Beton - Praktyczny Poradnik Sika - PL

B
e
t
o
n

Praktyczny poradnik wedug frmy Sika

Skadniki betonu Beton stwardniay
Norma EN 206-1:2000 Beton natryskowy
Beton Preparaty antyadhezyjne
Mieszanka betonowa Pielgnacja

Sika frma z tradycj i dowiadczeniem
Sika rozpocza rozwj produkcji pierwszych domieszek do materiaw o spoiwie
cementowym w roku 1910, w tym roku, kiedy frma zostaa zaoona. W owym cza-
sie podstawowe cele modyfkacji byy nastpujce: skrcenie czasu wizania za-
praw cementowych, zwikszenie ich wodoszczelnoci lub wytrzymaoci. Niektre
z tych najwczeniejszych materiaw s stosowane z powodzeniem a do dzisiaj.
Woda jest niezbdnym skadnikiem betonu, gdy zapewnia urabialno mieszan-
ki betonowej i hydratacj cementu, ale z drugiej strony, nadmiar wody w betonie
stwardniaym niekorzystnie wpywa na jego waciwoci. Z tego powodu Sika opra-
cowaa wiele produktw, ktre pozwalaj na zmniejszenie iloci wody zarobowej
przy jednoczesnym zachowaniu lub nawet poprawieniu konsystencji mieszanki
betonowej, jej urabialnoci.
Data Baza chemiczna Typowy wyrb Sika Gwne dziaanie
1930 Lignosulfonian Plastocret Zmniejszenie wody do 10%
1940 Glukonian Plastiment Zmniejszenie wody do 10%
oraz opnienie wizania
1960 Sika Retarder, Fro-V Opnienie i napowietrzenie
1970 Naftalen Sikament-NN Zmniejszenie wody do 20%
1980 Melamina Sikament-300/-320 Zmniejszenie wody do 20%,
zmniejszona zawarto
powietrza
1990 Kopolimery
winylowe
Sikament-10/-12 Zmniejszenie wody do 25%
Ju od pocztku istnienia Sika zawsze bya obecna wszdzie tam, gdzie cement,
piasek, kruszywo grube i woda suyy do wyprodukowania zaprawy lub betonu
Sika jest godnym zaufania partnerem przy wznoszeniu konstrukcji ekonomicznych
i trwaych.
Sika obecna na caym wiecie
Sika AG z siedzib w Baar w Szwajcarii jest obecn na caym wiecie frm wyspe-
cjalizowan w dziedzinie chemii budowlanej. Sika jest liderem w technologii i pro-
dukcji materiaw do uszczelniania, klejenia, izolowania, wzmacniania i ochrony
konstrukcji w budownictwie i przemyle.
Oferta frmy Sika zawiera wydajne domieszki do betonu, specjalistyczne zaprawy,
uszczelniacze i kleje, materiay do izolacji i wzmacniania, systemy wzmacniania
konstrukcji, posadzki i membrany wodoszczelne.
Zesp redakcyjny Siki:
T. Hirschi, H. Knauber, M. Lanz, J. Schlumpf, J. Schrabback, C. Spirig, U. Waeber
Spis treci
1. Skadniki betonu 7
1.1 Defnicje 7
1.2 Spoiwa 8
1.3 Kruszywo do betonu 10
1.4 Domieszki do betonu 14
1.5 Dodatki do betonu 15
1.6 Najdrobniejsze frakcje 17
1.7 Woda zarobowa 18
1.8 Obliczanie objtoci materiau 20
2. Norma EN 206-1 22
2.1 Defnicje podane w normie 22
2.2 Klasy ekspozycji zwizane z oddziaywaniem rodowiska 24
2.3 Klasyfkacja wedug konsystencji 27
2.4 Klasy wytrzymaoci na ciskanie 28
2.5 Pojcie wspczynnika k (wycig z EN 206-1) 29
2.6 Zawarto chlorkw (wycig z EN 206-1) 31
2.7 Specyfkacja betonu 33
2.8 Kontrola zgodnoci 33
2.9 Kontrola waciwoci innych ni wytrzymao 34
3. Beton 35
3.1 Gwne zastosowania betonu 35
3.1.1 Beton konstrukcji wykonywanych na mokro 36
3.1.2 Beton do elementw prefabrykowanych 38
3.2 Betony specjalne 39
3.2.1 Beton pompowy 39
3.2.2 Beton do nawierzchni 42
3.2.3 Beton samozagszczalny (SCC) 43
3.2.4 Beton mrozoodporny 45
3.2.5 Beton wysokiej wytrzymaoci 48
3.2.6 Beton w deskowaniu lizgowym 49
3.2.7 Beton odporny na dziaanie wody 51
3.2.8 Beton architektoniczny 52
3.2.9 Beton konstrukcji masywnych 54
3.2.10 Beton zbrojony wknami 56
3.2.11 Beton ciki 57
3

3.2.12 Beton ukadany pod wod
3.2.13 Beton lekki
3.2.14 Beton zagszczany walcem (RCC)
3.2.15 Beton barwiony
3.2.16 Beton o konsystencji wilgotnej do prefabrykacji
3.2.17 Beton o zwikszonej odpornoci na ogie
3.2.18 Beton do segmentw tuneli
3.2.19 Beton monolityczny
3.2.20 Beton ziarnisty
4. Mieszanka betonowa
4.1 Waciwoci mieszanki betonowej
4.1.1 Urabialno
4.1.2 Opnienie wizania/Beton w podwyszonej temperaturze
4.1.3 Przyspieszanie wizania/Beton w obnionej temperaturze
4.1.4 Konsystencja
4.1.6 Wykoczenie
4.1.7 Gsto mieszanki betonowej
4.1.8 Zawarto powietrza
4.1.9 Pompowalno
4.1.10 Kohezja
4.1.11 Temperatura mieszanki betonowej
4.1.12 Wspczynnik w/c
4.2 Badania mieszanki betonowej
4.2.1 Urabialno
4.2.2 Pobieranie prbek
4.2.3 Badanie konsystencji metod opadu stoka
4.2.4 Badanie konsystencji metod stopnia zagszczalnoci
4.2.5 Badanie konsystencji metod stolika rozpywowego
4.2.6 Okrelanie gstoci mieszanki betonowej
4.2.7 Okrelanie zawartoci powietrza
4.2.8 Inne metody badania konsystencji mieszanki betonowej
58
59
61
61
62
69
70
72
73
74
74
74
75
79
81
4.1.5 Wystpowanie wody lub mleczka cementowego
na powierzchni (bleeding) 82
82
83
83
84
84
84
85
85
85
86
86
87
88
90
90
91
5. Beton stwardniay 93
5.1 Waciwoci betonu stwardniaego 93
5.1.1 Wytrzymao na ciskanie 93
5.1.2 Beton o wysokiej wytrzymaoci wczesnej 95
5.1.3 Wodoszczelno 97
5.1.4 Mrozoodporno 100
4
5.1.5 Powierzchnia betonu 100
5.1.6 Skurcz 101
5.1.7 Odporno na siarczany 102
5.1.8 Odporno chemiczna 103
5.1.9 Odporno na cieranie 103
5.1.10 Wytrzymao na zginanie 104
5.1.11 Wydzielanie ciepa hydratacji 105
5.1.12 Reakcja alkalia-kruszywo 106
5.2
5.2.1
5.2.2
5.2.3
5.2.4
5.2.5
5.2.6
5.2.7
5.2.8
5.2.9
6.
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6
6.7
6.8
6.9
7.
7.1
7.2
7.3
7.3.1
7.3.2
7.4
7.4.1
7.4.2
7.4.3
Badania betonu stwardniaego 107
Wymagania dotyczce prbek i form 107
Wykonywanie i pielgnacja prbek 108
Wytrzymao prbek na ciskanie 109
Wymagania dotyczce maszyn wytrzymaociowych 111
Wytrzymao prbek na zginanie 111
Wytrzymao prbek na rozciganie przy rozupywaniu 113
Gsto betonu stwardniaego 113
Gboko penetracji wody pod cinieniem 114
Mrozoodporno 115
Beton natryskowy 116
Defnicja 116
Wymagania jakoci betonu natryskowego 117
Przyrost wytrzymaoci wczesnej 118
Wykonywanie natrysku 119
Metody bada i pomiarw 125
Mokry system Sika 127
Beton natryskowy z wknami stalowymi 128
Beton natryskowy odporny na siarczany 129
Beton natryskowy o podwyszonej ognioodpornoci 129
Preparaty antyadhezyjne 130
Dziaanie preparatw antyadhezyjnych 130
Wymagania stawiane preparatom antyadhezyjnym 131
Wybr odpowiedniego preparatu antyadhezyjnego 131
Preparaty antyadhezyjne do deskowa nasikliwych 131
Preparaty antyadhezyjne do deskowa nienasikliwych 132
Wskazwki uycia 133
Stosowanie preparatw antyadhezyjnych 133
Czas oczekiwania przed betonowaniem 135
Betonowanie 135
5

8. Pielgnacja 136
1. Skadniki betonu
8.1 Wstp 136
8.2 Metody pielgnacji 138
8.3 Sposoby pielgnacji betonu 140
8.4 Okres pielgnacji 141
Domieszki do betonu a rodowisko 143
Wstp do wydania polskiego
Niniejsza broszura jest tumaczeniem z jzyka angielskiego broszury wydanej w grudniu 2005.
Starano si moliwie wiernie zachowa tre i form oryginau. Przykadowo, cytowane w ory-
1.1 Defnicje
ginale normy maj oznaczenia EN i numer normy, bez roku wprowadzenia i nazwy normy. Tak
sam form utrzymano na og w tumaczeniu. Jeeli w tekcie jest numer normy EN 206-1, Trzy gwne skadniki wystarczaj aby
to polskim odpowiednikiem jest PN-EN 206-1:2003 Beton. Cz 1: Wymagania, waciwoci, wyprodukowa beton:
produkcja i zgodno. Znajc numer normy europejskiej mona bez trudu znale polski aktu- Spoiwo (cement)
alny odpowiednik. W kilku miejscach podano przykady norm PN-EN z numerami, gwnie po Kruszywo
to, eby wykaza, e znajc numer normy EN bez trudu mona znale aktualny odpowiednik Woda
normy PN-EN.
Ze wzgldu na cigle rosnce wymagania co do jakoci betonu, gw-
Z drugiej strony w polskiej praktyce s stosowane rwnie normy o statusie PN, co wynika nie jego trwaoci, oraz wielkiemu postpowi w dziedzinie domieszek
z potrzeb krajowej praktyki budowlanej, np. na cementy specjalne lub rodzaje betonu, ktre do betonu i oglnie technologii betonu, moliwe jest obecnie otrzyma-
nie s ujte w normach europejskich. Normy te maj oznaczenia PN-B-xxxxx i zostay w miar nie wielu rnych rodzajw betonu.
zwizku z tematem uwzgldnione w tumaczeniu.
Beton Beton o uziarnieniu kruszywa > 8mm o gstoci
zwyky w stanie suchym
> 2000 kg/m
3
, ale nie przekraczajcej 2600 kg/m3
Beton Beton o gstoci w stanie suchym wikszej ni
ciki 2600 kg/m
3
Beton Beton o gstoci w stanie suchym wikszej ni 800
lekki kg/m
3
, ale nie wikszej ni 2000 kg/m
3
Mieszanka Beton o gstoci w stanie suchym wikszej ni 800
betonowa kg/m
3
, ale nie wikszej ni 2000 kg/m
3
Beton Beton, ktry jest w stanie staym i ktry osign
stwardniay pewien poziom wytrzymaoci
Beton Beton wbudowany i zagszczony, utrzymujcy
wiey nadany ksztat, ale ktry nie osign jeszcze
mierzalnego wizania (beton zielony, okrelenie
stosowane gwnie w prefabrykacji)
6 1. Skadniki betonu 7

1.2 Spoiwa
Odmienne defnicje mog by stosowane w przypadku betonu natry-
skowego, betonu podawanego pomp, podawanego pojemnikami itd.
Okrelaj one wbudowywanie mieszanki betonowej do deskowa, po-
stpowanie przy podawaniu w miejsce wbudowania (patrz nastpny
rozdzia).
Cement (spoiwo hydrauliczne) jest to drobno zmielony materia nie-
organiczny, ktry po zmieszaniu z wod daje zaczyn, wicy i tward-
niejcy w wyniku hydratacji oraz innych procesw, zachowujcy po
stwardnieniu wytrzymao i trwao take pod wod.
Gwnymi surowcami stosowanymi do produkcji cementu portlandzkie-
go s wapie, margiel i glina, ktre s mieszane w okrelonych propor-
cjach. Ta mieszanka po wypaleniu w temperaturze okoo 1450
o
C two-
rzy klinkier, ktry po zmieleniu z ewentualnymi dodatkami daje dobrze
znany materia budowlany. Oprcz cementw powszechnego uytku
produkowane s cementy specjalne (oparte na klinkierze portlandzkim,
glinowym i bezklinkierowe), stosowane w szczeglnych przypadkach
wynikajcych z warunkw wykonawczych lub eksploatacyjnych beto-
nw.
Klasyfkacja cementw powszechnego uytku
W Europie jest stosowana norma EN-197-1 Skad, wymagania i kryteria
zgodnoci dotyczce cementw powszechnego uytku. Norma dzieli
cementy powszechnego uytku na nastpujce rodzaje:
CEM I Cement portlandzki
CEM II Cement portlandzki wieloskadnikowy
CEM III Cement hutniczy
Cement pucolanowy
CEM IV
Cement wieloskadnikowy
CEM V
Zgodnie z norm w cemencie mog wystpowa inne gwne skadniki
ni klinkier cementu portlandzkiego (K)
onastpujcychoznaczeniach:
Granulowany uel wielkopiecowy (S)
Popi lotny krzemionkowy (V)
Popi lotny wapienny (W)
Pucolana naturalna (P)
Pucolana przemysowa (Q)
upek palony (T)
Wapie (kamie wapienny) (L)
Py krzemionkowy (D)
Kady rodzaj cementu moe rwnie zawiera skadniki drugorzdne
w iloci do 5% masy cementu. Skadnikami drugorzdnymi mog by
mineralne materiay nieorganiczne lub skadniki gwne cementu wy-
mienione w normie EN 197-1, o ile nie wystpuj ju w cemencie jako
skadniki zasadnicze.
W zalenoci od iloci dodatkw mineralnych w skadzie cementu
wyrnia si jego rodzaje przedstawiono na nastpnej stronie.
8 1. Skadniki betonu
Rodzaje cementw i ich skad wg EN 197-1
G
w
n
e

r
o
d
z
a
je
Nazwa Oznaczenie
Skad (udzia w procentach masy
1
)
Skadniki gwne
S
k
a
d
n
ik
i
d
r
u
g
o
r
z
d
n
e
K
lin
k
ie
r
e
l
w
ie
lk
o
p
ie
c
o
w
y
P
y
k
r
z
e
m
io
n
k
o
w
y
Pucolana Popi lotny
u
p
e
k

p
a
lo
n
y
W
a
p
ie
N
a
t
u
r
a
-
ln
a
W
y
p
a
-
la
n
a
K
r
z
e
-
m
io
n
-
k
o
w
y
W
a
p
ie
-
n
n
y
K S
D
2 P Q V W T
L
4
LL
5
CEM
I
Cement port-
landzki
CEM I 96-100
- - - - - - - - -
0 - 5
CEM
II
Cement port-
landzki ulowy
CEM II/A-S 80-94 6-20
- - - - - - - -
0 - 5
CEM II/B-S 65-79 21-35
- - - - - - - -
0 - 5
Cement
portlandzki krze-
mionkowy
CEM II A-D 90-94 6-10
- - - - - - -
0 - 5
Cement
portlandzki
pucolanowy
CEM II/A-P 80-94
- -
6-20
- - - - - -
0 - 5
CEM II/B-P 65-79
- -
21-35
- - - - - -
0 - 5
CEM II/A-Q 80-94
- - -
6-20
- - - - -
0 - 5
CEM II/B-Q 65-79
- - -
21-35
- - - - -
0 - 5
Cement
portlandzki
popioowy
CEM II/A-V 80-94
- - - -
6-20
- - - -
0 - 5
CEM II/B-V-V 65-79
- - - -
21-35
- - - -
0 - 5
CEM II/A-W 80-94
- - - - -
6-20
- - -
0 - 5
CEM II/B-W 65-79
- - - - -
21-35
- - -
0 - 5
Cement
portlandzki
upkowy
CEM II/A-T 80-94
- - - - - -
6-20
- -
0 - 5
CEM II/B-T 65-79
- - - - - -
21-35
- -
0 - 5
Cement
portlandzki
wapienny
CEM II/A-L 80-94
- - - - - - -
6-20
-
0 - 5
CEM II/B-L
65-79
- - - - - - -
21-35
-
0 - 5
CEM II/A-LL 80-94
- - - - - - - -
6-20 0 - 5
CEM II/B-LL 65-79
- - - - - - - -
21-35 0 - 5
Cement port-
landzki
wieloskadniko-
wy3)
CEM II/A-M 6-20 0 - 5
CEM II/B-M 21-35 0 - 5
CEM
III
Cement
hutniczy
CEM III/A 35-64 36-65
- - - - - - - -
0 - 5
CEM III/B 20-34 66-80
- - - - - - - -
0 - 5
CEM III/C 5-19 81-95
- - - - - - - -
0 - 5
CEM
IV
Cement pucola-
nowy
3
)
CEM IV/A 65-89
-
11-35
- - -
0 - 5
CEM IV/B 45-64
-
36-55
- - -
0 - 5
CEM
V
Cement wielo-
skladnikowy
3
)
CEM V/A 40-64 18-30
-
18-30
- - - -
0 - 5
CEM V/B 20-39 31-50
-
31-50
- - - -
0 - 5
1
Wartoci w tablicy odnosz si do sumy skadnikw gwnych i skadnikw drugorzdnych
2
Udzia pyu krzemionkowego jest ograniczony do 10%
3
W cementach portlandzkich wieloskadnikowych CEM II/A-M, w cementach pucolanowych CEM IV/A i CEM IV/B oraz w cementach wieloskad-
nikowych CEM V/A i CEM V/B gwne skadniki inne ni klinkier naley deklarowa poprzez oznaczenie cementu
4
Cakowita ilo wgla organicznego (TOC) nie moe przekracza 0,2% wagowo
5
Cakowita ilo wgla organicznego (TOC) nie moe przekracza 0,5% wagowo

Wytrzymao
Cementy s podzielone na trzy klasy wytrzymaoci w zalenoci od
wytrzymaoci zaprawy normowej po 28 dniach. Minimalne, wymagane
wytrzymaoci w poszczeglnych klasach wynosz 32,5, 42,5 i 52,5 N/
mm
2
.
Cementy o normalnej wytrzymaoci wczesnej maj za symbolem klasy
oznaczenie N a o duej wytrzymaoci dwudniowej maj dodatkowe
oznaczenie R.
Pene informacje o poszczeglnych skadnikach podane s w normie
PN-EN 197-1:2002
Rozdzia5:Skadniki
5.1Wstp
5.2Skadnikigwne
5.2Skadnikidrugorzdne
1.3 Kruszywo do betonu
Piasek i wir tworz ziarnist, przestrzenn struktur, ktrej pusta prze-
strze powinna by tak szczelnie wypeniona zaczynem cementowym
jak to moliwe. Kruszywo stanowi okoo 80% masy betonu i 70 75%
jego objtoci. Optymalne uycie kruszywa co do jego rozmiaru
i jakoci podnosi jako betonu. Do betonu zwykego stosowane s kru-
szywa pochodzenia skalnego (naturalne, amane), ktre w wytwrniach
s uzdatniane przez kruszenie, przesiewanie, mieszanie i pukanie.
Kruszywo do betonu jest odpowiednie, jeeli nie ma wpywu na tward-
nienie cementu, ma wystarczajco dobr przyczepno do stwardnia-
ego zaczynu cementowego i nie wystawia trwaoci betonu na ryzyko.
Kruszywa zwyke i specjalne
Kruszywo
zwyke
Gsto
2,2 3,0 kg/dm
3
Z zasobw naturalnych, np. koryta
rzek, wir z moren polodowcowych
i inne. Materia niekruszony lub
kruszony, np. urobek skalny przy
budowie tunelu.
Kruszywo
cikie
Gsto
> 3,0 kg/dm
3
Takie jak baryty, ruda elaza, gra-
nulat stalowy. Do produkcji be-
tonu cikiego ograniczajcego
przenikanie promieniowania radio-
aktywnego.
Kruszywo
lekkie
Gsto
< 2,0 kg/dm
3
Takie jak ekspandowane gliny, pu-
meks, polistyren. Do betonu lekkie-
go, betonw izolacyjnych.
Kruszywo
twarde
Gsto
> 2,0 kg/dm
3
Takie jak kwarc, karborund. Sto-
sowanie przewanie do warstwo-
wych posadzek betonowych.
Kruszywo
z recyklingu
Gsto okoo
2,4 kg/dm
3
Powstae w wyniku przerbki nie-
organicznego materiau stosowa-
nego uprzednio w budownictwie,
zwykle betonu.
Kruszywa normowe
W Europie kruszywa s okrelone s norm EN 12620, czyli w Pol-
sce norma ta ma numer PN-EN 12620. Norma ta jest bardzo obszerna
i podawanie wikszej iloci szczegw ni zamieszczone poniej nie
jest przedmiotem tej publikacji. Dalsze odniesienia do normy podane
s w Rozdziale 2.
Wybrane defnicje zamieszczone w normie (wraz z dodatkowymi
uwagami):
Kruszywonaturalne
Kruszywo pochodzenia mineralnego, poddane tylko obrbce mecha-
nicznej i/lub pukaniu.
Mieszankakruszyw
Kruszywo skadajce si z ziaren grubych i drobnych (piasek). Mie-
-szanka kruszyw moe by wytwarzana bez wczeniejszego oddzie-
lania kruszywa grubego od drobnego lub przez wymieszanie kruszywa
grubego z drobnym (piasek).
Kruszywozrecyklingu
Kruszywo wytworzone przez mechaniczna obrbk nieorganicznego
materiau uprzednio uytego jako materia budowlany, np. beton.
Wypeniacz(pyskalny)
Kruszywo w wikszoci przechodzce przez sito 0,063 mm, ktre jest
dodawane w celu uzyskania specjalnych waciwoci.
Kategoriauziarnienia
Okrelenie kruszywa przez dolny (d) i grny (D) rozmiar sita, wyraone
w postaci uamka d/D.
Kruszywodrobne(piasek)
O wymiarach ziaren D rwnych 4 mm lub mniejszych. Kruszywo drobne
moe by produkowane przez naturalne oddzielenie od ska lub wiru
i/lub kruszenie ska lub wiru lub przez obrbk materiaw produkowa-
nych przemysowo.
Kruszywogrube
Okrelenie frakcji o wikszych rozmiarach o D rwnych 4 mm lub wik-
szych oraz d nie mniejszych ni 2 mm.
Kruszywopochodzenianaturalnego0/8mm
Kruszywo pochodzenia lodowcowego lub/i rzecznego, o D nie wik-
szym ni 8 mm. Kruszywo takie moe by wytworzone rwnie przez
wymieszanie kruszywa przetworzonego.
Pyy
Frakcja kruszywa o wymiarze ziaren przechodzcych przez sito 0,063
mm.
Uziarnieniekruszywa
Rozkad wymiarw ziaren wyraony w procentach masy przechodzcej
przez okrelony zestaw sit.
Frakcje przechodzce, krzywe uziarnienia
Rozmiar czstek jest wyraany rozmiarem otworu sit przez ktre prze-
chodz badane czstki.

Zgodnie z norm EN 933-2 stosowane sita musz mie otwory
kwadratowe.
Rodzaje stosowanych sit
Otwr < 4 mm Siatka z metalowego drutu
Otwr < 4 mm Otwory wycite w blasze
Norma PN-EN 12620:2004 ogem ustala 26 wymaga i przypisuje
im ujte odpowiednimi normami odpowiednie oznaczenia. Odrbnie
sformuowano wymagania dotyczce granic i tolerancji uziarnienia
dla kruszywa grubego, kruszywa drobnego i naturalnego. Okrelenie
skadu ziarnowego metod przesiewania okrelona jest norm PN-EN
933-1:2000. Do szczeglnych zastosowa dopuszczone s kruszywa
o uziarnieniu specjalnym, naley wwczas okreli specjalne granice
uziarnienia, stosujc sita serii R20 wedug ISO 565:1990, z wczeniem
odpowiednich sit spord
0,063, 0,125, ,500, 1, 4, 8, 16, 31,5 i 63 mm.
Uziarnienie badanego kruszywa i pole zalecanego uziarnienia
wedug EN 480-1
Grna granica
Krzywa uziarnienia badanego
kruszywa
Dolna granica
Wymiar otworw w mm
P
r
z
e
c
h
o
d
z
i

p
r
z
e
z

s
i
t
o

w

%

w
a
g
o
w
o

Skadnik Rozmiar czstek w mm Zawarto
w mieszance w %
Py wapienny 0 0,25 2,5
Piasek okrgy 0 1 18,0
Piasek okrgy 1 4 27,5
wir otoczakowy 4 8 12,0
W tym przypadku zarwno piasek jak wir byy pukane a dla poprawie-
nia konsystencji dodano drobnego wypeniacza.
Informacje praktyczne
Optymalnyksztatziarna,naturalne/amane
Szecienne/kuliste ziarna s sprawdzone jako lepsze ni ziarna wy-
duone, ktre mog wpywa niekorzystnie na konsystencj. Ziarna
amane maj troch wiksz wododno ze wzgldu na wiksz po-
wierzchni, ale beton ma wiksz wytrzymao, zwaszcza na rozci-
ganie.
Przewagakruszywaamanego
Powierzchnia kruszywa amanego pochodzcego ze ska, duych blo-
kw itd. skada si tylko z powierzchni amanych, podczas gdy kru-szy-
wo amane z otoczakw ma rwnie powierzchnie naturalne. Kruszywo
amane jest obecnie stosowane przy budowie tuneli zgodnie z motto
Miejsce wydobycia = miejsce wbudowania.
Piaskizkamienioomu
Mog by krpe ale rwnie wyduone lub paskie, zalenie od skay.
Nie prowadz one do dobrej konsystencji a ich wododno jest ogl-
nie wysza.
Szkodliwezanieczyszczenia
I, humus, margiel, glina, gips i kruszywo zawierajce siarczany, chlorki
i alkalia s potencjalnie szkodliwe a ich obecno i moliwe zagroenia
musza by wyjanione.
Fizyczne wymagania w stosunku do kruszyw
Norma PN-EN 12620:2004 Kruszywa do betonu, Zacznik ZA1 (infor-
macyjny) podaje zestawienie podstawowych waciwoci kruszyw ze
wzgldu na zamierzone zastosowanie do przygotowania betonu do
zastosowania w budynkach, do drg i innych obiektw budowlanych.
Zestawienie to obejmuje:
ksztat, wymiar i gsto ziaren,
obecno zanieczyszcze,
odporno na rozdrabnianie/kruszenie,
odporno na polerowanie/cieranie,
skad/zawarto,
stao objtoci,
nasikliwo,
stancje niebezpieczne (w tym promieniowanie radioaktywne),
trwao (zamraanie/rozmraanie, reaktywno alkaliczno-
krzemionkowa).
Trwao
Waciwo ta zaley gwnie od odpornoci na zamraanie/rozmraa-
nie kruszywa grubego, ktra musi by odpowiednia do przewidywanych
warunkw eksploatacji i sprawdzona gdy niezbdne.
Alternatywne rda kruszywa
Zoa kruszywa zarwno grubego jak i drobnego s nieodnawialne i bar-
dzo czsto na wyczerpaniu. W ostatnich latach ronie zarwno zaintere-
sowanie jak i stosowanie kruszyw odpadowych i z recyklingu.
Najczciej zagospodarowywane s:
Beton z rozbirki, ktry po przekruszeniu moe zastpi (z ograni-
czeniami) kruszywo grube,
Odzyskiwanie kruszywa drobnego z instalacji puczcych kruszywo
w wirowniach.
Przydatno kruszywa z recyklingu powinna by sprawdzona w kadym
przypadku.

1.4 Domieszki do betonu
Stale rosnce wymagania ze strony uytkownikw narzucaj koniecz-
no modyfkacji mieszanki betonowej i samego betonu. Powszechnym
sposobem modyfkacji tych waciwoci jest stosowanie domieszek.
W przedmowie do PN-EN 206:2003 wrd norm powoanych wymienia
si PN-EN 934-2, ktra daje precyzyjna defnicje domieszki do beto-
nu: domieszka materia dodawany podczas wykonywania mieszanki
betonowej w iloci nie przekraczajcej 5 % masy cementu w betonie,
w celu zmodyfkowania waciwoci mieszanki betonowej lub stwardnia-
ego betonu. W tej samej normie znajduje si klasyfkacja najbardziej
popularnych domieszek.
Domieszki redukujceilowodyuplastyczniajce
Pozwalaj na zmniejszenie iloci wody w danej mieszance betonowej
bez wpywu na konsystencj lub na popraw urabialnoci bez zwiksze-
nia iloci wody lub na jednoczesne osignicie obydwu efektw.
Domieszki znacznieredukujceilowodyupynniajce
Pozwalaj na znaczne zmniejszenie iloci wody w danej mieszance
betonowej bez wpywu na konsystencj lub na znaczn popraw ura-
bialnoci bez zwikszenia iloci wody lub na jednoczesne osignicie
obydwu efektw.
Domieszkizwikszajcewiliwowody
Zmniejszaj tendencj do wypywania wody na powierzchni za-
gszczonej mieszanki betonowej.
Domieszkinapowietrzajce
Wprowadzaj w czasie procesu mieszania okrelon ilo maych,
rwnomiernie rozmieszczonych pcherzykw powietrza, ktre pozosta-
j w betonie po jego stwardnieniu. Napowietrzenie powoduje m.in. istot-
ne zwikszenie mrozoodpornoci betonu stwardniaego.
Domieszkiprzypieszajcewizanie
Przyspieszaj pocztek wizania i wzrost wytrzymaoci pocztko-
wej.
Domieszkiprzypieszajcetwardnienie
Przyspieszaj pocztkowe twardnienie baz wpywu lub z wpywem na
czas wizania.
Domieszkiopniajcewizanie
Opniaj pocztek wizania i utrzymuj konsystencj.
Domieszkizwikszajcewodoodporno
Zmniejszaj kapilarn nasikliwo wod betonu stwardniaego.
Domieszkiopniajce/uplastyczniajce
Poczony efekt uplastyczniajcy (efekt zasadniczy) i opniacza wi-
zania (efekt drugorzdny).
Domieszkiopniajce/upynniajce
Poczony silny efekt uplastyczniajcy (efekt zasadniczy) i opniacza
wizania (efekt drugorzdny).
Domieszkiprzyspieszajce/uplastyczniajce
Poczony efekt uplastyczniajcy (efekt zasadniczy) i przyspieszacza
wizania (efekt drugorzdny).
Inne rodzaje domieszek, ktre s dostpne na rynku, np. zmniejszajce
skurcz, inhibitory korozji stali, nie s jeszcze wymienione w normie PN-
-EN 934-2.
DozowaniedomieszekwedugPN-EN206-1:
Dozwolone dozowanie Do 5 % masy cementu
(Efekt wikszego dozowania na zachowa-
nie i trwao musi by sprawdzony)
Mae dozowanie Domieszki dozowane poniej 0,2 % masy
cementu s dozwolone jeli rozcieczone
z czci wody zarobowej
Jeli cakowita ilo stosowanych domieszek przekracza 3 l/m3 beto-
nu, ilo wody ktr zawieraj musi by uwzgldniona przy obliczaniu
wspczynnika woda/cement.
Jeeli stosowana jest wicej ni jedna domieszka, ich wzajemna
zgodno musi by wczeniej sprawdzona.
Efekty i stosowanie domieszek opisanych powyej (i innych) s opisane
szczegowo w nastpnych rozdziaach.
1.5 Dodatki do betonu
Dodatki do betonu s drobnoziarnistymi materiaami ktre s na og
dodawane do betonu w znaczcej iloci (5% - 20%). S stosowane
w celu uzyskania lub poprawienia okrelonych waciwoci mieszanki
betonowej lub/i betonu stwardniaego.
Norma EN 206-1- i polski odpowiednik PN-EN wymienia dwa typy nie-
organicznych dodatkw do betonu.
Typ I
Zasadniczo nieaktywne materiay takie jak wypeniacze wapienne, py
kwarcowy i kolorowe pigmenty.
Pigmenty
W celu zabarwienia betonu s stosowane tlenki metali, gownie tlenki
elaza. Dodawane s w iloci 0,5 - 5% masy cementu. Musz zachowa
kolor i by stabilne w alkalicznym rodowisku cementu. W przypadku
niektrych pigmentw ronie wododno mieszanki, na co ma rw-
nie wpyw ilo pigmentu.
Mczkiskalne(pykwarcowy,mielonywapie)
Mieszanki o maej iloci frakcji pylastych mog by modyfkowane przez
wprowadzenie maczek skalnych. Te nieaktywne skadniki su do po-
prawienia krzywej uziarnienia kruszywa. Ronie wododno, zwasz-
cza przy mczkach wapiennych.

Waciwoci mczek skalnych wg DIN 4226-1
Waciwo
Materia
Mczki skalne
Py kwarcowy Py wapienny Jednostka
Gsto
(ciar waciwy)
1
2650 2600 - 2700 kg/m
3
Powierzchnia
waciwa
1000 3500 cm
2
/kg
Ciar
nasypowy
* 1
1300 1500 1000 - 1300 kg/m
3
Ciar
nasypowy
* 1
0,2 ok. 40 %
*Ta waciwo powinna by uwzgldniona przy obliczaniu pojemnoci
silosw i innych obliczeniach
1
Dowiadczenie obecne
Typ II
Pucolanowe lub inne materiay o ukrytych waciwociach hydraulicz-
nych takie jak naturalne pucolany (tras) popi lotny i py krzemionkowy.
Popi lotny jest drobnym popioem z elektrowni opalanych wglem, kt-
ry moe by uyty jako dodatek zarwno przy produkcji cementu jak
i betonu. Jego skad zaley od gwnie od rodzaju wgla, jego pocho-
dzenia i warunkw spalania.
Py krzemionkowy (mikrokrzemionka) skada si gwnie ze sferycznych
czsteczek amorfcznego tlenku krzemu pochodzcego z produkcji si-
likonu i zwizkw silikonowych. Ma powierzchni waciw 18 25 m
2
na gram i jest bardzo aktywna pucolan. Dozowanie pyu krzemionko-
wego wynosi od 5 % do maksimum 10 % wagi cementu.
Tabela porwnawcza cement/pucolany
1.6 Najdrobniejsze frakcje
Najdrobniejsze skadniki mieszanki betonowej i betonu to:
cement
frakcje kruszywa o uziarnieniu od 0 do 0,125 mm
ewentualnie dodatek lub dodatki
Najdrobniejsze skadniki dziaaj jak smar w mieszance betonowej
i poprawiaj urabialno oraz retencj wody. Powoduj zmniejszenie
tendencji do segregacji mieszanki betonowej i czyni jej zagszczanie
atwiejszym.
Z drugiej strony zbyt dua zawarto najdrobniejszych skadnikw w mie-
-szance czyni j zbyt lepk. Mona rwnie spodziewa si zwikszo-
nego skurczu i pezania betonu, co wynika z wikszej zawartoci wody.
Podane niej iloci s sprawdzone jako najlepsze:
Kruszywo naturalne Kruszywo amane
Beton
o uziarnieniu
kruszywa do
32 mm
Skadnikw najdrobniejszych
pomidzy 350 a 400 kg/m
3
3
Beton o uziarnieniu
kruszywa do 16
mm
3
3
Wysza ilo skadnikw najdrobniejszych jest przyjmowana zwykle dla
betonu samozagszczalnego (SCC).
Waciwo
Materia
Cementy Pucolany przemysowe
CEM I
42,5*
CEM II
A-LL 32,5 R*
Popioy
lotne
Py
krzemionkowy
Jednostka
Gsto
(ciar waciwy)
1
ok. 3100 ok. 3000 2200-2600 ok. 2200 kg/m
3
Powierzchnia
waciwa
ok. 3000 ok. 4000 3000-5500 180 000-250
000
cm
2
/kg
Ciar
nasypowy
* 1
ok. 1200 ok. 1000 100-1100 300-600 kg/m
3
Ciar
nasypowy
* 1
2,4 6.9 5 3 %
Ciar
nasypowy
* 1
40-55 do 98 %
* Dane dla przypadkowo wybranych cementw powszechnego uytku
** Ta waciwo powinna by uwzgldniona przy obliczaniu pojemnoci silosw i innych
obliczeniach
1
Wedug aktualnej wiedzy na temat pucolanw
16 1. Skadniki betonu 1. Skadniki betonu 17

1.7 Woda zarobowa
Przydatno wody do produkcji betonu zaley od jej pochodzenia. Norma
EN 1008 podaje nastpujce rodzaje:
Wodapitna
Odpowiednia do betonu. Nie ma potrzeby sprawdzania.
Wodaodzyskanazproceswprzemysowych,np.wodapomyciu
Na og przydatna do betonu, ale naley speni wymagania podane
w Zaczniku A powyszej normy, np. dodatkowa ilo czstek staych
w betonie, wtedy kiedy woda pochodzi z mycia w przemyle betonw
nie moe przekracza 1 % cakowitej iloci kruszywa zawartej w be-
tonie.
Wodagruntowa
Moe by przydatna, ale musi by zbadana.
Wodamorskaizasolona
Moe by uywana do betonu niezbrojonego lecz nie betonu zbrojo-
nego lub spronego. W przypadku betonu zbrojonego lub z wbudo-
wanymi elementami metalowymi nie mona przekroczy dopuszczal-
nej iloci chlorkw w betonie.
Wodazeciekw
Nie moe by stosowana do betonu.
Woda mieszana moe pochodzi ze zmieszania wody odzyskanej z pro-
cesw w przemyle betonw i wody z innego rda. Naley speni
warunki odnoszce si do wody mieszanej.
Badania wstpne (EN 1008, Tablica 1)
Najpierw wod naley zbada na lady olejw i tuszczu, rodkw spie-
niajcych (detergenty!), zawiesin, zapach (np. bez zapachu siarkowodoru
po dodaniu kwasu solnego), odczyn pH ma by powyej 4
i obecno humusu.
Woda, ktra nie spenia jednego lub kilku wymaga podanych w Tablicy
1, moe by stosowana tylko wtedy kiedy spenia podane niej wymaga-
nia co do skadu chemicznego a jej uycie nie ma negatywnego wpywu
na czas wizania i przyrost wytrzymaoci (norma EN 1008 podaje me-
todyk bada).
Waciwoci chemiczne
Chlorki
Zawarto chlorkw w wodzie nie moe przekracza wartoci podanych
poniej:
Zastosowanie Najwysza zawarto
chlorkw w mg/l
Beton sprony lub zaprawa iniekcyjna 500
Beton zbrojony lub z wbudowanymi ele- 1000
mentami metalowymi
Beton bez zbrojenia lub metalowych ele- 4500
mentw wbudowanych
Siarka
Zawarto siarki w wodzie zarobowej nie moe przekracza 2000 mg/l.
Alkalia
Jeeli do betonu jest stosowane kruszywo wraliwe na alkalia, musi by
sprawdzona zawarto alkaliw w wodzie zarobowej. Zawarto alka-
-liw (ekwiwalent Na
2
O) nie powinna by zwykle wysza ni 1500 mg/l.
Jeeli warto ta jest przekroczona, woda taka moe by uyta pod wa-
runkiem upewnienia si, e nie dojdzie do szkodliwych reakcji wszelkich
alkaliw w betonie z krzemianami.
Szkodliwezanieczyszczenia
Naley wykona badania przede wszystkim na obecno cukrw, fosfo-
ranw, azotanw, oowiu i cynku. O ile wyniki s pozytywne, naley okre-
li ich iloci i porwna do dopuszczalnych limitw lub wykona badania
czasu wizania mieszanki oraz wytrzymaoci betonu na ciskanie.
Graniceanalizchemicznych:
Skadnik Najwysza zawarto w mg/l
Cukry 100
Fosforany, wyraone jako P
2
O
5
100
-
Azotany, wyraone jako NO
3
500
Ow, wyraony jako Pb
2+
100
Cynk, wyraony jako Zn
2+
100
Czaswizaniaiwytrzymao
Pocztek wizania, na prbkach z badan wod, nie moe by krt-
-szy ni 1 godzina i nie moe rni wicej ni 25% od czasu wizania
na prbkach wykonanych przy uyciu wody destylowanej lub dejonizo-
wanej. Koniec wizania nie moe by duszy ni 12 godzin i nie moe
rni wicej ni 25% od czasu wizania na prbkach wykonanych przy
uyciu wody destylowanej lub dejonizowanej.
rednia wytrzymao na ciskanie po 7 dniach na prbach z badan
wod musi wynosi co najmniej 90% wytrzymaoci na ciskanie na
prbkach wykonanych przy uyciu wody destylowanej lub dejonizowa-
nej.
Graniceanalizchemicznych:

1.8 Obliczanie objtoci materiau
Celem tego obliczenia jest okrelenie objtoci betonu z iloci materia-
w przyjtych do obliczenia. Objto materiau naley rozumie jako
objto poszczeglnych skadnikw betonu. Zaoenie obliczenia jest
takie, e przyjte iloci cementu, wody, kruszywa, domieszek i dodatkw
wymieszane w celu uzyskania 1 m
3
betonu oraz pory po zagszczeniu
zsumuj si do objtoci 1 m
3
.
Obliczoneobjtociimasyna1m
3
betonu
Surowiec uyty do Dozowanie Potrzebna ilo Gsto Wydajno
projektowanego w % w kg na 1m
3
waciwaw w l na
betonu (zgodnie
z receptur)
kg/l 1 m
3
Cement Rodzaj:
Dodatkowe
spoiwo Rodzaj:
kg
kg
3,15
(sprawdzi)
Dodatek pyu
krzemionkowego
(dodatkowe
spoiwo)
kg
3,15
(sprawdzi)
Domieszka 1
Rodzaj: kg
Domieszka 2
Rodzaj: kg
Spodziewana
lub planowana
zawarto
powietrza
1 % = 10 l na 1 m
3
%
_
Woda zarobowa
w/c lub w/s =
(uwzgldni wod
zawart
w kruszywie)
kg 1,0
Cakowita objto w litrach bez kruszywa grubego i piasku 297

Kruszywo
(w stanie suchym)
kg

2,65
(sprawdzi)
(= dla
1000 l)
Cay beton kg

na 1 m3)
kg/l
(gsto
waciwa
wieego
betonu))
1000 l
(= 1 m
3
)
Surowiec uyty do Dozowanie Potrzebna ilo G s t o Wydajno
projektowanego w % w kg na 1m
3
waciwaw w l na
betonu ( z g o d n i e
z receptur)
kg/l 1 m
3
Cement
Rodzaj: CEM I
Dodatkowe
spoiwo Rodzaj:
kg 325
kg
3,15
(sprawdzi)
103
Dodatek pyu
krzemionkowego
(dodatkowe
spoiwo)
kg 19,5
3,15
(sprawdzi)
9
Domieszka 1
Rodzaj:
ViscoCrete
(obliczona do sumy
cementu
i krzemionki)
kg 4,13
wraz
z zawart
wod
Domieszka 2
Rodzaj: kg
Spodziewana
lub planowana
zawarto
powietrza
1 % = 10 l na 1 m
3
% 3,0
_
30
Woda zarobowa
w/c lub w/s =
(uwzgldni wod
zawart
155*
w kruszywie)
kg 155 1,0
Cakowita objto w litrach bez kruszywa grubego i piasku 297
Kruszywo
(w stanie suchym)
kg 1863

2,65
(sprawdzi)
(= dla
1000 l)
Cay beton kg 2362

na 1 m
3
)
kg/l
(gsto
waciwa
wieego
betonu))
1000 l
(= 1 m
3
)
* teoretycznie okoo 1 litr wody powinien by dodany w zastpstwie suchej masy uytej
domieszki
= kierunek oblicze
Uwaga! Jeeli cakowita ilo domieszki (domieszek) przekracza 3 l/m
3
betonu, ilo wody w do-
mieszce (domieszkach) musi by uwzgldniona przy obliczaniu wspczynnika
wodno-cementowego.
20 1. Skadniki betonu 1. Skadniki betonu 21

2. Norma EN 206-1:2000
Europejska norma betonowa EN-206-1:2000 bya wprowadzona w Eu-
ropie z okresami przejciowymi o rnej dugoci, zalenie od kraju.
W Polsce norma na beton bya wprowadzona w czerwcu 2003 roku i ma
oznaczenie PN-EN 206-1:2003.
Norma EN 206-1 odnosi si do konstrukcji wykonywanych na mokro,
elementw i konstrukcji prefabrykowanych i wyrobw prefabryko-
wanych konstrukcyjnych stosowanych w budynkach i budownictwie
inynieryjnym.
Mazastosowaniedo:
betonu zwykego
betonu cikiego
betonu lekkiego
betonu spronego
Wprzygotowaniuseuropejskienormydlanastpujcychrodzajwbe-
tonu:
betonu natryskowego
betonu do budowy drg i innych powierzchnia naraonych na ruch
NormaEN206-1ikrajoweodpowiednikinieodnoszsido:
betonu komrkowego
betonu spienionego
betonu o otwartej strukturze (beton jamisty)
zaprawy o maksymalnej rednicy ziaren 4 mm
betonu o gstoci mniejszej ni 800 kg/m
3
betonu aroodpornego
W normie EN 206-1: wyranie rozdzielono funkcje przypisywane
dwm niezalenie dziaajcym podmiotom, jakimi s producent mie-
szanki i wykonawca (zamawiajcy mieszank betonow. Defnicje
betonu projektowanego i beton recepturowego podano niej.
2.1 Defnicje podane w normie
Waciwoci betonu, warunki uytkowania
Betonprojektowany
Beton, ktrego wymagane waciwoci i dodatkowe cechy s podane
producentowi odpowiedzialnemu za dostarczenie betonu zgodnego
z wymaganymi waciwociami i dodatkowymi cechami.
Betonrecepturowy
Beton, ktrego skad i skadniki, jakie powinny by uyte s po-
dane producentowi odpowiedzialnemu za dostarczenie betonu o tak
okrelonym skadzie.
22 2. Norma EN 206-1:2000
Oddziaywanierodowiska
Takie oddziaywania chemiczne i fzyczne na beton, ktre wpywaj na
niego lub na zbrojenie lub inne znajdujce si w nim elementy metalowe,
a ktre nie zostay uwzgldnione jako obcienia w projekcie konstruk-
cyjnym
Specyfkacja
Kocowe zestawienie udokumentowanych wymaga technicznych
dotyczcych wykonania lub skladu betonu podane producentowi
Normowybetonrecepturowy
Beton recepturowy, ktrego skad jest podany w normie przyjtej w kraju
stosowania betonu
Specyfkujcy
Osoba lub jednostka ustalajca specyfkacj mieszanki betonowej
i stwardniaego betonu.
Producent
Osoba lub jednostka produkujca mieszank betonow.
Wykonawca
Osoba lub jednostka stosujca mieszank betonow do wykonywania
konstrukcji lub elementu.
Zawarto wody w betonie
Cakowitazawartowody
Woda dodana oraz woda ju zawarta w kruszywie i znajdujca si na
jego powierzchni, a take woda w domieszkach i dodatkach zastosowa-
nych w postaci zawiesin jak rwnie woda wynikajca z dodania lodu lub
naparzania.
Efektywnazawartowody
Rnica midzy cakowit iloci wody w mieszance betonowej a iloci
wody zaabsorbowan przez kruszywo.
Wspczynnikwoda/cement
Stosunek efektywnej iloci wody do zawartoci masy cementu w mie-
szance betonowej.
adunek, dostarczanie, miejsce uycia
Betonwytworzonynabudowie
Beton wyprodukowany na placu budowy przez wykonawc na jego
wasny uytek.
Betontowarowy
Beton dostarczany jako mieszanka betonowa przez osob lub jednostk
nie bdc wykonawc. W znaczeniu niniejszej normy betonem towa-
rowym jest rwnie:
- beton produkowany przez wykonawc poza miejscem budowy,
- beton produkowany na placu budowy, ale nie przez wykonawc.
2. Norma EN 206-1:2000 23

adunek
Ilo mieszanki betonowej transportowana pojazdem, skadajca si z je-
dnego lub wikszej iloci zarobw.
Zarb
Ilo mieszanki betonowej wyprodukowana w jednym cyklu operacyjnym
betoniarki lub ilo rozadowana w cigu 1 min z betoniarki o pracy cigej.
2.2 Klasy ekspozycji zwizane z oddziaywaniem rodowiska
Oddziaywania rodowiska s sklasyfkowane jako klasy ekspozycji.
Wybr klas ekspozycji zaley od warunkw wystpujcych w miejscu
uycia betonu. Ta klasyfkacja oddziaywania nie wyklucza rozwaenia
warunkw specjalnych wystpujcych w miejscu uycia betonu lub zasto-
sowania rodkw ochrony takich jak uycie stali nierdzewnej lub innego
odpornego na korozje metalu i wykonanie powok ochronnych na beton
lub na zbrojenie.
Beton moe by przedmiotem wicej ni jednej opisanych akcji.
Oddziaywania rodowiska na jakie jest on naraony mog std wymaga
ich wyraenia jako kombinacja klas ekspozycji.
Tablica2.2.1
Oznaczenie
Klasy
Opis rodowiska Przykady wystpowania
klas ekspozycji
Brak zagroenia agresj rodowiska lub zagroenia korozj
XO Dotyczy betonw niezbrojonych
i nie zawierajcych innych ele-
mentw metalowych: wszystkie
rodowiska z wyjtkiem przypad-
kw wystpowania zamraania/
rozmraania, cierania lub agres-
ji chemicznej
Beton wewntrz budynkw o bardzo
niskiej wilgotnoci powietrza
Dotyczy betonw zbrojonych lub
zawierajcych inne elementy
metalowe: bardzo suche
Korozja spowodowana karbonatyzacj
XC1 Mokre, sporadycznie suche Beton wewntrz budynkw o niskiej
wilgotnoci powietrza
Beton stale zanurzony w wodzie
XC2 Mokre, sporadycznie suche Powierzchnie betonu naraone na
dugotrway kontakt z wod Najczciej
fundamenty
XC3 Umiarkowanie wilgotne Beton wewntrz budynkw o umiarko-
wanej lub wysokiej wilgotnoci powietrza
Beton na zewntrz osonity przed
deszczem
24 2. Norma EN 206-1:2000
Oznacze-
nie Klasy
Opis rodowiska Przykady wystpowania
klas ekspozycji
XC4 Cyklicznie mokre i suche Powierzchnie betonu naraone na kontakt z wod, ale nie jak
w klasie ekspozycji XC2
Korozja spowodowana chlorkami nie pochodzcymi z wody morskiej
XD1 Umiarkowanie wilgotne Powierzchnie betonu naraone na dziaanie chlorkw z powietrza
XD2 Mokre, sporadycznie Baseny
suche Beton naraony na dziaanie wody przemysowej zawierajcej
chlorki
XD3 Cyklicznie mokre i suche Elementy mostw naraone na dziaanie rozpylonych cieczy
zawierajcych chlorki
Nawierzchnie drg
Pyty parkingw
Korozja spowodowana chlorkami z wody morskiej
XS1 Naraenie na dziaanie Konstrukcje zlokalizowane na wybrzeu lub w jego pobliu
soli zawartych w po-
wietrzu, ale nie na
bezporedni kontakt
z woda morsk
XS2 Stae zanurzenie Elementy budowli morskich
XS3 Strefy pyww, rozbryz- Elementy budowli morskich
gw i aerozoli
Agresywne oddziaywanie zamraania/rozmraania bez rodkw odladzajcych albo ze rodkami
odladzajcymi
XF1 Umiarkowanie nasyco- Pionowe powierzchnie betonowe naraone na deszcz i zamarza-
ne wod bez rodkw nie
odladzajcych
XF2 Umiarkowanie nasyco- Pionowe powierzchnie betonowe konstrukcji drogowych naraone
ne wod ze rodkami na zamarzanie i dziaanie rodkw odladzajcych z powietrza
odladzajcymi
XF3 Silnie nasycone Poziome powierzchnie betonowe naraone na deszcz i zamarza-
wod bez rodkw nie
odladzajcych
XF4 Silne nasycenie wod ze Jezdnie drg i mostw naraone na dziaanie rodkw
rodkami odladzajcymi odladzajcych
lub wod morsk Powierzchnie betonowe naraone bezporednio na dziaanie
aerozoli zawierajcych rodki odladzajce i zamarzanie
Strefy rozbryzgu w budowlach morskich naraone na zamarzanie
Agresja chemiczna
XA1 rodowisko chemiczne Beton w oczyszczalniach ciekw, zbiorniki na zawiesiny
mao agresywne zgodnie
z tablic 2.2.2
XA2 rodowisko chemiczne Elementy betonowe stykajce si z woda morsk; elementy
rednio agresywne zgod- w gruncie korodujcym beton
nie z tablic 2.2.2
XA3 rodowisko chemiczne Zakady przemysowe o wyziewach agresywnych w stosunku do
silnie agresywne zgodnie betonu, zbiorniki na pasze, konstrukcje betonowe do odprowa-
z tablic 2.2.2 dzania spalin
2. Norma EN 206-1:2000 25

Wartoci graniczne klas ekspozycji dotyczcych agresji
chemicznej gruntw naturalnych i wody gruntowej
Tablica2.2.2
Zwizek Charakte-
rystyka
chemiczna
Jednostka XA1 XA2 XA3
Woda gruntowa
Siarczan SO
4
2-
mg/l 200
i 600
> 600
i 3000
>
3000
i
6000
pH mg/l 6,5
i 5,5
< 5,5
i 4,5
< 4,5
i 4,0
Dwut-
lenek
wgla
CO
2
agresywne
mg/l 15
i 40
> 40
i 100
> 100
a do
nasy -
cenia
Amoniak NH
4
+
mg/l 15
i 30
> 30
i 60
> 60
i 100
Magnez MG
2+
mg/l 300
i
1000
> 1000
i 3000
>
3000
a do
nasy -
cenia
Grunt
Siarczany SO
4
2-
mg/l 2000
i
3000
> 3000
i
12000
>
12000
i
24000
Listaklasekspozycjiiodpowiadajcanajmniejszazawarto
cementupodanajestprzykocurozdziau2.
2.3 Klasyfkacja wedug konsystencji
Klasy konsystencji podane niej nie odpowiadaj sobie bezporednio.
Dla betonu wilgotnego, to jest betonu o malej zawartoci wody, konsy-
stencja nie jest klasyfkowana.
Stopie zagszczalnoci
Oznaczenie klasy Stopie zagszczalnoci
CO
1
1,46
C1 1,45 do 1,26
C2 1,25 do 1,11
C3 1,10 do 1,04
rednica rozpywu
F1
1
340
F2 350 do 410
F3 420 do 480
F4 490 do 550
F5 560 do 620
F6 630
Opad stoka
S1 10 do 40
S2 50 do 90
S3 100 do 150
S4 160 do 210
S5
1
220
Ve-Be
V0
1
31
V1 30 do 21
V2 20 do 11
V3 10 do 6
V4 do 3
1
Nie zaleca si stosowania w tym zakresie
2
Nie zaleca si stosowania w tym zakresie, ale stosuje si powszechnie
dla betonu samozagszczalnego
2. Norma EN 206-1:2000 27 26 2. Norma EN 206-1:2000

2.4 Klasy wytrzymaoci na ciskanie
Wytrzymao charakterystyczn mona okrela na walcach o rednicy
150 mm i wysokoci 300 mm lub na prbkach szeciennych 150 mm.
Klasy wytrzymaoci na ciskanie betonu zwykego i betonu
cikiego
Klasa
wytrzymaoci
Wytrzymao
charakterystyczna
prbki walcowej
f
ck.cyl
MPa
Wytrzymao
charakterystyczna
prbki szeciennej
f
ck. cube
MPa
C 8/10 8 10
C 12/15 12 15
C 16/20 16 20
C 20/25 20 25
C 25/30 25 30
C 35/37 35 37
C 35/45 35 45
C 40/50 40 50
C 45/55 45 55
C 50/60 50 60
C 55/67 55 67
C60/75 60 75
C 70/85 70 85
C80/95 80 95
C 90/105 90 105
C 100/115 100 115
Klasy wytrzymaoci na ciskanie betonu lekkiego
Klasa
wytrzymaoci
Wytrzymao
charakterystyczna
prbki walcowej
f
ck.cyl
MPa
Wytrzymao
charakterystyczna
prbki szeciennej
f
ck. cube
MPa
LC 8/9 8 9
LC 12/13 12 13
LC 16/18 16 18
LC 20/22 20 22
LC 25/28 25 28
LC 30/33 30 33
28 2. Norma EN 206-1:2000
Klasa
wytrzymaoci
Wytrzymao
charakterystyczna
prbki walcowej
f
ck.cyl
MPa
Wytrzymao
charakterystyczna
prbki szeciennej
f
ck. cube
MPa
LC 35/38 35 38
LC 40/44 40 44
LC 45/50 45 50
LC 50/55 50 55
LC 55/60 55 60
LC 60/66 60 66
LC 70/77 70 77
LC 80/88 80 88
Klasy gstoci betonu lekkiego
Klasa
gstoci
D1.0 D1.2 D1.4 D1.6 D1.8 D2.0
800 800 > 1000 > 1200 > 1400 > 1600 > 1800
i 1000 i i i i i
1200 1400 1600 1800 2000
2.5 Pojcie wspczynnika k (wycig z EN 206-1)
Pojcie wspczynnika k umoliwia uwzgldnienie dodatkw typu II
(popi lotny, py krzemionkowy)
- przez zastpienie terminu wspczynnik woda/cement terminem
wspczynnik woda/(cement + k x dodatek
- przez ustalenie minimalnej zawartoci cementu.
Warto k zaley od okrelonego dodatku.
Pojcie wspczynnika k dla popiou lotnego zgodnego EN 450
Maksymalna ilo popiou lotnego, uwzgldniana w wartoci
wspczynnika k, powinna spenia warunek:
popi lotny/cement 0,33 masowo.
W przypadku zastosowania wikszych iloci popiou lotnego, jego nad-
miaru nie naley uwzgldnia przy obliczaniu wspczynnika woda/(ce-
ment + k x popi lotny) oraz w minimalnej iloci cementu.
2. Norma EN 206-1:2000 29

Dla betonw zawierajcych cement CEM I zgodny z EN 197-1 dopusz-
cza si nastpujce wartoci wspczynnika k:
CEM I 32,5 k = 0,2
CEM I 42,5 i klasy wysze k = 0,4
Minimaln ilo cementu wymagana w odpowiedniej klasie ekspozycji
(patrz punkt 2.6) mona zmniejszy maksymalnie o ilo rwn k x (mi-
nimalna zawarto cementu 200) kg/m3 , a dodatkowo ilo (cement
+ popi lotny) nie powinna by mniejsza ni minimalna zalecana ilo
cementu.
Pojcie wspczynnika k nie jest zalecane w przypadku betonw
zawierajcych jednoczenie popioy lotne i cement CEM I odporny na
siarczany w przypadku klas ekspozycji XA2 i XA3, jeeli substancja
agresywn jest siarczan.
Pojcie wspczynnika k dla pyu krzemionkowego zgodnego z PN-
EN 13263+A1:2009.
Maksymalna ilo pyu krzemionkowego, uwzgldniana we
wspczynniku woda/cement oraz w zawartoci cementu, powinna
spenia warunek:
py krzemionkowy/cement 0,11 masowo.
W przypadku uycia wikszych iloci pyu krzemionkowego, jego nad-
miaru nie naley uwzgldnia w obliczaniu wartoci wspczynnika k.
W przypadku betonw zawierajcych cement CEM I zgodny z EN 197-
1 dopuszcza si stosowanie nastpujcych wartoci wspczynnika k:
wspczynnik w/c
0,45 k = 2,0
> 0,45 k = 2,0
z wyjtkiem klas ekspozycji XC i XF, dla
ktrych k = 1,0.
Minimalna ilo cementu w zalenoci od klasy ekspozycji podana jest
na str. 30.
Ilo ta nie moe by zmniejszona o wicej ni 30 kg/m3 w betonie
uytkowanym w klasach ekspozycji dla ktrych minimalna zawarto
cementu wynosi 300 kg/m
3
.
Dodatkowo, ilo (cement + k x py krzemionkowy) nie moe by mniej-
sza ni minimalna ilo cementu wymagana dla odpowiedniej klasy
ekspozycji.
30 2. Norma EN 206-1:2000
Jednoczesne uycie popiou lotnego zgodnego z EN 450 i pyu krze-
mionkowego zgodnego z PN-EN 13263+A1:2009.
Dla zapewnienia wystarczajcej alkalicznoci betonu zbrojonego
i spronego, naley speni nastpujce warunki maksymalnej iloci
popiou lotnego i pyu krzemionkowego:
popi lotny (0,66 x cement 3 x py krzemionkowy) wagowo
py krzemionkowy/cement 0,11 wagowo
2.6 Zawarto chlorkw (wycig z EN 206-1)
Zawarto chlorkw betonie, okrelana jako procentowa zawarto
jonw chloru do masy cementu, nie powinna przekracza wartoci prze-
widzianej w wybranej klasie podanej w poniszej tablicy.
Maksymalna zawarto chlorkw w betonie
Zastosowanie betonu Klasa zawartoci
chlorkw
a
Maksymalna zawarto Cl-
odniesiona do masy cemen-
tu
b
Bez zbrojenia stalowego lub
innych elementw metalowych,
z wyjtkiem uchwytw odpornych
na korozj
Cl 1,0 1,0%
Ze zbrojeniem stalowym lub z in-
nymi elementami metalowymi
Cl 0,20
Cl 0,40
0,20%
0,40%
Ze stalowym zbrojeniem
sprajcym
Cl 0,10
Cl 0,20
0,10%
0,20%
a
Klasa zawartoci chlorkw odpowiednia dla betonu o specjalnym zasto-
sowaniu, zaley od postanowie przyjtych w kraju stosowania betonu.
b
W przypadku stosowania dodatkw typu II oraz ich uwzgldniania w ma-
sie cementu, zawarto chlorkw wyraa si jako procentow zawarto
jonw chloru w odniesieniu do masy cementu wraz z cakowita mas
uwzgldnianych dodatkw.
2. Norma EN 206-1:2000 31

K
l
a
s
y

e
k
s
p
o
z
y
c
j
i
B
r
a
k

z
a
-
g
r
o
e
n
i
a
a
g
r
e
s
j
r
o
d
o
w
i
-
s
k
a

l
u
b
z
a
g
r
o
e
-
n
i
a

k
o
r
o
-
z
j
t

K
o
r
o
z
j
a

s
p
o
w
o
d
o
w
a
n
a
k
a
r
b
o
n
a
t
y
z
a
c
j

K
o
r
o
z
j
a

w
y
w
o
a
n
a

c
h
l
o
r
k
a
m
i

Z
a
m
r
a
a
n
i
e
/
R
o
z
m
n
a
a
n
i
e

r
o
d
k
i

c
h
e
m
i
c
z
n
e
a
g
r
e
s
y
w
n
e
W
o
d
a

m
o
r
s
k
a

C
h
l
o
r
k
i

n
i
e
p
o
c
h
o
-
d
z
c
e

z

w
o
d
y

m
o
r
-
s
k
i
e
j

X
O

X
C
1

X
C
2

X
C
3

X
C
4

X
S
1

X
S
2

X
S
3

X
D
1

X
D
2

X
D
3

X
F
1

X
F
2

X
F
3

X
F
4

X
A
1

X
A
2

X
A
3

M
a
x
i
m
u
m

-
0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

0
.
6
5

w
/
c
M
i
n
i
m
a
l
n
a

C
1
2
/
1
5

C
2
0
/
C
2
5
/
C
3
0
/
C
3
0
/
C
3
0
/
C
3
5
/
C
3
5
/
C
3
0
/
C
3
0
/
C
3
5
/
C
3
0
/
C
2
5
/
C
3
0
/
C
3
0
/
C
3
0
/
C
3
0
/
C
3
5
/
k
l
a
s
a

2
5
3
0
3
7
3
7
3
7
4
5
4
5
3
7
3
7
4
5
3
7
3
0
3
7
3
7
3
7
3
7
4
5

w
y
t
r
z
y
-
m
a
c
i
M
i
n
i
m
a
l
n
a

-
2
6
0

2
8
0

2
8
0

3
0
0

3
0
0

3
2
0

3
4
0

3
0
0

3
0
0

3
2
0

3
0
0

3
0
0

3
2
0

3
4
0

3
0
0

3
2
0

3
6
0

z
a
w
a
r
t
o
c
e
m
e
n
t
u
k
g
/
m
2
M
i
n
i
m
a
l
n
a

-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
4
.
0
a
4
.
0
a
4
.
0
a
-
-
-
z
a
w
a
r
t
o
p
o
w
i
e
t
r
z
a
(
%
)
I
n
n
e

w
y
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
K
r
u
s
z
y
w
o

z
g
o
d
-
P
r
o
d
u
k
t

o
d
p
o
r
n
y

n
a
m
a
g
a
n
i
a
n
e

z

E
N

1
2
6
2
0

s
i
a
r
c
z
a
n
y
b

o

o
d
p
o
w
i
e
d
n
i
e
j

m
r
o
z
o
o
d
p
o
r
n
o
c
i
a
G
d
y

b
e
t
o
n

n
i
e

j
e
s
t

n
a
p
o
w
i
e
t
r
z
o
n
y
,

z
a
l
e
c
a

s
i

b
a
d
a
n
i
e

j
e
g
o

w
c
i
w
o
c
i

u
y
t
k
o
w
y
c
h

o
d
p
o
w
i
e
d
n
i

m
e
t
o
d
,

p
o
r
w
n
u
j
c

z

b
e
t
o
n
e
m
,

k
t
r
e
g
o

o
d
p
o
r
n
o

n
a

z
a
m
r
a
a
n
i
e
/
r
o
z
m
r
a
n
i
e

w

d
a
n
e
j

k
l
a
s
i
e

e
k
s
o
p
z
y
c
j
i

j
e
s
t

p
o
t
w
i
e
r
d
z
o
n
a
b
w

p
r
z
y
p
a
d
k
u

g
d
y

S
O
2
4

w
s
k
a
z
u
j
e

n
a

k
l
a
s
y

e
k
s
p
o
z
y
c
j
i

X
A
2

o
r
a
z

X
A
3

j
e
s
t

n
i
e
z
m
i
e
n
n
i
e

w
a
n
e
,

a
b
y

s
t
o
s
o
w
a

c
e
m
e
n
t

o
d
p
o
r
n
y

n
a

s
i
a
r
c
z
a
n
y

j
e
s
t

s
k
l
a
s
y
f
k
o
w
a
n
y

p
o
d

w
z
g
l
d
e
m

o
d
p
o
r
n
o
c
i

n
a

s
i
a
r
c
z
a
n
y
,

z
a
l
e
c
a

s
i
e

s
t
o
s
o
w
a
n
i
e

c
e
m
e
n
t
u

o

r
e
d
n
i
e
j

l
u
b

w
y
s
o
k
i
e
j

o
d
p
o
r
n
o
c
i

n
a

s
i
a
r
c
z
a
n
y

d
l
a

k
l
a
s
y

e
k
s
p
o
z
y
c
j
i

X
A
2

(
o
r
a
z

d
l
a

k
l
a
s
y

e
k
s
p
o
z
y
c
j
i

X
A
!
,

j
e
e
l
i

w
y
s
t
p
u
j
e
)

o
r
a
z

c
e
m
e
n
t
u

o

w
y
s
o
k
i
e
j

o
d
p
o
r
n
o
c
i

n
a

s
i
a
r
c
z
a
n
y

d
l
a

k
l
a
s
y

e
k
s
p
o
z
y
c
j
i

X
A
3
.

2.7 Specyfkacja betonu
Wprowadzenie normy EN 206-1 rozszerzyo ilo wymaga podawanych
przy zamawianiu betonu lub przy przetargach. Niej podano przykad
specyfkacji betonu projektowanego, do podawania pomp, z przezna-
czeniem wykonania pyty dennej na gruncie w warunkach wystpowania
wody gruntowej.
Wymaganie zgodnoci z EN -206-1
Wymaganie zgodnoci z EN -206-1
Klasa wytrzymaoci na ciskanie: C 30/37
Klasa ekspozycji: XC 4
Klasa zawartoci chlorkw: Cl 0,20
Maksymalny nominalny rozmiar ziarn kruszywa: 32 mm
Klasa konsystencji: C3
Pompowalny
2.8 Kontrola zgodnoci
Kontrola zgodnoci obejmuje og dziaa i decyzji podejmowanych
wedug zasad zgodnoci, przyjtych przed sprawdzeniem zgodnoci be-
tonu ze specyfkacj.
Kontrola zgodnoci rozrnia dziaania dla betonu projektowane-
go i betonu recepturowego. Pobieranie i badanie prbek betonu
zwykego i betonu cikiego naley przeprowadza albo na beto-
nach o indywidualnych skadach albo na rodzinach betonw o usta-
lonej adekwatnoci.
Minimalna czstotliwo pobierania prbek do oceny zgodnoci wg EN
206-1(betonprojektowany)
Produkcja Minimalna czstotliwo pobierania prbek
Pierwsze 50 m
3
produkcji
Po pierwszych 50 m3 produkcji
a
Beton z certyfkatem
kontroli produkcji
Beton bez certyfkatu
kontroli produkcji
Pocztkowa (do 3 prbki 1/200 m
3
lub 1/150 m
3
lub
momentu uzyska- 2/tydzie produkcji 1/dzie produkcji
nia co najmniej 35
wynikw bada)
Ciga
b
(po uzyska- 1/400 m
3
lub
niu co najmniej 35 1/tydzie produkcji
wynikw bada)
a
Pobieranie prbek powinno by rozoone w czasie produkcji i nie zaleca si pobierania
wicej ni 1 prbki z kadych 25 m3 mieszanki.
b
Gdy odchylenie standardowe ostatnich 15 wynikw przekracza 1,37 , czstotliwo pobiera-
nia prbek naley zwikszy do czstotliwoci wymaganej dla produkcji pocztkowej, do uzys-
kania nastpnych 35 wynikw bada.
Kryteria zgodnoci wytrzymaoci na ciskanie patrz EN 206-1.
32 2. Norma EN 206-1:2000 2. Norma EN 206-1:2000 33

2.9 Kontrola waciwoci innych ni wytrzymao
3. Beton
Zgodnie z EN 206-1 naley wykonywa badania waciwoci mieszanki
betonowej i betonu inne ni wytrzymao na ciskanie.
Plan pobierania prbek i bada oraz kryteria zgodnoci podane s dla
konsystencji mieszanki betonowej (urabialnoci), wytrzymaoci przy
rozupywaniu, gstoci, zawartoci cementu, zawartoci powietrza,
zawartoci chlorkw i wspczynnika w/c. Szczegy w normie.
Szczegy poszczeglnych metod badania podane s w rozdziale 4
i rozdziale 5.
3.1 Gwne zastosowania betonu
Poytecznym jest sklasyfkowa zastosowania betonu na podstawie ob-
serwacji gdzie i jak jest wytwarzany oraz do czego ma zastosowanie,
gdy od tych czynnikw zale bardzo rne wymagania i waciwoci.
Struktura zuycia cementu w dwch bliskich europejskich krajach
w 2002 roku jest przykadem jak mog rni si sposoby wykorzystania
cementu:
Szwajcaria Niemcy
Okoo 72% do produkcji Okoo 55% do produkcji
betonu towarowego betonu towarowego
Okoo 17% do frm Okoo 20% do producentw
handlowych zaopatrujcych wyrobw betonowych
budownictwo
Okoo 7% do produkcji Okoo 11% do produkcji
prefabrykatw prefabrykatw
Okoo 4% do innych Okoo 14% do innych
zastosowa zastosowa
34 2. Norma EN 206-1:2000 3. Beton 35

3.1.1 Beton konstrukcji wykonywanych na mokro
Beton do konstrukcji na mokro mieszany na budowie lub dowoony
z wytwrni pozostaje na stae jako element konstrukcji w miejscu jego
uoenia i zagszczenia w deskowaniu.
Wytwornie betonu towarowego, ktre dostarczaj beton, s obecnie tak
powszechne na wielu rynkach, e wykonawca robt moe by zaopa-
trzony w beton, a waciwie mieszank betonow w sposb szybki i od-
powiedzialny.
Betoniarnia na placu budowy w dalszym cigu jest rozwizaniem eko-
nomicznym i dogodnym logistycznie w przypadkach duych konstrukcji,
kiedy beton jest potrzebny w sposb cigy.
Beton do konstrukcji na mokro moe by produkowany w wielu od-
mianach i musi by zgodny z wielu wymaganiami zawartymi w specy-
fkacjach technicznych. Jego zastosowanie moe by podzielone na
nastpujce etapy:
Opracowanie skadu betonu
Przed opracowaniem skadu (receptury) betonu jego waciwoci musz
by okrelone w wymaganiach dotyczcych konkretnego obiektu. Po-
winny by zdefniowane nastpujce parametry:
- Wymagania wytrzymaoci
- Wymagania trwaoci
- Wymagania estetyczne
- Maksymalny nominalny rozmiar kruszywa
- Metoda ukadania
- Szybko ukadania
- Konsystencja mieszanki
- Oglne warunki brzegowe (temperatura i inne)
- Metoda i czas dostarczania
- Okres pielgnacji/dojrzewania
- Okrelenie wymaga do bada
- Skad mieszanki i specyfkacja
- Badania wstpne
- Korekta skadu, jeeli konieczna
Betony otrzymane z tych parametrw s wyszczeglnione w rozdzi-
ale 3.2. Waciwoci mieszanki betonowej i jej badanie s omwione
szczegowo w rozdziale 4 a waciwoci betonu i jego badanie w ro-
zdziale 5.
Produkcja
Produkcja jest czynnikiem krytycznym dla otrzymywanego beto-
nu a skada si zasadniczo z dozowania i mieszania skadnikw. Na
waciwoci betonu podczas mieszania mog mie wpyw nastpujce
czynniki:
- Rodzaj mieszalnika - Podawanie skadnikw
- Wielko mieszalnika - Kontrola jakoci wytwrni
- Intensywno mieszania - Operator betoniarki
- Czas mieszania - Czyszczenie/konserwacja mieszalnika
36 3. Beton
Superplastyfkatory powinny by na og mieszane z wod zarobow lub
dodawane do mieszanki razem z wod (nie wczeniej). Dalsze infor-
macje na ten temat s podane w kartach technicznych wyrobw Sika.
Przygotowanie na budowie
Przygotowanie na budowie skada si z:
- Uruchomienia systemw dostarczania/ukadania betonu
- Przygotowania deskowania z uwzgldnieniem stosowania rodkw
zmniejszania przyczepnoci
- Sprawdzenie zbrojenia
- Sprawdzenie deskowania (mocowanie, szczelno, dopuszczalne
cinienie)
- Dostarczenie narzdzi do zagszczania (wibratory itd.) oraz do
wykoczenia (belki , zacieraczki)
Dostarczanie
Jeeli beton jest dostarczany samochodami, naley uwzgldni
nastpujce dodatkowe czynniki:
- Czas dostarczania (warunki ruchu drogowego, moliwe korki itd.)
- Okrelenie niezbdnych obrotw mieszalnika na betonowozie
w czasie transportu
- Nie pozostawia betonowozu wystawionego na dziaanie soca
w czasie postoju/oczekiwania
- Dla betonu samozagszczalnego (SCC) okreli maksymaln ilo be-
tonu w betonowozie
- Nie dodawa wody lub dodatkowej porcji domieszki, jeeli nie jest to
okrelone
- Wymiesza starannie przed rozadunkiem ( 1 minuta na m
3
betonu)
Ukadanie
Beton jest na og ukadany w ograniczonym i okrelonym okresie.
Nastpujce czynniki maj wpyw na t operacj, ktra jest
krytyczna dla jakoci betonu w konstrukcji:
- Sprawdzenie dokumentu dostawy
- Uycie waciwego sprztu (wibratory itd.)
- Unikanie nadmiernego okresu do czasu wbudowania
- Cige ukadanie i zagszczanie
- Powtrne zagszczenie przy duych objtociach
- Podj odpowiednie rodki w przypadku przerw w ukadaniu
- Wykona konieczne prace wykoczeniowe (kontrola kocowa)
Pielgnacja
Odpowiednia i prawidowo wykonana pielgnacja ma podstawowe
znaczenie dla uzyskania staej i odpowiedniej jakoci betonu. Na jej
skuteczno maja wpyw nastpujce czynniki:
- Chroni od skrajnych warunkw pogodowych (dziaanie soca, wiatru,
deszczu, mrozu itd.)
- Po zakoczeniu ukadania chroni przed wstrzsami i wibracj
- Stosowa frmowe rodki pielgnacji
- Przykrywa foli lub matami przeciwmrozowymi
- Utrzymywa w stanie wilgotnym i nawila gdy niezbdne
- Stosowa okres pielgnacji odpowiedni do temperatury
Dalsze szczegy pielgnacji podane s w rozdziale 8.
3. Beton 37

3.1.2 Beton do elementw prefabrykowanych
Beton do prefabrykatw jest stosowany do produkcji elementw ktre s
dostarczane na budow po ich stwardnieniu. Znika zatem praktyka dugiej
podry mieszanki betonowej, co zmienia ca technologi wykonania.
Beton stosowany do produkcji elementw prefabrykowanych wymaga
uprzemysowionej praktyki produkcji a dobry skad mieszanki betonowej
i jej staa optymalizacja s podstawowe dla jakoci. Nastpujce punkty
s wane na rnych etapach produkcji:
Opracowanie skadu betonu
Przed opracowaniem skadu (receptury) betonu jego waciwoci musza
by okrelone w wymaganiach dotyczcych konkretnego rodzaju ele-
mentu, zamierzonego zastosowania i warunkw eksploatacji . Zwykle
powinny by zdefniowane nastpujce parametry:
- Wymagania wytrzymaoci
- Wymagania trwaoci
- Wymagania estetyczne
- Maksymalny nominalny rozmiar kruszywa
- Metoda ukadania
- Szybko ukadania
- Konsystencja mieszanki
- Oglne warunki brzegowe (temperatura i inne)
- Dostarczanie betonu i jego ukadanie
- Okres pielgnacji/dojrzewania
- Okrelenie wymaga do bada
- Uwzgldnienie wymaga specyfcznych dla danego rodzaju elementu
- Okrelenie pielgnacji
- Skad mieszanki i specyfkacja
- Badania wstpne
- Korekta skadu, jeeli konieczna
Betony otrzymane z tych parametrw s wyszczeglnione w rozdziale
3.2. Waciwoci mieszanki betonowej s omwione szczegowo w ro-
zdziale 4 a jej badanie w rozdziale 4.2. Waciwoci betonu s podane
w rozdziale 4 a jego badanie w rozdziale 5.2.
Produkcja
Produkcja jest czynnikiem krytycznym dla otrzymywanego beto-
nu a skada si zasadniczo z dozowania i mieszania skadnikw. Na
waciwoci betonu podczas mieszania mog mie wpyw nastpujce
czynniki:
- Rodzaj mieszalnika
- Wielko mieszalnika
- Intensywno mieszania
- Czas mieszania
- Podawanie skadnikw
- Kontrola jakoci wytwrni
- Operator betoniarki
- Czyszczenie/konserwacja mieszalnika
38 3. Beton
Superplastyfkatory powinny by na og mieszane z wod zarobow lub
dodawane do mieszanki razem z wod (nie wczeniej). Dalsze infor-
macje na ten temat s podane w kartach technicznych wyrobw Sika.
Przygotowanie
Przygotowanie w wytwrni prefabrykatw skada si z:
- Dostarczenia form i sprztu do transportu/podawania
- Przygotowania form z uwzgldnieniem stosowania rodkw zmniejsza-
nia przyczepnoci
- Sprawdzenie zbrojenia
- Sprawdzenia form (mocowanie, szczelno)
- Dostarczenie narzdzi do zagszczania oraz do wykoczenia
Ukadanie
Beton jest na og ukadany w okrelonym, krtkim czasie. Nastpujce
czynniki maj wpyw na pozytywne wykonanie tej operacji, ktra jest kry-
tyczna dla jakoci betonu w elemencie:
- Sprawdzenie betonu przeznaczonego do ukadania
- Uycie waciwego sprztu (wibratory)
- Unikanie nadmiernego okresu do czasu wbudowania
- Cige ukadanie i zagszczanie
- Bardzo staranne wykoczenie
- Kontrola kocowa
Pielgnacja
Ze wzgldu na zwykle cig produkcj elementw prefabrykowanych,
wymagane s krtkie czasy wykonania poszczeglnych etapw, std
rwnie pielgnacja musi by wykonana w ograniczonym czasie a na jej
skuteczno maja wpyw nastpujce czynniki:
- Uwzgldni pielgnacje przy projektowaniu skadu betonu
- Stosowa naparzanie, jeeli konieczne
- Po zakoczeniu ukadania chroni przed wibracj
- Stosowa frmowe rodki pielgnacji
- Przykrywa foli lub matami przeciwmrozowymi
- Utrzymywa w stanie wilgotnym i nawila gdy niezbdne
- Stosowa okres pielgnacji odpowiedni do temperatury
Dalsze szczegy pielgnacji podane s w rozdziale 8.
3.2 Betony specjalne
3.2.1 Beton pompowy
Obecnie beton pompowy ma wiele zastosowa spenia wiele
rnorodnych wymaga. Podstawowym warunkiem jest odpowiedni
skad mieszanki betonowej, aby moga by pompowana bez segregacji
i zatykania przewodw.
Skad
Kruszywo
- Maksymalna rednica: < 1/3 rednicy przewodw
- Skad zaprawy w betonie pompowanym musi zapewnia dobr spjno
mieszanki dla uniknicia jej segregacji w czasie podawania.
3. Beton 39

Rozmiar sita w mm
Grna granica
wg EN 480-1
Pole dobrego
uziarnienia kruszywa
betonu pompowego
Dolna granica wg
EN 480-1
Normowe wartoci zawartoci najdrobniejszych frakcji ( 0,125 mm)
wg EN 206-1
Kruszywo do 8 Kruszywo do 16 Kruszywo do 32
mm mm mm
450 kg/m
3
400 kg/m
3
350 kg/m
3
Zalecenia Sika
Max. kruszywa Kruszywo Kruszywo amane
naturalne
8 mm 500 kg/m
3
525 kg/m
3
16 mm 425 kg/m
3
450 kg/m
3
32 mm 375 kg/m
3
400 kg/m
3
Krzywa uziarnienia kruszywa. Beton pompowy powinien mie, jeeli
moliwe, uziarnienie kruszywa skomponowane z kilku oddzielnych
frakcji handlowych. Wane jest uzyskanie cigoci krzywej uziarni-
enia. Zawarto frakcji 4 8 mm powinna by maa, ale z zachowa-
niem cigoci krzywej uziarnienia.
Kruszywo amane
P
r
z
e
c
h
o
d
z
i

p
r
z
e
z

s
i
t
o

w

%

w
a
g
o
w
o

Cement
Zalecana najnisza zawarto cementu
Max. kruszywa Kruszywo
naturalne
8 mm 380 kg/m
3
420 kg/m
3
16 mm 330 kg/m
3
360 kg/m
3
32 mm 300 kg/m
3
330 kg/m
3
40 3. Beton
Wspczynnik woda/spoiwo
Jeeli ilo wody jest za dua w czasie pompowania ma miejsce se-
gregacja i oddzielanie si zaczynu cementowego co moe prowadzi
do czopowania przewodw. Naley zawsze dy do zmniejszania iloci
wody przez stosowanie plastyfkatorw.
Urabialno
Mieszanka betonowa powinna mie plastyczn konsystencj i dobr
spjno. Najlepsza metod sprawdzenia konsystencji betonu pompo-
wego jest metoda badania stopnia zagszczalnoci.
Konsystencja mieszanki betonowej
Metoda badania Klasa konsystencji Pomiar
Stopie C2 C3 1,04 1,25
zagszczalnoci
rednica rozpywu F3 F4 42 55 cm
Preparaty zmniejszajce tarcie
Nieodpowiednie kruszywo, zmienna jako skadnikw betonu, dua
odlego podawania lub duy wymagany wydatek wymagaj stosowa-
nia preparatw poprawiajcych pompowalno mieszanek betonowych.
Zmniejszaj one tarcie mieszanki o cianki przewodw, zmniejszaj
zuywanie si przewodw oraz zwikszaj wydajno pompowania.
Przewody
- rednica od 80 mm do 200 mm, zwykle 100 mm, 125 mm
- Im mniejsza rednica tym trudniejsze pompowanie (wskanik powie-
rzchnia wewntrzna/przekrj)
- Zcza odcinkw rur musza by szczelne aby nie nastpowa spadek
cinienia i wyciekanie zaczynu
- Pierwsze kilka metrw powinno by moliwie poziome i bez kolanek.
Szczeglnie wane przed odcinkami pionowymi
- W lecie chroni przewody przed dziaaniem soca
Warstwa polizgowa
Przed rozpoczciem podawania betonu, najpierw przepycha si zaczyn
cementowy lub zapraw cementowa w celu wytworzenia na ciankach
przewodw warstwy polizgowej.
- Przykadowy skad: zaprawa 0 4 mm, ilo cementu jak dla
nastpujcego betonu lub troch wiksza. Zuycie zalene jest od
dugoci i rednicy przewodw.
Wpyw powietrza w mieszance betonowej
Beton mrozoodporny, napowietrzony moe by podawany pomp,
jeeli zawarto powietrza wynosi > 5%, gdy wiksza ilo powietrza
wywouje sprysto mieszanki betonowej.
3. Beton 41

Zastosowanie wyrobw Sika
Nazwa wyrobu Rodzaj wyrobu Zastosowanie
Sikament

Sika
ViscoCrete

Superplastyfkator Zmniejszenie iloci wody. Zwikszona
wytrzymao i wodoszczelno przy zagwa-
rantowanej konsystencji (urabialnoci)
i pompowalnoci
SikaFume

Py krzemionkowy Wysza wytrzymao, poprawiona
wodoszczelno, lepsza pompowalno
Sika
Pump-Start-1 Preparat smarujcy Poprawia pompowalno mieszanki przy

trudnym kruszywie i chroni sprzt przed
nadmiernym zuyciem
Sika
Stabilizer Stabilizator Utrzymuje kohezj wewntrzn. Poprawia

pompowalno mieszanki przy trudnym
kruszywie i chroni sprzt przed
nadmiernym zuyciem
3.2.2 Beton do nawierzchni
Beton do nawierzchni ma wiele rnych zastosowa i czsto wykony-
wany jest jako alternatywa nawierzchni asfaltowych, co wynika z jego
trwaoci i innych zalet.
Zastosowanie betonu do wykonywania nawierzchni:
Budowa drg tradycyjnych
Ronda betonowe
Pasy startowe
Posadzki przemysowe
Kiedy beton jest uywany do takich zastosowa, warstwa betonu
spenia zarwno funkcj przenoszenia obcie jak i warstwy cieralnej.
Dla spenienia tych dwch wymaga, beton musi mie nastpujce
waciwoci:
Du wytrzymao na zginanie
Mrozoodporno
Przeciwpolizgowo
Odporno na cieranie
Skad betonu jest decydujcym czynnikiem decydujcym o uzyskaniu
tych waciwoci. Kryteria wyboru skadnikw betonu s nastpujce:
Kruszywo
- Stosowa mieszanki o maej zawartoci frakcji drobnych
- Stosowa wyrwnan krzyw uziarnienia
- Kruszywo amane lub czciowo amane zwiksza odporno na
polizg i wytrzymao na zginanie
Cement
- Dozowanie 300 350 kg/m3, zwykle CEM I 42,5
42 3. Beton
Dodatki
- Py krzemionkowy do nawierzchni o duym obcieniu ruchem lub
dla oglnego podniesienia trwaoci
- Podniesienie odpornoci na polizg przez posypanie powierzchni
wglikiem krzemu lub grysem
Beton nawierzchniowy jest betonem specjalnym i naley zwrci
specjaln uwag na nastpujce punkty:
- Na duych powierzchniach stosowany jest specjalistyczny sprzt.
Konsystencja mieszanki musi by odpowiednia do stosowanego
sprztu.
- Zwikszenie odpornoci na polizg mona uzyska obrbk mecha-
niczna lub szczotkowanie powierzchni.
- Bardzo wana jest prawidowa pielgnacja.
Sikament
Sika

ViscoCrete

Superplastyfkator Zmniejszenie iloci wody. Poprawa
wytrzymaoci na ciskanie i zginanie.
Poprawa konsystencji.
SikaFume

Py krzemionkowy Dua wytrzymao, zwikszona
wodoszczelno
SikaAer

Domieszka
napowietrzajca
Zwikszenie mrozoodpornoci
SikaRapid

Przyspieszacz tward-
nienia
Szybszy przyrost wytrzymaoci
Sika Retarder

Opniacz wizania Opniony pocztek wizania
Sika

Antisol
-E20 Preparat do
pielgnacji
Ochrona przed przedwczesnym
wysychaniem
W Polsce istnieje krajowa norma PN-B-06265:2005 w ktrej m.in. sklasy-
fkowano agresj wywoan cieraniem oraz podano zalecane wartoci
graniczne dla skadu oraz waciwoci betonu naraonego na cieranie.
3.2.3 Beton samozagszczalny
Beton samozagszczalny (SCC) ma wiksz ni beton konwencjonalny
zawarto czstek drobnych ze wzgldu na wiksz ilo spoiwa i inny
ksztat krzywej uziarnienia kruszywa. Te zmiany, w poczeniu ze specjal-
nymi superplastyfkatorami, pozwalaj na wyprodukowanie mieszanek be-
tonowych o szczeglnie dobrej pynnoci przy zachowaniu ich spoistoci.
Beton samozagszczalny otwiera nowe potencjalne moliwoci w porw-
naniu do betonu tradycyjnego:
Stosowanie gstego zbrojenia
Do skomplikowanych geometrycznie ksztatw
Do smukych elementw
Oglnie, tam gdzie waciwe zagszczenie betonu jest utrudnione
Gdy specyfkacje wymagaj elementw z betonu o duej jednorodnoci
Do betonowa o wymaganym duym postpie prac
Do obnienia haasu (wyeliminowanie lub ograniczenie wibracji)
Do poprawienia warunkw pracy (operatorzy wibratorw)
3. Beton 43

Skad Ukadanie SCC
Kruszywo
Zalecany maksymalny nominalny rozmiar kruszywa w granicach 12 20
mm, ale w zasadzie wszystkie kruszywa mog by stosowane.
Przykad uziarnienia kruszywa
Frakcja SCC 0/8 SCC 0/16 SCC 0/32
Metoda ukadania
Beton samozagszczalny jest wbudowywany w taki sam sposb jak be-
ton konwencjonalny. Nie moe by on swobodnie zrzucany z duej wy-
sokoci. Najlepsze wykorzystanie ciekoci mieszanki i najlepszy wygld
powierzchni uzyskuje si przy napeniania deskowaniu od dou. Osiga
si to przez wbudowywanie przewodw tocznych w opierzenie deskowa-
nia i podobnymi sposobami.
0/4 mm 60% 53%
8/16 mm - -
16/32 mm - -
Zawarto czstek drobnych 0,125 mm
(cement, dodatki, pyy)
SCC 0/4 mm 650 kg/m
3
15%
15%
30%
Deskowania
Deskowanie do betonu samozagszczalnego musi by czyste i szczelne.
Cinienie na deskowanie moe by wiksze ni dla normalnego betonu
zagszczanego przez wibrowanie. Cinienie to zalene jest od lepkoci
mieszanki betonowej, tempa betonowania oraz wysokoci warstwy mie-
szanki. Przy projektowaniu deskowania naley na og przyjmowa pene
parcie hydrostatyczne z uwzgldnieniem gstoci betonu.
SCC 0/8 mm 550 kg/m
3
Zawarto spoiwa
Biorc pod uwag zawarto czstek drobnych, mog by okrelone
nastpujce iloci cementu i kruszywa, ktre s zalene od wymaganej
jakoci betonu i rodzaju uytego piasku:
SCC 0/16 mm 500 kg/m
3
SCC 0/32 mm 475 kg/m
3
Cakowita ilo cementu i dodatkw
Sika Viscocrete-1
Sika ViscoCrete-2
Sika

Pump-Start-1
SikaFume
Superplastyfkator
SCC (letni)
Superplastyfkator
SCC (zimowy)
Superplastyfkator
SCC
(prefabrykacja)
Py krzemionkowy
Zwikszona wytrzymao i wodoszczelno
Dua redukcja wody
Wspomaga waciwo samozagszczania
Znacznie poprawia kohezj mieszanki
Dua wytrzymao, zwikszona
wodoszczelno
SCC 0/4 mm
SCC 0/8 mm
SCC 0/16 mm
SCC 0/32 mm
550 - 600 kg/m
3
450 - 500 kg/m
3
400 - 450 kg/m
3
375 - 425 kg/m
3
Sika Stabilizer
SikaAer
Stabilizator
Napowietrzacz
Poprawia stabilno wprowadzonego powie-
trza
Znacznie poprawia kohezj
Zastpuje najdrobniejsze czstki
Ilo wody
Ilo wody w betonie samozagszczalny zaley od wymaganej jakoci
betonu i moe by okreslona jako:
SikaRapid
Sika Retarder
Przyspieszacz
twardnienia
Opniacz wizania
Do kontroli procesw wizania i twardnienia
betonu samozagszczalnego
Ilo wody
>200 l/m
3
180 - 200 l/m
3
SCC 0/16 mm
Niska jako betonu
Standardowa jako betonu
Wysoka jako betonu
3.2.4 Beton mrozoodporny
Kiedy mokra powierzchnia betonu jest wystawiona na dziaanie czynni-
kw atmosferycznych a temperatura moe spa poniej zera zawsze
naley stosowa beton mrozoodporny.
Domieszki do betonu
W celu uzyskania optymalnego dozowania wody, zapewnienia jedno-
rodnoci mieszanki betonowej i jej zwizoci stosowane s sperpla-
styfkatory trzeciej generacji Sika
ViscoCrete
.
Elewacje z betonu architektonicznego
Konstrukcje mostw
Wloty do tuneli
Nawierzchnie
ciany oporowe
44 3. Beton 3. Beton 45

Przed dodanie domieszki napowietrzajcej, w czasie przygotowywania Transport
mieszanki betonowej tworz si w najdrobniejszej zaprawie (cement, Naley spodziewa si zmiany iloci powietrza w czasie transportu. Za-
najdrobniejsze frakcje kruszywa, woda) mae, zamknite, kuliste pche- lenie od sposobu dostarczania mieszanki oraz wstrzsw zwizanych
rzyki powietrza. Celem jest zapewnienie, e beton stwardniay bdzie z transportem, w betonie zachodzi proces poprawy lub pogorszenia stop-
mrozoodporny, co jest uzyskiwane przez stwo-rzenie pustek, do ktrych nia wymieszania mieszanki. Beton napowietrzony musi by wymieszany
moe rozpra si ld w czasie temperatur ujemnych. ponownie przed wbudowaniem a pomiar iloci powietrza w tym czasie
jest najbardziej istotny.
Rodzaj, wielko i rozkad pcherzykw powietrza
Pcherzyki powietrza w zwykym betonie s na og zbyt due Zagszczanie betonu napowietrzonego
(> 0,3 mm), aby podnie jego mrozoodporno. Dziaajce pcherzyki Prawidowa wibracja usuwa z betonu gownie powietrze zapane pod-
powietrza s wprowadzane przy uyciu specjalnych domieszek napo- -czas ukadania, wliczajc due pustki powietrza. Przeduona ponad
wietrzajcych. Pcherzyki tworz si w mieszance betonowej podczas potrzeb wibracja moe zmniejszy ilo dobrego powietrza o 10 do
jej mieszania. Dla uzyskania penego efektu, nie mog one by od siebie 30%. Beton o tendencji do segregacji moe utraci prawie cae powietrze
w zbyt duych odlegociach. Rozstaw efektywny pcherzykw jest i wykazuje spienienie na powierzchni.
nazywany wskanikiem dyspersji powietrza L.
Zastpowanie najdrobniejszych czstek
Produkcja/czas mieszania 1% wprowadzonego powietrza zastpuje okoo 10 kg najdrobniejszych
W celu zapewnienia mrozoodpornoci betonu czas mieszania mieszanki czstek (< 0,2 mm) na3 betonu. Pcherzyki powietrza mog poprawi
betonowej musi by duszy ni dla betonu zwykego i kontynuowany po urabialno sztywnych mieszanek o malej zawartoci drobnych frakcji.
dodaniu domieszki. Zwikszenie czasu mieszania z 60 do 90 sekund
zwiksza zawarto powietrza do 100%. Projektowanie betonu napowietrzonego
Musz by podane szczegy dotyczce wytrzymaoci, zawartoci po-
Wymagana ilo pcherzykw powietrza wietrza i metodyki bada. Przy duych inwestycjach naley przeprowa-
Dla uzyskania wysokiej mrozoodpornoci matryca cementowa musi za- dzi badania wstpne w rzeczywistych warunkach. W czasie prac beto-
wiera okoo 15% odpowiednich pcherzykw powietrza. Dugoletnie nowych sprawdza naley napowietrzenie mieszanki w wytwrni betonu
dowiadczenie wykazao, e jeeli ilo powietrza w betonie mierzona i w miej-scu jego wbudowania.
metoda cinieniowa wynosi:
- Beton z kruszywem do 32 mm od 3% do 5%
- Beton z kruszywem do 16 mm od 4% do 6%
Mieszanka betonowa o zawartoci powietrza 7% lub wikszej moe by
wbudowywana tylko po wczeniejszych badaniach i prbach.
Czynniki wpywajce na napowietrzenie
Uziarnienie kruszywa
Pcherzyki tworz si gwnie we frakcji 0,25 0,5 mm stosowanego
piasku. Frakcje grubsze nie maj wpywu na efekt napowietrzenia.
Najdrobniej czstki kruszywa i cement w przypadku niektrych domie-
-szek mog powstrzymywa napowietrzenie.
Konsystencja
Charakterystyka pcherzykw
powietrza
Ksztat: kulisty, zamknity
Rozmiar: 0,02 do 0,3 mm
Wskaniki dyspersji
0,20 mm mrozoodporny
0,15 mm odporny na
zamraanie/ rozmraanie
Pozytywne efekty drugorzdne Poprawa urabialnoci
Zamykanie kapilar (odporno na
wod)
Lepsza spjno mieszanki
betonowej
Efekty negatywne Zmniejszenie wytrzymaoci
Beton napowietrzony stosuje si na og przy konsystencji mieszanki
plastycznej i pciekej. Mieszanka upynniona przez zwikszenie iloci Zastosowanie wyrobw Sika
wody moe nie utrzymywa powietrza co do iloci lub czasu jak orygi-
Nazwa wyrobu Rodzaj wyrobu Zastosowanie wyrobu
nalny beton.
Sikament
Sika

Superplastyfkator W celu zmniejszenia porowatoci kapilarnej
Temperatura
ViscoCrete

i std zmniejszenia iloci wody
Zdolno napowietrzenia spada przy wzrocie temperatury mieszanki
SikaAer Napowietrzacz Wprowadzenie powietrza dla zapewnienia
betonowej i na odwrt.
mrozoodpornoci
SikaFume Py krzemionkowy Dla pniejszego zagszczenia
Sikacrete stwardniaego zaczynu cementowego i dla
poprawy przyczepnoci pomidzy kruszywem
a stwardniaym zaczynem cementowym

3.2.5 Beton o wysokiej wytrzymaoci
Wysoka wytrzymao
Betony o wysokiej wytrzymaoci na ciskanie ( > 60 MPa) s klasy-
fkowane do grupy betonw wysokowartociowych i s stosowane do
wykonywania wielu rnych konstrukcji. Czsto s stosowane do wyko-
nywania supw o duej nonoci i wielu elementw prefabrykowanych.
Tradycyjne mieszanki betonowe o wysokiej wytrzymaoci
Przy produkcji tradycyjnych betonw o wysokiej wytrzymaoci zarwno
skad mieszanki jak i jej skadniki wymagaj szczeglnej uwagi, podo-
-bnie jak ukadanie.
Kruszywo o duej wytrzymaoci z odpowiednim kanciastym, kszta-
tem i uziarnieniem < 32 mm
Bardzo szczelna i std o duej wytrzymaoci matryca cementowa
uzyskana przez znaczc redukcje iloci wody
Specjalne spoiwa o duym przyrocie wytrzymaoci i dobrej przy-
czepnoci do kruszywa (py krzemionkowy)
Stosowanie rzadkich konsystencji mieszanki dziki stosowaniu do-
mieszek aby zapewni dobre odpowietrzenie przy zagszczaniu
Przykadskadu
CEM I 52,5 450 kg/m
3
Py krzemionkowy 45 kg/m
3
Kruszywo amany wapie krzemionkowy
Przeliczony wspczynnik w/c 0,28
Wytrzymao po 7 dniach 95 MPa
Nowoczesne skady betonu wysokiej wytrzymaoci
Wiele rnych skadw betonu i zapraw wysokiej wytrzymaoci zostao
opracowanych w tym samym czasie co skady betonu o niskiej i redniej
wytrzymaoci. W przypadku opracowywania skadu BWW badania
i prace maja wsplne poszukiwanie skadnikw o duej wytrzymaoci
oraz zmniejszenie iloci wody. Uzyskuje si to przez stosowanie spe-
cjalnie dobranych kruszyw i ich uziarnienia oraz superplastyfkatorw.
Zwikszenie wytrzymaoci mona rwnie uzyska przez nowe techniki
wysychania i twardnienia, np. twardnienie cinieniowe. Beton wytwarza-
ny w ten sposb, a czciej zaprawy, moe osign wytrzymao 150
MPa do ponad 200 MPa.
Naley zwrci uwag e:
Beton wysokiej wytrzymaoci jest bardzo szczelny
Std pielgnacja betonu wysokiej wytrzymaoci jest nawet waniej-
sza ni zwykle, gdy ograniczona jest migracja wilgoci
z wntrza betonu
48 3. Beton
Beton wysokiej wytrzymaoci jest kruchy ze wzgldu na jego
wytrzymao i wiksz sztywno (wpyw na waciwoci przy ci-
naniu)
Przy zmniejszeniu iloci wody poniej 0,38 cz czstek cementu
spenia rol drobnego kruszywa, gdy nie wszystek cement moe by
uwodniony
Oprcz cementu portlandzkiego zwykle stosowane s w duej iloci
dodatki o ukrytych waciwociach hydraulicznych i materiay pucola-
nowe, ktre maj doskonae waciwoci zwikszania wytrzymaoci
po dugim upywie czasu
Sika
Visco-
Crete
Superplastyfkator W celu zmniejszenia porowatoci kapilarnej
i std zmniejszenia iloci wody
SikaFume

Sikacrete

Py krzemionkowy Dla lepszego zagszczenia i zwikszenia
wytrzymaoci stwardniaego zaczynu
cementowego i do zwikszenia przyczepnoci
midzy kruszywem a stwardniaym zaczynem
cementowym
3.2.6 Beton w deskowaniu lizgowym
Przy metodzie tej deskowanie jest przesuwane rwnomiernie, w sposb
cigy a ukadanie betonu realizowane jest przez 24 godziny. Deskowa-
nie, wliczajc grny pomost roboczy i pomost dolny zawieszony od stro-
ny wewntrznej lub po obydwu stronach, jest mocowane do podnoni-
kw hydraulicznych opierajcych si na prtach nonych usytuowanych
w rodku ciany. Podnonik przesuwa ku grze deskowanie i pomosty
z szybkoci 15 do 30 cm na godzin, zalenie od temperatury. Prty no-
ne w grnej czci s osonite rurami a zakotwione s w dolnej czci
w betonie, ktry ju stwardnia. Prty none i rury osonowe s podwy-
szane w miar postpu. Tego typu roboty s zwykle wykonywane przez
wyspecjalizowane frmy.
Betonowanie w lizgu jest szybkie i wydajne. Metoda jest szczeglnie
przydatna przy betonowaniu prostych, wysokich konstrukcji o staych
przekrojach w rzucie pionowym, takich jak:
Wysokie magazyny ze cianami nonymi, silosy
Wiee i kominy
Szyby
Poniewa wysoko pionowego opierzenia deskowania wynosi zwykle
okoo 1,2 m a szybko podnoszenia 20 30 cm na godzin, beton po-
niej deskowania ma 4 6 godzin i musi by na tyle sztywny, aby prze-
nis swj wasny ciar (beton stwardniay, zielony). Z drugiej strony,
nie moe by na tyle przyczepnoci, aby przylepia si do deskowania
. Zasadniczym wymaganiem przy bezproblemowym betonowaniu lizgo-
wym jest utrzymanie tego samego poziomu warstwy w tym samym czasie,
dziki czemu uzyskuje si jednakowy postp wizania betonu. Oczywi-
cie, jednym z czynnikw majcych istotny wpyw jest temperatura oraz
wymg utrzymania staego wspczynnika w/c.
3. Beton 49

Skad
Kruszywo
- 0/32 mm lub 0/16 mm przy gstym zbrojeniu
- Pomimo, e beton do lizgu podawany jest na og pojemnikami,
zawarto czstek drobnych powinna by jak dla betonu pompowego
Cement
- Min. 300 kg/m3
- CEM I 42,5 dla gstego zbrojenia i duych wymiarw, CEM I 52,5 dla
mniejszych wymiarw (wiee, kominy)
Urabialno
Najlepsza, sprawdzona urabialno odpowiada klasie F2 wedug meto-
dy rozpywu, to jest 35 41 cm przy malej zawartoci wody.
Zwrci uwag e:
- Grubo cianki mniejsza ni 14 cm moe stwarza problemy: ubytki
na powierzchni przy lizgu, kotwienie prtw nonych
- Odsonite, nowe powierzchnie powinny by chronione w moliwie
najlepszy sposb przed oddziaywaniem wiatru, soca itd.
Sikament

Sika
ViscoCrete
-
20HE
Superplastyfkator
wysze temperatury)
Superplastyfkator
(dua zdolno
poprawy rozpywu)
Zwikszona wytrzymao i wodoszczelno
Znaczne zmniejszenie iloci wody
Dobry przyrost wytrzymaoci wczesnej
SikaFume

Py krzemionkowy Wysoka wytrzymao, poprawiona
wodoszczelno
Zwikszenie czstek drobnych
Sika
Stabilizer Stabilizator Znaczna poprawa kohezji mieszanki

Zastpuje czstki drobne
SikaAer

Napowietrzacz Wprowadza pcherzyki powietrza
Produkcja mrozoodpornego betonu do me-
tody lizgu
SikaRapid

Sika Retarder

Przyspieszacz tward-
nienia
Opniacz wizania
Kontroluj wizanie i twardnienie betonu
ukadanego metod lizgu
50 3. Beton
3.2.7 Beton odporny na dziaanie wody
Beton odporny na dziaanie wody jest zwykle betonem o duej wodosz-
czelnoci. Aby otrzyma beton nieprzepuszczalny musi by opracowana
odpowiednia krzywa uziarnienia kruszywa oraz naley zmniejszy poro-
wato kapilarn betonu. Badanie wodoodpornoci jest omwione w roz-
dziale 5.1.3.
Sposoby zmniejszenia porowatoci kapilarnej s nastpujce:
Zmniejszenie wspczynnika w/c
Dodatkowe uszczelnienie porw aktywnym materiaem pucolanowy
Pielgnacja betonu jest rwnie czynnikiem wpywajcym na wodo-
odporno betonu.
Skad
Kruszywo
- Dobrze dobrana krzywa uziarnienia
- Maa zawarto drobnych frakcji
- Zwykle konieczne jest dobranie iloci spoiwa dla zapewnienia
waciwej iloci drobnych frakcji
Cement
Zgodno z minimalna iloci cementu wedug EN 206-1
Dodatki
Zastosowa pucolany lub dodatki o ukrytych waciwociach hydra-
ulicznych
Wspczynnik w/c
Niski, dla zmniejszenia porowatoci kapilarnej
Ukadanie
zalecana jest konsystencja plastyczna do pciekej
Pielgnacja
Wana jest pielgnacja natychmiastowa i skuteczna;
patrz rozdzia 8
Sikament

Sika
ViscoCrete

Superplastyfkator Zwiksza wytrzymao i wodoszczelno Zna-
czne zmniejszenie wody
Zmniejszenie porowatoci kapilarnej
SikaFume

Py krzemionkowy Wysoka wytrzymao, zwikszona
wodoszczelno
Sika
-1 Uszczelniacz porw Zmniejszenie porowatoci kapilarnej

SikaAer

Napowietrzacz Wprowadzenie powietrza
Przerwanie cigoci kapilar
Zmniejszenie nasikliwoci
3. Beton 51

3.2.8 Beton architektoniczny
W nowoczesnej architekturze beton jest wykorzystywany nie tylko jako
materia konstrukcyjny ale rwnie ze wzgldw dekoracyjnych. Ozna-
cza to wysze wymagania stawiane widocznym powierzchniom. Istnieje
wiele sposobw tworzenia efektw specjalnych wyeksponowanych po-
wierzchni:
Wybierz odpowiednia mieszank betonow
Okrel typ i materia opierzenia deskowania, ktre musi by absolut-
nie nienasikliwe
Uyj waciwej iloci odpowiedniego rodka
przeciwprzyczepnociowego
Wybierz waciwy sposb ukadania
Uyj wykadziny deskowania, jeeli niezbdne
Rozwa potrzeb niezbdnego retuszowania
Dodaj pigmentami kolor
Wykonaj prawidowo (ukadanie, zagszczanie)
Dokadnie pielgnuj
W uzupenieniu powyszych czynnoci, wane s rwnie waciwoci
mieszanki betonowej:
Kruszywo
- Stosuj mieszanki z dua iloci drobnych frakcji
- Minimalna ilo frakcji drobnych jak dla betonu pompowego
- Wybierz wywaon krzyw uziarnienia
- Jeeli moliwe, stosuj kruszywo naturalne niekruszone
- Uwzgldnij moliwe rnice w kolorze
Cement
- Kada klasa moe by uyta
- Uwzgldnij wpyw cementu na kolor eksponowanej powierzchni
- Na og > 300 kg/m3
Dodatki
- Jeli wymagane, zastosuj waciwe dodatki do systematycznego
poprawiania waciwoci betonu
Woda
- Ilo wody w betonie architektonicznym wymaga szczeglnej troski
i utrzymywania staego dozowania, unika zmian
- Zapobiega wyciekaniu zaczynu
52 3. Beton
Nazwa wyrobu
Sikament

Sika
ViscoCrete

Ukadanie
Ukada beton rwnymi warstwami o wysokoci 30 50 cm. Przy
zagszczaniu wibrator zanurzy do warstwy poprzedniej (zrobi znak
na przewodzie wibratora)
Stosowa odpowiedni rozmiar wibratora:
Grubo ciany do 20 cm rednica buawy 40 mm
Grubo ciany 20 40 cm rednica buawy 60 mm
Grubo ciany ponad 50 cm rednica buawy 80 mm
Konsystencja plastyczna do pciekej
Dla lepszej kontroli jakoci - rozwa uycie betonu
samozagszczalnego
Wybierz odpowiedni metod wypeniania deskowania i postp prac
Pielgnacja
Okrel skuteczn pielgnacj, jak w rozdziale 8
Uwzgldnij warunki klimatyczne
rodki ostronoci
Przy stosowaniu deskowania z nowego, surowego drewna moe
wystpi znaczne opnienie wizania na powierzchni betonu spo-
wodowane obecnoci cukrw w drewnie, co prowadzi do zmiany
koloru i pylenia
Jeeli beton jest zbyt mokry przy ukadaniu, na jego powierzchni od
strony deskowania mog powsta zagbienia w ksztacie powek
pcherzykw
Nieprawidowe wibrowanie betonu moe da w wyniku raki powle-
czone tward, grub warstw stwardniaego zaczynu cementowego
Jeeli warstwy betonu s zbyt grube, istnieje niebezpieczestwo nie-
wystarczajcego usunicia powietrza w czasie wibrowania
Nadmierne stosowanie rodka antyadhezyjnego uniemoliwia usuwa-
nie pcherzy powietrza w trakcie procesu zagszczania betonu.
Rodzaj wyrobu Zastosowanie wyrobu
Superplastyfkator Poprawia konsystencj
Sika
Separol

rodek przeciw- atwiejsze rozdeskowanie i czyszczenie
przyczepnociowy
Sika
Rugasol

Opniacz Uzyskiwanie powierzchni betonu
powierzchniowy z wyeksponowanym kruszywem
3. Beton 53

3.2.9 Beton konstrukcji masywnych
Beton masowy stosowany jest do wykonywania konstrukcji lub ele-
mentw o gruboci powyej 80 cm. Konstrukcje te czsto maj du
objto, co na og oznacza, e dua ilo betonu ma by uoona
w krtkim czasie, co wymaga szczeglnie dobrego planowania robt
i sprawnego ich wykonania.
Beton masowy jest stosowany do:
Fundamentw do duych obcie
Fundamentw wielko powierzchniowych
Fundamentw obcionych wyporem hydrostatycznym
Grube ciany, np. ochrony przed promieniowaniem
Betonu wypeniajcego
Konstrukcje masywne powoduj nastpujce gwne problemy:
Due rnice temperatury wewntrznej i zewntrznej podczas
wizania i twardnienia
Bardzo wysokie temperatury maksymalne
Due rnice temperatury wewntrznej i zewntrznej a std
naprenia powodujce spkania
Wtrne zagszczenie spowodowane osiadaniem betonu, co powo-
duje spkania nad grnymi, poziomymi prtami zbrojeniowymi oraz
powstawanie kawern pod nimi
Zagroenia
Wszystkie te zjawiska mog powodowa spkania i wady matrycy ce-
mentowej. Tak zwane rysy powierzchniowe mog powstawa, jeeli
rnica temperatury wewntrz/zewntrz przekracza 150C lub jeeli
wczeniej nastpio wyschnicie betonu warstw zewntrznych. Rysy
powierzchniowe maj zwykle gboko tylko kilku centymetrw i mog
zamkn si w przyszoci.
Sposoby zapobiegania
Stosowa cementy o niskim cieple hydratacji
Maa ilo wody (zmniejszenie wspczynnika w/c)
Moliwie najwiksze uziarnienie kruszywa, np. 0/50 zamiast 0/32
Jeeli konieczne, schadza kruszywo w celu obnienia temperatury
mieszanki betonowej
Ukada beton warstwami o gruboci do 80 cm
Opnia wizanie warstw poprzednich dla zapewnienia ich rewi-
bracji przy zagszczaniu warstwy wierzchniej
Stosowa pielgnacj z izolacj termiczn
Zapewni prawidowy projekt i ukad przerw roboczych z podziaem
na bloki w celu zapewnienia waciwego odprowadzania ciepa oraz
zmniejszenie rnicy temperatury w wykonywanych sekcjach
54 3. Beton
Pomiary ciepa hydratacji na trzech poziomach w pycie gruboci
160 cm na gruncie
C
z
w
a
r
t
e
k
9

m
a
j
a

T
e
m
p
e
r
a
t
u
r
a

w

0
C

P
i
t
e
k
1
0

m
a
j
a
S
o
b
o
t
a
1
1

m
a
j
a
N
i
e
d
z
i
e
l
a

1
2
m
a
j
a
P
o
n
i
e
d
z
i
a
e
k
1
3

m
a
j
a
W
t
o
r
e
k

1
4
m
a
j
a

Czas pomiarw w dniach i godzinach
Pomiary temperatury w betonie masowym
Pomiar na wysokoci grnego zbrojenia Pomiar na wysokoci dolnego zbrojenia
Pomiar w poowie gruboci pyty Temperatura powietrza 10 cm nad pyt
Sikament

Sika
ViscoCrete

Superplastyfkator Znaczce zmniejszenie iloci wody
Sika Retarder

Opniacz Reguluje przebieg wizania
3. Beton 55

3.2.10 Beton zbrojony wknami
Wiele waciwoci mieszanki betonowej i betonu moe by skutecznie
poprawionych przez dodanie wkien. Istnieje wielka ilo rodzajw w-
kien rnicych si rodzajem materiau z jakiego s wykonane i kszta-
tem. Wany jest waciwy wybr zalenie od zamierzonego zastosowa-
nia. Istotny jest nie tylko wybrany materia, ale rwnie ksztat wkien.
Beton zbrojony wknami jest stosowany do:
Posadzek przemysowych
Betonu natryskowego
Smukych elementw, przewanie w zakadach prefabrykacji
Konsytuacjach odpornych na ogie
Waciwoci betonw zbrojonych wknami:
Poprawa trwaoci konstrukcji
Zwikszenie wytrzymaoci na rozciganie i zginanie
Zwikszenie odpornoci na pniejsze pkanie
Poprawiony rozkad rys
Zmniejszony skurcz modego betonu
Zwikszenie odpornoci na ogie
Wpyw na urabialno
Produkcja betonu
Przy produkcji betonu zbrojonego wknami musz by przestrzegane
instrukcje podawane przez producentw wkien. Dodawanie wkien
w zym czasie lub nieprawidowe mieszanie mog spowodowa wiele
problemw a nawet ich nieprzydatno.
Postpowa zgodnie z instrukcj producenta co do czasu i sposobu
dodawania wkien (m.in. w wytwrni betonu lub do betonowozu)
Przestrzega zalecanego czasu mieszania (zbijanie si/niszczenie
wkien)
Nie przekracza maksymalnej zalecanej iloci (znaczny spadek
urabialnoci)
Wkna zwykle powoduj konieczno zwikszenia iloci wody
(zrwnoway przez uycie superplastyfkatora)
Rodzaje wkien
Wkna stalowe
Wkna z tworzyw sztucznych
Wkna szklane
Wkna wglowe
Wkna naturalne
56 3. Beton
3.2.11 Beton ciki
Beton ciki stosowany jest gwnie jako osona przed promieniami ra-
dioaktywnymi. Waciwoci krytyczne betonu cikiego s nastpujce:
Jednorodna gsto i przestrzenna ciso betonu
Bez spka i rakw
Wytrzymao betonu ma na og drugorzdne znaczenie ze wzgldu
na due wymiary konstrukcji
Tak mao pcherzykw powietrza jak to moliwe
Utrzyma may skurcz
Skad
Kruszywo
- Stosowa baryt, rud elaza, ule cikich metali, stalowe granulki
lub cinki
Cement
- Przy wyborze rodzaju cementu, uwzgldni jego ciepo hydratacji
Zawarto wody
- Dy do niskiego w/c
Urabialno
Dla zapewnienia szczelnoci betonu naley zwraca uwag na jego
prawidowe ukadanie i zagszczanie
Pielgnacja
Przy wyborze sposobu pielgnacji naley uwzgldni, e ze wzgldu na
wymiary konstrukcji, nastpi znaczne wydzielanie ciepa. Zasady oglne
w rozdziale 8.
Sikament

Sika
ViscoCrete

Superplastyfkator Znaczne zmniejszenie iloci wody
Lepsze ukadanie
(urabialno i zagszczanie)
SikaFume

Pyn krzemionkowy Zwikszona szczelno
Sika
Control
-40 Superplastyfkator Znaczne zmniejszenie iloci wody

Lepsze ukadanie
(urabialno i zagszczanie)
3. Beton 57

3.2.12 Beton ukadany pod wod
Jak wynika z nazwy, beton ukadany jest poniej zwierciada wody, np.
w poniszych przypadkach:
Konstrukcje w portach
Filary mostw
Budowle wodne
Konstrukcje metra
Gbokie konstrukcje w niestabilnym gruncie, kiedy obnienie
zwierciada wody mogo by doprowadzi do ruchw gruntu itd.
Skad (kruszywo 0/32 mm)
Kruszywo
- Stosowa kruszywo jak do betonu pompowego
- Czstki drobne cznie z cementem > 400 kg/m
3
Cement
- Co najmniej 350 kg/m
3
Wymagania specjalne
Pewn metod ukadania betonu pod wod z niewielkim stratami jest
metoda Contractora. Beton jest podawany bezporednio w miejsce
wbudowania rur o rednicy 20 40 cm. Rura jest stopniowo podno-
szona, ale jej dolny koniec jest zawsze w mieszance betonowej, aby
zapobiec przedostaniu si wody od dou do rury.
Inn stosowan obecnie metod jest podawanie odpowiednio skompo-
nowanej mieszanki pomp do betonu. Take w tym przypadku koniec
rury musi by zawsze na odpowiedni gboko zanurzony w mie-
-szance betonowej.
Inne wane uwagi:
Im wiksza prdko wody pyncej, tym wiksze ubytki
mieszanki. Minimalny przepyw jest najlepszy
Unika zmian cinienia w rurach i uwzgldni, e cinienie wody
zmienia si z gbokoci.
Inne wa Betonowanie dwuetapowe
Istota metody polega na tym, e nie ukada si w miejscu przeznaczenia
gotowej mieszanki betonowej, lecz oddzielnie kruszywo grube (uziarnie-
-nie powyej 32 mm) i oddzielnie modyfkowan zapraw. Zaprawa jest
toczona od dou bloku kruszywa i wypiera wod.
58 3. Beton
Sikament

Sika
ViscoCrete

Superplastyfkator Poprawia konsystencj
Zmniejsza ilo wody
Sika
Stabilizer Stabilizator Poprawia kohezj

Zapobiega wyciekaniu czstek drobnych
Do uycia przy wodzie stojcej a zwaszcza
pyncej
Sika
UCS-01 Stabilizator do
Poprawia kohezj
Zapobiega wyciekaniu czstek drobnych
Do stosowania przy duych prdkociach
wody, np. w warunkach pyww
3.2.13 Beton lekki
Beton lekki znaczy beton lub zaprawa o maej gstoci. Dla zmniejsze-
nia ciaru stosowane jest kruszywo lekkie lub wprowadzane s sztu-
-czne pcherzyki. Wybr metody zaleny jest gownie od zastosowania
betonu lekkiego lub jego wymaganych waciwoci.
Beton lekki jest stosowany do:
Izolacji termicznej
Lekkich konstrukcji (stropy, ciany, pyty mostw)
Prefabrykatw
Betonu wypeniajcego
Waciwoci betonw lekkich
Zmniejszenie gstoci mieszanki betonowej
Zmniejszenie gstoci betonu stwardniaego
Jeeli beton lekki ma zastosowanie jako beton wypeniajcy o do-
puszczalnej maej wytrzymaoci, wytwarzane s betony i zaprawy
o bardzo duej porowatoci (napowietrzony beton lekki)
Jeeli wymaga si, aby beton lekki mia dobre waciwoci mecha-
niczne, np. wytrzymao na ciskanie, stosowane s specjalne kru-
-szywa o duej porowatoci ale o stabilnych wymiarach
Produkcja betonu lekkiego
Porowate materiay lekkie, takie jak spczone gliny, musz by wstp-
nie nawilone wod, aby zapobiec odciganiu wody z mieszanki
w czasie jej wykonywania
Nie stosowa zbyt ciekych konsystencji ze wzgldu na ryzyko se-
gregacji
Beton lekki o gstoci < 1600 kg/m3 jest trudno pompowalny
Wana jest prawidowa obsuga wibratorw (szybkie zanurzanie, po-
wolne wyciganie), co zapobiega wprowadzaniu powietrza
Pielgnacj rozpoczyna jak najwczeniej i wykonywa starannie.
Waciwe sposoby to rozpylanie mgy wodnej, przykrywanie foli
i spryskiwanie rodkami do pielgnacji.
3. Beton 59

Nazwa wyrobu
SikaLightcrete

Brak prawidowej pielgnacji stwarza due ryzyko spka ze wzgldu
na due rnice w wysychaniu.
Pianobetony czsto bardzo pkaj i maj ma stabilno
wymiarw
Skadniki do produkcji betonw lekkich
Pczniejce gliny
Pczniejce kulki polistyrenowe
Wiry drewniane, trociny
Specjalne domieszki do wytwarzania wielkiej iloci stabilnych
pcherzykw powietrza
rodki spieniajce
Gsto
W zalenoci od proporcji skadu i uytych skadnikw otrzymywane s
nastpujce klasy gstoci i waciwoci:
Kruszywo Gsto ponad
1800 kg/m
3
Wysokie waciwoci
mechaniczne
Pczniejce gliny Gsto ponad
1500 kg/m
3
Ograniczone
waciwoci mecha-
niczne
Pczniejce gliny Gsto ponad
1200 kg/m
3
Brak waciwoci me-
chanicznych (atwy
w produkcji porowaty
beton lekki)
Gsto ponad
1500 kg/m
3
Porowaty beton
lekki o niskich
waciwociach
mechanicznych
rodki pianotwrcze Gsto ponad
1500 kg/m
3
Brak waciwoci me-
chanicznych
Polistyren
ekspandowany
Gsto ponad
800 kg/m
3
Niskie waciwoci
mechaniczne
Beton porowaty
Dodatki powodujce ekspansj, np. proszek aluminiowy, s mieszane
z zapraw w celu otrzymania betonu porowatego. Beton porowaty jest
przewanie produkowany w sposb przemysowy. Beton porowaty nie
jest w rzeczywistoci betonem, to porowata zaprawa.
Rodzaj wyrobu Zastosowanie wyrobu
rodek Do produkcji betonu lekkiego o zawartoci porw
porotwrczy do 40%
SikaPump

Stabilizator Do poprawiania pompowalnoci i kohezji
betonu lekkiego
Sikament

Superplastyfkator Do zmniejszenia przepuszczalnoci
i poprawienia urabialnoci betonu lekkiego
60 3. Beton
3.2.14 Beton zagszczany walcem (RCC)
Beton zagszczany walcem jest rozkadany maszynowo sprztem do
asfaltu a nastpnie wyrwnywany i zagszczany drogowymi, gadki-
mi walcami wibracyjnymi. Beton zagszczany walcem jest stosowany
gwnie w USA (ale rwnie w Niemczech) do budowy twardych, duych
powierzchni (parkingi) oraz do budowy drg. Skad betonu jest podobny
do zwykego betonu. Konsystencja wilgotna. Zalecane jest stosowanie
kruszywa amanego w celu uzyskania duej wytrzymaoci pocztkowej.
Kruszywo grube, piasek spoiwo (cement powszechnego uytku) i woda
musz by we waciwych proporcjach. W szczeglnoci ilo wody musi
by staa i starannie dobrana, aby umoliwi moliwie pene usunicie
porw powietrznych w czasie rolowania.
3.2.15 Beton barwiony
Beton barwione otrzymywany jest przez dodanie pigmentw na bazie
tlenkw metali, przewanie tlenkw elaza. Pigmenty s w postaci prosz-
ku, drobnego, niepylcego granulatu lub w postaci cieczy.
Dozowanie zwykle wynosi 0,5 5% ciaru cementu. Wiksze dozowa-
nie nie pogbia koloru a moe znacznie pogorszy jako betonu.
Typowe kolory s nastpujce:
ty tlenek elaza
Czerwony/brzowy tlenek elaza
Zielony tlenek chromu
Biay dwutlenek tytanu (rwnie do rozjaniania)
Czarny tlenek elaza (sadza z wgla moe niekorzystnie wpyn na
powstawanie porw powietrznych)
Kolor moe by intensywniejszy
Przez stosowanie lekko zabarwionego kruszywa
Przez stosowanie biaego cementu
Kolor barwionego betonu moe by prawidowo okrelony tylko na w peni
wyschnitym betonie i zaleny jest od nastpujcych czynnikw:
Rodzaj, ilo i rozdrobnienie pigmentu
Rodzaj cementu
Kruszywo
Skad betonu
Dalsze informacje o zastosowaniu betonu barwionego podane s w roz-
-dziale 3.2.8 beton architektoniczny.
3. Beton 61

Sikament

Superplastyfkator Do oprawiona wytrzymao i szczelno
Sika

ViscoCreate
Znaczne zmniejszenie wody

Poprawione rozproszenie pigmentu, zwaszcza
przy powierzchni produkcji betonu lekkiego
o zawartoci porw do 40%
Sika

ColorCrete

Superplastyfkator Barwienie betonu architektonicznego
z plastyfkatorem Poprawa urabialnoci
3.2.16 Beton o konsystencji wilgotnej do prefabrykacji
CytatznormyPN-EN206-1:2003Dobetonuokonsystencjiwilgotnej,
tzn.oniskiejzawartociwody,zaprojektowanegodozagszczaniazza-
stosowaniemspecjalnychtechnologii,konsystencjinieklasyfkujesi.
Wprowadzenie
Beton o konsystencji wilgotnej stosowany jest do produkcji maych ele-
mentw prefabrykowanych:
Betonowa kostka brukowa
Krawniki
Pyty chodnikowe
Elementy do ogrodw
Rury
Najwiksze zastosowanie ma obecnie betonowa kostka brukowa.
Beton wilgotny ma specjalne waciwoci:
Moliwo natychmiastowego rozformowania
Stabilno nieuwodnionego betonu
Dokadno wymiarw natychmiast po zagszczeniu (beton wiey,
zielony)
Zalety tej technologii:
Jeden ksztat form dla danego wyrobu (niski koszt inwestycji)
Wsplne stanowisko zagszczania dla wszystkich wyrobw
Elastyczno produkcji ze wzgldu na szybkie wprowadzenie nowe-
go typu form dla nowych wyrobw
Technologia betonu wilgotnego
W jaki sposb te rne waciwoci wilgotnej mieszanki betonowej s
uzyskiwane w produkcji?
- Krzywa uziarnienia kruszywa drobnego (maksymalne uziarnienie
8 mm, dua wododno)
- Niski wspczynnik w/c (0,35 do 0,40)
- Maa zawarto spoiwa
- Cement duej wytrzymaoci (42,5 R)
- Zamienniki cementu (popi lotny, mielony wapie)
62 3. Beton
Przy takim skadzie uzyskuje si zaczyn cementowy o maej przyczep-
noci i std ziarnist konsystencj wilgotnej mieszanki. Rezultaty:
- Trudno zagszczania
- Mae wprowadzenie powietrza
- Wraliwo na wczesne wysychanie
Przyrost wytrzymaoci jest zgodny z oglnymi zasadami technologii
betonu i jest podobny do betonu wysokiej wytrzymaoci.
Porwnanie do zwykego betonu wysokiej wytrzymaoci
Materia/m
3
C 45/55 Beton wilgotny
Konsystencja Cieka Ziarnista,
(przed zagszczeniem) rozpyw 56 cm formowalna
Kruszywo 1860 kg 1920 kg
Piasek 0/2 38% 55%
wir 2/8 18% 45%
wir 8/16 44% -
Wspczynnik k 4,14 3,10
Cao spoiwa 360 kg 320 kg
(cement, dodatki)
Cement 100% 75%
Popi lotny - 25%
Woda 162kg 120kg
Wspczynnik w/s 0,45 0,38
Domieszka do 1,5% cementu 0,4% cementu
betonu wilgotneg (superplastyfkator (specjalna do
betonu)
Zawarto powietrza 1,5% 3,9%
Gsto wieego betonu 2,38 kg/m
3
2,36 kg/m
3
Wytrzymao na ok. 33 N/mm
2
ok. 33 N/mm
2
ciskanie po 1 dniu
Wytrzymao na ok. 68 n/mm
2
ok. 68 N/mm
2
ciskanie po 28 dniach
Porwnanie do betonu zwykego pokazuje przyczyny stosowania betonu
o konsystencji wilgotnej:
Bardziej lepki przez niszy wspczynnik w/c (sztywny)
Okoo 40 50 % mniej zwilania powierzchni kruszywa przez zaczyn
cementowy ze wzgldu na mniejsz ilo spoiwa, nisze w/c i drob-
niejsze kruszywo.
Przebieg produkcji kostki brukowej i maych wyrobw betonowych
Wyroby z betonu
Ten ziarnisty beton nie moe by zagszczony przez zwyke wibrowanie.
Wymaga on specjalnych maszyn, ktre dziaaj na zasadzie jednocze-
snej wibracji i obcienia (wibroprasowanie).
3. Beton 63

Produkcja jednowarstwowa (zagszczanie jest wykonywane bezpo-
rednio na pododze wytwrni)
Maszyna wielowarstwowa (dawniejsza produkcja masowa, wieo
wykonane wyroby s ukadane bezporednio jeden na drugim, ryzyko
rozsypania si caej palety)
Maszyna statyczna z przekadkami (nowoczesna produkcja masowa,
maszyny statyczne o produkcji cigej, wyroby s zagszczane, trans-
portowane i skadowane na przekadkach metalowych lub drewnia-
nych)
Kostka brukowa jest czsto produkowana w dwch warstwach:
Beton podstawy beton gruboziarnisty do przenoszenia obcienia
statycznego
Beton powierzchni beton drobnoziarnisty, ktry nadaje kostce atrak-
cyjny wygld i jest gwnie odpowiedzialny za trwao (cieranie,
mrz itd.)
Bywa, e kostki produkowane z betonu zwykego, ale beton w takim przy-
padku ma troch drobniejsze uziarnienie.
Jako wyrobu betonowego
Wymagania stawiane wyrobowi
Ekonomia
Szczelne powierzchnie i ostre krawdzie
Odpowiednia wytrzymao wieego betonu (zielona)
Dua szczelno
Wysoka wytrzymao wczesna i kocowa
Dua mrozoodporno
Maa tendencja do tworzenia wykwitw i do odbarwienia
Rwnomierny, stay kolor
Czynniki wpywajce na jako produkcji
Jako betonu wilgotnego zaley gwnie od jego betonu i jego produkcji.
Niesychanie istotne jest zagszczanie, ktre zalene jest od metody pro-
dukcji i skadu mieszanki betonowej.
Czynniki produkcyjne
Stan form
Stan podkadw do zagszczania
Metoda napeniania
Czas i intensywno zagszczania
Warunki pielgnacji wieo wykonanych wyrobw
Warunki i czas skadowania na zewntrz
Czynniki technologii betonu
Rodzaj, ilo i krzywa uziarnienia kruszywa
Rodzaj, ilo i miako cementu
Ilo wody w mieszance betonowej
Ilo dodatkw
Ilo domieszek
Kolejno mieszania
Dla utrzymania staej jakoci, wszystkie czynniki powinny by
niezmienne.
64 3. Beton
Zagszczanie
Jako zagszczania zaley od wymienionych wyej czynnikw.
Zagszczalno mieszanki wzrasta wraz z:
zwikszeniem energii zagszczania (czas, czstotliwo itd.)
zwikszeniem iloci wody
zwikszeniem iloci spoiwa
zastosowaniem domieszek poprawiajcych zagszczanie
Przy obliczaniu skadu mieszanki naley uwzgldni, e po
zagszczeniu pozostanie w betonie 3,5 5,0 % powietrza objtociowo.
Bez domieszek Z 0,4 % SikaPaver
C-1
Domieszki pozwalaj na wczeniejsze i intensywniejsze zagszczanie,
co stwarza moliwo skrcenia czasu zagszczania i otrzymania bar-
dziej jednorodnego betonu.
Wytrzymao wieego (zielonego) betonu
Beton wilgotny moe by wyjmowany z form natychmiast po zagszcze-
niu. Uformowane wyroby maja dobr wytrzymao wie i std zacho-
wuj swj ksztat. Dla betonu zwykle stosowanego do produkcji kostki
brukowej wytrzymao ta wynosi
zwykle 0,5 1,5 MPa.
W tym czasie cement na og jeszcze nie zacz procesu hydratacji, co
jest warunkiem rozwoju wytrzymaoci. Efekt spjnoci ma raczej zwi-
zek z prawami mechaniki gruntw i zjawiskiem kohezji.
wiea wytrzymao na ciskanie w N/mm
2
Gsto mieszanki w kg/dm
3
3. Beton 65

Jako krawdzi Stosujc technologi z uyciem domieszek SikaPaver rozrzut wynikw
Ze zagszczenie powoduje porowato (raki) powierzchni i chropowa- moe by znacznie zmniejszony przy niezmiennym przyrocie wytrzy-
to krawdzi. Domieszki poprawiaj zagszczalno. Intensywne za- maoci. Mieszanki betonowe s mocniejsze, co pozwala na spenienie
gszczanie zblia ziarna kruszywa do siebie. Towarzyszy temu wyciska- wymaga specyfkacji niezalenie od nieuniknionych
nie zaczynu cementowego na zewntrz a nastpnie, przy rozformowaniu, zmian skadnikw mieszanki, np. wahania iloci wody. Mieszanki betono-
zaczyn jest zacierany pionowym ruchem formy, co pomaga w uzyskaniu we mog by optymalne.
gadkich krawdzi. Specjalne domieszki przyczyniaj si do zwikszenia
iloci zaczynu na powierzchni, co poprawia oglny wygld wyrobw.
Szorstka krawd bez domieszki Gadka krawd i powierzchnia
z 0,25 % SikaPaver
HC-1
Ten efekt smarowania zmniejsza rwnie tarcie pomidzy zagszczo-
nym betonem a form, co poprawia ywotno form.
Wytrzymao
Kostka betonowa z betonu wilgotnego jest po wyprodukowaniu skado-
wana przez okoo 24 godziny na stojakach w komorze pielgnacji. Po
tym okresie kostka powinna mie wytrzymao wystarczajc do prze-
niesienia napre zwizanych z jej umieszczaniem na paletach. Wynika
Beton barwiony
std, e wytrzymao wczesna jest waciwoci krytyczn.
Ocenia si, e obecnie okoo 80 % betonowych wyrobw prefabry-
Na og wytrzymao ronie wraz ze wzrostem gstoci.
Wytrzymao na ciskanie po 28 dniach w N/mm
2
Gsto wieego betonu w kg/dm
3
kowanych jest barwione. Naley zwrci uwag, e sam zaczyn ce-
mentowy ma rn jasno zalenie od wspczynnika w/c. Zmia-
na iloci wody powodujc zmian w/c o warto 0,02 jest wyranie
widoczna goym okiem. Intensywno koloru wzrasta w miar
zmniejszania w/c.
Wytrzymao na ciskanie po 28 dniach w n/mm
2
Wspczynnik woda/spoiwo
w/c 0,30 w/c 0,30 w/c 0,30
Wykwity
Problem wykwitw jest dobrze znany te biae solne plamy psuj wy-
gld powierzchni, szczeglnie wyrobw o ciemnym kolorze. Najgorszy
przypadek jest taki, kiedy intensywno wykwitw jest zmienna, co jest
niestety najczstsze. Nawet obecnie nie s znane pewne i ekonomiczne
Z drugiej strony, jeeli przekroczona jest optymalna ilo wody, wytrzy- sposoby zapobiegania temu zjawisku. Jakie s przyczyny wykwitw?
mao spada pomimo wikszej gstoci. Zjawisko to spowodowane jest
pustkami kapilarnymi, ktre tworz si z powodu nadmiaru wody, co likwi- Wolny wodorotlenek wapnia Ca(OH)2
duje wpyw niewielkiego przyrostu gstoci. Im wicej zamiennikw ce- Wypenione wod, wychodzce na powierzchni pory kapilarne
mentu i mniejsza zawarto cementu, tym czciej i wczeniej zachodzi Woda na powierzchni betonu
to zjawisko nawet przy stosunkowo niskim wspczynniku w/c. Powolne wysychanie; szczeglnie gdy chodniej: jesie, zima
Niezupena hydratacja
Wynika, e jak bardzo wanym jest okreli i utrzymywa optymaln
W sumie, wykwity na og powstaj podczas skadowania wyrobw na
zawarto wody dla stosowanych materiaw oraz skadu mieszanki be-
zewntrz na paletach!
tonowej.

Wodorotlenek wapnia jest transportowany w kierunku powierzchni beto-
nu, co jest spowodowane rnic stenia jonw wapnie w warunkach
wilgoci. Woda jest zasadniczym nonikiem tej migracji. Im wicej wody
moe wnikn do stwardniaego betonu, tym wiksze jest prawdopodo-
biestwo powstania nadmiaru jonw wapnia, co w wyniku zwiksza ten-
dencje do tworzenia si wykwitw.
Mona podj nastpujce rodki, aby wyeliminowa lub zmniejszy po-
wstawanie wykwitw:
Powolne wysychanie podczas
skadowania (bez przecigw)
Swobodny ruch powietrza
(dwutlenek wgla) w czasie
pocztkowego twardnienia
Stosowanie cementu CEM III
Gsta struktura betonu (skad
zaczynu cementowego +
zagszczenie)
Chroni przed deszczem i skro-
plinami oraz zapewni ruch powietrza przez wentylacj
Odpychajce wod domieszki do betonu podkadu i warstwy
wierzchniej
Stosujc technologi domieszek odpychajcych wod SikaPaver

wy-
ranie jest obserwowana znacznie zmniejszona kapilarna absorpcja
kostki brukowej, co w wyniku daje rwnie zmniejszone ryzyko powsta-
nia wykwitw.
Wyroby
SikaPaver C-1 SikaPaver HC-1 SikaPaver AE-1
Dobre waciwoci
wypenienia ukadu
ziarnistego
Zagszczalno/
gsto
Przeduony czas
przydatnoci mieszan-
ki
Wypenienie krawdzi/
tworzenie zaczynu
Efekt nieklejenia si
Zwikszona
wytrzymao
wczesna (24 godz.)
Zwikszona
wytrzymao
kocowa (28 dni)
Zmniejszenie wykwitw
i absorpcji wody
Lepsze barwienie
Zastosowanie wyrobw
Kapilarna absorpcja wody w % po 4 dniach
Bez domieszki
z 0,2 % SikaPaver AE-1
Normy/przepisy
Nazwa wyrobu Zastosowanie wyrobu
SikaPaver C-1 Ekonomicznie poprawia zagszczanie mies-
zanki
SikaPaver HC-1 Bardzo silnie poprawia zagszczanie mie-
szanki, tworzenie si warstewki zaczynu na
powierzchni i bardzo podnosi wytrzymao
SikaPaver AE-1 Poprawia zagszczanie, zmniejsza wykwity
i ma waciwoci poprawiania barwienia
3.2.17 Beton o zwikszonej odpornoci na ogie
Beton o zwikszonej lub duej odpornoci na ogie oznacza beton, kt-
ry zosta zmodyfkowany w taki sposb, e moe wytrzyma okrelone,
ale intensywne warunki oddziaywania ciepa. Sam beton jest materiaem
niepalnym, ale powyej okrelonych temperatur
najpierw traci swoje waciwoci mechaniczne a pniej swj ksztat. Bez
EN 1338 (PN-EN 1338:2004) Betonowa kostka brukowa. Wymaga- specjalnych rodkw beton, jest zwykle odporny na temperatur i zacho-
nia i metody bada wuje waciwoci do temperatury okoo 80
0
C.
EN 1339 (PN-EN 1339:2004) Betonowe pyty chodnikowe. Wymaga-
Beton o duej odpornoci na ogie jest stosowany do:
nia i metody bada
Pomieszcze i przej ewakuacyjnych w konstrukcjach zamknitych
EN 1440 Betonowe krawniki
(drogi ewakuacji w tunelach)
DIN 1115 Dachwka betonowa
Oglnego podwyszenia ognioodpornoci konstrukcji
DIN 4032 Rury i ksztatki betonowe
infrastruktury
DIN 4034 Wazy i elementy studzienek
Ognioodpornych okadzin elementw konstrukcji
DIN 4035 Zbrojone rury betonowe i rury cinieniowe

Waciwoci betonu o duej odpornoci na ogie Ze wzgldu na rozformowanie, ktre wykonywane jest zaledwie po 5 6
Jako zasad przyjmuje si, e waciwoci mieszanki betonowej przy
godzinach, beton musi mie wytrzymao > 15 N/mm
2
, std przyspieszo-
jej ukadaniu s takie same jak betonu zwykego
na przyrost wytrzymaoci ma podstawowe znaczenie.
Beton stwardniay ma troch wolniejszy przyrost wytrzymaoci ni
beton zwyky, ale oglnie waciwoci s podobne
Istnieje kilka metod osignicia tego celu. Przy obrbce cieplnej beton
jest podgrzewany gorc wod lub par do temperatury 28 30
o
C
w procesie mieszania, zaformowany i wykoczony. Nastpnie umiesz-
Produkcja betonu o duej odpornoci na ogie
czany jest na okoo 5 godzin w komorze, gdzie poddawany jest obrbce
Produkcja betonu nie rni si od zwykego betonu
termicznej przy temperaturze 50 60
o
C w celu uzyskania wytrzymaoci
Czynno mieszania musi by obserwowana, gdy zwykle s doda-
wystarczajcej do rozformowania.
wane wkna
Korzystnym dla przyszej odpornoci na ogie jest jego tak dobre
Skad
wyschnicie, na ile to moliwe
Kruszywo
- Zwykle 0/32 mm o uziarnieniu zgodnym z EN 480-1
Skadniki betonu o duej odpornoci na ogie
Cement
Osignicie duej odpornoci na ogie zaley gwnie od skadu uy-
- Ilo cementu 325 lub 350 kg/m
3
tego kruszywa
- CEM I 42,5 lub 52,5
Odporno moe by znacznie podwyszona przez uycie specjal-
nych kruszyw
Formawanie
Uycie specjalnych wkien polipropylenowych znacznie podnosi od-
Mieszanka betonowa ze wzgldu na wysok temperatur ma ten-
porno
dencje do szybkiego sztywnienia, co utrudnia zagszczanie oraz
Uycie specjalnie wybranych piaskw podnosi odporno matrycy
wykoczenie powierzchni elementu.
cementowej
Ze wzgldu na szybki, uprzemysowiony przebieg prac moe by
stosowana konsystencja plastyczna. Wymagana wytrzymao po-
Mechanizm zachowania si w ogniu
cztkowa moe by uzyskana tylko przy niskim wspczynniku w/c,
Woda w kapilarach i matrycy cementowej midzy nimi zaczyna parowa
ktry zawsze powinien by mniejszy ni 0,48.
w temperaturze zblionej do punktu wrzenia wody, czyli 100
o
C. Para
potrzebuje wicej przestrzeni i std wywiera cinienie na wewntrzna Wymagania specjalne
struktur betonu. Matryca cementowa zaczyna si zmienia w tempera- Rozformowane segmenty musz by pielgnowane przez ich przykrywa-
turze okoo 700
o
C. Wpyw kruszywa zaley gwnie od jego pochodzenia nie lub natrysk preparatem do pielgnacji, np. Sika Antisol.
i zaczyna si w temperaturze okoo 600
o
C. Beton zaczyna si topi Jednak, w celu osignicia optymalnej kombinacji wysokiej odpornoci
przy okoo 1200
o
C. elementu w rnych warunkach gruntowych oraz najlepszej pielgnacji,
powierzchnia segmentw jest coraz czciej natryskiwana natychmiast
po rozformowaniu specjaln powok ochronn Sikagard. Z tym dodatko-
wym zabezpieczeniem przeciw korozji chemicznej, segmenty otrzymuj
szczeglnie trwa powierzchni.
Sikament

Superplastyfkator Dziki znacznemu zmniejszeniu iloci wody,
Sika

ViscoCrete

jest mniejszy jej nadmiar w betonie
3.2.18 Beton do segmentw tuneli
Nowoczesne metody budowania tuneli w niestabilnych skaach wyko-
Sika
ViscoCrete
20 HE Superplastyfkator Zwiksza wytrzymao

rzystuj segmenty betonowe, ktre maj zdolno natychmiastowego
powierzchniow
przenoszenia obcie wywieranych na obudow w peni odkrytej sekcji
i szczelno poprawa konsystencji
tunelu.
Prefabrykowane elementy betonowe nazywane segmentami tunelowymi SikaFume

Py krzemionkowy Wysoka, wytrzymao, lepsza
speniaj te funkcje. szczelno
Wiksza odporno na siarczany
Produkcja
SikaAer

Napowietrzacz Napowietrzenie betonu
Ze wzgldu na du ilo elementw i ich duego ciaru (nawet do
Produkcja betonu mrozoodpornego
kilku ton kady) segmenty tunelowe s prawie zawsze wytwarzane w po-
bliu tunelu w specjalnie utworzonych zakadach prefabrykacji. Musz
one speni bardzo ostre wymagania dokadnoci wymia-rw okrelone
w specyfkacji. Cikie, stalowe formy s normalna praktyk.

3.2.19 Beton monolityczny
Odporne na cieranie, rwne podogi betonowe lub stropy do szybkiego
uytkowania. Beton monolityczny ma tak sam, wysok jako w caym
przekroju a takie rozwizanie projektowe jest szczeglnie ekonomiczne.
Skad
Skad betonu musi by dostosowany do wymaga stawianych przy da-
nym zastosowaniu (wodoszczelno, mrozoodporno itd.)
Ukadanie
Ukadanie jak zwykle w danych warunkach, zagszczanie wibratorami.
Wyrwnywanie belkami wibracyjnymi. Po zesztywnieniu betonu po-
wierzchnia jest zagadzana zacieraczkami mechanicznymi.
Pielgnacja
Rozpoczyna tak wczenie jak to moliwe przez natrysk preparatem Sika
Antisol. Uwaga! Jaka powoka bdzie pooona pniej? Przykry foli.
Uwagi
Przy wykonywaniu pyt z betonu monolitycznego sprawdzi moli-
wo zastosowania wkien stalowych
Dla poprawienia powierzchni zalecamy uycie Sikafoor
-Top Dry
Shakes, ktr jest posypywana powierzchnia przy jej wykoczeniu
Domieszki do betonu, ktre przeduaj okres urabialnoci na og
nie maja zastosowania do betonu monolitycznego
Sikament

Superplastyfkator Zwikszona wytrzymao i szczelno
Dobra urabialno
Dobra wytrzymao wczesna
SikaRapid

Przyspieszacz Kontrola twardnienia w niskich
twardnienia temperaturach
Sikafoor
-Top Mineralna, Zwikszona odporno na cieranie

Dry Shakes syntetyczna lub Moliwo nadania koloru
metaliczna posypka
Sika

Antisol Preparat do pielgnacji Zmniejsza utrat wody
3.2.20 Beton ziarnisty
Posadzki przemysowe i nawierzchnie z cementowego betonu ziarni-
stego maj bardzo du odporno na cieranie. Ich najmniejsza gru-
bo wynosi 20 mm a gsto > 2100 kg/m3. Kadzione s na warstwie
kontaktowej na podkadzie z betonu, np. ju istniejcego. Jeeli grubo
warstwy przekracza 50 mm, zwykle stosowane jest jako zbrojenie lekka
siatka co najmniej 100 x 100 x 4 mm.
Skad
Kruszywo
- 0/4 mm przy gruboci warstwy do 30 mm
- 0/8 mm przy gruboci warstwy 30 100 mm
Cement
- 400 500 kg/m3
Podoe/przyczepno
Przed uoeniem betonu na wczeniej nawilone podoe jest nakadana
warstwa kontaktowa. Beton nakadany jest metod mokre na mokre na
warstw kontaktow, ostronie zagszczany, wyrwnywany i ostatecznie
zacierany mechanicznie. Dalsze zwikszenie odpornoci na cieranie
uzyskuje si przez wykonanie posypki typu Dry Shake w czasie zacie-
rania. W celu zmniejszenia ryzyka powstania spka spowodowanych
skurczem mona do mieszanki doda wkien polipropylenowych.
Pielgnacja
Zawsze stosowa preparat do pielgnacji, ktry musi by pniej usuni-
ty mechanicznie, jeeli ma by wykonana dodatkowa powoka. Zaleca si
wykonan posadzk/nawierzchni dodatkowo przykry na kilka dni foli.
Sikament

Superplastyfkator Wiksza wytrzymao i szczelno
Sika
ViscoCrete

Dobra urabialno
Dobra wytrzymao wczesna
SikaRapid

Przyspieszacz Kontrola twardnienia przy niskich tempe-
twardnienia raturach
Sikafoor
-Top Mineralna, Zwikszona odporno na cieranie

Dry Shakes syntetyczna lub Moliwo nadania koloru
metaliczna posypka
Sikafoor
-ProSeal Preparat pielgnujcy Zmniejsza utrat wody Uatwia twardnie-

i utwardzajcy nie i pielgnacj,
uszczelnia powierzchni
Sika

Antisol Preparat do pielgnacji Zmniejsza utrat wody

4. Mieszanka betonowa
4.1 Waciwoci mieszanki betonowej
4.1.1 Urabialno
Konsystencja okrela zachowanie si mieszanki betonowej podczas jej
mieszania, transportu, ukadania i zagszczania oraz wyrwnywania i za-
cierania powierzchni. Urabialno jest waciwoci zwizan i zasadni-
-czo okrelana jest przez konsystencj.
Wymagania
Ekonomiczny transport, dostarczanie i ukadanie mieszanki
betonowej
Maksymalna plastyczno (cieko) przez zastosowanie
superplastyfkatorw
Dobra kohezja (spjno)
Mae ryzyko segregacji, atwe wykoczenie powierzchni
Przyduona urabialno Opnienie/Betonowanie
w podwyszonej temperaturze
Przyspieszone wizanie Przyspieszenie wizania
i twardnienie i twardnienia/ Betonowanie
w obnionej temperaturze
74 4. Mieszanka betonowa
4.1.2 Opnienie wizania/Beton w podwyszonej temperaturze
Beton poczynajc od produkcji mieszanki powinien by chroniony przed
utrat wody.
Betonowanie w podwyszonej temperaturze jest moliwe tylko wtedy, kie-
dy zostan zastosowane dodatkowe, ochronne rodki. Musz one zaczy-
na si od pocztku jego produkcji a koczy po zakoczeniu pielgnacji.
Ich rodzaj zaley od temperatury zewntrznej, wilgotnoci powietrza, siy
wiatru, temperatury mieszanki betonowej, wydzielania si ciepa i jego
przenikania oraz rozmiarw elementu.
Bez dodatkowych rodkw mieszanka betonowa w czasie jej ukadania
nie moe mie temperatury wyszej ni +30
o
C.
Moliwe problemy
Praca z betonem nie opnionym moe stwarza problemy, gdy
temperatura powietrza przekracza 25
o
C.
Hydratacja jest reakcj chemiczn cementu z wod. Rozpoczyna si
natychmiast po ich kontakcie, trwa przez wizanie i zmian konsy-
stencji (pocztek wizania) a koczy na twardnieniu zaczynu cemen-
towego.
Kada reakcja chemiczna przebiega szybciej w wyszej temperaturze.
To moe oznacza, e waciwe i zupene zagszczenie nie jest duej
moliwe.
Zazwyczaj rodkiem zapobiegawczym jest stosowanie superplastyfkato-
rw opniajcych lub superplastyfkatorw w poczeniu
i opniaczem.
Okrelenia zwizane z opnieniem i tablica dozowania
Powdopniania: Przeduenie czasu pracy z mieszank
w okrelonej temperaturze
Czas pracy: Czas po mieszaniu w ktrym beton moe by prawidowo
zagszczony
Swobodneopnienie:Czas przed upywem ktrego na pewno nie nast-
pi pocztek wizania
Czaszamierzony: Pocztek wizania zaczyna si w okrelonym
czasie.
Pewno mona mie tylko po przeprowadzeniu okrelonych bada!
Element konstrukcji Temperatura krytyczna
rednia grubo przekroju Temperatura mieszanki betonowej
Maa grubo przekroju Temperatura powietrza w miejscu wbu-
dowania
Wysza temperatura (mieszanka betonowa lub powietrza) jest krytycz-
na dla elementw o redniej gruboci przekroju i dugiego opnienia
a dla elementw o maej gruboci przekroju o maym opnieniu.
Tablica dozowania dla betonu o swobodnym opnieniu
Opnienie zaley znacznie od rodzaju cementu.
4. Mieszanka betonowa 75

Dozowanie Sika Retarder w % masy cementu
Czas opnienia
w godzinach
Temperatura krytyczna
10
o
C 15
o
C 20
o
C 25
o
C 30
o
C 35
o
C
3 0.1 0.1 0.2 0.3 0.3 0.5
4 0.2 0.2 0.3 0.4 0.4 0.6
6 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.8
8 0.3 0.4 0.5 0.6 0.8 1.0
10 0.4 0.5 0.6 0.8 1.0 1.3
12 0.4 0.6 0.8 0.9 1.2 1.5
14 0.5 0.7 0.9 1.1 1.3 1.8
16 0.5 0.8 1.0 1.2 1.5
18 0.6 0.9 1.1 1.4 1.7
20 0.7 1.0 1.2 1.6
24 0.8 1.1 1.5 1.8
28 1.0 1.3 1.8
32 1.2 1.5
36 1.5 1.8
40 1.8
Dozowania odnosz si do betonu z 300 kg CEM I 42,5 N i w/c = 0,50.
Dozowanie powinno by zwikszone o okoo 20 % przy betonie wilgotnym.
Dane zawarte w tablicy s wynikiem bada laboratoryjnych i odnosz si
do jednej receptury produkowanego opniacza, ktry nie wszdzie moe
by dostpny.
Wstpne prby przydatnoci s zawsze konieczne.
Czynniki
Na opnienie ma wpyw wiele czynnikw:
Wpyw temperatury (patrz Temperatura krytyczna)
Wzrost temperatury skraca a spadek temperatury wydua opnienie.
Obowizuje zasada:
Kady stopie poniej 20
o
C przedua czas opnienia o okoo 1 godz.
Kady stopie powyej 20
o
C skraca czas opnienia o okoo 0,5 godz.
Dla bezpieczestwa: Wykona prby wstpne!
Wpyw wspczynnika w/c
Badania przeprowadzone na betonie o zawartoci cementu 300 kg/m
3
przy
dozowaniu Sika Retarder
w ilo 1 % wykazay, e:
Wzrost wspczynnika w/c o 0,01 powoduje dodatkowe opnienie
o okoo p godziny
czne uycie z Sikament
/Sika
ViscoCrete

Z superplastyfkatorem bez efektu opnienia Sika Retarder

wydua
opnienie w niewielkim stopniu
Z superplastyfkatorem opniajcym Sika Retarder

nastpuje przy-
rost (kumulacja) opnienia
W przypadku wanych zastosowa naley zawsze przeprowadzi prby.
Wpyw cementu
Proces hydratacji rnych cementw moe by odmienny ze wzgldu
na rne skadniki i stopie przemiau. Proces opnienia jest wraliwy
rwnie na te rnice, a ich wpyw moe wpywa na zmian dozowania
domieszki opniajcej do 1 %.
Tendencja:
Czyste, drobno mielone cementy: efekt opnienia zmniejszony
Grubsze cementy i niektre cementy mieszane: efekt opnienia
zwikszony
Dla bezpieczestwa
Prby wstpne!
Zawsze prby wstpne przy dozowaniu powyej 1 %!
Wpyw objtoci betonu
Twardnienie
Jeeli zostaa opniona caa ilo betonu, objto nie ma wpywu na
efekt opnienia.
W czasie pocztku wizania stykajcych si faz betonowania (np. noc-
ne opnienie pyty stropu) temperatura krytyczna zmienia si w strefe
kontaktu z opnion nastpn sekcj (wzrasta), co bdzie powodowao,
e efekt opnienia bdzie zmniejszony.
Waciwoci betonu opnionego
Twardnienie
Jeeli twardnienie rozpoczo si po zakoczeniu opnienia, jest ono
szybsze ni w betonie nie opnionym.
Skurcz/pezanie
Kocowy skurcz i pezanie s mniejsze ni w betonie nie opnionym.
Skurcz wczesny
Mog si tworzy rysy spowodowane wczesnym skurczem, spowodowa-
nym zwikszon utrat wody (odparowanie z powierzchni) w przeduo-
nym czasie wizania.
Ochrona przed utrat wody jest bardzo istotna w przypadku betonu
o opnionym wizaniu!
Prawidowa pielgnacja jest konieczna!

Przykady zastosowania opnienia
1. Nocne opnienie
Pyty fundamentowe
Stropy, belki itp.
Przy kocu normalnego betonowania w cigu dnia wykonano trzy pasy
o szerokoci 1,20 m ze zmienn, rosnc iloci opniacza.
Pas pierwszy: 1/3 zasadniczego dozowania
Pas drugi: 2/3 zasadniczego dozowania
Pas trzeci: dozowanie zasadnicze z tablicy lub wedug prb
Nocna przerwa prac.
Podjcie pracy nastpnego dnia:
Pas pierwszy, stykajcy si z pasem trzecim z dnia poprzedniego, jest
opniony 1/3 zasadniczego dozowania.
2. Opnienie z rwnoczesnym pocztkiem wizania
Takie przypadki zdarzaj si przy betonowaniu duych pyt mosto-wych,
pyt na gruncie itp.
Niezbdne przygotowania :
W uzgodnieniu z wykonawc i nadzorem opracowa szczegowy
program prac
Na tej podstawie zrobi podzia na sekcje i harmonogram
Cel: wszystkie sekcje maj zacz wiza w tym samym czasie
Kiedy okrelony jest przebieg betonowania w czasie, okreli do-
zowanie opniacza dla poszczeglnych sekcji na podstawie prb
wstpnych i informacji o spodziewanej temperaturze.
Prby wstpne
Badania wstpne wykonywane s dla skadu betonu jaki ma mie op-
nienie wizania przy konkretnym zastosowaniu:
Taki sam wspczynnik w/c, taki sam cement i jego dozowanie
Granice zagszczalnoci przez wibracj powinny by badane na budo-
wie na kilku prbkach, kady pojemnik minimum 20 litrw, o rnym do-
zowaniu domieszki opniajcej w temperaturze moliwie zblionej do
przewidywanej w czasie robt.
Procedura:
Okreli z tablicy dozowanie domieszki
Napeni co najmniej pi pojemnikw
Zawibrowa zawarto pierwszego pojemnika 2 godziny przed prze-
widywanym pocztkiem wizania
Zawibrowa zawarto drugiego pojemnika o jedn godzin pniej
(kady pojemnik wibrowany jest tylko jeden raz)
Kiedy zawarto kolejnego pojemnika nie moe by zagszczona,
beton zacz wiza
Zanotowa otrzymane czasy i sprawdzi, czy zgodne s z przewidy-
waniami w tablicy
Jeeli rnice s zbyt due, powtrzy prby z poprawionym dozo-
waniem
Uwagi do stosowania betonu opnionego
Deskowanie
Deskowanie drewniane uywane pierwszy raz moe powodowa wyst-
powanie plam, pylenie powierzchni itd., zwaszcza przy skach, co jest
spowodowane zawartoci cukrw w drewnie.
Deskowanie drewniane, ktre ma du nasikliwo, jest niedostatecznie
zwilone i nieprawidowo posmarowane rodkiem antyadhezyjnym, od-
ciga zbyt wiele wody z powierzchni betonu. W wyniku powstaj lune lub
sabe czstki oraz pylenie powierzchni. Te wady s wiksze przy betonie
opnionym ze wzgldu na dusze trwanie zjawisk negatywnych.
Deskowanie drewniane prawidowo wykonane i waciwie pokryte Sika

Separol

da dobre, czyste powierzchnie betonu opnionego po jego roz-
deskowaniu.
Zagszczanie i pielgnacja
Beton opniony musi by zagszczony. Nastpny etap, np. nastpnego
poranka, jest betonowany razem ze star warstw. Obszary z betonu
opnionego s zagszczane i wykoczane razem.
Pielgnacja jest niezwykle wana, aby utrata wilgoci podczas zagszcza-
nia, wizania i twardnienia bya jak najmniejsza.
Najlepsze metody pielgnacji dla powierzchni opnionych, np. posa-
dzek, s nastpujce:
Przykry foli plastikow lub matami izolacyjnymi.
Na powierzchniach, ktre maj by wibrowane pniej:
Pene przykrycie foli plastikow lub nawilon tkanina techniczn.
Chroni od przecigw. Dodatkowe nawilanie, np. oprysk, moe spo-
wodowa rozmycia powierzchni betonu.
4.1.3 Przyspieszanie wizania/Beton w obnionej temperaturze
Beton powinien by chroniony przed deszczem i mrozem w czasie
wszystkich z nim czynnoci. W temperaturach ujemnych betonowanie jest
moliwe tylko wtedy, gdy s podjte specjalne rodki. Musz one zacz
si od produkcji betonu a zakoczy na jego na pielgnacji.
Zale one od temperatury zewntrznej, wilgotnoci powietrza, siy wia-
tru, temperatury mieszanki betonowej, ciepa hydratacji i jego przenikania
i od wielkoci betonowanego elementu.
Mieszanka betonowa w czasie ukadania musi mie temperatur co naj-
mniej +5
o
C bez dodatkowych rodkw zabezpieczajcych. Woda zarobo-
wa i kruszywo powinny by podgrzewane, kiedy to konieczne.
Problem
Niska temperatura opnia wizanie cementu. W temperaturze poniej
-10
o
C chemiczne reakcje cementu ulgaj zatrzymaniu, ale powracaj
po podwyszeniu temperatury. Niebezpieczne sytuacja powstaje wtedy,
kiedy beton zamarza w czasie wizania, to jest kiedy nie ma jeszcze wy-
trzymaoci. Nastpuje rozlunienie struktury, co jest zwizane ze spad-
kiem wytrzymaoci i jakoci. Minimalna wytrzymao, przy ktrej beton
moe przenie zjawisko zamarzania bez uszkodze, tzw. wytrzyma-
o zamarzania, wynosi 10 N/mm
2
. Gwnym przedmiotem zabez-
piecze betonu w niskich temperaturach jest osignicie wytrzymao-
ci zamarzania tak szybko jak to moliwe.

Temperatura t mieszanki betonowej moe by z przyblieniem policzona
z nastpujcego wzoru:
t = 0,7 x t + 0,2 x t + 0,1 x t
beton kruszywo woda cement
rodki zapobiegawcze
1. Minimalna temperatura
Wedug EN 206-1 temperatura mieszanki betonowej przed jej wbudo-
waniem nie moe by nisza ni +5
o
C. W przypadku cienkich, maych
elementw konstrukcyjnych przy temperaturze -3
o
C i poniej, norma wy-
maga temperatury betonu +10
o
C, ktra musi by utrzymywana przez 3
dni! Te minimalne temperatury betonu s wane, gdy od nich zaley, czy
w ogle zajdzie wizanie cementu. Beton powinien by chroniony przed
utrat ciepa zarwno przed jego wbudowaniem jak po wbudowaniu (patrz
rodki zapobiegawcze na budowie).
2. Zmniejszenie wspczynnika w/c
Najnisza moliwa ilo wody zarobowej daje szybki przyrost wytrzy-
maoci pocztkowej. Jednoczenie jest wtedy mniej wody podatnej na
zamarzanie. Superplastyfkatory pozwalaj na zmniejszenie iloci wody
zarobowej przy jednoczesnym utrzymaniu dobrej urabialnoci.
3. Przyspieszenie twardnienia
Uycie SikaRapid
-1 daje maksymalne przyspieszenie twardnienia, gdy

jest wymg wysokiej wytrzymaoci pocztkowej.
W celu osignicia 10 N/mm
2
przy 0
o
C w dniach
Beton
Czas w dniach
Mieszanka kontrolna Z domieszk
SikaRapid
-1
CEM I 300 kg/m
3
w/c = 0,40
4 d 1 d
CEM I 300 kg/m
3
w/c = 0,50
8d 2 d
(Sika MPL)
4. Uycie CEM I 52,5
Cementy o drobnym przemiale i wysokiej wytrzymaoci znane s jako te,
ktre maj szybszy przyrost wytrzymaoci wczesnej. Superplastyfkatory
gwarantuj najlepsza urabialno przy niskim wspczynniku w/c.
rodki zapobiegawcze na budowie
1. Nie dopuszcza do styku ukadanego betonu z przemroonym be-
tonem wczeniej uoonym.
2. Temperatura stali zbrojeniowej musi by wysza ni 0
o
C.
3. Beton wbudowa szybko i natychmiast zacz chroni przed utrat
ciepa i odparowaniem wody (rwnie wane jak w lecie!). Do tego
celu najlepsze s maty termoizolacyjne.
Przykad
dla temperatury zewntrznej -5
o
C i temperatury mieszanki betonowej
+11
o
C
Element konstrukcji Spadek temperatury betonu do +5
o
C
w cigu
Strop betonowy grub.
12 cm na deskowaniu
okoo 4 godzin
bez mat
okoo 16 godzin
z matami
drewnianym termoizolacyjnych termoizolacyjnymi
4. Dla stropw. Ogrzewa deskowanie od dou, gdy konieczne.
5. Sprawdza temperatur powietrza i betonu i przyrost wytrzymaoci
betonu, np. motkiem Schmidta
6. Przeduy czas do rozformowania!
Wniosek: Zimowe rodki zapobiegawcze musza by planowane i organi-
zowane z wyprzedzeniem przez wszystkich uczestnikw prac.
Sikament

Sika
ViscoCrete

Superplastyfkator Wytrzymao zamarzania jest szybko
osigana dziki zmniejszeniu wody
Sikament-HE
Sika ViscoCrete 20 HE
Superplastyfkator/
przyspieszacz tward-
nienia
Bardzo wysoka wytrzymao
po bardzo krtkim czasie
wczesna
SikaRapid-1 Przyspieszacz
twardnienia
Bardzo wysoka wytrzymao
po bardzo krtkim czasie
wczesna
4.1.4 Konsystencja
Konsystencja, w przeciwiestwie do urabialnoci, moe by mierzo-
na. Norma EN 206-1 podaje od czterech do szeciu klas konsystencji,
w zalenoci od metody pomiaru, ktre nie s bezporednio zwizane ze
sob. Dla betonu o konsystencji wilgotnej, tzn. o niskiej zawartoci wody,
zaprojektowanego do zagszczania z zastosowaniem specjalnych tech-
nologii, konsystencji nie klasyfkuje si. Patrz rozdzia 2.3 o klasyfkacji
wg konsystencji.
Tolerancje mierzonej konsystencji wg EN 206-1
Metoda
badania
Stopie zagszczalnoci rednica
rozpywu
Opad stoka
Warto
zakadana
1,26 1,26
1,11
1,10 Wszystkie
klasy
40
mm
50 90
mm
100 mm
Tolerancja 0,10 0,08 0,05 30 mm 10 mm 20 mm 30 mm
Pomiary konsystencji s zwykle jednymi z bada kontrolnych betonu,
ktre s wymagane podczas prowadzenia bada wstpnych betonu do
konkretnego zastosowania.

Czynniki wpywajce na konsystencj
Ksztat i skad czstek kruszywa
Zawarto i typ cementu
Zawarto wody
Zastosowanie dodatkw
Zastosowanie domieszek do betonu
Temperatura
Czas i intensywno mieszania
Czas pomiaru
Czas miejsce bada
Konsystencj mieszanki betonowej, jeli powinna by oznaczana, naley
bada w czasie jej wbudowania, a w przypadku betonu towarowego
w czasie dostawy. Jeeli pomiar konsystencji wykonywany jest zarwno
po wyprodukowaniu mieszanki jak i przed jej wbudowaniem mona okre-
li wielko zmiany konsystencji w funkcji czasu.
Jeeli beton jest dostarczany betonowozami, konsystencja moe by
mierzonanazasadziewyrywkowejnaprbkachokoo0,3m
3
wyadowa-
nychzbetonowozu.
4.1.5 Wystpowanie wody na powierzchni betonu (bleeding)
Wystpowanie wody na powierzchni powodowane jest rozdzielaniem
si skadnikw betonu. Zjawisko to najczciej wystpuje w wyniku zej
iloci lub jakoci frakcji drobnych kruszywa, maej iloci cementu lub du-
ej zawartoci wody w mieszance.
Konsekwencje
Nierwna, pylca, porowata powierzchnia
Powierzchnia betonu ma niewystarczajc odporno na wpywy ro-
dowiska i zuycie mechaniczne
Purchle i wykwity na powierzchni
Aby zmniejszy zjawisko
Zmniejszy zawarto wody
Sprawdza ilo frakcji drobnych
Uy stabilizatora Sika
Stabilizer
Poprawi krzyw uziarnienia kruszywa
4.1.6 Wykoczenie
W czasie wbudowywania betonu naley zwraca uwag aby nie by
zagszczany zbyt dugo, co moe spowodowa wystpowanie na po-
wierzchni wody i zaczynu cementowego. Powierzchnia nie powinna by
wykoczona (wygadzona) zbyt wczenie. Naley czeka do czasu, kiedy
powierzchnia jest tylko lekko wilgotna. Odporno powierzchni na ciera-
nie moe by poprawiona przez jej zacieranie po raz drugi a nawet trzeci.
4.1.7 Gsto mieszanki betonowej
Przez gsto mieszanki naley rozumie jej ciar w kg jeden jej m
3
po
normalnym zagszczeniu z pozostaym w mieszance uwizionym powie-
trzem.
Zamy takie same iloci cementu i kruszywa mniejsza gsto mie-
szanki betonowej wskazuje, e beton bdzie mia nisz wytrzymao,
gdy gsto spada gdy wzrasta ilo wody i porowato.
Gsto mieszanki betonowej spada:
gdy zwiksza si zawarto wody
gdy zwiksza si porowato
Gsto mieszanki betonowej ronie:
gdy zwiksza si ilo cementu
gdy zmniejsza si w/c
gdy zmniejsza si porowato
Okrelanie gstoci mieszanki betonowej wedug EN 12350-6 w rozdziale
4.2.6.
4.1.8 Zawarto powietrza
Wszystkie betony zawieraj pustki. Nawet po bardzo starannym zagsz-
czeniu pozostaa ilo powietrza, np. dla betonu z kruszywem do 32 mm
wynosi 1 2 % objtociowo a ta typowa zawarto powietrza moe wzro-
sn do 4 % dla betonu z drobnym kruszywem.
Rne rodzaje pustek
Pustki zagszczenia
Otwarte i zamknite kapilary
Pustki elowe
Powietrze wprowadzone sztucznie w celu zwikszenia mrozoodpor-
noci
Zawarto powietrza w betonie lub zaprawie moe by sztucznie zmody-
fkowana domieszkami napowietrzajcymi. Wyroby do sztucznego napo-
wietrzania:
SikaAer

Sztuczne tworzone pustki powietrzne do produkcji betonu lekkiego:
SikaLightcrete
-02
Okrelanie zawartoci powietrza zgodnie z EN 12350-7 patrz rozdzia
4.2.7.

4.1.9 Pompowalno
4.1.9 Kohezja
Pompowalno betonu zaley zasadniczo od skadu mieszanki, uytego
kruszywa i sposobu podawania.
Rozpatrujc podawanie i wbudowywanie betonu pompowego, naley
zauway, e znaczne zmniejszenie cinienia w pompach i wzrost wy-
dajnoci mona uzyska przez systematyczne stosowanie preparatw
poprawiajcych pompowalno, zwaszcza przy kruszywie amanym,
kruszywie z recyrkulacji, bardzo nasikliwym itp.
Zmiana skadu mieszanki (rozdzia 3.2.1) i uycie domieszki poprawiaj-
cej pompowalno, takiej jak SikaPump
, zmniejsza tarcie o cianki rur,

co daje obnienie cinienia w pompach, zwikszenie ich wydajnoci oraz
mniejsze zuycie sprztu.
Spjno

mieszanki oznacza trwa jej jednorodno podczas wbudo-
wywania. Brak spjnoci prowadzi do segregacji, rozdzielania si i trud-
noci przy ukadaniu mieszanki.
Sposoby poprawienia spjnoci:
Zwikszenie drobnych frakcji (spoiwo + drobny piasek)
Zmniejszenie iloci wody zastosowanie superplastyfkatora
Sikament
/Sika ViscoCrete

Uycie stabilizatora Sika
Stabilizer
Uycie napowietrzacza Sika Aer

4.1.11 Temperatura mieszanki betonowej
Temperatura betonu nie moe by zbyt niska, aby beton osign wy-
starczajc wytrzymao dostatecznie szybko i nie ucierpia od mrozu
w pocztkowym okresie twardnienia.
Temperatura betonu przy wbudowywaniu nie powinna by nisza ni
+5
o
C.
wieo uoony beton powinien by zabezpieczony przed mrozem.
Wytrzymao zamarzania jest osignita kiedy wytrzymao na ci-
skanie wynosi okoo 10 N/mm
2
.
Z drugiej strony zbyt wysoka temperatura betonu moe powodowa
kopoty przy jego wbudowywaniu oraz pogorszenie niektrych wa-
ciwoci betonu stwardniaego. Aby tego unikn, temperatura mie-
szanki betonowej przy jej wbudowywaniu nie powinna by wysza ni
30
o
C.
rodki przy niskiej temperaturze
patrz Przyspieszanie/Beton w obnionej temperaturze, rozdzia 4.1.3
rodki przy wysokiej temperaturze
patrz Opnianie/Beton w podwyszonej temperaturze, rozdzia
4.1.2
4.1.12 Wspczynnik woda/cement
Wspczynnik woda/cement (w/c) okrela proporcj iloci wody do iloci
cementu w mieszance betonowej.
Jest obliczany przez podzielenie caego ciaru wody W przez ciar ce-
mentu C.
Rwnanie dla wspczynnika woda/cement jest zatem nastpujce:
W W W
w/c = ----- lub ------ = ------------------------------------
C C
eq
C + (k x dodatek typu II)
Efektywna ilo wody w mieszance jest liczona jako rnica midzy cako-
wit iloci wody w mieszance betonowej WO a wod absorbowana przez
kruszywo WG, okrelon zgodnie z norm
Wzr na wspczynnik woda/cement jest zatem:
W
O
- W
G
w/c = ------------
C
Wymagany wspczynnik zaley gownie od uytego kruszywa, otoczako-
we lub amane i jego skadu.
Wybr wielkoci wspczynnika zaleny jest od warunkw rodowiska
(klasy ekspozycji) zgodnie z norm EN 206-1.
4.2 Badania mieszanki betonowej
4.2.1 Urabialno
Urabialno oznacza zachowanie si mieszanki betonowej w czasie
mieszania, przemieszczania, dostarczania i wbudowywania w miejscu
przeznaczenia a nastpnie jej zagszczania i wykoczania powierzchni.
Jest to miara odksztacalnoci mieszanki betonowej. Ma zwizek z konsy-
stencj, ale nie jest ona mierzalna.
Norma EN 206-1 dzieli konsystencj na 4 6 klas, zalenie od metody ba-
dania. Metody te mog by uywane do okrelania i badania konsystencji
mieszanki od gstoplastycznej do prawie ciekej (patrz rozdzia 2.3).

Badania konsystencji s wykonywane dla regularnego sprawdza-
nia mieszanki betonowej. Czstotliwo bada powinna by zalena
od wanoci konstrukcji i tak zorganizowana, e zaoona jako betonu
jest uzyskiwana w sposb cigy.
Rozdziay 8 10 EN 206-1 podaj szczegowe informacje o kontroli
i kryteriach zgodnoci.
4.2.2 Pobieranie prbek
Pobieranie prbek mieszanki betonowej do pniejszych bada okrelo-
ne jest w normie EN 12350-1. Zalenie od planowanego zastosowania
mieszanki betonowej naley podj decyzj, czy pobrana prbka ma by
prbk punktow czy zoon.
Prbka punktowa ilo mieszanki betonowej pobrana z czci partii
lub masy betonu, skadajca si z jednej lub wicej porcji, dokadnie
wymieszanych ze sob.
Prbka zoona ilo mieszanki betonowej, skadajca si z kilku
porcji pobranych z rnych miejsc partii lub mieszanki, dokadnie wy-
mieszanych ze sob.
Pobra naley co najmniej 1,5 razy wiksza ilo mieszanki ni ilo
wymagana do bada. Taczka o pojemnoci 60 litrw jest zwykle iloci
wystarczajc.
4.2.3 Badanie konsystencji metod stoka opadowego
Zasada: Mieszanka betonowa jest umieszczana i zagszczana w for-
mie o ksztacie stoka citego. Kiedy forma jest uniesiona, opad
stoka jest miar konsystencji mieszanki. Opad jest rnic wyso-
koci w mm midzy wysokoci formy a wysokoci mieszanki be-
tonowej po jej wypyniciu z formy.
Norma EN 12350-2
Wszystkie czynnoci od pocztku napeniania formy do jej uniesienia mu-
sz by wykonane w cigu 150 sekund. Badanie jest wane tylko wtedy,
kiedy po usuniciu formy mieszanka zachowuje spjno i ksztat zblio-
ny do stoka. Jeeli prbka do badania ulegnie nieregularnemu ciciu
(patrz rysunek), to naley badanie powtrzy na innej prbce mieszanki
betonowej. Jeeli w dwch kolejnych badaniach nastpio cicie, ozna-
cza to brak niezbdnej plastycznoci i spjnoci mieszanki betonowej
do badania opadu stoka jako miarodajnej metody pomiaru konsystencji.
Rodzaje opadu
Opad waciwy Opad city
Pomiar opadu
Klasy opadu: patrz rozdzia 2.3, Klasyfkacja konsystencji
4.2.4 Badanie konsystencji metod stopnia zagszczalnoci
Zasada:
Mieszanka betonowa jest luno umieszczana w stalowym prostopa-
dociennym pojemniku. Nie wolno jej zagszcza. Kiedy pojemnik
jest peen, nadmiar jest zgarniany a powierzchnia betonu wyga-
dzana. Nastpnie beton jest zagszczany wibratorem wgbnym
o maksymalnej rednicy buawy 50 mm lub na stoliku wibracyjnym
o czstotliwoci min. 40 Hz. Po zagszczeniu dokonuje si pomiaru
odlegoci z dokadnoci do jednego mm midzy powierzchni beto-
nu a gr pojemnika. Wykonuje si cztery pomiary porodku kadego
z bokw pojemnika. Warto rednia s suy do obliczenia stopnia
zagszczalnoci.
86 4. Mieszanka betonowa 4. Mieszanka betonowa 87

Norma EN 12350-4
Wymiary pojemnika Podstawa 200 x 200 mm ( 2 mm)
Wysoko 400 mm ( 2 mm)
Wymiary w milimetrach
Beton w pojemniku
przed zagszczeniem
Beton w pojemniku
po zagszczeniu
Stopie zagszczalnoci: c =
h1
--------------
h1 - s
(bezwymiarowe)
gdzie: h1 - wewntrzna wysoko pojemnika w mm
s - warto rednia z czterech pomiarw rnicy wysokoci
z zaokrgleniem do jednego mm
Klasy stopnia zagszczalnoci patrz rozdzia 2.3.
4.2.5 Badanie konsystencji metod stolika rozpywowego
Zasada:
Badanie to okrela konsystencj mieszanki betonowej przez pomiar
rednicy rozpywu prbki na paskiej, poziomej pycie. Mie-
szanka jest najpierw ukadana i zagszczana w dwch warstwach
w formie o ksztacie stoka citego a nadmiar powyej formy jest
usuwany a powierzchnia wyrwnywana. Po pionowym usuniciu
formy i opadniciu stoka grna pyta stolika jest podnoszona rcz-
nie lub mechanicznie na okrelon wysoko 15 razy i swobodnie
opuszczana. Pomiar rozpywu jest wykonywany wzdu linii rwno-
legych do krawdzi pyty, centralnie metod na krzy.
Norma EN 12350-5
Klasy rednicy rozpywu patrz rozdzia 2.3.
1 Pyta metalowa 6 Linie wzorcowe
2 Wysoko skoku (ograniczona do 40 1 mm) 7 Ramka
3 Ogranicznik 8 Uchwyt
4 Pyta ruchoma 9 Dolne stopki
5 Zawiasy (od zewntrz) 10 Miejsce na stopy
Wymiary
Forma stalowa,
w milimetrach
grubo blachy min. 1,5 mm

4.2.6 Okrelanie gstoci mieszanki betonowej
Zasada:
Mieszanka betonowa jest zagszczana w sztywnym, wodosz-
czelnym pojemniku a nastpnie waona.
Norma EN 12350-6
Objto pojemnika nie moe by mniejsza ni 5 dm
3
, jego naj-
-mniejszy wymiar powinien by rwny co najmniej czterokrotnemu
najwikszemu nominalnemu wymiarowi ziarna kruszywa w betonie
i nie mniejszy ni 150 mm a objto co najmniej 5 litrw. Grna
krawd i podstawa musz by rwnolege.
(Pojemnik do okrelania zawartoci powietrza o pojemnoci 8 litrw
doskonale nadaje si do tego badania.)
Mieszanka jest zagszczana mechanicznie wibratorem, na stole wi-
bracyjnym lub rcznie ubijakiem.
4.2.7 Okrelanie zawartoci powietrza
Stosowane s dwie metody oparte na wykorzystaniu prawa Boylea-
-Mariottea, e iloczyn cinienia i objtoci gazu jest wartoci sta.
Zakada si, e jedynym ciliwym skadnikiem mieszanki jest po-
wietrze. Norma wyrnia dwie metody pomiaru: metod supa wody
i metod cinieniomierza. Niej jest opisana metoda cinieniomie-
rza, jako czciej stosowana.
Zasada:
Metoda polega na wprowadzeniu znanej objtoci powietrza
pod okrelonym cinieniem i poczeniu nieznana objtoci
powietrza zawarta w porach mieszanki umieszczonej w cile
zamknitym pojemniku. Wywoana w ten sposb zmiana cinie-
nia jest przypisywana pierwotnej objtoci powietrza w mie-
szance. Odczyt jest wyskalowany w % wzgldnej zawartoci
powietrza w prbce mieszanki.
Norma EN 12350-7
Szkic przyrzdu stosowanego przy metodzie cinieniomierza
9 Hermetyczne zamknicie
7 Zawr wylotu powietrza
5 Gwny zawr powietrza
1 Pompka
2 Zawr B
3 Zawr A
4 Rurki stosowane przy
kalibracji
6 Cinieniomierz
8 Pustka powietrzna
10 Pojemnik
Pojemnik na mieszank ma zwykle objto 8 litrw. Zagszczanie mie-
-szanki ubijakiem lub na stole wibracyjnym. Przy stosowaniu wibratorw
pogranych, naley zwraca uwag aby wprowadzone powietrze nie zo-
stao usunite przez przewibrowanie.
adna z tych metod nie jest przydatna do betonu z kruszywem lekkim,
schodzonego powietrzem ula hutniczego lub kruszywa o duej porowa-
toci.
4.2.8 Inne metody badania konsystencji mieszanki betonowej
Metody, inne ni opisane powyej, zostay opracowane w latach ubiegych,
zwaszcza do badania betonu samozagszczalnego. Nie s one jeszcze
przedmiotem norm, ale dobrze si sprawdziy w praktyce. Najczciej sto-
sowane opisano poniej.
Metoda rozpywu stoka
Poczenie metody pomiaru opadu stoka (uywana jest taka sama forma)
i metody pomiaru rozpywu. Stokowa forma jest ustawiana porodku pyty
pomiarowej, napeniana mieszank z wyrwnaniem jej grnej powierzchni
a nastpnie powoli podno-
szona. Zwykle mierzy si
czas w sekundach w ktrym
mie-szanka osignie redni-
c 50 cm oraz rednic plac-
ka po ustaniu rozpywu.
Odmian wykonywania ba-
dania jest ustawianie formy
mniejsz rednic ku doowi.
Uatwia to wykonanie pomia-
ru, gdy forma nie musi by
dociskana ku doowi w czasie
jej napeniania.
Metoda jest przydatna zarwno w laboratorium jak i na budowie.
Rozwiniciem metody jest umieszczanie na pycie piercienia ze stali e-
browanej, co ma symulowa opywanie mieszanki wok zbrojenia.
Skrzynka o ksztacie litery L
Pojemnik ten jest przydatny do analizy zachowania si mieszanki przy
zmianie kierunku jej ruchu z pionowego na poziomy. Rwnie w tym przy-
padku, podstawowym pomiarem jest czas w jakim mieszanka osiga w po-
ziomym kanale dugo 50 cm. Mierzone s rwnie: czas osignicia
koca kanau, grubo mieszanki przy wylocie i na kocu kanau. Po za-
instalowaniu dwch odsunitych czujnikw mona mierzy elektronicznie
szybko przepywu mieszanki.

5. Beton stwardniay
Wymiary
w milimetrach
5.1 Waciwoci betonu stwardniaego
Stalowe zbrojenie 3 x 12
Odstp 35 mm
5.1.1 Wytrzymao na ciskanie
Klasy wytrzymaoci betonu zgodnie z EN 206-1 podano
w rozdziale 2.4.
Wn waciwoci betonu jest jego wytrzymao na ciskanie. Okrelana
jest ona przez badanie specjalnych prbek szeciennych lub walcowych
wykonanych w formach oraz odwiertw z konstrukcji.
Gwne czynniki majce wpyw na wytrzymao betonu to: rodzaj cemen-
tu, wspczynnik woda/cement, stopie hydratacji, ktry zaley gownie od
czasu i metody pielgnacji.
Wytrzymao betonu zaley wic od wytrzymaoci hydratyzowanego ce-
mentu, wytrzymaoci kruszywa, przyczepnoci midzy tymi dwoma skad-
nikami i od pielgnacji (wieku, temperatury, wilgotnoci itd.). Wzorcowe
wartoci wytrzymaoci na ciskanie podano w poniszej tablicy.
Przyrost wytrzymaoci betonu (wartoci wzorcowe
1
)
Klasa Skadowanie 3 dni 7 dni 28 dni 90 dni 180 dni
wytrzymaoci w staej temp. N/mm
2
N/mm
2
N/mm
2
N/mm
2
N/mm
2
cementu
+20
o
C 30...40 50...65 100 110...125
+5
o
C 10...20 20...40 60...75
+20
o
C 50...60 65...80 100 105...115
+5
o
C 20...40 40...60 75...90
+20
o
C 70...80 80...90 100 100...105
+5
o
C 40...60 60...80 90...105
32,5 N 115...130
Wymiary
w milimetrach
32,5 R; 42,5 N 110..120
42,5 R; 52,5 N 105...110
1
Wytrzymao 28-dniowa w staej temperaturze skadowania 20
o
C odpowiada 100 %.
92 4. Mieszanka betonowa 5. Beton stwardniay 93
Cz pionowa ma czsto zamontowane prty zbrojeniowe przy wylocie.
Metoda jest przydatna zarwno w laboratorium jak i na budowie.
Kana w ksztacie litery V
Beton jest wlewany przy zamknitej klapie dolnej, klapa jest otwierana
a mierzony jest czas wypywu do pierwszej przerwy w cigoci strumie-
nia.
Metoda przydatna raczej w laboratorium, gdy pojemnik jest zwykle mo-
cowany do statywu.

Zwizek pomidzy wytrzymaoci betonu na ciskanie, normow
wytrzymaoci cementu i wskanikiem woda/cement (wedug Ce-
ment Handbook 2000, str. 274)
Wybrana wytrzymao
28-dniowa cementw
Beton wysokiej
wytrzymaoci
1
Wskanik woda/cement w/c
W
y
t
r
z
y
m
a

b
e
t
o
n
u

n
a

c
i
s
k
a
n
i
e

Uwagi do opisw na wykresie:
F
c,dry,cube
:
- rednia wytrzymao 28-dniowa na prbkach szeciennych
150 mm.
- Skadowanie zgodnie z DIN 1048 7 dni w wodzie, 21 dni
w powietrzu
Wpyw pielgnacji na wytrzymao na ciskanie patrz rozdzia 8.
94 5. Beton stwardniay
5.1.2 Beton o wysokiej wytrzymaoci wczesnej
Pod pojciem wytrzymaoci wczesnej naley rozumie wytrzymao be-
tonu w cigu pierwszych 24 godzin od jego produkcji.
Wysoka wytrzymao wczesna elementw prefabrykowanych
Wysoka wytrzymao wczesna jest czsto bardzo wana w przypadku
elementw prefabrykowanych, gdy pozwala na:
Wczeniejsze rozformowanie
Szybszy obrt formami
Wczeniejszy transport wewntrzny
Bardziej ekonomiczne uycie cementu
Mniejsze zuycie ciepa i inne
Wysoka wytrzymao wczesna betonu towarowego
W tym przypadku wymagania mog by zupenie sprzeczne. Z jednej stro-
ny dugi czas dobrej urabialnoci jest korzystny ze wzgldu na transport
i wbudowywanie mieszanki a drugiej strony dua wczesna wytrzymao
po 6 godzinach jest rwnie czsto wymagana. Te wymagania mog by
spenione przez stosowanie nowoczesnych superplastyfkatorw, przyspie-
szaczy twardnienia i specjalnie dobranych receptur.
Zastosowania betonu towarowego o wysokiej wytrzymaoci
wczesnej
Wszelkie zastosowania betonu towarowego, kiedy wymagana jest wysoka
wytrzymao wczesna, m.in.:
Krtki okres rozdeskowania, zwaszcza w zimie
Sytuacje wczesnego obcienia konstrukcji (obiekty komunikacyjne,
stropy tuneli)
Deskowanie lizgowe
Wczesne wykoczenie, np. beton o fakturze ziarnistej wykonywany
w okresie zimowym
Zmniejszenie rodkw ochrony w okresie obnionych temperatur
Czynniki wpywajce na wysok wczesn wytrzymao betonu
Przyrost wytrzymaoci i konsystencja zale od nastpujcych
czynnikw:
Rodzaju cementu i jego iloci
Temperatura betonu, podoa i otoczenia
Wskanika wodno-cementowego
Wymiarw elementu
Pielgnacji
Skadu kruszywa
Domieszek do betonu

Wyroby 5
o
C
t
*
N/mm
2
10
o
C
t
*
N/mm
2
20
o
C
t
*
N/mm
2
30
o
C
t
*
N/mm
2
Beton wyjciowy CEM: 350
-
18 h: 0
24 h: 2
48 h: 10
CEM: 350
-
12 h: 0
18 h: 3
24 h: 14
CEM: 325
-
9 h: 2
12 h: 5
18 h: 17
CEM: 325
_
6 h: 5
9 h: 9
12 h: 13
Sika
FS (Antifreeze)
Domieszka przeciwmrozowa
CEM: 350
Dos: 1 %
18 h: 1
24 h: 3
48 h: 12
CEM: 350
Dos: 1 %
18 h: 2
12 h: 5
24 h: 16
CEM: 350
Dos: 1 %
9 h: 2
12 h: 5
18 h: 16
SikaRapid
-1
Przyspieszacz twardnienia
CEM: 350
Dos: 1 %
18 h: 1
24 h: 4
48 h: 16
CEM: 325
Dos: 1 %
12 h: 3
18 h: 7
24 h: 15
CEM: 325
Dos: 1 %
9 h: 4
12 h: 10
18 h: 23
CEM: 300
Dos: 1 %
6 h: 12
9 h: 16
12 h: 20
Sika
Viscocrete
20 HE
Superplastyfkator z wysok
wytrzymaoci wczesn
CEM: 325
Dos: 0.4 %
24 h: 27
CEM: 325
Dos: 0.8 %
24 h: 34
*w kolumnach podano czas w godzinach i wytrzymao betonu po tym
czasie w N/mm
2
Badanie wytrzymaoci
W celu uzyskania wiarogodnych danych o przyrocie wczesnej wytrzy-
maoci betonu w konstrukcji, prbki do bada musz by wykonywane
z naleyt uwag. Zaleca si co nastpuje:
Wykonywanie cia prbnych o wymiarach odpowiadajcych wymiarom
elementu i pobieranie z tych cia prbnych rdzeni na kr-tko przed ba-
daniem
Wykonywanie cia prbnych i ich pielgnacja taka sama jak wykona-
nego elementu. Wane jest zdawanie sobie sprawy, e wczesna wy-
trzymao okrelana na prbkach jest nisza ze wzgldu na ich mae
rozmiary.
Badanie elementu specjaln maszyn z uderzajcym wahadem. Nie
naley bada wczesnej wytrzymaoci betonu motkiem Schmidta.
Skad betonu
Moliwe jest tylko podanie oglnych informacji, gdy dokadna receptura
betonu zaley od konkretnych wymaga.
Rodzaj cementu: Stosowa CEM I 52,5 zamiast CEM I 42,5. Py krze-
mionkowy przyspiesza przyrost wytrzymaoci, podczas gdy popi lot-
ny opnia.
Zawarto cementu: Przy kruszywie do 32 mm zwikszy ilo spo-
iwa z 300 do 325 350 kg/m3.
Temperatura betonu: Jeeli moliwe, przy duych wymaga-
niach, zwikszy temperatur betonu.
Krzywa uziarnienia kruszywa: Wybiera krzywe z ma iloci frakcji
drobnych, zwykle przez zmniejszenie iloci piasku, dla
zmniejszenia wododnoci mieszanki.
Wskanik w/c: Bardzo zmniejszy ilo wody przez stosowanie super-
plastyfkatora.
Przyspieszenie: Przyspieszy przyrost wczesnej wytrzymaoci przy
zachowaniu wytrzymaoci kocowej przez stosowanie domieszki
SikaRapid
.
Pielgnacja: Utrzymywa ciepo hydratacji w betonie przez ochron
przed utrat ciepa i wysychaniem.
5.1.3 Wodoszczelno
Przez wodoszczelno naley rozumie odporno konstrukcji betonowej
na penetracje wody. Wodoszczelno betonu zalena jest od szczelnoci
(porowatoci kapilarnej) uwodnionego cementu.
Defnicja wodoszczelnoci wedug EN 12390-8
Maksymalne wnikanie wody do betonu 50 mm
Wymagania: Dobra jako betonu i prawidowe rozwizania przerw
roboczych!
Normowy skad Sika Schweiz AG
Naprenie
Cinienie wody
Badanie
Pomiar najwikszej gbokoci wnikania (EN 12390-8)
Wskanik w/c
G
b
o
k
o

w
n
i
k
a
n
i
a

w
o
d
y

(

m
m

)

Defnicja wodoszczelnoci Zmniejszanie naczy kapilarnych i pustek przez zmniejszenie iloci
Woda przenikajca qw < objto wody odparowujcej q
d
wody
Powietrze Beton Woda
Grubo ciany d
Zmniejszenie iloci wody w % przy stosowaniu Sikament
/Sika

ViscoCrete

Im wiksze d, tym lepsza wodoszczelno
Woda przenikajca qw < objto wody odparowujcej q
d
Wysokie w/c > 0,60
Due pustki ze wzgldu na brak
drobnych frakcji piasku i pyw
Niskie w/c > 0,40
Bardzo szczelna matryca
cementowa
T
e
m
p
e
r
a
t
u
r
a

p
o
w
i
e
t
r
z
a

Wilgotno wzgldna powietrza
Zakres q
w
Naprenie
Nasycenie zmienne ze wzgldu na dugotrway kontakt
z wod
Badanie
Pomiar przenikajcej wody q
w
Z
m
n
i
e
j
s
z
e
n
i
e

i
l
o
c
i

w
o
d
y

[

%

]

Dozowanie superplastyfkatora [ % od masy cementu]
Waciwa hydratacja cementu ma pierwszorzdne znaczenie dla beto-
nu wodoszczelnego. Z tego powodu wynika rwnie istotne znaczenie
prawidowej pielgnacji (patrz rozdz. 8).
98 5. Beton stwardniay 5. Beton stwardniay 99

5.1.4 Mrozoodporno
Naprenia mrozowe
Uszkodzenia konstrukcji betonowych spowodowane dziaaniem mrozu
mog by oglnie spodziewane kiedy s one nasycone wilgoci i w takim
stanie s naraone na czste cykle zamraania i rozmraania. Uszkodze-
nie betonu nastpuje na skutek cyklicznego zamarzania i rozmraania
wody znajdujcej si w kapilarach betonu. Uszkodzenie betonu wywoy-
wane jest przez wod zwikszajc objto po zamarzniciu w posta
lodu i postpuje od zewntrznych warstw betonu.
Podstawy wysokiej mrozoodpornoci
Mrozoodporne kruszywo
Wodoszczelna struktura betonu i/lub
Beton wzbogacony mikro pcherzykami powietrza
Pena i staranna pielgnacja
Unikanie zbyt duej iloci drobnej zaprawy w warstwie przypowierzch-
niowej
Stopie hydratacji cementu tak duy jak to moliwe, co oznacza, e nie
jest dobr ide betonowanie przed okresem nadchodzcych mrozw
Metody badawcze
Odporno na dziaanie mrozu
Ta waciwo moe by okrelona przez porwnanie porw dostp-
nych i niedostpnych dla wody.
Mrozoodporno
Biorc pod uwag powszechne stosowanie soli rozmraajcych, zwykle
chlorek sodu, ktry obnia temperatur zamarzania wody na drogach i za-
pobiega tworzeniu si lodu ale drugiej strony powoduje gwatowne ob-
nienie temperatury betonu w warstwie przypowierzchniowej. Wzajemne
oddziaywanie warstw zamroonych i niezamroonych powoduje struktu-
ralne spkania betonu.
Metody badawcze, np. zgodnie z prEN 12390-9 (Dziaanie warunkw
atmosferycznych)
5.1.5 Powierzchnia betonu
Wymagania dotyczce szczelnoci oraz wygldu powierzchni betonu s
bardzo rne. W celu spenienia tych wymaga naley starannie przygoto-
wa program prac wstpnych oraz samego wykonania konstrukcji.
Najwysza szczelno powierzchni jest podstawow waciwoci przy
wszelkich wymaganiach trwaoci betonu i konstrukcji z niego wykonanej.
Atak zawsze zaczyna si od powierzchni i zmierza do wntrza. Przewi-
browanie betonu i niestaranna pielgnacja osabiaj zewntrzn warstw
betonu. Wymagania estetycznej powierzchni betonu doprowadziy do opa-
nowania technologii betonu architektonicznego.
Wygld powierzchni betonowych
Beton architektoniczny patrz rozdzia 3.2.8.
Beton o fakturze kruszywowej
Beton o fakturze kruszywowej jest popularnym rozwizaniem projektowym,
np. dla cian oporowych, pyt elewacyjnych, konstrukcji maej architektury
w ogrodach.
Obrbka powierzchni polega na spukiwaniu zaczynu i czciowo zaprawy
zanim cement zwie, dziki czemu odkrywa si struktur ukadu ziaren
kruszywa, z reguy odpowiednio dobranego. Wymaga to opnienia wi-
zania warstwy przypowierzchniowej, ktra wynosi zwykle kilka milimetrw.
W dobrze zaprojektowanym betonie o fakturze kruszywowej (pukanej)
2/3 rednicy eksponowanych ziaren jest otulone stwardniaym zaczynem
cementowym.
Nazwa wyrobu Rodzaj Zastosowanie
Grupa Sika

Rugasol Opniacz powierzchniowy Do powierzchni betonu o fakturze
kruszywowej i przerw roboczych
5.1.6 Skurcz
Uwagi
Maksymalne uziarnienie kruszywa powinno by dopasowane do prze-
kroju elementw i do wymaga estetycznych, np. kruszywo o uziarnie-
niu 0 16 mm dla elementw smukych
Zawarto cementu 300 450 kg/m
3
, zalenie od uziarnienia kruszywa:
drobniejsze kruszywo wicej cementu
Wskanik wodno-cementowy 0,40 0,45
(stosowa domieszki Sikament
/Sika

ViscoCrete
)
Zaleca si zwikszy otulin zbrojenia o 1 cm
Stosowania faktury kruszywowej na powierzchniach przerw roboczych,
zgodnie z koncepcj Siki betonu wodoszczelnego, poprzez uzyskany pro-
fl powierzchni i wyduenie drogi penetracji wody wodoszczelno jest
wysza.
Skurcz oznacza skrcenie wymiaru lub zmniejszenie objtoci betonu.
Wpyw czasu i odksztacenia skurczowe zale gownie od pocztku wysy-
chania, warunkw zewntrznych i skadu betonu.
Wpyw czasu jest nastpujcy:
Skurcz chemiczny wynika tylko z faktu, e objto produktw hydra-
tacji cementu jest mniejsza ni objto materiaw wyjciowych. Ten
rodzaj skurczu odnosi si tylko do zaczynu cementowego a nie do kru-
szywa.
Skurcz plastyczny wystpuje w wieym betonie na pocztku wizania
i twardnienia. Woda jest wyciskana z betonu po pocztku wizania i ule-
ga odparowaniu, co powoduje zmniejszenie objtoci betonu i skurcz
betonu w kadym kierunku. Odksztacenia zostaj zwykle zatrzymane
kiedy wytrzymao betonu osiga warto
1 N/mm
2
.

Skurcz wysychania skurcz spowodowany powolnym wysychaniem
stwardniaego betonu, co oznacza, e im szybciej zmniejsza si ilo
niezwizanej wody w betonie tym bardziej beton si kurczy.
Czynniki wpywajce na wielko skurczu
Planowanie i opracowanie szczegowej specyfkacji wykonania
przerw roboczych i faz betonowania
Optymalizacja skadu betonu
Najmniejsza moliwa ilo wody zarobowej stosowanie
Sikament
/Sika
ViscoCrete

Stosowanie domieszki zmniejszajcej skurcz Sika
Control
-40,
ktra zmniejsza skurcz po pocztku hydratacji cementu
Zmniejszenie odcigania wody przez nawilenie deskowania
i podoa
Staranna pielgnacja: przykrywanie foliami plastikowymi lub kocami
izolacyjnymi, nasikliwymi matami do pielgnacji (juta, geowkniny)
lub natrysk preparatami do pielgnacji, np. Sika

Antisol

Faza I
Faza I Faza I
Skurcz
Skurcz Skurcz
chemiczny
plastyczny wysychania
Rewibracja
Zapobiec
utracie wody
Pielgnacja
Zmniejszenie
skurczu
zwykle 4 6 godz.
okoo 1 N/mm
2
5.1.7 Odporno na siarczany
Woda zawierajca siarczany czasami wystpuje w gruncie lub jest
rozcieczona w wodzie gruntowej i moe zaatakowa stwardniay beton.
Zjawisko
Siarczany z wody wchodz w reakcj z glinianem trjwapniowym (C3A)
zawartym w cemencie tworzc etryngit, co prowadzi do zwikszenia
objtoci i powstania duego cinienia wewntrznego w konstrukcji be-
tonowej, co z kolei prowadzi do powstawania spka i rozwarstwiania si
betonu.
rodki zapobiegawcze
Beton tak szczelny jak to moliwe, o maej porowatoci stosowa
technologi oparta na dwch wyrobach Sika: SikaFume
/Sikacrete

Niski wskanik cementowo-wodny Sikament
/Sika

ViscoCrete
,
dy do w/c 0,45
Stosowa cement o maej zawartoci C
3
A
Pielgnacja odpowiednia do rodzaju konstrukcji
Uwaga: Wyjanienie specyfcznych warunkw i wymaga jest zasadni-
czym dziaaniem dla kadej inwestycji. Porwna do ste granicznych
substancji agresywnych zawartych w gruncie i wodzie gruntowej (patrz Ta-
blica 2.2.1 w Rozdziale 2.2.)
Metodyka bada
Np. ASTM C 1012
5.1.8 Odporno chemiczna
Beton moe by atakowany przez zanieczyszczenia zawarte w wodzie,
gruncie lub w gazach, np. w powietrzu. Ryzyko moe powsta rwnie
w czasie eksploatacji, np. w zbiornikach, na posadzkach przemysowych.
Woda powierzchniowa i gruntowa, szkodliwe zanieczyszczenia w grun-
cie i w powietrzu, zwizki pochodzenia rolinnego i zwierzcego mog
atakowa beton chemicznie.
Atak chemiczny moe by podzielony na dwa rodzaje:
- Rozpuszczalnikowy wywoywany oddziaywaniem mikkiej wody,
kwasy, sole, zasady, oleje, tuszcze itd.
- Przyrostu objtoci wywoywany gwnie siarczanami rozpuszczo-
nymi w wodzie (patrz Rozdzia 2.2)
rodki zapobiegawcze
Beton tak szczelny jak to moliwe, o maej porowatoci stosowa
technologi oparta na dwch wyrobach Sika: SikaFume
/Sikacrete

Niski wskanik cementowo-wodny Sikament
/Sika

ViscoCrete

,
dy do w/c 0,45
Zwikszy grubo otuliny o co najmniej 10 mm
Beton ma dobr odporno chemiczn tylko na bardzo sabe kwasy.
Kwasy o redniej agresywnoci niszcz beton.
Powokowa ochrona betonu musi by zawsze wykonana przy kwasach
o redniej i wysokiej agresywnoci.
5.1.9 Odporno na cieranie
Obcienie cieraniem
Powierzchnie betonowe mog by naraone na obcienie ruchem koo-
wym (opony), cieraniem (twarde kka, palety), udarem (upadek cikich
przedmiotw). Stwardniay zaczyn cementowy, kruszywo i ich wzajemna
przyczepno tworz materia o zwartej strukturze. W takich warunkach
obcienie eksploatacyjne ma gwnie charakter mechaniczny.
Warunki lepszej odpornoci na cieranie
Odporno na cieranie stwardniaego zaczynu cementowego jest mniej-
sza ni kruszywa, zwaszcza przy porowatym zaczynie cementowym (dua
zawarto wody). Przy zmniejszaniu wskanika w/c zmniejsza si porowa-
to zaczynu cementowego natomiast poprawia si przyczepno zaczy-
nu cementowego do kruszywav

Idealne w/c 0,45
Poprawienie szczelnoci stwardniaego zaczynu cementowego
i jego przyczepnoci do kruszywa (SikaFume
/Sikacrete
)
Dobr kruszywa o dobrej krzywej uziarnienia, jeli potrzeba frakcje nie-
typowe, staranna pielgnacja
W celu dalszego zwikszenia odpornoci na cieranie zastosowa spe-
cjalne kruszywo
Skad betonu odpornego na cieranie/betonu z wykoczeniem
powierzchni na ostro
Zaprawy podstawowe Uziarnienie kruszywa
Grubo warstwy 30 mm 0 4 mm
Grubo warstwy 30 100 mm 0 8 mm
3
Jeeli grubo warstwy jest wiksza ni 50 mm, zwykle stosuje si lekkie
zbrojenie przeciwskurczowe z siatki min. 100 x 100 x 4 x 4 mm.
Przyczepno do podbudowy i wykoczenie
Przed wykonaniem posadzki naley na zwilone podoe wetrze war-
stw kontaktow.
Pielgnacja
Uy Sika

Antisol
, przykry dodatkowo na kilka dni foli. Jeeli przewi-

dziane jest dodatkowe wykonanie, np. posadzki ywicznej, usun mecha-
nicznie warstw preparatu do pielgnacji.
5.1.10 Wytrzymao na zginanie
Beton jest zasadniczo stosowany ze wzgldu na podstawow waciwo
jaka jest wytrzymao na ciskanie. Naprenia rozcigajce s przeno-
szone przez zbrojenie. Beton ma ograniczon
wytrzymao na rozciganie i zginanie, ktre zale od jego skadu. Czyn-
nikiem decydujcym jest przyczepno pomidzy kruszywem a stwardnia-
ym zaczynem cementowym. Beton ma zwykle wytrzymao na zginanie
w granicach od 2 N/mm
2
do 7 N/mm
2
.
Zwikszanie wytrzymaoci na zginanie
Przez zwikszenie wytrzymaoci normowej cementu
(CEM 32,5; CEM 42,5; CEM 52,5)
Przez obnienie wspczynnika w/c
Przez stosowanie kruszywa amanego o krpych ziarnach
Zastosowanie
Beton zbrojony wknami stalowymi
Beton pasw startowych na lotniskach
Beton konstrukcji upinowych
Metody bada
EN 12390-5, patrz Rozdzia 5.2.5.
5.1.11 Wydzielanie ciepa hydratacji
Cement po zmieszaniu z wod zaczyna reagowa chemicznie. Zjawisko
to jest nazywane hydratacj.
Chemiczna reakcja twardnienia jest podstaw do tworzenia si stwardnia-
ego zaczynu cementowego a std i betonu. Chemiczna reakcja z wod
zarobow tworzy nowe skadniki z klinkieru cementu.
Patrzc przez mikroskop elektronowy wida wyranie trzy odrniajce
si fazy reakcji hydratacji, ktra jest silnie egzotermiczna, tzn. wyzwalana
jest energia w postaci ciepa.
Hydratacja, faza 1
Na og 4 6 godzin po produkcji
Gips w plastycznym zaczynie cementowym reaguje z hydratyzujcym ju
glinianem trjwapniowym tworzc nierozpuszczalny w wodzie etry-ngit.
Dziki temu proces hydratacji C3A zostaje zahamowany a proces hydra-
tacji krzemianw wapniowych postpuje bez zakce. Dodatek gipsu
w iloci 2 5 % ma zatem efekt opniajcy.
Tworzce si w tej fazie igy krysztaw zaczynaj czy rozproszone
czstki cementu, co powoduje stopniowe gstnienie mieszanki.
Hydratacja, faza 2
Na og 4 6 godzin po produkcji i do jednego dnia
Po kilku godzinach rozpoczyna si okres intensywnej hydratacji skadni-
kw klinkieru, zwaszcza krzemianu trjwapniowego C3A, ktry tworzy
uwodnione, dugie krysztay, ktre przyczyniaj si do dalszego gstnienia
betonu i wzrost wytrzymaoci plastycznej.
Hydratacja, faza 3
Od okoo jednego dnia
Struktura i mikrostruktura zaczynu cementowego s na pocztku okresu
jeszcze otwarte. Nastpuje przyspieszenie hydratacji objawiajcej si in-
tensywnym przyrostem elu uwodnionych krzemianw wapnio-
wych CSH. W miar rozwoju hydratacji nastpuje wypenienie przestrzeni
miedzy ziarnowych i przyrost wytrzymaoci.
Fazy hydratacji
Ilustracja faz hydratacji i tworzenie si struktury ciaa sztywnego
w czasie tego procesu.

Reakcja alkalia-kruszywo oznacza reakcje, ktre mog zachodzi midzy
roztworami wypeniajcymi pory w betonie a kruszywem. Tworzy si wtedy
el krzemionkowy, ktry zwiksza objto na skutek absorpcji wody, co
powoduje powstawanie rys lub odpadanie fragmentw betonu.
Posta i postp reakcji mog by rne, zalenie od rodzaju kruszywa.
Reakcja alkalia-kruszywo w przypadku kruszyw wulkanicznych
Reakcja alkalia-kruszywo w przypadku kruszyw wapiennych
Reakcja alkalia-kruszywo w przypadku kruszyw ziarnistych
5.1.12 Reakcja alkalia-kruszywo
Ryzyko zaistnienia tej reakcji istnieje wtedy, kiedy stosowane jest kru-
szywo wraliwe na alkalia. Problem ten moe by oczywicie rozwizany
przez zrezygnowanie z korzystania z takiego kruszywa, ale taki rozwi-
zanie jest czsto niepraktyczne ze wzgldw ekonomicznych lub ekolo-
gicznych. Przez stosowanie odpowiednich cementw i zaawansowanej
technologii betonu reakcja ta moe by wyeliminowana lub co najmniej
ograniczona.
Dokadny mechanizm tego zjawiska powinien by intensywnie analizo-
wany w kadym szczegle. Oglnie, alkaliczne jony wnikaj wraz z wod
i w wyniku reakcji ze skadnikami kruszywa powstaje wewntrzne ci-
nienie, ktre powoduje powstawanie spka i rozpadanie si kruszywa
a pniej stwardniaego zaczynu cementowego a do zniszczenia betonu.
W sposb prosty zjawisko to mona opisa jako efekt cinienia rozsadza-
jcego. Czas trwania i intensywno zaley od reaktywnoci cementu, ro-
dzaju i porowatoci kruszywa, porowatoci betonu i zastosowanych rod-
kw zapobiegawczych.
rodki zapobiegawcze
Czciowe zastpienie cementu portlandzkiego piaskami z ula wiel-
kopiecowego lub innymi dodatkami (py krzemionkowy, popi lotny)
o niskiej zawartoci rwnowanika Na
2
O
Przeanalizowa potencja kruszywa do takiej reakcji przez wykonanie
bada petrografcznych i innych bada laboratoryjnych, obserwacji
zachowania cia prbnych itd.
Zastpienie cakowite lub czciowe kruszywa przez mieszanie
z innym kruszywem
Utrzymywa nisk penetracj wody do betonu lub zapobiec jej, np.
przez uszczelnienie
Projekt zbrojenia z zaoeniem dobrego rozkadu spka betonu, np.
powstawanie tylko bardzo drobnych spka
Receptura betonu minimalizujca przenikanie wilgoci do betonu
5.2 Badania betonu stwardniaego
Badania betonu stwardniaego s wykonywane zgodnie z normami EN
12390.
5.2.1 Wymagania dotyczce prbek i form
Norma EN 12390-1
Defnicje z tej normy:
Wymiar nominalny:
Powszechny wymiar prbki.
Wymiar wymagany:
Wymiar prbki w mm wybrany z dozwolonego zakresu wymiarw nominal-
nych podanych w normie i stosowanych jako podstawa do analizy.
Dozwolone do stosowania wymiary nominalne (w mm)
Szeciany
1
Dugo krawdzi 100 150 200 250 300
Walce
2
rednica 100 113 150 200 250 300
Belki
1, 4
Dugo krawdzi
paszczyzny czoowej
100 150 200 250 300
1
Wymiary dozwolone nie mog si rni od wymiarw nominalnych.
2
Wymiary dozwolone musz si mieci w 10 % wymiaru nominalnego.
3
Przekrj poprzeczny wynosi 10 000 mm
2
4
Dugo belek musi by L 3,5 d.

Dopuszczalne tolerancje wymiarw prbek
Dopuszczalna tolerancja Szeciany Walce Belki
Wymiar wymagany 0,5 % 0,5 % 0,5 %
Wymiar wymagany pomidzy 1,0 % 1,0 %
paszczyzn grn a paszczyzn
doln (podstaw)
Rwno powierzchni przenoszcych 0,0006 d w mm 0,0005 d mm 0,5 mm
obcienie
Prostoktno bokw w stosunku do 0,5 mm 0,5 mm
powierzchni podstawy
Wysoko 5 %
Dozwolona tolerancja prostoci li- 0,2 mm
nii bocznej walcw uywanych do
rozupywania
Prosto powierzchni przy podporach, 0,2 mm
badania na zginanie
Prosto powierzchni przenoszcej 0,2 mm
obcienie, badanie wytrzymaoci na
rozciganie przez rozupywanie
Formy
Formy musz by wodoszczelne i nienasikliwe. Szczeliny mog by usz-
czelniane odpowiednim materiaem.
Formy precyzyjne
Powinny by wykonane ze stali lub eliwa jako materiau odniesienia.
Jeeli stosowane s inne materiay, musz by naley udowodni w dugo-
trwaych prbach ich porwnywalno do form ze stali lub eliwa.
Podane wyej tolerancje wymiarw dla form kalibrowanych s ostrzejsze
ni podane wyej dla form standardowych.
5.2.2 Wykonywanie i pielgnacja prbek*
* Uwaga: zalecane jest aby ta norma stosowana bya do wszystkich
bada porwnawczych betonu innych ni badania wytrzymaoci betonu.
Norma EN 12390-2
Uwagi do wykonywania prbek
Ramka podwyszajca
Napenianie form moe by atwiejsze przez zastosowanie ramki
podwyszajcej, ale jej stosowanie pozostawia si do wyboru.
Zagszczanie
Wibrator wgbny o minimalnej czstotliwoci 120 Hz (7200 drga na
minut). rednica buawy najmniejszego wymiaru prbki.
lub
St wibracyjny o minimalnej czstotliwoci 40 Hz (2400 drga na minut)
lub
Okrgy stalowy prt o rednicy 16 mm, dugo okoo 600 mm z zaokr-
glonymi naroami
lub
Stalowy ubijak do zagszczania, kwadratowy lub okrgy, okoo 25 x 25
mm, dugo okoo 380 mm.
rodki antyadhezyjne
Powinny by stosowane aby zapobiec przyklejaniu si betonu do formy.
Uwagi do napeniania
Prbki powinny by napeniane i zagszczane w formach co najmniej
w dwch warstwach ale kada z warstw nie moe wiksza ni 100 mm.
Uwagi do zagszczania
Zagszczanie poprzez wibracj - pene zagszczenie jest osignite kie-
dy nie pokazuj si wicej due pcherze powietrza na powierzchni a po-
wierzchnia ma byszczcy i gadki wygld. Unika przewibrowania usu-
nicie pcherzykw powietrza!
Zagszczanie rczne prtem lub ubijakiem ilo uderze kadej warstwy
zaley od konsystencji, ale powinno by co najmniej 25 uderze na kad
warstw.
Oznaczanie prbek
Wyrane i trwae oznaczenie rozformowanych prbek jest bardzo wane,
szczeglnie jeeli maj by one przechowywane przez pewien okres.
Pielgnacja prbek
Prbki musz pozosta w formach w temperaturze 20 2oC lub w tempe-
raturze 25 2oC w krajach o gorcym klimacie przez okres co najmniej
16 godzin, ale nie duej ni 3 dni. Musz by chronione przed fzycznym
i klimatycznym szokiem oraz przed wysychaniem.
Po wyjciu z formy prbki naley pielgnowa a do chwili badania w tem-
peraturze 20 2oC w wodzie lub w komorze klimatycznej w wilgotnoci
wzgldnej powietrza 95 %.
W przypadku wtpliwoci, pielgnacja w wodzie jest metod odniesienia.
5.2.3 Wytrzymao prbek na ciskanie
Norma EN 12390-3
Wymagania dotyczce maszyn wytrzymaociowych okrelone s w nor-
mie EN 12390-4.
Wymagania dotyczce prbek
Norma wymaga, aby prbki miay ksztat szecianu lub prostopadocianu.
Wymiary i tolerancje musza by zgodne z wymaganiami podanymi w EN
12390-1. Jeeli tolerancje s przekroczone, prbki naley odrzuci, bada
z zachowaniem specjalnej procedury podanej w

zaczniku do normy lub dostosowa. Dostosowanie polega na wyrw-
naniu powierzchni przez szlifowanie lub naoenie warstwy wyrwnujcej
z zaprawy z cementem glinowym, albo warstwy z mieszanki siarkowej,
albo nakadki piaskowej, co podano w Zaczniku A do normy. Zacznik B
okrela sposb wykonywania pomiarw geometrycznych prbek.
Prbki szecienne powinny by badane prostopadle do kierunku napenia-
nia przy ich wykonywaniu.
Przy kocu badania naley okreli rodzaj zniszczenia prbki. W przypadku
zniszczenia nieprawidowego, naley to odnotowa w protokle, podajc,
wedug wzorcw normy, najbliszy zaobserwowany sposb zniszczenia.
Prawidowe zniszczenia prbek (ilustracje z normy)
Prawidowe zniszczenia prbek (ilustracje z normy)
Rozerwanie
5.2.4 Wymagania dotyczce maszyn wytrzymaociowych
Norma EN 12390-4
Norma skada si gownie z danych mechanicznych: budowa maszyn,
pomiar siy (wskanik, powtarzalno, dokadno, odchylenia, tolerancje
skali, regulacja, przenoszenie) i wzorcowania maszyny.
Zasada
Prbka jest umieszczana pomidzy grn, ruchom, umocowana prze-
gubowo pyt maszyny a pyt doln a nastpnie obciana osiowo si
ciskajc a do zniszczenia prbki.
Wane uwagi
Badana prbka musi by prawidowo umieszczona w stosunku do wywie-
ranej siy. Dolna pyta musi by odpowiednio oznakowana, np. koncen-
trycznymi koami.
Maszyna wytrzymaociowa musi by kalibrowana po pierwszym montau,
po demontau i ponownym montau jako czynno sprawdzajca ujta
w systemie zapewnienia jakoci lub co najmniej raz na rok. Czynno t
naley rwnie wykonywa po wymianie czci, ktra moe wpywa na
charakterystyk pomiaru.
5.2.5 Wytrzymao prbek na zginanie
Norma EN 12390-5
Zasada
Moment zginajcy jest okrelany jest na prbkach o ksztacie belek przez
przeniesienie obcienia na belk przez grne i dolne rolki.
Wymiary belek:
Szeroko = wysoko = d
Dugo 3,5 d
Stosowane s dwie metody:
Dwupunktowe przyoenie obcienia
Obcienie od gry przenoszone jest na belk przez dwie rolki oddalone
od siebie o odlego d, przy czym kada rolka odlega jest od rodka belki
o odlego d.
Metoda ta jest metod odniesienia.
Jednopunktowe, centralne obcienie
Obcienie od gry przenoszone jest na belk przez jedn rolk umiesz-
czona nad rodkiem belki.
Metoda ta jest metoda alternatywn.
W obydwu metodach rolki dolne oddalone s od siebie o wymiar 3d, po 1
i d od rodka belki.

Obcienie dwupunktowe
Obcienie centralne
Analizy bada wykazuj, e obcienie jednopunktowe daje wyniki wysze
o okoo 13 % od obcienia dwupunktowego.
Kierunek obcienia musi by prostopady do kierunku ukadania betonu
przy wykonywaniu belki.
5.2.6 Wytrzymao prbek na rozciganie przy rozupywaniu
Norma EN 12390-6
Zasada
Badanie polega na poddaniu prbki walcowej dziaaniu siy ciskajcej
przyoonej na wskim obszarze wzdu jej dugoci. Powstajca sia roz-
cigajca powoduje zniszczenie prbki na skutek rozcigania.
Prbki do bada
Prbki walcowe wedug EN 12390-1, lecz dopuszcza si stosunek wyso-
koci prbki do jej rednicy wynoszcy 1.
Jeeli badanie wykonywane jest na prbkach szeciennych lub prosto-
padociennych naley stosowa zamiast podkadek paskich podkadki
o sferycznym ksztacie w czci majcej styk z prbk.
Zniszczone prbki naley oceni i jeeli wygld betonu lub ksztat przeo-
mu s niezwykle, naley to odnotowa.
5.2.7 Gsto betonu stwardniaego
Norma EN 12390-7
Zasada
Norma podaje metod okrelania gstoci betonu stwardniaego.
Gsto jest obliczana przez pomiar masy (kg) i objtoci (m3) prbek
stwardniaego betonu.
Prbki do bada
Wymagane s prbki o objtoci co najmniej 1 litr. Jeeli nominalny mak-
symalny wymiar kruszywa jest wikszy ni 25 mm, minimalna objto
prbek musi wynosi 50 D3, gdzie D jest nominalnym maksymalnym wy-
miarem kruszywa. Przykad: beton z maksymalnym wymiarem kruszywa
32 mm wymaga prbek o objtoci co najmniej 1,64 litra.
Okrelanie masy
Norma podaje trzy stany wilgotnoci betonu:
Rzeczywisty
Nasycony wod
Wysuszony w suszarce do staej masy
Okrelanie objtoci
Norma podaje trzy metody pomiaru objtoci:
Za pomoc pomiaru objtoci wypartej wody (metoda odniesienia)
Za pomoc oblicze, wykorzystujcych rzeczywiste pomiary (prbki o re-
gularnym ksztacie)
Za pomoc oblicze, wykorzystujcych sprawdzone wymiary nominal-
ne (szeciany wykonane w formach precyzyjnych)
Okrelanie objtoci przez pomiar objtoci wypartej wody jest metod
najdokadniejsz i jedyn moliw w przypadku prbek o nieregular-
nym ksztacie.

Wyniki bada
Gsto jest obliczana z pomiarw masy i objtoci:
D = m/V gdzie: D - gsto w kg/m
3
m - masa prbki w czasie badania w kg
V objto okrelona metoda odniesienia w m
3
Wynik powinien by podany z dokadnoci do 10 kg/m
3
.
5.2.8 Gboko penetracji wody pod cinieniem
Norma EN 12390-8
Zasada
Woda pod cinieniem dziaa na powierzchni stwardniaego betonu. Po
okresie badania prbka jest rozupywana i mierzona jest maksymalna g-
boko penetracji wody.
Prbki do bada
Do bada mona wykorzystywa zarwno prbki szecienne, jak walcowe
i prostopadocienne, pod warunkiem, e minimalny wymiar pola, na kt-
rym przykadane jest cinienie wody jest nie mniejsze ni 150 mm. red-
nica obszaru poddanego dziaaniu wody pod cinieniem wynosi 75 mm.
Cinienie wody moe by wywierane od gry lub od dou.
Warunki wykonywania badania
Cinienie wody nie moe by wywierane na zatart, wygadzon po-
wierzchni prbki. Zaleca si cinienie to wywiera na powierzchni,
ktra miaa styczno z form. W sprawozdaniu naley umieci opis
kierunku dziaania wody w stosunku do formowania prbki (prostopadle
czy rwnolegle).
Powierzchnia prbki, ktra bdzie poddana cinieniu wody musi by
oczyszczona szczotk stalow, najlepiej natychmiast po jej rozformo-
waniu.
Prbka w czasie bada musi mie wiek co najmniej 28 dni.
Badanie
Na powierzchni prbki stwardniaego betonu wywierane jest przez
okres 72 godzin dziaanie wody pod staym cinieniem 500 ( 50) Kpa
(5 barw).
Boki prbki (prbek) s odkryte i naley regularnie obserwowa pojawianie
si na nich przeciekw i mierzalnych ubytkw wody.
Po badaniu naley prbk natychmiast rozupa w paszczynie przesika-
nia wody i zaznaczy obrys obszaru zwilonego.
Naley zmierzy maksymalny zasig penetracji wody od powierzchni z do-
kadnoci do 1 mm.
5.2.9 Mrozoodporno
Norma EN 12390-9 (w roku 2005 w przygotowaniu)
Norma opisuje sposb badania mrozoodpornoci betonu przez zamra-
anie/rozmraanie w wodzie lub roztworze wodnym NaCl. Mierzony jest
ubytek betonu z powierzchni prbek poddanych cyklom zamraania/roz-
mraania.
Zasada
Prbki w wodzie lub roztworze wodnym soli s cyklicznie zamraane do
temperatury poniej -20
o
C i rozmraane do temperatury +20
o
C lub wy-
szej. Ilo materiau, ktra oddzielia si od prbek jest miara odpornoci
na zamraanie/rozmraanie.
Opisane s trzy metody:
Metoda badania pyt
Metoda badania szecianw
Metoda CD/CDF
Okrelenia z projektu normy
Odporno na mrz
Odporno na cykle zamraania/rozmraania w kontakcie z wod
Odporno na zamraanie/rozmraanie
Odporno na cykle zamraania/rozmraania w kontakcie ze rodkami
rozmraajcymi
Dziaanie czynnikw atmosferycznych
Strata materiau z powierzchni w wyniku dziaania cykli zamraania/roz-
mraania
Zniszczenie struktury wewntrznej
Spkania w betonie, ktre nie s widoczne na powierzchni, ale ktre zmie-
niaj waciwoci b etonu takie jak dynamiczny modu sprystoci.

6. Beton natryskowy
6.1 Defnicja
Beton natryskowy jest dostarczany w miejsce jego wbudowania szczelny-
mi, cinieniowymi przewodami i rurami a ukadany jest przez natrysk, co
powoduje jego jednoczesne zagszczenie.
Zastosowanie
Beton natryskowy ma najczciej nastpujce zastosowania:
Zestalenie stropu przy budowie tuneli
Zestalenie powierzchni ska i zboczy
Obudowy wysokiej jakoci
Naprawy i modernizacja
6.2 Wymagania jakociowe betonu natryskowego
Ekonomia przez zmniejszenie odprysku
Podniesienie wytrzymaoci na ciskanie
Grubsze warstwy przez popraw spjnoci mieszanki
Lepsza wodoszczelno
Dua mrozoodporno
Dobra przyczepno i wytrzymao przy rozciganiu
Jak te wymagania mog by osignite?
Co Jak Wyroby Sika
Wczesna Przyspieszacz Sigunit
-L50 AFS/-L53 AFS

wytrzymao Sigunit
-L20/-L62
Wytrzymao kocowa Zmniejszenie wody/SiO
2
/ SikaTard
-203
przyspieszacz bez alkaliw Sika
ViscoCrete
SC-305
SikaFume
-TU
Sigunit
-L53 AFS
Odporno na siarczan Zmniejszenie wody + SiO
2
SikaTard
/Sika
ViscoCrete
/
SikaFume

chemiczna Zmniejszenie wody + SiO
2
/ Sikacrete
-PP1
wkna plastikowe
na cieranie
Zmniejszenie wody + SiO
2
/ SikaTard
+ SikaFume

wkna stalowe
Wodoszczelno Zmniejszenie w/c SikaTard
/Sika
ViscoCrete

May odprysk SiO2/ poprawa pompowalnoci SikaFume
/SikaPump

Duga urabialno Opniacz wizania
SikaTard

Dua wydajno Zmniejszenie wody/ SikaTard
/Sika ViscoCrete
/
poprawa pompowalnoci/ (na- SikaPump

trysk mokry)
Przerwy w pracy Opniacz wizania SikaTard

116 6. Beton natryskowy 6. Beton natryskowy 117

6.3 Przyrost wytrzymaoci wczesnej
Jako betonu natryskowego najlepiej okrelaj jego waciwoci. Kiedy od-
powiednie, norma
EN 206-1 powinna by stosowana rwnie do betonu natryskowego.
W Europie czsto s stosowana Zalecana praktyka betonu natryskowego
opracowana przez Austryjackie Stowarzyszenie Betonu, ktra podaje trzy
klasy wczesnej wytrzymaoci: J1, J2 i J3.
Wytrzymao wczesna klasy J1
Wykonanie w cienkich warstwach na suchym podou bez wymaga kon-
strukcyjnych.
Wykonanie w grubszych warstwach, rwnie w pozycji suftowej, dua wy-
dajno, niskie cinienie wody i z obcieniem wieo naniesionego betonu
kolejnymi pracami.
Zastosowanie przy wykonywaniu obudw lub przy duym cinieniu wody.
Powinna by stosowana tylko w specjalnych sytuacjach ze wzgldu na two-
rzenie si duej iloci pyu.
6.4 Wykonywanie natrysku
Natrysk na sucho
Stae skadniki mieszanki, to jest kruszywo i cement o wilgotnej konsys-
-tencji (wilgotno ziemi) s podawane za pomoc spronego powie-
trza a woda czy si z nimi dopiero w dyszy, gdzie rwnie dodawany jest,
jeli wymagany, przyspieszacz wizania.
Istniejca wilgotno kruszywa w podstawowej mieszance nie powinna
przekracza 6 %, gdy przy wikszej wilgotnoci spada wydajno poda-
wania mieszanki i ronie ryzyko powstawania korkw w rurach.
Krzywe uziarnienia kruszywa z podziaem na indywidualne frakcje
Zawarto Skadnik 0.125 0.25 0.5 1.0 2.0 4.0 8.0
Krzywa A 7 10.4 15.6 23.9 37.5 60.4 100
Krzywa B 12.5 17.7 25 35.4 50 70.7 100
Krzywa C 12.5 17.7 30 40.4 55 75.7 100
100% 0 8 mm 5.8 12.5 19.0 28 40.5 62.2 100
P
r
z
e
c
h
o
d
z
i

p
r
z
e
z

s
i
t
o

w
a
g
o
w
o

%

Wymiar oczka sita mm
W
y
t
r
z
y
m
a

n
a

c
i
s
k
a
n
i
e

f
C

[
N
/
m
m
2
]

Minuty Godziny
Klasa J3
Klasa J2
Klasa J1
Zawarto cementu
Na 100 litrw suchej mieszanki
28 kg cementu jest dodawane do 80 litrw kruszywa
Na 1250 litrw suchej mieszanki
Pomidzy A i B Klasa J1
350 kg cementu jest dodawane do 1000 litrw kruszywa
Pomidzy B i C Klasa J2
Ponad C Klasa J3
rdo: Zalecana praktyka betonu natryskowego, Austryjackie Stowarzy-
szenie Betonu

Przykad skadu na 1 m
3
mieszanki do natrysku na sucho Krzywe uziarnienia kruszywa z podziaem na indywidualne frakcje
Beton o uziarnieniu 0 8, natryskiwany na sucho, klasa wytrzymaoci Przykad skadu na 1 m
3
mieszanki do natrysku na mokro
C 30/37, CEM I 42,5, 350 kg na 1000 litrw kruszywa, py krzemionkowy
Zawarto Skadnik 0.125 0.25 0.5 1.0 2.0 4.0 8.0
20 kg
Krzywa A 7 10.4 15.6 23.9 37.5 60.4 100
Cement 280 kg
Krzywa B 12.5 17.7 25 35.4 50 70.7 100
SikaFume
-TU 20 kg
Krzywa C 12.5 17.7 30 40.4 55 75.7 100
Kruszywo 0 4 mm o wilgotnoci 4 % (55 %) ok. 680 kg
100% 0 8 mm 5.8 12.5 19.0 28 40.5 62.2 100
Kruszywo 4 8 mm o wilgotnoci 2 % (45 %) ok. 560 kg
Wilgotna sucha mieszanka 1 m
3
ok. 1540 kg
Beton o uziarnieniu 0 8, natryskiwany na mokro, klasa wytrzymaoci C
* Musi by sprawdzona przez pomiar zuycia
30/37, CEM I 42,5, 425 kg, py krzemionkowy 20 kg, wkna stalowe 40 kg
Domieszki
Domieszki
Zmniejszajca ilo wody/opniacz: SikaTard
-930, dozowanie
0,2 2,0 %
Przyspieszacz (bez alkaliw i nie toksyczny): Sigunit
-L50 AFS,
dozowanie 3 6 %
Alternatywnie przyspieszacz alkaliczny: Sigunit
-L62,
dozowanie 3,5 5,5 %
Z 1 m
3
uzyskuje si zwartego materiau na cianie:
Przyspieszonego Sigunit
-L50 AFS 0.58-0.61 m

3
(odprysk 16 20 %)
-L62 0.55-0.68 m
3
(odprysk 20 25 %)
Zawarto cementu w betonie na cianie ok. 450-460 kg/m
3
Zmniejszajca ilo wody/opniacz: Sika
ViscoCrete
/SikaTard

Przyspieszacz bez alkaliw: Sigunit
-L53 AFS, Sigunit
-49 AFS,
dozowanie 3 8 %
Natrysk na mokro Alternatywnie przyspieszacz alkaliczny: Sigunit
-L62,
S dwa rne sposoby podawania mieszanki do wykonywania natrysku dozowanie 3,5 5,5 %
na mokro, ktre maj zwyczajowe okrelenia luny i gsty. Przy spo-
sobie gstym, mieszanka jest podawana zwartym strumieniem pomp
Z 1 m
3
uzyskuje si zwartego materiau na cianie:
do betonu a do mieszalnika przy kocu przewodu, gdzie doprowadzo-
ne jest sprone powietrze, ktre rozrywa zwarty strumie mieszanki Przyspieszonego Sigunit
-L50 AFS 0.90-0.94 m

3
przed jej natryniciem. Przyspieszacz jest zwykle dodawany do spr-
-L20 0.85-0.90 m
3
onego powietrza tu przed mieszalnikiem, co zapewnia rwnomierne
(odprysk 10 15 %)
rozprowadzenie domieszki w mieszance betonowej.
Zawarto cementu w betonie na cianie 450-470 kg/m
3
Przy sposobie lunym taka sama mieszanka jest podawana do dozow-
nika obrotowego skd jest toczona spronym powietrzem, tak jak przy Zawarto wkien stalowych w betonie na cianie 30 36 kg/m
3
metodzie suchej. Przyspieszacz jest dodawany przez oddzieln przy-
stawk do dyszy przy pomocy spronego powietrza.
Zakadajc , e wymagane waciwoci betonu s takie same, przy oby-
dwu sposobach podawania mieszanki jej skad: ilo i uziarnienie kru-
szywa, w/c, domieszki, dodatki i ilo cementu s takie same.
Cement 425 kg 132 l
SikaFume
-TU 20 kg 9 l
Kruszywo 0 4 mm o wilgotnoci 4 % (55 %) 967 kg 358 l
Kruszywo 4 8 mm o wilgotnoci 2 % (45 %) 791 kg 293 l
Woda (woda/spoiwo = 0,48) 155 kg 155 l
Zawarto powietrza (4,5 %) 45 l
Wkna stalowe 40 kg 5 l
Beton natryskowy 1000 l
Masa 1 m
3
2395 kg

p
o
w
i
e
t
r
z
e
S
i
g
u
n
i
t
a
l
k
a
l
i
c
z
n
y
S
i
g
u
n
i
t

b
e
z
a
l
k
a
l
i
w
Przyspieszacz + woda
Agregat natryskowy
Woda
Transport pneumatyczny
(strumie luny)
Powietrze do mieszalnika
S
i
g
u
n
i
t
a
l
k
a
l
i
c
z
n
y
S
i
g
u
n
i
t

b
e
z
a
l
k
a
l
i
w
M
i
e
s
z
a
l
n
i
k
Pompa do betonu
Przyspieszacz
+ powietrze
Woda
T
r
a
n
s
p
o
r
t

h
y
d
r
a
u
l
i
c
z
n
y

(
s
t
r
u
m
i
e
s
t
y
)
T
r
a
n
s
p
o
r
t

p
n
e
u
m
a
t
y
c
z
n
y

(
s
t
r
u
m
i
e

l
u
n
y
)

Natrysk na sucho Natrysk na mokro, sposb strumienia gstego
S
p
r
o
n
e
Sucha mieszanka
S
p
r
o
n
e
p
o
w
i
e
t
r
z
e
Mieszanka mokra
8
0

-

1
2
0

c
m
8
0

-

1
2
0

c
m

Cieky przyspieszacz Cieky przyspieszacz

p
o
w
i
e
t
r
z
e

S
i
g
u
n
i
t
a
l
k
a
l
i
c
z
n
y
S
i
g
u
n
i
t

b
e
z
a
l
k
a
l
i
w

Przyspieszacz + powietrze
Agregat natryskowy
Transport pneumatyczny
(strumie luny)
Natrysk na mokro, sposb strumienia lunego
6.5 Metody bada i pomiarw
Mieszanka mokra
Okrelanie wytrzymaoci wczesnej
W celu okrelenia bardzo wczesnej wytrzymaoci, zakres od 0 do 1 N/mm
2
,
stosowane s metody Proctora lub penetrujcej igy.
Dla zakresu wytrzymaoci na ciskanie od 2 do 10 N/mm
2
dobrze spraw-
-dzone s nastpujce metody:
Kaindl/Meyco: okrelanie siy wyrywania bolcw,
W
o
d
a

S
p
r
o
n
e
8
0

-

1
2
0

c
mHILTI (Dr. Kusterle): okrelanie gbokoci wbicia i siy wyrywania ko-
kw wstrzeliwanych motkiem Hilti DX 450L; wielko adunku
i wymiar kokw s znormalizowane,
Uproszczona metoda Hilti (Dr. G. Bracher, Sika): okrelanie gbo-
koci wbicia i siy wyrywania kokw wstrzeliwanych motkiem Hilti DX
450L; wielko adunku i wymiar kokw s znormalizowane; okrelanie
wymaganej wczesnej wytrzymaoci przy tej meto-dzie powinno by z do-
kadnoci 2 N/mm
2
.
Czas badania
Iga penetrujca do 1 N/mm
2
Metoda Hilti od 2 do max. 15 N/mm
2
Powyej 10 N/mm2 mona wycina rdzenie i nastpnie je bada
Cieky przyspieszacz

6.6 Mokry system Sika
Zalecane rednie
dozowanie
Superplastyfkator SikaTard

0,8 % - 1,6 %
o przeduonym cza- Sika
ViscoCrete

sie otwartym
Niealkaliczny, nietok- Sigunit
-L50 AFS 4,0 % 8,0 %

syczny przyspie-szacz Sigunit
-L53 AFS 3,0 % - 6,0 %

Py krzemionkowy SikaFume

4 % - 10 %
Przyrost wytrzymaoci od 1-go dnia do x dni
Powyej 10 N/mm
2
mona wycina rdzenie i nastpnie je bada. rednica
i wysoko rdzeni 50 mm. rednia jest obliczana z badania 5-ciu rdzeni.
W
y
t
r
z
y
m
a

n
a

c
i
s
k
a
n
i
e

[
N
/
m
m
2
]

Gboko wbicia koka [mm], pistolet Hilti
Wedug Dr. G. Bracher, Sika
Plastyfkator ze stabilizatorem
Beton natryskowy o opnionym wizaniu i stabilizowany, o optymalnej
urabialnoci dzieki stosowaniu SikaTard
.
Zmniejszenie iloci wody
SikaTard

Sika
ViscoCrete

Domieszki zmniejszajce ilo wody zarobowej stosowane do betonu
natryskowego s inne ni tradycyjne. Wymaga si od nich nastpujcych
dodatkowych waciwoci:
Dobrej pompowalnoci przy niskim wspczynniku w/c
Przeduona urabialno i czas otwarty
Dobra zgodno z wybranym przyspieszaczem dla przyrostu
wytrzymaoci
Przyspieszacz wizania
Silicafume
Sigunit
-L50 AFS Niealkaliczny przyspieszacz

Sigunit
-L53 AFS Niealkaliczny przyspieszacz dla uzyskania

maksymalnej wytrzymaoci wczesnej
Sigunit
-L20 Przyspieszacz alkaliczny

SiO
2
w pyle krzemionkowym reaguje z wodorotlenkiem wapnia tworzc
dodatkow ilo uwodnionego krzemianu wapnia. Daje to matryc
cementow o wikszej gstoci, twardsz i o wikszej odpornoci. Obecne
wymagania stawiane betonowi natryskowemu, takie jak wodoszczelno
i odporno na siarczany sa trudne do uzyskania bez dodatku pyu krze-
mionkowego.

6.7 Beton natryskowy z wknami stalowymi
Defnicja
Beton natryskowy z wknami stalowymi, podobnie jak tradycyjnie zbro-
jony beton natryskowy, skada si z cementu, kruszywa, wody i stali. Przez
zastosowanie i dodanie wkien stalowych beton natryskowy jest jednorod-
nie zbrojony.
Przyczyny stosowania betonu natryskowego zbrojonego wknami
stalowymi
Mniejsze koszty przez eliminacj zbrojenia z siatki stalowej
Wysza wytrzymao wczesna
Eliminacja pustych cieni pod prtami zbrojenia
Ze wzgldu na swoja jednorodno, beton natryskowy zbrojony wknami
stalowymi moe przenosi siy rnego rodzaju w rnych kierunkach
w kadym jego przekroju.
Zalecany przez frm Sika skad betonu natryskowego zbrojonego
wknami stalowymi
Uziarnienie 0 8 mm
3
SikaFume

min. 15 kg/m
3
SikaTard
1,2 %
Sika
ViscoCrete

1 %
SikaPump

0,5 %
Sigunit
-L53 AFS 3 6 %
Wkna stalowe 40 50 kg/m
3
Uwagi dodatkowe
Moe by wymagana zwikszona ilo cementu, gdy beton natryskowy
zbrojony wknami wymaga wikszej iloci frakcji drobnych ni zwyky
beton natryskowy do metody mokrej, co wynika z koniecznoci dobrego
zakotwienia wkien.
Dodanie SikaFume pomaga osign zamierzone waciwoci betonu
natryskowego, gdy poprawia zakotwienie wkien.
SikaPump poprawia znaczco pompowalno mieszanki.
Minimalna rednica przewodw i rur powinna by co najmniej jak po-
dwjna dugo stosowanych wkien.
Zalecana rednica przewodw gitkich minimum 65 mm.
Strata wkien przy betonie natryskowym mokrym wynosi 10 20 %.
Przy betonie natryskowym suchym strata wkien moe wynosi do 50
%. Zdolno napenienia maszyny pompujcej moe by obniona, co
daje w wyniku spadek wydajnoci i wiksze zuycie przyspieszacza.
Prbki do badania urabialnoci betonu natryskowego zbrojonego wk-
nami maj ksztat pyt o gruboci 10 cm i bokach o dugoci 60 x 60 cm.
128 6. Beton natryskowy
6.8 Beton natryskowy odporny na siarczany
Beton natryskowy o zwyklej zawartoci cementu wynoszcej 400 450
kg/m
3
ma wysok odporno na siarczany jeeli:
uyty jest cement typu HSR w poczeniu z plastyfkatorem oraz
SikaPump
lub
uyty jest normowy cement portlandzki w poczeniu z plastyfkatorem
oraz SikaFume
w iloci powyej 5 % lub

uyty jest cement CEM III-S.
Wymagane w/c < 0,50
Zalecany przez frm Sika skad betonu natryskowego:
Uziarnienie 0 8 mm
Zawarto cementu 425 kg/m
3
SikaFume

30 kg/m
3
SikaTard
1.6 %
Sika
ViscoCrete

1.2 %
SikaPump

0.5 %
Sigunit
-L53 AFS 3 5 %
6.9 Beton natryskowy o podwyszonej ognioodpornoci
Beton natryskowy ma wiksz odporno na ogie, jeeli jest ulepszony
wknami polipropylenowymi. W przypadku poaru, wkna topi si pozo-
stawiajc puste korytarze, ktrymi moe uchodzi para wodna, co zapo-
biega powstawaniu duych napre wewntrznych. Istotn rol odgrywa
dobr waciwego kruszywa. Wybr kruszywa podnoszcego odporno na
ogie betonu powinien by oparty na wynikach bada.
Uziarnienie 0 8 mm
Rodzaj cementu CEM III / A-S
Zawarto cementu 425 kg/m
3
SikaTard
1.5 %
Sika
ViscoCrete

1.2 %
SikaPump

0.5 %
Sigunit
-L53 AFS 3 6 %
Wkna polipropylenowe 2,7 kg/m
3
, zalenie od typu
6. Beton natryskowy 129

7. Preparaty antyadhezyjne
Wygld wykonanych konstrukcji betonowych zaley od wielu czynnikw.
S nimi skad betonu, waciwoci skadnikw betonu, rodzaj deskowania,
zagszczenie betonu, temperatura, pielgnacja oraz rodzaj i uycie prepa-
ratu antyadhezyjnego. W dalszej czci tej czci podano efekty stosowa-
nia preparatw antyadhezyjnych, wskazwki ich wyboru oraz podstawowe
zasady ich stosowania.
7.1 Dziaanie preparatw antyadhezyjnych
Dziaanie preparatw antyadhezyjnych mona sklasyfkowa w trzy zupenie
rne grupy materiaowe:
Preparaty antyadhezyjne tworzce flm na deskowaniu
Materiay, ktre zawieraj gwnie skadniki odpowiedzialne za zmniejszenie
przyczepnoci, takie jak rne naturalne i syntetyczne oleje oraz woski na
bazie parafny.
Dodatki
Przy zastosowaniu tych materiaw mona uzyska efekty dodatkowe lub
wzmocnienie dziaania preparatw tradycyjnych. Grup te tworz przyspie-
szacze dziaania klasycznych preparatw antyadhezyjnych, skadniki zwil-
ajce, dodatki antykorozyjne, rodki konserwujce i emulgujce, ktre s
niezbdne przy stosowaniu wodorozcieczalnych, powierzchniowych pre-
paratw antyadhezyjnych. Wikszo tych dodatkw obecnie stosowanych
zawiera rwnie inne skadniki, niektre reaguj chemicznie z cementem,
powodujc jego zamierzone opnienie wizania. Wszystkie te oddziaywa-
nia powoduj zdecydowanie atwiejsze rozformowanie elementw betono-
wych i poprawienie wygldu ich powierzchni.
130 7. Preparaty antyadhezyjne
Rozcieczalniki
Su one do zmniejszenia lepkoci preparatw nanoszonych na deskowa-
nia i formy oraz dodatkw. Poprawiaj one waciwoci robocze stosowa-
nych materiaw, grubo powok, czas wysychania i inne. Rozcieczalniki
s pochodzenia organicznego lub wod dla preparatw emulsyjnych.
7.2 Wymagania stawiane preparatom antyadhezyjnym
Wylicza si nastpujce wymagania, ktre s stawiane dziaaniu preparatw
antyadhezyjnych, zarwno do deskowa konstrukcji wykonywanych na bu-
dowie jak i elementw prefabrykowanych:
atwe i czyste rozformowanie elementu, bez ubytkw betonu i uszkodze-
nia deskowa
Doskonay wygld powierzchni, szczelna powierzchnia elementw, jed-
nolity kolor, zmniejszenie iloci ppcherzykow na powierzchni
Brak niekorzystnego wpywu na jako betonu przy powierzchni: nie-
znaczny wpyw na wizanie, brak niekorzystnego wpywu na nakadanie
kolejnych powok lub farb lub dokadna instrukcja niezbdnego postpo-
wania
Ochrona deskowa i form przed korozj i przedwczesnym zuyciem
atwo stosowania
7.3 Wybr odpowiedniego preparatu antyadhezyjnego
Rodzaj materiau z ktrego wykonane jest deskowanie lub forma jest gw-
nym czynnikiem. Szczegowe zalecenia podane s w dalszych czciach.
7.3.1 Preparaty antyadhezyjne do deskowa nasikliwych
Nasikliwo deskowa drewnianych uywanych po raz pierwszy jest bar-
dzo dua. Jeeli deskowanie nie jest odpowiednio zaimpregnowane, woda
z zaczynu cementowego zostanie odcignita do drewna. Widocznymi efek-
tami tego zjawiska bd: przyczepno deskowania do betonu a w pniej-
szym okresie pylenie powierzchni betonu ze wzgldu na niedostateczn
hydratacj cementu. Warstwa betonu przy powierzchni moe by rwnie
uszkodzona przez niektre skadniki drewna, np. cukry zawarte w niektrych
gatunkach. W sumie, powierzchnia betonu jest osypliwa, ma niejednolity
kolor i zmniejszon wytrzymao. Zjawiska te wystpuj szczeglnie kiedy
materia do deskowa, przed ich pierwszym uyciem, byy skadowane na
wolnym powietrzu bez zabezpieczenia przed wiatem sonecznym. Opisane
efekty s szczeglnie widoczne przy pierwszym uyciu drewnianych desko-
wa, ale s coraz mniej istotne w miar kolejnych rotacji deskowa.
7. Preparaty antyadhezyjne 131

Prosty i sprawdzony w praktyce sposb zapobiegania tym zjawiskom przy
pierwszym uyciu deskowa drewnianychpolega na ich zaimpregnowaniu
preparatem antyadhezyjnym a nastpnie pokryciu powierzchni ,ktre bd
miay kontakt z betonem grub warstw zaczynu cementowego. Stwardniay
zaczyn cementowy jest nastpnie usuwany mechanicznie. Po tym przy-
spieszonym starzeniu przed kilkoma betonowaniami naley deskowanie
pokrywa preparatem antyadhezyjnym o waciwociach impregnujcych.
Do tego celu najlepiej nadaj si preparaty bez rozpuszczalnika lub z ma
jego zawartoci i maej aktywnoci chemicznej.
Kiedy deskowania drewniane byy uywane kilka razy, ich nasikliwo
stopniowo zmniejsza si, gdy pory s stopniowo zatykane przez zaczyn
cementowy i pozostaoci preparatw antyadhezyjnych. Deskowania drew-
niane uywane wielokrotnie wymagaj jedynie cienkiej powoki preparatu.
Z czasem powstaje moliwo stosowania cienkich powok z preparatw
zawierajcych rozcieczalnik lub emulsyjnych.
Deskowanie
Nienasikliwe Nasikliwe
Drewniane
Niestrugane Podgrzewane Lakierowane Plastikowe
We wzory
Strugane Niepodgrzewane Powlekane Gumowe
Czyszczone strumieniowo
Stalowe
Fakturowane Drewnopochodne
7.3.2 Preparaty antyadhezyjne do deskowa nienasikliwych
Deskowania wykonane z drewna modyfkowanego ywicami syntetycznymi,
z tworzyw sztucznych i ze stali s nienasikliwe, wic nie wchaniaj pre-
paratw antyadhezyjnych, wody lub zaczynu cementowego. W przypadku
tych materiaw niesychanie wanym jest aby preparaty antyadhezyjne na-
kadane byy rwnomiernie i cienko. Nie mog powstawa kaue i zacieki.
Powoduj one nie tylko zwikszone powstawanie porw na powierzchni be-
tonu, ale mog by rwnie przyczyn niejednolitego koloru betonu a nawet
pylenie jego powierzchni.
W celu uzyskania cienkiej i rwnomiernej powoki preparatu na powierzchni
deskowania, przewanie s stosowane oleje o maej lepkoci z dodatkami
antyadhezyjnymi oraz rozcieczalnikami w przypadku deskowa pod ele-
menty betonu architektonicznego. Dodatki zmniejszajce przyczepno, np.
kwasy tuszczowe i skadniki zwilajce, poza swoj zasadnicz funkcj
poprawiaj przyczepno powoki preparatu do gadkich, pionowych po-
wierzchni. Dobr odpowiedniego preparatu jest szczeglnie istotny w przy-
padku deskowa wysokich cian, gdzie wystpuje cieranie przy podawaniu
i zagszczaniu mieszanki betonowej oraz gdy jest duga przerwa midzy
naniesieniem preparatu a betonowaniem, kiedy pod wpywem warunkw
atmosferycznych waciwoci wykonanej powoki mog ulec pogorszeniu.
Stalowe formy podgrzewane stanowi oddzielne zagadnienie. Powoka pre-
paratu naniesiona na form nie moe odparowywa pod wpywem ciepa
a skad preparatu musi by tak dobrany, aby w warunkach podwyszonej
temperatury i oddziaywania alkalicznych skadnikw cementu nie zachodzia
reakcja zmydlania skadnikw preparatu antyadhezyjnego.
Deskowania o fakturze ozdobnej wykonane ze specjalnej gumy lub gumy
silikonowej nie zawsze wymagaj stosowania rodkw antyadhezyjnych,
zwaszcza jeli s nowe, gdy beton nie ma przyczepnoci do ich gadkiej,
hydrofobowej powierzchni. Jeeli, ze wzgldu na faktur powierzchni lub
wiek formy, wystpuje potrzeba stosowania rodka antyadhezyjnego powin-
ny by stosowane rodki zawierajce rozpuszczalniki lub specjalne emulsje.
Preparaty naley nanosi bardzo cienk warstw, aby unikn ich zbierania
si w dolnych czciach formy. Naley przeprowadza wczeniejsze prby
przydatnoci wybranych preparatw, aby sprawdzi czy nie powoduj one
puchnicia i odksztace form lub ich czciowego rozpuszczania.
7.4 Wskazwki uycia
Podano kilka oglnych wskazwek dotyczcych wykonania w nawizaniu
do informacji o specyfcznych waciwociach preparatw antyadhezyjnych.
7.4.1 Stosowanie preparatw antyadhezyjnych
Najwaniejsz zasad jest stosowanie absolutnie najmniejszej iloci w spo-
sb moliwie najbardziej rwnomierny. Sposb nakadania preparatu zaley
gwnie od jego konsystencji. Produkty o maej lepkoci (cieke) najdogod-
niej jest nanosi niskocinieniowym natryskiem (cinienie 4 5 barw). Sto-
sowa dysze paskie o rozmiarze zalenym od zawartoci rozpuszczalnika
w produkcie. Jeeli moliwe dysze powinny mie zawr kontrolny lub fltr aby
zapobiec powstawaniu zaciekw i podobnych niekorzystnych zjawisk.

Sprawdzanie prawidowej iloci naoonego preparatu
antyadhezyjnego
N
a
d
m
ie
rn
a
ilo
n
a
o
o
n
e
g
o
p
re
p
a
ra
tu

Prawidowa ilo naoonego preparatu
Na gadkich deskowaniach prawidowe i rwnomierne naoenie preparatu
moe by sprawdzone przez wykonanie prby palca. Nie powinny tworzy
si na powierzchni widoczne bruzdy lub gromadzenie si preparatu. Nad-
miar preparatu na powierzchniach poziomych naley usun gumow lub
gbkow rakl a caa powierzchnia musi by nastpnie zatarta mikkim na-
rzdziem. Jeli zbyt dua ilo materiau bya uyta na powierzchniach
pionowych lub skonych, nadmiar preparatu zgromadzi si i bdzie widocz-
ny na dole deskowania, skd musi by usunity szmatami lub gbk.
Preparaty o duej lepkoci, np. w postaci past woskowych, naley nanosi
szmat, gbk, rakl gumow, szczotk i podobnymi narzdziami. Rwnie
w tym przypadku materia naley nanosi rwnomiernie i w moliwie naj-
mniejszej iloci.
Warunki pogodowe odgrywaj due znaczenie przy stosowaniu preparatw
antyadhezyjnych. Nie jest waciwym nanoszenie preparatw w czasie desz-
czu ze wzgldu na potencjalnie niewystarczajc przyczepno i gromadze-
nie si wody w formie. Deskowania nasikliwe mog mie wiksze zuycie
preparatw zwaszcza przy nasonecznieniu i przewiewie. Preparaty emul-
syjne s wraliwe na mrz, gdy w niskiej temperaturze mog si rozdzieli
zanim deskowanie lub forma bd wypenione betonem.
7.4.2 Czas oczekiwania przed betonowaniem
Minimalny okres pomidzy naniesieniem preparatu antyadhezyjnego a beto-
nowaniem nie moe by jednoznacznie okrelony, gdy zaley on od wielu
czynnikw takich jak rodzaj deskowania, temperatura, pogoda i rodzaj pre-
paratu. Waciwy czas wysychania preparatw zawierajcych rozpuszczal-
nik i emulsje na bazie wody musi by zawsze zachowany, inaczej nie uzyska
si efektu antyadhezyjnego. Moe rwnie ucierpie wygld powierzchni
betonu, poniewa uwiziony rozpuszczalnik moe pozostawi drobne pory
na powierzchni.
Szybko odparowania rni si zalenie od rodzaju rozpuszczalnika. Czas
oczekiwania dla kadego preparatu jest podany w Kartach Technicznych.
Ekspozycja lub nacisk (ruch pieszy, pogoda itp.) na powok preparatu oraz
zbyt dugi okres midzy naniesieniem preparatu a betonowaniem mog
w niektrych warunkach osabi efekt separujcy. W przypadku deskowa-
nia nasikliwego efekt ten moe wystpi ju po kilku dniach. W przypadku
deskowa nienasikliwych efekt oddzielajcy moe si zachowa nawet do
kilku tygodni, zalenie od warunkw zewntrznych.
7.4.3 Betonowanie
Oglnie, podczas betonowania wanym jest zwracanie uwagi aby preparat
antyadhezyjny nie by naraony, na ile to moliwe, na naciski mechaniczne.
Jeeli moliwe, w deskowaniach pionowych beton, jego powierzchnia, nie
powinien ukada si po skosie, gdy moe zosta starta powoka prepa-
ratu. Mieszanka betonowa powinna moliwie by podawana jak najdalej od
powierzchni deskowania przez stosowanie rur. Rwnie przy zagszczaniu
naley zwraca uwag aby buawa wibratora nie dotykaa do deskowania
i nie bya prowadzona blisko deskowania.
Podsumowanie
Przemys betonw nie moe funkcjonowa bez preparatw antyadhezyjnych.
Kiedy s waciwie wybrane i uyte w warunkach sztywnego deskowania
oraz waciwej jakoci betonu, przyczyniaj si one do jednolitego wygldu
powierzchni betonu oraz poprawy jego trwaoci. Niewaciwie dobrane, po-
dobnie jak niewaciwe skadniki betonu i jego receptura, mog spowodowa
wady w samym betonie i na jego powierzchni.
Grupa preparatw Sika

Separol

oferuje idealne rozwizania w bardzo
rnorodnych warunkach.

8. Pielgnacja
8.1 Wstp
Aby uzyska du trwao, beton musi by nie tylko mocny ale rwnie
szczelny, zwaszcza przy powierzchni. Im mniejsza porowato i szczelniej-
szy stwardniay zaczyn cementowy, tym wiksza jest odporno na warunki
zewntrzne, naprenia i atak. Aby to uzyska w stwardniaym betonie nale-
y podj rodki ochrony wieego betonu a zwaszcza przed:
Poniszy wykres pokazuje ilo wody parujcej z 1 m
2
powierzchni beto-
nu w rnych warunkach. Jak wida z przykadu (strzaki) w temperaturze
betonu i powierza 20oC, wilgotnoci wzgldnej powietrza 50% i redniej
szybkoci wiatru 20 km/godz. przez godzin z powierzchni
1 m
2
betonu odparowuje 0,6 litra wody. W warunkach kiedy temperatura
betonu jest wysza ni temperatura powietrza ilo wody odparowujcej
gwatownie ronie. W tych samych warunkach ale przy temperaturze betonu
wynoszcej 25
o
C ilo wody odparowujcej ronie o 50%, to jest 0,9 litra na
m
2
na godzin.
Efekt na parowanie wzgldnej wilgotnoci powietrza, temperatury beto-
nu i powietrza oraz prdkoci wiatru (wedug VDZ Niemieckie Stowa-
rzyszenie Producentw Cementu)
Wilgotno Temperatura
wzgldna w % betonu w
o
C
S
z
y
b
k
o

w
i
a
t
r
u

w

s
k
a
l
i

B
e
a
u
f
o
r
t
a

Szybko wiatru
w km/godz.
Temperatura
powietrza w
o
C
przedwczesnym wysychaniem spowodowanym wiatrem, socem, ma
wilgotnoci
ekstremalnymi temperaturami (zimno, gorco) i niszczcymi zmianami
temperatury
deszczem
skokami termicznymi i fzycznymi
atakiem chemicznym
napreniami mechanicznymi
Ochrona przed przedwczesnym wysychaniem jest konieczna, gdy przyrost
wytrzymaoci zaleny jest midzy innymi od warunkw wilgotnociowych.
Konsekwencje zbyt wczesnego ubytku wody s nastpujce:
Przykad ilustrujcy wykres
Niska wytrzymao w czciach przy powierzchni
W
o
d
a

o
d
p
a
r
o
w
u
j
c
a

w

k
g
/
m
2

g
o
d
z
.
wiey beton zawierajcy 180 litrw w m
3
ma 1,8 litra wody na 1 m
2
i 1 cm
Tendencja do pylenia
gruboci. Przy iloci wody odparowujcej w iloci 0,6 litra na m
2
na godzin
Wiksza nasikliwo wod
Zmniejszona odporno na warunki atmosferyczne
Maa odporno na atak chemiczny
Obecno wczesnych rys skurczowych
Zwikszone ryzyko wszystkich form spka skurczowych
woda zawarta w warstwie gruboci 1 cm odparuje w cigu trzech godzin
a z warstwy o gruboci 3 cm w cigu dziewiciu godzin. Taka grubo prze-
kracza minimaln otulin wymagan dla konstrukcji zewntrznych wedug
DIN 1045.
Uzupenienie utraconej wody z gbszych warstw betonu zachodzi tylko
136 8. Pielgnacja 8. Pielgnacja 137

w ograniczonym zakresie. Negatywny wpyw utraconej wody na wytrzyma-
o, cieralno i szczelno betonu w warstwie przypowierzchniowej jest
oczywisty.
Duezmianytemperaturypowoduj jego odksztacenia rozszerzanie przy
wzrocie i skurcz przy spadku. Odksztacenia powoduj naprenia, ktre
mog prowadzi do spka. Wanym jest zatem zapobieganie zbyt duym
rnicom temperatury (> 15K) pomidzy rdzeniem a powierzchni elementu
wieego betonu oraz ekspozycji na gwatowne zmiany temperatury betonu
czciowo stwardniaego.
Naprenie mechaniczne takie jak gwatowne drgania i mocne wstrzsy
podczas wizania i pocztkowej fazie twardnienia mog uszkodzi beton
jeeli jego struktura jest rozluniona. Woda deszczowa lub bieca czsto
s przyczyn uszkodzenia wieego betonu. Uszkodzeniom ktre mog po-
wsta w wyniku prowadzenia dalszych prac naley zapobiega przez ochro-
n krawdzi i niektrych elementw oraz wyduenie okresu od betonowania
do rozdeskowania.
Atakchemicznyprzez substancje znajdujce si gruncie, wodzie gruntowej
lub powietrzu moe uszkodzi beton a nawet uczyni niezdolnym do spe-
niania jego roli nawet w przypadku prawidowej mieszanki i wykonania, jeeli
zajdzie zbyt wczenie. Substancje takie nie powinny mie kontaktu z beto-
nem tak dugo jak to moliwe przez jego osanianie, drena lub przykrycie.
8.2 Metody pielgnacji
rodki zapobiegajce przedwczesnemu wysychaniu s nastpujce:
Zastosowanie preparatu do pielgnacji wieego betonu, np. Sika
An-
tisol
-E20, Sika
NB
Pozostawienie w deskowaniu
Przykrycie materiaami szczelnymi, np. folie
Przykrycie materiaami nasikliwymi, np. maty somiane, geowkniny
Spryskiwanie w sposb cigy mg wodn
Kombinacja tych metod
Cieke preparaty do pielgnacji, takie jak Sika

Antisol
-E20, mog by
nanoszone na powierzchni betonu bardzo prostymi narzdziami, niskoci-
nieniowe opryskiwacze ogrodnicze. Powinny by naniesione na ca po-
wierzchni tak wczenie jak to moliwe. Na widoczne powierzchnie kiedy
powierzchnia betonu zmienia swj wygld ze wieccej na matow. Po-
wierzchnie rozdeskowanie od razu po zdjciu deskowania lub wyjciu z for-
my. Wanym jest utworzenie szczelnej powoki a zuycie preparatu ma by
zgodne z instrukcja stosowania. W przypadku pionowych powierzchni, moe
by konieczne wykonanie natrysku kilka razy.
wiey Sika
Antisol
-E20 ma kolor mleczno biay, co uatwia kontrol ja-

koci wykonania natrysku. Po wyschniciu powoka staje si przezroczysta.
138 8. Pielgnacja
Pozostawienie w deskowaniu oznacza, e drewniane, nasikliwe deskowa-
nia musz by wilgotne a stalowe musz by chronione przed ogrzaniem,
np. wiatem sonecznym, i przed wystudzeniem w niskiej temperaturze.
Staranne przykrycie foli plastikow jest najczstszym sposobem pielgna-
cji grnych powierzchni i caych elementw po zdjciu deskowania. Arkusze
folii musz by ukadane na wilgotny beton z zakadem a ich krawdzie ob-
cione, aby zapobiec przemieszczeniu przez wiatr i dodatkowo uszczelni
zakad.
Zastosowanie folii jest szczeglnie zalecane do betonu architektonicznego,
gdy w znacznym stopniu zapobiega ona powstawianiu niechcianych wykwi-
tw. Folia nie moe by ukadana bezporednio na wieym betonie.
Przy pielgnacji powierzchni betonu materiaaminasikliwymi(maty somia-
ne, geowkniny) musz by one cay czas wilgotne a razie koniecznoci
naley dodatkowo przykry je foli plastikow.
Przedwczesnemu wysychaniu mona zapobiec przez cige utrzymywa-
nie powierzchni w stanie wilgotnym przez opryskiwanie wod. Przemienne
nawilanie i wysychanie moe prowadzi do powstania napre i spka
wieego betonu. Naley unika bezporedniego nawilania z wa, gdy
woda moe mie temperatur znacznie nisz ni wicy beton, co moe
doprowadzi do powstania napre i spka. Odnosi si to zwaszcza do
konstrukcji masywnych.
Odpowiednim sprztem s rnego typu spryskiwacze ogrodowe o maych
dyszach zapewniajcych tworzenie si drobnych kropli. Przy szczelnych de-
skowaniach pielgnacj grnej powierzchni mona wykona przez jej zala-
nie wod.
8. Pielgnacja 139

8.3 Sposoby pielgnacji betonu
Metoda Sposb Temperatura zewntrzna w
o
C
Poniej
-3
o
C
-3 do
+5
o
C
5 do
+10
o
C
10 do
25
o
C
Powyej
25
o
C
Folia/Powoka Przykry i/lub natrysn X
do pielgnacji preparat do pielgnacji
i zwily. Zwily de-
skowanie drewniane,
chroni deskowanie
stalowe przed socem.
Przykry i/lub natrysn X X
preparat do pielgnacji
Przykry i/lub natrysn X*
preparat do pielgnacji
i izolacje ciepln; za-
leca si deskowanie
z materiau utrzymujcego
ciepo, np. z drewna
Przykry i izolacja cieplna, X* X*
zamkn miejsce pracy,
np. namiot lub ogrzewa,
np. promienniki;
utrzymywa temperatur
betonu +10oC przez co
najmniej 3 dni
Woda Utrzymywa wilgo przez X
stae nawilanie
* Pielgnacja i czas rozdeskowania przeduone o ilo mronych dni; chroni beton przed
opadami przez co najmniej 7 dni
W niskiej temperaturze nie jest wystarczajcym zapobieganie utracie wody
z powierzchni betonu. W celu ochrony przed nadmiernym wychodzeniem,
naley wykona w odpowiednim czasie dodatkowe izolacje termiczne. Ich
rodzaj zaley gwnie od warunkw atmosferycznych, rodzaju wykonywa-
nych elementw, ich wielkoci i rodzaju deskowania.
W temperaturze zamarzania nie jest do pielgnacji stosowana woda. Mate-
riay ocieplajce takie jak pyty, maty somiane i z trzciny, lekkie pyty budow-
lane, maty plastikowe wszystkie si nadaj do wykonania izolacji termicznej
na krtki okres wystpowania mrozu. Materiay izolacyjne powinny z obu
stron by chronione przed woda i wilgoci foliami. Pokryte foli maty pla-
stikowe s doskonaym materiaem izolacyjnym i s atwe w stosowaniu. W
czasie wikszego mrozu lub dugiego okresu jego wystpowania powietrze
otaczajce wiey beton musi by ogrzewane a powierzchnia betonu musi
by wilgotna. Wana jest dobra szczelno: zamykanie okien i drzwi, usta-
wienie dodatkowo namiotu.
140 8. Pielgnacja
8.4 Okres pielgnacji
Okres pielgnacji naley zaplanowa tak, aby warstwa betonu przy po-
wierzchni osigna wytrzymao i szczelno potrzebne do zapewnienia
wymaganej trwaoci i ochrony zbrojenia przed korozj. Przyrost wytrzyma-
oci zwizany jest cile ze skadem betonu, temperatur wieego betonu,
warunkami zewntrznymi, wymiarami elementu a okres pielgnacji rwnie
zaley od tych czynnikw.
Jako cze normalizacji w Europie przygotowana bdzie norma dotyczca
pielgnacji betonu. Szkic przyszej normy jest oparty na E DIN 1045-3. Za-
sada jest taka, e pielgnacja musi by kontynuowana do czasu uzyskania
przez beton 50 % wytrzymaoci charakterystycznej fck. W celu okrele-
nia okresu pielgnacji producent betonu musi zna przyrost wytrzymaoci
w czasie. Informacja o tym zawarta jest we wspczynniku o zmianie wy-
trzymaoci midzy 2-m a 28-m dniu przechowywania prbek w warunkach
normowych. Klasyfkacja tego wspczynnika prowadzi do podziau betonu
o przyrocie wytrzymaoci szybkim, rednim, wolnym i bardzo wolnym. Mini-
malny okres pielgnacji okrelony na podstawie E DIN 1045-3 bazuje na tych
klasach przyrostu wytrzymaoci. Ponisza tablica pokazuje minimalne okre-
sy pielgnacji jako wynik przyrostu wytrzymaoci i temperatury powierzchni.
Pielgnacja wedug DIN 1045-3, lipiec 2001
Metody pielgnacji
DIN 1045-3 - Wzgldna wilgotno powietrza 85 %
- Pozostawienie w deskowaniu, formie
- Przykrycie wodoszczelnymi arkuszami (foliami)
- Przykrycie materiaami utrzymujcymi wod
- Utrzymywanie na betonie warstwy wody
- Preparat do pielgnacji
8. Pielgnacja 141

Okres pielgnacji
Klasy ekspozycji patrz rozdzia 2.2
Wymaganie DIN 1045-3 ZTV-ING Cz 3
Klasy ekspo-
zycji
(zgodnie
z DIN 1045-2)
XO
XC1
XC2-XC4
XS
XD
XF
XA
XM XC2
XS
XC3-XC4
XM
XD
XF
XA
Wymagania
najkrtszego
okresu
pielgnacji
12
godz.
A wytrzymao betonu przy powierzchni osignie
minimum
50 % 70 % 50 % 70 %
wytrzymaoci charakterystycznej f
ck
Jeeli okresy podane w Tabeli 2 DIN 1045-3
s zachowywane dla
pojedynczego podwjnego pojedynczego podwjnego
czasu, zakada si, e konieczna wytrzymao zostaa
osignita
Tabela 2 DIN 1045-3
Temperatura Najmniejszy okres pielgnacji w dniach jako wynik
powierzchni przyrostu wytrzymaoci r1 betonu
i/lub powietrza
r 0,50 r 0,30 r 0,15 r < 0,15
T 25
o
C 1 2 2 3
25 > T 15
o
C 1 2 4 5
15 > T 10
o
C 2 2 7 10
10 > T 5
o
C 3 6 10 15
1
Wartoci porednie mog by interpolowane
Wspczynnik r (r = f /f wspczynnik proporcji redniej wytrzymaoci
CM2 CM28
betonu po 2-ch i 28-u dniach) okrela przyrost wytrzymaoci betonu i po-
winien by okrelony na podstawie odpowiednich bada.
Precyzyjna defnicja Precyzyjne wykazanie wystarczajcego przyrostu wytrzymaoci
najkrtszego okresu
pielgnacji
Oglnie przyjte wy- Konsystencja ponad 5 Odpowiednie przeduenie
magania godz. okresu pielgnacji powinno by
okrelone
Temperatura poniej 5
o
C Okresy T < 5
o
C nie mog by
odejmowane od okrelonych okre-
sw pielgnacji
Temperatura poniej 0
o
C Naley zapewni ochron przed
mrozem dopki beton nie osignie
minimalnej wytrzymaoci na
ciskanie
10 N/mm
2
Domieszki do betonu a rodowisko
Domieszki do betonu s w postaci ciekej lub sproszkowane. S one do-
dawane do mieszanki betonowej w maych ilociach w celu uzyskania
okrelonych celw:
poprawienie trwaoci
poprawienie urabialnoci
zmienienie wizania lub twardnienia cementu
Efektem stosowania domieszek jest zawsze poprawienie jego jakoci. W ka-
tegoriach iloci superplastyfkatory i plastyfkatory stanowi obecnie okoo 80
% wszystkich domieszek do betonu stosowanych obecnie.
Jak wiele domieszek do betonu ulega wypukiwaniu, biodegradacji lub
uwalnia opary?
Superplastyfkatory powinny by nietoksyczne, wodorozcieczalne i ulega
biodegradacji.
Badania prbek sproszkowanego betonu wykazay, e mae iloci super-
plastyfkatorw lub produkty ich rozpadu s w zasadzie wymywane. Z dru-
giej strony, materiay te ulegaj dobrze degradacji i nie powoduj adnych
istotnych zanieczyszcze wd gruntowych. Nawet w skrajnych przypadkach
tylko mae iloci wgla organicznego przedostaje si do wody.
Wniosek z bada: rodowisko nie jest zanieczyszczane superplastyfka-
torami.
W podsumowaniu: jak przyjazne s rodowisku superplastyfkatory?
Domieszki do betonu s odpowiednie do ich zastosowa i uywane
prawidowo s nieszkodliwe dla ludzi, zwierzt i rodowiska.
Techniczny poytek z superplastyfkatorw dla odbiorcw i budownictwa
przewysza ich nieznaczn, kontrolowan szkodliwo przy stosowaniu.
Domieszki do betonu uznawane s za przyjazne rodowisku, gdy tylko
w bardzo maym stopniu wpywaj na zanieczyszczenie powietrza, gruntu
i wd gruntowych.
Prosz zapozna si z nastpujcymi publikacjami:
Environmental Compatibility of Concrete Admixtures
Report by the Association of Swiss Concrete Admixtures
Manufacturers (FSHBZ)
Lipiec 1995
EU Project ANACAD
Analysis and Results of Concrete Admixtures In Wastewater
Final report BMG Engineering AG Zurich
Luty 2000
143 142

Sika jest czonkiem organizacji EFCA, Europejskiej Federacji Zgromadze
d/s Domieszek do Betonu.
Domieszki Sika s zgodne z normami EFCA w zakresie ochrony rodowiska.
Conforms to the EFCA envi-
ronmental quality standard
Konform mit den Umwelt-
richtlinien der EFCA
Conforme aux directives
cologiques de lEFCA
EQ
E
u
r
o
p
e
an Federatio
n
o
f
C
o
n
c
r
e
te
A
dmixtures A
s
s
o
c
ia
t
i
o
n
s

Skorowidz
A
Analiza sitowa
B
Badanie konsystencji
Barwienie
Beton architektoniczny
Beton
- barwiony
- projektowany
- mrozoodporny
- odporny na
zamraanie/rozmraanie
- o duej wytrzymaoci wczesnej
- o duej wytrzymaoci
- projektowany
- samozagszczalny
- nawierzchniowy
- wodoszczelny
- o podwyszonej ognioodpornoci
Beton barwiony
Beton ciki
Beton lekki
Beton na mokro
Beton o fakturze pukanej
Beton o duej wytrzymaoci
Beton o duej wytrzymaoci
wczesnej
Beton podwodny
Beton pompowalny
Beton segmentw tunelowych
Beton stwardniay
Beton wiey
Beton masywny
- rysy powierzchniowe
Beton monolityczny
Beton mrozoodporny
Beton naparzany
Beton natryskowy
- stabilizowany wknami
- zbrojony wknami stalowymi
-odporny na siarczany
- o zwikszonej ognioodpornoci
- klasy wytrzymaoci wczesnej
- stabilizator
- wykonywanie natrysku
Beton normowy
12
86
61
52
61
22
45
45
95
48
22
43, 91
42
51
69
61
57
7, 59
36
53,101
48
95
57
39
70
93
74
54
54
72
45
71
116
127
128
129
129
118
127
119
7
Beton towarowy 35
Beton w deskowaniu lizgowym 49
Beton w lecie 75
Beton w zimie 79, 80
Beton zagszczany walcem 61
Beton zbrojony wknami 56
Beton posadzkowy, ziarnisty 73
C
Cement hutniczy 7
Cement portlandzki 7
Cementy wg normy EN 197-1 7
Certyfkacja kontroli produkcji 33
Ciepo hydratacji 105
Cinienia w deskowaniu 45
Cukry z drewna 53
Czas mieszania 46
Czasy opnienia 76
Czas pracy 75
Czas rozdeskowania 95
D
Deskowanie nasikliwe 131
Dodatki 29
Dodatki do betonu 15
Domieszki 14
Domieszki do betonu 14
- rodowisko 143
- norma En 934-2 14
Domieszki napowietrzajce 14
Dozowanie domieszek 15
Domieszka uplastyczniajca 14
Drobne prefabrykaty do
nawierzchni 62-69
Drugorzdne skadniki cementu 8
E
Etryngit 102
145 144

F
Mieszanka sucha 119 Pielgnacja prbek 108 Rodzaje cementu 9
Minimalna temperatura 79 Pyty do nawierzchni 62-69 Rozmiary sit 12
Fazy hydratacji
Frakcje uziarnienia
103
101
Minimalna zawarto cementu
Motek Schmidta
Mot wahadowy
30
83
96
Pobieranie prbek
Pocztek wizania
Pomiar aparatem L-box
86
77
91
Rozupywanie
Rozpyw stoka
54
91
Mokre na mokre 73 Pompowalno 84
G
Mrozoodporno 100, 115 Pompowanie strumieniem
cienkim 120
S
Gsto betonu stwardniaego
Gsto betonu wieego
- okrelanie
- temperatura
Gsto nasypowa
Gboko penetracji
Gboko penetracji wody
Gwne skadniki betonu
K
113
83
90
84
16
125
114
7
N
Napowietrzony beton lekki
Naprenia mrozowe
Natrysk metod na sucho
Natrysk metod na mokro
Nieprzepuszczalno
Norma EN 206-1:2000
Norma EN 934-2
59
100
119
120, 127
97
22
14
Pompowanie strumieniem
gstym
Popi lotny
Porowato kapilarna
Pory przy zagszczaniu
Posypki Dry Shakes
Powierzchnia betonu
Powierzchnia waciwa
Powoka ochronna
Pniejsza odporno na spkanie
Prefabrykacja
Preparat uszczelniajcy
120
16, 29
51
83
72
100
16
71
56
38
14
Segregacja
Separacja
Skad betonu
Skurcz
Skurcz plastyczny
Skurcz przy wysychaniu
Spadek temperatury betonu
Spkania pochodzenia
chemicznego
Spoiwa
Stabilizator
Stabilizator mieszanki
84
82
32
101
102
102
81
100
8
14
82
Klasy ekspozycji
Klasy ekspozycji a rodowisko
Klasy konsystencji
Klasy wytrzymaoci betonu
Kohezja
Konsystencja
- rejestracja
Kontrola zgodnoci
Kontrola zgodnoci klasy betonu
Kruszywa normowe
Kruszywa
- cikie
- kruszywo do betonu
- lekkie
- amane
- mrozoodporne
- wedug normy EN 12620
- naturalne
Kruszywo amane
Krzywe uziarnienia
M
23,24
24
27, 81
28, 93
84
81, 91
82
33
33
10
10
10
10
13, 40
13, 100
11
3,40
13
12
O
Obliczanie objtoci materiau
Odparowanie
Odpad betonu natryskowego
Odporno chemiczna
Odporno na siarczany
Odporno na
zamraanie/rozmraanie
Odporno na cieranie
Obcienia przy cieraniu
- szlifowanie
- udar
- ruch koowy
Ognioodporno
Okres pielgnacji
Okrelanie klas
Opad stoka
- badanie
Opniacz
Opniacz
Opniacz kontaktowy
Opnienie na okres nocy
20
137
35
103
102
100, 115
103
103
103
103
56,69,129
141
24
81
86
14
14
101
78
Preparaty antyadhezyjne
- zuycie
- grubo powoki
Preparaty do pielgnacji betonu
Prbki
- szeciany
- walce
- prostopadociany
- pielgnacja
Przyspieszacz twardnienia
Przyczepno/wytrzymao na
rozciganie
Przyoenie obcienia:
1 punkt/2 punkty
Przyrost wytrzymaoci
Przyrzd lejek V
Przyspieszacz
- niealkaliczny
Przyspieszacz wizania
Pucolany
Pustki kapilarne
Pustki elowe
Pustki powietrzne
- rodzaje
130
134
134
138
107
107
107
107
107
14
117
112
93
92
120
127
14
16
83
83
47
Stopie zagszczalnoci
- badanie
Struktura ziarnista
Superplastyfkator
Szeciany

rednica rozpywu
- badanie
rodowisko a domieszki
do betonu
T
Tablica dozowania dla opnienia
Tablice opnienia
Temperatura betonu, spadek
Temperatura krytyczna
81
87
10
14
107
81
88
143
76
76
81
75, 76
Maszyny wytrzymaociowe
Materiay nieaktywne
Metoda Contractor
Metoda Hilti
Miejsca obcione ruchem
Mikropory
Mieszanka kruszywowa
Mieszanki smarujce
111
15
58
125
42
100
12
41
P
Para
Piasek
Pielgnacja
70
11
136
- efektywne
Py krzemionkowy
R
Reakcja alkalia-kruszywo
Rewibracja
Regularna kontrola
46
16, 29
106
54
86
U
Urabialno
- wymagania
Utrata ciepa
85
74
80
146 147

W
Warstwa kontaktowa
Warto k
- popi lotny
- py krzemionkowy
Wczesne wykoczenie
Wibracja (syndrom
biaych kostek)
Wielkoci wibratorw
Wkna polipropylenowe
Wkna stalowe
Woda do mycia
Woda gruntowa
Woda pitna
Woda zarobowa
Wodoszczelno
Wskanik dyspersji powietrza L
Wskanik woda/cement
Wstpne prby opnienia
Wzory zniszczenia prbek
Wyciekanie wody (bleeding)
Wykoczenie
Wykwity
Wypeniacz wapienny
Wyroby prefabrykowane
Wysychanie
Wytrzymao na ciskanie
Wytrzymao przy rozupywaniu
Wytrzymao na zginanie
Wytrzymao zamarzania
Z
Zasady pielgnacji
Zawarto chlorkw
Zawarto frakcji drobnych
Zawarto powietrza
- okrelanie
Zmiany temperatury
Zmniejszone zuycie
104
29
29
30
95
43
53
70, 129
56, 128
18
18
18
18
97, 98
46
51, 85
78
110
82
82
82
15
37
136
93, 109
113
104, 111
80
140
31
17
83
90
138
85
149 148

Sika wybr rozwiza systemowych
Produkcja betonu i zaprawy
Uszczelnianie
Naprawa, ochrona i wzmacnianie betonu
Klejenie i uszczelnianie
Posadzki
Ochrona stali przed korozj i ogniem
Syntetyczne membrany do izolacji dachw i zbiornikw
Wykonywanie tuneli
Odpowiadajcy sprzt i wyposaenie
Domieszki do betonu Sika
Maszyny Sika do betonu natryskowego oraz systemy wspomagajce
Systemy Sika do ochrony przed wod

C
o
n
c
r
e
t
e

S
i
k
a
_
C
o
n
c
r
e
t
e
_
H
a
n
d
b
o
o
k
_
P
L
/
2
0
1
0
0
8
/
I
N
D
/

S
i
k
a

P
o
l
a
n
d

Z
a
s
t
p
u
j
e

w
s
z
y
s
t
k
i
e

p
o
p
r
z
e
d
n
i
e
/
P
L

P
r
z
e
d
s
t
a
w
i
o
n
o

1
0
0
0
0

z
d
j

o
b
i
e
k
t
w

r
e
f
e
r
e
n
c
y
j
n
y
c
h

S
i
k
a

w

P
o
l
s
c
e

Biuro Centralne Sika Poland Sp. z o.o.
ul. Karczunkowska 89, 02-871 Warszawa
tel.: (022) 31 00 700,
fax: (022) 31 00 800,
e-mail: sika.poland@pl.sika.com
www.sika.pl
Biuro Bydgoszcz
ul. Gdaska 125/7
85-022 Bydgoszcz
tel. (052) 349 32 29
fax: (052) 345 27 95
e-mail: bydgoszcz.poland@pl.sika.com
Biuro Gdynia
ul. Marszaka Focha 1
81-403 Gdynia
tel. (058) 622 93 57, (058) 622 93 99
fax: (058) 662 25 25
e-mail: gdynia.poland@pl.sika.com
Biuro Krakw
Centrala SIKA INDUSTRY
ul. owiskiego 40
31-752 Krakw
tel. (012) 644 04 92
fax: (012) 644 16 09
e-mail: industry.poland@pl.sika.com
Biuro Krakw
ul. owiskiego 40
31-752 Krakw
tel. (012) 644 37 40
fax: (012) 642 16 91
e-mail: krakow.poland@pl.sika.com
Biuro Pozna
ul. Rzemielnicza 1
62-081 Pozna-Przemierowo
tel. (061) 652 38 22, (061) 652 37 98
fax: (061) 652 37 78
e-mail: poznan.poland@pl.sika.com
Biuro Szczecin
ul. Duska 57/2
71-795 Szczecin
tel. (091) 486 85 59
fax: (091) 486 86 37
e-mail: szczecin.poland@pl.sika.com
Biuro Warszawa
ul. Karczunkowska 89
02-871 Warszawa
tel. (022) 31 00 770
fax: (022) 31 00 802
e-mail: warszawa.poland@pl.sika.com
Biuro Wrocaw
ul. Ojca Beyzyma 10
53-204 Wrocaw
tel. (071) 363 36 04, (071) 363 39 61
fax: (071) 363 25 99
e-mail: wroclaw.poland@pl.sika.com
Filia d
tel/fax. (042) 633 78 04
Filia Opole-Chorula
tel. (077) 446 80 15
fax: (077) 467 10 68
www.sika.pl
Informacje, a w szczeglnoci zalecenia dotyczce dziaania i kocowego zastosowania produktw Sika s podane w dobrej wierze, przy uwzgldnieniu
aktualnego stanu wiedzy i dowiadczenia Sika i odnosz si do produktw skadowanych, przechowywanych i uywanych zgodnie z zaleceniami podanymi
przez Sika. Z uwagi na wystpujce w praktyce zrnicowanie materiaw, substancji, warunkw i sposobu ich uywania i umiejscowienia, pozostajce ca-
kowicie poza zakresem wpywu Sika, waciwoci produktw podane w informacjach, pisemnych zaleceniach i innych wskazwkach udzielonych przez Sika
nie mog by podstaw do przyjcia odpowiedzialnoci Sika w przypadku uywania produktw niezgodnie z zaleceniami podanymi przez Sika. Uytkownik
produktu jest obowizany do uywania produktu zgodnie z jego przeznaczeniem i zaleceniami podanymi przez firm Sika. Prawa wasnoci osb trzecich
musz by przestrzegane. Wszelkie zamwienia s realizowane zgodnie z aktualnie obowizujcymi Oglnymi Warunkami Sprzeday Sika, dostpnymi na
stronie internetowej www.sika.pl, ktre stanowi integraln cz wszystkich umw zawieranych przez Sika. Uytkownicy s obowizani przestrzega wy-
maga zawartych w aktualnej Karcie Informacyjnej uytkowanego produktu. Kopi aktualnej Karty Informacyjnej Produktu Sika dostarcza Uytkownikowi na
jego danie.

Beton - Praktyczny Poradnik Sika - PL

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Beton - Praktyczny Poradnik Sika - PL

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B

Cakowita objto w litrach bez kruszywa grubego i piasku 297

Pump-Start-1 Preparat smarujcy Poprawia pompowalno mieszanki przy

Stabilizer Stabilizator Utrzymuje kohezj wewntrzn. Poprawia

Stabilizer Stabilizator Znaczna poprawa kohezji mieszanki

-1 Uszczelniacz porw Zmniejszenie porowatoci kapilarnej

-40 Superplastyfkator Znaczne zmniejszenie iloci wody

Stabilizer Stabilizator Poprawia kohezj

Znaczne zmniejszenie wody

20 HE Superplastyfkator Zwiksza wytrzymao

-Top Mineralna, Zwikszona odporno na cieranie

-Top Mineralna, Zwikszona odporno na cieranie

-ProSeal Preparat pielgnujcy Zmniejsza utrat wody Uatwia twardnie-

-1 daje maksymalne przyspieszenie twardnienia, gdy

, zmniejsza tarcie o cianki rur,

, przykry dodatkowo na kilka dni foli. Jeeli przewi-

-L50 AFS/-L53 AFS

-L50 AFS 0.58-0.61 m

-L53 AFS, Sigunit

-L50 AFS 0.90-0.94 m

-L50 AFS 4,0 % 8,0 %

-L53 AFS 3,0 % - 6,0 %

-L50 AFS Niealkaliczny przyspieszacz

-L53 AFS Niealkaliczny przyspieszacz dla uzyskania

-L20 Przyspieszacz alkaliczny

w iloci powyej 5 % lub

-E20 ma kolor mleczno biay, co uatwia kontrol ja-

You might also like