejnych latach przyjy wartoci 22 889 700 z i 120 776 700 z.
Wrd przepyww rodkw pieninych z dziaalnoci finansowej
najistotniejszym zdarzeniem byo zacignicie przez spk w 1996 roku
dugoterminowej poyczki. Udzieliy jej Pepsi-Cola General Bottlers, Inc. oraz
PepsiCo Finance w wysokoci 115 020 000 z (40 000 000 USD) na podstawie umowy
z kwietnia 1996 roku. Cel poyczki nie zosta okrelony umow. Ma ona by spacana
w okresie trzech lat od daty zawarcia umowy.
Ksztatowanie si przepyww pieninych z poszczeglnych rodzajw
dziaalnoci prezentuje poniszy wykres.

Wykres 6: Przepywy rodkw pieninych W.N.B. "rdo Pniewy" w latach
1995-1996

rdo: Opracowano na podstawie tabeli 9

Dodatni strumie, pochodzcy z dziaalnoci operacyjnej, nie wystarcza na
pokrycie wydatkw inwestycyjnych. Niedobr rodkw pieninych pokryty zosta
zewntrznymi rdami. W 1995 roku inwestycje finansowane byy gwnie przez
zobowizania krtkoterminowe oraz "wpaty z emisji akcji i udziaw wasnych oraz
dopat do kapitau". Wpaty te wyniosy 48 724 500 z.
W 1996 roku wydatki na dziaalno inwestycyjn pokryte zostay w 93 %
kredytem dugoterminowym zacignitym na okres trzech lat.
Wielkoci przepyww z poszczeglnych rodzajw dziaalnoci wiadczy o
tym, e Spka znajduje si w fazie rozwoju.

5. 4.5. Analiza pynnoci finansowej

Pynno finansowa pokazuje zdolno firmy do wywizywania si
z krtkoterminowych zobowiza.
Do oceny pynnoci finansowej zastosowano wskaniki przedstawione w tabeli
nr 11.
Tabela 11: Wskaniki pynnoci finansowej Wytwrni Napojw Bezalkoholowych
"rdo Pniewy" Sp. z o.o. w latach 1994-1996

Wyszczeglnienie Formua
1994 1995 % 1996 %
%
94-96
Wskanik
pokrycia
biecych
zobowiza

0.29 0.53 83 0.59 11 103
Wskanik szybki
pynnoci
(quick ratio)

0.18 0.35 94 0.29 -17 61
Wskanik
pynnoci
gotwkowej
rodki pienine .
Zobowizania biece
- 0.03 - 0.007 -75 -
rdo: Opracowanie wasne na podstawie sprawozda finansowych W.N.B. "rdo Pniewy" Sp. z o.o.

Optymalny poziom wskanika pokrycia biecych zobowiza wynosi 1,5 - 2
78
[78]
. W analizowanej Spce wielko wskanika biecego 0.29; 0.59 potwierdza, e
kapita obrotowy netto (tzw. kapita pracujcy) w badanym okresie wykazywa
warto ujemn. Zobowizania krtkoterminowe finansuj nie tylko aktywa biece,
ale rwnie cz majtku trwaego.
Wskanik szybki pynnoci pokazuje stopie pokrycia zobowiza
krtkoterminowych aktywami pynnymi. Podana jego wielko to 1 - 1.2.
79[79]
Wielkoci wskanika w kolejnych latach 0.18; 0.35; 0.29 wiadcz o tym, e Spka
ma due kopoty z regulowaniem swoich zobowiza.
Uzyskany wzrost pynnoci w 1995 roku, wynika ze znacznego wzrostu
nalenoci oraz zapasw przy niszym procentowo wzrocie zobowiza biecych.
Niewielka zmiana poziomu wskanika midzy 1995 a 1996 rokiem wynika z
faktu zniwelowania si efektu korzystnej zmiany w strukturze zobowiza. W 1996r.
Spka otrzymaa dugoterminow poyczk regulujc jednoczenie wszystkie
zobowizania krtkoterminowe. Rozpoczta w styczniu 1996r. inwestycja w ninie
78[78]
W.Bie, Zarzdzanie finansami przedsibiorstwa, op. cit. s. 83
79[79]
J. Buko, T. Wsik, Ekonomika Przedsibiorstwa Cz I, op. cit. s.181
i finansowanie rozpocztej w listopadzie 1995r. inwestycji w Michrowie spowodowao
wzrost zobowiza handlowych.
Uzupeniajce znaczenie dla oceny pynnoci posiadaj wskaniki
zaprezentowane w tabeli 12
Tabela 12: Wskaniki rotacji rodkw obrotowych i okresy pacenia zobowiza
W.N.B. "rdo Pniewy" Sp. z o.o. w latach 1994 - 1996
1994 1995 % 1996 %
Wskanik cyklu
nalenoci w
dniach
redni stan nalenoci * 360
sprzeda netto
60 71.8 19.6 78 8.6
Wskanik cyklu
zapasw w dniach
redni stan zapasw * 360
sprzeda netto
39.8 61.9 55.5 77 24.4
Okres pacenia
zobowiza w
dniach
redni stan zobowiza *360
sprzeda netto
231.8 132.4 - 43 118.6 - 10

rdo: Opracowanie wasne na podstawie sprawozda finansowych W.N.B. rdo Pniewy Sp. z o.o.
Przy wykorzystaniu przedstawionych w tabeli 9 wskanikw mona okreli
cykl rodkw pieninych. Obrazuje on okres, jaki upywa od momentu odpywu
gotwki przeznaczonej na regulowanie zobowiza do momentu przypywu gotwki z
pobranych nalenoci. Obliczany jest wedug formuy:

Cykl rodkw
pieninych
=
obrt zapasami w
dniach
+
okres cigania
nalenoci
-
okres pacenia
zobowiza

W badanym okresie cykl rodkw pieninych ksztatowa si nastpujco:
1994 - (-132), 1995 - 1.28, 1996 - 36.4
Ujemna warto cyklu rodkw pieninych w 1994r. spowodowana bya tym,
e Spka swoje zobowizania regulowaa w cigu 232 dni a nalenoci cigane byy
w cigu 60 dni.
W 1995 roku wskanik cyklu gotwki osign poziom 1.28, co wynikao ze
wzrostu wskanika cyklu nalenoci o 11.8 dnia, wskanika cyklu zapasw o 22 dni
oraz skrcenia okresu pacenia zobowiza o 99 dni.
W 1996 roku wskanik cyklu gotwki wyduy si do 36.4 dni. Spowodowane
to byo dalszym wyduaniem si cyklu nalenoci do 78 dni, cyklu zapasw do 77 dni
i skrceniem okresu pacenia zobowiza do 118.6 dni.

6. 4.6. Analiza rentownoci przedsibiorstwa

Podstawowymi miernikami informujcymi o szybkoci zwrotu
zaangaowanego w przedsibiorstwo kapitau s wskaniki rentownoci. Wyrnia si
trzy rodzaje rentownoci:
rentowno sprzeday,
rentowno majtku,
rentowno zaangaowanych kapitaw wasnych.

Wskaniki rentownoci dla badanej spki prezentuje tabela nr 13
Tabela 13: Wskaniki rentownoci W.N.B. "rdo Pniewy" w latach 1994 - 1996

1994 1995 % 1996 %
%
94-96
Wskanik
rentownoci
sprzeday
* 100
-9.33 -7.93 15 -24.3 -181 -160
Wskanik
rentownoci
majtku
* 100
-5.16 -6.56 -27 -15.96 -143 -209
Wskanik
rentownoci
kapitaw
wasnych
* 100
-35.23 -24.36 30 -62 -156 -76

rdo: Opracowanie wasne na podstawie sprawozda finansowych W.N.B. "rdo
Pniewy"

W kolejnych latach wszystkie wskaniki przyjmuj wartoci ujemne. Ujemny
wynik finansowy stanowi coraz wiksz cz wartoci sprzeday, majtku i
kapitaw wasnych.
W 1994 roku strata stanowia 9.33 % wartoci sprzeday. W 1996 roku jej
udzia wzrs o 160 % osigajc 24.3 %.
Wskanik rentownoci majtku zmieni si o 209 % i w kolejnych latach
przyjmowa wartoci: - 5.16 %, - 6.56 %, - 15.96 %.
W 1995 roku wskanik rentownoci kapitaw wasnych poprawi si o 30 %.
Byo to spowodowane wikszym w stosunku do wzrostu straty wzrostem kapitaw
wasnych. Jednak i w tym przypadku na koniec badanego okresu wskanik pogorszy
si osigajc wielko - 62 %.

7. 4.7. Ocena sprawnoci dziaania przedsibiorstwa

Analiza sprawnoci dziaania ma na celu ocen efektywnoci wykorzystania
majtku przedsibiorstwa. Wskaniki sprawnoci zarzdzania aktywami
zaprezentowano w tabeli 14.

Tabela 14: Wskaniki sprawnoci dziaania W.N.B. rdo Pniewy Sp. z o.o. w
latach 1994-1996

1994 1995 % 1996 %
Wskanik
obrotowoci
aktyww

0.55

0.83

50.9

0.66

-20.4
Wskanik
obrotowoci
majtku trwaego

0.73

1.37

87.7

0.82

-40.1
Wskanik rotacji
majtku
obrotowego
2.29 3.25 42 7.34 126

rdo: Opracowanie wasne na podstawie sprawozda finansowych W. N. B. rdo
Pniewy Sp. z o.o.
Najoglniejszym wskanikiem charakteryzujcym efektywno wykorzystania
majtku jest wskanik obrotowoci ogu aktyww. Informuje on o tym jaka warto
sprzeday przypada na jednostk zaangaowanego majtku. Nisza od 1 warto
wskanika w kolejnych latach sugeruje, e przychody uzyskiwane ze sprzeday
wymagaj ponadproporcjonalnego zaangaowania majtku.
Uzyskany w 1995 roku wzrost o 88 % wskanika obrotowoci majtku
trwaego wiadczy o poprawie wykorzystania tej czci majtku. W kolejnym roku
nastpi jednak jego spadek o 41 % w stosunku do roku poprzedniego. Pomimo waha
poziomu produktywnoci majtku trwaego naley stwierdzi, i w 1996 roku
produktywno wzrosa o 12 % w stosunku do 1994 roku.
Wskanik rotacji majtku obrotowego okrela szybko obrotu aktyww
czynnych przedsibiorstwa. Im jest on wyszy tym sytuacja przedsibiorstwa lepsza.
Stay i znaczny wzrost tego wskanika, cznie o 168 %, oznacza popraw
wykorzystania majtku obrotowego.
Na podstawie przeprowadzonej analizy mona stwierdzi, e sprawno
dziaania przedsibiorstwa systematycznie si poprawia. Wskanik obrotowoci
aktyww wzrs o 20 %, wskanik obrotowoci majtku trwaego o 12 %, a wskanik
rotacji majtku obrotowego wzrs o 321 %.
Wskaniki technicznego uzbrojenia pracy, produktywnoci majtku
i wydajno pracy pozwalaj oceni efektywno gospodarowania majtkiem
i zasobami ludzkimi przez firm.
Tabela nr 15 przedstawia techniczne uzbrojenie pracy, produktyno majtku
oraz wydajno pracy na jednego zatrudnionego.

Tabela 15: Wskaniki efektywnoci wykorzystania majtku.

Jedno-
stka
1994 1995 % 1996 %
%
94-96
Techniczne
uzbrojenie
pracy
z/
osob
648614.60 672988.83 3.7 821879.11 22.12 26.7
Produktywno
majtku
trwaego
z 0.73 1.37 88 0.81 -41 11
Wydajno
pracy
z/
osob
473 742.31 923 283.98 95 669 992.72 -27.4 41

rdo: Opracowanie wasne na podstawie sprawozda finansowych W.N.B. rdo
Pniewy Sp. z o.o.

Pomidzy wymienionymi wskanikami wystpuje nastpujca zaleno:

Wskanik produktywnoci
majtku trwaego
=
Wskanik wydajnoci pracy
Wskanik technicznego uzbrojenia pracy

W 1995 roku zwikszya si produktywno majtku trwaego dziki duemu,
bo a 95 %, wzrostowi wydajnoci pracy. W kolejnym roku wydajno pracy spada
o 27,43% w stosunku do roku poprzedniego, co spowodowao spadek produktywnoci
majtku o 41%: z 1.37 do 0.81. wiadczy to o pogorszeniu efektywnoci
gospodarowania w 1996 roku w stosunku do roku 1995. W caym badanym okresie
produktywno majtku wzrosa o 11 %.

8. 4.8. Analiza wspomagania finansowego

Analiza pynnoci pokazuje zdolno przedsibiorstwa do realizowania biecych
zobowiza. Aby oceni sytuacj finansow konieczna jest znajomo moliwoci
przedsibiorstwa do pokrycia caoci zobowiza. Umoliwia to analiza wspomagania
finansowego, wykorzystujca dwie grupy wskanikw:
odnoszce zaduenie przedsibiorstwa do jego majtku
okrelajce zdolno przedsibiorstwa do obsugi dugu.

W tabeli 16 przedstawiono wskaniki zaduenia przedsibiorstwa.

Tabela 16: Analiza zaduenia W.N.B. rdo Pniewy Sp. z o.o.
1994 1995 % 1996 %
Wskanik
oglnego
zaduenia

0.85

0.73

-14

0.74

1
Wskanik
zaduenia
kapitau wasnego

12.65

6.41

- 49

6.50

1

Wskanik
zaduenia
dugoterminow.

0

0

-

1.39

-
Wsk. pokrycia
zobowiza
dugoterminow.
rzeczowymi
skadnikami
majtku

-

-

-

2.25

-

rdo: Dane opracowane na podstawie sprawozda finansowych W. N. B. rdo Pniewy Sp. z o.o.

Wskanik oglnego zaduenia wedug standardw zachodnich powinien
oscylowa w przedziale 0.57 - 0.67. Wysoki jego poziom wskazuje na due ryzyko
finansowe. W badanym okresie warto wskanika zmniejszya si o 13 %. W 1994
roku 85% majtku spki finansowano kapitaami obcymi, a w 1996 udzia
zobowiza w finansowaniu majtku zmniejszy si do 74%. Spka w latach 1994-
1995 nie korzystaa z kredytu dugoterminowego. W 1996 roku na kad zotwk
kapitau wasnego przypadao 1.39 z. kredytu dugoterminowego. Oznacza to, e
zobowizania dugoterminowe s wysze ni kapita wasny. Racjonalny wskanik
zaduenia dugoterminowego powinien mieci si w przedziale 0.5 - 1, zatem mona
uwaa firm za powanie zaduon.
Spka w badanym okresie nie osigaa zysku, zatem wskaniki zdolnoci do
obsugi dugu przyjmuj wartoci ujemne.

Wnioski

Na podstawie przeprowadzonej analizy ekonomiczno-finansowej mona
stwierdzi, e Wytwrnia Napojw Bezalkoholowych "rdo Pniewy" Sp. z o.o. w
latach 1994 - 1996 znajdowaa si w zej sytuacji finansowej. W caym badanym
okresie spka wykazywaa strat. W 1994 roku wynosia ona 5 743 800 z, a w 1996
roku ju 51 455 500 z.
Gwnym czynnikiem wpywajcym na wynik finansowy przedsibiorstwa jest
wynik na dziaalnoci gospodarczej. Podstawowym rdem przychodw spki bya
sprzeda produktw na rynku krajowym, ktra wynosia w kolejnych latach
61 586 500 z, 189 229 900 z, 211 153 400 z. Z drugiej strony najwikszy wpyw na
wynik finansowy miay koszty zuycia materiaw i energii, ktre wynosiy
odpowiednio: 36 398 300 z, 138 463 400 z, 152 147 800 z. Istotne znaczenie
posiaday rwnie koszty amortyzacji.
Analiza bilansu Wytwrni Napojw Bezalkoholowych "rdo Pniewy" Sp. z
o.o. za lata 1994-1996 potwierdza szybkie tempo jej rozwoju. Suma bilansowa wzrosa
w tym okresie o 290%
Po stronie aktyww dominujc grup by majtek trway. Dynamika wzrostu
rzeczowych skadnikw majtku wyniosa 307%, a ich udzia w aktywach ogem
wzrs z 76% w 1994 roku do 80 % w 1996 roku.
Majtek obrotowy spki w badanym okresie wzrs o 210% ale jego udzia w
majtku ogem zmniejszy si z 24% do 18%.
W strukturze pasyww dominujcy udzia posiaday zobowizania.
Zobowizania krtkoterminowe cho nominalnie wzrosy, to w wyniku znacznego
wzrostu sumy bilansowej ich udzia w pasywach ogem zmniejszy si z 85 % w
1994 roku do 30 % w 1996r. Spadek ten zwizany by ze zmian rde finansowania
dalszego rozwoju przedsibiorstwa. Zobowizania krtkoterminowe zastpione
zostay dugami dugoterminowymi, ktre pojawiaj si w 1996 roku w wysokoci
115 020 000 z co stanowi 36 % pasyww ogem.
Kapita wasny przedsibiorstwa wzrs piciokrotnie z 16 303 000 z w 1994
roku do 82 943 400 z w 1996r. Jego udzia w pasywach ogem wynosi na koniec
badanego okresu 26%. Najwikszy wpyw na ksztatowanie si wielkoci kapitau
wasnego miay: kapita podstawowy, nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegych
i wynik finansowy roku obrotowego.
Wskanik pokrycia majtku kapitaem wasnym jest bardzo niski. W badanym
okresie ksztatowa si na poziomie od 19 % w 1994 roku do 32 % w 1996 roku.
Spka nie przestrzegaa zotej reguy bilansowej.
Podobnie ksztatowa si poziom wskanika pokrycia majtku trwaego
kapitaem staym. W 1994r. - 19 %, 1995r. - 45 %, w 1996r. 76 %. W tym przypadku
obserwujemy znaczn popraw wartoci wskanika, ale nie osign on poziomu
uznawanego za prawidowy.
Analiza rachunku zyskw i strat Wytwrni Napojw Bezalkoholowych "rdo
Pniewy" wskazuje, e gwnym rdem przychodw by przychd ze sprzeday
produktw. W badanym okresie dynamika sprzeday wynosia 343 %. Koszty
dziaalnoci operacyjnej rosy jednak szybciej. Dynamika ich wzrostu wynosia 428 %.
Wynikiem tych zmian jest niekorzystna tendencja ksztatowania si wyniku ze
sprzeday.
Sprawozdania z przepyww pieninych sporzdzone w latach 1995 - 1996
pozwalaj wyodrbni podstawowe strumienie pienine. W obydwu okresach
najwiksze wydatki poniesiono na inwestycje polegajce na nabyciu skadnikw
rzeczowego majtku trwaego. Inwestycje w wysokoci 62 971 700 z dokonane w
1995 roku sfinansowane zostay z dziaalnoci operacyjnej oraz dopat do kapitau. W
1996 roku wydatki na inwestycje w wysokoci 123 295 000 z sfinansowane zostay
prawie w caoci kredytem dugoterminowym udzielonym przez spki stowarzyszone
PepsiCo Finance Ltd. i Pepsi-Cola General Borrlers Inc.
Rozszerzeniem oglnej analizy struktury majtkowo - finansowej jest analiza
wskanikw pynnoci, zaduenia i efektywnoci zaangaowanych rodkw.
W badanym okresie spka nie miaa wystarczajcej pynnoci finansowej.
Pozytywnie naley jednak oceni tendencj rosnc wskanikw pynnoci, chocia
nie osignito wielkoci uznawanych za zadowalajce. Wskanik pokrycia biecych
zobowiza w kolejnych latach ksztatowa si nastpujco: 1994 - 0.29, 1995 - 0.53,
1996 - 0.59.
Nalenoci inkasowane byy w 1994 roku rednio w cigu dwch miesicy.
Okres ten wyduy si do 78 dni w 1996 roku. Znacznemu skrceniu, bo o 113 dni
uleg natomiast okres pacenia zobowiza i wynosi odpowiednio: 231 dni, 132 dni,
118 dni.
W 1995 roku zwikszya si produktywno majtku trwaego dziki duemu,
bo a 95 % wzrostowi wydajnoci pracy. W kolejnym roku wydajno pracy spada
w stosunku do roku poprzedniego co spowodowao spadek produktywnoci majtku o
41 %. wiadczy to o pogorszeniu efektywnoci gospodarowania w 1995 roku. W
caym badanym okresie produktywno majtku trwaego wzrosa o 11 %.
Wytwrnia Napojw Bezalkoholowych "rdo Pniewy" jest
przedsibiorstwem dziaajcym od 1992 roku. Wielko i rodzaj inwestycji wskazuj
na to, e znajduje si ona w fazie rozwoju. Mimo osiganych strat w badanym okresie,
przyszo przedsibiorstwa nie wydaje si by zagroona. Rodzaj produkcji jak i dua
stabilno rynkw zbytu pozwalaj optymistycznie prognozowa przyszo firmy.
Przedstawione badania potwierdzaj, e systematyczna analiza sytuacji
ekonomiczno finansowej przedsibiorstwa pozwala na okrelenie jego silnych
i sabych punktw.
Bibliografia

1. Allerhand M. "Kodeks Handlowy z komentarzem" STO, Bielsko Biaa 1997
2. Analiza ekonomiczna przedsibiorstw przemysowych, praca zbiorowa pod red. E.
Kurtysa, PWN, Warszawa-Pozna 1988
3. Bednarski L., Analiza finansowa w przedsibiorstwie PWE, Warszawa 1994
4. Bie W., Zarzdzanie finansami przedsibiorstwa, Difin, Warszawa 1997
5. Buko J., Filipowicz J., Wsik T. ,Ekonomika przedsibiorstwa, WSI Radom
1995r.
6. Fedak Z. Wycena aktyww i pasyww oraz ustalenie wyniku finansowego
Rachunkowo, Zeszyt specjalny z 1994 r.
7. Izydorczyk B., yznowski T., Sprawozdanie finansowe jednostek gospodarczych
za 1996 r., DIFIN Warszawa 1996
8. Lisiecka-Zajc B., Oglna charakterystyka ustawy o rachunkowoci
Rachunkowo - Zeszyt specjalny z 1994 r.
9. Olchowicz I. Podstawy rachunkowoci Cz.I, Difin, Warszawa 1996r.
10. Ostaszewski J., Analiza finansowa i ocena firmy wedug standardw EWG, CIM,
Warszawa 1992
11. Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 17 stycznia 1997 r. w sprawie
amortyzacji rodkw trwaych oraz wartoci niematerialnych i prawnych (Dz. U.
Nr 6, poz. 35 z pn. zmianami)
12. Sierpiska M., Jachna T., Ocena przedsibiorstwa wedug standardw wiatowych,
PWN, Warszawa 1995 r.
13. Sierpiska M., Wdzki D., Zarzdzanie pynnoci finansow w przedsibiorstwie,
PWN, Warszawa 1997
14. Terebucha E.: Rachunkowo nie jest trudna. PWE Warszawa 1985 r.
15. Ustawa z dnia 1 grudnia 1995 r. o zmianie ustawy o gospodarce finansowej
przedsibiorstw pastwowych oraz ustawy o przedsibiorstwach pastwowych
(Dz. U. nr 154 poz. 791)
16. Ustawa z dnia 16 wrzenia 1982 r. Prawo spdzielcze (Dz.U. Nr 30, poz. 210 z
pn. zm.)
17. Ustawa z dnia 25 wrzenia 1981 r. o przedsibiorstwach pastwowych (tj. Dz.U. z
1991r. Nr 18, poz.80) z pn. zmianami
18. Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994 roku o rachunkowoci (Dz.U.Nr. 121, poz. 591)
19. Walczak M., Analiza finansowa w procesie sterowania przedsibiorstwem, Finans-
Servis, Warszawa 1994
20. Waniewski T, Skoczylas W., Analiza przepyww pieninych, Rachunkowo
Nr 11, Warszawa 1993
21. Winiewski A.W., Prawo o spkach tom 3 spka akcyjna, TWIGGER SA,
Warszawa 1993r.

Spis rysunkw

Rysunek 1: Oglny schemat bilansu obowizujcego w Polsce..........................13
Rysunek 2: Schemat aktyww przedsibiorstwa..................................................17
Rysunek 3: Schemat pasyww przedsibiorstwa.................................................22
Rysunek 4: Dodatni poziom kapitau obrotowego...............................................26
Rysunek 5: Tworzenie zysku netto w przedsibiorstwie......................................30
Rysunek 6: Struktura przepyww finansowych w przedsibiorstwie.................32
Rysunek 7: Podzia zysku netto w przedsibiorstwie pastwowym....................42

Spis tabel

Tabela 1: Fundusze wasne w poszczeglnych formach prawnych przedsibiorstw. 19
Tabela 2: Wskaniki wyposaenia przedsibiorstwa w rodki gospodarcze......24
Tabela 3: Wskaniki wyposaenia przedsibiorstwa w kapitay wasne i obcienia
kapitaami obcymi.................................................................................24
Tabela 4: Struktura przychodw ze sprzeday w latach 1994 - 1996..................54
Tabela 5 Analityczny bilans Wytwrni Napojw Bezalkoholowych
"rdo Pniewy" Sp. z o.o.....................................................................56
Tabela 6: Wskaniki wyposaenia W.N.B. rdo Pniewy Sp. z o.o.
w rodki gospodarcze...........................................................................57
Tabela 7: Wskaniki wyposaenia W.N.B. rdo Pniewy w kapitay wasne i
obcienia kapitaami obcymi...............................................................57
Tabela 8: Rachunek Zyskw i Strat W.N.B. RDO PNIEWY
Sp. z o.o................................................................................................62
Tabela 9: Sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych................................65
Tabela 10: Nabycie / Sprzeda rzeczowego majtku trwaego............................67
Tabela 11: Wskaniki pynnoci finansowej Wytwrni Napojw Bezalkoholowych
"rdo Pniewy" Sp. z o.o. w latach 1994-1996...................................68
Tabela 12: Wskaniki rotacji rodkw obrotowych i okresy pacenia zobowiza
W.N.B. "rdo Pniewy" Sp. z o.o. w latach 1994 - 1996....................69
Tabela 13: Wskaniki rentownoci W.N.B. "rdo Pniewy" w latach 1994 - 1996 70
Tabela 14: Wskaniki sprawnoci dziaania W.N.B. rdo Pniewy Sp. z o.o.
w latach 1994-1996...............................................................................71
Tabela 15: Wskaniki efektywnoci wykorzystania majtku...............................73
Tabela 16: Analiza zaduenia W.N.B. rdo Pniewy Sp. z o.o........................74

Spis wykresw

Wykres 1: Struktura zapasw w latach 1994 - 1996............................................58
Wykres 2: Czynniki wpywajce na kapita wasny w latach 1994 - 1996..........59
Wykres 3: Struktura kapitaowo majtkowa........................................................60
Wykres 4: Wyniki finansowe W.N.B. "rdo Pniewy" Sp. z o.o. w latach
1994 -1996..........................................................................................63
Wykres 5: Struktura kosztw operacyjnych W.N.B. rdo Pniewy w latach
1994 - 1996.........................................................................................64
Wykres 6: Przepywy rodkw pieninych W.N.B. "rdo Pniewy" w latach 1995-
1996.....................................................................................................67

Pojemniejsze konto WWW, bez reklam Republika PRO r

Analiza I Ocena Sytuacji Finansowej Przedsiebiorstwa Źródło Pniewy

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Analiza I Ocena Sytuacji Finansowej Przedsiebiorstwa Źródło Pniewy

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

POLI TECHNI KA RADOMSKA

im. Kazimierza Puaskiego

You might also like