Amhmsql Podrecznik

Forte Handel
Podrcznik uytkownika
Wersja 2014

Powielanie w jakiejkolwiek formie caoci lub fragmentw podrcznika bez pisemnej zgody
firmy Sage sp. z o.o. jest zabronione.

Windows jest znakiem towarowym firmy Microsoft Corporation.
Microsoft

SQL Server jest znakiem towarowym firmy Microsoft Corporation.
Adobe, Acrobat, Acrobat Reader, Acrobat Distiller s zastrzeonymi znakami towarowymi
firmy Adobe Systems Inc.
System Zarzdzania Forte jest zastrzeonym znakiem towarowym firmy Sage sp. z o.o.

Opracowanie i skad: Sage sp. z o.o.
Warszawa, padziernik 2013
Symbol dokumentu MXH2014P0001

Copyright
Sage sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeone.

All Rights Reserved.

Spis treci
Spis treci I
Wstp 1
Dokumentacja moduu ....................................................................................................................... 1
Korzystanie z podrcznikw elektronicznych.................................................................................. 1
Korzystanie z pomocy kontekstowej ............................................................................................... 1
Pomoc techniczna .............................................................................................................................. 2
Zastrzeenia ....................................................................................................................................... 2
Aktualne informacje ............................................................................................................................ 2
Filozofia systemu 3
Moliwoci moduu Forte Handel ...................................................................................................... 3
Szybki dostp do informacji ............................................................................................................... 3
Modu umoliwia: ............................................................................................................................. 3
Planowanie i prowadzenie polityki cenowej i polityki sprzeday ........................................................ 4
Raporty i zestawienia ......................................................................................................................... 4
Rozliczanie transakcji ......................................................................................................................... 4
Prowadzenie gospodarki magazynowej ............................................................................................. 4
Wsppraca z innymi egzemplarzami Handlu .................................................................................... 5
Wsppraca midzy firmami pracujcymi z moduem Forte Handel .................................................. 5
Wsppraca z moduem Forte Finanse i Ksigowo ........................................................................ 5
Wsppraca z moduem Forte Repozytorium Dokumentw ............................................................... 5
Wsppraca z moduem Forte BI ........................................................................................................ 5
Wymiana danych z innymi programami ............................................................................................. 6
Format 3 .......................................................................................................................................... 6
Podstawowe zasady obsugi systemu 7
Okna moduu ....................................................................................................................................... 7
Gwne okno ................................................................................................................................... 7
Okna kartotek .................................................................................................................................. 8
Okna dialogowe .............................................................................................................................. 9
Okna danych ................................................................................................................................... 9
Nawigacja ............................................................................................................................................. 9
Przyciski narzdziowe ................................................................................................................... 10
Menu ............................................................................................................................................. 10
Menu kontekstowe ........................................................................................................................ 10
Wybr z listy .................................................................................................................................. 10
Klawisze skrtw ........................................................................................................................... 10
Organizacja danych .......................................................................................................................... 10
Grupowanie danych w katalogach ................................................................................................... 11
Elementy drzewka katalogw........................................................................................................ 11
Grupowanie danych wedug rodzajw ............................................................................................. 11
Grupowanie danych wedug kryteriw wyboru ................................................................................. 11
Wybr wedug kryteriw ................................................................................................................ 12
Wprowadzanie danych ...................................................................................................................... 12
Standardowe elementy formularzy: .............................................................................................. 12
Wykorzystanie danych z kartotek .................................................................................................... 12
0 II Podrcznik uytkownika Forte Handel

MXH2014P0001
Wykorzystanie danych z kartotek podczas wprowadzania danych ................................................ 12
Wybr kontrahenta ....................................................................................................................... 12
Wybr towaru ............................................................................................................................... 13
Sowniki............................................................................................................................................ 14
Rodzaje............................................................................................................................................ 14
Notatki .............................................................................................................................................. 14
Metoda "przecignij i upu" ........................................................................................................... 14
Kalkulator ......................................................................................................................................... 14
Kalendarz......................................................................................................................................... 14
Przetwarzanie danych ...................................................................................................................... 14
Raporty ............................................................................................................................................ 15
Definiowanie wasnych raportw .................................................................................................. 15
Raporty i procedury rozszerzajce funkcjonalno moduu Handel ............................................ 16
Kartoteki - Zestawienia BI................................................................................................................ 17
Operacje .......................................................................................................................................... 18
Eksport danych ............................................................................................................................. 18
Ustawianie znacznika ................................................................................................................... 18
Usuwanie danych ......................................................................................................................... 18
Grupowe operacje na dokumentach ............................................................................................... 18
Wystawianie dokumentw (dokumenty w buforze) ...................................................................... 18
Drukowanie dokumentw (kartoteki dokumentw) ...................................................................... 18
Kopiowanie do bufora (kartoteki dokumentw) ............................................................................ 18
Przykady wykorzystania operacji grupowych .............................................................................. 18
Zestawienia ..................................................................................................................................... 18
Dynamiczna prezentacja treci zestawienia ................................................................................ 19
Lista danych tworzcych zestawienie .......................................................................................... 19
Zestawienia pomocnicze .............................................................................................................. 19
Przenoszenie danych do schowka ............................................................................................... 19
Opcje zestawie ........................................................................................................................... 19
Podstawowe pojcia i dane 23
Firma .................................................................................................................................................. 23
Dane firmy .................................................................................................................................... 24
Dziay handlowe firmy .................................................................................................................. 24
Parametry pracy firmy .................................................................................................................. 25
Parametry pracy ........................................................................................................................... 25
Towary ............................................................................................................................................... 26
Definiowanie towarw ...................................................................................................................... 26
Typ Artyku .................................................................................................................................... 26
Receptury towaru ......................................................................................................................... 30
Typ Usuga ................................................................................................................................... 32
Typ Komplet ................................................................................................................................. 33
Typ Zestaw ................................................................................................................................... 34
Rodzaje towarw ............................................................................................................................. 35
Przyciski narzdziowe ..................................................................................................................... 35
Cenniki ............................................................................................................................................... 36
Zasady stosowania cennikw ....................................................................................................... 36
Kontrahenci ....................................................................................................................................... 37
Definiowanie kontrahentw ............................................................................................................. 38
Podstawowe dane o kontrahencie ............................................................................................... 39
Rodzaje kontrahentw ..................................................................................................................... 42
Pracownicy i Urzdy ......................................................................................................................... 43
Definiowanie Pracownikw i Urzdw ............................................................................................. 43
Zakadka Inne ............................................................................................................................... 44
Zakadka Wymiary (okno Pracownik) ........................................................................................... 44
Rodzaje Pracownikw i Urzdw .................................................................................................... 45
Dokumenty ........................................................................................................................................ 46
Powizania midzy rnymi kategoriami dokumentw ................................................................... 46
czenie i rozczanie dokumentw ................................................................................................ 46
Linkowanie (wizanie) dokumentw ................................................................................................ 47
Spis treci 0 III

Poruszanie si w oknach dokumentw handlowych i magazynowych .............................................. 48
Dane podstawowe ............................................................................................................................ 49
Strona danych o towarach ............................................................................................................... 52
Waciwoci pozycji ....................................................................................................................... 52
Dokumenty rozchodowe ................................................................................................................ 54
Strona patnoci (tylko dokumenty handlowe) ................................................................................. 57
Przyciski polece dla strony patnoci: ......................................................................................... 57
Strona Inne ....................................................................................................................................... 58
Statusy dokumentw ..................................................................................................................... 58
Przyciski polece w oknie wystawiania dokumentu ...................................................................... 59
Rodzaje dokumentw ....................................................................................................................... 62
Operacje na wystawionym dokumencie ........................................................................................... 63
Patnoci ............................................................................................................................................ 64
Rozrachunki ..................................................................................................................................... 64
Operacje w oknie rozrachunku...................................................................................................... 66
Patnoci ........................................................................................................................................... 66
Patnoci wewntrzne ...................................................................................................................... 69
Rejestry pienine ............................................................................................................................. 70
Definiowanie rejestrw .................................................................................................................. 70
Zakadka Dane .............................................................................................................................. 71
Zakadka Dziay firmy .................................................................................................................... 72
Zakadka Uytkownicy ................................................................................................................... 72
Zakadka Dokumenty .................................................................................................................... 72
Salda rejestru ................................................................................................................................ 73
Administracja 75
Rozpoczcie pracy z moduem Handel ........................................................................................... 75
Konfigurowanie drukarek ................................................................................................................. 75
Drukarki tekstowe ............................................................................................................................. 75
Drukarki graficzne ............................................................................................................................ 77
Drukarki fiskalne ............................................................................................................................... 78
Firma - ustawienia, parametry ......................................................................................................... 82
Zmiana nazwy lub numeru NIP ........................................................................................................ 82
Uzupenianie informacji o firmie ....................................................................................................... 83
Ustalanie parametrw pracy ............................................................................................................ 83
Uytkownicy moduu Handel i ich prawa .......................................................................................... 84
Numeracja dokumentw .................................................................................................................. 85
Wypenianie danymi kartotek kontrahentw i towarw .................................................................... 85
Magazyny ......................................................................................................................................... 86
Wprowadzanie stanw pocztkowych towarw w magazynach ...................................................... 86
Organizacja pracy moduu Handel ................................................................................................... 86
Organizacja zabezpieczenia danych ............................................................................................. 100
Administracja dostpem do danych ............................................................................................... 100
Zmiana hasa aktualnie zalogowanego uytkownika ..................................................................... 100
Planowanie zabezpiecze .............................................................................................................. 101
Bezpieczestwo danych ................................................................................................................. 101
Zarzdzanie danymi firmy .............................................................................................................. 102
Wymiana danych z innymi programami ........................................................................................ 102
Format 3 ......................................................................................................................................... 103
Posta pliku tekstowego .............................................................................................................. 103
Rodzaje importu i eksportu ......................................................................................................... 103
ledzenie przebiegu importu....................................................................................................... 103
Zaopatrzenie 105
Cena zakupu i cena bazowa ........................................................................................................... 105
Okrelanie zapotrzebowania na towary ........................................................................................ 106
Stany minimalne i maksymalne ...................................................................................................... 106
Rezerwacje towarw ...................................................................................................................... 107
Niezrealizowana sprzeda i zakup ................................................................................................. 107
Niezrealizowane zamwienia wasne i obce .................................................................................. 107
0 IV Podrcznik uytkownika Forte Handel

MXH2014P0001
Sprzeda i zakup towarw............................................................................................................. 107
Tworzenie zamwie wasnych ..................................................................................................... 108
Przesyanie zamwie do kontrahentw ..................................................................................... 109
Wystawianie dokumentw zakupu ............................................................................................... 110
Metoda kasowa na dokumencie zakupu .................................................................................... 110
Ewidencjonowanie faktury uproszczonej zakupu .......................................................................... 110
Na podstawie dokumentu papierowego ........................................................................................ 111
Korekta kontraktu i faktury zaliczkowej (archiwalne) ..................................................................... 113
Korekta dokumentw walutowych zakupu .................................................................................... 113
Poprzez import dokumentw sprzeday od kontrahenta jako wasnych dokumentw zakupu .... 113
Wystawianie dokumentw magazynowych do dokumentw zakupu ....................................... 114
Automatyczna aktualizacja wartoci PZ ........................................................................................ 115
Wystawianie faktury na podstawie importu z Repozytorium ......................................................... 115
Faktura zakupu wystawiona przez nabywc ................................................................................. 116
Gospodarka magazynowa 117
Tworzenie i likwidacja magazynw............................................................................................... 117
Operacja Inwentaryzacja ................................................................................................................ 117
Tworzenie nowego arkusza inwentaryzacyjnego .......................................................................... 117
Poruszanie si w oknie arkusza inwentaryzacyjnego ................................................................... 118
Wprowadzanie stanw pocztkowych towarw .......................................................................... 119
Przyjmowanie towarw do magazynu .......................................................................................... 119
Dostawy towarw ........................................................................................................................... 119
Okno Dostawa towaru ................................................................................................................... 120
Dokumenty przychodu (PZ, PW) ................................................................................................... 120
Wydawanie towarw z magazynu ................................................................................................. 123
Rozliczanie wartoci towarw w magazynie ................................................................................. 123
Obliczanie wartoci wydanego towaru .......................................................................................... 124
Rezerwacje .................................................................................................................................... 124
Rezerwacje ilociowe (bez wskazania dostaw) ......................................................................... 124
Rezerwacje ze wskazaniem dostaw........................................................................................... 125
Rezerwacje wprowadzane przez uytkownika ........................................................................... 125
Rezerwacje wprowadzane przez dokumenty ............................................................................. 125
Sposb wyboru dostaw dla realizacji wyda ................................................................................. 125
Dokumenty rozchodu (WZ, RW) ................................................................................................... 125
Kontrola danych do deklaracji Intrastat ......................................................................................... 127
Dokument Korekta wartoci magazynu ......................................................................................... 127
Przemieszczanie towarw midzy magazynami ......................................................................... 128
Spis z natury ................................................................................................................................... 129
Przecena .......................................................................................................................................... 129
Powizanie wystawiania dokumentw handlowych i magazynowych ..................................... 129
Wystawianie zewntrznych dokumentw magazynowych do dokumentw handlowych ............. 129
Wystawianie dokumentw handlowych na podstawie dokumentw magazynowych ................... 130
Realizacja zlece produkcyjnych .................................................................................................. 131
Zlecenia na towar ....................................................................................................................... 131
Powizanie dokumentw zlece z produkcj ............................................................................. 133
Sprzeda 136
Czynniki okrelajce polityk sprzeday ..................................................................................... 136
Obliczanie kocowej ceny na dokumencie sprzeday ............................................................... 137
Wsppraca z kasami fiskalnymi................................................................................................... 138
Eksport danych towarw do kasy fiskalnej .................................................................................... 138
Import danych o sprzeday z kasy fiskalnej .................................................................................. 139
Faktura do paragonw fiskalnych .................................................................................................. 140
Wsppraca z drukarkami fiskalnymi ........................................................................................... 140
Wystawianie dokumentw sprzeday .......................................................................................... 141
Bezporednie tworzenie dokumentw ........................................................................................... 141
Tworzenie e-faktury .................................................................................................................... 141
Faktura papierowa ...................................................................................................................... 142
Spis treci 0 V

Dokumenty sprzeday VAT - faktura VAT, paragon ................................................................... 143
Sprzeda ktra nie podlega VAT ................................................................................................ 149
Dokument eksportowy ................................................................................................................ 149
Wewntrzwsplnotowa dostawa towarw .................................................................................. 150
Wystawianie kontraktu zaliczkowego (SKO) .................................................................................. 150
Korekta kontraktu (SKK) ............................................................................................................. 151
Faktura zaliczkowa (SZA) ........................................................................................................... 151
Drukowanie noty korygujcej ......................................................................................................... 152
Drukowanie dokumentu raportem Faktura uproszczona sprzeday .............................................. 153
Tworzenie zamwie obcych ......................................................................................................... 153
Tworzenie dokumentw sprzeday na podstawie zamwie ........................................................ 154
Wystawienie dokumentu sprzeday do zarejestrowanego zamwienia obcego ........................ 154
Wystawianie faktury zaliczkowej na podstawie kontraktu (archiwalnego) .................................. 154
Tworzenie dokumentw sprzeday na podstawie dokumentw magazynowych .......................... 155
Wystawienie dokumentu sprzeday do wystawionego dokumentu wydania magazynowego ... 155
Tworzenie dokumentw rozliczajcych zamwienia ...................................................................... 155
Wystawianie dokumentu rozliczajcego kilka zamwie ............................................................ 155
Wystawianie dokumentu rozliczajcego do zamwienia ............................................................ 155
Pobieranie od kontrahentw zamwie w postaci elektronicznej ............................................. 156
Import zamwie ............................................................................................................................ 156
Wystawianie dokumentw magazynowych do dokumentw sprzeday .................................. 156
Rozliczenia finansowe 159
Wystawianie dokumentw patnoci do dokumentw handlowych .......................................... 159
Rozliczanie dokumentw handlowych istniejcymi patnociami ............................................. 160
Wsppraca z moduem ksigowym .............................................................................................. 160
Dekretowanie dokumentw - schematy ksigowa ....................................................................... 160
Tworzenie schematw ................................................................................................................ 160
Kolejno pobierania schematw do dekretacji dokumentu ....................................................... 161
Parametry ksigowa i makra ..................................................................................................... 162
Kolejno pobierania parametrw ............................................................................................... 163
Eksport danych dokumentw ......................................................................................................... 163
Dokumenty handlowe .................................................................................................................. 163
Dokumenty handlowe .................................................................................................................. 164
Dokumenty magazynowe ............................................................................................................ 164
Dokumenty patnoci ................................................................................................................... 164
Uzgadnianie danych ....................................................................................................................... 165
Moduy zainstalowane w rnych sieciach ................................................................................. 166
Moduy zainstalowane w tej samej sieci ..................................................................................... 166
Integracja z moduem FK ............................................................................................................... 166
Synchronizacja rozrachunkw .................................................................................................... 171
Import operacji bankowych ............................................................................................................ 172
Przelewy elektroniczne .................................................................................................................. 173
Przegld parametrw pracy, zestawie i operacji 175
Przegld parametrw pracy firmy ................................................................................................. 175
Kontrola danych ............................................................................................................................. 175
Zasady oblicze ............................................................................................................................. 176
Domylne tryby edycji i prezentacji dokumentw .......................................................................... 177
Ochrona danych ............................................................................................................................. 178
Parametry druku i zestawie .......................................................................................................... 179
Parametry dokumentw i zasady ich numeracji ............................................................................. 180
Parametry polityki sprzeday ......................................................................................................... 182
Inne ................................................................................................................................................ 182
Wykonywanie procedur .................................................................................................................. 183
Inne ................................................................................................................................................ 183
Przegld zestawie ......................................................................................................................... 184
Zestawienia dostpne w kartotekach dokumentw ....................................................................... 184
Wydruki ....................................................................................................................................... 184
Zestawienia ................................................................................................................................. 185
0 VI Podrcznik uytkownika Forte Handel

MXH2014P0001
Wydruki w kartotece dokumentw magazynowych ....................................................................... 187
Zestawienia dostpne w kartotece kontrahentw ......................................................................... 188
Zestawienia dostpne w oknie danych kontrahenta ..................................................................... 190
Zestawienia dostpne w kartotekach pracownikw i urzdw ...................................................... 191
Zestawienia dostpne w oknie danych pracownika lub urzdu .................................................... 191
Zestawienia dostpne w kartotece towarw .................................................................................. 192
Zestawienia w kartotece towarw ................................................................................................. 192
Zestawienia dostpne w oknie danych towaru .............................................................................. 194
Zestawienia dostpne w kartotece zlece ..................................................................................... 195
Zestawienia dostpne w kartotece patnoci ................................................................................. 195
Przegld operacji ............................................................................................................................ 196
Operacje dostpne w kadej z kartotek ........................................................................................ 196
Grupowe operacje na dokumentach ............................................................................................. 196
Operacje dostpne w kartotece kontrahentw .............................................................................. 201
Operacje dostpne w oknie danych kontrahenta przycisk Informacje ....................................... 201
Operacje dostpne w kartotekach pracownikw i urzdw przycisk Informacje ....................... 202
Operacje dostpne w oknie danych pracownika lub urzdu przycisk Informacje ..................... 202
Operacje dostpne w kartotece towarw ...................................................................................... 202
Operacje dostpne w oknie danych towaru przycisk Informacje ............................................... 204
Operacje dostpne w kartotece patnoci ..................................................................................... 207
Operacje zwizane z przelewami elektronicznymi ..................................................................... 207
Operacje dostpne w oknie Rozrachunku ..................................................................................... 207
Operacje dostpne w oknie Raporty patnoci .............................................................................. 208
Zestawienia BI ................................................................................................................................. 209

Wstp

System Zarzdzania Forte to rozwizanie ERP pozwalajce osign przedsibiorstwom trwae i wy-
mierne korzyci biznesowe. Wspiera zarzdzanie strategicznymi obszarami i procesami zachodzcy-
mi w organizacji, a take przyczynia si do wzrostu efektywnoci i optymalizacji kosztw jej funkcjo-
nowania. Szybki dostp do wiarygodnej i spjnej informacji zarzdczej pozwala elastycznie reagowa
na zmiany rynkowe, wpywa na zwikszenie przewagi konkurencyjnej oraz obnia oglne ryzyko dzia-
alnoci. System Zarzdzania Forte jest zintegrowanym systemem o budowie moduowej, ktry obej-
muje swoim zakresem strategiczne obszary i procesy w organizacji - finanse, zarzdzanie zasobami
ludzkimi, sprzeda i marketing oraz analizy i zarzdzanie informacj. Zaawansowane rozwizania
oraz wykorzystywana platforma Microsoft SQL Server pozwalaj na bezpieczny rozwj poszczegl-
nych moduw, integracj z innymi systemami oraz tworzenie nowych raportw i zestawie dostoso-
wanych do specyfiki i potrzeb firmy. Istotnym aspektem dziaalnoci kadej firmy jest dbao o bez-
pieczestwo danych, ze wzgldu na ich poufno. System Zarzdzania Forte daje tak moliwo,
poniewa dostp do danych jest nadawany i kontrolowany przez administratora, dziki czemu uyt-
kownicy maj precyzyjnie okrelony zestaw praw.
System Zarzdzania Forte wsppracuje z serwisem internetowym www.miedzyfirmami.pl, co umoli-
wia szybk i prost wymian dokumentw elektronicznych. Uatwia to take bezpieczny obrt faktu-
rami elektronicznymi z wieloma kontrahentami jednoczenie, zgodnie z aktualnymi przepisami prawa,
bez koniecznoci posiadania podpisu kwalifikowanego. T automatyczn wymian e-faktur z serwi-
sem umoliwia modu Forte e-Faktury, bdcy elementem Forte Repozytorium Dokumentw.
Wraz z wersj 2014 oferta Systemu Zarzdzania Forte zostaa rozszerzona o modu BI. Forte Busi-
ness Intelligence jest narzdziem analityczno-raportujcym ktrego gwnym zadaniem jest wspiera-
nie procesw zarzdzania w firmie. Jego zastosowanie jest szczeglnie istotne dla oceny efektywno-
ci podejmowanych dziaa i planowania potencjalnych kierunkw rozwoju przedsibiorstwa. Za jego
pomoc osoby zarzdzajce w firmie mog samodzielnie dokonywa analizy danych w obszarach:
finanse, sprzeda, zakup. Podstawow form prezentacji danych analitycznych i innych informacji o
stanie dziaalnoci przedsibiorstwa jest forma graficzna.
Forte Handel jest jednym z moduw Systemu Zarzdzania Forte.
Dokumentacja moduu
W skad dokumentacji moduu wchodzi podrcznik elektroniczny w formacie .PDF oraz dokumenty
w tym formacie, dokumenty pomocnicze oraz pliki pomocy kontekstowej.
Korzystanie z podrcznikw elektronicznych
Podrcznik w postaci elektronicznej zawiera pen wiedz o module. Podrczniki elektroniczne s
tworzone w formacie .PDF. Oprcz tego do moduu mog by doczane inne dokumenty w tym for-
macie lub w formatach tekstowych, opisujce wybrane zagadnienia i wprowadzane w module zmiany.
Do korzystania z dokumentw w formacie .PDF niezbdne jest zainstalowanie w systemie przegldar-
ki Acrobat Reader. Jej najnowsza, bezpatna wersja jest dostpna do pobrania na stronie producenta
(link do strony producenta w jzyku polskim: http://adobe.com/pl/.)
Korzystanie z pomocy kontekstowej
Modu ma typow dla wikszoci aplikacji Windows dodatkow instrukcj obsugi nazywan pomoc
kontekstow. Wywoywana jest przez nacinicie klawisza F1. Pomoc przypomina troch suflera,
2 Podrcznik uytkownika Forte Handel

MXH2014P0001
ktry podpowiada potrzebn akurat kwesti. Uyciu klawiszy Shift+F1, powoduje zmian ksztatu
kursora na . Kliknicie takim kursorem na dowolnym elemencie okna programu otwiera pomoc
kontekstow w miejscu dotyczcym tego elementu.
W moduach Systemu Forte zostaa dodatkowo zastosowana pomoc kontekstowa opisujca dostar-
czone z moduem raporty i jzyk, w ktrym zostay napisane.
Pomoc techniczna
Jeeli wystpi trudnoci zwizane z moduem naley skorzysta z pomocy technicznej dostpnej dla
uytkownikw produktw Sage. Preferowana jest nastpujca kolejno korzystania z kolejnych ele-
mentw pomocy technicznej.
Wykorzysta informacje z pliku pomocy kontekstowej otwieranego klawiszem F1.
Skorzysta z informacji zawartych w podrczniku uytkownika. Jest on otwierany polece-
niem Podrcznik uytkownika z menu Pomoc moduu.
Przeczyta plik zawierajcy najnowsze informacje, jego wersj elektroniczn otwiera pole-
cenie Aktualnoci z menu Pomoc moduu.
Zgosi problem wykorzystujc polecenie Zgoszenie problemu z menu Pomoc moduu
i postpujc zgodnie z ukazujcymi si kolejnymi wskazwkami.
Skontaktowa si z Dziaem Wsparcia Technicznego Produktu Sage. Moliwoci uzyski-
wania pomocy w tej formie zale od zakresu wykupionego wraz z systemem pakietu
usug wsparcia technicznego. Aktualny sposb kontaktu jest opisany na naszej stronie
w Internecie.
Zastrzeenia
Przytaczane w dokumentacji przykady wprowadzania danych naley traktowa jako ilustracj dziaa-
nia moduu, a rzeczywiste dane wasnej firmy wprowadza zgodnie z posiadan wiedz w zakresie
zasad prowadzenia rachunkowoci i prawa podatkowego. Wszystkie uyte nazwy wasne nie dotycz
istniejcych firm i osb, ale zostay wymylone na potrzeby przykadw.
Autorzy zakadaj znajomo przez uytkownika podstawowych zasad obsugi programw w rodowi-
sku Windows oraz w stosowanej przez jego firm sieci komputerowej.
Dokumentacja zostaa opracowana i opublikowana zgodnie ze stanem moduu w momencie publikacji.
Modu i dokumentacja mog podlega modyfikacji bez dodatkowego powiadamiania uytkownikw.
Sage sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialnoci za bdy uytkownika, wynikajce z nieznajomoci po-
wyszych zasad.
Aktualne informacje
System jest stale i na bieco aktualizowany. Opis wszystkich nowoci i zmian w module, ktre nie
zostay ujte w niniejszym podrczniku mona znale w specjalnym pliku doczanym w momencie
instalacji moduu. Aktualne informacje znajduj si rwnie na naszej stronie w Internecie.

Filozofia systemu

Moliwoci moduu Forte Handel
Zadaniem moduu jest wspomaganie dziaania firm poprzez uatwienie rejestracji zdarze gospodar-
czych i wystawiania odpowiednich dokumentw. Obecna wersja jest dostosowana do obsugi zmian
prawnych zwizanych z wejciem Polski do Unii Europejskiej. Udostpnia wiele narzdzi, uatwiaj-
cych zarzdzanie dziaalnoci w firmach handlowych i usugowych. Najistotniejsze cechy Handlu
opisane s poniej.
Szybki dostp do informacji
Modu Forte Handel uatwia porzdkowanie, przechowywanie i wyszukiwanie danych poprzez:
- Segregowanie informacji na wiele rnych sposobw, w zalenoci od potrzeb uytkownika oraz
zmiany organizacji informacji w kadym momencie pracy z moduem.
- Szybkie i proste wyszukiwanie informacji wedug rnych kryteriw.
- Szybkie wprowadzanie danych do kartotek - moliwo tworzenia wzorcw dla zapisywanych infor-
macji.
- Szybkie i atwe wystawianie dokumentw.
Modu umoliwia:
- Rejestrowanie dokumentw zakupu VAT, wewntrzwsplnotowego nabycia towarw, faktur we-
wntrznych i dokumentw importowych.
- Wystawianie dokumentw magazynowych.
- Wystawianie dokumentw sprzeday dla sprzeday objtej podatkiem VAT (take walutowych),
sprzeday niepodlegajcej VAT, wewntrzwsplnotowej dostawy towarw oraz sprzeday na eksport.
- Moliwo umieszczania w dokumentach sprzeday VAT towarw, ktre nie podlegaj opodatkowa-
niu podatkiem VAT.
- Obsug faktur zaliczkowych i ich korekt.
- Definiowanie nowych typw dokumentw dostosowanych do potrzeb uytkownika na podstawie zde-
finiowanych w module wzorcw dokumentw.
- Elastyczne zarzdzanie numeracj dokumentw. Moliwe jest okrelenie w parametrach pracy sys-
temu sposobu kontroli numeracji dokumentw podczas ich wystawiania, a take symbolu serii, sza-
blonu numeru dokumentu oraz zakresu cigoci numeracji dokumentw.
- Grupowe tworzenie, wystawianie i drukowanie dokumentw w przypadku powtarzalnego wystawia-
nia duej liczby dokumentw.
- Rejestrowanie wszystkich lub wybranych dokumentw sprzeday VAT (w zalenoci od obowizuj-
cych w firmie zasad obsugi sprzeday VAT) na drukarce fiskalnej. Wymaga to:
- Zainstalowania drukarki fiskalnej i prawidowe okrelenie jej konfiguracji.
- Odpowiedniego okrelenia parametrw fiskalizacji w definicji typu dokumentu.

MXH2014P0001
- Wystawianie dokumentw sprzeday na podstawie dokumentw WZ i dokumentw zakupu na pod-
stawie dokumentw PZ.
Planowanie i prowadzenie polityki cenowej i polityki sprzeday
- Moliwo zdefiniowania dla kadego towaru czterech cen sprzeday (trzy ceny netto, jedna brutto),
oraz prowadzenia cennikw w walutach.
- Moliwo odrbnego okrelenia domylnych warunkw sprzeday dla kadego z kontrahentw.
- Moliwo definiowania indywidualnych cen i upustw na dany towar lub rodzaj towaru dla konkret-
nego kontrahenta lub rodzaju kontrahenta.
- Moliwo definiowania kwotowych i procentowych upustw ilociowych dla towaru lub rodzaju towaru.
- Moliwo definiowania kwotowych i procentowych cennikw obowizujcych okresowo lub bezter-
minowo.
- Moliwo przeprowadzenia zmiany cen dla grupy towarw oraz zmiany warunkw sprzeday w grupie
wybranych kontrahentw.
- Pomoc w naliczaniu cen nabycia oraz biecych cen sprzeday.
Raporty i zestawienia
Handel umoliwia tworzenie nastpujcych zestawie:
- Zestawienia operacji handlowych i magazynowych:
- globalnych za wybrany okres wedug dokumentw, kontrahentw i towarw.
- szczegowych dla wybranego kontrahenta wedug dokumentw i towarw.
- szczegowych dla wybranego towaru wedug dokumentw i kontrahentw.
- w ujciu chronologicznym, z podziaem wedug uytkownikw.
- Zestawienia umoliwiajce kontrol rozrachunkw i terminw patnoci.
- Zestawienia rejestrw dokumentw handlowych i magazynowych.
- Cenniki dla wybranych towarw.
- Zestawienia analityczne przy wsppracy z Forte BI.
Rozliczanie transakcji
Przy wystawianiu dokumentu handlowego wystpuje rwnolegle transakcja pienina, polegajca na
przyjciu gotwki (czeku, karty patniczej, itp.), lub rejestrujca fakt przyszej zapaty (np. przelew ban-
kowy). Informacje o wszystkich dokonanych oraz nalenych wpatach i wypatach pieninych prze-
chowywane s w kartotece Patnoci. Umoliwia to:
- Definiowanie, rejestrowanie i wystawianie dokumentw dotyczcych patnoci o rnym charak-
terze.
- Moliwo grupowania wpat i wypat pieninych w rejestrach.
- Rozliczanie rozrachunkw i patnoci.
- Tworzenie raportw patnoci, take raportw kasowych.
Prowadzenie gospodarki magazynowej
Forte Handel umoliwia:
- Prowadzenie wielu magazynw.
- Drukowanie adresw i nazw magazynw na dokumentach.
- Stosowanie trzech jednostek miary dla towarw.
- Rozliczanie towarw w cenach rzeczywistych metodami FIFO, LIFO lub wedug wskazanej dostawy.
- Automatyczne, pautomatyczne bd rczne wystawianie odpowiednich dokumentw magazyno-
wych powizanych z dokumentami handlowymi.
- Wystawianie dokumentw handlowych na podstawie dokumentw magazynowych.
Filozofia systemu 5

Wsppraca z innymi egzemplarzami Handlu
Egzemplarze moduu Forte Handel zainstalowane na rnych komputerach mog wymienia midzy
sob dane. Uatwia to prac w firmach o strukturze rozproszonej oraz umoliwia wymian dokumen-
tw z kontrahentami wykorzystujcymi ten modu.
Wsppraca midzy firmami pracujcymi z moduem Forte Handel
Modu umoliwia wymian dokumentw handlowych i magazynowych midzy firmami poprzez ich
przesyanie w plikach tekstowych. Dokument wyeksportowany z poziomu kartoteki poprzez Eksport
danych / Eksport dokumentw mona nastpnie zaimportowa do bufora w innej firmie wykorzystu-
jc szablon hmin.ams. Moliwe jest zaimportowanie zamwie wasnych klienta jako zamwie ob-
cych lub obcego dokumentu sprzeday jako wasnego dokumentu zakupu.
Wsppraca z moduem Forte Finanse i Ksigowo
Moduy Forte Handel i Forte Finanse i Ksigowo mog pracowa na jednej wsplnej bazie danych
lub na osobnych bazach. W oknie ustawie wsppracy z moduem Finanse i Ksigowo naley wy-
bra tryb wsppracy odpowiadajcy przyjtej uprzednio konfiguracji baz danych.
W zalenoci od podjtej decyzji o sposobie pracy z systemem naley odpowiednio skonfigurowa
wymian danych midzy moduem Forte Handel oraz moduem Forte Finanse i Ksigowo poprzez
wybr odpowiedniego trybu wsppracy: Wsplna baza, Osobne bazy z replikacj lub Osobne ba-
zy. Edycj ustawie wsppracy moe przeprowadzi jedynie uytkownik z nadanym uprawnieniem
specjalnym Zmiana ustawie wsppracy z FK. Pola Obiekt integracji, Serwer, Baza danych wy-
peniane s automatycznie przy trybie pracy na bazie wsplnej.
Mona wybra tylko jeden tryb wsppracy midzy moduami. W zalenoci od tego wyboru w rny
sposb przebiega dekretacja dokumentw oraz synchronizacja kartotek z Forte Finanse i Ksigowo.
Po zdefiniowaniu odpowiednich schematw ksigowa system automatycznie dekretuje dokumenty
eksportowane do moduu Forte Finanse i Ksigowo. Wymieniane s rwnie dane opisujce kon-
trahentw, pracownikw i urzdy. Moliwe jest take automatyczne uzgadnianie zawartoci kartotek
kontrahentw, pracownikw i urzdw wykorzystywanych przez oba moduy.
Konfiguracja ustawie wsppracy obu moduw jest omwiona w dalszych czciach Podrcznika.
Wsppraca z moduem Forte Repozytorium Dokumentw
Modu Forte Handel zosta wyposaony w funkcjonalno zapewniajc przechowywanie, zarzdza-
nie i uytkowanie dokumentw. Jest to realizowane przez wspprac z trzema moduami: Forte Re-
pozytorium dokumentw, Forte e-Deklaracje i Forte e-Dokumenty. Kada faktura wystawiana w Han-
dlu jest automatycznie zapisywana w Repozytorium. Dla kadej faktury mona take zapisa w Repo-
zytorium podgld w postaci pliku PDF. Obsugiwane s take faktury elektroniczne.
Wsppraca z moduem Forte BI
Modu Forte BI jest narzdziem analityczno-raportujcym, ktrego gwnym zadaniem jest wspieranie
procesw zarzdzania w przedsibiorstwie. Wsppraca moduu Handel z moduem BI pozwala na
sporzdzanie zestawie analitycznych, ktre s wsparciem w pracy osb odpowiedzialnych za po-
szczeglne procesy w przedsibiorstwie. Warunki dostpu do zestawie Forte BI ustalane s w modu-
le Forte Administracja oraz na serwerach MS SQL.
Zestawienia Forte BI w module Handel dostpne s w trybie pracy z firm z paska grnego menu
(Zestawienia BI), w panelu bocznym nawigacji (Kokpit BI: Kokpit Menadera, Kokpit Finanse,
Kokpit Sprzeda, Kokpit Zakup) oraz w kartotekach: Sprzeda, Zakup, Towary, Kontrahenci (przy-
cisk Zestawienia BI). Uytkownicy maj tam rwnie moliwo definiowania wasnych zestawie.
Prezentowane raporty umoliwiaj szczegowe drenie danych czerpanych z Systemu Zarzdzania
Forte.
W kartotece Ustawienia, w grupie Wymiary analityczne, mona zdefiniowa Wymiary sownikowe
dla Kontrahentw, Miejsca Powstawania Kosztw i Towarw, ktre s pomocne do wykonywania za-
awansowanych analiz Forte BI. Definiowanie wymiarw i nadawanie im wartoci zalene jest od
uprawnie nadanych w Forte Administracja.

MXH2014P0001
Wymiana danych z innymi programami
Wsppraca midzy moduem Forte Handel a innymi programami polega na wymianie plikw teksto-
wych z danymi. W tym przypadku uytkownik musi sam okreli, jakie dane i w jakim formacie maj
by wymieniane. Dziki wykorzystaniu rnych bibliotek programowych (DLL) Forte Handel (i inne
moduy systemu Forte) mog wykorzystywa rne formaty danych dla wymiany danych midzy sob
(np. midzy dwoma egzemplarzami moduu Handel zainstalowanymi w rnych firmach - do wymiany
dokumentw handlowych w postaci elektronicznej) lub wymiany danych z innymi programami (np.
edytorami tekstw, arkuszami kalkulacyjnymi itp.).
Obecnie dostpny format wymiany danych to Format 3.
Format 3
Jest to format wymiany danych pomidzy moduami systemu Forte. W tym formacie zarwno liczba
jak i kolejno wystpowania poszczeglnych danych nie ma znaczenia, gdy dane s rozpoznawane
poprzez ich nazw, a nie pooenie w pliku danych. Jest to obecnie preferowany format wymiany da-
nych.

Podstawowe zasady obsugi systemu

Okna moduu
Zarwno sam system, jak i przetwarzane przez niego dane, s reprezentowane na ekranie komputera
przez okna. Wygld okien i sposb obsugi moduu Forte Handel jest zgodny z oglnymi zasadami
ustalonymi dla rodowiska Windows. Wystpuj jednak pewne cechy charakterystyczne jedynie dla
tego moduu lub wsplne dla moduw Forte. W module Handel wystpuj nastpujce rodzaje okien:
gwne okno, reprezentujce sam modu,
okna kartotek, reprezentujce zbiory obiektw tego samego typu,
okna danych, opisujce konkretne obiekty,
okna dialogowe, umoliwiajce dialog systemu z uytkownikiem.
Gwne okno
Gwne okno moduu to okno reprezentujce cay Handel. Wszystkie pozostae okna pojawiaj si
wewntrz niego. Wygld tego okna zaley od trybu pracy moduu.
Forte Handel moe dziaa w dwch trybach: w trybie firma i trybie bez firmy. Po prawidowym poda-
niu nazwy uytkownika i hasa w oknie Otwieranie firmy modu pracuje w trybie firma.


MXH2014P0001

Rys. 2-1 Gwne okno - tryb "firma".
Podczas pracy w trybie bez firmy dane firm nie s udostpnione do pracy, natomiast mona wykony-
wa czynnoci zwizane z administrowaniem danymi. Handel pracuje w tym trybie w nastpujcych
sytuacjach:
po uruchomieniu systemu - jeli do Handlu nie zostaa doczona adna firma, lub po wybraniu
w oknie dialogowym Otwieranie firmy przycisku Anuluj.
po wybraniu polecenia Koniec pracy z firm z menu Firma.
podczas wykonywania czynnoci zwizanych z administrowaniem danymi.
Okna kartotek
W module Forte Handel dane opisujce obiekty tego samego typu (dokumenty, towary, kontrahentw)
zgrupowane s w kartotekach. Okna kartotek podzielone s na dwie czci. Dzielc je lini mona
przesuwa, zmieniajc odpowiednio wielko obu czci okna. W lewej czci okna prezentowane s,
w postaci graficznej, rne przekroje organizacyjne danych w kartotece, zgrupowane przykadowo
w Rodzajach czy Katalogach. W prawej czci prezentowane s w postaci listy wszystkie lub wy-
brane pozycje kartoteki.
Oznaczenie dokumentu na licie
Kady dokument wystawiony w Handlu jest oznaczony w nastpujcy sposb:
jeli dokument zosta wystawiony jako e-faktura,
jeli zosta wystawiony jako e-faktura i zosta utworzony plik PDF,
jeli dany dokument zosta wystawiony jako faktura papierowa i w Repozytorium zosta
zapisany wydruk w postaci pliku PDF,
jeli dany dokument zosta wystawiony jako faktura papierowa,
brak ikonki dokument nie jest zapisany w Repozytorium

Rys. 2-2 Okno kartoteki dokumentw patnoci.
Lista suy do przegldania zawartoci wskazanego wyboru lub rodzaju i prezentuje wszystkie znajdu-
jce si w nim pozycje; moe te prezentowa pozycje speniajce zastosowane kryterium wyboru lub
nalece do wybranego rodzaju. Wywietlenie pozycji listy nalecych do wyboru lub rodzaju wska-
zanego na drzewku nastpuje dopiero po jego wybraniu. Podczas pracy z list mona dodawa, usu-
wa, zmienia lub przenosi poszczeglne pozycje, mona zmienia szeroko kolumn, mona sorto-
wa pozycje listy wedug zawartoci poszczeglnych kolumn (rosnco lub malejco), mona take
zaznaczy jedn lub wiele pozycji i przeprowadzi na zaznaczonych pozycjach wybran operacj. Aby
uwidoczni wszystkie kolumny, ktre mog pojawi si na licie, naley klikn prawym klawiszem
myszy w polu tytuu w dowolnej kolumnie i wybra z listy waciwe tytuy kolumn. Dane zapisywane w
kartotekach mog by zestawiane na wiele rnych sposobw. Elementy kartotek mog by kopiowa-
ne do schowka za pomoc klawiszy Ctrl+C oraz z menu kontekstowego. Dla kadej kartoteki bd to
inne zestawienia. W zestawieniach tych mona ujmowa wszystkie pozycje kartoteki, bd tylko wy-
brane ich grupy. Po wybraniu przycisku Operacje pojawia si lista operacji dostpnych dla danej kar-
toteki.
Okna dialogowe
Su one do wprowadzania dodatkowych informacji, niezbdnych do wykonania polecenia.
Okna danych
W module Forte Handel wystpuj cztery rnice si ukadem typy okien danych: okna kontrahen-
tw, towarw, okna dokumentw handlowych i magazynowych oraz okna dokumentw patnoci. Za-
wieraj one pola danych i narzdzia zwizane z ogldanym obiektem. Okno systemu moe zawiera
wiele jednoczenie otwartych okien danych.
W przypadkach, gdy danych dotyczcych obiektu jest zbyt wiele, by mogy by rwnoczenie widocz-
ne na ekranie, informacje s dzielone na strony. Przypomina to skoroszyt z wieloma zakadkami:
w danej chwili widoczna jest tylko jedna strona i zakadki. Aby uwidoczni wybran stron, naley
klikn odpowiedni zakadk.
Nawigacja
Prawie wszystkie operacje w systemie mona wykona uywajc polece z klawiatury. W pocztko-
wym okresie pracy, gdy uytkownik nie pamita jeszcze tych polece, szybsze bdzie posugiwanie
si myszk. Nawigacja pomidzy oknami programu opiera si na zasadzie "wska i wybierz". Wska-
nik myszki na ekranie wiernie naladuje jej ruchy, dziki czemu mona wskaza okno, pozycj menu
itp. Aby uaktywni wybrany obiekt naley go klikn, to znaczy szybko nacisn i zwolni przycisk
myszy, czasem trzeba klikn dwukrotnie.

MXH2014P0001
Przyciski narzdziowe
Przycisk jest to element ekranu imitujcy klawisz, ktrego kliknicie wywouje okrelon akcj. Zwykle
zawiera tekst lub symbol graficzny opisujcy uruchamian funkcj. Nieaktywny w konkretnej sytuacji
przycisk jest wywietlony w odcieniach szaroci. Po ustawieniu wskanika myszki na wybranym przy-
cisku pojawia si objanienie akcji, jaka si pod nim kryje. W gwnym oknie systemu przyciski s
zgrupowane w pasek narzdziowy u gry okna.
Menu
Menu jest to lista moliwych do wykonania polece. Uytkownik wybiera polecenie klikniciem odpo-
wiedniej pozycji menu. Wybranie polecenia z listy powoduje natychmiastowe jego wykonanie.
W gwnym oknie systemu menu udostpniajce polecenia oferowane przez system s zgrupowane
w pasek menu, znajdujcy si u gry okna pod paskiem tytuu.
Menu kontekstowe
Po klikniciu dowolnego elementu prawym przyciskiem myszy wywietlane jest menu skrtw. Zawie-
ra ono zestaw polece, ktrych mona uy dla wybranego elementu (wraz z opisem klawiszy skr-
tw, o ile s one dostpne).
Wybr z listy
Tam, gdzie system prezentuje wiele danych tego samego typu, s one przedstawiane w postaci list.
Aby przej do pracy z pojedynczym elementem list naley klikn go dwukrotnie, lub zaznaczy go
mysz i wcisn klawisz Enter.
Klawisze skrtw
Dla uniknicia przechodzenia przez wielopoziomowe menu lub wyszukiwania potrzebnych elementw
na listach zdefiniowano klawisze skrtw, umoliwiajce wywoanie odpowiedniej akcji bez uycia
myszki. Okrelenie "klawisz skrtu" oznacza wcinicie jednego lub kolejno kilku okrelonych klawiszy
w celu wywoania odpowiedniej akcji w systemie. Stosuje si nastpujce oznaczenia sekwencji kla-
wiszy:
jeli jeden z klawiszy powinien by wcinity podczas naciskania innego klawisza, to ich na-
zwy poczone s znakiem plus (+), np. Ctrl+A.
jeli klawisze trzeba wcisn kolejno (zwalniajc poprzedni przed naciniciem nastpnego),
to ich nazwy poczone s znakiem przecinka (,), np. Ctrl+A, R.
Organizacja danych
W module Forte Handel dane opisujce obiekty tego samego rodzaju (dokumenty, towary, kontrahen-
tw itp.) zgrupowane s w kartotekach. W module Handel zdefiniowane s nastpujce kartoteki:
Kartoteki dokumentw - Zakup, Magazyn, Sprzeda. Kartoteki Zakup, Magazyn, Sprzeda
zawieraj odpowiednio dokumenty zakupu, dokumenty magazynowe oraz dokumenty sprzeday; Bu-
for zawiera dokumenty w trakcie tworzenia (widoczne na licie kursyw).
Kartoteka Patnoci, zawierajca dane o nierozliczonych dokumentach handlowych, naleno-
ciach i zobowizaniach niepowizanych z operacjami handlowymi oraz dokumentach patnoci.
Kartoteki Zamwie wasnych i obcych zawierajce dokumenty zamwie.
Kartoteka Towary, zawierajca dane o wszystkich towarach.
Kartoteka Cenniki, prezentujca list cennikw cenowych i rabatowych o rnych parame-
trach i zakresach obowizywania.
Kartoteka Zlece, przedstawiajca list zlece.
Trzy kartoteki Kontrahentw. W module Handel kontrahenci to zarwno partnerzy handlowi,
jak i pracownicy firmy oraz urzdy. Umoliwia to prowadzenie w systemie z pracownikami i urzdami
rozlicze niewynikajcych bezporednio z dziaalnoci handlowej. Dane partnerw handlowych znaj-
duj si w kartotece Kontrahenci, dane pracownikw - w kartotece Pracownicy, a dane urzdw
s w kartotece Urzdy.
Kartoteka Raporty, zawierajca narzdzia rozszerzajce zakres funkcjonalny moduu.
Kartoteka Ustawienia, grupujca dane opisujce sposb dziaania firmy.

Handel udostpnia trzy sposoby porzdkowania i wyszukiwania danych zawartych w kartotece: we-
dug kryterium wyboru, wedug rodzaju i wedug katalogu.
Grupowanie danych w katalogach
Handel umoliwia definiowanie hierarchicznej struktury katalogw (podobnej do struktury katalo-
gw/folderw w komputerze), w ktrych umieszczane s odpowiednie informacje (opisy kontrahentw,
towarw itp.). Dopuszcza si maksymalnie 8 poziomw hierarchii. Nowe katalogi mog by dodawane
na dowolnym poziomie. Kryteria grupowania informacji w katalogach zale od potrzeb firmy i rodzaju
opisywanego obiektu.

UWAGA Opis konkretnego obiektu moe nalee tylko do jednego katalogu.
Elementy drzewka katalogw
Korze drzewka
Jest to podstawowy katalog w danej kartotece. Katalogu tego nie mona usun. W poszczeglnych
kartotekach jest on oznaczany rnymi piktogramami:
Sprzeda
Patnoci Kontrahenci
Magazyn
Zamwienia
Pracownicy
Zakup Towary Urzdy
Zlecenia
Raporty
Kokpit BI
Grupowanie danych wedug rodzajw
Porzdkowanie informacji wedug rodzajw jest jednopoziomowe. W kartotece zawsze istnieje gwny
rodzaj, ktrego nie mona usun, oraz rodzaje zdefiniowane przez uytkownika.
Kady z umieszczonych w kartotece opisw moe nalee tylko do jednego rodzaju. W definicji rodza-
ju zapisywane s powtarzajce si, wsplne dla wszystkich obiektw nalecych do danego rodzaju
informacje. Podczas tworzenia w kartotece opisu nowego obiektu tego rodzaju s one automatycznie
przepisywane do odpowiednich pl formularza, co zmniejsza pracochonno wprowadzania danych.
Do definicji rodzaju mona doczy notatk, bdc szablonem notatki dla obiektw nalecych do
tego rodzaju. Informacje wprowadzone w ten sposb mona modyfikowa stosownie do potrzeb.
Odpowiednikiem rodzajw w kartotece Patnoci s rejestry pienine. Jest to podstawowa forma
organizacji informacji w tej kartotece. To w nich umieszczamy i przechowujemy pienidze, reprezen-
towane w systemie przez dokumenty patnoci. Mona je wypaca z danego rejestru, wpaca do
niego, przekada z jednego do drugiego. W module Forte Handel mona utworzy rejestry trzech
typw: gotwkowy, bankowy i inny. S one odpowiednikami trzech podstawowych typw operacji
pieninych - wpaty lub wypaty gotwki, rejestracji przeleww wasnych lub obcych, wszystkich in-
nych operacji pieninych (karty patnicze, czeki itp.). W kartotece Patnoci istniej zawsze trzy nie-
usuwalne rejestry pienine (po jednym dla kadego typu, o nazwach domylnych BANK, INNE i KA-
SA - nazwy te mona zmieni) oraz rejestry utworzone przez uytkownika. Rejestr kadego z typw
jest oznaczony innym symbolem graficznym. W przypadku rejestru typu bankowego podaje si take
nazw i adres banku oraz numer rachunku bankowego. W rejestrze danego typu mona rejestrowa
tylko odpowiednie, cile okrelone typy dokumentw patnoci.
Grupowanie danych wedug kryteriw wyboru
Wybr umoliwia grupowanie i porzdkowanie danych wedug okrelonych przez uytkownika kryte-
riw. Modu udostpnia narzdzia do definiowania wyborw. Kady zdefiniowany przez uytkownika
wybr moe by zapisany pod wasn nazw do wielokrotnego wykorzystania przez funkcj Zachowaj
jako, a jego definicja moe by przez uytkownika zmieniana w zalenoci od potrzeb. Zaznaczenie
konkretnego kryterium w oknie kartoteki powoduje wybranie spord wszystkich zawartych w kartote-
ce danych tylko tych, ktre speniaj narzucony warunek. Aby zastosowa kryterium wyszukiwania,

MXH2014P0001
naley wywietli okienko wyboru. W tym celu trzeba klikn pozycj odpowiadajc nazwie kartoteki,
znajdujc si nad drzewkiem otworzy si okienko Wybierz.
Obok przycisku Nowy kontrahent (pracownik) znajduje si pole Szukaj. Suy do przegldania listy
kontrahentw (pracownikw) wedug wybranych kryteriw. Lista rozwijana z kryteriami wyszukiwania
umoliwiajca szybkie zawenie wywietlanej listy. Pozwala to okreli kolumny podlegajce wyszu-
kiwaniu. Wyszukiwane s wyrazy zaczynajce si na okrelon fraz. Zawanie wynikw rozpoczy-
na si po wpisaniu ju pierwszej litery (znaku). Przy wielu wyrazach wyszukiwane s elementy zawie-
rajce wszystkie wyszukiwane sowa.
Wybr wedug kryteriw
Po klikniciu wyboru wymagajcego podania wartoci kryterium lub kryteriw wyszukiwania, system
wywietla okno dialogowe opatrzonym dwiema zakadkami, umoliwiajce okrelenie wartoci kryte-
rium wyboru. W zalenoci od rodzaju kartoteki, okno moe by podzielone na zakadki: Dokument
oraz Inne lub Atrybuty i Wymiary. To, czy dane kryterium przyjmuje pojedyncz warto czy te musi
by zawarte w podanym przedziale, okrela si klikajc podkrelony wyraz na lub od okienka dialo-
gowego. W polach od i do oraz rwne i rne od okrela si zakres warunkw wyszukiwania. Wybr
mona zapisa nadajc mu nazw. Mona take okreli kryterium, wedug ktrego sortowane bd
wyszukane pozycje i na przykad wybra z listy dokumentw wycznie faktury papierowe (zakadka
Inne). Zdefiniowanemu kryterium mona nada nazw, wpisujc j w pole Zachowaj jako, i zachowa
je do wielokrotnego wykorzystania.
Zakadka Wymiary pojawia si, o ile byy zdefiniowane aktywne wymiary w Ustawieniach. Mona tu
okreli czy dany wymiar ma by uwzgldniony w wyszukiwaniu i jak ma mie warto. Dane te s
zapisywane z innymi parametrami wyszukiwa. System automatycznie zaznacza te wymiary, w kt-
rych zostanie podana wyszukiwana warto. Aby zrezygnowa z szukania po danym wymiarze wy-
starczy go odznaczy.
Aby wyszuka kontrahenta, pracownika lub towar z niewypenionym wymiarem, naley zaznaczy ten
wymiar i nie wypenia jego wartoci.
Wprowadzanie danych
Do wprowadzania danych wykorzystywane s formularze - elementy okna zawierajce standardowe
elementy obsugujce wprowadzanie danych. Handel udostpnia te inne narzdzia uatwiajce
wprowadzanie danych.
Standardowe elementy formularzy:
Pole wyboru reprezentuje opcj, ktr mona wcza lub wycza.
Pole tekstu suy do wprowadzania tekstu z klawiatury.
Pole listy wywietla list pozycji, z ktrych mona wybra jedn. Specjalny rodzaj Pola listy to Pole
listy opuszczanej. Zawiera ono przycisk, ktry opuszcza list pozycji.
Pole kombinowane czy cechy pola listy i pola tekstu tj. mona do niego wprowadzi tekst bezpo-
rednio z klawiatury lub wybra z listy. Istniej te Opuszczane pola kombinowane.
Wykorzystanie danych z kartotek
Wykorzystanie danych z kartotek podczas wprowadzania danych
Podczas wprowadzania danych kontrahentw i towarw mona wykorzystywa dane zapisane w kar-
totekach. Kliknicie przycisku w polu kod (kontrahenta lub towaru) otwiera okno umoliwiajce
wybranie kontrahenta lub towaru z listy, otwarcie okna kartoteki lub wpisanie do kartoteki nowego
kontrahenta lub towaru. Wyboru z listy dokonuje si wciskajc klawisz Enter (w polu zostanie umiesz-
czony podwietlony element listy) lub Tab (w polu zostanie zachowana aktualnie widoczna w nim
warto.
Wybr kontrahenta
W oknie wyboru kontrahenta, pracownika lub urzdu dostpne s nastpujce narzdzia:
przycisk Nowy
Otwiera okno kontrahenta, pracownika lub urzdu, umoliwiajc wpisanie nowych danych.

przycisk Kartoteka kontrahentw
Otwiera okno odpowiedniej kartoteki, umoliwiajc korzystanie z dostpnych w tym oknie moliwoci
wyszukiwania. Po wybraniu kontrahenta, pracownika lub urzdu i klikniciu przycisku Uyj, wybrane
dane s wpisywane w edytowane pole.
pole tryb wyboru
W oknie wyboru kontrahenta dostpne s cztery tryby wyboru:
A Automatyczny (prezentowany jest kod kontrahenta i jego nazwa)
K Kod kontrahenta (prezentowany jest kod kontrahenta i jego nazwa)
P NIP kontrahenta (prezentowany jest NIP kontrahenta i jego nazwa)
N Nazwa kontrahenta (prezentowana jest nazwa kontrahenta)
S Tryb specjalny (wyszukiwanie we wszystkich widocznych polach z uwzgldnieniem wszystkich
wyrazw z tych pl.
Tryby wyboru mona przecza klikajc oznaczajc tryb liter w prawym dolnym rogu okna lub uy-
wajc klawisza skrtw Alt+T.

Rys. 2-3 Wybr kontrahenta podczas wprowadzania danych.
Wybr towaru
Okno wyboru towaru zawiera nastpujce narzdzia:
pole wyboru magazyn
Udostpnia towary zarejestrowane w biecym magazynie. Jeli pole nie jest zaznaczone, prezento-
wane s wszystkie towary zarejestrowane w kartotece.
pole wyboru towary o stanach zerowych
Umoliwia prezentacj lub ukrycie towarw, ktrych brak w magazynie.
pole wyboru usugi
Umoliwia prezentacj lub ukrycie usug.
przycisk Nowy
Otwiera okno towaru, umoliwiajc wpisanie danych nowego towaru do kartoteki.
przycisk Kartoteka towarw
Otwiera okno kartoteki towarw, umoliwiajc korzystanie z dostpnych w tym oknie moliwoci wy-
szukiwania; po wybraniu towaru i klikniciu przycisku Uyj towar jest wpisywany do dokumentu.

Rys. 2-4 Wybr towaru podczas wprowadzania danych.
pole tryb wyboru
wajc klawisza skrtw Alt+T. Dostpne s cztery tryby wyboru:
A - Automatyczny (prezentowany jest kod towaru i jego nazwa)
K - Kod towaru (prezentowany jest kod towaru i jego nazwa)
P - Kod paskowy (prezentowany jest kod paskowy towaru do 150 znakw i jego nazwa)

MXH2014P0001
N - Nazwa towaru (prezentowana jest nazwa towaru)
Sowniki
Dane uywane wielokrotnie w rnych miejscach moduu (fundusze promocji rolnej, jednostki miary,
opisy dokumentw, kody PKWiU, nazwy miast, krajw, rejonw, symbole walut, kodw CN itp.) mona
zapisywa w Sownikach lub odrbnych pozycjach kartoteki Ustawienia. Podczas wypeniania pl
formularza system wywietla list danych zapisanych w sowniku umoliwiajc wybr odpowiedniej
wartoci, co jest szybsze i wygodniejsze ni wpisywanie danych z klawiatury.
Szczeglnym typem sownikw s wsplne dla caego systemu Forte Sowniki uytkownika. W kar-
totece Ustawienia, po wybraniu gazi Sowniki Uytkownika, otwiera si okno w ktrym mona
dodawa sowniki oraz elementy do ju istniejcych sownikw. S tam rwnie dostpne sowniki,
ktre mog by wykorzystywane do definiowania Wymiarw analitycznych a nastpnie wykorzysty-
wane przez Forte do sporzdzania raportw i analiz Forte BI. Poszczeglne elementy sownika mog
by dodawane w czasie uzupeniania wymiaru w kartotece.
Rodzaje
Dane zawarte w kartotekach mog by porzdkowane wedug rodzajw. Kady z umieszczonych
w kartotece opisw moe nalee tylko do jednego rodzaju. W definicji rodzaju zapisywane s infor-
macje wsplne dla wszystkich obiektw nalecych do danego rodzaju. Podczas tworzenia w kartote-
ce opisu nowego obiektu tego rodzaju s one automatycznie przepisywane do odpowiednich pl for-
mularza, co zmniejsza pracochonno wprowadzania danych. Informacje wprowadzone w ten sposb
mona modyfikowa stosownie do potrzeb. Do definicji rodzaju mona doczy notatk, bdc sza-
blonem notatki dla obiektw nalecych do tego rodzaju.
Notatki
Do kadej pozycji kartoteki dokumentw, kontrahentw, towarw, pracownikw, zlece, urzdw lub
pienidzy a take do rodzaju dokumentw, towarw, kontrahentw lub rejestru pieninego mona
doczy notatk. Jeli notatka zawiera zawsze taki sam zestaw informacji, a doczanie notatek do
definicji rodzajw nie jest wykorzystywane, mona stworzy jej szablon - plik tekstowy umieszczony
nastpnie w katalogu dyskowym zawierajcym dane firmy.
Podczas tworzenia nowego opisu obiektu najpierw wykorzystywana jest notatka doczona do definicji
rodzaju, a jeli takiej notatki nie ma - szablon notatki z odpowiedniego pliku.
Metoda "przecignij i upu"
Aby przenosi dane midzy oknami systemu mona po prostu nacisn i przytrzyma lewy przycisk
myszy na obiekcie graficznym reprezentujcym wybrany obiekt w programie, a nastpnie przenie go
w nowe pooenie. Obiekt zostanie przeniesiony o ile operacja ta jest dozwolona.
Kalkulator
W kadym polu edycyjnym przeznaczonym do wprowadzania kwot mona usprawni sobie prac
korzystajc z podrcznego kalkulatora. Udostpnia on wszystkie funkcje kalkulatora biurowego.
Otwiera si go wybierajc kombinacj klawiszy (Alt+) lub klikajc podwjnie na danym polu. Dane
wprowadzone do pamici pozostaj w niej take po zamkniciu okna z kalkulatorem.
Kalendarz
Kalendarz, umoliwiajcy atwe wybieranie dat, wywoywany jest w polach zawierajcych daty przez
podwjne kliknicie lewym klawiszem myszy. Otwiera si na miesicu wskazanym w polu, z ktrego
zosta wywoany; dzie miesica jest wyrniony ciemniejszym kolorem. Jeli pole jest puste, wyr-
niona zostaje aktualna data systemowa.
Przetwarzanie danych
Dane zapisane w bazach danych systemu mog by przeksztacane na wiele rnych sposobw.
Mona do tego celu wykorzysta:
Raporty

W systemie Forte termin raporty oznacza programy tworzce zestawienia, wydruki lub wykonujce
niektre obliczenia. S one napisane w jzyku Ambasic - wasnym jzyku programowania systemu
Forte. Raporty s przechowywane w danych firmy (s odrbne dla kadej z firm).
Operacje
Umoliwiaj one rwnoczesne wykonanie okrelonych czynnoci (rnych dla rnych kartotek) dla
wybranych danych. Operacjom tym mona poddawa wszystkie pozycje kartoteki bd tylko wybrane
ich grupy.
Operacje grupowe
Umoliwiaj grupowe tworzenie, wystawianie i drukowanie dokumentw, uatwiaj prac w przypadku
powtarzalnego wystawiania duej liczby dokumentw.
Zestawienia
Dane zapisywane w kartotekach mog by zestawiane na wiele rnych sposobw. Dla kadej karto-
teki bd to inne zestawienia. W zestawieniach mona ujmowa wszystkie pozycje kartoteki, bd
tylko wybrane ich grupy.
Raporty
AMBASIC wywodzi si od jzyka Basic, jednake wiele rozwiza jest zaczerpnitych z innych jzy-
kw programowania, ponadto zastosowane s w nim rozwizania niewystpujce w innych jzykach.
Jest on przeznaczony do tworzenia zestawie i sprawozda na podstawie danych dostarczanych
przez moduy systemu Forte; umoliwia take dowolne przetwarzanie danych, ich prezentowanie oraz
komunikowanie si (dialog) z uytkownikiem. Pod wzgldem typw danych i moliwoci operowania
na nich jzyk raportw nie ustpuje innym popularnym jzykom programowania. Istnieje moliwo
uruchamiania z poziomu procedur napisanych w jzyku raportw obiektw typu COM zarejestrowa-
nych w systemie. Umoliwia to np. adowanie danych do innych baz, sterowanie aplikacjami MS Offi-
ce, itp. Raporty komunikuj si z uytkownikiem na dwa sposoby:
prezentujc na ekranie wyniki w formie takiej, jak bd miay po wydrukowaniu na drukarce,
wywietlajc okna dialogowe, ktre umoliwiaj wygodne sterowanie wykonaniem raportu,
podanie parametrw wydruku, danych pocztkowych itp., a take reagowanie na sytuacje krytyczne
podczas wykonania raportu.
Szczegowy opis jzyka raportw systemu Forte oraz opis polece wykorzystywanych przez modu
Forte Handel zawarty jest w pliku pomocy ambashm.chm.
Definiowanie wasnych raportw
Forte Handel dostarcza wiele predefiniowanych raportw. Jeli raporty dostarczone wraz z moduem
nie speniaj oczekiwa uytkownika, moe on zdefiniowa wasne ich wersje. W oknie Raporty,
otwierajcym si po wybraniu polecenia Raporty z menu Kartoteki (lub wciniciu Ctrl+R) mona
definiowa nowe raporty, jak rwnie wprowadza poprawki do definicji ju istniejcych. Raporty oraz
szablony zmodyfikowane przez uytkownika powinny by zapisywane pod innymi nazwami ni stan-
dardowe, co uchroni je przed nadpisaniem podczas upgradeu lub instalacji nowej penej wersji.

MXH2014P0001

Rys. 2-5 Okno kartoteki Raporty.
Przyciski narzdziowe maj tu takie samo znaczenie, jak w oknach innych kartotek. Po wybraniu przy-
cisku Nowy raport klikniciu wybranej pozycji listy lub wybraniu pozycji listy i wciniciu Ctrl, Enter
otwiera si okno edytora raportw.

Rys. 2-6 Okno edytora raportw.
Przyciski Zapisz i Anuluj maj tu takie samo znaczenie, jak w caym systemie. Przycisk Operacje
rozwija menu tych operacji, ktre mona wykona na tekcie redagowanego raportu. Przycisk Wyko-
naj powoduje wykonanie wybranego raportu. Okno edytora zamyka si klawiszem Esc.
Raporty i procedury rozszerzajce funkcjonalno moduu Handel
W katalogu Raporty/System/Pomocnicze znajduj si raporty, ktre znacznie zwikszaj zakres
funkcjonalny:
Diagnostyka uzgodnie z FK
Raport mona wykona tylko dla wszystkich dokumentw lub nierozliczonych. Raport suy do spraw-
dzania poprawnoci uzgodnie midzy moduami. Uywa si go take w przypadku koniecznoci od-
tworzenia utraconych uzgodnie. Raport sprawdza ewentualne braki w uzgodnieniach i prbuje odzy-
ska utracone uzgodnienia. Jeeli wystpi jakie niejednoznacznoci, to raport wywietli list nie-
uzgodnionych dokumentw. Dziaanie polega na sprawdzeniu, czy wszystkie dokumenty z Handlu
majce swoje odpowiedniki w module Finanse i Ksigowo maj uzgodnione identyfikatory. Jeli s
dokumenty, dla ktrych nie znaleziono odpowiednikw w module Finanse i Ksigowo, to wywietla-
na jest ich lista, z datami wystawienia. Widoczne s te rnice midzy dokumentem z danego modu-
u Handel i jego uzgodnionym odpowiednikiem w FK.


Import danych
Przy pomocy tego raportu mona przeprowadzi import danych w formacie 3.0. Po uruchomieniu ra-
portu, naley poda plik z danymi do zaimportowania oraz plik z szablonem importu. Jest to operacja
podobna do importu z menu Firma/Import danych ale nieco uproszczona, tzn. bez uzgodnie
nadawcy. W trakcie tego importu nie pojawiaj si okna z pytaniem o uzgodnienie lub z informacj, e
dane si zmieniy.
Migracja danych z Symfonia Handel
Raport suy do zaimportowania danych wyeksportowanych wczeniej z programu Symfonia Handel
w wersji 3.40. Jest to wygodne dla uytkownikw, ktrzy przenosz dane z Symfonii do Forte.
Poczenie kontrahentw
W sytuacji, gdy do danych firmy zosta omykowo wprowadzony dwa razy ten sam kontrahent i na
kadego z wprowadzonych kontrahentw zostay wystawione dokumenty, system nie pozwoli na usu-
nicie adnego z nich. W takim przypadku naley uruchomi ten raport.
Poczenie towarw
Analogiczny do poprzedniego raportu, ale dotyczy towaru.
Usuwanie zsynchronizowanych rozrachunkw z FK
Raport usuwa rozrachunki oraz rozliczenia powstae w wyniku przeprowadzenia operacji synchroniza-
cji rozrachunkw z moduem Finanse i Ksigowo.
Kontrola uzgodnie
Raport umoliwia usuwanie zbdnych uzgodnie oraz ich kopiowanie do innych kontrahentw.
Konwersja kodw PKWiU
Zadaniem raportu jest pomoc w skonwertowaniu kodw PKWiU (wg klasyfikacji 2008) na kody zgodne
z klasyfikacj wchodzc w ycie 1.01.2011. Zmiany dotycz sownika kodw PKWiU oraz wartoci
tych kodw w kartotece towarw. Raport ma 3 opcje widoczne na formatce raportu. Kada opcja ana-
lizuje istniejce w bazie (w towarach i w sowniku) kody PKWiU i raportuje propozycje zmian. Naley
wybra jedn z opcji.
Przeliczanie wpat na FPR
Raport domylnie umieszczony jest w menu Raporty / System/Pomocnicze i aby z niego skorzysta,
naley skopiowa go do gazi Raporty / Kartoteki / Zakup. Wtedy raport bdzie widoczny i gotowy
do wykonania w Zestawieniach (polecenie Wykonaj raport) w kartotece Zakup. W oknie pomocni-
czym raportu mona wybra opcj Sprawd poprawno wpat na FPR lub Przelicz wpaty na FPR.
Po zakoczeniu operacji, program wywietli raport o wykonanych zmianach lub o wyniku sprawdzania
nalicze, nawet jeli kontrolowane dokumenty byy wystawione przed instalacj wersji 2010.1 progra-
mu.
Zmiana kodu kontrahenta, Zmiana kodu towaru, Zmiana skrtu firmy
Tych operacji nie mona przeprowadzi z poziomu systemu. Dla pierwszych dwch nie mona zmieni
kodu z poziomu formatki dopiero wtedy, gdy istnieje dokument z tym towarem bd kontrahentem.
W katalogu Raporty/Integracja z FK - NOWA znajduje si grupa raportw odpowiedzialnych za syn-
chronizacj rozrachunkw z FK.
Wsppraca z programem ACT!
Po uruchomieniu raportu przyciskiem Wykonaj pojawia si okno ustawie wsppracy z ACT!.
Zmiana statusu operacji bankowych
Po ustawieniu statusu na zaimportowany dokument nie pokazuje si na licie. Jest to przydatne gdy
nie chcemy go importowa. Aby umoliwi import mona ponownie uruchomi raport i odznaczy
mu status zaimportowany.
Kartoteki - Zestawienia BI
Po wybraniu przycisku Zestawienia BI w oknach kartotek Sprzeday, Zakupu, Kontrahentw i To-
warw mona przej do listy raportw analitycznych. Wywietlana tu lista raportw zaley od wybo-
rw zdefiniowanych w module Forte Administracja w Klasyfikacji zestawie BI. List zestawie mo-
na aktualizowa a przygotowane zestawienia mona dostosowa do indywidualnych potrzeb.

MXH2014P0001
Operacje
Po wybraniu w oknie kartoteki przycisku Operacje pojawia si lista operacji dostpnych dla danej
kartoteki. Poniej omwiono operacje wsplne dla wszystkich kartotek: eksport danych, ustawianie
znacznika i usuwanie danych. Peny przegld operacji dostpnych z okien kartotek i okien danych
zawarty jest w ostatnim rozdziale podrcznika.
Eksport danych
Eksportowanie danych polega na zapisywaniu danych z baz danych moduu Forte Handel do pliku
tekstowego. Obszerniejszy opis znajduje si w punkcie "Wymiana danych z innymi programami".
Ustawianie znacznika
Operacja ta umoliwia przypisanie wybranym elementom kartoteki jednego ze zdefiniowanych znacz-
nikw graficznych. Znaczniki pozwalaj na wyrnianie elementw kartotek dokumentw, kontrahen-
tw, towarw lub patnoci, i tym samym atwiejsze ich odnajdowanie. W module jest zdefiniowanych
37 znacznikw. Przy znaczniku mona umieci dowolny opis, opis ten jest dla kadej z kartotek inny.
Usuwanie danych
Aby usun grup danych, naley zaznaczy dane, ktre maj by usunite, a nastpnie wybra
przycisk Operacje i polecenie Usuwanie... . Pojawi si okno dialogowe, informujce o NIEODWRA-
CALNOCI operacji usuwania danych oraz o danych, ktrych usunicie jest niemoliwe. Aby usun
dane, naley wybra przycisk OK.
Grupowe operacje na dokumentach
Operacje grupowego wystawiania i drukowania dokumentw uatwiaj prac w przypadku powtarzal-
nego wystawiania duej liczby dokumentw. S to midzy innymi:
Wystawianie dokumentw (dokumenty w buforze)
Jest dostpna tylko dla dokumentw w buforze. Umoliwia grupowe wystawianie dokumentw za-
znaczonych na licie.
Drukowanie dokumentw (kartoteki dokumentw)
Umoliwia wydrukowanie grupy dokumentw z jednakowymi parametrami wydruku.
Kopiowanie do bufora (kartoteki dokumentw)
Umoliwia utworzenie w buforze kopii zaznaczonych na licie dokumentw. Nie mog by kopiowane
dokumenty korygujce. Powstae w buforze kopie otrzymuj nowe numery, zgodnie z okrelonym
uprzednio w ustawieniach systemu sposobu systemem numerowania. Pozostae dane dokumentw
nie ulegaj zmianie. Do bufora mona te skopiowa tre notatki doczonej do dokumentu.
Przykady wykorzystania operacji grupowych
Operacje: Wystawianie dokumentw, Drukowanie dokumentw
Tworzenie dokumentw w firmie wiadczcej usugi duej liczbie staych kontrahentw i wystawiajcej
faktury co miesic moe przebiega jak opisano poniej.
Grupowe wystawienie utworzonych w buforze dokumentw wykonuje si za pomoc operacji Wysta-
wianie dokumentw (dostpnej w kartotece dokumentw). Wystawiane s zaznaczone dokumenty,
na podstawie ustawie podanych przez uytkownika w parametrach operacji oraz wynikajcych z
parametrw pracy firmy. Nadaje dokumentom nowe, okrelone przez uytkownika daty wystawienia i
sprzeday, umoliwia aktualizacj danych dokumentu zgodnie z danymi zawartymi w odpowiednich
kartotekach, fiskalizacj dokumentw oraz ich druk w wybranej liczbie egzemplarzy z odpowiednimi
napisami na kadym z nich.
Wydrukowanie wystawionych dokumentw za pomoc operacji Drukowanie dokumentw (o ile nie
zostay one wydrukowane podczas operacji wystawiania lub gdy potrzebny jest dodatkowy wydruk).
Zestawienia
Dane zapisywane w kartotekach mog by zestawiane na wiele rnych sposobw. Dla kadej karto-
teki bd to inne zestawienia. W zestawieniach tych mona ujmowa wszystkie pozycje kartoteki,
bd tylko wybrane ich grupy.

Dynamiczna prezentacja treci zestawienia
Tre czci zestawie jest prezentowana w sposb dynamiczny. Oznacza to moliwo wyboru po
wykonaniu zestawienia:
Kryterium grupowania i sumowania danych oraz sposobu porzdkowania danych wedug tego
kryterium.
Po klikniciu na polu podsumowanie mona wybra z opuszczanej listy jedno z dostpnych kryteriw
grupowania i sumowania danych. Kliknicie nazwy pola zmienia sposb porzdkowania danych we-
dug tego kryterium na przeciwny do obecnego - z rosncego na malejcy lub odwrotnie.
Kolumny - wedug wartoci tej bd porzdkowane dane zestawienia w ramach grup oraz
sposobu porzdkowania danych.
Po klikniciu nagwka kolumny tre zestawienia zostaje uporzdkowana wedug wartoci w tej
kolumnie. Nastpne kliknicie nagwka kolumny zmienia sposb porzdkowania danych na przeciw-
ny do obecnego - z rosncego na malejcy lub odwrotnie.
Sposobu prezentacji danych.
Zaznaczenie pola wyboru Zysk (dla dokumentw sprzeday) powoduje wybr prezentacji danych w uka-
dzie koszt-zysk-mara%, usunicie zaznaczenia - w ukadzie netto-vat-brutto.
Prezentowania penych danych lub tylko podsumowa.
Jeli okrelone zostao kryterium grupowania danych, zaznaczenie pola wyboru Tylko podsumowa-
nia powoduje wybr prezentacji danych w ukadzie podsumowania, usunicie zaznaczenia - w uka-
dzie dane pene.
Zawarto okna, w ktrym prezentowana jest tre zestawienia oraz jego wydruk, zmienia si w za-
lenoci od dokonanego wyboru.
Lista danych tworzcych zestawienie
Przycisk Lista (dla kadej z kartotek przycisk ten zawiera inny piktogram) powoduje otwarcie okna
zawierajcego list danych, na podstawie ktrej utworzono zestawienie. W oknie tym dostpne s te
same zestawienia i operacje, co w oknie kartoteki z ktrej wywoano to zestawienie.
Zestawienia pomocnicze
Przyciski Dokumenty, Kontrahenci, Towary umoliwiaj natychmiastowe przejcie do zestawie
pomocniczych.
Przenoszenie danych do schowka
Przycisk Schowek umoliwia przekazanie danych zestawienia innemu programowi przy wykorzysta-
niu schowka systemu Windows. Przed umieszczeniem w schowku dane zostaj zapisane w postaci
tekstowej w formacie czytelnym dla arkusza kalkulacyjnego.
Opcje zestawie
Opcje zestawienia mona ustali w oknie wywietlanym przed wykonaniem zestawienia, w oknie
zestawienia. Poniej przedstawiono moliwe opcje, dla pewnych zestawie dostpne s tylko ni e-
ktre z nich:
Domylnie uywaj ostatnich ustawie
Jeli pole jest zaznaczone, to podczas tworzenia zestawienia nie bdzie wywietlane okno ustalania
parametrw - uyte zostan poprzednie wartoci. Ustawienie to mona zmieni korzystajc z przyci-
sku Opcje w oknie zestawienia.
Dostawy utworzone przed
Opcja ta, dostpna w zestawieniu Towary zalegajce w magazynach z kartoteki Towary, umoliwia
okrelenie daty granicznej do wybierania dostaw. Po klikniciu przycisku otwiera si okno kalendarza.
Podsumowanie co
Pole umoliwia wybr kryterium grupowania danych. Dla kadej grupy danych zostanie wykonane
podsumowanie czstkowe. Zaznaczenie pola wyboru Pokazuj tylko podsumowania powoduje wybr
prezentacji danych w ukadzie tylko podsumowania, usunicie zaznaczenia - w ukadzie dane pene.
Prezentuj stany zerowe

MXH2014P0001
Jeli pole jest zaznaczone, wwczas w zestawieniu bd prezentowane take informacje dotyczce
towarw o stanach zerowych.
Sortuj dane wedug pola
Dane zestawienia mog by porzdkowane wedug wartoci dowolnego z pl zawartych w tym ze-
stawieniu, w porzdku malejcym lub rosncym.
Warto w cenach sprzeday
Opcja ta, dostpna w zestawieniu Stany magazynowe towarw na dzie z kartoteki Towary, umo-
liwia okrelenie typu (A, B, C, D) i rodzaju (NETTO, BRUTTO) ceny sprzeday, wedug ktrej oblicza-
na bdzie warto towarw, oraz waluty, w ktrej liczona bdzie ta warto. Przycisk Waluty w ramce
wyboru waluty otwiera okno sownika walut, umoliwiajc wpisanie do niego nowej waluty.
Kwoty prezentowane w
W zestawieniach uywane s wartoci w zotych pobrane lub wyliczone na analogicznych zasadach,
jak na formatce rozrachunku w wartociach zotwkowych. Moliwe jest take wykonanie zestawienia
w wartociach z walut oryginalnych (z symbolem waluty).
Zestawienie dla jednostki
Opcja ta, dostpna w zestawieniach z kartoteki Towary, umoliwia wybr jednostki miary, w ktrej
podawane bd iloci towarw w zestawieniach. Jednostki: ewidencyjna, dodatkowa 1 i dodatkowa
2 odpowiadaj jednostkom zdefiniowanym w oknie towaru (strona Inne); jednostka historyczna ozna-
cza, e iloci towarw w zestawieniu bd prezentowane w takich jednostkach, jakie zostay podane
w wybranych dokumentach.
Zestawienie dla magazynu
Pole umoliwia wybr jednego ze zdefiniowanych dla firmy magazynw. Po wybraniu magazynu ze-
stawienie bdzie obejmowa tylko operacje dotyczce tego magazynu.
Zestawienie dla dziau
Pole umoliwia wybr dziau spord dziaw zdefiniowanych dla firmy. Po wybraniu dziau zestawie-
nie bdzie obejmowa tylko operacje dotyczce tego dziau.
Zestawienie dla rejestru
Pole umoliwia wybr jednego ze zdefiniowanych rejestrw patnoci. Po wybraniu konkretnego reje-
stru zestawienie bdzie obejmowa tylko operacje z tego rejestru.
Zestawienie na dzie
Opcja ta, dostpna w zestawieniu Stany magazynowe towarw na dzie z kartoteki Towary, umo-
liwia okrelenie dnia, ktrego dotyczy ma zestawienie. Po klikniciu przycisku otwiera si okno
kalendarza.
Zestawienie uytkownika
Pole umoliwia wybranie do zestawienia dokumentw wystawionych przez okrelonego uytkownika;
jeli jest puste, wybrane bd wszystkie dokumenty speniajce pozostae kryteria wyboru niezalenie
od osoby wystawiajcej.
Zestawienie wedug daty
Opcja ta, dostpna w zestawieniach z kartotek Sprzeda, Zakup, Kontrahenci, Patnoci, umoliwia
wybieranie danych do zestawienia wedug daty wystawienia dokumentu lub wedug terminu patnoci.
Zestawienie za okres
Pole umoliwia ustalenie okresu, ktrego dotyczy zestawienie. Mona to zrobi podajc daty granicz-
ne lub wybierajc odpowiedni okres z listy: Dzie dzisiejszy, Dzie wczorajszy, Biecy miesic, Bie-
cy kwarta, Biecy rok, Poprzedni miesic, Ostatnie 30 dni, Ostatnie 60 dni, Ostatnie 90 dni,
Wszystkie daty.
Zestawienie za dzie
W oknie zestawienia Nalenoci i zobowizania za okres dostpnym w Zestawieniach w kartotece
patnoci dostpna jest opcja: Zestawienie na dzie. Prezentuje ono stan nalenoci i zobowiza na
dany dzie, wybrany z rozwijanego kalendarza.
Wyliczaj koszt dla caej transakcji
Opcja Wyliczaj koszt dla caej transakcji pojawia si w oknie ustalania parametrw zestawienia
jeeli w Parametrze programu Sposb prezentacji kosztu na zestawieniach sprzeday zosta wybrany

sposb Prezentacja zalena od wyboru uytkownika. Aby koszt by wyliczany na podstawie powiza
pozycji na dokumentach, naley pozostawi pole wyboru tej opcji niezaznaczone.

Podstawowe pojcia i dane

Firma
Rejestrujc firm w systemie naley poda jej dane - nazw, NIP, adres, numer VAT UE, itp. Modu
moe w danym momencie operowa na danych tylko jednej firmy, ale mona z jego pomoc prowa-
dzi dziaalno dla wielu firm - wymaga to przeczania si midzy nimi.
Zmiana firmy na inn, jak te zaoenie nowej firmy, nie oznacza utraty dotychczasowych danych. S
one bezpiecznie zapisane na dysku i w kadej chwili mona uzyska do nich ponowny dostp. Dane
te mona podzieli na dane konieczne do rejestracji firmy w systemie, dane drukowane na dokumen-
tach, oraz dane opisujce sposb dziaania firmy. W oknie danych firmy znajduje si ramka z nume-
rami identyfikacyjnymi firmy, w ktrej znajduj si pola:
NIP - w tym polu naley wpisa w formacie xxx xxx xx xx (lub z mylnikami) posiadany przez firm
Numer Identyfikacji Podatkowej, nadany przez urzd skarbowy. To pole jest nieedycyjne.
VIES - zaznaczenie tego pola wyboru oznacza, e firma zostaa objta Systemem Wymiany Informacji
o VAT - VAT Information Exchange System (VIES), pozwalajcym na automatyczn wymian infor-
macji pomidzy pastwami czonkowskimi Wsplnoty Europejskiej w zakresie transakcji dokonywa-
nych wewntrz Wsplnoty (nabycia i dostawy wewntrzwsplnotowe towarw) oraz informacji o po-
datnikach VAT zarejestrowanych dla potrzeb handlu wewntrzwsplnotowego. Komisja Europejska,
majc na wzgldzie popraw moliwoci dostpu do weryfikacji numerw VAT, uruchomia stron
WWW, na ktrej podatnik moe sprawdzi poprawno i wano numerw kontrahenta oraz upewni
si, e podmiot gospodarczy o podanym numerze VAT rzeczywicie istnieje.
VAT- UE - w tym polu naley wpisa posiadany przez firm numer identyfikacji podatkowej stosowany
dla potrzeb handlu wewntrzwsplnotowego. W Polsce numer ten ma posta zwykego numeru NIP
(pisanego bez mylnikw) poprzedzonego dwuliterowym kodem kraju, czyli PL. Pole podlega edycji.
Numer z tego pola wykorzystywany jest jako NIP przy dokumentach wewntrzwsplnotowej dostawy i
nabycia towarw.
REGON - w tym polu naley wpisa nadany przez Wojewdzki Urzd Statystyczny numer identyfiku-
jcy firm do celw statystyki pastwowej.
PESEL - numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludnoci.
Wykorzystywane przez modu dane dotyczce firmy (ustawienia systemu oraz definicje, a take
wszystkie informacje dotyczce firmy) s przechowywane w plikach baz danych w wybranym fol-
derze. S one dostpne w oknie kartoteki Ustawienia. W lewej czci znajduje si drzewko, ktrego
poszczeglne pozycje reprezentuj rne grupy ustawie. Zawarto prawej czci okna zaley od
grupy ustawie wskazanej na drzewku. W oknie ustawie poszczeglne ustawienia prezentowane s
w kolejnoci alfabetycznej wedug nazw.

MXH2014P0001

Rys. 2-7 Okno kartoteki Ustawienia.
Dane firmy
Dane firmy s informacjami wsplnymi dla caego systemu Forte. Dlatego te okno Dane firmy jest
wsplnym oknem Forte. Wprowadzanie, usuwanie oraz edycja danych obsugiwane s w Administracji
Forte. Jest to spowodowane filozofi zarzdzania niektrymi danymi wsplnymi i dlatego cz usta-
wie z poszczeglnych moduw Forte przeniesiona jest do moduu Forte Administracja. Dziki temu
dane te mog by dostpne dla innych moduw Forte a uytkownicy mog (zgodnie z przyznanymi
im uprawnieniami) wprowadza, edytowa, weryfikowa i usuwa pewne dane w zakresie swoich
praw w moduach.
Oprcz penej nazwy firmy i numeru NIP na wydrukach i wystawianych dokumentach pojawia si te
adres firmy. W systemie przechowywane s take dane o rachunku bankowym (nazwa i adres banku
oraz numer rachunku) i informacje o kontaktowaniu si z firm: dwa numery telefonw, numer faksu
oraz adres poczty elektronicznej. Mona take doda notatk, z ktrej dane pojawi si opcjonalnie na
wydrukach dokumentw handlowych i zamwieniach.
Dziay handlowe firmy
Po rozwiniciu gazki parametrw ustawie Dane firmy, mona zdefiniowa i wprowadza zmiany
ustawie do dziaw handlowych firmy. Oglnie w systemie dziaem nazywamy dzia handlowy, ma-
gazyn, rejestr pieniny.
Dziay maj list magazynw, w ktrych dokonywany jest obrt towarowy zwizany z dokumentami
wystawionymi w dziale.
Uytkownik ma moliwo ustawienia domylnego dziau handlowego, magazynu i rejestru; nie jest to
jednak konieczne. Po zalogowaniu si do systemu, uytkownik pracuje w swoim domylnym dziale
handlowym oraz domylnym magazynie, ktre mona zmienia wybierajc inny z dostpnych dziaw.
Praca w domylnym dziale oznacza, e nowo tworzone dokumenty handlowe i zamwienia bd mia-
y ustawiony wybrany dzia.
W przypadku, gdy uytkownik nie ma ustawionego domylnego dziau handlowego, system nie po-
zwoli na wystawienie dokumentu handlowego lub zamwienia.

W przypadku gdy nie jest ustawiony domylny magazyn, uytkownik nie moe wystawi nowego do-
kumentu magazynowego.
Dzia handlowy ma list powizanych magazynw oraz rejestrw pieninych oraz opcjonalnie - do-
mylny magazyn i rejestr pieniny.
Magazyn ma list dostpnych dziaw handlowych i domylny dzia handlowy.
Rejestr pieniny ma list dziaw handlowych i nie ma adnych dziaw domylnych.
Parametry pracy firmy
Parametry pracy umoliwiaj zdefiniowanie takich ustawie dla kadej z zarejestrowanych w module
Handel firm, aby praca w tej firmie przebiegaa moliwie najsprawniej, z uwzgldnieniem jej specyfiki.
Wartoci parametrw s podpowiadane w odpowiednich oknach lub wpywaj bezporednio na dalsze
akcje. Peny przegld parametrw pracy znajduje si w Dodatku.
Parametry pracy
Wspomaganie dziaalnoci handlowej przez system polega na uatwieniu rejestracji zdarze gospo-
darczych i wystawiania odpowiednich dokumentw. Handel wykorzystuje przy tym (oprcz danych
dotyczcych konkretnego dokumentu) wiele danych pomocniczych, opisujcych sposb dziaania
firmy
Dziay firmy - definiowanie wielu dziaw firmy.
Magazyny - dane opisujce magazyny (nazwa, adres, telefon). Jeli zachodzi taka potrzeba,
nazwa i adres magazynu mog by drukowane na wystawianych dokumentach i zestawieniach.
Rejestry pienine - tworzenie w systemie rejestrw pieninych wielu typw: gotwkowy,
bankowy i inny.
Uytkownicy - dane uytkownikw.
Parametry pracy - ustawienie parametrw pracy z programem dla danej firmy.
Notatka - miejsce na wprowadzenie dodatkowych danych.
Formy patnoci - definicje form patnoci, uywane we wszystkich miejscach wykorzystania
rejestru patnoci.
Parametry Intrastat - konfigurowanie parametrw zwizanych z wystawianiem deklaracji
Intrastat.
Kursy walutowe - kursy dla walut o symbolach ustalonych w sowniku Waluty.
Opisy dokumentw - najczciej stosowane w firmie opisy dokumentw poszczeglnych
typw.
Sowniki - dane uywane wielokrotnie w rnych miejscach moduu: fundusze promocji rolnej,
jednostki miary, izb celnych, nazwy rejonw (kodw CN, krajw, wojewdztw itp.), symbole walut.
Sowniki uytkownika sowniki wsplne dla caego systemu Forte.
Stawki VAT - dodawanie i zmiana stawek podatku VAT.
Typy dokumentw - definicje typw wystawianych dokumentw.
Typy rejestrw - definicje rejestrw dokumentw wykorzystywanych przez system.
Wymiary analityczne definiowanie dodatkowych oznacze (cech) klasyfikujcych, kontra-
hentw, pracownikw, miejsca powstawania kosztw i towary.
Urzdzenia - ustawienia drukarek i kas fiskalnych.
Wsppraca z FK - okrelaj sposb wspdziaania Handlu z moduem Finanse i Ksigowo
zalenie od wyboru wsppracy w trybie wsplnej bazy danych lub wsppracy baz rozcznych:
- Schematy ksigowa i wykorzystywane w tych schematach symbole kont.
- Sposb uzgadniania (synchronizacji) kartotek kontrahentw, pracownikw i urzdw moduu
Handel i moduu Finanse i Ksigowo oraz rozlicze kontrahentw, ktrych kartoteki zostay uzgod-
nione.

MXH2014P0001
Znaczniki - opisy graficznych znacznikw, ktre mona przypisywa do wybranych pozycji kar-
totek dla atwiejszego grupowania i wyszukiwania tych pozycji.
Towary
Pod pojciem towar rozumiane jest wszystko, co moe sta si przedmiotem handlu - zarwno
przedmioty materialne, jak towary handlowe, materiay, wyroby, rodki trwae, jak i usugi, prawa au-
torskie itp. W module Forte Handel rozrnia si towary typw artyku, usuga, zestaw, komplet.
Typ Artyku obejmuje towary objte gospodark magazynow.
Typ Usuga obejmuje towary, ktre nie s objte gospodark magazynow.
Typ Zestaw obejmuje towary zoone, definiowane poprzez list tworzcych je innych towa-
rw dowolnego typu. Towar tego typu jest list towarow - po jego wybraniu w pozycji doku-
mentu do dokumentu wpisywane s wszystkie elementy zestawu. Skad zestawu i liczba po-
szczeglnych elementw s stae.
Typ Komplet take obejmuje towary definiowane poprzez list tworzcych je innych towarw.
Na dokumentach handlowych pozycj dokumentu jest komplet, natomiast w dokumentach
magazynowych umieszczane s jego czci skadowe; dlatego te towary tego typu nie maj
prowadzonej ewidencji magazynowej.
Dane towarw s zgrupowane w kartotece Towary. Kady z towarw jest opisany na licie polami
kod, nazwa i stan; dla towarw nieobjtych gospodark magazynow w polu stan znajduje si okre-
lenie typu towaru - usuga, zestaw lub komplet.
Definiowanie towarw
W module Forte Handel rozrnia si towary czterech typw: artyku, usuga, zestaw, komplet. Ka-
dy z tych typw towarw jest nieco inaczej definiowany. Ze wzgldu na du liczb informacji zwiza-
nych z towarami, okno podzielono na strony opatrzone listkami, ktre widoczne s w jego dolnej cz-
ci. Aby uwidoczni dan stron, naley klikn odpowiedni listek.
Typ Artyku
Typ artyku obejmuje wszystkie towary, ktre s objte gospodark magazynow. Informacje o towa-
rze typu artyku s umieszczone na czterech stronach.
Pierwsza, opatrzona zakadk Towar, obejmuje podstawowe dane towaru (kod, nazwa, typ, kod pa-
skowy, jednostka miary, stawka VAT, kod klasyfikacji PKWiU, kod CN), stan towaru w magazynach
(ilo handlowa oraz ilo zarezerwowana) oraz kocowe ceny sprzeday wraz z symbolem waluty
(o ile ma by to cena walutowa). W polu CN mona wybra ze sownika kod CN. Format pola: xxxx-xx-
xx-x. Kody te s konieczne do prowadzenia unijnych zasad raportowania obrotu towarowego z innymi
krajami UE.

Rys. 2-8 Towar typu artyku - strona Towar.
Druga strona, opatrzona zakadk Ceny, grupuje wszystkie dane zwizane z cenami zakupu i sprze-
day towaru, kalkulacj ceny nabycia i sposobem rozliczania wartoci rozchodu towarw. Zawiera ona
nastpujce pola:
Cena zakupu
Ostatnia zarejestrowana cena zakupu danego towaru wraz dat tego zakupu. Cena ta jest pod-
powiadana przez system przy wystawianiu nowych dokumentw zakupu oraz nowych dokumentw
przyj magazynowych.

Rys. 2-9 Towar typu artyku - strona Ceny.
przycisk Kalkulacja ceny nabycia
Uruchamia prosty mechanizm umoliwiajcy okrelenie rzeczywistej ceny nabycia w przypadku impor-
tu towarw, uwzgldnia cen walutow zakupu, co, akcyz, inne wydatki (np. transport).
Metoda rozliczania towaru
Warto tego parametru decyduje o domylnym trybie wybierania przez system dostaw, z ktrych
bd realizowane wydania. Przy ustawieniu na FIFO system bdzie domylnie wybiera do wyda
dostawy danego towaru w kolejnoci od najstarszych do najnowszych (FIFO - ang. First In First Out -

MXH2014P0001
pierwsze przyszo pierwsze wyszo). W przypadku LIFO (ang. Last In First Out - ostatnie przyszo
pierwsze wyszo) system wyszukuje dostawy w kolejnoci od najnowszych do najstarszych.
Przeliczanie cen sprzeday
W polu tym mona okreli, kiedy i w jaki sposb ceny sprzeday bd uzgadniane z cenami zakupu.
Moliwe ustawienia to:
- cena zakupu i cena bazowa nie s uzgadniane,
- automatycznie - przy kadej zmianie ceny zakupu,
- automatycznie - gdy cena zakupu wiksza od ceny bazowej,
- rcznie - przy kadej zmianie ceny zakupu,
- rcznie - gdy cena zakupu wiksza od ceny bazowej.
Jeli uzgodnienia s wykonywane rcznie a odpowiedni warunek zostaje speniony, wywietlane jest
okno umoliwiajce porwnanie cen aktualnych i proponowanych przez system na podstawie najnow-
szej ceny zakupu.

Rys. 2-10 Okno Kalkulacja cen.
Ceny sprzeday
Mona prowadzi trzy cenniki w cenach netto, ustalajc ceny w dowolnej walucie, oraz jeden w cenie
brutto (cena brutto jest zawsze cen zotwkow).
Cena bazowa netto
Pole umoliwia podanie ceny netto, bdcej wraz ze stopami mary i stawk podatku VAT podstaw
naliczania ceny sprzeday oraz punktem odniesienia przy obliczaniu zysku ze sprzeday.
Zaokrglenia cen
Przy przeliczaniu cen zostan zastosowane zaokrglenia, czyli ustalona zostanie dokadno wyko-
nywanych oblicze. Mona wybra precyzj zaokrglenia z opuszczanej listy.
Negocjacja cen
Zaznaczenie tego pola oznacza, e w trakcie wystawiania dokumentw sprzeday mona modyfiko-
wa cen (rabat) sprzedawanych towarw.
Powizanie cen [kolumna]
Domylnie znaczniki w tej kolumnie s zaznaczone - ceny sprzeday s przeliczane na podstawie cen
bazowych. Dla kadej ceny mona indywidualnie za pomoc znacznika w tej kolumnie wczy lub wy-
czy przeliczanie ceny na podstawie ceny bazowej. Powizania cen mona zmieni za pomoc opera-
cji Zmiana parametrw Cena ( ) powizana z cen bazow (menu Operacje na licie towarw).
Mara
Pole umoliwia podanie stawki procentowej mary dla wybranego cennika. Mara jest tu okrelana
zawsze wzgldem ceny bazowej netto, i suy ma jedynie do naliczenia cen sprzeday w cenniku
danego towaru.
Cena sprzeday
Cena sprzeday moe by naliczana na podstawie ceny bazowej i wartoci mary. Jeli jest to cena
brutto, wwczas naliczona zostanie zgodnie ze stawk VAT podan w panelu danych towaru. Mona

wpisa cen bezporednio do pola nawet wtedy, gdy jest niezgodna z wykonanymi przeliczeniami.
W oknie wystawiania dokumentu bdzie podpowiadana cena prezentowana w tej kolumnie.
Waluta
Jeli cena sprzeday ma by cen walutow, trzeba wybra z opuszczanej listy symbol waluty. Jeli
na dokumencie sprzeday pojawi si towar, ktry ma okrelon cen walutow, wwczas zostanie
ona przeliczona na zote po aktualnym kursie.

Trzecia strona, opatrzona zakadk Inne, zawiera dane o pooeniu towaru w strukturze katalogw
oraz o jego przynalenoci do rodzaju towarw. Mona tu take doczy graficzny znacznik wyrnia-
jcy i uatwiajcy szybkie odnalezienie towarw. Znacznik ten moe by modyfikowany rwnie na
licie towarw.
Ramka Ksigowania
Zawiera dane dotyczce ksigowa: identyfikator towaru w module Finanse i Ksigowo oraz para-
metr ksigowa dla tego towaru.
Pole Szablon dostawy
Umoliwia okrelenie szablonu, wedug ktrego tworzone bd nazwy dostaw tego towaru. Dostpne
s w nim takie same symbole, jak w szablonie numeracji dokumentw.
Pole Nazwa fiskalna
Umoliwia wpisanie odrbnej nazwy towaru dla urzdze fiskalnych. Wypeniajc je naley przestrze-
ga wymaga dotyczcych nazwy towaru (takie jak dugo, dopuszczalne do uycia znaki) okrelo-
nych w dokumentacji urzdzenia fiskalnego.

Rys. 2-11 Towar typu artyku - strona zawierajca pozostae dane o towarze.
Pola Stan minimalny, Stan maksymalny
Okrelaj graniczne stany towarw w magazynie, wyraone w jednostce ewidencyjnej. S one wyko-
rzystywane przez zestawienia Przekroczone stany minimalne, Przekroczone stany maksymalne,
dostpne w kartotece towarw.
Ramka Jednostki miary
Zawiera opis jednostek miary zdefiniowanych dla towaru. Dla kadego towaru mona zdefiniowa trzy
jednostki miary: jednostk ewidencyjn, wykorzystywan do prowadzenia ewidencji magazynowej,
oraz dwie jednostki dodatkowe, bdce wielokrotnociami jednostki ewidencyjnej (jednostka ewi-
dencyjna musi by najmniejsz z uywanych jednostek). Iloci towarw w dokumentach mona wyra-
a w dowolnej z tych jednostek. Jednostka wybrana jako domylna bdzie podpowiadana podczas
uycia towaru w jakimkolwiek dokumencie, nawet, jeli w definicji typu dokumentu bdzie podana inna
jednostka. Uytkownicy stosujcy inn (ni ewidencyjna) jednostk jako domyln, mog za pomoc

MXH2014P0001
parametru pracy Jednostka uywana jako miano iloci wybra jednostk stosowan tu przez sys-
tem i widoczn w kartotekach i listach rozwijanych oraz zestawieniach.
Ramka Intrastat
Znajduj si tu pola dotyczce podatkowych przelicznikw ewidencyjnych jednostek miary. Dla towa-
rw o typie artyku: Masa kg oraz Jednostka uzupeniajca. Jeeli towar wymaga wykazania na
deklaracji Intrastat iloci w jednostce uzupeniajcej, to naley zaznaczy pole j. uzupeniajca.
Jeli pola w tej ramce nie s wypenione, to przy wypenianiu deklaracji system uznaje, e dla tego
towaru nie s obowizkowe. Z jednostek tych nie mona korzysta przy wystawianiu dokumentw,
dlatego uywajc jednostki kg jako jednej z jednostek dodatkowych naley wpisa odpowiedni prze-
licznik dwukrotnie. Dla jednostki ewidencyjnej kg wpisujemy przelicznik 1.
Fundusze Promocji Rolnej
Lista rozwijana, z ktrej mona wybra fundusz promocji waciwy dla towaru. Dane te pobierane s
ze Sownika w Ustawieniach programu.
Kolejna strona, Wymiary, jest widoczna jedynie wtedy kiedy dla towaru s aktywne wymiary.
Za definiowanie wymiarw dowolnej klasyfikacji (w szczeglnoci towarw i kontrahentw) odpowie-
dzialne jest jedno oglne prawo w Forte Administracja o nazwie Definiowanie wymiarw analitycz-
nych i znajduje si grupie praw Wsplne. Nadawanie wartoci wymiarw dla towarw i kontrahentw
moliwe jest po ustawieniu prawa do zmiany danych. W przypadku towarw prawo to znajduje si w
grupie Forte Handel.
Natomiast w przypadku kontrahentw, ktrzy s wsplni dla wszystkich moduw Forte, prawo znaj-
duje si w grupie Wsplne.

Rys. 2-12 Strona Wymiary towaru.
W oknie widoczna jest tabelka z list aktywnych wymiarw. W tabelce przedstawione s dwie kolum-
ny: Nazwa i Warto. W kolumnie Nazwa prezentowana jest lista z nazwami poszczeglnych wymia-
rw, ktre zostay wczeniej zdefiniowane w Ustawieniach (ga Wymiary analityczne/Towary).
W kolumnie Warto pojawiaj si informacje okrelajce dany wymiar. Wymiar jest jedn z wielkoci
wedug ktrych mona wyszukiwa towar. Wymiary sownikowe mog by wykorzystywane przez
narzdzia Forte BI przy tworzeniu raportw analitycznych i zestawie.
Dla kadego z wymiarw w menu kontekstowym (prawy przycisk myszy) dostpna jest opcja Wy-
czy (Ctrl+Del) za pomoc ktrej mona powrci do stanu, w ktrym dany wymiar jest niewype-
niony.
Receptury towaru
Dowolny towar o typie artyku moe mie dowoln liczb receptur, czyli inaczej definicji zlecenia.
Wicej o zleceniach produkcyjnych mona przeczyta w Rozdziale Gospodarka magazynowa, w cz-
ci Realizacja zlece produkcyjnych. Wedug receptur moe zosta utworzony wyrb gotowy, przy

czym liczba receptur utworzenia wyrobu moe by dowolna. Lista receptur danego towaru dostpna
jest z okna Towar poprzez menu Informacje.

Rys. 2-13 Towar typu artyku menu przycisku Informacje.

Po wybraniu z menu polecenia Receptury towaru otwiera si okno z list receptur danego towaru.

Rys. 2-14 Okno listy receptur dla wybranego towaru.

Po wybraniu receptury z listy otwiera si okno ze szczegami receptury, jej skadem oraz powstaym
w wyniku jej zastosowania produktem. Kod receptury powinien by niepowtarzalny.

MXH2014P0001

Rys. 2-15 Okno wybranej receptury dla towaru.
W ramce Skadniki receptury widoczna jest lista artykuw oraz usug, ktre skadaj si na receptu-
r, wraz z ilociami tych artykuw.

UWAGA Na licie skadnikw receptury nie moe by zestaww i kompletw.

Jeli uytkownik ma nadane waciwe prawa, moe zmienia skad receptury, nawet jeli na pod-
stawie tej receptury zostay ju utworzone zlecenia. Zlecenia wczeniej stworzone zostan odpowied-
nio oznaczone - jako powstae na podstawie innego skadu receptury ni biecy.
Typ Usuga
Towary typu usuga nie s objte gospodark magazynow (nie mog by uyte w dokumentach ma-
gazynowych), dlatego te okno towaru zawiera w tym przypadku mniej danych i nie jest konieczne
wydzielanie osobnej strony zawierajcej informacje o cenach. Uycie towaru typu usuga nie jest do-
zwolone dla faktury VAT RR.
Strona Inne zawiera te same informacje, co w przypadku towarw typu artyku. Przy zakupie usugi
podpowiadana jest cena bazowa.
Strona Wymiary przedstawia te same informacje, co dla towaru typu artyku.
Dla usug mona wystawia dokumenty importowe DIM i WNT z cenami walutowymi.

Rys. 2-16 Towar typu usuga, strona danych podstawowych.
Typ Komplet
Towar typu komplet jest towarem zoonym, definiowanym poprzez list tworzcych go innych towa-
rw.

Rys. 2-17 Towar typu komplet, strona Towar.
Towar tego typu jest przedmiotem handlu, stanowi jedn pozycj na dokumentach handlowych, nato-
miast w magazynie przechowywane i rozliczane s jego elementy skadowe. Uycie towaru typu
komplet nie jest moliwe w przypadku wystawienia faktury VAT RR. W przypadku wybrania towaru
typu komplet w pozycji dokumentu magazynowego, na kolejnych pozycjach zostan umieszczone
jego elementy z pominiciem asortymentw typu usuga. Na wystawionym do takiego dokumentu
wydania dokumencie handlowym umieszczony zostanie komplet. W skad kompletu mog wchodzi
towary kadego typu.
Cechy wyrniajce komplety to m. in.
- Cena kompletu na dokumencie sprzeday wynika z cen jego elementw skadowych.
- W zestawieniach zawsze wykazywana jest sprzeda elementw skadowych kompletw.
- Ksigowanie dokumentu odbywa si po elementach kompletu, a nie po samym komplecie.
- Na wydrukach dokumentw pokazywane s pozycje kompletw.

MXH2014P0001
- Na drukark fiskaln wysyane s pozycje kompletw, a nie ich elementy.
- Stawka VAT pozycji elementw kompletu jest narzucana przez komplet.
Mona tworzy komplety rcznie na dokumencie sprzeday (poprzez menu kontekstowe: Utwrz
pozycj kompletu).
Dane o towarze tego typu s podzielone midzy strony: Towar, Ceny, Inne, Wymiary.
W zalenoci od parametrw zdefiniowanych na stronie Ceny:
- skad kompletu i liczba poszczeglnych elementw mog by stae lub te mog podlega edycji
w oknie dokumentu,
- cena sprzeday kompletu proponowana w pozycji dokumentu moe by pobierana z danych
kompletu lub ustalana na podstawie kartotekowych cen jego elementw,
- w zestawieniach sprzeday mona wykazywa sprzeda caych kompletw lub sprzeda jego
elementw skadowych.

Rys. 2-18 Towar typu komplet - strona Ceny.
Strona Inne zawiera tylko dane o przynalenoci do rodzaju i katalogu, znaczniku graficznym i nazwie
fiskalnej (umoliwia wpisanie odrbnej nazwy towaru dla urzdze fiskalnych). Przynaleno do kata-
logu mona zmieni rozwijajc list Katalog i wybierajc waciw pozycj spord zdefiniowanych.
Typ Zestaw
Towar typu zestaw jest towarem zoonym, definiowanym poprzez list tworzcych go innych towa-
rw. W skad zestawu mog wchodzi towary kadego typu - artykuy, usugi, a take inne zestawy.

Rys. 2-19 Towar typu zestaw, strona Towar.
Asortyment tego typu jest w istocie list towarow i po wybraniu go w pozycji dokumentu, w dokumen-
cie zostan umieszczone wszystkie towary typu artyku i usuga wchodzce w jego skad. Cena ze-
stawu jest sum cen jego skadowych, dlatego te w oknie danych towaru tego typu brak jest danych
o cenach.
Strona Inne zawiera informacje do jakiego katalogu i rodzaju naley zestaw.
Rodzaje towarw
Utworzenie rodzajw towarw umoliwia takie ich klasyfikowanie, jakie odpowiada specyfice firmy. Do
wyodrbnienia wasnego rodzaju towaru mona wykorzystywa wszystkie cechy wystpujce w defi-
nicji rodzaju. Ponadto rodzaj towaru moe by traktowany jako szablon, wedug ktrego mona rej e-
strowa nowy towar w kartotece. Informacje zapisane w rodzaju towaru zostan automatycznie prze-
pisane do karty nowego towaru, eliminujc konieczno wpisywania powtarzajcych si danych.
Okno umoliwiajce definiowanie rodzaju towaru nie zawiera strony Inne, a dane dotyczce ksigo-
wa znajduj si na stronie towar; poza tym wystpujce tam pola s takie same, jak w oknie defi-
niowania towarw.
Przyciski narzdziowe
W oknach definiowania towarw i rodzajw towarw wszystkich typw dostpne s nastpujce przy-
ciski:
Informacje
Po wybraniu tego przycisku widoczna jest lista operacji, ktre mona przeprowadzi na danych towa-
ru. Szczegowy opis znajduje si w ostatnim rozdziale - Przegld parametrw
Edytuj
Udostpnia dane towaru do edycji. W trybie edycji przyciski Informacje i Edytuj wymieniaj si na
Zapisz i Anuluj. Dla towarw typu komplet lub zestaw obok ramki Elementy zestawu / kompletu
pojawiaj si przyciski Nowy i Usu, umoliwiajce wprowadzanie nowych elementw lub usuwanie
istniejcych.
Notatka
May, nieopisany przycisk o wygldzie spinacza obok listkw wyboru strony otwiera okno redagowania
notatki . Mona je take otworzy wybierajc polecenie Notatka z listy wywietlanej po klikniciu
przycisku Informacje. Jeli dla wybranej pozycji kartoteki jest ju zredagowana notatka, zamiast przy-
cisku obok listkw wyboru strony wywietlany jest spinacz o innym ksztacie.
Przegldanie listy

MXH2014P0001
Jeli okno zostao wywoane z listy, w dolnej jego czci pojawiaj si przyciski suce do przeglda-
nia tej listy. Po zamkniciu okna listy przyciski znikaj. Przyciski te s dostpne tylko w oknie definio-
wania towaru.
Zestawienia
Przycisk ten udostpnia list zestawie, ktre mona wykona dla danego towaru. Nie wystpuje on
natomiast w oknie towaru typu zestaw, gdy towar taki nie jest samodzielnym towarem, lecz list to-
warow. Przycisk ten jest dostpny tylko w oknie definiowania towaru.
Cenniki
Handel pozwala na ustalenie dla danego towaru dowolnej iloci cen i upustw oraz moliwo skada-
nia elementw wpywajcych na kocow cen towaru. Cenniki s narzdziami uatwiajcymi prowa-
dzenie polityki sprzeday i zarzdzanie skadnikami ceny. Pozwalaj na tworzenie dowolnej iloci
odrbnych cennikw cenowych lub rabatowych o rnych parametrach i zakresach obowizywania.
Stosuje si je w pozycjach dokumentw sprzeday i zamwie obcych.
Dane zwizane z cennikami zgrupowane s w kartotece cennikw, otwieranej z menu Operacje
w kartotece towarw. Cenniki mog zawiera dodatkowe ceny (zastpujce w okrelonych warun-
kach ceny z kartoteki towarw) lub mog by cennikami rabatowymi (zawierajce stosowane w okre-
lonych sytuacjach rabaty/narzuty, a wic take wielkoci ujemne podane procentowo). W cenniku
mona umieszcza pozycje dla rodzaju a take towaru z tego rodzaju (dla umieszczonego towaru
pobierane s ceny zapisane dla towaru). Do cennika mona doczy list kontrahentw i rodzajw
kontrahentw, dla ktrych obowizuje cennik, a niezalenie od tego cennik moe mie atrybut obo-
wizywania dla wszystkich kontrahentw, take tych spoza listy.

Tworzc nowy cennik naley nada mu nazw, wprowadzi opis i okreli:
Rodzaj - cenowy lub rabatowy. W cenniku cenowym definiuje si ceny towarw, a w cenni-
ku o rodzaju rabatowym procent rabatu na poszczeglny towary.
Priorytet piciostopniowa skala okrela wano cennika w stosunku do innych cennikw
(1- najwyszy priorytet, 5 - najniszy).
Jeli cennik ma dotyczy wszystkich kontrahentw, wystarczy zaznaczy opcj dla wszyst-
kich kontrahentw.
Okres obowizywania jeli jest to cennik okresowy naley poda dokadny zakres dat
obowizywania. Brak podanego zakresu dat oznacza obowizywanie cennika bezterminowo.
Cykliczno cennik moe obowizywa cyklicznie w wybrane dni tygodnia. Po zaznaczeniu
opcji cyklicznie naley zaznaczy dni tygodnia, w ktrych cennik obowizuje.
Dzia firmy cennik moe by przypisany do konkretnego dziau firmy. Brak dziau oznacza
obowizywanie cennika dla caej firmy.
Sposb czenia z innymi upustami i innymi cennikami:
- samodzielny cennik jest czony jedynie z upustami ilociowymi towaru,
- czony z upustami kartotekowymi i indywidualnymi cennik czy si z upustami ilo-
ciowymi towaru, rabatem podanym w kartotece kontrahenta oraz upustami indywidualnymi
kontrahenta,
- czony z upustami kartotekowymi i indywidualnymi oraz innymi cennikami minimalny
priorytet doczanych cennikw ... - cennik czy si z upustami ilociowymi towaru, raba-
tem podanym w kartotece kontrahenta, upustami indywidualnymi kontrahenta oraz cennikami,
ktrych priorytet jest wyszy lub rwny podanemu.
Po wprowadzeniu danych cennika, aktywne staj si przyciski Kontrahenci i Towary. Jeli nie zosta-
a zaznaczona opcja dla wszystkich kontrahentw naley wybra tych, dla ktrych ma by zastoso-
wany cennik (zakadka Rodzaje kontrahentw lub Kontrahenci).
Zasady stosowania cennikw
Kryterium wyboru cennika jest towar w pozycji, kontrahent lub odbiorca dokumentu, dzia handlowy,
data wystawienia lub sprzeday. Spord obowizujcych cennikw wybierany jest tylko jeden cennik
cenowy (jeli jest) oraz czce si z nim cenniki rabatowe (jeli s).

W przypadku, gdy zostanie zdefiniowanych kilka cennikw, system okrela hierarchi wanoci cenni-
kw wg nastpujcych zaoe:
cenniki przypisane do konkretnego kontrahenta s waniejsze od cennikw przypisanych do
rodzaju kontrahentw,
cenniki przypisane do rodzaju kontrahentw s waniejsze od cennikw oznaczonych pa-
rametrem dla wszystkich kontrahentw,
cenniki okresowe s waniejsze od cennikw bezterminowych,
cenniki przypisane do danego dziau s waniejsze od cennikw oglnofirmowych,
cenniki z wyszym priorytetem s waniejsze od tych z niszym priorytetem.
W trakcie wystawiania dokumentu system wyszukuje cennik o rodzaju cenowym i pobiera z niego
cen towaru. Jeli nie znajdzie cennika cenowego, ktry mona zastosowa w tym dokumencie, po-
biera cen z kartoteki towaru. Nastpnie sprawdza czy istnieje upust ilociowy, ktry mona zastoso-
wa w tym dokumencie i obnia cen wg tego upustu.
Jeli wybrany cennik cenowy nie by oznaczony jako samodzielny, system wyszukuje moliwe s do
zastosowania cenniki rabatowe w zalenoci od hierarchii wanoci i ustawionego sposobu pocze-
nia z innymi cennikami. Jeeli ktry z dostpnych cennikw rabatowych zosta oznaczony jako cennik
samodzielny, to na nim koczy si proces wyznaczania ceny, a wtedy rabat z kartoteki kontrahenta
oraz upusty indywidualne nie s uwzgldniane.
Podczas stosowania cennikw sprawdzany jest na bieco sposb czenia cennikw (take
z uwzgldnieniem priorytetw kolejnych cennikw). Jeli kolejny stosowany cennik jest cennikiem
samodzielnym, na tym cenniku proces ustalania ceny si koczy.
Jeli procedura przydzielania cennikw wykryje niejednoznaczno w procesie przydzielania cenni-
kw (bd co najmniej dwa cenniki rwnowane stosujce si do danej pozycji towarowej), system
wpisze w pozycji cen bazow z towaru.
Cenniki okresowe (od dnia do dnia i dla okrelonych dni tygodnia) s selekcjonowane w zalenoci
od ustawienia nowego parametru pracy system wedug daty sprzeday lub daty wystawienia doku-
mentu.
Lista doczonych cennikw moe by zmodyfikowana rcznie w oknie kalkulatora ceny przez uyt-
kownika majcego prawo do negocjacji cen. Uytkownik majcy takie prawo moe take w oknie Wa-
ciwoci pozycji zmodyfikowa cen kocow. Ta modyfikacja jest dodatkowym rabatem/narzutem
poza systemem cennikw.
Do dokumentw tworzonych na podstawie zamwie, system przenosi jedynie cenniki doczone
w zamwieniu i nie wprowadza w nich zmian.
Na dokumentach korekty cenniki nie s dostpne.
W czasie wystawiania dokumentu handlowego mona zobaczy list cennikw wybranych przez Han-
del w oknie Kalkulator ceny (przycisk w polu Cennik), gdzie widoczna jest lista wszystkich aktywnych
cennikw obowizujcych w danym cyklu, w dziale z ktrego jest wystawiany dokument i dla wybra-
nego kontrahenta oraz towaru. Dziki temu w kadej chwili mona sprawdzi podstaw wyznaczenia
ceny i rabatu w danym dokumencie. Na podstawie definicji cennika i jego wanoci system wyznacza
cenniki, ktre mog zosta uyte w konkretnej sytuacji.
Kontrahenci
Dane kontrahentw s zgrupowane w kartotece Kontrahenci. Kady z kontrahentw jest opisany na
licie polami kod, nazwa, miejscowo i NIP. Cz tych pl moe by niewidoczna, w zalenoci od
rozmiarw okna. Aby uwidoczni wszystkie kolumny ktre mog pojawi si na licie naley klikn
prawym klawiszem myszy w polu tytuu w dowolnej kolumnie i wybra z listy waciwe tytuy kolumn.
Kontrahenci mog by widoczni jako oznaczeni (kropk) przed nazw. Jeli kropki nie ma i baza jest
wsplna, oznacza to, e modu FK jeszcze nie nada numeru temu kontrahentowi. Jeli kropki nie ma
i bazy s odrbne, oznacza to, e dane nie s zsynchronizowane.
Dane kontrahentw widoczne s w Repozytorium dokumentw po wybraniu w kartotece kontrahentw
operacji Kontrahenci z umow. W kolumnach Umowa - wysyka i Umowa - odbir widoczne s
informacje o charakterze umowy danego kontrahenta - zarejestrowaniu Sprzeciwu lub Zgody na
odbir i wysyk.

MXH2014P0001
Kontrahenci incydentalni
Faktury elektroniczne mona wystawia tylko kontrahentom kartotekowym - aby wystawi faktur elek-
troniczn kontrahentowi, trzeba go najpierw doda do kartoteki kontrahentw. Dla kontrahentw incy-
dentalnych mona wystawi tylko tradycyjn faktur papierow.
Jeeli w serwisie www.miedzyfirmami.pl jest kontrahent incydentalny o podanym numerze NIP i ma
podpisan zgod na wysyanie dokumentw, to blokowana jest wysyka dokumentu do momentu do-
dania kontrahenta do kartoteki w module Handel. Operacja ta jest zalena od ustawienia Kontrola
danych w Parametrach pracy Ustawie. Program pyta, czy doda kontrahenta z podanym NIP do
kartoteki kontrahentw.
Kontrahent incydentalny a zgoda domniemana
Jeeli w programie Repozytorium jest ustawiona zgoda domniemana i wystawiany jest dokument dla
kontrahenta incydentalnego, to program sprawdza czy pracuje w trybie Zgody domniemanej. Jeli
tak - to proponuje dodanie kontrahenta do kartoteki kontrahentw w celu wystawienia e-faktury.
Zlecanie przeleww elektronicznych
W oknie kontrahenta w menu kontekstowym otwiera si lista polece wrd ktrych znajduje si po-
lecenie Zle e-przelew. Umoliwia zlecenie przelewu dla wybranego kontrahenta z okna danych kon-
trahenta. Przelew zostanie wypeniony danymi kontrahenta, rachunkiem bankowym kontrahenta, da-
nymi firmy i rachunkiem bankowymi firmy (ktry zosta dodany do danych firmy, jest ustawiony jako
rachunek domylny i uytkownik ma do niego prawo). Jeli domylny rachunek firmowy nie jest obsu-
giwany elektronicznie lub uytkownik nie ma do niego prawa, aplikacja go wypeni pierwszym rachun-
kiem dostpnym na licie, do ktrego uytkownik ma uprawnienie i ktry zosta dodany do danych
firmy.
Poka e-przelewy - otwiera w Repozytorium okno przeleww elektronicznych zdefiniowanych dla
tego kontrahenta.
Szczegy kontrahenta w Repozytorium - otwiera w Repozytorium okno z informacjami dotyczcymi
wybranego kontrahenta.

Rys. 2-20 Okno kontrahenta menu kontekstowe.
Definiowanie kontrahentw
Ze wzgldu na du liczb informacji zwizanych z kontrahentami, okno podzielono na strony opa-
trzone listkami, ktre widoczne s w dolnej czci okna. Aby uwidoczni dan stron naley klikn
odpowiedni listek.

Podstawowe dane o kontrahencie
Strona ta pojawia si po klikniciu listka Kontrahent w oknie kontrahenta i zawiera podstawowe dane
kontrahenta:
Kod kontrahenta
Unikalny symbol kontrahenta identyfikujcy go na listach.

UWAGA Po wystawieniu dla kontrahenta dowolnego dokumentu warto tego pola zostanie
zablokowana przez system (nie bdzie mona jej zmieni).

Rys. 2-21 Okno danych kontrahenta.
Nazwa
Nazwa kontrahenta, drukowana na dotyczcych tego kontrahenta dokumentach. W zestawieniach
kontrahenci s uoeni wedug kolejnoci krajw, a w obrbie kraju podatkowych numerw identyfi-
kacyjnych. Po lewej stronie pola znajduje si przycisk - przecznik Firma/Osoba fizyczna. Po wybra-
niu opcji zmienia si wygld okna kontrahenta.
Imi, Nazwisko (osoba fizyczna)
Dane personalne kontrahenta.
Ulica, Kod, Miejscowo, Rejon
Odpowiednie elementy adresu kontrahenta. Opuszczane listy wyboru Miast i Rejonw umoliwiaj
szybkie otwarcie okna wykorzystywanego sownika, a take bezporednie dodanie nowego opisu.
Kraj
Lista rozwijana z nazwami krajw. Domylnie podpowiadana jest warto 'Polska'. Pole to MUSI by
wypeniane, aby moliwe byo wystawianie dokumentw.
Zarejestrowany w VIES
Zaznaczenie tego pola wyboru oznacza, e firma jest objta Systemem Wymiany Informacji o VAT,
VAT Information Exchange System (VIES), pozwalajcym na automatyczn wymian informacji po-
midzy pastwami czonkowskimi Wsplnoty Europejskiej, w zakresie transakcji dokonywanych we-
wntrz Wsplnoty (nabycia i dostawy wewntrzwsplnotowe towarw) oraz informacji o podatnikach
VAT zarejestrowanych dla potrzeb handlu wewntrzwsplnotowego. Komisja Europejska, majc na
wzgldzie popraw moliwoci dostpu do weryfikacji numerw VAT, uruchomia stron WWW, na

MXH2014P0001
ktrej podatnik moe sprawdzi poprawno i wano numerw kontrahenta oraz upewni si, e
podmiot gospodarczy o podanym numerze VAT rzeczywicie istnieje. Pole to nie pojawia si dla kon-
trahentw z Polski lub spoza UE.
NIP, REGON, PESEL
Numer Identyfikacji Podatkowej kontrahenta, numer REGON identyfikujcy firm do celw statystyki
pastwowej nadany przez Wojewdzki Urzd Statystyczny i numer Powszechnego Elektronicznego
Systemu Ewidencji Ludnoci.
Limit kredytu
Okrela, czy kontrahent bdzie mia przydzielony limit kredytowania.
Kwota
Maksymalna wysoko kredytu ("kredyt" oznacza sum nalenoci ze wszystkich nierozliczonych
dokumentw sprzeday). Jeli podczas wystawiania kolejnego dokumentu sprzeday dla danego kon-
trahenta kwota limitu zostanie przekroczona, system poinformuje o tym uytkownika odpowiednim
komunikatem.
Patno
Domylny typ patnoci dla tego kontrahenta; mona wybiera pomidzy rodzajami patnoci (reje-
strami pieninymi) ustalonymi w kartotece pienidzy.
W terminie
Domylny termin patnoci, zwizany z rodzajem patnoci i podpowiadany na podstawie ustawie
systemu.
Typ ceny sprzeday, Rodzaj ceny sprzeday
Domylny typ i rodzaj cen uywanych przy wystawianiu dokumentw sprzeday dla kontrahenta.
Rabat
Umoliwia okrelenie punktw procentowych domylnej stawki rabatu.
Negocjacja cen
Zaznaczenie tego pola oznacza, e w trakcie wystawiania dokumentw sprzeday mona modyfiko-
wa cen (rabat) sprzedawanych towarw.
Ramka Kontakty
Dane osoby, reprezentujc firm kontrahenta. Dane te bd proponowane podczas wystawiania
dokumentu jako dane osoby odbierajcej dokument.
Strona www
Adres strony internetowej kontrahenta.
Strona z innymi informacjami
Strona ta pojawia si po klikniciu listka Inne w oknie kontrahenta. Zawiera dane rachunku bankowe-
go kontrahenta, numer konta analitycznego przyjty w planie kont moduu finansowo - ksigowego dla
tego kontrahenta i parametr ksigowania, informacje o pooeniu kontrahenta w strukturze katalogw,
rodzaju kontrahenta, a take o stanie nalenoci i zobowiza. Mona tu take przypisa kontrahen-
towi znacznik graficzny, wyrniajcy go i uatwiajcy jego szybkie odnalezienie. Znacznik ten moe
by modyfikowany rwnie w oknie kartoteki na licie kontrahentw. Przynaleno do katalogu mo-
na zmieni rozwijajc list Katalog i wybierajc waciw pozycj spord zdefiniowanych katalogw.

Rys. 2-22 Strona z innymi informacjami.
Strona z Wymiarami
Jeli dla kontrahenta nie ma aktywnych wymiarw, to zakadka jest niewidoczna. Dziaania w tym
oknie s moliwe po otrzymaniu odpowiednich uprawnie w module Forte Administracja. W tabelce
widoczne s dwie kolumny: Nazwa i Warto.
W kolumnie Nazwa widoczna jest lista z nazwami poszczeglnych wymiarw, ktre zostay wczeniej
zdefiniowane w Ustawieniach (ga Wymiary analityczne / Kontrahenci).
W kolumnie Warto pojawiaj si informacje okrelajce dany wymiar. Mog one mie rny charakter.

Rys. 2-23 Strona Wymiarw w oknie kontrahenta.
Wymiary sownikowe mog by wykorzystywane przez narzdzia Forte BI przy tworzeniu raportw
analitycznych i zestawie.

MXH2014P0001
niony.
Zakadka Umowy
Po wybraniu tej zakadki otwiera si okno moduu Repozytorium dokumentw, suce do komplekso-
wej obsugi umw zwizanych z przesyaniem faktur elektronicznych. Po wypenieniu pl dostpnych
w oknie mona doda now umow (typu Zgoda lub Sprzeciw), potwierdzi, rozwiza i/lub usun
istniejc umow. Jeli kontrahent jest zarejestrowany w serwisie www.midzyfirmami.pl widoczne
to jest w kolumnie rdo. Jeli nie pochodzi z serwisu pole pozostaje puste.
Przy braku uprawnie efektywnych nadanych w module Forte Administracja wszystkie akcje bd
nieaktywne.

Rys. 2-24 Strona Umowy.
Rodzaje kontrahentw
Okno definiowania rodzaju kontrahentw zawiera nazw rodzaju, znacznik, dane adresowe wsplne
dla kontrahentw tego rodzaju - kod pocztowy, miejscowo, rejon i kraj, dane okrelajce warunki
sprzeday oraz dane opisujce ksigowania.

Rys. 2-25 Okno definiowania rodzaju kontrahenta.

Pracownicy i Urzdy
Dane pracownikw firmy i urzdw s zgrupowane w odrbnych kartotekach. Umoliwia to pro-
wadzenie w systemie rozlicze z pracownikami i urzdami niewynikajcych bezporednio z dziaalno-
ci handlowej. Dla pracownikw i urzdw mona wystawia tylko dokumenty patnoci oraz doku-
menty Naleno lub Zobowizanie, nie mona natomiast wystawia ani dokumentw handlowych
ani magazynowych. Pracownicy prezentowani na licie kursyw maj w systemie status niezatwier-
dzonych; uycie danych takiego pracownika z kartoteki spowoduje zmian statusu na zatwierdzony.
Definiowanie Pracownikw i Urzdw
Okna definiowania pracownikw i urzdw rni si nazw i symbolem graficznym oraz zakadk
Wymiary, ktra jest dostpna w oknie Pracownika.
Zawieraj one nastpujce analogiczne dane:
Kod
Unikalny kod identyfikujcy pracownika lub urzd na listach.

UWAGA Po wystawieniu dla pracownika lub urzdu dowolnego dokumentu warto tego pola
zostanie zablokowana przez system (nie bdzie mona jej zmieni).

Rys. 2-26 Okno z danymi pracownika.

MXH2014P0001

Rys. 2-27 Okno danych urzdu.
Nazwa/Nazwisko, Imi
W polach tych naley wpisa nazwisko i imi pracownika lub nazw urzdu.
Ulica, Kod, Miejscowo, Rejon
W te pola naley wpisa odpowiednie elementy adresu.
Telefon 1, Telefon 2, fax, e-mail, strona www
W pola te naley wpisa dane dotyczce kontaktowania si z pracownikiem lub urzdem. Pole Strona
www wystpuje tylko w przypadku urzdu.
Nazwa banku, adres banku, numer rachunku
W pola te naley wpisa dane rachunku bankowego pracownika.
Rodzaj, Katalog, Znacznik
Pola te opisuj pooenie w strukturze katalogw, przynaleno do rodzaju oraz znacznik graficzny
przypisany do pracownik lub urzdu.
Zakadka Inne
FK
Numer konta analitycznego pracownika lub urzdu w module Finanse i Ksigowo.
Parametr
Parametr ksigowania dla pracownika lub urzdu.
Zakadka Wymiary (okno Pracownik)
Jeli nie ma dla pracownika aktywnych wymiarw, to zakadka jest niewidoczna. W tabelce widoczne
s dwie kolumny: Nazwa i Warto.
W kolumnie Nazwa widoczna jest lista z nazwami poszczeglnych wymiarw, ktre zostay wczeniej
zdefiniowane w Ustawieniach (ga Wymiary analityczne/Pracownicy).
W kolumnie Warto pojawiaj si informacje okrelajce dany wymiar. Mog one mie rny charak-
ter.

Rys. 2-28 Strona Wymiary w oknie pracownika.
niony.
Rodzaje Pracownikw i Urzdw
Po wybraniu okienka Rodzaj i kolejno przycisku polecenia Nowy lub Edytuj w kartotece pracownikw
lub urzdw pojawi si okno umoliwiajce definiowanie rodzaju pracownika lub urzdu. Nie jest ko-
nieczne wypenianie wszystkich pl tego okna - pola niewypenione nie bd podpowiadane przy reje-
strowaniu pracownika tego rodzaju. Okna definiowania rodzaju pracownika i urzdu rni si tylko
nazw i symbolem graficznym i zawieraj nastpujce pola:

Rys. 2-29 Okno definiowania rodzaju pracownika.

Rys. 2-30 Okno definiowania rodzaju urzdu.


MXH2014P0001
Nazwa
Umoliwia nadanie nazwy definiowanemu rodzajowi. Nazwa musi by unikalna w ramach firmy. Po
zapisaniu definicji pojawi si ona na wykazie rodzajw.
Znacznik
Symbol graficzny, nadawany wszystkim nowo utworzonym kontrahentom tego rodzaju.
Kod, Miejscowo, Rejon
Dane adresowe wsplne dla kontrahentw danego rodzaju.
Konto FK rodzaju
Numer konta analitycznego przypisanego rodzajowi w module Finanse i Ksigowo. Warto tego
pola wykorzystywana jest tylko podczas przesyania danych z moduu Forte Handel do moduu Finan-
se i Ksigowo.
Parametr
Parametr ksigowania dla rodzaju pracownika.
Dokumenty
Modu Forte Handel jest ukierunkowany na wspomaganie czynnoci zwizanych z zakupem, magazy-
nowaniem i sprzeda towarw oraz rozliczaniem zwizanych z tym transakcji pieninych. Odpo-
wiednie operacje s rejestrowane w dokumentach handlowych (sprzeday bd zakupu), dokumen-
tach magazynowych i dokumentach patnoci. Dokumenty te s zgrupowane w odrbnych kartote-
kach: Sprzeda, Zakup, Magazyn i Patnoci. Dokumenty ktre s w trakcie tworzenia s zgrupowa-
ne w odrbnym miejscu - Buforze.
Powizania midzy rnymi kategoriami dokumentw
Wszystkie obsugiwane przez systemie kategorie dokumentw s ze sob powizane. Zalenoci
midzy nimi obrazuje poniszy schemat:
Wystawianie zewntrznych dokumentw magazynowych do dokumentw handlowych.
Wystawianie dokumentw handlowych na podstawie dokumentw magazynowych.
Wystawianie dokumentw patnoci do dokumentw handlowych.
Rozliczanie dokumentw handlowych istniejcymi patnociami.
Wystawianie dokumentw handlowych na podstawie zamwie.
Wystawianie zewntrznych dokumentw magazynowych na podstawie zamwie.
Wszystkie te operacje s omwione w rozdziaach dotyczcych odpowiednich zagadnie.
czenie i rozczanie dokumentw
Modu Forte Handel oferuje moliwo tworzenia powiza pomidzy dokumentami nie tylko podczas
ich tworzenia, ale take dla dokumentw ju istniejcych. Umoliwia on take rozczanie powiza-
nych ze sob dokumentw (dokumentw magazynowych z handlowymi oraz dokumentw handlo-
wych z zamwieniami) w przypadku, gdy utworzone powizania s bdne, bez koniecznoci usuwa-
nia lub anulowania jednego ze le skojarzonych dokumentw. Polecenia umoliwiajce czenie
i rozczanie dokumentw dostpne s poprzez menu kontekstowe w oknie dokumentu (zamwienia,
dokumentu handlowego, zewntrznego dokumentu magazynowego) lub poprzez skrt klawiszowy:
Utwrz powizanie z innym dokumentem Alt+F12
Po wybraniu polecenia wywietlane jest okno z list dokumentw, z ktrymi mona poczy lub roz -
czy dany dokument. Jeli takie dokumenty nie istniej, zamiast okna wywietlana jest informacja
o braku dokumentw. Z dokumentami handlowymi mog by czone/rozczane zarwno zamwie-
nia jak i dokumenty magazynowe. Jeli istniej, to s w oknie wyboru dokumentw prezentowane na
oddzielnych zakadkach okna. Aby dokumenty mogy by poczone, musz spenia nastpujce
warunki:
Typ dokumentw musi by odpowiedni - np. dokumenty handlowe sprzeday mog by po-
wizane z wydaniami zewntrznymi i zamwieniami obcymi, a dokumenty zakupu - z przyjciami ze-
wntrznymi i zamwieniami wasnymi.
Musz by z tego samego dziau.

Musz by wystawione dla tego samego kontrahenta.
Lista towarw i ich ilo na dokumencie pochodnym musi by podzbiorem listy z dokumentu
nadrzdnego.
W oknie wyboru czonego dokumentu dostpne s tylko dokumenty speniajce te kryteria. W przy-
padku, gdy dokument z zaoenia nie moe by z niczym poczony (bo przykadowo jest rozliczony
faktur w przypadku dokumentu magazynowego, lub zrealizowany w przypadku zamwienia), lub
rozczony (bo nie jest z niczym zwizany) - odpowiednia opcja menu kontekstowego jest niedostp-
na.
Wpaty na fundusze promocji rolnej
Dla niektrych dokumentw zakupu (faktura zakupu, faktura zaliczkowa oraz faktura VAT RR i ich
korekty), ktre w typie dokumentu maj zaznaczony znacznik Naliczaj wpaty na Fundusz i po-
mniejszaj warto rozrachunku, dostpne jest w menu kontekstowym polecenie Wpaty na fundu-
sze promocji rolnej. Otwiera si okno prezentujce nazw funduszu, wysoko naliczonych wpat
oraz warto netto pozycji.
Aktualizacja stawek VAT
Jeeli w buforze s dokumenty na ktrych stawka VAT dla towaru ulega zmianie, mona stawk
zmodyfikowa (bez wpywu na wprowadzone ceny i rabaty) poprzez operacj Aktualizacja stawki
VAT dostpn w trybie edycji dokumentu w menu kontekstowym. Na dokumencie sprzeday stawka
dla towaru zostanie zmodyfikowana w oparciu o dane kartotekowe. Operacja ta nie jest dostpna dla
dokumentw korekt (oprcz kontraktw).
Przy prbie uycia na dokumentach handlowych takiej stawki ktrej okres obowizywania jest nie-
zgodny z dat sprzeday (dok. sprzeday) oraz dat wystawienia dokumentu obcego (dok. zakupu)
podczas wystawiania faktur pojawi si stosowny komunikat. Wyjtek stanowi faktury wewntrzne
zakupu wystawione do faktur nabycia, na ktrych weryfikowana jest data wejcia do rejestru nalene-
go i aktywno stawek VAT.
Linkowanie (wizanie) dokumentw
W Handlu udostpniono moliwo wizania ze sob dokumentw bez wynikajcych z tego nastpstw
ilociowo-wartociowych dla takiego poczenia. Funkcja dotyczy dokumentw: sprzeday, zakupu,
magazynowych, patnoci, zlece i zamwie.
W oknie kartoteki naley zaznaczy wybrany dokument (lub kilka z nich) i przecign myszk do
formatki dokumentu, z ktrym chcemy wykona poczenie. Pokae si okienko z prob o po-
twierdzenie wykonania powizania. Po zatwierdzeniu operacji powstaje powizanie midzy biecym
dokumentem a kadym przecignitym na formatk. Na formatce dokumentu (take dokumentu anu-
lowanego i wewntrznego) pojawi si pole rozwijane DOKUMENTY pokazujce wszystkie powizania.
Do wszystkich tych dokumentw mona dowolnie dowizywa elementy kartoteki: towar, kontrahent,
urzd, pracownik. Naley przecign element na formatk odpowiedniego dokumentu, a powizanie
bdzie widoczne w sekcji Inne na licie dokumentw powizanych na tym dokumencie, do ktrego
jest powizany element. Fakt powizania elementu kartoteki z dokumentem nie jest natomiast wi-
doczny na formatce elementu kartoteki.

MXH2014P0001

Rys. 2-31 Linkowanie dokumentw.
Powizania ujte s w dwch sekcjach: Inne oraz Inne Korekty.
1. Po przecigniciu wybranego dokumentu na formatk dokumentu niebdcego w trybie edycji,
tworzone jest powizanie pomidzy tymi dokumentami,
2. najpierw sprawdzana jest moliwo powizania typu Inne Korekty, ktre tworzone jest jeli dane
dokumenty s ze sob powizane towarowo lub zamwieniowo,
3. w pozostaych przypadkach tworzone jest powizanie Inne,
4. przy wystawianiu dokumentw magazynowych do korekt dok. handlowych domylnie tworzone jest
powizanie typu Inne Korekty pomidzy korekt dokumentu handlowego a odpowiednimi korektami
dokumentu magazynowego.
Moliwe jest tworzenie i usuwanie powiza z dokumentami pobranymi do edycji przez innych uyt-
kownikw. Powizanie mona usun klawiszem Delete.
Poruszanie si w oknach dokumentw handlowych i magazynowych
Okno dokumentu pojawia si po wybraniu w kartotece polecenia Nowy, wybraniu istniejcego doku-
mentu i podwjnym klikniciu lewym klawiszem myszki lub wciniciu Enter. Mona tu wystawia
dokument oraz korygowa i edytowa jego dane, a take anulowa i wydrukowa dokument.
Ze wzgldu na du ilo informacji potrzebnych do wystawienia dokumentu, okno podzielone jest
na kilka czci. Skada si ono z czci podstawowej oraz z wymiennych stron. Strony opatrzono
listkami, ktre widoczne s w dolnej czci okna. Aby uwidoczni dan stron naley klikn odpo-
wiedni listek.
Dane tworzce dokumenty nalece do tych kategorii mona podzieli na dane podstawowe (na-
gwek dokumentu), dane o towarach, dane o patnociach (w tym rozliczenie podatku VAT - o ile ma
on w danym przypadku zastosowanie - dotyczy dokumentw handlowych) oraz pozostae dane. Dane
tworzce nagwek dokumentu s zawsze widoczne, dane o towarach, patnociach i dane dodatkowe
s umieszczone na odpowiednich stronach w obrbie okna wystawiania dokumentw i staj si wi-
doczne po wybraniu odpowiedniego listka u dou okna.

Rys. 2-32 Okno wystawiania dokumentu.
Dane podstawowe
Dane podstawowe dokumentu, tworzce jego nagwek, obejmuj:
Typ dokumentu
W polu Typ dokumentu mona wybiera pomidzy typami dokumentw ustalonymi w ustawieniach
moduu. Przy dodawaniu dokumentu okrelonego rodzaju, domylnie podpowiadany bdzie typ usta-
lony dla tego rodzaju.
Seria
Mona wybiera pomidzy symbolami serii ustalonymi w ustawieniach systemu dla wybranego typu
dokumentu. Przy tworzeniu dokumentu okrelonego rodzaju, domylnie podpowiadana bdzie seria
ustalona dla rodzaju.
Numer dokumentu
Numer dokumentu jest skadany z rnych elementw wedug szablonu przypisanego do typu doku-
mentu. Uytkownik majcy odpowiednie uprawnienia moe ten numer zmieni rcznie zgodnie z po-
trzebami.

UWAGA W systemie nie mog wystpi dwa dokumenty handlowe lub dwa dokumenty magazy-
nowe o tych samych numerach - numery dokumentw musz by unikalne w ramach
kadej z tych dwch kategorii.

Dane kontrahenta
W zalenoci od tego jaki dokument jest wystawiany, bd to dane Nabywcy, Sprzedawcy, Dostaw-
cy lub Odbiorcy. Dane te mog by wpisane bezporednio do pl albo wybrane z kartoteki kontra-
hentw. System wybiera dane z kartoteki na podstawie wartoci pola kod. (Jeli parametr pracy Spe-
cjalna obsuga pola "Kod kontrahenta" jest ustawiony na TAK, to po wpisaniu w to pole tekstu roz-
poczynajcego si cyfr, system bdzie wyszukiwa kontrahentw na podstawie wartoci pola NIP).

UWAGA Aby wpisa dane kontrahenta bezporednio do dokumentu (bez umieszczania ich
w kartotece kontrahentw - kontrahent incydentalny) nie naley wypenia pola kod.
W zestawieniach wg przekroju kontrahentw dane z tego dokumentu zostan ujte
w pozycji Kontrahent niezarejestrowany.
Po klikniciu przycisku podczas wprowadzania danych do pola kod otwiera si okno umoliwiajce
wybranie kontrahenta z kartoteki lub wpisanie do kartoteki nowego kontrahenta.

MXH2014P0001

Rys. 2-33 Wprowadzanie do dokumentu danych kontrahenta.
W oknie tym dostpne s cztery tryby wyboru kontrahenta:
A - Automatyczny (prezentowany jest kod kontrahenta i jego nazwa).
K - Kod kontrahenta (prezentowany jest kod kontrahenta i jego nazwa).
P - NIP kontrahenta (prezentowany jest NIP kontrahenta i jego nazwa).
N - Nazwa kontrahenta (prezentowana jest nazwa kontrahenta).
S - Wybr specjalny (wyszukiwanie we wszystkich widocznych polach oraz z uwzgldnieniem wszyst-
kich wyrazw z tych pl).
wajc klawisza skrtw Alt+T.
przycisk Nowy
Otwiera okno kontrahenta co umoliwia wpisanie danych nowego kontrahenta do kartoteki.
przycisk Kartoteka kontrahentw
Otwiera okno kartoteki kontrahentw, umoliwiajc korzystanie z dostpnych w tym oknie moliwoci
wyszukiwania; po wybraniu kontrahenta i klikniciu przycisku Uyj kontrahent jest w pisywany w edy-
towane pole.
Jeli kontrahent ma wiele adresw dostaw, mona wybra waciwy adres z listy rozwijanej. Mona
potem powiza dokument handlowy z dokumentami magazynowymi zawierajcymi rne adresy
dostaw.
Po okreleniu typu dokumentu i wybraniu kontrahenta wywietlane jest okno Uyj. Udostpnia ono
wszystkie istniejce w systemie dane, ktre mona wykorzysta podczas wystawiania dokumentu.
Dane s pogrupowane wedug kategorii, oznaczonych zakadkami (jeli w danej chwili brak jest pew-
nej kategorii danych, odpowiednia zakadka nie jest wywietlana).

Rys. 2-34 Przykad okna Uyj.
W zalenoci od charakteru wystawianego dokumentu mog to by:
Dla wszystkich dokumentw - znajdujce si w buforze dokumenty tego samego typu, co wy-
stawiany. Po wybraniu jednego z tych dokumentw nastpuje przejcie do jego edycji.
Dla dokumentw handlowych - dokumenty magazynowe przyjcia lub wydania, do ktrych nie
wystawiono jeszcze dokumentw handlowych. Po wskazaniu wybranych dokumentw magazynowych
automatycznie wygenerowany zostanie na ich podstawie odpowiedni dokument handlowy. Podczas
tworzenia tego dokumentu system tworzy jego pozycje towarowe na podstawie odpowiednich pozycji
z wybranych dokumentw magazynowych, sumujc je wszdzie tam, gdzie to jest moliwe (ten sam

kod towaru i cena). Dane podpowiadane przez system mona zmieni przed wystawieniem dokumen-
tu.
Dokumenty handlowe sprzeday bd zakupu, do ktrych nie wystawiono jeszcze dokumen-
tw magazynowych (dla zewntrznych dokumentw magazynowych). Po wybraniu jednego z tych
dokumentw automatycznie wygenerowany zostanie na jego podstawie odpowiedni dokument maga-
zynowy. Dane podpowiadane przez system mona zmieni przed wystawieniem dokumentu.
Wprowadzone przez uytkownika rczne rezerwacje towarw (dla dokumentw rozchodo-
wych). Po zaznaczeniu na licie wybranych rezerwacji system automatycznie wygeneruje na ich pod-
stawie odpowiedni dokument rozchodowy - magazynowy dokument wydania (WZ) lub dokument
sprzeday.
Niezrealizowane zamwienia (dla dokumentw handlowych). Po wskazaniu wybranego za-
mwienia automatycznie wygenerowany zostanie na jego podstawie odpowiedni dokument handlowy.
Dane podpowiadane przez system mona zmieni przed wystawieniem dokumentu.
Data wystawienia
Domylnie system podpowiada dat dzisiejsz. Na podstawie tej daty tworzony jest kolejny numer
dokumentu.

UWAGA Jeli w szablonie numeru dokumentu uwzgldniany jest dzie, miesic lub rok, data
wystawienia wpywa bezporednio na chronologi numerw. Zmiana daty wystawienia
moe zakci porzdek numerowania.

Data sprzeday, zakupu lub operacji magazynowej
Domylnie program podpowiada dat dzisiejsz. Mona j zmieni w zalenoci od potrzeb. Na doku-
mencie zakupu domylnie podpowiada si tre pola data dokumentu obcego, w przypadku jego braku
data systemowa. Podczas wystawiania korekt zakupu warto tego pola jest przepisywana z doku-
mentu oryginalnego.
Dokumenty
Jeli z prezentowanym dokumentem s powizane inne dokumenty (magazynowe, korygujce) pre-
zentowana jest opuszczana lista umoliwiajca ich przegldanie.
Opis
W polu tym mona odnotowa swoje uwagi na temat wystawionego dokumentu. Opisy mog by tak-
e wprowadzane ze sownika, zawierajcego wprowadzone wczeniej teksty. Podczas eksportu do-
kumentu do moduu Finanse i Ksigowo opis jest przekazywany wraz z innymi danymi.

UWAGA Nie mona jeszcze wystawi dokumentu, gdy brakuje w nim pozycji towarowych.
Mona wystawiany dokument pozostawi w buforze lub przej do kolejnych stron jego
danych.

MXH2014P0001

Rys. 2-35 Lista dokumentw powizanych z prezentowanym dokumentem.
Strona danych o towarach
Strona ta pojawia si po klikniciu listka Towary w oknie wystawiania dokumentu. Zawarte s tu szczeg-
owe dane o sprzedawanych towarach. Informacje o towarach mog by wprowadzane, w zalenoci od
wybranej zakadki, na trzy sposoby:
Automatyczny
Ten typ pracy jest przeznaczony specjalnie do wystawiania dokumentw na podstawie danych o towa-
rach zawartych w kartotece. Uytkownik wpisuje tylko podstawowe dane towaru (kod, ilo), pozostae
dane s automatycznie pobierane z kartoteki.
Rczny (dotyczy dokumentw handlowych)
Przy sprzeday lub kupnie towaru, ktry nie jest umieszczony w kartotece i nie bdzie tam ewidencjo-
nowany, informacje o towarze mona wpisywa bezporednio do pl dokumentu. Tak samo mona
postpi jeli firma nie prowadzi kartoteki towarw. Towar wprowadzony w ten sposb nie jest rozli-
czany magazynowo; ponadto na wszystkich zestawieniach dane o sprzedanym lub zakupionym w ten
sposb towarze ujte bd w pozycji zbiorczej Towar nierejestrowany.
Na penym formularzu
Aby w peni kontrolowa sposb rejestrowania danych o towarach, mona wykorzystywa dane z kar-
totek oraz dodatkowo moliwo dokonywania rcznych zmian. Na formularzu zaprezentowane zo-
stan wszystkie potrzebne informacje. W zwizku z tym, e mona wprowadza dowolne zmiany, ten
tryb okrelania danych powinny wykorzystywa tylko osoby majce odpowiednie prawa.

UWAGA Po wpisaniu wszystkich danych o towarach mona wystawi dokument albo pozostawi
go w buforze.
Waciwoci pozycji
Kliknicie przycisku obok pola ilo otwiera okno prezentujce informacje o towarze istotne dla
wystawiania dokumentw. W nagwku okna prezentowane s podstawowe dane towaru: kod, na-
zwa, typ, jednostka miary oraz symbol klasyfikacji PKWiU. Podana jest take nazwa biecego ma-
gazynu w ktrym jest wystawiany dokument, a w przypadku dokumentw rozchodowych - take typ
wprowadzanej przez t pozycj towarow rezerwacji towaru. W oknie tym mona take ustali rejestr
VAT, do ktrego ma zosta zaliczona pozycja towarowa, jeli jest on rny od rejestru ustalonego dla
caoci dokumentu. Tak ustawione rejestry VAT mog by wykorzystane przy eksporcie do moduu
Finanse i Ksigowo w Formacie 3 oraz przy Integracji z Finanse i Ksigowo.
Na niektrych dokumentach (faktura VAT, faktura VAT w walucie, dokument eksportowy, rachunek
sprzeday w walucie, wewntrzwsplnotowa dostawa towarw) i ich korektach znajduj si tu take
pola wyboru informujce o tym, czy dana pozycja jest usug wiadczon poza terytorium kraju (nieza-
lenie od typu ustawionego w kartotece dla tej pozycji).

Na dokumentach wystawianych dla kontrahentw zarejestrowanych w VIES moliwe jest odznaczenie
z informacji podsumowujcej VAT-UE tych pozycji, ktre nie podlegaj wykazowi. Znaczniki VAT UE,
Eksport usug s dostpne dla artykuu, usugi oraz nagwka kompletu.
W zestawieniach dokumentw handlowych, w ktrych wystpuj podsumowania wedug rejestru do-
kumentu, sumowanie to odbywa si wedug rejestru ustawionego na poziomie dokumentu, a rejestry
ustawione dla pozycji dokumentu s ignorowane. Moliwo przekazywania kwoty dokumentu do
wicej ni jednego rejestru wymaga rwnie zmiany tworzenia klucza rejestru, wedug ktrego doko-
nywane jest uzgodnienie w module Forte Finanse i Ksigowo przy przekazywaniu danych przez
pliki tekstowe w formacie 3. W wyniku tego uytkownicy wymieniajcy dane w formacie 3 bd przez
system poproszeni o ponowne uzgodnienie rejestrw VAT podczas importu danych do moduu Forte
Finanse i Ksigowo.
Ramka poniej zawiera okrelenie sposobu rozliczania wartoci rozchodu towaru oraz tabel dostaw.
Sposb prezentacji danych w tej ramce zmienia si w zalenoci od tego, czy wystawiany dokument
jest dokumentem przychodowym czy rozchodowym. Na dokumentach walutowych warto netto /
brutto / VAT (w dolnej czci okna) obliczona jest wedug kursu przyjtego dla potrzeb naliczania VAT.
Dokumenty przychodowe
Podczas wystawiania nowego dokumentu przychodowego tabela dostaw zawiera kolumny Ilo, Wy-
dane, Cena, Data i Dostawa. W przypadku dokumentu zakupu prezentowana jest tylko ilo towaru -
ilo do przyjcia. Natomiast w przypadku dokumentw magazynowych w tabeli prezentowane s
wszystkie dane.

Rys. 2-36 Okno Waciwoci pozycji podczas wystawiania przychodowego dokumentu magazyno-
wego.
Ponadto podczas wystawiania magazynowego dokumentu przychodowego w oknie Waciwoci
pozycji dostpne s przyciski narzdziowe Podziel dostaw, Nowa dostawa i Usu dostaw. Poni-
ej tabeli dostaw prezentowane jest przeliczenie z jednostek miary, w ktrych wystawiony jest doku-
ment, na jednostk ewidencyjn.
Przycisk Podziel dostaw
Po klikniciu tego przycisku pojawia si okno Podzia dostawy, umoliwiajce podzielenie przyj-
mowanego towaru na kilka dostaw. Na przykad w przypadku towarw z numerami seryjnymi kada
sztuka moe by zarejestrowana jako odrbna dostawa, a nazw dostawy moe by wanie numer
seryjny.

MXH2014P0001

Rys. 2-37 Okno Podzia dostawy.
Pola Szablon dostawy i Numer pierwszej podzielonej dostawy uatwiaj okrelenie numeracji two-
rzonych w ten sposb dostaw. Po podzieleniu dostawy naley sprawdzi iloci towaru w dostawach,
gdy system nie zaokrgla iloci towaru do penych sztuk.
Przyciski Nowa dostawa, Usu dostaw
Przycisk Nowa dostawa [+] tworzy now pozycj w tabeli dostaw, natomiast przycisk Usu dostaw
[-] usuwa z tej tabeli biec pozycj.

Rys. 2-38 Dokumenty magazynowe - dostawa podzielona.

Rys. 2-39 Okno dostawy, dostpne po wybraniu nazwy dostawy.
Dokumenty rozchodowe
W przypadku dokumentw rozchodowych obok nazwy magazynu prezentowany jest typ rezerwacji
towaru wprowadzany przez dan pozycj towarow. W polu tym mona wybra z opuszczanej listy
jedn z wartoci: ze wskazaniem dostaw, ilociowa, {brak}.
Na dokumentach typu DEX, WDT, REX i ich korektach widoczne s dodatkowe pola:
pole Eksport usug
Dla towarw typu usuga ktre zaliczane s do rejestru niepodlegajcego opodatkowaniu, pole jest
domylnie zaznaczone. Pozwala na wskazanie, czy pozycja jest usug wiadczon poza terytorium
kraju (niezalenie od Typu ustawionego w kartotece tej pozycji).
pole VAT-UE
Dla kontrahentw z wybran opcj Zarejestrowany w VIES pole jest domylnie zaznaczone.

Rys. 2-40 Okno Waciwoci pozycji.
W tabeli dostaw prezentowane s rne informacje, w zalenoci od sposobu rezerwowania towaru:
w przypadku braku rezerwacji prezentowana jest ilo towaru w dokumencie i ilo handlowa
w biecym magazynie oraz ostrzeenie o braku kontroli iloci towaru w magazynie podczas wysta-
wiania dokumentu,
w przypadku rezerwacji ilociowej podawana jest ilo towaru w dokumencie i ilo handlowa
w biecym magazynie,
w przypadku rezerwacji ze wskazaniem dostaw prezentowane s dane o wszystkich niezero-
wych dostawach towaru: ilo towaru z wybranej dostawy, czna ilo towaru dostpna w dostawie,
cena dostawy oraz data i nazwa dostawy (domylnie jest to numer dokumentu, ktry utworzy t do-
staw).
Po wystawieniu dokumentu wydania w powizanym z nim dokumencie handlowym towar wydany jest
oznaczany wskanikiem W w kolumnie Cena.
Brak rezer-
wacji

Rez. ilo-
ciowa w
dok. sprze-
day


MXH2014P0001
Rez. ze
wskaza-
niem do-
staw w dok.
sprzeday

Rez. ze
wskaza-
niem do-
staw to-
wary wyda-
ne

Rys. 2-41 Zestawienie sposobw rezerwacji towaru.
Towary opodatkowane stawk VAT RR
W dokumentach handlowych mona umieszcza towary o charakterze nieprzetworzone produkty rol-
ne, opatrzone stawk VAT RR. Towary umieszczone na dokumencie faktury RR mog mie takie
stawki VAT, jakie zostay oznaczone w Ustawieniach programu jako VAT RR. Jeli stawek VAT RR
jest wicej ni jedna i wypenione s daty ich obowizywania (od, do), to przy wystawianiu dokumentu
brana jest pod uwag stawka pierwsza w kolejnoci ze sownika, aktywna i aktualnie obowizujca.
Dla faktur VAT RR nie jest dozwolone uycie asortymentu typu usuga i komplet. W przypadku uy-
cia zestawu nie s wpisywane do faktury pozycje ze skadowymi tego typu.
Towary ktre nie podlegaj opodatkowaniu podatkiem VAT
W dokumentach handlowych VAT mona umieszcza towary ktre nie podlegaj opodatkowaniu po-
datkiem VAT. Wartoci pozycji towarowych oznaczonych tak stawk nie s sumowane do sum netto,
brutto, VAT i stopce VAT; a na formularzu i wydruku dokumentu pozycje takie s prezentowane od-
rbnie.

Rys. 2-42 Dokument zakupu zawierajcy towar ktry nie podlega VAT.
Strona patnoci (tylko dokumenty handlowe)
Strona ta pojawia si po klikniciu listka Patnoci w oknie wystawiania dokumentu. Patnoci mona
wprowadza lub edytowa tylko dla ju wystawionych dokumentw. Ponadto prezentowane s tu nali-
czone kwoty podatku VAT; tutaj mona take zmienia sposb naliczania podatku. W przypadku
sprzeday na eksport oraz sprzeday nie objtej podatkiem VAT tabela rozliczenia podatku jest pusta,
a w polu Kwota VAT wpisane jest odpowiednio 0% i NIE PODLEGA.
Na dokumencie handlowym, ktry ma mie rozrachunek walutowy (czyli zaznaczono pole Utwrz
rozrachunek walutowy w typie dokumentu), kwota Do zapaty i rozliczenia s prezentowane w
walucie; kwota ta jest przeliczana po kursie CI/PIT. W oknie dokumentw walutowych zakupu (DIM
i WNT) mona wprowadzi take cen walutow dla pozycji zawierajcych usugi. Dla usug nie ma
moliwoci wprowadzenia ca i akcyzy.

Rys. 2-43 Strona patnoci dokumentu.
Przyciski polece dla strony patnoci:
przycisk Nowa patno
umoliwia zarejestrowanie nowej patnoci rozliczajcej dokument.
przycisk Edytuj naleno, Edytuj zobowizanie

MXH2014P0001
umoliwia edycj nalenoci lub zobowizania zwizanego z dokumentem.
lub
Kliknicie tego znaku umoliwia zmian sposobu naliczania kwot podatku VAT:

kwot podatku VAT stanowi iloczyn stawki VAT oraz cakowitej wartoci sprzeday w danej stawce.

kwot podatku VAT stanowi suma kwot czstkowych podatku VAT pochodzcych z poszczeglnych
pozycji towarowych dokumentu.

Rys. 2-44 Okno zmiany sposobu naliczania VAT.
Strona Inne
Strona ta pojawia si po klikniciu listka Inne w oknie dokumentu. Pojawi si tu informacje o przy-
nalenoci dokumentu do rodzaju, katalogu i rejestru dokumentw, o tr ybie wydania lub przyjcia
towaru (tylko dla dokumentw handlowych) oraz o trybie rezerwacji towaru w magazynie (tylko do-
kumenty rozchodu). Mona take doczy do dokumentu graficzny znacznik, uatwiajcy wyszuki-
wanie dokumentw. Znacznik ten moe by zmieniany rwnie na licie dokumentw. Przynale-
no do katalogu mona zmieni rozwijajc list Katalog i wybierajc waciw pozycj spord
zdefiniowanych katalogw.

Rys. 2-45 Widok strony Inne.
Statusy dokumentw
Statusy rozlicze dokumentw su lepszemu odzwierciedleniu w systemie konkretnych etapw re-
alizacji transakcji. Informacje te widniej na formatkach dokumentw; nie s prezentowane na doku-
mentach w buforze. Dla grup dokumentw wyglda to nastpujco:
-Dokumenty magazynowe: przyjcie/wydanie przygotowane, dok. czciowo przyjty/wydany.
-Dokumenty pienine: rozliczenie przygotowane, dok. czciowo rozliczony.
-Zamwienia: realizacja przygotowana, realizacja czciowa.

Status otwarty
Maj go dokumenty w momencie ich wystawienia, o ile nie s powizane i nie rozliczaj si z doku-
mentami innego typu. Status taki maj te dokumenty skorygowane (jeeli nie s powizane z doku-
mentami innego typu). Korekty zawsze maj status identyczny jak korygowany dokument.
Status czciowy
Status ten uzyskiwayby dokumenty, w przypadku ktrych s ju wystawione dokumenty rozliczajce,
ale nie pokrywaj one (cznie z dokumentami w buforze) caego dokumentu i jest moliwe utworzenie
w buforze kolejnego dokumentu rozliczajcego.
Status przygotowany
Uzyskuj go dokumenty, ktre (wcznie z dokumentami w buforze) s cakowicie rozliczone (obecnie
maj status rozliczonego), ale nie wszystkie rozliczajce dokumenty zostay ju wystawione (cz
dokumentw znajduje si w buforze).
Status zamknity
Otrzymuj go dokumenty, ktre s w caoci rozliczone, przy czym zarwno one, jak i dokumenty,
ktre je rozliczaj, jak i korekty jednych i drugich s ju wystawione (w caym ukadzie nie ma doku-
mentw w buforze).
Przyciski polece w oknie wystawiania dokumentu
W oknie wystawiania dokumentu znajduj si przyciski polece pomocne przy wystawianiu dokumen-
tu oraz przy korygowaniu jego danych:
Przyciski widoczne podczas tworzenia nowego dokumentu
Wystaw
Zatwierdza i zapisuje dane wystawionego dokumentu.
Usu
Usuwa dane wystawianego dokumentu.
Drukuj
Drukuje wystawiany dokument. Po zaznaczeniu pola Pokazuj ustawienia raportu (zakadka Parame-
try wydruku) otwiera si okno Ustawienia wydruku, za porednictwem ktrego mona wstawi znak
graficzny do wydruku (Ustawienia grafiki).

MXH2014P0001

Rys. 2-46 Ustawienia symbolu graficznego na wydruku.
W oknie Ustawienia symbolu graficznego naley wybra miejsce pooenia symbolu graficznego na
dokumencie zaznaczajc odpowiednie pole:
Poka symbol u gry strony i Poka symbol w lewym grnym rogu usytuowanie znaku bdzie
zalene od wartoci wprowadzonych w pola okrelajce wysoko, szeroko i przesunicia w Para-
metrach pooenia.
Poka symbol w miejscu w miejscu pieczci znak zostanie automatycznie dopasowany cile do
wielkoci pola przeznaczonego na piecz i bdzie drukowany dokadnie w tym miejscu.
Nie pokazuj znak graficzny nie jest widoczny.
Nastpnie naley wybra z dysku plik z rozszerzeniem .bmp, ktry bdzie widoczny na wydruku do-
kumentu jako znak graficzny. Wybierajc natomiast w oknie Wybr wydruku dokumentu zakadk
Inne mona wprowadzi w polach Uwaga i Stopka dowolny tekst, ktry bdzie drukowany na doku-
mencie. Dla tekstu stopki mona modyfikowa czcionk. Naley wybra z menu Ustawienia polecenie
Drukarka graficzna i wprowadzi dla stopki odpowiednie wartoci w polach: Krj pisma, G, K ,S, P,
Wys.
Pozostaw w buforze
Zapisuje wystawiany dokument do bufora moduu i zamyka okno. Wszystkie dane tego dokumentu s
przez system pamitane, pomimo e nie zosta jeszcze wystawiony. Mona je take wydrukowa.
Dokumenty z bufora mog by dowolnie poprawiane, mog te by w dowolnej chwili usunite. Dane
z dokumentw w buforze nie s ujmowane w zestawieniach.
Z poziomu bufora mona take wydrukowa dokument Pro Forma. Naley najpierw wygenerowa do
bufora faktur VAT (bdzie widoczna na licie jako zaznaczony kursyw). Nastpnie naley wej na
licie dokumentw do tego konkretnego dokumentu w buforze. Na wybranym dokumencie naley
zmieni napis na wydruku na Pro Forma i wydrukowa go.
Nowa pozycja
Powoduje przejcie do wypeniania nowej pozycji towarowej w dokumencie.

Usu pozycj

Powoduje usuniecie biecej pozycji towarowej.
Przyciski widoczne podczas edycji wystawionego dokumentu:
przycisk Drukuj
Drukuje wystawiany dokument. Po zaznaczeniu pola Pokazuj ustawienia raportu (zakadka Parame-
try wydruku) otwiera si okno Ustawienia wydruku, za porednictwem ktrego mona wstawi znak
graficzny do wydruku (Ustawienia grafiki).
W oknie Ustawienia symbolu graficznego naley wybra miejsce pooenia symbolu graficznego na
dokumencie zaznaczajc odpowiednie pole:
Poka symbol u gry strony i Poka symbol w lewym grnym rogu usytuowanie znaku bdzie
zalene od wartoci wprowadzonych w pola okrelajce wysoko, szeroko i przesunicia w Para-
metrach pooenia.
Poka symbol w miejscu pieczci znak zostanie automatycznie dopasowany cile do wielkoci
pola przeznaczonego na piecz i bdzie drukowany dokadnie w tym miejscu.
Nie pokazuj znak graficzny nie jest widoczny.
Nastpnie naley wybra z dysku plik z rozszerzeniem .bmp, ktry bdzie widoczny na wydruku do-
kumentu jako znak graficzny. Wybierajc natomiast w oknie Wybr wydruku dokumentu zakadk
Inne mona wprowadzi w polach Uwaga i Stopka dowolny tekst, ktry bdzie drukowany na doku-
mencie. Dla tekstu stopki mona modyfikowa czcionk. Naley wybra z menu Ustawienia polecenie
Drukarka graficzna i wprowadzi dla stopki odpowiednie wartoci w polach: Krj pisma, G, K, S, P,
Wys.
przycisk Operacje
Otwiera okno, w ktrym mona wybra jedn z czynnoci zwizanych z wystawionym dokumentem.
przycisk Zapisz
Zatwierdza wprowadzone w trybie edycji zmiany.
przycisk Anuluj
Anuluje wprowadzone w trybie edycji zmiany.
przycisk e-Faktura
W oknie wystawionej e-faktury zamiast przycisku Drukuj widoczny jest przycisk e-Faktura, po wybra-
niu ktrego rozwija si lista polece: Podgld dokumentu w Repozytorium, Szczegy dokumentu
w Repozytorium i Operacje dla e-Faktury.
Podgld dokumentu w Repozytorium po wybraniu tego polecenia otwiera si okno z podgldem
wyedytowanego dokumentu w formacie PDF.
Jeli podczas wystawiania dokumentu nie wybrano automatycznego podpisania, mona wykona t
operacj wybierajc polecenie Operacje dla e-Faktury. Otworzy si okno Operacje w Repozyto-
rium. Ta sama operacja suy do wystawiania duplikatw dla e-faktur. Utwrz duplikat - uytkownik z
nadanym w module Forte Administracja prawem Wystawianie duplikatw dokumentw sprzeday
(Prawa moduu Forte Handel/Rodzaj: prawa do dokumentw handlowych) moe utworzy dokument o
rodzaju Duplikat i powiza go z dokumentem oryginalnym bez wzgldu na to, czy jednoczenie ma
prawo do edycji dokumentw w Repozytorium.
Polecenie Szczegy dokumentu w Repozytorium pozwala wywietli dodatkowe informacje o do-
kumencie zapisane w module Repozytorium.
przycisk Operacje RDF
W oknie wystawionej faktury papierowej obok przycisku Drukuj widoczny jest przycisk operacje Re-
poz , po wybraniu ktrego rozwija si polecenie: Szczegy dokumentu w Repozytorium.
Polecenie pozwala wywietli dodatkowe informacje o dokumencie zapisane w module Repozytorium.
Przyciski widoczne na stronie Patnoci
przycisk Nowa patno
Otwiera okno nowego dokumentu patnoci umoliwiajc wprowadzenie nowej patnoci.
przyciski Edytuj naleno, Edytuj zobowizanie
Otwiera okno rozrachunku, umoliwiajc rozliczenie dokumentu istniejcymi patnociami.

MXH2014P0001
Rodzaje dokumentw
Okno definiowania rodzajw dokumentw zawiera nastpujce pola:

Rys. 2-47 Okno definiowania rodzaju dokumentu.
Nazwa
Umoliwia nadanie nazwy definiowanemu rodzajowi. Po zapisaniu definicji nazwa ta pojawi si na
wykazie rodzajw.
Znacznik
Z opuszczanej listy mona wybra graficzny symbol, ktry pojawia si bdzie przy wszystkich nowo
wystawionych dokumentach tego rodzaju. W trakcie pracy mona ten znacznik zmieni na licie.
Typ dokumentu
W polu tym mona wybiera pomidzy typami dokumentw ustalonymi w ustawieniach moduu.
Seria
Mona wybiera pomidzy symbolami serii ustalonymi w ustawieniach moduu.
Tryb wydania / przyjcia (dotyczy dokumentw handlowych)
Okrela sposb domylnego tworzenia dokumentu magazynowego podczas wystawiania dokumentu
handlowego. Istniej trzy tryby wystawiania tych dokumentw:
Automatyczny
Gdy uytkownik wystawia dokument handlowy, odpowiedni dokument magazynowy jest wystawiany bez
ingerencji uytkownika. Uytkownik nie musi podejmowa adnych decyzji, system sam rejestruje fakt
przyjcia lub wydania towaru (o ile jest to oczywicie moliwe - istnieje towar w magazynie).
Pautomatyczny
Bezporednio po wystawieniu dokumentu handlowego system wywietla odpowiednie okno z doku-
mentem magazynowym. Uytkownik moe wtedy zmodyfikowa, potwierdzi i wydrukowa dokument
wydania lub przyjcia towaru, moe take zrezygnowa z jego wystawienia.
Rczny
System zawsze rejestruje tylko dokument handlowy. Uytkownik musi sam rcznie wystawi odpo-
wiedni dokument magazynowy. Dla faktur zaliczkowych archiwalnych zawsze przyjmowany jest tryb
rczny.
Rezerwacja (dotyczy rozchodowych dokumentw handlowych i magazynowych)
Okrela domylny sposb rezerwowania towarw dla dokumentw danego typu. Mona te wystawia
dokumenty bez wczeniejszej rezerwacji. Istniej dwa typy rezerwacji towarw:
Ilociowa
Polega na zarezerwowaniu podanej w dokumencie iloci towaru bez brania pod uwag jego wartoci
(bez okrelania konkretnych dostaw). Warto towaru okrela si w momencie jego wydania - zgodnie
z domylnym sposobem rozliczania wartoci tego towaru w magazynie (FIFO lub LIFO).


Ze wskazaniem dostaw
Polega na zarezerwowaniu podanej w dokumencie iloci towaru ze wskazaniem dostawy, z ktrej ma
on pochodzi. Warto towaru jest ustalana na podstawie ceny we wskazanej dostawie.
Patno (dotyczy dokumentw handlowych)
W polu tym mona wybiera pomidzy rejestrami pieninymi ustalonymi w kartotece pienidzy.
W terminie (dotyczy dokumentw handlowych)
Termin patnoci jest zwizany z rodzajem patnoci i jest podpowiadany na podstawie ustawie sys-
temu.
Typ ceny sprzeday (dotyczy dokumentw sprzeday)
Wybr cennika dla sprzedawanych towarw.
Rodzaj ceny sprzeday (dotyczy dokumentw handlowych)
Okrela rodzaj cen (netto, brutto), w ktrych wystawiony bdzie dokument.
Konto FK rodzaju
Konto ksigowe, wykorzystywane do dekretacji dokumentw danego rodzaju podczas przesyania
danych dokumentw do moduu finansowo-ksigowego.
Dzia
Wybr dziau firmy, w ktrym automatycznie bdzie wystawiany dokument z tego rodzaju.
Operacje na wystawionym dokumencie
Pod przyciskiem Operacje w oknie wystawionego dokumentu dostpne s wszystkie operacje, ktre
mona przeprowadzi na tym dokumencie. W zalenoci od kontekstu (typu dokumentu, praw uyt-
kownika itp.) mog to by:
Wystawienie dokumentu magazynowego do dokumentu handlowego
Wystawienie dokumentu handlowego do dokumentu magazynowego
Wystawienie dokumentu korygujcego (wydruk noty korygujcej)
Uniewanienie (anulowanie) wystawionego dokumentu
Wprowadzenie poprawek bezporednio na dokumencie - edycja
Wystawienie dokumentu handlowego do zarejestrowanego zamwienia

Rys. 2-48 Przykad wyboru operacji na wystawionym dokumencie.
Take rozliczanie dokumentu staje si moliwe dopiero po jego wystawieniu. Odpowiednie operacje
s szczegowo omwione w rozdziaach dotyczcych poszczeglnych zagadnie (Rozdzia Zaopa-
trzenie, Rozdzia Gospodarka magazynowa, Rozdzia Sprzeda).
Podczas wystawiania dokumentu korygujcego mona sprawdzi kod towaru wskazujc kursorem
nazw towaru (kod pojawi si w dymku obok nazwy towaru).
Po wystawieniu dokumentu korygujcego sprzeday, pod prawym klawiszem myszy jest dostpna
opcja Zmie dat wejcia do rejestru, ktra umoliwia wycznie edycj tej daty.


MXH2014P0001
Anulowanie faktur sprzeday
Faktur mona anulowa jedynie wtedy, kiedy nie jest zapisana jeszcze w buforze moduu Finanse
i Ksigowo. Nadane w module Administracji Prawo do anulowania dokumentw zaksigowa-
nych pozwala anulowa dokument w Handlu, ktry jest zapisany w ksigach moduu Finanse i Ksi-
gowo ale jego wyksigowanie w FK naley zrobi rcznie.
Edycja dokumentu
Moliwo edycji dokumentu jest uzaleniona od ustawionego parametru: Ochrona dokumentw
zadekretowanych w FK lub w Repozytorium; dodatkowo steruj tym uprawnienia do edycji doku-
mentw: wysanych, podpisanych. Nie mona edytowa dokumentu ktry jest w buforze moduu Fi-
nanse i Ksigowo lub ksigach moduu Finanse i Ksigowo.
Patnoci
Pienidze s reprezentowane w module Forte Handel przez rozrachunki oraz dokumenty patnoci.
S one zgrupowane w kartotece Patnoci. Kady dokument jest na licie opisany polami: Numer,
Data, Warto, Waluta, Kontrahent, Uytkownik, Opis. Aby uwidoczni wszystkie kolumny, ktre
mog pojawi si na licie naley klikn prawym klawiszem myszy w polu tytuu w dowolnej kolumnie
i wybra z listy waciwe tytuy kolumn. W przypadku patnoci wewntrznych w polu Kontrahent wy-
stpuje nazwa rejestru przeciwstawnego dla danej patnoci.
W przypadku nalenoci pola Data i Warto maj nieco inne znaczenie ni w przypadku patnoci:
Data oznacza dat rozliczenia nalenoci wynikajc z terminu patnoci okrelonego na dokumencie
sprzeday, Warto oznacza nierozliczon kwot nalenoci. Kwota ta jest zmniejszana przez kad
dokonan patno. Cz z pl moe by niewidoczna, w zalenoci od rozmiarw okna. Podwjne
kliknicie rozrachunku lub dokumentu patnoci otwiera okno zawierajce wszystkie dane niezbdne
do jego wystawienia.
Rozrachunki
Mwic o pienidzach, ktre nam si nale, uywamy terminu "nalenoci", a o pienidzach, ktre
jestemy komu winni - terminu "zobowizania"; cao za - to rozrachunki. Rozrachunki pojawiaj
si w kartotece pienidzy w momencie wystawienia dokumentu z odroczonym terminem patnoci.
Wystawienie takiego dokumentu powoduje automatyczne powstanie nierozliczonej nalenoci lub
zobowizania w kwocie, na jak opiewa dokument. Moliwe jest rwnie utworzenie dokumentu Na-
leno lub Zobowizanie dla zapisania w systemie rozlicze niepowizanych z operacjami handlo-
wymi. Aby utworzy taki dokument naley w oknie kartoteki patnoci klikn przycisk Wpata lub Wy-
pata, a nastpnie wybra z rozwijanej listy okrelajcej charakter dokumentu naleno lub zobowi-
zanie.
Jeli rozrachunek jest utworzony w walucie obcej, to wszystkie zapisy z tego dokumentu s rwnie
tworzone w walucie i zostaj przesane do moduu Finanse i Ksigowo w walucie.
Rozrachunki prezentowane s na licie w kartotece patnoci kolorem ciemnoniebieskim, z wy-
tuszczonym numerem i pochylon dat, kwoty zobowiza s prezentowane ze znakiem ujemnym
pismem podkrelonym. Aby obejrze wszystkie dane opisujce rozrachunek naley podwjnie klikn
lewym przyciskiem myszy wybran pozycj listy bd po wybraniu (podwietleniu jej) nacisn klawisz
Enter. Pojawi si wwczas okno prezentujce rozrachunek.

Rys. 2-49 Kartoteka patnoci - okno nalenoci.
W oknie tym znajduj si nastpujce pola:
Rejestr
Forma patnoci oraz nazwa rejestru, w ktrym zarejestrowany jest dany rozrachunek.
Charakter dokumentu
Okrelenie, czy prezentowany dokument jest wpat, wypat, nalenoci czy zobowizaniem.
Rozrachunek
Rozrachunki s oznaczane numerem dokumentu handlowego, ktrego wystawienie spowodowao ich
powstanie. Z dokumentem handlowym zwizany moe by tylko jeden rozrachunek. Cakowite rozli-
czenie rozrachunku oznacza jednoczenie cakowite rozliczenie dokumentu handlowego z nim zwi-
zanego. Aby szybko odnale dokument handlowy zwizany z danym rozrachunkiem, wystarczy po-
dwjnie klikn myszk na tym polu.
Waluta, kurs
Wartoci tego pola dla rozrachunku tworzonego automatycznie pochodz z dokumentu handlowego.
W rozrachunku tworzonym rcznie mona wpisa kurs i nazw waluty rcznie.
Dane kontrahenta
Pola niedostpne do edycji, prezentujce podstawowe dane kontrahenta, ktremu przypisany jest
dany rozrachunek.
Data rozrachunku
Data powstania rozrachunku - data wystawienia dokumentu handlowego, ktry generuje dany
rozrachunek lub dokumentu Naleno bd Zobowizanie utworzonego rcznie przez uytkow-
nika.
Termin patnoci
Termin, w ktrym rozrachunek powinien by rozliczony - termin patnoci na dokumencie handlowym.
Kwota rozrachunku
Rwna jest wartoci walutowej dokumentu pomnoonej przez kurs CIT/PIT, lub w przypadku rozra-
chunku utworzonego rcznie - podana przez uytkownika w dokumencie Naleno lub Zobowiza-
nie. Gdy kwota rozlicze rwna si kwocie rozrachunku, rozrachunek ten znika z list. Domylnie dla
rozrachunkw walutowych widoczna jest kwota w walucie oryginalnej z symbolem tej waluty. W trybie
nieedycyjnym mona przeczy (Alt+B) widok na kwot w zotwkach. Kwota bdzie rwna wtedy
kwocie oryginalnej razy kurs transakcji.
Opis
Krtki opis rozrachunku, do wykorzystania przez uytkownika.
Tabela rozlicze
Tabela rozlicze zawiera opisy dokumentw patnoci rozliczajcych dany rozrachunek w walucie
oryginalnej biecego rozrachunku. Po przejciu do edycji uytkownik widzi oprcz patnoci ju rozli-

MXH2014P0001
czajcych dany rozrachunek wszystkie nierozliczone patnoci danego kontrahenta (zaliczki) i moe
okreli, ktra z tych patnoci ma rozlicza edytowany rozrachunek (i w jakiej kwocie). Widoczna jest
tu nieedycyjna data systemowa. Gdy nie ma adnych nierozliczonych patnoci, uytkownik moe
utworzy now patno dla rozliczenia biecego rozrachunku. Przy prezentacji wartoci w zotw-
kach kwota rozlicze podawana jest w PLN. Wicej na temat wartoci kolumn w tabeli rozrachunkw
walutowych mona przeczyta w opisie okna Patnoci poniej.
Rozliczone
Suma wszystkich kwot czstkowych rozlicze pochodzcych od patnoci.
Do rozliczenia pozostao
Rnica pomidzy kwot rozrachunku a kwot rozlicze.
Osoby majce odpowiednie prawa mog edytowa kwot i opis rozrachunku. Daty rozrachunku oraz
jego przyporzdkowanie do konkretnego rejestru mona zmieni tylko przez edycj danych dokumen-
tu, z ktrym ten rozrachunek jest zwizany (Operacje / Edytuj dokument).
Operacje w oknie rozrachunku
W oknie rozrachunku pod przyciskiem Operacje dostpna jest lista polece zwizanych midzy inny-
mi z przelewami elektronicznymi. Polecenia te s dostpne take w menu kontekstowym okna.
Poka e-Przelewy
Otwiera w module Repozytorium okno przeleww elektronicznych zdefiniowanych dla tego rozrachun-
ku. Jeeli jest to jeden przelew elektroniczny - otwiera si jego formatka, a jeli jest ich wicej ni je-
den - otwiera si lista e-przeleww. Na otwartej licie z e-przelewami mona wykona wszystkie ope-
racje zwizane z ich akceptacj, wysyk do banku, anulowaniem bd odrzuceniem.
Zle e-Przelew
Program zleca przelew elektroniczny dla rachunku dla ktrego bdzie wystawiony rozrachunek, na
kwot pozosta do rozliczenia z rozrachunku. Program nie pilnuje wartoci zleconych przeleww -
mona zleci kwot wiksz ni kwota na rozrachunku zmieniajc warto na formatce przelewu z
moduu Repozytorium. Do pola tytuu na przelewie przenoszony jest numer dokumentu obcego. Ter-
minem realizacji jest termin patnoci. Program nie obsuguje przeleww walutowych. Jeeli rozrachu-
nek dla ktrego zlecamy e-przelew jest rachunkiem walutowym, pojawi si okno z tabel kursw, w
ktrym naley wprowadzi kurs po ktrym zostanie przeliczona warto dokumentu.
Patnoci
Termin ten oznacza pienidze, ktre zostay faktycznie przekazane lub przyjte przez firm (w wyniku
wypat lub wpat kontrahentw). W module Forte Handel patnoci s reprezentowane przez dokumen-
ty patnoci, wykorzystywane take do obsugi rozlicze.
Rejestracji patnoci mona wykona:
podczas rozliczania dokumentu handlowego - operacja Nowa patno,
podczas rozliczania rozrachunku - operacja Rozlicz now patnoci,
bezporednio z kartoteki pienidzy - operacje Wpata i Wypata.
Dokument patnoci zawiera nastpujce pola:
Rejestr
Nazwa rejestru patnoci, w ktrym zarejestrowana jest dana patno.
Charakter dokumentu
Okrelenie, czy prezentowany dokument jest wpat, wypat, nalenoci czy zobowizaniem.

Rys. 2-50 Okno patnoci.
Typ dokumentu
Warto wybierana z opuszczanej listy. Na licie tej dostpne s tylko typy dokumentw pasujce do
typu rejestru (gotwkowy, bankowy, inny) i typu patnoci (wpata lub wypata), ktre zostay okrelone
w polach Rejestr i Charakter dokumentu.
Seria dokumentu
Nazwa serii, dostpnej dla danego typu dokumentu.
Numer dokumentu
Numer dokumentu nadawany jest przez system automatycznie, na podstawie szablonu okrelonego w usta-
wieniach moduu Handel.
Wybr kontrahenta, pracownika lub urzdu
Po klikniciu piktogramu obok pola Kod kontrahenta wywietlana jest lista opcji: Kontrahent, Pra-
cownik, Urzd. Mona tu okreli, do ktrej kategorii naley kontrahent, dla ktrego wystawiamy do-
kument patnoci. Dla kadej z kategorii system wywietla inny piktogram.
Kod kontrahenta
Mona tu poda kod kontrahenta, pracownika lub urzdu, ktrego dotyczy dokument patnoci.
Podstawowe dane kontrahenta
Rozwinicie danych wynikajcych z podanego kodu kontrahenta. Pola te s niedostpne dla edycji.
Nie mona wic wpisa kontrahenta wpacajcego lub wypacajcego pienidze, jeli nie jest on zare-
jestrowany w kartotece kontrahentw moduu Handel.
Data patnoci
Data zarejestrowania patnoci, domylnie podpowiadana jest data systemowa.
Kwota
Kwota dokonywanej patnoci.
Opis
Krtki opis patnoci.
Tabela rozlicze
Jest to tabela okrelajca nalenoci lub zobowizania i kwoty rozlicze dokonane z wykorzystaniem
wystawianej patnoci. Przy wystawianiu dokumentu patnoci, po okreleniu kontrahenta dokumentu
tabela ta prezentuje wszystkie nalenoci lub zobowizania danego kontrahenta (zalenie od typu
rejestrowanej patnoci). Prezentowane s: termin patnoci, numer rozrachunku, kwota tego rozra-
chunku, kwota jego rozliczenia, rejestr, w ktrym dany rozrachunek jest zarejestrowany.
Dla rozlicze walutowych w oknie Patnoci i Rozrachunkw obowizuj zasady:
1.W trybie nieedycyjnym w kolumnie Kwota widoczna jest kwota walutowa rozliczanych dokumentw
w walucie oryginalnej tych dokumentw.

MXH2014P0001
2.W trybie edycji w kolumnie Do rozliczenia prezentowana jest kwota w walucie oryginalnej. Jest to
kwota pozostaa do rozliczenia na tym dokumencie w przypadku nowych rozlicze. W przypadku ist-
niejcych rozlicze jest to kwota rozliczenia w walucie oryginalnej.
3.W trybie edycji jest moliwo przeczenia kolumny Do rozliczenia tak, aby zamiast kwot w walucie
oryginalnej, kolumna prezentowaa kwoty w walucie edytowanego dokumentu (rozrachunku lub patno-
ci). W trakcie przeczania i tym samym przeliczania kwot wykorzystywane s biece kursy z tabeli
kursw z dnia dzisiejszego; w przypadku ich braku system wywietla standardowe okno z pytaniem
o brakujcy kurs. Moliwo przeczenia kolumny jest dostpna z menu kontekstowego przy klikniciu
w nagwek kolumny Do rozliczenia (Pozycja w menu Waluta dokumentu / Waluta rozliczenia). Mo-
liwo przeczenia prezentacji kwoty oryginalnej lub w walucie edytowanego dokumentu istnieje take
na dowolnej wybranej kwocie z kolumny Do rozliczenia poprzez kliknicie prawym klawiszem na tej
kwocie i wybraniu z menu kontekstowego Waluta dokumentu / Waluta rozliczenia. Aby odrni te
tryby dodatkowo w polu przeliczonym na walut dokumentu pojawia si .
4.W kolumnie Rozliczenie zarwno w trybie nieedycyjnym jak i w trybie edycyjnym prezentowana jest
kwota w walucie otwartego dokumentu.
5.W trybie edycji przy prbie wpisania kwoty w pole Rozliczenie system automatycznie stara si prze-
czy pole Do rozliczenia w danym rzdzie w tryb Waluta dokumentu, pytajc si o kurs (jeli jest
potrzebny i nie ma go w tabeli kursw).
6.W menu kontekstowym, po klikniciu prawym klawiszem na odpowiedni rzd rozliczenia, pojawia si
informacja o kursie lub dwch kursach (w przypadku rozlicze z waluty na inn walut) dotyczcych
tego rozliczenia. Jeli rozliczenie nie jest walutowe, kursu w menu kontekstowym nie ma. Dodatkowo
w trybie edycji po wybraniu z menu pozycji z informacj o kursie, wywietla si okno z moliwoci
zmiany wskazanego kursu. Informacja o kursie w menu kontekstowym pojawia si w formacie: Kurs
EUR: 3,4422. Jeli w rozliczeniu potrzebne s dwa kursy, w menu kontekstowym widoczne s jako
dwie oddzielne pozycje.
Patno rozliczona
Znacznik rozliczenia bd nierozliczenia patnoci. Gdy kwota patnoci jest rwna kwocie rozlicze
nalenoci, patno traktowana jest domylnie jako rozliczona, w innym przypadku - jako nierozliczo-
na. Uytkownik moe wymusi ustawienie wartoci tego znacznika zgodnie ze swoim yczeniem.
W zalenoci od wartoci znacznika dana patno prezentowana jest w rny sposb - patnoci nie-
rozliczone maj na listach wytuszczony numer i kwot, rozliczone prezentowane s czcionk normal-
n. Ponadto dan patno mona odnale w wyborach albo na licie patnoci rozliczonych, albo
nierozliczonych.
Rozliczone
Podsumowanie wszystkich kwot czstkowych rozlicze.
Do rozliczenia pozostao
Rnica pomidzy kwot patnoci a kwot rozlicze. Patno wprowadzon w walucie obcej mona
rozliczy z rozrachunkiem utworzonym w tej samej walucie lub w innej, w tym rwnie w PLN. Pod-
czas rozliczania patnoci wystawionej w innej walucie ni rozliczany ni rozrachunek, uytkownik ma
moliwo podania oddzielnie kursw przeliczenia obu walut na PLN. Domylnie program podpowiada
kursy, ktre zostay uyte w obu dokumentach. Aby zmieni podpowiedziane kursy rozliczenia naley
klikn prawym klawiszem myszy na rozliczanym rozrachunku i z menu kontekstowego wybra kurs
waluty, ktry ma zosta zmieniony.
Dokument patnoci dla danego kontrahenta zwizany z dokonywaniem rozlicze mona wystawia
na dwa sposoby.
Znamy kwot patnoci i do niej dostosowujemy odpowiednie rozliczenia. Po okreleniu
podstawowych danych, wpisujemy kwot patnoci, nastpnie zaznaczamy na licie rozlicze odpo-
wiednie pozycje. Ostania zaznaczona naleno rozliczana jest do takiej kwoty, ktra wyrwnuje kwo-
t patnoci z cakowit kwot rozlicze.
Znamy rozliczenia i na ich podstawie okrelamy kwot patnoci. Po okreleniu podstawo-
wych danych, NIE WPISUJEMY kwoty patnoci, przechodzc do tabeli rozlicze, i w tabeli tej zazna-
czamy wybrane nalenoci lub zobowizania. Kolejno podawane kwoty rozlicze zwikszaj odpo-
wiednio kwot patnoci. System pracuje w tym trybie do pierwszej rcznej zmiany kwoty patnoci, po
tej zmianie pracuje w trybie pierwszym.

Nierozliczone patnoci mog by wykorzystywane przy edycji rozrachunkw.
Patnoci wewntrzne
Patnoci opisane wczeniej mona nazwa patnociami zewntrznymi. Do rejestrowania przepywu
pienidzy pomidzy rejestrami pieninymi wewntrz firmy su dokumenty o charakterze wpaty
wewntrznej i wypaty wewntrznej.
Przy okrelaniu typu dokumentu podczas wystawiania dokumentu patnoci zawarto opuszczanej
listy typw dokumentw podzielona jest na dwie czci. W grnej czci tej listy przedstawione s
"zewntrzne" typy dokumentw patnoci, ktre w danym kontekcie (wybrany rejestr i typ patnoci)
mona wystawi, natomiast w dolnej czci - dostpne w danej chwili dokumenty "wewntrzne".
Po wybraniu z tej listy dokumentu wewntrznego okno zmienia swj wygld: znika tabela rozlicze,
znikaj dane kontrahenta, pojawia si natomiast pole umoliwiajce okrelenie przeciwstawnego reje-
stru pieninego, do ktrego lub z ktrego bd przenoszone pienidze w podanej kwocie.
Przy definiowaniu typu dokumentu patnoci o charakterze wpaty wewntrznej lub wypaty wewntrz-
nej w polu dokumentu skojarzonego naley poda typ i seri dokumentu skojarzonego tworzonego
przez system przy wystawianiu patnoci wewntrznej. Oba skojarzone dokumenty maj t sam war-
to patnoci; ich pojawienie si modyfikuje odpowiednio stany rejestrw pieninych, w ktrych si
znajduj.

Rys. 2-51 Rejestracja wypaty.
Dokument patnoci Transfer wpata mona wystawi bezporednio z poziomu kartoteki patnoci
poprzez przycisk Nowy dokument. Po wskazaniu rejestru na licie pojawiaj si moliwe do skoja-
rzenia dokumenty typu Transfer wypata, ktre maj ustawiony ten sam rejestr przeciwstawny, co
wystawiany dokument. Dokumenty typu TR+ i TR- obsuguj tylko jedn walut.

MXH2014P0001

Rys. 2-52 Rejestracja patnoci wewntrznej TR+.
Wystawienie dokumentu patnoci wewntrznej z okrelonym rejestrem przeciwstawnym powoduje
w rzeczywistoci powstanie pary dwch skojarzonych dokumentw patnoci - jednego o typie wpaty,
drugiego o typie wypaty.
Specjalnym zastosowaniem dokumentu patnoci o charakterze wypaty wewntrznej jest wystawienie
takiego dokumentu bez podania rejestru przeciwstawnego. Powstaje wwczas tylko jeden dokument
patnoci. Wystawienie takiego dokumentu zmienia globaln ilo pienidzy posiadanych przez firm.
Dokumenty takie mona wystawia w celu korekty stanu danego rejestru.
Rejestry pienine
Rejestry pienine s to miejsca, w ktrych umieszczamy i przechowujemy pienidze, reprezentowa-
ne w systemie przez rozrachunki i patnoci. Jest to podstawowa forma organizacji informacji w karto-
tece Patnoci. Grupowanie rozrachunkw i patnoci w rejestrach jest jednopoziomowe.
W module Forte Handel mona utworzy rejestry typw gotwkowy, bankowy i inny. S one odpo-
wiednikami wpaty lub wypaty gotwki, rejestracji przeleww wasnych lub obcych, wszystkich innych
operacji pieninych (karty patnicze, czeki itp.). W kartotece Patnoci istniej zawsze trzy nieusu-
walne rejestry pienine (po jednym dla kadego typu, o nazwach domylnych BANK, INNE i KASA -
nazwy te mona zmieni) oraz rejestry utworzone przez uytkownika.
Definiowanie rejestrw
Aby utworzy nowy rejestr naley otworzy okno ustawie programu, wybra zakadk Rejestry pie-
nine, a nastpnie przycisk Nowy. Otworzy si okno Nowy: rejestr pieniny, umoliwiajcy okre-
lenie parametrw tworzonego rejestru. Rejestrem, w ktrym wystawiany jest dokument, jest zawsze
rejestr biecy na licie w lewym panelu kartoteki Patnoci.

Rys. 2-53 Okno definiowania rejestru patnoci.
Tworzc rejestr pieniny naley zawsze okreli nastpujce jego parametry:
Zakadka Dane
Kod
Unikalny symbol przypisany do danego rejestru. Kod ten pojawia si bdzie we wszystkich miejscach
moduu, w ktrych wystpuje dany rejestr.
Nazwa rejestru
Kady rejestr ma swoj unikaln nazw, nadan mu przez uytkownika (nie mona dwch rejestrw
nazwa identycznie). Nazwa ta pojawia si na wszystkich listach wyboru, na ktrych naley okreli
rodzaj dokonywanej patnoci.
Typ rejestru
Kady rejestr ma swj okrelony typ. W systemie mona utworzy rejestry typw bdcych odpowied-
nikami podstawowych typw operacji pieninych, przykadowo:
gotwkowy - wpaty lub wypaty gotwki,
bankowy - rejestracji przeleww wasnych lub obcych
inny - wszystkich innych operacji pieninych (karty patnicze, czeki, itp.)
Rejestr kadego z typw jest oznaczony innym symbolem graficznym. W przypadku rejestru typu ban-
kowego mona dodatkowo poda dane rachunku bankowego. W rejestrze danego typu mona reje-
strowa tylko odpowiednie, cile okrelone typy dokumentw patnoci. Warto tego pola mona
modyfikowa do chwili wystawienia pierwszego dokumentu wpaty lub wypaty w danym rejestrze.
Konto FK rejestru
Numer konta ksigowego wykorzystywanego podczas eksportu patnoci do moduu FK.
rejestr jednowalutowy
Domylnie pole jest zaznaczone, co jest rwnoznaczne z wyborem PLN. Odznaczony znacznik przy tym
polu oznacza, e w rejestrze mona wystawia patnoci w kadej walucie, ktra jest aktywne w syste-
mie. Salda i raporty patnoci bd tworzone dla kadej waluty osobno. Warto pola mona w kadej
chwili zmieni.
waluta
Domylnie waluta nie jest wybrana, co oznacza PLN. Aby wybra inn walut naley rozwin list
a potem zaznaczy odpowiedni pozycj. Pole jest widoczne tylko wtedy, gdy pole Rejestr jednowa-
lutowy jest zaznaczone.
limit kredytu
Pole jest aktywne tylko wtedy, gdy zaznaczone jest pole Rejestr jednowalutowy.
Parametr FK
Parametr wykorzystywany przy dekretacji, suy do tworzenia schematw ksigowania.


MXH2014P0001
Dane adresowe
Informacje adresowe zwizane z rejestrem, pojawiajce si nastpnie na wydrukach patnoci.
rachunek otwiera si okno z list rachunkw bankowych zdefiniowanych dla firmy. Naley wybra
waciwy rachunek z listy i zatwierdzi wybr przyciskiem Uyj.
nazwa banku pokazuje si nazwa banku.
numer rachunku w polu widoczny jest numer wybranego rachunku bankowego.
Forma patnoci
Opis formy patnoci dokonanej w danym rejestrze. Pojawia si on wraz z nazw rejestru na listach
wyboru formy patnoci w systemie, oraz wykorzystywany jest przy wydruku dokumentw sprzeday
jako forma patnoci.
Zakadka Dziay firmy
Struktura - Dziay firmy
Wybr tych dziaw firmy, dla ktrych ma by dostpny rejestr.
Zakadka Uytkownicy
Struktura - Uytkownicy
Wybr uytkownika, dla ktrego ma by dostpny rejestr.
Zakadka Dokumenty
Raport patnoci
Typ raportu patnoci dla rejestru i seria.
Typ wpaty
Dokument wpaty i seria.
Typ wypaty
Dokument wypaty i seria.

Rys. 2-54 Tworzenie rejestru pieninego strona Dokumenty.

Tryb rozliczania
Okrela sposb domylnego rozliczania nalenoci podczas wystawiania dokumentu sprzeday z pat-
noci natychmiastow. Istniej trzy tryby rozliczania takich nalenoci:
Automatyczny - gdy uytkownik wystawia dokument sprzeday, odpowiedni dokument patnoci wy-
stawia si sam, automatycznie, bez ingerencji uytkownika. Uytkownik nie musi podejmowa ad-
nych decyzji, system sam rejestruje fakt zapaty i rozlicza dokument.
Pautomatyczny - bezporednio po wystawieniu dokumentu sprzeday system wywietla odpowied-
nie okno z patnoci za wystawiony przed chwil dokument. Uytkownik moe wtedy zmodyfikowa,
potwierdzi, wydrukowa, czy anulowa dan patno. Tryb ten jest wygodny w sytuacji, gdy to samo

stanowisko komputerowe suy zarwno do wystawiania dokumentw sprzeday jak i przyjmowania
za nie patnoci.
Rczny - system zawsze rejestruje tylko nierozliczon naleno za dokument sprzeday, nie stara
si rozliczy tej nalenoci odpowiedni patnoci. Aby zarejestrowa patno i rozliczy tak nale-
no, uytkownik musi sam rcznie odnale naleno i wystawi dla niej odpowiedni patno. Tryb
ten jest wygodny w sytuacji, gdy jedno stanowisko wystawia dokumenty sprzeday, a inne przyjmuje
za nie pienidze.
Limit kredytu
Limit kredytu obowizujcy dla danego rejestru.
Dokument wpaty
Pole okrelajce domylny typ dokumentu wpaty oraz seri proponowan przez system przy reje-
strowaniu wpaty w danym rejestrze pieninym. Przy automatycznym trybie rozliczania nalenoci
system wystawia nowy dokument wpaty tego wanie typu i serii.
Dokument wypaty
Pole okrelajce domylny typ dokumentu wypaty oraz seri proponowan przez system przy reje-
strowaniu wypaty z danego rejestru pieninego. Przy automatycznym trybie rozliczania nalenoci
system wystawia nowy dokument wpaty tego wanie typu i serii.
Salda rejestru
W oknie kartoteki patnoci dostpna jest z menu kontekstowego opcja Salda rejestru (lista Reje-
stry w lewej czci okna lub). Prezentuje stany patnoci i rozrachunkw z podziaem na waluty. Ka-
dy wiersz odpowiada za salda w innej walucie. Uwzgldnione s wszystkie waluty, ktre byy uyte na
dokumentach wystawionych w danych rejestrze.
Kolumna Waluta
Widoczne s tu symbole wszystkich walut uytych na dokumentach.
Kolumna Patnoci
Wartoci w tej kolumnie nie mona modyfikowa w trakcie pracy. Prezentuje sum wartoci wszyst-
kich dokumentw patnoci w danej walucie w danym rejestrze. Dokumenty patnoci o charakterze
wpaty zwikszaj ten stan, o charakterze wypaty zmniejszaj. Warto tego pola zmienia si automa-
tycznie z rejestracj nowych patnoci w danym rejestrze w wybranej walucie.
Kolumna Rozrachunki
Wartoci w tej kolumnie nie mona modyfikowa w trakcie pracy. Prezentuje sum wartoci wszyst-
kich rozrachunkw w danej walucie znajdujcych si w danym rejestrze. Rozrachunki o charakterze
wpaty zwikszaj t warto, o charakterze wypaty zmniejszaj. Warto pola zmienia si automa-
tycznie ze zmian wartoci rozrachunkw zarejestrowanych w rejestrze.

Rys. 2-55 Salda rejestru.


MXH2014P0001

Administracja

Rozpoczcie pracy z moduem Handel
Opisano tu wszystkie czynnoci, ktre naley wykona rozpoczynajc prac z Handlem. Od ich wa-
ciwego przeprowadzenia zaley, czy dalsza praca z nim bdzie przebiegaa bez przeszkd. Przed
rozpoczciem wykorzystywania moduu w firmie naley go przystosowa do jej specyficznych warun-
kw i potrzeb. Wskazane jest udokumentowanie aktualnego sposobu postpowania i dopasowanie go
do oferowanych przez system metod. By moe konieczne bd modyfikacje procedur dziaania firmy,
ale jest to normalne zjawisko w czasie wprowadzania komputerowych metod wspomagania dziaalno-
ci. Pozwoli to unikn koniecznoci wprowadzania zmian i zakcania cigoci pracy w firmie, umo-
liwiajc atwiejsz i bardziej efektywn prac. Naley take szczegowo przemyle sposb wykorzy-
stania moliwoci moduu zgodnie z zasadami okrelonymi w ustawie o rachunkowoci, ustawach
podatkowych oraz rozporzdzeniach Ministra Finansw.
Konfigurowanie drukarek
Po zainstalowaniu moduu naley otworzy okna definiowania krojw pisma i sprawdzi ustawienia
drukarki, rozmiaru papieru oraz kroje pisma - w przeciwnym wypadku wydruki mog by nieprawido-
wo formatowane. Ustawienie drukarek dotyczy tylko moduu Forte Handel. W przypadku wersji siecio-
wej moduu parametry drukarek dla kadej kocwki s niezalene od pozostaych. Zapewnia to pra-
widowo ustawie bez wzgldu na wersj systemu operacyjnego zainstalowan na kadej z koc-
wek. Ustawienia dla drukarek dotycz wszystkich firm obsugiwanych przez system.
Po wybraniu na drzewku ustawie grupy ustawie Urzdzenia: Drukarka graficzna, Drukarka tek-
stowa lub Drukarka fiskalna w prawej czci okna pojawi si dane zwizane z odpowiedni grup
drukarek i krojami pisma wykorzystywanymi przez raporty.
Drukarki tekstowe
Okno ustalania parametrw dla drukarki tekstowej zawiera nastpujce pola:
Drukarka
Naley wybra jeden spord zaprezentowanych sterownikw drukarki:
waciwy sterownik dla faktycznie zainstalowanej drukarki, lub
sterownik o nazwie typowy - tylko tekst (generic/text only).
Uycie sterownika waciwego dla danej drukarki jest prostsze, ale moe stwarza problemy przy dru-
ku polskich liter. Wynika to z faktu, e sterowniki dokonuj wewntrznej zmiany kodw liter z zakresu
128 - 255, a w tym wanie zakresie znajduj si kody polskich liter. Z tego powodu wybrane w usta-
wieniach systemu kody polskich liter mog nie przynie spodziewanego efektu. W takim przypadku
naley wybra opcj bez polskich liter, lub zastosowa sterownik typowy - tylko tekst.

MXH2014P0001

Rys. 3-1 Ustawienia drukarki tekstowej i krojw pisma.
Uycie sterownika typowy - tylko tekst wymaga dodatkowej pracy przy jego konfiguracji. Poniej
zaprezentujemy kilka uwag praktycznych.
Po wybraniu ustawie drukarki, w opcji Czcionki naley wpisa waciwe kody sterujce, zmieniajce
szeroko i atrybuty pisma. Waciwe kody sterujce naley odnale w instrukcji obsugi drukarki.
Jeli kody te nie zostan wpisane, dostpny bdzie tylko jeden krj pisma - Roman 10cpi, a wikszo
raportw wymaga zdefiniowania kroju o szerokoci 17cpi. Naley zwrci uwag na to, aby dla kodu
wybierz 17cpi wpisa kod odpowiadajcy dokadnie tej szerokoci (cz drukarek ma rwnie font
20cpi i wybranie tylko kodu druk skondensowany moe powodowa ze formatowanie wydruku).
Dla Opcji urzdzenia naley wypeni waciwe kody rozszerzonego zestawu znakw. Mona tu wpi-
sa bezporednio waciwe kody polskich liter, odpowiadajce sposobowi ich kodowania w po-
siadanej drukarce - wwczas w systemie naley wybra kody polskich liter jako Windows lub wpisa tu
takie same kody dla drukarki, jak dla Windows dla wszystkich polskich znakw (np. dla 185 = naley
wpisa z klawiatury kod Alt 0185). Dziki temu waciwe przekodowanie polskich znakw bdzie mo-
na wybra w programie, w opcji definiowania drukarek domylnych.
W przypadku, gdy wydruki sporzdzane s na papierze szerokim o dugoci 12 cali (nie ma go
w standardowym zestawie) naley wybra w opcji drukarek domylnych rozmiar strony uytkownika.
Po wybraniu przycisku OK wpisa waciwy rozmiar strony (np. 14 x 12 cali).
Po ustaleniu sterownika drukarki naley ustali rozmiar papieru. Jeli wybrany rozmiar strony jest nie-
wystarczajcy dla sporzdzenia raportu system dla czci wydrukw tekstowych, przy zmianie papieru
z szerokiego (15 cali) na wski (8 1/2 cala) automatycznie zmniejszy liczb informacji prezentowanych
na wydruku tak, aby wydruk mg by sporzdzony prawidowo. Jeli mimo to rozmiar strony jest za
may, zostanie wywietlony stosowny komunikat.
Marginesy
Pole umoliwia okrelenie dodatkowych marginesw drukarki, co umoliwia skorygowanie pozycjono-
wania wszystkich wydrukw, gdy zbyt due marginesy drukarki powoduj obcinanie tekstu.
Kody polskich liter
Pole pozwala na wybranie sposobu kodowania polskich liter dla drukarki igowej: Bez polskich liter,
DHN, IBM Latin 2, Mazovia, PN ISO Latin, Windows.
System ma wbudowany mechanizm przekodowywania polskich znakw. Zmiana sposobu kodowania
nie wymaga zmian w zdefiniowanych poprzednio raportach. W takiej sytuacji polskie litery nie s po-
Administracja 77

kazywane prawidowo na ekranie, ale s poprawnie drukowane na drukarce. Wynika to z cechy sys-
temu Windows powodujcej, e czcionki drukowane s zastpowane na ekranie przez najblisze
czcionki ekranowe, posiadajce inne kodowanie polskich znakw.
Kroje pisma
Tabela umoliwia tworzenie powiza pomidzy nazw symboliczn a przypisanymi do niej krojami
pisma. Postpowanie jest podobne do wyboru czcionek w typowych edytorach tekstu. Najpierw naley
wybra z listy w kolumnie Nazwa nazw symboliczn wykorzystywan przez raporty. Na opuszczanej
licie Krj pisma pokazane zostan kroje pisma zainstalowane fabrycznie w drukarce igowej.

UWAGA Kroje pisma dla raportu tekstowego ustala naley tylko dla drukarek igowych.

Raporty tekstowe stosuj kroje pisma zainstalowane w drukarce tj. wbudowane przez producenta.
Dlatego po kadej zmianie drukarki naley wskaza waciwe kroje i szerokoci pisma dla wszystkich
nazw stosowanych przy sporzdzaniu raportw. Dostpne kroje pisma drukarki oraz nazwy uywane
przez jzyk raportw s wybierane z rozwijanej listy. W przypadku sterownika typowy - tylko tekst
dostpne s kroje pisma o nazwie Roman i odpowiedniej szerokoci.

UWAGA Dla wydrukw tekstowych nie naley zmienia wysokoci liter - jest ona ustawiana
automatycznie. Nie naley take wpisywa dodatkowych atrybutw pisma, s one
nadawane automatycznie w raportach. Dla przyspieszenia wydrukw tekstowych nale-
y wybra w ustawieniach drukarki jako wydruku roboczego (draft).
Drukarki graficzne
Okno ustalania parametrw dla drukarki graficznej zawiera nastpujce pola:
Drukarka
Suy do wyboru sterownika drukarki.
Ustawienia drukarki
Przycisk powodujcy otwarcie okna dialogowego sterownika drukarki, gdzie naley wybra rozmiar
papieru oraz inne ustawienia drukarki (np. jako wydruku). Wszystkie wydruki bd dopasowywa si
do ustalonego rozmiaru strony. System wykorzystuje opcje sterownika drukarki zainstalowanego na
komputerze, na ktrym uywany jest modu Forte Handel. Aby rozstrzygn wtpliwoci jak go skonfi-
gurowa naley uy instrukcji drukarki.

UWAGA Jeli wybrany rozmiar strony jest niewystarczajcy do sporzdzenia wydruku, system
automatycznie zmieni orientacj wydruku z pionowej na poziom. Jeli mimo to rozmiar
strony bdzie za may, wywietli si odpowiedni komunikat. Po kadorazowej zmianie
drukarki naley sprawdzi jej ustawienia, m.in.: rozmiar papieru oraz jako wydruku.

MXH2014P0001

Rys. 3-2 Ustawienia drukarki graficznej i krojw pisma.
Marginesy
Umoliwia okrelenie sposobu formatowania strony wydruku, czyli atwe pozycjonowanie wydrukw
dla dowolnych drukarek. Mona tu poda dodatkowe marginesy drukarki. Umoliwia to skorygowanie
pozycjonowania wszystkich wydrukw w przypadku, gdy zbyt due marginesy drukarki powoduj ob-
cinanie tekstu.
Kroje pisma
Tabela umoliwia tworzenie powiza pomidzy nazw symboliczn a krojami pisma do niej przypisa-
nymi. Postpowanie jest podobne do wyboru czcionek w typowych edytorach tekstu.
Najpierw naley wybra z listy w kolumnie Nazwa nazw symboliczn wykorzystywan przez raporty.
Kolejno z opuszczanej listy Krj pisma mona wybiera spord wszystkich krojw zainstalowanych
w rodowisku Windows na komputerze uytkownika. Zdefiniowane w ten sposb kroje pisma mog
teraz by identyfikowane w definiowanych raportach przez nadan im nazw symboliczn.
Teraz naley ustali wszystkie parametry okrelajce czcionk, tj. wskaza jej wysoko i kolejne
atrybuty. Wielko czcionki jest podawana w dziesitych czciach milimetra. Przeliczenia z jednostek
punktowych na dziesitne czci milimetra uytkownik musi wykonywa sam. Jeden punkt drukarski
to 0,3528 mm, std wielkoci czcionki najczciej wykorzystywanej przy druku ksiek (10 punktw)
odpowiada wielko 35. Pozostae atrybuty czcionek to: G - pogrubienie, K - kursywa, S - skrelenie,
P - podkrelenie.
Drukarki fiskalne
Okno to umoliwia ustalanie parametrw drukarki fiskalnej oraz udostpnia podstawowe polecenia:
otwarcie szuflady kasy i wydruk raportw fiskalnych.
Przyciski narzdziowe udostpniaj nastpujce funkcje:
Ustawienia drukarki - otwiera okno Ustawienia drukarki fiskalnej, umoliwiajce zdefiniowanie
drukarki wsppracujcej z moduem oraz zmian ustawie drukarki lub wydawanie jej polece.
Otwarcie szuflady - otwiera szuflad kasy
Raport dobowy - uruchamia wykonanie raportu dobowego
Raport okresowy - uruchamia wykonanie raportu okresowego za okres podany przez uytkownika
Administracja 79

Rys. 3-3 Ustawienia - Drukarka fiskalna.
Okno Ustawienia drukarki fiskalnej umoliwia definiowanie drukarek fiskalnych wsppracujcych z Han-
dlem oraz ustawianie ich parametrw. Poniewa informacji dotyczcych ustawie drukarki fiskalnej jest
zbyt wiele, by mogy by jednoczenie widoczne na ekranie, zostay one podzielone na strony: Ogl-
ne, Raporty, Funkcje, Ustawienia, Nagwek, Stopka, Port. Przypomina to skoroszyt z wieloma
zakadkami: w danej chwili widoczna jest tylko jedna strona i zakadki. Aby uwidoczni wybran stron
naley klikn odpowiedni zakadk. Liczba zakadek i ich tytuy, a take nazwy funkcji dostpnych
na kadej z nich mog si rni w zalenoci od typu drukarki.

Rys. 3-4 Okno Ustawienia drukarki fiskalnej.
Niekiedy cz zakadek jest niewidoczna; w takim przypadku obok listkw zakadek pojawiaj si
przyciski umoliwiajce przesunicie zakadek wzgldem okna i wywietlenie tych, ktre s w danym
momencie potrzebne.
Przyciski narzdziowe umieszczone u dou okna udostpniaj nastpujce funkcje:
OK - zapisuje zmiany wprowadzone do ustawie drukarki, zamyka okno.
Anuluj - zamyka okno bez zapisania zmian wprowadzonych do ustawie drukarki.
Zastosuj - zapisuje zmiany wprowadzone do ustawie drukarki, nie zamyka okna.
Pomoc - wywouje plik pomocy.

MXH2014P0001
Zakadka Oglne - wybr typu drukarki fiskalnej
Aby praca z systemem przebiegaa prawidowo naley ustali typ drukarki przyczonej do komputera,
a nastpnie zdefiniowa j w oknie Ustawienia drukarki fiskalnej.

Rys. 3-5 Ustawienia drukarki fiskalnej - zakadka Oglne.
Przed zdefiniowaniem drukarki fiskalnej w oknie tym dostpna jest tylko zakadka Oglne, umoliwia-
jca dodawanie i usuwanie z listy wyboru dostpnych drukarek fiskalnych, wybr odpowiedniej dru-
karki oraz wybr typu drukarki spord typw obsugiwanych przez system. Po wybraniu typu drukarki
w oknie pojawiaj si pozostae zakadki, umoliwiajce zmian ustawie drukarki lub wydawanie jej
polece.
przycisk Dodaj
Umoliwia zdefiniowanie nowej drukarki. Powoduje wywietlenie okna dialogu, w ktrym naley poda
symboliczn nazw drukarki, ktra jest potem prezentowana na opuszczanej licie wyboru.

Rys. 3-6 Okno dodawania drukarki fiskalnej.
przycisk Usu
Umoliwia usunicie drukarki z listy wyboru.
lista wyboru Nazwa drukarki
Umoliwia wybr jednej ze zdefiniowanych drukarek fiskalnych.
lista wyboru Obsuguj jak
Umoliwia wybr typu drukarki spord typw obsugiwanych przez system. Obecnie system obsugu-
je drukarki fiskalne nastpujcych producentw: CompArt International (zaprzestaa produkcji druka-
rek fiskalnych!), ELZAB SA, OPTIMUS IC, ORHMET, POSNET, IN-NOVA. Jeeli przyczonej drukar-
ki nie ma na licie drukarek obsugiwanych przez system, naley:
Sprawdzi w instrukcji dostarczonej przez producenta drukarki, czy jest ona programowo
zgodna z ktr z dostpnych na licie
Sprawdzi na stronie Sage, czy nie ma nowszej wersji oprogramowania, obsugujcego t
drukark
Skontaktowa si z serwisem Sage
zakadka Raporty
Na zakadce tej znajduj si przyciski, umoliwiajce drukowanie raportw. Kliknicie jednego z przy-
ciskw powoduje wydrukowanie odpowiedniego raportu. W zalenoci od typu drukarki liczba dostp-
nych raportw i ich obsuga moe by rna.
Administracja 81

zakadka Funkcje
Na zakadce tej znajduj si przyciski, udostpniajce inne funkcje drukarki:
Otwarcie szuflady
Kliknicie tego przycisku otwiera szuflad kasy. Dla drukarek Orhmet funkcja ta jest niedostpna.
Rczna korekta czasu w drukarce
Kliknicie tego przycisku otwiera okno umoliwiajce ustawienie czasu w drukarce. Rezultatem dzia-
ania tej opcji jest przestawienie czasu systemowego drukarki fiskalnej podczonej do komputera.

Rys. 3-7 Zakadka Funkcje.
Zakadka Ustawienia
Zakadka ta zawiera narzdzia umoliwiajce okrelenie jakie czynnoci zostan wykonane po wy-
drukowaniu paragonu, podanie kodw identyfikacyjnych kasy i kasjera oraz okrelenie trybu pracy
drukarki. Kolejne pola dotycz stawek fiskalizacji dokumentw:
Stawka do fiskalizacji dokumentw eksportowych
W polu naley wybra z listy stawk, w jakiej bdzie wysyana warto fiskalizowanych dokumentw
eksportowych. Program sprawdza czy kod wybranej stawki w programie pokrywa si z kodem stawki
0%, ktra jest zaprogramowana na urzdzeniu fiskalnym.
Stawka do fiskalizacji dokumentw WDT:
W polu naley wybra z listy stawk, w jakiej bdzie wysyana warto fiskalizowanych dokumentw
WDT. Program sprawdza czy kod wybranej stawki w programie pokrywa si z kodem stawki 0%, ktra
jest zaprogramowana na urzdzeniu fiskalnym.

MXH2014P0001

Rys. 3-8 Zakadka Ustawienia.
Zakadki Nagwek i Stopka
Zakadki te zawieraj dodatkowe linie tekstu drukowane na pocztku (Nagwek) lub na kocu (Stop-
ka) paragonu. W zalenoci od typu drukarki nagwek i stopka mog zawiera rn liczb wierszy.
Zakadki Nagwek i Stopka zawieraj te przycisk Wstaw zmienn, umoliwiajcy wstawienie w tekst
nagwka lub stopki nazwy zmiennej, zastpowanej podczas drukowania paragonu odpowiedni warto-
ci.

Rys. 3-9 Okno dialogowe Wstaw zmienn.
Zakadka Port
Zakadka ta zawiera opuszczan list Wybr portu, umoliwiajc okrelenie portu, poprzez ktry
komputer komunikuje si z drukark.
Firma - ustawienia, parametry
Zmiana nazwy lub numeru NIP
Po aktywacji firmy nie ma moliwoci swobodnej zmiany nazwy firmy i numeru NIP. Kada istotna
zmiana wymaga ponownej aktywacji danych w cigu 30 dni. Zmiany nazwy, ktre nie powoduj ko-
niecznoci ponownej aktywacji danych, to:
dodanie lub usunicie znakw odstpu (spacji)
dodanie lub usunicie znakw innych ni litery i cyfry (kropek, przecinkw, mylnikw, ukoni-
kw itd.)
zmiana maych liter na due i odwrotnie
Administracja 83

zmiana litery z ogonkiem na liter bez ogonka i odwrotnie (a/, c/ itd.).
Aby zmieni nazw lub NIP firmy, naley:
Wybra gazk Dane firmy na drzewie Ustawie i przycisk Edytuj dane firmy,
W wywietlonym oknie w polu NIP wprowadzi zmienione dane firmy. Po wybraniu przycisku
Zapisz wywietli si komunikat ostrzegajcy o koniecznoci ponownej aktywacji.

UWAGA Zmiana nazwy lub NIP po wysaniu do Sage wprowadzi zmiany, ktre uniemoliwi
wykorzystanie otrzymanego kodu aktywacji.
Uzupenianie informacji o firmie
Zaoenie firmy nie wystarcza do rozpoczcia pracy; konieczne jest ustawienie parametrw pracy oraz
uzupenienie danych teleadresowych, o czym informuje okno informacyjne wywietlane po zaoeniu
firmy.
Po potwierdzeniu tego komunikatu system otwiera okno z danymi firmy. Dane te (adres firmy, kraj,
przynaleno VIES, VAT UE, dane rachunku bankowego - nazw i adres banku, numer rachunku,
oraz numery telefonw, faksu i adres e-mail) mona wpisa pniej (Ustawienia/Dane firmy), ale
przed drukowaniem dokumentw, na ktrych powinny si pojawi.
Ustalanie parametrw pracy
Po klikniciu przycisku Parametry w oknie danych firmy mona zmieni domylne ustawienia parame-
trw pracy dla firmy. S one podpowiadane w odpowiednich oknach lub wpywaj bezporednio na
dalsze akcje.
W oknie ustalania parametrw pracy firmy wywietlana jest lista dostpnych grup parametrw, ktr
mona przeglda, uywajc paska przewijania lub klawiszy ze strzakami; znak "+" pozwalajcy roz-
win wybran grup parametrw oraz krtki opis aktualnie wybranego parametru i wpywu jego
ustawie na dziaanie systemu. Okno to zawiera take narzdzia, umoliwiajce okrelenie wartoci
parametru. Peny przegld parametrw pracy systemu znajduje si w Rozdziale Przegld parame-
trw...
Przed rozpoczciem pracy z systemem naley KONIECZNIE sprawdzi i ustawi nastpujce para-
metry:
Zasady oblicze / Domylny sposb naliczania podatku VAT
Kwoty podatku VAT w poszczeglnych stawkach mog by naliczane jako:
Iloczyn stawki VAT oraz cakowitej wartoci sprzeday w danej stawce (ustawienie domyl-
ne).
Suma kwot czstkowych podatku VAT pochodzcych z poszczeglnych pozycji towarowych.
Dla metody kasowej rozliczania podatku VAT naley ustawi parametry Domylna data wej-
cia do rejestru dla dokumentw
Data wejcia jest zawsze rwna dacie wystawienia
Zgodnie z ustaw o podatku VAT - na zasadach oglnych:
- jeli data wystawienia dokumentu jest pniejsza od daty sprzeday o mniej ni 8 dni, data wej-
cia do rejestru ustawiana jest na data_wystawienia,
- w przeciwnym wypadku data wejcia do rejestru ustawiana jest na data_sprzeday+7
Zgodnie z ustaw o podatku VAT metod kasow
W parametrze tym naley poda dat od ktrej metoda kasowa jest stosowana. Pola do nie naley
wtedy wypenia.
W przypadku koczenia stosowania metody kasowej naley pole do wypeni dat. Wszystkie doku-
menty wystawione PO tej dacie bd obsugiwane na zasadach oglnych. UWAGA! Nie naley zmie-
nia wwczas parametru okrelajcego domyln dat wejcia do rejestru, gdy program NIE bdzie
wtedy obsugiwa dokumentw wedug metody kasowej.

MXH2014P0001
Metod kasow zaczyna si stosowa od pocztku kwartau kalendarzowego; mona zrezygnowa
z jej stosowania z dniem koca kwartau. Jeli dokument jest wystawiany w okresie obowizywania
metody kasowej, to:
1. przy wystawianiu nierozliczonego dokumentu - data wejcia do rejestru na zakadce Inne jest pusta,
2. przy wystawianiu rozliczonego dokumentu - data wejcia do rejestru ustawiana jest na dat doku-
mentu patnoci.
Przy wystawianiu patnoci ratalnych (czciowych) dokument wchodzi do rejestru VAT proporcjonal-
nie wraz z kolejnymi rozliczeniami.

UWAGA Jeli w Ustawieniach programu zdefiniowano rejestr VAT + 180 dni, to data wejcia
do rejestru ustawiana jest na Data sprzeday + 180 dni. Rejestr ten jest obowizuj-
cy dla osb fizycznych ktre nie s patnikami VAT. Jeli patno dla dokumentu han-
dlowego nie zostanie dodana w cigu 180 dni od daty sprzeday, wwczas w tej dacie
dokument wchodzi do rejestru. Jeeli zapata nastpi wczeniej, wwczas dat wejcia
do rejestru bdzie data patnoci.
Domylne tryby edycji i prezentacji dokumentw / Specjalna obsuga pola "Kod kontrahenta"
Jeli warto parametru jest ustawiona na TAK, to po wpisaniu w pole Kod kontrahenta tekstu roz-
poczynajcego si cyfr system bdzie wyszukiwa kontrahentw na podstawie wartoci pola NIP.
Aby wykorzystywa w firmie kody kontrahentw rozpoczynajce si od cyfry naley ustawi warto
tego parametru na NIE.
Domylne tryby edycji i prezentacji dokumentw / Specjalna obsuga pola "Kod towaru"
Jeli warto parametru jest ustawiona na TAK, to po wpisaniu w pole Kod towaru tekstu rozpoczy-
najcego si cyfr system bdzie wyszukiwa towary na podstawie wartoci kodu paskowego. Aby
wykorzystywa w firmie kody towarw rozpoczynajce si od cyfry naley ustawi warto tego para-
metru na NIE.
Parametry dokumentw i zasady ich numeracji / Zarzdzanie numeracj wystawianych doku-
mentw
Automat - niezalenie od numeru nadanego dokumentowi w buforze, podczas wystawiania dokumen-
tu zawsze automatycznie generuje si kolejny numer serii (ustawienie domylne).
Pautomat - jeli wystawienie dokumentu pod numerem nadanym w buforze powoduje powstanie
luki w numeracji serii, system prosi o podjcie decyzji przez uytkownika.
Rcznie - zawsze wystawiany jest dokument pod takim numerem, jaki zosta mu nadany w buforze
(o ile dokument o takim numerze nie zosta wczeniej wystawiony).
Sposb numeracji dokumentw okrela si w kartotece ustawie systemu (Ustawienia / Typy doku-
mentw / definiowanie typu dokumentu - pola seria i szablon).
Uytkownicy moduu Handel i ich prawa
W dziaalnoci firmy wane jest okrelenie, kto wykonuje poszczeglne czynnoci i za co dokadnie
jest odpowiedzialny. Std system umoliwia prac tylko tym osobom, ktre wczeniej zostay wpisane
na list jako uytkownicy systemu. Dla kadego uytkownika istnieje moliwo zrnicowania upraw-
nie i kompetencji, w zalenoci od zajmowanego w firmie stanowiska. Aby uniemoliwi niepowoany
dostp do danych firmy oraz do zastrzeonych danych dokumentw, kady uytkownik moe zabez-
pieczy swoje prawa indywidualnym hasem podawanym w momencie rozpoczynania pracy.
Specjalnym uytkownikiem jest administrator - Admin. Ma on wszystkie prawa oprcz prawa do zmia-
ny hasa uytkownika; moe administrowa zasobami firmy (usuwa dane firmy, tworzy kopie bez-
pieczestwa i odtwarza dane firmy z tych kopii), a take nadawa uprawnienia innym uytkownikom.
Aby inni pracownicy firmy mogli rozpocz prac z systemem naley wprowadzi ich do kartoteki
uytkownikw w module Forte Administracja i nada im odpowiednie uprawnienia do dziaw, maga-
zynw i rejestrw pieninych (Ustawienia / Uytkownicy). Wicej informacji na ten temat znajduje
si w dokumencie Administracja, dostpnym po wybraniu polecenia menu Dokumentacja z menu
Pomoc.
Administracja 85

Numeracja dokumentw
Sposb numeracji dokumentw okrela si w kartotece ustawie systemu: Ustawienia / typy doku-
mentw / definiowanie typu dokumentu (pola seria i szablon).
Ramka Serie typu dokumentu umoliwia definiowanie systemw numerowania dokumentw. System
taki tworz: symbol serii, szablon numeru dokumentu, oznaczenie zakresu numeracji (caa firma albo
dzia - magazyn lub rejestr pieniny) oraz zakres cigoci numeracji; symbol serii musi by unikalny
w ramach typu dokumentu.
Seria
Pole to umoliwia identyfikacj sposobu numerowania dokumentu. Jeli chcemy numerowa rne
typy dokumentw w sposb cigy, wwczas naley wykorzystywa przy tworzeniu ich definicji ten
sam symbol serii. Przykadowo, jeli chcemy numerowa w sposb cigy faktury i rachunki uprosz-
czone, wwczas do ich definicji doczamy ten sam symbol serii.
Dzia
Pole to okrela, czy numeracja dokumentw dotyczy caej firmy, czy tylko wybranego dziau (magazy-
nu lub rejestru pieninego). Wymaga wczenia do numeru dokumentu symbolu dziau (#W).
Szablon
Pole umoliwia skadanie numeru dokumentu z rnych elementw. Dopuszczalne s nastpujce
symbole okrelajce format numeru dokumentu:
#n numer kolejny, zwikszany zawsze o jeden. Cyfr, wpisan po literze n system interpretuje
jako rozmiar pola, uzupeniajc z przodu nieznaczcymi zerami.
#d numer dnia miesica bez uzupenienia zerem
#D uzupeniany zerem dwucyfrowy numer oznaczajcy dzie miesica
#m numer miesica bez uzupenie zerem
#M uzupeniany zerem dwucyfrowy numer miesica
#r dwucyfrowy skrt numeru roku
#R czterocyfrowy numer roku
#u sygnatura uytkownika zatwierdzajcego dokument
#q numer kolejny dnia w roku
#Q uzupeniany zerami trzycyfrowy numer kolejny dnia w roku
#w identyfikator dziau (magazynu lub rejestru pieninego)
#W kod dziau
#k identyfikator kontrahenta w module Finanse i Ksigowo
Numeracja
Pole umoliwia ustalenie zakresu cigoci numeracji. Dla numeracji cigej zakres cigoci jest nie-
ograniczony. Dla numeracji rocznej zakresem cigoci jest rok, dla miesicznej - miesic, dla dziennej
- dzie. Po zakoczeniu okresu cigoci dokumenty s numerowane ponownie od numeru jeden (1).

UWAGA Peny numer dokumentu musi by unikalny w ramach danych firmy. Dlatego te wybie-
rajc numeracj dzienn, miesiczn lub roczn, naley pamita o doczeniu do
szablonu numeracji odpowiedniego symbolu okresu cigoci, aby unikn powtrzenia
si numerw po jego zakoczeniu.
Wypenianie danymi kartotek kontrahentw i towarw
Dane towarw i kontrahentw mona wpisywa bezporednio do odpowiednich pl dokumentu pod-
czas ich wystawiania. Jednak prowadzenie kartotek kontrahentw i towarw bardzo uatwia prac -
wystarczy poda kod kontrahenta lub towaru, a pozostae dane zostan dopisane automatycznie na
podstawie odpowiedniej kartoteki. Ponadto w zestawieniach tworzonych przez system dokumenty
zawierajce towary lub kontrahentw nieumieszczonych w kartotekach bd zgrupowane w jedn
pozycj Kontrahenci niezarejestrowani lub Towary niezarejestrowane.
Dane do tych kartotek mona wprowadza trzema sposobami:

MXH2014P0001
korzystajc z polecenia Nowy w oknie kontrahenta lub towaru,
podczas wprowadzania danych dokumentu,
przez import danych z innego system, np. z cennika stworzonego za pomoc arkusza kalkula-
cyjnego lub edytora tekstu.
Magazyny
Pozycja Magazyny kartoteki ustawie zawiera dane opisujce magazyny - kod, nazw, dane adreso-
we, e-mail, numery telefonw i faksu oraz numer konta analitycznego okrelony w module Forte Fi-
nanse i Ksigowo. Zaznaczenie pola wyboru uywaj przy wydrukach dokumentw umoliwia
umieszczanie w dokumentach danych magazynu zamiast danych firmy.
Po zaoeniu nowej firmy istnieje jeden magazyn o kodzie MAG i nazwie Magazyn gwny. Nie mo-
na go usun, ale mona zmieni wszystkie opisujce go dane. Nie mona rwnie usun magazy-
nu, dla ktrego istniej w systemie zarejestrowane dokumenty. Dlatego te, jeli konieczne jest prze-
chowywanie w systemie dokumentw wystawionych dla zlikwidowanego magazynu naley magazyn
taki zablokowa w oknie ustawie (usun zaznaczenie w polu wyboru obok kodu magazynu); dziki
czemu nie bdzie si on pojawia na listach w oknach wystawiania dokumentw.
Wprowadzanie stanw pocztkowych towarw w magazynach
Po utworzeniu nowego magazynu naley wprowadzi stany pocztkowe towarw. Czynno ta jest
obsugiwana przez operacj Inwentaryzacja w kartotece towarw. Operacja ta wspomaga czynnoci
wprowadzania towarw do nowego magazynu oraz uzgadniania danych ewidencji magazynowej ze
stanem faktycznym. Dane wykorzystywane podczas tej operacji s wprowadzane do arkusza inwenta-
ryzacyjnego.
Zwykle podczas wprowadzania stanw pocztkowych magazynu wykorzystuje si dane o towarach
zawarte w kartotece; wypenianie arkusza inwentaryzacyjnego ogranicza si w tym przypadku do wpi-
sania iloci wprowadzanych do magazynu towarw. Jeli konieczne jest wprowadzenie kilku dostaw
tego samego towaru o rnych cenach, naley utworzy now pozycj arkusza.
Po zapisaniu zmian i wybraniu przycisku Wykonaj operacj modu tworzy dokument magazynowy
wprowadzajcy towary do magazynu w ilociach zgodnych z danymi wprowadzonymi do arkusza.
Dokument ten jest umieszczany w buforze dokumentw magazynowych.
Organizacja pracy moduu Handel
O ile do uruchomienia moduu wystarczy przyjcie domylnych wartoci ustawie, to dla penego wy-
korzystania moliwoci systemu naley dane zawarte w kartotece ustawie uzupeni i dopasowa ich
wartoci do potrzeb firmy. Wszystkie ustawienia systemu dostpne s w oknie przypominajcym zwy-
ke okno kartoteki. W lewej czci znajduje si drzewko, ktrego poszczeglne pozycje reprezentuj
rne grupy ustawie. Zawarto prawej czci okna zaley od grupy ustawie wskazanej na drzew-
ku. W oknie ustawie poszczeglne ustawienia prezentowane s w kolejnoci alfabetycznej wedug
nazw. Poniej omwiono pokrtce sposb ustalania ustawie systemu. Konfigurowanie drukarek zo-
stao omwione w poprzednim rozdziale.
Dane firmy
Ustawienie to umoliwia wpisywanie i modyfikowanie danych niezbdnych potem do identyfikacji firmy
w systemie oraz do drukowania dokumentw. Kada istotna zmiana nazwy firmy wymaga ponownej
aktywacji jej danych w cigu 30 dni.
Zmiany nazwy, ktre nie powoduj koniecznoci ponownej aktywacji danych, to:
dodanie lub usunicie znakw odstpu (spacji),
dodanie lub usunicie znakw innych ni litery i cyfry (kropek, przecinkw, mylnikw, ukoni-
kw itd.),
zmiana maych liter na due i odwrotnie,
zmiana litery z ogonkiem na liter bez ogonka i odwrotnie (a/, c/ itd.).
Administracja 87

Parametry pracy
Umoliwiaj zdefiniowanie takich ustawie dla kadej z zarejestrowanych w systemie firm, aby praca
w przebiegaa w niej moliwie najsprawniej, z uwzgldnieniem jej specyfiki. Ustawione parametry pra-
cy s podpowiadane w odpowiednich oknach lub wpywaj bezporednio na dalsze akcje. Peny prze-
gld parametrw pracy firmy znajduje si w Dodatku.
Dziay firmy
Oglnie, w module Forte Handel, dziaem nazywamy dzia handlowy, magazyn, rejestr pieniny.
Dziay maj list magazynw, w ktrych dokonywany jest obrt towarowy zwizany z dokumentami
wystawionymi w dziale. W przypadku, gdy uytkownik nie ma ustawionego domylnego dziau han-
dlowego, system nie pozwoli na wystawienie dokumentu handlowego lub zamwienia. Powizanie
dziaw firmy z MPK ma zastosowanie przy wsppracy z Forte BI.
Magazyny
Ta pozycja kartoteki ustawie zawiera dane opisujce magazyny. W module Forte Handel magazyn
rozumiany jest jako logiczny wyrnik grupy towarw. Moe to by fizyczne pomieszczenie, abstrak-
cyjny podzbir towarw w ofercie kontrahenta lub zbir towarw pobranych przez akwizytora.
Magazyn jest identyfikowany przez kod i nazw. Kademu magazynowi mona przypisa dane adreso-
we, e-mail, numery telefonw i faksu oraz numer konta analitycznego okrelony w module Forte Finanse
i Ksigowo. Dane te mog by umieszczane na dokumentach i zestawieniach zamiast danych firmy.

Rys. 3-10 Okno danych magazynu.

Rejestry pienine
W ustawieniu tym mona dodawa i edytowa rejestry pienine. Mona utworzy rejestry trzech t y-
pw: gotwkowy, bankowy i inny. S one odpowiednikami trzech podstawowych typw operacji pie-
ninych wpaty lub wypaty gotwki, rejestracji przeleww wasnych lub obcych, wszystkich innych
operacji pieninych (karty patnicze, czeki itp.). Aby rejestrowa wpaty i wypaty pienine w walucie
obcej naley zdefiniowa odpowiedni rejestr i wybra z listy walut (pola rejestr jednowalutowy
i waluta). W kartotece Patnoci istniej zawsze trzy nieusuwalne rejestry pienine (po jednym dla
kadego typu, o nazwach domylnych BANK, INNE i KASA - nazwy te mona zmieni) oraz rejestry
utworzone przez uytkownika.
Uytkownicy
Ustawienie to umoliwia modyfikacj danych uytkownikw majcych prawa do pracy w systemie. W dzia-
alnoci firmy wane jest okrelenie, kto wykonuje poszczeglne czynnoci i za co dokadnie jest odpowie-
dzialny. Std system umoliwia prac tylko tym osobom, ktre wczeniej zostay wpisane na list jako
uytkownicy moduu. Dla kadego uytkownika istnieje moliwo zrnicowania uprawnie i kompetencji.

MXH2014P0001
Aby uniemoliwi niepowoany dostp do danych firmy oraz do zastrzeonych danych dokumentw, kady
uytkownik ma moliwo zabezpieczenia swoich praw indywidualnym hasem podawanym w momencie
rozpoczynania pracy.
Administrator
Uytkownik o szczeglnym znaczeniu. Ma on domylnie wszystkie zdefiniowane w systemie prawa.
Umoliwiaj one administrowanie zasobami firmy - usuwanie danych firmy, tworzenie i odtwarzanie
kopii bezpieczestwa, zakadanie nowej firmy, a take nadawanie praw innych uytkownikom.
Okno danych uytkownika
Okno uytkownika zawiera m. in. nastpujce pola i narzdzia:
Kod
Skrt identyfikujcy uytkownika w systemie.
Imi i nazwisko
Imi i nazwisko uytkownika.
Rejestr, Forma patnoci
Biecy rejestr pieniny i zwizana z nim forma patnoci.
Rejestry pienine
Ramka ta prezentuje list zdefiniowanych w firmie rejestrw pieninych. Rejestry, do ktrych uyt-
kownik ma dostp s zaznaczone znaczkiem w polu wyboru obok piktogramu i nazwy.
Przyciski narzdziowe w oknie danych uytkownika
Obecno i funkcje przyciskw narzdziowych w oknie danych uytkownika zale od tego, kto i czyje
okno oglda:
Uytkownik ogldajcy dane innego uytkownika
przycisk Edytuj
Zwyky uytkownik ogldajc dane innych uytkownikw nie moe niczego w nich zmienia. Kliknicie
przycisku powoduje wywietlenie komunikatu: Tylko uytkownik 'Admin' moe zmieni dane innego
uytkownika.
UWAGA Brak hasa oznacza peny dostp innych osb do danych firmy.

Administrator ogldajcy dane innego uytkownika
przycisk Edytuj
Administrator ma pene prawo zmiany wszystkich danych innych uytkownikw. Kliknicie przycisku
udostpnia dane w oknie do edycji. Jeli jednak uytkownik zapomni swojego hasa, administrator
moe je usun, aby uytkownik mg rozpocz prac i ustali nowe haso. Operacja ta jest dostpna
z menu kontekstowego (prawy przycisk myszy).

Rys. 3-11 Okno danych uytkownika.
Administracja 89

Formy patnoci
Ustawienie to umoliwia definiowanie form patnoci uywanych we wszystkich miejscach wykorzysta-
nia rejestru patnoci.

Rys. 3-12 Okno definiowania form patnoci.

Parametry Intrastat
Ustawienie to pozwala skonfigurowa dane dotyczce obsugi deklaracji Intrastat. Zaznaczenie pola
Wywz lub Przywz oznacza istnienie obowizku skadania deklaracji odpowiednio w wywozie i przy-
wozie. Poniej z listy rozwijanej naley wybra kod Izby Celnej, do ktrej kierowane s deklaracje. Kolej-
ne pola dotycz osoby wypeniajcej deklaracje: kod pracownika z kartoteki oraz numer wpisu na list
agentw celnych (nie wymagane).

MXH2014P0001

Rys. 3-13 Okno definiowania parametrw Intrastat.
W zalenoci od ustawienia Iloci/wartoci przy korektach, raport generujcy deklaracj bdzie
wystawia (dla korekt z inn dat operacji ni dokument oryginalny) warto zgodn z dokumentem,
lub warto bezwzgldn: podstawa opodatkowania VAT jest to warto domylna tego parame-
tru, lub warto bezwzgldna podstawy opodatkowania VAT.
Kursy walutowe
Okno to umoliwia wprowadzanie, modyfikowanie oraz uaktywnianie kursw walut. Wprowadzanie
kursw walut jest oddzielone od wprowadzania symboli tych kursw. W tym miejscu mona wpisywa
kursy tylko dla tych symboli, ktre zostay wczeniej zdefiniowane w sowniku walut. Przycisk Historia
otwiera okno historii kursu wybranej waluty.
Administracja 91

Rys. 3-14 Okno ustalania kursw walut.
Opisy dokumentw
Ustawienie to umoliwia wprowadzenie typowych opisw dokumentw, co uatwia wystawianie doku-
mentw i zapobiega powstawaniu bdw.

Rys. 3-15 Okno Opisy dokumentw.

MXH2014P0001
Sowniki
Ustawienie to umoliwia zapisywanie w systemowych sownikach wasnych danych uywanych wielo-
krotnie w rnych miejscach systemu.

Rys. 3-16 Przykad okna sownikw.
Sowniki uytkownika
Ustawienie to umoliwia tworzenie wasnych sownikw na potrzeby wymiarw analitycznych poprzez
przejcie do panelu wsplnego dla caego systemu Forte. W oknie dodawania sownikw dodaje si
nowe sowniki a take elementy do utworzonych wczeniej sownikw.

Rys. 3-17 Przykad sownika uytkownika.
Administracja 93

Stawki VAT
Po wybraniu grupy ustawie Stawki VAT na drzewku ustawie, w prawej czci okna pojawi si tabe-
la Stawki VAT. Mona tu dodawa, modyfikowa oraz usuwa stawki podatku VAT. Po klikniciu
przycisku Edytuj otwiera si okno Stawki VAT, umoliwiajce wprowadzanie zmian. Aby stawka VAT
pojawiaa si na dokumencie o charakterze faktury RR oraz jej korekcie, konieczne jest zaznaczenie
znacznika w kolumnie VAT RR. Odznaczenie znacznika aktywnoci spowoduje e stawka taka nie
bdzie si pojawia na listach. Warto i nazwa stawki VAT musz by unikalne. Wprowadzono ter-
miny obowizywania stawek VAT (od, do) ktre s sprawdzane podczas wystawiania dokumentw
handlowych: dla dokumentw sprzeday porwnywana jest data sprzeday, dla dokumentw zakupu -
data wystawienia przez kontrahenta dokumentu obcego. Data obowizywania stawki VAT nie jest
sprawdzana w programie dla dokumentw zamwie. Jeeli data obowizywania stawki nie pokrywa
si z wymienionymi powyej datami, podczas zapisu dokumentu wywietlany jest komunikat.
Zdefiniowane tu stawki VAT mona zmieni za pomoc operacji grupowej Zmiana parametrw dla
wybranych towarw dostpnej w kartotece Towary. Pojawiaj si te jako kryterium wyszukiwania
towaru w oknie Szukaj oraz opcjonalnie jako kolumna w kartotece towarw (z moliwoci sortowania
wedug stawek).
Jeeli stawka zostaa uyta na dokumentach - jej usuniecie jest niemoliwe. Aby nie pojawiaa si na
listach mona j "zdeaktywowa" - czyli odznaczy znacznik po lewej stronie wartoci stawki. Jeeli
stawka zostaa uyta tylko w towarze, to jej warto mona edytowa. Nie mona usuwa stawek 0%,
ZW i NP ani zmieni im daty obowizywania.

Rys. 3-18 Ustalanie stawek VAT.
Typy dokumentw
Okno to pozwala na wprowadzanie nowych typw dokumentw oraz modyfikowanie i uaktywnianie
typw wprowadzonych wczeniej. System domylnie proponuje typowy ukad dokumentw. Definio-
wanie wasnych typw dokumentw lub modyfikowanie definicji typw dokumentw ju istniejcych
umoliwia dopasowanie ukadu dokumentw do specyficznych potrzeb firmy.


MXH2014P0001

Rys. 3-19 Ustalanie typw dokumentw.
Po wybraniu grupy ustawie Typy dokumentw na panelu ustawie, w prawej czci okna pojawi si
lista ustalonych kategorii dokumentw. W nowo utworzonej firmie widoczne s niektre z wymienio-
nych poniej. Modu Forte Handel daje moliwo utworzenia typw dokumentw o nastpujcych
charakterach:
Dokumenty sprzeday
Sprzeda - dokumenty zwizane ze sprzeda objt podatkiem VAT (take faktury walutowe), obsu-
gujce sprzeda na eksport, zwizane ze sprzeda nieobjt podatkiem VAT, a take dokument We-
wntrzwsplnotowa dostawa towarw i jego korekta, oraz rachunek i jego korekta. Dokument o charak-
terze Rachunek sprzeday w walucie (i jego korekta) przeznaczony jest do obsugi sprzeday podle-
gajcej opodatkowaniu VAT w kraju trzecim, faktura zaliczkowa i jej korekta, Kontrakt sprzeday
i korekta, Faktura wewntrzna oraz korekta (dla dokumentu Wydanie z magazynu i Rozchd we-
wntrzny - w nagwku dokumentu mona ustawi jeden typ rejestru - naleny), Paragon i jego korek-
ta, Zaliczka sprzeday i korekta.
Dokumenty Zakupu
Zakup Faktura VAT zakupu i jego korekta, Faktura VAT RR i jego korekta, Faktura VAT zakupu w walu-
cie i jego korekta, Faktura zakupu metoda kasowa i jego korekta, Dokument importowy oraz Dokument
importowy korygujcy, a take Faktura nabycia towaru oraz jego korekta i Rachunek zakupu, Rachunek
uproszczony, Faktura wewntrzna zakupu oraz korekta (mona ustawi dla nich dwa typy rejestrw:
naliczony i naleny).
Dokumenty magazynowe
Dokumenty magazynowe s to dokumenty ewidencjonujce przepyw towarw wewntrz firmy. Mona
utworzy m. in.: dokumenty Inwentaryzacji, Protok wprowadzania, Faktur wewntrzn, Przesunicia
MM i ich korekty, dokumenty przychodowe i rozchodowe z korektami, Przecen wartoci magazynu,
Korekt wartoci magazynu, a take Wydanie do produkcji i jego korekta, Przyjcie z produkcji i jego
korekta.
Dokumenty patnoci
S to dokumenty zwizane z rejestracj patnoci, dokumenty transferu pomidzy rejestrami, oraz
dokumenty rejestrujce rozrachunki niepowizane z dziaalnoci handlow (Naleno, Zobowiza-
nie). Mona utworzy m.in.: przelewy, czeki, raporty kasowe, transfery, zobowizania, nalenoci,
inkaso czekw, dokument Kasa przyjmie i Kasa wyda.
Administracja 95

Dokumenty zamwie obcych / wasnych
S to dokumenty zwizane z rejestracj zamwie wasnych i obcych, take w walucie; wrd nich
znajduj si dokumenty Kontraktw zaliczkowych (archiwalnych) i ich korekty. Od wersji 2012 zabloko-
wana jest moliwo wystawiania dokumentu typu Kontrakt archiwalny; mona wystawia jedynie ko-
rekty kontraktw oraz faktury do dokumentw, ktre zostay wystawione przed konwersj do wersji 2012.
Dokumenty zlece
Mona tu zdefiniowa typy dokumentw zlece. Na formatce zlecenia okrela si m. in. skojarzone
z nimi dokumenty produkcyjne, serie numeracji oraz termin rozliczenia (domylny termin wykonania
zlecenia).
Definiowanie typu dokumentu
Formularz do wprowadzania danych o definicji dokumentu zawiera nastpujce pola:
Skrt
Symbol skrtu typu dokumentu, umoliwiajcy wyszukiwanie dokumentw tego typu w kartotece.
Charakter
Pole listy prezentuje wszystkie prototypy dokumentw moliwe do wykorzystania w ramach danej
kategorii dokumentw.
Nazwa
Pena nazwa dokumentu pojawiajca si na wydrukach.
Opis
Wpisany tu tekst mona wykorzysta na wydruku dokumentu w miejscu drukowania nazwy dokumen-
tu. Dziki temu nazwa na wydruku moe by niezalena od nazwy typu zdefiniowanej w systemie.
Korekta
Okrela charakter i numer serii dokumentu korygujcego przypisanego do definiowanego typu doku-
mentu.

Rys. 3-20 Wprowadzanie danych definicji typu dokumentu.
Skojarzony
Okrela charakter i numer serii dokumentu magazynowego skojarzonego z danym typem dokumentu
(dla dokumentw handlowych, dla dokumentw przesunicie midzymagazynowe - wskazanie prze-
ciwstawnego dokumentu magazynowego).
Rejestr
Okrela rejestr dokumentw, w ktrym bd domylnie rejestrowane dokumenty definiowanego typu.
FK
Symbol dokumentu wykorzystywany w module Finanse i Ksigowo.
Pole Utwrz rozrachunek w walucie

MXH2014P0001
Zaznaczenie pola spowoduje, e dokumenty wystawiane na podstawie tego typu (np. DEX, WDT,
FVW, REX, WNT, DIM) bd miay rozrachunek walutowy i bd dekretowane i wysyane s do mo-
duu FINANSE I KSIGOWO w walucie. Jeli opcja nie jest zaznaczona, to dokumenty walutowe
maj rozrachunek zotwkowy. Domylnie dla dokumentw walutowych rozrachunek jest walutowy.
Obsuguj jak
W tym polu wybieramy odpowiedni dokument w module Finanse i Ksigowo, ktry bdzie odpo-
wiednikiem dla tego typu dokumentu.
Fiskalny
Przecznik ten wystpuje tylko dla dokumentw sprzeday, paragonu, faktury VAT, faktury zaliczko-
wej, rachunku uproszczonego oraz dla dokumentw walutowych: dokumentu eksportowego, we-
wntrzwsplnotowej dostawy towarw, oraz faktury VAT w walucie. Ustawiony - oznacza e dokument
tego typu musi by zafiskalizowany (zarejestrowany na drukarce fiskalnej). Dopki dokument nie zo-
stanie zafiskalizowany, nie bdzie mona go wydrukowa na normalnej drukarce.
Do fiskalizacji dokumentu o charakterze DEX i WDT naley w ustawieniach drukarki fiskalnej wybra z listy
rozwijanej (A,B,C,D) kod stawki VAT 0%, pod ktrym zaprogramowana jest ta stawka w urzdzeniu fiskal-
nym.
Fiskalizuj automatycznie
Wystpuje tylko dla dokumentw sprzeday VAT. Ustawiony oznacza, e system przejdzie do operacji
fiskalizacji dokumentu bez ingerencji uytkownika. Przecznik ten wystpuje tylko dla dokumentw
sprzeday, paragonu, faktury VAT, faktury zaliczkowej, rachunku uproszczonego oraz dla dokumen-
tw walutowych: dokumentu eksportowego, wewntrzwsplnotowej dostawy towarw oraz faktury
VAT w walucie.
Do fiskalizacji dokumentu o charakterze DEX i WDT naley w ustawieniach drukarki fiskalnej wybra z listy
rozwijanej (A,B,C,D) kod stawki VAT 0%, pod ktrym zaprogramowana jest ta stawka w urzdzeniu fiskal-
nym.
Naliczaj wpaty na fundusze promocji rolnej i pomniejszaj warto rozrachunku
Zaznaczenie pola powoduje, e na dokumentach zakupowych (faktura RR, Faktura zakupu, faktura
zaliczkowa zakupu i ich korekty) zostan naliczone kwoty na Fundusze promocji produktw rolno-
spoywczych, dla towarw ktre maj zaznaczony w Ustawieniach sownik Funduszy Promocji.
Warto rozrachunku na dokumencie zostanie nastpnie pomniejszona o sum kwot naliczonych na
fundusze.
Faktura wystawiana przez nabywc
Po zaznaczeniu pola mona wystawia faktur zakupu w imieniu sprzedawcy. Jest dokumentem reje-
strowanym od razu w kartotece zakupu i nie zawiera pewnych pl widocznych na klasycznej fakturze
zakupu. Mona j wystawia i drukowa dla dokumentu zotwkowego i dla walutowego o charakterze
Faktura VAT zakupu i Faktura VAT zakupu w walucie. Ewidencjonowana jest jako zakup, drukowana
jak kada faktura sprzeday i przesyana do Forte Finanse i Ksigowo jako faktura zakupu.
Ksigowanie
Domylny schemat ksigowania dla dokumentw tego typu.
Jednostka miary
Domylna jednostka miary (ewidencyjna, dodatkowa 1 lub dodatkowa 2), w ktrej bd wystawiane
dokumenty tego typu.
Ramka Serie typu dokumentu umoliwia definiowanie systemw numerowania dokumentw. System
taki tworz: symbol serii, szablon numeru dokumentu, oznaczenie zakresu numeracji (caa firma albo
dzia - magazyn lub rejestr pieniny) oraz zakres cigoci numeracji; symbol serii musi by unikalny
w ramach typu dokumentu.
Seria
Pole to umoliwia identyfikacj sposobu numerowania dokumentu. Jeli chcemy numerowa rne
typy dokumentw w sposb cigy, wwczas mona wykorzystywa przy tworzeniu ich definicji ten
sam symbol serii. Przykadowo, jeli chcemy numerowa w sposb cigy faktury i rachunki uprosz-
czone, wwczas do ich definicji doczamy ten sam symbol serii.
Dzia
Administracja 97

Pole okrela, czy numeracja dokumentw dotyczy caej firmy, czy tylko wybranego dziau (magazynu
lub rejestru pieninego). Wymaga wczenia do numeru dokumentu symbolu dziau (#W).
Szablon
Pole umoliwia skadanie numeru dokumentu z rnych elementw. Dopuszczalne s nastpujce
symbole okrelajce format numeru dokumentu:
#n numer kolejny, zwikszany zawsze o jeden. Cyfr, wpisan po literze n system interpretuje
jako rozmiar pola, uzupeniajc z przodu nieznaczcymi zerami.
#d numer dnia miesica bez uzupenienia zerem
#D uzupeniany zerem dwucyfrowy numer oznaczajcy dzie miesica
#m numer miesica bez uzupenie zerem
#M uzupeniany zerem dwucyfrowy numer miesica
#r dwucyfrowy skrt numeru roku
#R czterocyfrowy numer roku
#u sygnatura uytkownika zatwierdzajcego dokument
#q numer kolejny dnia w roku
#Q uzupeniany zerami trzycyfrowy numer kolejny dnia w roku
#w identyfikator dziau (magazynu lub rejestru pieninego)
#W kod dziau
#k identyfikator kontrahenta w module Finanse i Ksigowo
Numeracja
Pole umoliwia ustalenie zakresu cigoci numeracji. Dla numeracji cigej zakres cigoci jest nie-
ograniczony. Dla numeracji rocznej zakresem cigoci jest rok, dla miesicznej - miesic, dla dziennej
- dzie. Po zakoczeniu okresu cigoci dokumenty s numerowane ponownie od numeru jeden (1).

UWAGA Peny numer dokumentu musi by unikalny w ramach danych firmy. Dlatego te naley
pamita o doczeniu do szablonu numeracji identyfikatora lub kodu dziau, w przy-
padku numeracji dziennej, miesicznej lub rocznej - numeru dnia, miesica lub roku.
Typy rejestrw
W oknie tym mona dodawa nowy rejestr dokumentw i utworzy jego definicj, usuwa rejestr albo
zmienia jego definicj. Definiujc rejestr okrela si, czy jest on aktywny, a take skrt i nazw rej e-
stru oraz jego rodzaj.
W chwili obecnej modu Forte Handel obsuguje nastpujce rodzaje rejestrw:
Rejestry magazynowe - Wewntrzne, Zewntrzne.
Rejestry sprzeday - Podlega VAT, Nie podlega VAT, Eksport 0%, Podlega VAT+180 dni.
Rejestry zakupu - Import, Podlega VAT, Nie podlega VAT.

MXH2014P0001

Rys. 3-21 Okno definiowania rejestrw sprzeday.
Wymiary analityczne
Pozwalaj uytkownikom z odpowiednimi uprawnieniami definiowa dodatkowe oznaczenia (cechy)
klasyfikujcych towary, kontrahentw, MPK i pracownikw. W oknie Wymiary wszystkie mona zde-
finiowa wymiar analityczny wykorzystywany potem w Towarze, Kontrahencie, Miejscu Powstawa-
nia Kosztw oraz Pracowniku (zakadka Wymiar w danym oknie). W tym celu w oknie dodawania
wymiaru po prawej stronie naley poda jego symbol, nazw oraz typ (data, kwota, numeryczny, tekst,
sownik, logiczny - prawda/fasz).
Wymiary typu sownikowego maj zastosowanie przy pracy w Forte BI i s uywane do tworzenia
raportw i analiz. W kolumnie Wymiar BI naley przypisa wymiarowi o typie Sownik kolejno
uwzgldniania tego wymiaru przy tworzeniu analiz i raportw Forte BI (od 1 do 10).
Po zdefiniowaniu wymiaru naley go przypisa do odpowiedniej listy wymiarw dla towaru, kontrahen-
ta, MPK lub pracownika. Ten sam wymiar moe by take przypisany jednoczenie do wszystkich
kartotek. Jeli wymiar zosta ju przypisany do ktrejkolwiek kartoteki (Towary, Kontrahenci, Pra-
cownicy) lub MPK to nie jest moliwa jego edycja w oknie Wymiary wszystkie. Przycisk Edytuj jest
wtedy nieaktywny.
Za definiowanie wymiarw dowolnej klasyfikacji (szczeglnie towarw i kontrahentw) odpowiedzial-
ne jest jedno oglne prawo w Forte Administracja o nazwie Definiowanie wymiarw analitycznych
ktre znajduje si grupie praw Wsplne. Nadawanie wartoci wymiarw towarw i kontrahentw
moliwe jest po ustawieniu prawa do zmiany danych. Dla towarw prawo to znajduje si w grupie
Forte Handel. W przypadku kontrahentw prawo znajduje si w grupie praw Wsplne.
Wymiarowanie MPK
Wymiar nadany Miejscu Powstawania Kosztw musi by typu Sownik. MPK jest szczeglnym typem
wymiaru suy do wykonywania zaawansowanych analiz Forte BI.

Administracja 99

Rys. 3-22 Przykad okna wymiarw analitycznych.
Urzdzenia
Ustawienie to umoliwia ustalanie parametrw kas fiskalnych i drukarek, na ktrych bd sporzdza-
ne wydruki dokumentw i zestawie. Ustawienie drukarek dotyczy tylko moduu Forte Handel. Po
zainstalowaniu systemu naley kolejno sprawdzi ustawienia drukarki, rozmiaru papieru i kroje pisma -
w przeciwnym wypadku wydruki mog by nieprawidowo formatowane. W wersji sieciowej moduu
parametry drukarek dla kadej kocwki s niezalene od pozostaych, co zapewnia prawidowo
ustawie bez wzgldu na wersj Windows zainstalowan na kadej z kocwek.
Ustawienia dla drukarek dotycz wszystkich firm obsugiwanych przez system. Po wybraniu na drzew-
ku ustawie grupy ustawie Drukarka graficzna, Drukarka tekstowa lub Drukarka fiskalna w pra-
wej czci okna pojawi si dane zwizane z odpowiedni grup drukarek i krojami pisma wykorzy-
stywanymi przez raporty. Omwienie konfigurowania drukarek znajduje si w poprzednim rozdziale.
Kasy fiskalne
Ustawienie to umoliwia definiowanie kas fiskalnych, z ktrymi wsppracuje system, oraz ich konfigu-
rowanie.
Wsppraca z FK
Ustawienie to umoliwia okrelenie parametrw wsppracy moduu Forte Handel z moduem Finanse
i Ksigowo. Sposb wspdziaania tych moduw okrelany jest przez nastpujce dane:
Kartoteki FK
Parametry ksigowa i makra
Schematy ksigowa
Zawarty jest w nich sposb uzgadniania (synchronizacji) zawartoci kartotek kontrahentw, pracowni-
kw i urzdw oraz rozrachunkw kontrahentw w module Forte Handel i module ksigowym.
Wszystkie zagadnienia dotyczce wsppracy moduu Forte Handel z moduem ksigowym s opisane
w rozdziale Rozliczenia finansowe.
Znaczniki
Znaczniki graficzne pozwalaj na wyrnianie elementw kartotek dokumentw, kontrahen-
tw, towarw lub pienidzy i tym samym atwiejsze ich odnajdowanie. Obecnie w module dostpnych
jest 37 znacznikw.

MXH2014P0001
SAGE
Ustawienie to otwiera okno prezentujce informacje o producencie programu.
Organizacja zabezpieczenia danych
Wszelkie dane zwizane z prac systemu s przechowywane w pliku o specjalnej organizacji, zwa-
nym baz danych. Baza danych firmy jest tworzona podczas zakadania firmy. S tam przechowywa-
ne wszystkie informacje o ustawieniach systemu zwizanych z firm a take informacje wprowadzane
w czasie wykorzystywania moduu Handel przez uytkownikw.
Administracja dostpem do danych
Obsuga zapisu i wykorzystywania informacji z baz danych jest prowadzona przy pomocy serwera baz
danych. Serwer baz danych umoliwia zapewnienie zarzdzania danymi w oddzieleniu od pro-
gramw przeznaczonych do zbierania i wykorzystywania informacji.
W module Forte Handel wykorzystano moliwoci serwera baz danych Microsoft SQL Server. Micro-
soft SQL Server jest cile zintegrowany z systemem operacyjnym Windows i wykorzystuje wiele jego
waciwoci. Dziki temu moliwe jest wykorzystanie np. mechanizmw zabezpieczenia dostpu sys-
temu operacyjnego.
Administracja dostpem do danych ma na celu takie zorganizowanie zasad obsugi i dostpu do da-
nych administrowanych z wykorzystaniem mechanizmw Microsoft SQL Server, systemu operacyjne-
go oraz zasad organizacyjnych w przedsibiorstwie, aby zapewni maksymalne bezpieczestwo da-
nych. Dlatego prawidowe administrowanie serwerem wymaga nie tylko dziaa technicznych, ale rw-
nie organizacyjnych. Przystpujc do dziaa w tym zakresie naley mie wiadomo koniecznoci
wsppracy midzy dziaem informatyki i kierownictwem dziaw wykorzystujcych oprogramowanie.
Zmiana hasa aktualnie zalogowanego uytkownika
Zabezpieczanie danych firmy przed dostpem osb nieupowanionych umoliwiaj hasa przypisane
do konkretnych uytkownikw.
Kady uytkownik, ktry uzyska dostp do danych firmy bez stosowania zintegrowanego logowania,
ma moliwo zmiany swojego hasa dostpu. Okno dialogowe, umoliwiajce zmian hasa zabez-
pieczajcego dostp aktualnie zalogowanego uytkownika do danych firmy, Zmiana hasa pojawi si
po wybraniu z menu Administracja polecenia Zmiana hasa.

Rys. 3-23 Zmiana hasa.

UWAGA W przypadku uytkownika korzystajcego ze zintegrowanego logowania nie ma moli-
woci zmiany hasa.

Wszystkie wpisywane znaki hase s widoczne jako gwiazdki w celu zabezpieczenia przed moliwo-
ci poznania hasa przez inne osoby.
Podczas wykorzystywania systemu kady z uytkownikw powinien regularnie zmienia haso zabez-
pieczajce dostp do danych w czasie pracy z firm.
Stare haso
W tym polu naley wpisa cig znakw, ktre dotychczas byy wykorzystywane jako haso.
Nowe haso
Administracja 101

W tym polu naley wpisa cig znakw, ktry bdzie wykorzystywany jako nowe haso.
Powtrz nowe haso
W tym polu powtrnie naley wpisa cig znakw, ktry bdzie wykorzystywany jako nowe haso.
Dwukrotne podanie nowego hasa ma zabezpiecza przed pomykami w czasie jego wprowadzania.
Zmian hasa naley potwierdzi przyciskiem Zmie. Potwierdzenie zmiany hasa moe spowodowa
wywietlenie dodatkowych komunikatw, jeeli niepoprawnie wprowadzono stare haso, niepoprawnie
potwierdzono nowe lub wprowadzone haso jest niezgodne z polityk zabezpiecze stosowan aktu-
alnie w systemie.
Sprawdzenie wymaga systemu wzgldem hasa umoliwia przycisk Wymagania. Wybranie przyci-
sku otwiera okno z aktualnymi informacjami o wymaganiach dotyczcych zoonoci hasa.

Rys. 3-24 Przykadowe wymagania wzgldem hasa.
Po zapoznaniu si z wymaganiami wzgldem hasa naley wybra przycisk OK, akcja powrci z po-
wrotem do okna Zmiana hasa.
Bez podania prawidowo hasa uytkownik nie bdzie mg rozpocz pracy. Jeeli nie mamy pewno-
ci, e zapamitamy wprowadzone haso warto je zapisa i ukry przed dostpem osb nieuprawnio-
nych. Haso moe by modyfikowane podczas pracy z systemem zarwno przez administratora praw,
jak i przez uytkownika.
Planowanie zabezpiecze
Przed zdefiniowaniem praw dla uytkownikw naley je zaplanowa. Wymaga to stworzenia planu
zabezpiecze dostpu do danych. Plan zabezpiecze suy do okrelenia danych, do ktrych po-
szczeglni uytkownicy bd mogli otrzymywa dostp oraz dziaa, ktre bd mogli przeprowadza
w bazie danych. Tworzc plan zabezpiecze naley:
Utworzy list podstawowych elementw danych i dziaa podejmowanych w bazie danych,
ktre maj by kontrolowane.
Okreli uytkownikw indywidualnych i grupy w firmie.
Stworzy poczenia midzy tymi listami okrelajc uytkownikw, ktrzy mog uzyskiwa
dostp do poszczeglnych danych oraz przeprowadza wybrane dziaania w obrbie bazy danych.
Podstaw tak tworzonego planu powinny by okrelone w systemie poziomy dostpu do danych oraz
zgodna ze struktur odpowiednich komrek organizacyjnych firmy lista osb (stanowisk), ktre bd
wykorzystywa system. Na podstawie tego planu naley utworzy odpowiedni liczb uytkownikw
serwera, ktrzy bd mogli otrzyma dostp do danych z poziomu moduu Forte Handel.
Bezpieczestwo danych
Aby zapobiec utracie danych w przypadku awarii sprztu, naley regularnie sporzdza kopie tych
danych. S to kopie bezpieczestwa. Tworzenie takich kopii nazywa si archiwizacj danych.

UWAGA Obowizek wykonywania kopii bezpieczestwa nakada na uytkownika art.71 Ustawy
o rachunkowoci.
W przypadku uszkodzenia danych kopie bezpieczestwa umoliwiaj ich odtworzenie. Kopia bezpie-
czestwa sporzdzona w module Forte Handel zawiera wszystkie wykorzystywane przez modu dane,
dotyczce zabezpieczanej firmy.


MXH2014P0001
UWAGA Odtworzenie danych z kopii bezpieczestwa nie powoduje odtworzenia danych firmy.
Oznacza to utrat wszystkich informacji wprowadzonych po sporzdzeniu aktualnie
odtwarzanej kopii bezpieczestwa. Nie naley wic kopii bezpieczestwa traktowa
jako sposobu na usunicie bdw operatora programu.
Kopie bezpieczestwa biecych danych powinny by wykonywane systematycznie. Okres, co jaki
powinno si archiwizowa biece dane, zaley od zaufania do jakoci sprztu, iloci zgromadzonych
danych i ich wanoci oraz zdolnoci firmy do odtworzenia (ponownego wprowadzenia) danych.

UWAGA Obowizki prawidowego zorganizowania procesu archiwizacji danych powinny spo-
czywa na osobie penicej obowizki administratora.
Zarzdzanie danymi firmy
Wszystkie podstawowe czynnoci zwizane z zarzdzaniem danymi firmy wymagaj zakoczenia
pracy z firm i przejcia w tryb bez firmy. Czynnoci administracyjne s wybierane z menu Firma lub
uruchamiane za pomoc przyciskw odpowiadajcych poleceniom z tego menu.
Otwieranie firmy
Aby rozpocz prac z firm i uzyska dostp do jej danych naley j otworzy. W momencie otwiera-
nia firmy podaje si te nazw uytkownika i haso dostpu. Handel umoliwia dalsz prac tylko po
podaniu waciwego hasa. Aby otworzy firm, trzeba j wczeniej zaoy lub doczy do systemu
Forte.
Wymiana danych z innymi programami
Wymiana danych midzy moduem Forte Handel a innymi programami odbywa si za porednictwem
plikw tekstowych. Eksportowanie danych polega na zapisywaniu danych z kartoteki moduu Forte
Handel do pliku tekstowego, natomiast importowanie danych polega na wczytywaniu danych z pliku
tekstowego do ustalonej kartoteki systemu.
Dziki wykorzystaniu rnych bibliotek programowych (DLL) modu Forte Handel i inne moduy syste-
mu Forte mog wykorzystywa rne formaty danych dla wymiany danych midzy sob (np. midzy
dwoma egzemplarzami moduu Forte Handel zainstalowanymi w rnych firmach - do wymiany doku-
mentw handlowych w postaci elektronicznej) lub wymiany danych z innymi programami (np. edyto-
rami tekstw, arkuszami kalkulacyjnymi itp.). Obecnie dostpny jest Format 3 wymiany danych.
Import danych z oddziau
W przypadku pracy wielooddziaowej kady z oddziaw pracuje lokalnie, a jedynie co okrelony czas
dane z oddziau poprzez pliki tekstowe s przesyane do centrali firmy, gdzie mog by cznie anali-
zowane.
Import danych z oddziau firmy do centrali wykonywany jest za pomoc szablonu hmfoddz.ams. Ko-
nieczne jest uzgodnienie atrybutw dokumentw w celu zachowania w czasie importu poprawnoci
danych. Dokumenty s jednoznacznie identyfikowane, co zapewnia sprawny transfer danych midzy
oddziaami i central, i tak przykadowo nie mona w oddziale nada dokumentowi dokadnie tego
samego kodu, ktry zosta nadany w centrali. Kody kontrahentw i towarw nie musz by identyczne
w skali caej firmy, poniewa system tworzy powizania w centrali i informuje o wyniku tej operacji
uytkownika. Take ponowny import okrelonego dokumentu powoduje jednoznaczne jego zlokalizo-
wanie i przypisanie go w centrali. Naley take pamita o zapewnieniu unikalnoci numerw; numery
w oddziale nie powinny dublowa si z numerami w innym oddziale lub centrali. W czasie importu
pewne dane mona jedynie uzgadnia, a nie mona ich tworzy, dlatego te w razie potrzeby naley
je utworzy PRZED rozpoczciem importu. S to: typy dokumentw, rejestry VAT, rejestry i formy
patnoci.
W wyniku importu do centrali zaimportowane zostaj take powizania midzy dokumentami.
Dokumenty zaimportowane z oddziau maj nastpujce waciwoci:
- S oznaczone napisem KOPIA widocznym w oknie dokumentu.
- Nie mona ich edytowa ani wprowadza korekty.
Administracja 103

- Do dokumentw handlowych nie mona wystawia rozliczajcych je dokumentw magazynowych.
- Dokumenty handlowe mona rozlicza dokumentami patnoci wystawionymi w centrali.
- W przypadku importu dokumentu, ktry zosta ju wczeniej zaimportowany, system decyzj o jego
ewentualnym zastpieniu pozostawia uytkownikowi.
- W przypadku eksportu dokumentu skorygowanego, razem z nim wyeksportowane i zaimportowane
zostaj automatycznie wszystkie jego korekty.
Format 3
Posta pliku tekstowego
Jest to format wymiany danych pomidzy moduami systemu Forte. W tym formacie zarwno liczba
jak i kolejno wystpowania poszczeglnych danych nie ma znaczenia, gdy dane s rozpoznawane
poprzez ich nazw, a nie pooenie w pliku danych. Jest to obecnie preferowany format wymiany da-
nych.
Dane s grupowane w nazwane sekcje, wewntrz ktrych mog znajdowa si zarwno zapisy do-
tyczce poszczeglnych danych jak i inne sekcje. Kady z eksportowanych plikw zawiera sekcj INFO,
w ktrej zawarte s informacje o programie tworzcym ten plik, wersji szablonu oraz o firmie, z ktrej
pochodz dane. Informacje o poszczeglnych danych maj posta nazwa_pola = warto.
Rodzaje importu i eksportu
W przypadku Formatu 3 dopasowywanie formatw przesyanych danych nastpuje poprzez wybr
rodzaju importu lub eksportu, a w przypadku eksportu take poprzez wybr raportu tworzcego sekcj
danych w eksportowanym pliku.
ledzenie przebiegu importu
Moliwe jest ledzenie przebiegu importu dla Formatu 3 przy wykorzystaniu debuggera raportw.
Okno debuggera jest wczane skrtem klawiszowym Alt+B, ktrego naley uy tu przed kadym
importem w oknie Import danych dostpnym z menu Firma pozycja Import danych. Import moe
przebiega w trybie automatycznym, pautomatycznych lub rcznym. O wyborze trybu importu da-
nych decyduje uytkownik zaznaczajc odpowiednie pole w oknie Edycja rodzaju importu danych.

Zaopatrzenie

Cena zakupu i cena bazowa
Cena zakupu to cena towaru podana na dokumencie zakupu, wykorzystywana do obliczania warto-
ci towarw w magazynie. W zalenoci od sposobu wystawiania dokumentw przez dostawc moe
by cen netto (dla faktury VAT) lub brutto (dla innych dokumentw zakupu).
W przypadku importu towarw jest to cena nabycia, obliczana na podstawie danych zawartych w jed-
nolitym dokumencie administracyjnym SAD. System udostpnia prosty mechanizm umoliwiajcy
okrelenie rzeczywistej ceny nabycia w przypadku importu towarw; uwzgldniajcy cen walutow
zakupu, kurs waluty, co, akcyz oraz inne wydatki. Rejestrujc w systemie Dokument importowy,
naley wczy w warto towaru uwidocznione w jednolitym dokumencie administracyjnym SAD
koszty transportu i inne podobne koszty poniesione za granic wchodzce do wartoci celnej towaru.
Koszty te przy kalkulacji ceny naley umieci w pozycji Inne, dziki czemu zgodnie z przepisami
zostan wczone w podstaw do naliczenia ca i podatku VAT (oraz ewentualnej akcyzy).
Cena bazowa jest (wraz ze stopami mary/narzutw i stawk podatku VAT) podstaw do obliczania
cen sprzeday oraz punktem odniesienia przy obliczaniu zysku ze sprzeday.
System udostpnia mechanizm wspomagajcy uzgadnianie ceny zakupu i cen sprzeday. Moliwe
ustawienia to:
cena zakupu i cena bazowa nie s uzgadniane,
automatycznie przy kadej zmianie ceny zakupu,
automatycznie gdy cena zakupu wiksza od ceny bazowej,
rcznie przy kadej zmianie ceny zakupu,
rcznie gdy cena zakupu wiksza od ceny bazowej.
Przy uzgadnianiu automatycznym cenie bazowej netto nadawana jest warto ostatniej ceny zakupu.
Jeli uzgodnienia s wykonywane rcznie a odpowiedni warunek zostaje speniony, wywietlane jest
okno umoliwiajce porwnanie cen aktualnych i proponowanych przez system na podstawie najnow-
szej ceny zakupu.
Faktura nabycia
Dokument nabycia FN (Faktura nabycia) jest dokumentem zakupu od kontrahenta unijnego, umoli-
wiajcym jednoczenie wprowadzenie danych o kosztach pochodnych zakupu powikszajcych pod-
staw opodatkowania VAT (analogicznie jak w dokumentach DIM stanowicych cz wartoci maga-
zynowej towaru). Dokument FN jest dokumentem o stawce VAT dla pozycji towarowych - nie podle-
ga. Mona do niego wystawi poprzez przycisk Operacje faktur wewntrzn, ktra generuje na jego
podstawie VAT naliczony i naleny. Domylnymi datami wejcia do rejestru dla faktury wewntrznej
s: rejestr naliczony - data utworzenia faktury wewntrznej, rejestr naleny - data wystawienia doku-
mentu obcego.
Oglne cechy faktury wewntrznej
Mona j wystawi poprzez przycisk Operacje z wystawionego dokumentu PZ, WNT, FWZ, RW. Dla
dokumentw magazynowych mona wystawi faktur wewntrzn tylko wtedy, gdy nie ma powizania
z adnym dokumentem sprzeday lub zakupu.

MXH2014P0001

Rys. 4-1 Faktura wewntrzna.
Pozycje dokumentu s nieedycyjne. Moliwa jest edycja nagwka dokumentu, w ktrym jest te mo-
liwo ustawienia rejestru naliczonego i nalenego wraz z datami wejcia do tych rejestrw. Mona
take wybra waciwy typ dokumentu faktury wewntrznej i zmieni opis dokumentu. Mona te
zmieni kurs waluty. W przypadku zmiany kursu przez uytkownika, system przelicza wartoci na
podstawie dokumentu WNT jak przy wyliczaniu wartoci zotwkowych i rozpoczynaniu wystawiania
faktury wewntrznej. Symbol waluty i kurs widoczny jest w nagwku faktury wewntrznej. Po stronie
sprzeday dostpny jest tylko rejestr naleny. Poprzez przycisk Waciwoci pozycji przy polu Ilo
mona zmieni rejestr VAT dla kadej pozycji (dla zakupu nalenego i naliczonego, dla sprzeday -
nalenego).
- i na dokumentach i na pozycjach faktury mona ustawia schematy ksigowania,
- faktura wewntrzna nie tworzy rozrachunku, nie ma do niej dokumentu patnoci,
- nie ma rozliczenia magazynowego, nie ma do niej dokumentu magazynowego,
- mona wej w tryb edycji wystawionej faktury wewntrznej,
- nie jest widoczna na zestawieniach handlowych,
- jest widoczna w wydrukach rejestrw VAT,
- mona j anulowa a take usun jeli jest ostatnia w serii,
- dokument, do ktrego jest podpita faktura wewntrzna, jest zablokowany do edycji.
Okrelanie zapotrzebowania na towary
Przy okrelaniu zapotrzebowania na towary naley bra pod uwag nastpujce czynniki:
Przekroczone minimalne i maksymalne stany towarw w magazynach.
Rezerwacje towarw.
Niezrealizowan sprzeda i zakup.
Niezrealizowane zamwienia wasne i obce.
Wielko sprzeday i zakupw w ostatnim czasie.
Stany minimalne i maksymalne
System umoliwia okrelenie w definicji towaru minimalnego i maksymalnego stanu magazynowego.
W oknie towaru pod przyciskiem Informacje znajduj si lista polece, z ktrej mona wybra polece-
nie Stany minimalne i maksymalne.
Okno pozwala wprowadzi stany minimalne i maksymalne dla danego towaru w odpowiednim maga-
zynie. W tabelce widoczne s wszystkie magazyny do ktrych uytkownik ma prawo. Dane w kolum-
Zaopatrzenie 107

nach Stan minimalny i Stan maksymalny mona edytowa i zmienia zalenie od potrzeb szacowa-
nia zapotrzebowania oraz tworzenia propozycji zamwie wasnych.

Rys. 4-2 Okno stanw minimalnych/maksymalnych dla towaru.
Okrelone w tym oknie stany minimalne i maksymalne su do szacowania zapotrzebowa na towar.
Poziomy stanw minimalnych i maksymalnych widoczne na zakadce Inne okna Towar wykorzysty-
wane s przy tworzeniu zestawie Przekroczone stany minimalne towarw oraz Przekroczone
stany maksymalne towarw (kartoteka towarw). Zestawienia te umoliwiaj odnalezienie towarw,
dla ktrych zostay przekroczone stany minimalne lub maksymalne. W zalenoci od ustawie zesta-
wienia, stany te mog dotyczy wybranego magazynu lub wszystkich magazynw firmy cznie.
W celu uatwienia zarzdzania stanami minimalnymi i maksymalnymi w poszczeglnych magazynach
mona wykona raport do zmiany grupowej parametru Zmiana stanw min i max dla towarw do-
stpny w menu Operacje.
Rezerwacje towarw
Dostpne w kartotece towarw zestawienie Biece stany i rezerwacje towarw umoliwia okrele-
nie stanw poszczeglnych towarw w magazynach oraz iloci zarezerwowanych przez dokumenty
sprzeday lub wydania oraz rezerwacji wprowadzonych przez uytkownikw systemu. W zalenoci
od ustawie zestawienia stany te mog dotyczy wybranego magazynu lub wszystkich magazynw
firmy cznie.
Niezrealizowana sprzeda i zakup
Zestawienia prezentujce dane dotyczce niezrealizowanej sprzeday lub zakupu, czyli takiej sytuacji,
w ktrej nie wystawiono dokumentw magazynowych powizanych z odpowiednimi dokumentami
handlowymi, s dostpne w kartotekach Zakup, Sprzeda, Kontrahenci i Towary. Wszystkie te ze-
stawienia podaj kod towaru, jednostk miary, cakowit ilo towaru sprzedanego lub zakupionego
oraz ilo pozosta do realizacji. Rni si one tylko kryterium wyboru i grupowania danych: w karto-
tekach dokumentw handlowych dane s grupowane wedug dokumentw, w kartotece towarw -
wedug towarw, a w kartotece kontrahentw - wedug kontrahentw.
Niezrealizowane zamwienia wasne i obce
Zestawienia prezentujce dane dotyczce niezrealizowanych zamwie wasnych i obcych, czyli sy-
tuacji, w ktrej nie wystawiono dokumentw handlowych powizanych z odpowiednimi zamwieniami,
s dostpne w kartotekach Zamwie wasnych i obcych, Kontrahenci i Towary. Wszystkie te
zestawienia podaj kod towaru, jednostk miary, cakowit ilo zamwionego towaru oraz ilo po-
zosta do realizacji. Rni si one tylko kryterium wyboru i grupowania danych: w kartotekach do-
kumentw handlowych dane s grupowane wedug dokumentw, w kartotece towarw - wedug towa-
rw, a w kartotece kontrahentw - wedug kontrahentw.
Sprzeda i zakup towarw
Zestawienia prezentujce sprzeda i zakup w wybranym okresie czasu s dostpne w kartotekach
Zakup, Sprzeda, Kontrahenci i Towary. Ich nazwy w poszczeglnych kartotekach rni si od
siebie, rni si te, podobnie jak w przypadku innych zestawie, kryteria wyboru i grupowania da-
nych.

MXH2014P0001
Tworzenie zamwie wasnych
Nowy dokument zamwienia wasnego tworzy si klikajc przycisk Nowy w oknie kartoteki dokumen-
tw Zamwie wasnych. Otwiera on okno Wprowadzanie nowego dokumentu, w ktrym mona
wprowadzi wszystkie niezbdne dane. Dokumenty zamwie zawieraj dane podstawowe (nag-
wek), dane o sprzedawcy, o towarach oraz informacje dodatkowe.
Zamwienia towarw dla kontrahentw (dostawcw) obsuguj dokumenty Zamwienie wasne oraz
Zamwienie wasne w walucie. Dokument ten rni si od faktury VAT zakupu tylko brakiem pl
dotyczcych patnoci, poza tym maj prawie identyczn funkcjonalno. W dokumencie Zamwienie
wasne w walucie obok pl okrelajcych daty wystawienia i sprzeday pojawiaj si pola umoliwia-
jce wybr waluty i jej kursu. Po wejciu w pole waluta otwiera si okienko umoliwiajce wybr jed-
nej z walut zdefiniowanej w sowniku; przycisk Waluty otwiera okno sownika walut umoliwiajc dopi-
sanie nowej waluty. Po wybraniu waluty wywietla si okno zawierajce histori kursu, umoliwiajc
wybr odpowiedniego kursu.

Rys. 4-3 Przykad zamwienia wasnego w walucie.
Na podstawie dokumentu Zamwienie wasne i Zamwienie wasne w walucie mona wystawia
dokumenty zakupu. Jedno zamwienie mona zrealizowa wystawiajc wiele dokumentw zakupu.
Wystawione zamwienie umieszczane jest nastpnie w kartotece Zamwie. Podobnie jak inne do-
kumenty w buforze, zamwienia mog by dowolnie modyfikowane i usuwane.
Kontrakt
Specjalnym dokumentem w kartotece zamwie jest Kontrakt. Wystawienie tego dokumentu jest
operacj konieczn do wystawienia Faktury zaliczkowej i tylko do tego dokumentu mona je wysta-
wi. Faktura zaliczkowa rozlicza zamwienie proporcjonalnie (w sensie kwoty w podziale na stawki
VAT).
Zaliczka
Obsuga faktur zaliczkowych archiwalnych jest wyczona dla nowych firm.
Szacowanie zapotrzebowa
W module Forte Handel mona oszacowa poziom zapotrzebowania na wybrany towar na podstawie
istniejcych zamwie od klientw, rezerwacji towarw i stanw magazynowych. Na podstawie tych
danych system wygeneruje propozycje zamwienia do dostawcw, ktre s potem zapisywane do
bufora w oczekiwaniu na akceptacj uytkownika. Zapotrzebowanie jest robione oddzielnie dla kade-
go dziau firmy i dla wszystkich magazynw przypisanych do tego dziau.
Zaopatrzenie 109

Rys. 4-4 Przykad okna z list zapotrzebowa.

Zapotrzebowania okrela si w kartotece Zamwienia wasne z menu Operacje poleceniem Ustal
zapotrzebowanie. Otwiera si lista zapotrzebowa, do ktrej mona doda nowe zapotrzebowanie
przyciskiem Nowy. W oknie Zapotrzebowanie wasne naley poda dat kocow okresu szacowa-
nia zapotrzebowania oraz wprowadzi opis i wybra dzia. Po wciniciu przycisku Oblicz zapotrze-
bowanie rozpoczyna si proces naliczania zapotrzebowania towarw na podstawie ustale zapisa-
nych w Opcjach ustawie.
Usuwane s wszystkie dotychczasowe naliczenia, take naliczone rcznie w danym zapotrzebowaniu.
Jeli na licie zapotrzebowa byy ju jakie pozycje, to pojawia si ostrzeenie o ich usuniciu. Wy-
wietlona zostaje nastpnie w kolumnach lista towarw wraz z iloci, ktr naley zamwi. Kolumny
mona sortowa. Jeli do towaru jest przypisanych kilku dostawcw, to wybr dostawcy dla ktrego
ma by zrobione zamwienie na podstawie tego zapotrzebowania naley do uytkownika.

Rys. 4-5 Przykad okna zapotrzebowania wasnego.
Po zapisaniu zapotrzebowania, w trybie nieedycyjnym, dostpne jest polecenie Generuj zamwienie
wasne (przycisk Generuj zamwienie wasne). Naley wybra z listy rozwijanej typ dokumentu oraz
seri numeracji. W buforze kartoteki Zamwienia wasne powstan propozycje zamwie do dostaw-
cw wskazanych w zapotrzebowaniu. Przed wystawieniem dokumentu mona zmieni zamawian
ilo lub doda/usun pozycje.
Przesyanie zamwie do kontrahentw
Handel umoliwia wymian dokumentw handlowych i magazynowych midzy firmami poprzez ich
przesyanie w plikach tekstowych. Dokument wyeksportowany z poziomu kartoteki poprzez Eksport

MXH2014P0001
danych / Eksport dokumentw mona nastpnie zaimportowa do bufora w innej firmie wykorzystu-
jc szablon hmin.ams.
Aby wyeksportowa dokumenty Zamwienie wasne do firmy bdcej dostawc, naley:
Otworzy kartotek Zamwie wasnych
Zaznaczy na licie dokumenty, ktre maj by wyeksportowane
Wybra polecenie Operacje / Eksport danych, wybra pozycj Eksport format 3.0 i klikn
przycisk Wykonaj
Okreli pooenie i nazw pliku zawierajcego eksportowane dane. Dane wybranych doku-
mentw zostan zapisane do pliku o podanej nazwie.
Wystawianie dokumentw zakupu
W rodzaju dokumentu handlowego mona zdefiniowa dzia, w ktrym bdzie domylnie wystawiany
dokument tworzony w danym rodzaju. Jeli dany uytkownik nie ma praw do zdefiniowanego w rodza-
jach dziau, to dokument zostanie wystawiony w magazynie biecym.
Rozliczanie podatku VAT - metoda kasowa
Dla podatnika stosujcego metod kasow, kada z faktur zakupu jest uwzgldniana w rejestrze VAT
z dniem uregulowania zobowizania.
UWAGA: Opisane powyej zasady nie znosz dodatkowych warunkw, jakie obowizuj dla doku-
mentw Faktura VAT RR. W przypadku tych dokumentw pole data wejcia do rejestru pozostanie
niewypenione take jeli zapata zostaa dokonana w innej, ni dozwolone ustaw, formie.
Jeli rejestrowana faktura zakupu nie jest rozliczona, pole z dat wejcia do rejestru zakupw pozo-
staje puste. W przypadku, gdy na skutek modyfikacji rozlicze dokument stanie si nierozliczony, sys-
tem usunie dat wpisan w pole daty wejcia do rejestru.
Informacje o wszystkich rejestrach VAT mona uzyska wybierajc z menu podrcznego polecenie
Rejestry VAT (prawy przycisk myszy).
Podatnik stosujcy metod memoriaow i dokonujcy zakupw u przedsibiorcw korzystajcych
z metody kasowej, powinien rejestrowa zakupy u nich z uyciem dokumentw o charakterze Faktura
VAT metoda kasowa.
Jeli rejestrowany dokument jest nierozliczony, w polu daty wejcia do rejestru program pozostawia
pust dat; data wejcia do rejestru bdzie wypeniana wraz z kolejnymi patnociami, a zakadce
Inne - dat ostatniej wpaty.
Dla dokumentu importowego w polu Rejestr jest moliwo ewidencji VAT nalenego i naliczone-
go. Su do tego dodatkowe pola: naleny i naliczony.
Metoda kasowa na dokumencie zakupu
Przed rozpoczciem rozliczania si metod kasow naley w Parametrach pracy w Ustawieniach
programu ustawi w grupie Zasady oblicze - Domylna data wejcia do rejestru opcj Zgodnie
z ustaw o podatku VAT metod kasow.
Jeli data zakupu jest rwna lub pniejsza ni 01.01.2013:
Dokument wchodzi do rejestru VAT proporcjonalnie wraz z kolejnymi rozliczeniami,
Data wejcia do rejestru na zakadce Inne jest pusta - wypenia si dat ostatniej patnoci po
cakowitym rozliczeniu dokumentu.
W przypadku wprowadzania dokumentu Faktura zakupu metoda kasowa rozliczanego metod ka-
sow, jeli data zakupu jest pniejsza ni 01-01-2013, to dokument jest przypisywany do rejestru
w dacie kadej zapaty (analogicznie jak w sprzeday).
Ewidencjonowanie faktury uproszczonej zakupu
Faktura uproszczona (bez podawania stawki VAT i wartoci netto) wprowadzana jest z menu kontek-
stowego wystawianego Dokumentu zakupu poleceniem Faktura uproszczona. Dziki temu ua-
twieniu we wprowadzaniu danych, kontrahent otrzyma od sprzedawcy dokument speniajcy wymogi
faktury uproszczonej. Moemy otrzyma od sprzedawcy dokument, na ktrym nie bdzie wyszczegl-
nionej stawki VAT, tylko kwota brutto i warto VAT. Wwczas opcja uatwi rejestracj dokumentu.
Zaopatrzenie 111

Jeeli na dokumencie nie ma pozycji, to w oknie formatki widoczna jest tabela zawierajca wszystkie
stawki VAT (oznaczone jako aktywne) oraz podsumowanie; mona w niej poda wartoci brutto i kwo-
t VAT w poszczeglnych stawkach VAT (jeli s znane).
Jeli stawki VAT nie s znane - mona poda warto brutto i kwot podatku w podsumowaniu tabe-
li a program oblicza stawk i przepisze podane wartoci do tej stawki, pod warunkiem, e moe jedno-
znacznie stwierdzi jaka to stawka, przy zaoeniu e ilo=1.
Dane podane w tej tabeli s przepisywane do dokumentu jako jego pozycje, tworzc po jednej pozycji
na kad stawk. Przed wystawieniem dokumentu mona w kadej wstawionej pozycji wybra ele-
ment kartoteki Towary, ale pozycja zostanie przeliczona zgodnie z cenami kartotekowymi. Operacja
nie jest dostpna dla korekt oraz dla dokumentw wystawionych.

Rys. 4-6 Przykad uycia uproszczonej edycji faktury.
Ewidencjonowanie dokumentw w sposb uproszczony moliwe jest dla charakterw:
Faktura VAT zakupu
Faktura VAT zakupu w walucie
Rachunek uproszczony zakupu
Na podstawie dokumentu papierowego
Aby utworzy dokument zakupu na podstawie dokumentu sprzeday od dostawcy, naley:
W oknie kartoteki dokumentw zakupu wybra przycisk Nowy.
Okreli typ dokumentu i kontrahenta.
Jeli w bazach danych system istniej dane, ktre mona wykorzysta podczas wystawiania
dokumentu, system otworzy okno Uyj, prezentujce te dane.
Po ewentualnym wybraniu odpowiednich dokumentw w oknie Uyj i klikniciu przycisku Tak
naley wypeni (lub wyedytowa) pozycje towarowe tworzonego dokumentu i klikn przycisk Wy-
staw.
W oknie wystawianie dokumentu okreli tryb wystawiania powizanych z dokumentem zaku-
pu dokumentw magazynowych i dokumentw patnoci, po czym klikn przycisk Wystaw doku-
ment.
Na podstawie dokumentw Przyjcie do magazynu
Aby utworzy dokument zakupu na podstawie dokumentw Przyjcie do magazynu z okna doku-
mentu magazynowego, naley:
W oknie kartoteki dokumentw magazynowych wybra odpowiedni dokument przyjcia PZ i otwo-
rzy go do edycji.
Klikn przycisk Operacje.

MXH2014P0001
W oknie Operacje wybra przycisk Wystaw dokument zakupu. Jeli w bazie danych istnieje
tylko jeden dokument przyjcia dla tego kontrahenta, utworzy si dokument zakupu.
Jeli dla danego kontrahenta istniej inne dokumenty przyj, do ktrych nie zostay wy-
stawione odpowiednie dokumenty handlowe, system poinformuje o tym, dajc moliwo utworzenia
dokumentu zakupu na podstawie kilku wybranych dokumentw przyj. Naley w oknie Uyj zazna-
czy te dokumenty, na podstawie ktrych ma by wystawiony dokument sprzeday i klikn przycisk
Tak.
System wywietli okno informacyjne, pytajc, czy pozycje magazynowe tego samego towaru
maj tworzy jedn pozycj handlow. Po podaniu odpowiedzi utworzy si dokument zakupu.
Aby utworzy dokument zakupu na podstawie dokumentw Przyjcie do magazynu z okna
wystawiania dokumentu zakupu, naley:
Po otwarciu okna wystawiania dokumentu okreli typ dokumentu i kontrahenta
Jeli w systemie zarejestrowane s dla tego kontrahenta jakiekolwiek dokumenty przyj ma-
gazynowych, do ktrych nie wystawiono odpowiednich dokumentw zakupu, system wywietli okno
Uyj.
W oknie Uyj wybra zakadk Przyjcia, zaznaczy odpowiednie dokumenty i klikn przy-
cisk Tak.
System wywietli okno informacyjne, pytajc, czy pozycje magazynowe tego samego towaru
maj tworzy jedn pozycj handlow. Po podaniu odpowiedzi system utworzy dokument zakupu.
Na podstawie dokumentu Zamwienie wasne
Aby utworzy dokument zakupu na podstawie dokumentu Zamwienie wasne z okna doku-
mentu zamwienia, naley:
W kartotece zamwie wasnych wybra odpowiednie zamwienie i otworzy je do edycji.
W oknie Operacje wybra przycisk Wystaw dokument zakupu. System utworzy dokument
zakupu.
Aby utworzy dokument zakupu na podstawie dokumentu Zamwienie wasne z okna wysta-
wiania dokumentu zakupu, naley:
Po otwarciu okna wystawiania dokumentu okreli typ dokumentu i kontrahenta
Jeli w systemie zarejestrowane s dla tego kontrahenta jakiekolwiek niezrealizowane za-
mwienia wasne, wywietlone zostanie okno Uyj.
W oknie Uyj wybra zakadk Zamwienia, wybra odpowiedni dokument i klikn przycisk
Tak.
Na podstawie Kontraktu wystawienie Faktury zaliczkowej
Aby utworzy faktur zaliczkow na podstawie kontraktu, naley:
W oknie kartoteki dokumentw zakupu wybra przycisk Nowy.
Po otwarciu okna wystawiania dokumentu okreli typ dokumentu (Kontrakt) i kontrahenta.
Wypeni pozostae dane dokumentu i wybra przycisk Wystaw.
W oknie Operacje wybra polecenie Wystaw dokument zakupu. Otworzy si okienko Usta-
lanie wysokoci zaliczki.
W oknie tym system podpowiada kwot brakujc do cakowitego rozliczenia kontraktu, ktr
mona dowolnie zmniejszy, ale nie mona zwikszy, o czym informuje odpowiedni komunikat.
Wybra przycisk Wystaw dokument (Alt+W).
Dla kontraktu moliwe jest wystawienie kolejnej faktury (zaliczkowej lub kocowej) przebiegajce
w sposb analogiczny. Faktura kocowa jest to faktura zaliczkowa, ktra rozlicza do koca kontrakt.
Faktura zaliczkowa musi swoj kwot brutto proporcjonalnie rozlicza zamwienie (w sensie kwoty
w podziale na stawki VAT). Wystawienie faktury kocowej wymaga uprzedniego stworzenia typu do-
kumentu o charakterze faktury zaliczkowej z dowoln nazw (np. Faktura VAT) oraz szablonem nu-
meracji. Chcc zakoczy realizacj kontraktu faktur kocow naley wybra ww. typ dokumentu
wskazujc go w kontrakcie i w wyborze ustawie wydruku pozostawi pole Zaliczka nie zaznaczone.
Zaopatrzenie 113

Edycja dokumentu jest moliwa, ale jego zapis dopuszczony jest tylko wtedy, gdy wynik kocowy od-
powiada proporcjonalnemu rozliczeniu VAT, tzn., jeli wszystkie pozycje s w tej samej stawce VAT
kady zapis jest poprawny, jeli s dwie pozycje na t sam warto brutto, ale z rnymi stawkami
kwoty brutto w tych pozycjach musz by sobie rwne.
Korekta kontraktu i faktury zaliczkowej (archiwalne)
Korekta kontraktu jest potrzebna, gdy po przyjciu zaliczki zmieniono zakres umowy. Wtedy naley
uwzgldni dwie sytuacje. Jeli nie zmienia si proporcja kwot opodatkowanych w stawkach, mona
wystawi korekt faktury zaliczkowej (bez zmiany kwoty zaliczki), eby zmieni opis kontraktu (szcze-
gowy opis jako element zawartoci faktury zaliczkowej narzuca rozporzdzenie MF). Natomiast jeli
zmienia si proporcja kwot opodatkowanych w stawkach, trzeba wystawi korekt faktur zaliczkowych,
ze wzgldu na inny podzia kwot zaliczek na stawki VAT.
Korekta faktury zaliczkowej (bez zmiany kontraktu) jest potrzebna, jeli zwrcono cz lub cao
zaliczki (korekta zmniejszajca warto zaliczki) lub jeli kwota zaliczki ma zosta inaczej przyporzd-
kowana midzy pozycje towarowe (korekta niezmieniajca wartoci zaliczki). Dokument korekty mo-
na modyfikowa i wystawi, jeli suma wartoci netto i VAT w stawkach nie bdzie zmieniona wzgl-
dem tej, ktra jest udziaem pozycji w danej stawce VAT w dokumencie korekty.
Od wersji 2012 zablokowana jest moliwo wystawiania dokumentu typu Kontrakt archiwalny;
mona jedynie wystawia korekty kontraktw oraz faktury do dokumentw, ktre zostay wystawione
przed konwersj do 2012.
Korekta dokumentw walutowych zakupu
W dokumentach korekt walutowych zakupu (faktura VAT w walucie, DMK i WNK) moliwa jest korekta
ceny walutowej.
Dla korekty dokumentu importowego oraz korekty faktury nabycia jest moliwo zrobienia korekty
kursu CIT/PIT waluty, czyli wpisania innego kursu ni by na dokumencie oryginalnym. System, po
stosownym ostrzeeniu, automatycznie koryguje wszystkie pozycje i ponownie przeprowadza na nich
kalkulacj ceny zotwkowej po nowym kursie. Cena i warto walutowa pozycji (a tym samym war-
to walutowa dokumentu) w wyniku tej operacji nie zmienia si, o ile wszystkie pozycje dokumentu
maj cen walutow. Jeli tak nie jest, to system po zmianie kursu zapyta czy korygowa rwnie
pozycje bez podanej ceny walutowej. Po potwierdzeniu skorygowane zostan pozycje bez cen walu-
towych i bd one miay wpyw na warto walutow dokumentu korekty wg wzoru: Warto walutowa
pozycji = (warto PLN / nowy kurs) - (warto PLN / stary kurs). Jeli rcznie skorygujemy pozycj
bez ceny walutowej, to przy zmianie kursu na korekcie rwnie bdzie ona miaa wpyw na warto
walutow tej korekty.
Dla dokumentu Korekta faktury VAT w walucie zostaa rwnie wprowadzona moliwo wystawie-
nia dokumentu korygujcego z tytuu bdnie podanego kursu VAT. Program automatycznie oblicza
korekt kwoty podatku VAT z tytuu zmiany kursu. Z tego te powodu program blokuje jednoczesn
korekt kursu oraz wartoci, iloci lub stawki VAT pozycji dokumentu. Aby dokona takiej korekty,
naley wystawi dwa dokumenty korygujce: jeden dotyczcy zmiany kursu, a drugi dotyczcy pozo-
staych zmian.
Zmiany dla kursu CIT/PIT nie wykonujemy w trybie korekty. Wystarczy rozwin pole z kwot przy
przeliczniku waluty i wprowadzi now warto dla kursu. Program zakomunikuje o zmianie wartoci
rozrachunku dla dokumentu oryginalnego i ewentualnych korekt.
Poprzez import dokumentw sprzeday od kontrahenta jako wa-
snych dokumentw zakupu
Dokument wyeksportowany poleceniem Eksport danych / Eksport dokumentw mona zaimporto-
wa do bufora w innej firmie uywajc szablonu hmin.ams. Podczas importu naley podj decyzj,
jakiego typu dokument ma by utworzony w buforze na podstawie importowanego dokumentu. Dziki
temu mona np. zaimportowa zamwienia wasne klienta jako zamwienia obce lub obcy dokument
sprzeday jako wasny dokument zakupu. Dokumenty s tworzone w buforze, a wic podlegaj zmia-
nom, a data wystawienia i numer dokumentu s nadawane zgodnie z reguami obowizujcymi przy
rcznej rejestracji dokumentw przez uytkownika.

MXH2014P0001

Rys. 4-7 Wskazanie kartoteki, do ktrej maj by zapisane importowane dokumenty.

Rys. 4-8 Uzgadnianie typu importowanego dokumentu.
Aby zaimportowa dokumenty sprzeday od kontrahenta jako wasne dokumenty zakupu,
naley:
W gwnym oknie moduu wybra polecenie Firma / Import danych.
W oknie Import danych wybra rodzaj importu FORMAT 3.0 i klikn przycisk Wykonaj.
Wskaza plik zawierajcy importowane dane, wybra szablon hmin.ams i klikn przycisk
OK.
Klikn przycisk OK w oknie z komunikatem Prosz wskaza nadawc danych.
Uzgodni dane kontrahentw i towarw zawarte w importowanych dokumentach.
Wskaza kartotek, do ktrej maj zosta skierowane importowane dokumenty; zostan one
zapisane w odpowiednim buforze.
Wskaza typ dokumentu odpowiadajcy kademu z importowanych dokumentw.
Potwierdzi wykonanie importu.
Wystawianie dokumentw magazynowych do dokumentw
zakupu
Domylny tryb tworzenia dokumentw magazynowych do wystawianych dokumentw zakupu okrela
si w oknie definiowania rodzajw dokumentw zakupu (pole tryb przyjcia towaru). Istniej trzy
tryby wystawiania tych dokumentw:
Automatyczny
Po wystawieniu dokumentu handlowego odpowiedni dokument magazynowy jest wystawiany bez
ingerencji uytkownika.
Pautomatyczny
Po wystawieniu dokumentu handlowego wywietla si okno z dokumentem magazynowym. Uytkow-
nik moe wtedy zmodyfikowa, potwierdzi, wydrukowa lub anulowa dokument wydania lub przyj-
cia towaru.
Rczny
System zawsze rejestruje tylko dokument handlowy. Uytkownik musi rcznie wystawi odpowiedni
dokument magazynowy.
W trybie rcznego wystawiania dokumentu magazynowego do dokumentu handlowego powizanie
midzy nimi mona utworzy na dwa sposoby:
Po wystawieniu dokumentu handlowego
Zaopatrzenie 115

Kliknicie przycisku Operacje a nastpnie Wystaw dokument wydania lub Wystaw dokument przy-
jcia w oknie wystawionego dokumentu powoduje otwarcie okna wystawiania odpowiedniego doku-
mentu magazynowego. W dokumencie tym system podpowiada dane pobrane z dokumentu handlo-
wego - mona je zmodyfikowa podczas wystawiania dokumentu. Do jednego dokumentu handlowe-
go mona wystawi wiele dokumentw magazynowych.
Podczas wystawiania dokumentu magazynowego
Po okreleniu typu dokumentu oraz kontrahenta system wywietla list tych wszystkich dokumentw
handlowych, do ktrych nie wystawiono dotychczas dokumentw magazynowych. Po wybraniu jedne-
go z tych dokumentw system automatycznie generuje na jego podstawie odpowiedni dokument ma-
gazynowy. Dane podpowiadane przez system mona zmieni przed wystawieniem dokumentu.
Automatyczna aktualizacja wartoci PZ
Uytkownik z nadanym prawem Automatyczna aktualizacja wartoci PZ moe dokonywa automa-
tycznych zmian wartoci dokumentu przyjcia zewntrznego na podstawie dokumentu zakupu. Mona
to zrobi z okna formatki dokumentu zakupu, w trybie nieedycyjnym za pomoc menu kontekstowego
polecenie Rozpisz koszt na dokumenty przyjcia.
Jeli dokument zakupu jest powizany z dokumentem o charakterze PZ, to po wybraniu tej opcji na-
stpuje rozpisanie kosztu zakupu z kolejnych pozycji dokumentu pomidzy odpowiednie rozliczajce
si z nimi pozycje dokumentw PZ. Ma to miejsce dla wszystkich pozycji dokumentu zakupu, jeli
aden z dokumentw magazynowych o charakterze PZ nie zosta pobrany do edycji oraz jeli a-
den z dokumentw magazynowych nie ma korekty w buforze. Jeli natomiast do dokumentu PZ zosta-
a wystawiona faktura wewntrzna, to koszt zakupu bdzie rozpisywany z pominiciem danego doku-
mentu PZ. Jeli zostaa wystawiona korekta do dokumentu PZ, to dalsze dziaanie moduu w tym za-
kresie zaley od decyzji uytkownika. System zapyta, czy rozpisywa koszt z dokumentu zakupu na
dokumenty magazynowe PZ z pominiciem danej pozycji z dokumentu zakupu, czy te przerwa ope-
racj rozpisywania kosztu.
Po zakoczeniu operacji rozpisywania kosztu pojawia si informacja o tym, ktre koszty i z ktrych
pozycji zostay rozpisane oraz na jakie pozycje i w jakich wartociach.
Wystawianie faktury na podstawie importu z Repozytorium
Kada otrzymana faktura elektroniczna moe by zarejestrowana w Repozytorium, bez wzgldu na jej
format. Kada taka e-faktura jest opisywana danymi pozwalajcymi na jej atwe odszukanie, takimi jak:
dane wystawcy, numer dokumentu, data odebrania. Repozytorium umoliwia zaewidencjonowanie e-
faktury w rnych formatach. Dane ktre nie zostan automatycznie wczytane naley uzupeni rcz-
nie. Dokument taki mona wczyta dalej do moduu Forte Handel, poprzez operacj dostpn w menu
Firma: Odbierz z Repozytorium / dokumenty zakupu.
Aby zaimportowa dokumenty, naley w menu Firma moduu Handel wybra polecenie Odbierz
z Repozytorium.
Otworzy si okno Wybr elementw: Dokumenty zakupu z moduu Repozytorium. Naley zazna-
czy dokumenty, ktre maj zosta zaimportowane i wybra przycisk Uyj. Zaimportowane w ten spo-
sb dokumenty trafiaj do bufora Kartoteki Zakupw moduu Handel.

UWAGA Ze wzgldu na rnorodno dostpnych formatw dokumentw elektronicznych na
rynku, nie wszystkie dane mog by rozpoznane przez Handel, dlatego czasem cz
informacji naley uzupeni w dokumentach w Handlu po zakoczeniu importu.


MXH2014P0001

Rys. 4-9 Odbieranie dokumentw z Repozytorium.
Dokument obcy mona pobra z serwisu www.miedzyfirmami.pl jeeli jest prawidowo skonfigurowana
wsppraca i uytkownik ma odpowiednie uprawnienia.
Przysany za porednictwem serwisu dokument mona odrzuci wybierajc przycisk Odrzu. Status
takiego dokumentu, czyli fakt jego odrzucenia, jest wysyany do serwisu i tam odnotowywany. Inne
dokumenty te mona odrzuca; otrzymuj wwczas w Forte status wewntrzny. Dokumenty te do-
mylnie nie podpowiadaj si potem przy imporcie do Handlu.
Operacja odrzucenia lub akceptacji dla dokumentw z serwisu miedzyfirmami.pl jest ostateczna,
a wic nie mona jej cofn.
Informacja o zaakceptowaniu w Repozytorium dokumentu przesanego z serwisu miedzyfirmami.pl
jest odnotowywana take w serwisie.
Faktura zakupu wystawiona przez nabywc
Przepisy umoliwi wystawianie faktur zakupu w imieniu sprzedawcy. Oznacza to, e nabywca, po
uzgodnieniu tego ze sprzedawc, sam sobie wystawi faktur za zakupione towary lub usugi. Odlicze-
nie podatku VAT zazwyczaj jest uzalenione od momentu otrzymania faktury. Aby wystawi w kartote-
ce dokumentw zakupu taki dokument, naley w Ustawieniach w Typach dokumentw w definicji
typu zaznaczy pole faktura wystawiana przez nabywc. Faktura wystawiana przez nabywc
w imieniu sprzedawcy jest dokumentem rejestrowanym od razu w kartotece zakupu. Mona j potem
wystawia i drukowa dla dokumentu zotwkowego i dla walutowego o charakterze Faktura VAT
zakupu i Faktura VAT zakupu w walucie. Korekty maj ustawienia takie jak wystawiony dokument
podstawowy i dlatego nie maj w Ustawieniach znacznika faktura wystawiana przez nabywc.

Gospodarka magazynowa

Tworzenie i likwidacja magazynw
Dane magazynw umieszczone s w kartotece Ustawie moduu w pozycji Magazyny. Obejmuj one
kod, nazw, dane adresowe, numery telefonw i faksu oraz numer konta analitycznego okrelony
w module Finanse i Ksigowo dla kadego z magazynw. Zaznaczenie pola wyboru uywaj przy
wydrukach dokumentw umoliwia umieszczanie w wydrukach dokumentw danych magazynu
zamiast danych firmy. Po zaoeniu nowej firmy istnieje jeden magazyn o kodzie MAG i nazwie Maga-
zyn gwny. Nie mona go usun, ale mona zmieni wszystkie opisujce go dane. Nie mona rw-
nie usun magazynu, dla ktrego istniej w systemie zarejestrowane dokumenty. Dlatego te, jeli
konieczne jest przechowywanie w systemie dokumentw wystawionych dla zlikwidowanego magazy-
nu, naley magazyn taki zablokowa w oknie ustawie; dziki temu nie bdzie si on pojawia na li-
stach w oknach wystawiania dokumentw. W rodzaju dokumentu magazynowego mona zdefiniowa
magazyn, w ktrym bdzie domylnie wystawiany dokument tworzony w danym rodzaju. Jeli dany
uytkownik nie ma uprawnie do zdefiniowanego w rodzajach magazynu, to dokument zostanie wy-
stawiony w magazynie biecym.
Operacja Inwentaryzacja
Operacja ta, dostpna w kartotece Towary, wspomaga czynnoci wprowadzania towarw do nowego
magazynu oraz uzgadniania danych ewidencji magazynowej ze stanem faktycznym. Po wybraniu
z listy operacji pozycji Inwentaryzacja otwiera si okno Arkusze inwentaryzacyjne, prezentujce
wszystkie arkusze inwentaryzacyjne istniejce w systemie. Dostpne s cztery typy arkuszy inwenta-
ryzacyjnych:
Inwentaryzacja, obsugujcy spis z natury
Inwentaryzacja wedug dostaw, obsugujcy spis z natury z uwzgldnieniem dostaw towarw
Protok wprowadzenia, obsugujcy wprowadzanie towarw do nowego magazynu
Protok przeceny, obsugujcy przecen towarw w magazynie
Dla kadego z arkuszy podana jest data utworzenia, nazwa magazynu, ktrego dotyczy, opis arkusza
oraz kod uytkownika, ktry arkusz utworzy. Przycisk Nowy otwiera okno Nowy arkusz inwentary-
zacyjny, przycisk Usu usuwa biecy arkusz. Nacinicie klawisza Enter lub podwjne kliknicie
powoduje przejcie do edycji biecego arkusza.
Tworzenie nowego arkusza inwentaryzacyjnego
W oknie Nowy arkusz inwentaryzacyjny definiuje si podstawowe dane opisujce arkusz. Zawiera
ono nastpujce pola:
typ
Typ arkusza inwentaryzacyjnego.
data
Data utworzenia arkusza; domylnie system podpowiada dat biec.

MXH2014P0001
magazyn
Magazyn, dla ktrego jest tworzony arkusz.

Rys. 5-1 Okno Nowy arkusz inwentaryzacyjny.
opis
W polu tym mona wpisa dowolny tekst opisujcy tworzony arkusz inwentaryzacyjny; dugo opisu
nie moe przekracza 64 znakw.
twrz tylko dla towarw wybranych z listy
Jeli pole to jest zaznaczone, wwczas do arkusza zostan tylko dane towarw wybranych z listy;
w przeciwnym razie arkusz zawiera bdzie dane wszystkich towarw zarejestrowanych w wybranym
magazynie.
pusty arkusz
Jeli pole jest zaznaczone, wywietlany jest arkusz niezwierajcy danych; uytkownik musi wtedy
wypeni wszystkie jego pola. Gdy pole to nie jest zaznaczone, tworzony arkusz zawiera wszystkie
dostpne w kartotece dane o towarach.
uwzgldniaj towary o stanie zerowym
Pole jest wywietlane tylko w przypadku arkusza typu Inwentaryzacja lub Inwentaryzacja wedug
dostaw. Gdy jest zaznaczone, uwzgldniane s w tworzonym arkuszu take dostawy o zerowym sta-
nie towarw; w przeciwnym wypadku w arkuszu uwzgldniane s tylko dostawy o stanach niezero-
wych.
od daty
Pole to jest wywietlane tylko przy tworzeniu arkusza typu Inwentaryzacja wedug dostaw. Gdy jest
zaznaczone, uwzgldniane s w tworzonym arkuszu dostawy wprowadzone do magazynu od okre-
lonej daty.
Poruszanie si w oknie arkusza inwentaryzacyjnego
W oknie arkusza inwentaryzacyjnego prezentowane s dane okrelone podczas jego definiowania -
data utworzenia i opis, oraz dane dotyczce towarw. Dane te rni si w zalenoci od typu arku-
sza. Jeli podczas definiowania arkusza nie wybrano opcji pusty arkusz, system wpisuje do utworzo-
nego arkusza dane pobrane z kartoteki towarw. W oknie tym dostpne s nastpujce przyciski:
Zapisz zmiany
Zapisuje zmiany wprowadzone do arkusza.
Anuluj zmiany
Anuluje zmiany wprowadzone do arkusza.
Drukuj
Powoduje wydrukowanie arkusza inwentaryzacyjnego.
Wykonaj operacj
Powoduje wygenerowanie dokumentw magazynowych zmieniajcych stany, ceny i wartoci towarw
w magazynie zgodnie z danymi wprowadzonymi do arkusza. Dokumenty te s umieszczane w buforze
dokumentw magazynowych.
Nowa pozycja

Tworzy now pozycj arkusza.
Usu pozycj
Powoduje usunicie biecej (podwietlonej) pozycji arkusza.
Po klikniciu przycisku podczas wprowadzania danych do pola kod otwiera si okno prezentujce
list dostpnych towarw, umoliwiajce wybranie towaru z kartoteki lub wpisanie do kartoteki nowe-
go towaru. Kliknicie towaru na licie powoduje umieszczenie go w biecej pozycji tworzonego arku-
sza inwentaryzacyjnego. W oknie inwentaryzacji mona sortowa towary po kodzie lub po nazwie.
Wprowadzanie stanw pocztkowych towarw
Po utworzeniu firmy naley wprowadzi stany pocztkowe towarw w magazynie. Do wprowadzenia
towarw wykorzystywany jest arkusz inwentaryzacyjny typu Protok wprowadzenia. Zawiera on kod
towaru, nazw dostawy, oraz ilo, cen i warto wprowadzanego towaru.
Zwykle podczas wprowadzania stanw pocztkowych wykorzystuje si dane o towarach zapisane
w kartotece; wypenienie arkusza ogranicza si w tym przypadku do wpisania iloci wprowadzanych
do magazynu towarw. Jeli konieczne jest wprowadzenie kilku dostaw tego samego towaru o r-
nych cenach, naley dla kadej dostawy utworzy now pozycj arkusza. Po zapisaniu zmian w wy-
braniu przycisku Wykonaj operacj system generuje dokument magazynowy o charakterze Przy-
chodu wewntrznego i typie opisywanym przez parametr Typ dokumentu - Protok wprowadze-
nia (domylnie - dokument o skrcie PRW i nazwie Protok wprowadzenia), wprowadzajcy do
magazynu towary w ilociach zgodnych z danymi wpisanymi do arkusza. Dokument ten jest umiesz-
czany w kartotece dokumentw magazynowych. W przypadku duej liczby pozycji zawartych w tym
dokumencie system moe, jeli zajdzie taka potrzeba, utworzy kilka kolejnych dokumentw o kolej-
nych numerach seryjnych.
Stany pocztkowe mona wprowadzi take przenoszc dane z innego programu. Aby to zrobi, na-
ley przygotowa plik tekstowy, zwierajcy w kolejnych wierszach (dla kadego towaru) pola kod,
cena i ilo, rozdzielone znakami tabulacji. Po wybraniu w oknie kartoteki towarw operacji Inwenta-
ryzacja plik ten naley wskaza wybierajc polecenie Import z pliku. Po jego otwarciu mona uzu-
peni dane nagwkowe (data utworzenia, opis, kod magazynu) i wygenerowa na jego podstawie
dokument magazynowy zmieniajcy stany towarw w magazynie zgodnie z zawartymi w nim danymi.
Przyjmowanie towarw do magazynu
Przyjcie towaru do magazynu realizowane jest poprzez wystawienie odpowiedniego przychodowego
dokumentu magazynowego - moe to by dokument PZ (przyjcie zewntrzne), PW (przychd we-
wntrzny), bd dowolne inne dokumenty pochodne utworzone przez uytkownika.
Kady wystawiony w danym magazynie przychodowy dokument magazynowy powoduje zarejestro-
wanie w tym magazynie nowych dostaw towarw. Jedna pozycja towarowa przychodowego dokumen-
tu magazynowego generuje jedn dostaw.
Dostawy towarw
Dostawa opisywana jest przez swoj dat (data operacji magazynowej z dokumentu przychodu), na-
zw, kod przyjmowanego towaru, ilo towaru w dostawie i jego warto. Domylnie nazw dostawy
jest numer wprowadzajcego j dokumentu przychodowego, ale podczas wystawiania dokumentu
mona nada kadej dostawie wybran przez siebie nazw. Zarejestrowana dostawa zwiksza stan
ilociowy oraz wartociowy danego towaru w magazynie.
Dostpne w oknie towaru polecenie Informacje / Dostawy towaru otwiera okno kartoteki grupujcej
dane dotyczce dostaw konkretnego towaru. Jedynym dostpnym uporzdkowaniem danych jest
uporzdkowanie wedug kryteriw wyboru.

MXH2014P0001

Rys. 5-2 Okno Kartoteki dostaw.
Kada dostawa na licie opisana jest polami: Nazwa, Data, Magazyn, Dostawca, Ilo, Cena, War-
to. Cz pl moe by niewidoczna, w zalenoci od rozmiarw okna.
Okno Dostawa towaru
Podwjne kliknicie dostawy na licie dostaw otwiera okno Dostawa towaru, opisujcego t dostaw.
Zawiera ono nastpujce dane: nazw dostawy, kod i jednostk miary towaru, kod dostawcy, numery
dokumentu przyjcia i dokumentu zakupu oraz dane opisujce pocztkowy i biecy stan dostawy:
ilo, cen i warto. Warto pola Magazyn mona zmienia - po przeczeniu si na inny magazyn
okno pokazuje stan tej dostawy w innym magazynie. Mona przeczy si na magazyn wszystkie
i dziki temu zobaczy stan dostawy w caej firmie (suma ze wszystkich magazynw).

Rys. 5-3 Okno Dostawa towaru.
Przycisk Informacje udostpnia funkcj doczania notatki, przycisk Zmie nazw umoliwia zmian
nazwy dostawy, a przycisk Historia otwiera okno opisujce histori dostawy - numery kolejnych do-
kumentw magazynowych oraz stan dostawy po kadej z opisanych odpowiednim dokumentem ope-
racji. Przycisk Dostawa rdowa, pojawiajcy si, gdy prezentowany jest stan towaru we wszystkich
magazynach lub w magazynie, do ktrego towar zosta przekazany dokumentem MM, udostpnia
dane dostawy (magazyn i stan towaru w tym magazynie), ktra wprowadzia towar do firmy.
Dokumenty przychodu (PZ, PW)
Wystawiajc dokument przychodu naley okreli:
Dane podstawowe dokumentu
Typ dokumentu
W polu tym naley wybra z opuszczanej listy jeden ze zdefiniowanych w firmie typw dokumentw.
Pola Seria i Numer dokumentu zostan wypenione automatycznie zgodnie z ustalonym w definicji
typu dokumentu szablonem numerowania. Kliknicie przycisku obok pola Numer dokumentu
otwiera okno, w ktrym mona rcznie zmieni numer serii, numer kolejny dokumentu oraz pozostae
elementy numeru.

Dane dostawcy
Dane dostawcy to kod, nazwa, NIP i adres. W przypadku dokumentw wewntrznych dane dostawcy
nie s wymagane. System wybiera dane z kartoteki na podstawie wartoci pola kod. Jeli kontrahent
ma zdefiniowany adres dostawy, to system podpowie go i zaproponuje wybr adresu z listy. Mona
otworzy okno umoliwiajce wybr kontrahenta z kartoteki lub wpisanie do kartoteki nowego kontra-
henta klikajc podczas wprowadzania danych do pola kod przycisk .

UWAGA Aby wpisa dane kontrahenta bez umieszczania ich w kartotece kontrahentw (kontra-
hent incydentalny) nie naley wypenia pola "kod". W zestawieniach wg przekroju
kontrahentw dane z tego dokumentu zostan ujte w pozycji "Kontrahent niezareje-
strowany".

Data wystawienia
Domylnie system podpowiada dat biec.
wystawienia bdzie bezporednio wpywaa na chronologi numerw. Zmiana daty
wystawienia moe zakci porzdek numerowania.

Data operacji magazynowej
Domylnie system podpowiada dat biec. Dostawy towarw tworzone przy wystawianiu dokumen-
tu przychodu bd rejestrowane z t dat.
Termin
Jest to data, do ktrej dany dokument powinien zosta rozliczony. W przypadku dokumentw zewntrz-
nych (PZ) rozliczenie oznacza domylnie wystawienie odpowiedniego dokumentu zakupu. W przypadku
dokumentw wewntrznych (PW) wykorzystanie tego mechanizmu zaley od potrzeb uytkownika. Ter-
min domylny jest podpowiadany na podstawie definicji typu dokumentu. Jeli termin ten jest rwny da-
cie wystawienia dokumentu, system przyjmuje, e dokument ten jest rozliczony.
Opis
W polu tym mona odnotowa uwagi na temat wystawionego dokumentu. Opisy mog by take
wprowadzane ze sownika, zawierajcego wprowadzone wczeniej teksty.
Pozycje towarowe
Do dokumentw magazynowych nie mona wpisywa towarw typu usuga. W zalenoci od wy-
branej zakadki mona wprowadza dane opisujce pozycje towarowe na rne sposoby.
Zakadka Auto umoliwia wpisywanie tylko podstawowych danych towaru, pozostae dane s
automatycznie pobierane z kartoteki.
Zakadka Peny umoliwia zarwno wykorzystywanie dane z kartotek jak i dokonywanie rcz-
nych zmian.
Przyciski Nowa pozycja i Usu pozycj umoliwiaj odpowiednio rozpoczcie wpisywania
nowej pozycji towarowej i usunicie biecej (podwietlonej) pozycji.
Kod towaru
W dokumentach magazynowych mog wystpowa wycznie towary typu artyku zarejestrowane
w kartotece, dlatego te wypenienie tego pola jest konieczne. Po klikniciu podczas wprowadzania
danych do pola Kod towaru przycisku otworzy si standardowe okno prezentujce list dostp-
nych towarw, umoliwiajc wybranie towaru z kartoteki lub wpisanie do kartoteki nowego towaru.
Kliknicie towaru na licie powoduje umieszczenie go w biecej pozycji towarowej wystawianego
dokumentu. Pola wyboru okrelaj, ktre towary bd prezentowane na wywietlanej licie:
magazyn
Udostpnia towary bdce na stanie biecego magazynu. Jeli pole to nie jest zaznaczone, prezen-
towane s wszystkie towary zarejestrowane w kartotece.
towary o stanach zerowych

MXH2014P0001
Umoliwia prezentacj lub ukrycie towarw, ktrych brak w magazynie.
usugi
Umoliwia prezentacj lub ukrycie usug.
Przycisk Nowy
Otwiera okno towaru, umoliwiajc wpisanie do kartoteki danych nowego towaru.
Przycisk Kartoteka towarw
Kod obcy towaru
Pracujc w trybie Peny mona rejestrowa kody towarw wykorzystywane przez dostawc, a po ich
zarejestrowaniu - wyszukiwa wedug nich towary w kartotece.
Aby zarejestrowa nowy kod obcy towaru, naley najpierw poda wasny kod towaru, a nastpnie
w polu Kod obcy wpisa warto uywan przez kontrahenta (musi by okrelony kontrahent doku-
mentu). Przy opuszczaniu pola Kod obcy system wywietla okno z pytaniem o potwierdzenie jego
rejestracji:

Rys. 5-4 Potwierdzenie rejestracji obcego kodu towaru.
Po zarejestrowaniu kodu obcego mona podczas wpisywania towarw do dokumentu wyszukiwa je
zarwno wedug kodw wasnych, jak i obcych - kliknicie przycisku w polu Kod obcy towaru wy-
wietla list kodw towarw zarejestrowanych dla danego kontrahenta.
Ilo
W polu tym ustala si ilo towaru w danej pozycji towarowej; wypenienie tego pola jest konieczne.
Cena
W polu tym podpowiadana jest ostatnia zarejestrowana cena zakupu. Kliknicie przycisku obok
tego pola otwiera okno Przeliczanie cen sprzeday towaru, w ktrym mona poda now cen za-
kupu i w razie potrzeby ustali nowe ceny sprzeday.
Nazwa dostawy
Domylnie nazw dostawy jest numer wprowadzajcego j dokumentu przychodowego, ale podczas
wystawiania dokumentu mona nada kadej dostawie wybran przez siebie nazw.

Rys. 5-5 Okno Przeliczanie cen sprzeday towaru.
pole wyboru Warto dostawy zatwierdzona
Zaznaczenie tego pola oznacza, e warto dostawy jest dokadna i zostaje zatwierdzona.
pole wyboru Dokument rozliczony

Zaznaczenie tego pola oznacza, e warto wszystkich dostaw jest zatwierdzona, a dokument rozli-
czony. Brak zatwierdzenia choby dla jednej dostawy powoduje, e dokument nie moe zosta rozli-
czony.
Inne dane
Na stronie Inne mona przypisa dokumentowi jeden ze zdefiniowanych w systemie znacznikw gra-
ficznych (pole znacznik) oraz ustali, do ktrego spord zdefiniowanych dla firmy rejestrw doku-
mentw magazynowych zostanie on wpisany (pole rejestr).
Wydawanie towarw z magazynu
Wydanie towaru z magazynu realizowane jest w systemie poprzez wystawienie odpowiedniego roz-
chodowego dokumentu magazynowego - moe to by dokument WZ - Wydanie Zewntrzne, RW -
Rozchd Wewntrzny, bd dowolne inne dokumenty pochodne utworzone przez uytkownika. Ka-
dy wystawiony w danym magazynie rozchodowy dokument magazynowy powoduje zarejestrowanie
w tym magazynie nowych wyda towarw.
Wydania towaru dotycz zawsze konkretnych dostaw towarw, std kada pozycja towarowa rozcho-
dowego dokumentu magazynowego generuje co najmniej jedno wydanie (gdy jest to wydanie tylko
z jednej dostawy), cho oczywicie czsto bdzie to wicej wyda - tyle, z ilu dostaw wydawany jest
towar. Wystawienie dokumentu rozchodu magazynowego powoduje zmniejszenie zarwno iloci jak
i wartoci wydanych towarw w danym magazynie, zmniejszane s take odpowiednio stany biece
(iloci i wartoci) konkretnych dostaw, z ktrych zostay zrealizowane wydania.
O tym jaki towar, w jakiej iloci oraz z ktrej dostawy bdzie wydany z magazynu, decyduje domylna
metoda rozliczania danego towaru; decyzj t moe take w trakcie wystawiania dokumentu podej-
mowa uytkownik.
Rozliczanie wartoci towarw w magazynie
Modu Forte Handel rozlicza warto towarw w magazynie wedug cen rzeczywistych, metodami FIFO,
LIFO i wedug wskazanej dostawy. Kady towar objty gospodark magazynow ma parametr meto-
da rozliczania towaru, ktrego warto decyduje o domylnym trybie wybierania przez system dostaw,
z ktrych bd realizowane wydania. Parametr ten moe mie warto FIFO lub LIFO.
FIFO
Handel bdzie domylnie wybiera do wyda dostawy danego towaru w kolejnoci od najstarszych do
najnowszych (FIFO - ang. First In First Out - pierwsze przyszo pierwsze wyszo).
LIFO
Handel wyszukuje dostawy w kolejnoci od najnowszych do najstarszych (LIFO - ang. Last In First
Out - ostatnie przyszo pierwsze wyszo).
Bezporednie wskazanie dostawy
Podczas wystawiania dokumentu rozchodowego system umoliwia uytkownikowi wskazanie konkret-
nych dostaw towaru, ktrych dotyczy maj wydania. Odbywa si to poprzez mechanizm rezerwacji
ze wskazaniem dostaw. Rezerwacje takie maj zawsze pierwszestwo przy okrelaniu dostaw, z kt-
rych realizowane s wydania.
Przykad
W tabeli podano histori dostaw towaru:
kolejno dostawy ilo cena dostawy stan towaru
(1) 30 1,48 30
(2) 20 1,52 50
(3) 40 1,45 90
(4) 10 1,39 100
Z magazynu wydano 60 szt. towaru. W zalenoci od przyjtej metody rozliczania cena i warto wy-
danego towaru bdzie rna:
wedug metody FIFO 30 szt z dostawy (1): 30 * 1,48 = 44,40 cena 1,49

MXH2014P0001
20 szt z dostawy (2): 20 * 1,52 = 30,40
10 szt z dostawy (3): 10 * 1,45 = 14,50
warto 89,30

wedug metody LIFO 10 szt z dostawy (4): 10 * 1,39 = 13,90
40 szt z dostawy (3): 40 * 1,45 = 58,00
10 szt z dostawy (2): 10 * 1,52 = 15,20
cena 1,45
warto 87,10

wedug wskazanej
dostawy:
10 szt z dostawy (1): 20 * 1,48 = 14,80
40 szt z dostawy (3): 40 * 1,45 = 58,00
10 szt z dostawy (4): 10 * 1,39 = 13,90
cena 1,44
warto 86,70

Obliczanie wartoci wydanego towaru
Jedna pozycja towarowa dokumentu rozchodu magazynowego moe zdejmowa iloci i wartoci
z kilku rnych dostaw danego towaru. Ilo towaru w pozycji towarowej takiego dokumentu jest rw-
na sumie iloci wyda z poszczeglnych wykorzystanych dostaw towaru, warto tej pozycji jest rw-
na sumie wartoci wyda z tych dostaw. Poniewa ceny towaru z poszczeglnych dostaw mog by
rne, ostateczna cena prezentowana przez system na dokumencie rozchodu jest cen urednion,
obliczon jako iloraz wartoci wydawanego towaru oraz jego iloci. Uytkownik moe obejrze do-
kadne dane dotyczce iloci, cen i wartoci konkretnych dostaw, z ktrych zrealizowane zostay wy-
dania dla danej pozycji towarowej. Jeli istnieje taka potrzeba dane te mog by take zaprezentowa-
ne na wydruku dokumentu.
Wydanie towaru z danej dostawy dotyczy zarwno okrelonej iloci jak i okrelonej wartoci towaru.
Po podaniu przez uytkownika iloci wydania z dostawy (bd przy pracy z domylnymi parametrami po
okreleniu tej iloci przez system), warto wydania obliczana jest w nastpujcy sposb:
1. System oblicza cen towaru jako iloraz jego biecej wartoci i biecej iloci z dokadnoci
do 6 miejsc po przecinku.
2. System oblicza warto wydania mnoc ilo wydawan przez obliczon cen i zaokrglajc
otrzyman warto do dwch miejsc po przecinku.
Po zatwierdzeniu wydania (wystawieniu dokumentu) ilo towaru w danej dostawie zmniejszana jest
o ilo wydania, a warto dostawy - o obliczon w podany sposb warto wydanego towaru. Efekty
dziaania tego algorytmu s zauwaalne jedynie w sytuacji, gdy cena jednostki towaru w danej dosta-
wie ma wicej miejsc znaczcych po przecinku ni dwie - z sytuacj t najczciej mona mie do
czynienia przy rejestracji dokumentw zakupu wystawionych w cenach brutto.
Rezerwacje
System umoliwia rezerwowanie w danym magazynie okrelonej iloci towaru - bez wskazania dosta-
wy lub ze wskazaniem konkretnych dostaw. Rezerwacje moe wprowadza uytkownik lub sam sys-
tem podczas wystawiania dokumentw sprzeday lub wyda z magazynu (o ile opcja ta jest wczo-
na). Mechanizm ten zapewnia istnienie w magazynie podanej iloci danego towaru, a wic umoliwia
ostateczne wystawienie dokumentu, co jest szczeglnie istotne przy jednoczesnej pracy wielu koc-
wek w sieci. Rezerwacja nie zdejmuje towaru z magazynu, a jedynie blokuje moliwo przeprowa-
dzania operacji magazynowych na zarezerwowanej iloci towaru (zmniejsza jego ilo handlow) i jest
dokonywana zawsze dla konkretnego kontrahenta na dany towar w podanej iloci. Rezerwacje nie
dotycz towarw typu usuga.
Wystawienie dokumentu sprzeday zawierajcego rezerwacje nie oznacza ich realizacji. Realizacja
rezerwacji i ich usunicie nastpi dopiero przy wystawieniu dokumentw wyda magazynowych do
danego dokumentu sprzeday.
Rezerwacje ilociowe (bez wskazania dostaw)
Rezerwacja ilociowa rezerwuje tylko podan ilo towaru bez wskazania konkretnych dostaw
(zmniejsza warto iloci handlowej towaru), std przy wystawianiu dokumentu uytkownik ma dostp
do wszystkich biecych stanw dostaw towaru w magazynie (ich suma bdzie wiksza ni ilo han-
dlowa towaru w tym magazynie) i moe wskazywa dowolne z nich - nie moe jedynie wyda towaru
z danego magazynu w iloci przekraczajcej jego ilo handlow.

Rezerwacje ze wskazaniem dostaw
Rezerwacja tego typu oprcz zmniejszenia oglnej iloci handlowej towaru w magazynie dodatkowo
zmniejsza iloci handlowe konkretnych dostaw w ilociach wskazanych przez uytkownika, umoliwia-
jc zarezerwowanie konkretnych wskazanych partii towaru.
Rezerwacje wprowadzane przez uytkownika
Uytkownik moe w dowolnym momencie wprowadzi rezerwacj na podany towar dla danego kon-
trahenta. Operacja ta jest dostpna w dwch miejscach.
1. Okno kontrahenta / Informacje / Rezerwacje
Otwiera si kartoteka rezerwacji z list wszystkich towarw zarezerwowanych dla danego kontrahen-
ta. W oknie rezerwacji mona tworzy nowe rezerwacje, modyfikowa lub usuwa rezerwacje ju ist-
niejce.
2. Okno towaru / Informacje / Rezerwacje
Otwiera si kartoteka rezerwacji z list wszystkich kontrahentw, dla ktrych zarezerwowano dany to-
war. W oknie rezerwacji mona tworzy nowe rezerwacje, modyfikowa lub usuwa rezerwacje ju ist-
niejce.
Jeli podczas wystawiania dokumentw sprzeday lub wyda magazynowych niezwizanych z innymi
dokumentami system odnajdzie odpowiedni rezerwacj (dla danego kontrahenta i towaru) automa-
tycznie proponuje jej realizacj.
Rezerwacje wprowadzane przez dokumenty
W trakcie wystawiania dokumentw sprzeday oraz rozchodowych dokumentw magazynowych sys-
tem moe (o ile opcja ta jest wczona) automatycznie rezerwowa (ilociowo lub ze wskazaniem
dostaw) towary wyspecyfikowane w danym dokumencie. O sposobie rezerwowania towarw domyl-
nie decyduje warto pola rezerwacja w definicji rodzaju wystawianego dokumentu. Ponadto uytkow-
nik moe w trakcie wystawiania dokumentu zmodyfikowa warto tej opcji wczajc automatyczn
rezerwacj bd j wyczajc (zakadka Inne - pole Rezerwacja). Istnieje take moliwo operowa-
nia wartoci tej opcji dla konkretnych pozycji towarowych dokumentu (okno Waciwoci pozycji,
opuszczana lista Rezerwacja).
Sposb wyboru dostaw dla realizacji wyda
Przy wystawianiu magazynowego dokumentu rozchodowego system dla kadej z pozycji towarowych
wybiera dostawy dla wyda w nastpujcy stay sposb:

czy w dokumencie istniej rezerwacje ze wskazaniem dostaw?
TAK rezerwacja > ilo w dokumencie
modu realizuje istniejce rezerwacje w kolejnoci wynikajcej z wartoci parametru metoda
rozliczania towaru a do zrwnania si wartoci iloci z pozycji towarowej i iloci zrealizo-
wanej z rezerwacji
rezerwacja = ilo w dokumencie
modu realizuje ca rezerwacj, czyli wybiera dostawy i iloci towaru na podstawie danych
rezerwacji ilociowo-wartociowej
rezerwacja < ilo w dokumencie
modu realizuje ca rezerwacj, po czym dobiera brakujc ilo towaru z dostaw, z ktrych
nie wydano jeszcze caego towaru w kolejnoci wynikajcej z wartoci parametru metoda
rozliczania towaru
NIE dostawy dla wyda okrelane s domylnie wedug wartoci parametru metoda rozliczania
towaru, jeli istniej rezerwacje ilociowe, s one realizowane.
Dokumenty rozchodu (WZ, RW)
Nagwek dokumentu jest wypeniany tak samo, jak dla dokumentw przyjcia.

MXH2014P0001

Rys. 5-6 Dokument Wydanie z magazynu.
Pozycje towarowe
Podczas wprowadzania danych o towarach dostpne s, tak samo jak w przypadku dokumentw
przyjcia, dwa tryby wprowadzania danych: automatyczny (zakadka Auto) i na penym formularzu
(zakadka Peny). Formularz dokumentu wydania zawiera jednak nieco inne dane, inna te jest obsu-
ga niektrych pl.
Kod towaru
Zawarto i obsuga tego pola jest taka sama, jak dla dokumentw przyjcia.
- w przypadku braku rezerwacji prezentowana jest ilo towaru w dokumencie i ilo handlowa
w biecym magazynie oraz ostrzeenie o braku kontroli iloci towaru,
- w przypadku rezerwacji ilociowej podawana jest ilo towaru w dokumencie i ilo handlowa
w biecym magazynie,
- w przypadku rezerwacji ze wskazaniem dostaw prezentowane s dane o wszystkich dostawach
towaru: ilo towaru z wybranej dostawy, czna ilo towaru w dostawie, cena dostawy oraz data
i nazwa dostawy.

Rys. 5-7 Okno Waciwoci pozycji.
Cena
W polu tym podpowiadana jest cena obliczona jako iloraz wartoci i iloci wydawanych towarw.
Rezerwacje istniej tylko do chwili wystawienia dokumentu wydania; przy jego wystawianiu s reali-
zowane i znikaj.

W trybie Peny na formularzu prezentowane jest take pole Opis, zawierajce pen nazw lub opis
towaru. Jego zawarto pobierana jest z kartoteki towarw.
Inne dane
Strona Inne zawiera oprcz pl omwionych dla dokumentw przyjcia pole rezerwacja, umoliwiaj-
ce okrelenie sposobu rezerwacji towarw dla tego dokumentu. Domylna warto tego pola pobiera-
na jest z definicji rodzaju dokumentu.
Kontrola danych do deklaracji Intrastat
Przy zatwierdzaniu magazynowych dokumentw przychodu lub rozchodu system kontroluje, czy kon-
trahent wystpujcy na dokumencie jest z UE i czy nie jest to jednoczenie kontrahent polski. Jeli
w takim wypadku nie zostao wypenione ktre z pl koniecznych do wystawienia deklaracji, otwiera
si dodatkowe okno, w ktrym mona uzupeni dane:
Kod kraju wysyki lub przeznaczenia - z listy rozwijanej
Kod kraju pochodzenia (dla dokumentw przychodu) - z listy rozwijanej
Kod rodzaju transakcji - z listy rozwijanej
Kod warunkw dostawy
Kod rodzaju transportu
Warto statystyczna w PLN (kadej z pozycji wystpujcych w dokumencie)
Okno to mona wywoa take z menu podrcznego lub skrtem Alt+R przed wystawieniem doku-
mentu. Dla dokumentw wystawionych, okno mona wywoa do edycji tym samym skrtem.
Dokument Korekta wartoci magazynu
Dokument ten jest wystawiany automatycznie w momencie skorygowania wartoci towarw wprowa-
dzonych do magazynu w sytuacji, gdy towary te opuciy ju magazyn na skutek wyda i przesuni
midzymagazynowych. Koryguje on biec warto towarw w magazynie odpowiednio do biece-
go stanu i wartoci wynikajcej z wprowadzonej korekty.
W module Forte Handel kady pojedynczy dokument magazynowy moe mie wystawiony dokument
korekty. Handel uatwia tworzenie dokumentu korekty poprzez podpowiadanie wystawiania kolejnych
korekt. Aby wystawi korekt dokumentu magazynowego, naley wybra przycisk Operacje w oknie
dokumentu, a nastpnie polecenie Wystawianie dokumentu korygujcego do biecego dokumen-
tu i w otwartym oknie korekty nanie dane i wybra przycisk Wystaw.

Rys. 5-8 Okno dokumentu Korekta wartoci magazynu.

MXH2014P0001
Przemieszczanie towarw midzy magazynami
Dokumenty przesunicia midzymagazynowego (MM+, MM-) rejestruj przepyw towarw midzy
magazynami w ramach firmy. Wygld i funkcjonalno dokumentw MM+ i MM- rni si bardzo
nieznacznie, dlatego te bd one omawiane cznie. Podczas wystawiania dokumentu przesunicia
midzymagazynowego system wystawi dokument skojarzony poprzez polecenie Wystaw dokument
przesunicia dostpne z poziomu Operacje w dokumencie MM-. Wygld dokumentu jest bardzo
zbliony do pozostaych dokumentw magazynowych. W nagwku zamiast danych kontrahenta po-
dawane s dane magazynu - przyjmujcego w przypadku dokumentu MM- i wydajcego w przypadku
MM+. Pole Dokument skojarzony podaje numer przeciwstawnego dokumentu, kliknicie przycisku
obok pola otwiera okno z tym dokumentem.

Rys. 5-9 Okno dokumentu Przesunicia midzymagazynowego MM-.
Pole wyboru Tworzenie nowej dostawy obok pola nazwa dostawy decyduje o sposobie tworzenia
nowych dostaw w magazynie przyjmujcym.
Jeli jest zaznaczone, dokument MM+ rejestruje now dostaw tak jak typowy dokument przychodu:
dostawa ta moe mie swoj wasn nazw, posiada ilo, warto i cen wynikajce w iloci i war-
toci towaru przesuwanego midzy magazynami. W szczeglnoci, jeli wydanie towaru przez MM-
pobiera towar z kilku dostaw, nowotworzona dostawa w magazynie docelowym ma ilo rwn su-
mie iloci z poszczeglnych dostaw i warto rwn sumie ich wartoci, cena towaru z tej dostawy
jest wic cen urednion bdc ilorazem sumy wartoci i sumy iloci towaru z poszczeglnych
dostaw.
Jeli pole to nie jest zaznaczone, system przy tworzeniu dostaw w magazynie docelowym zachowuje
nazwy dostaw rdowych, a w przypadku wydania z kilku dostaw generuje dokadnie tak sam ilo
nowych dostaw w magazynie docelowym, zachowujc zarwno iloci jak i wartoci z dostaw rdo-
wych. Przy wykorzystaniu tego mechanizmu moliwe jest przesunicie tego towaru z powrotem do
dostaw rdowych.
Modu Handel zapewnia moliwo automatycznego generowania i wystawiania dokumentu MM+ po
wystawieniu dokumentu MM-. W trakcie wystawiania MM- mona ustawi opcj generowania MM+
w widocznym wtedy dialogu.

UWAGA Aby realizowa przesunicia do magazynw odlegych, obsugiwanych przez inne
instalacje moduu Forte Handel, naley utworzy pary dokumentw o charakterze
rozchodu i przychodu wewntrznego. W nazwie typw tych dokumentw mona okre-
li je jako Przesanie midzymagazynowe.

Spis z natury
Do uzgadniania danych ewidencji magazynowej ze stanem faktycznym wykorzystywane s arkusze
inwentaryzacyjne typu Inwentaryzacja i Inwentaryzacja wedug dostaw. Jeli podczas definiowania
arkusza nie wybrano opcji pusty arkusz, system wpisuje do utworzonego arkusza dane pobrane
z kartoteki towarw. W tym przypadku wypenienie arkusza polega na wpisaniu w odpowiednie pola
stanw towarw wedug spisu. Po zapisaniu zmian i wybraniu przycisku Wykonaj operacj system
w zalenoci od danych zawartych w arkuszu moe wygenerowa dwa rne dokumenty:
dla nadwyek - dokument o charakterze Przychodu wewntrznego i typie okrelonym przez
parametr Typ dokumentu - Inwentaryzacja przychd (domylnie dokument o skrcie IN+ i nazwie
Inwentaryzacja przychd)
dla niedoborw - dokument o charakterze Rozchodu wewntrznego i typie okrelonym
przez parametr Typ dokumentu - Inwentaryzacja rozchd (domylnie dokument o skrcie IN- i na-
zwie Inwentaryzacja rozchd)
W przypadku duej liczby pozycji zawartych w tych dokumentach system moe, jeli zajdzie taka po-
trzeba, utworzy kilka kolejnych dokumentw o odpowiednich typach i o kolejnych numerach seryj-
nych.
Przecena
Do wprowadzania zmian cen towarw w magazynie wykorzystywany jest arkusz inwentaryzacyjny
typu Protok przeceny. Jeli podczas definiowania arkusza nie wybrano opcji pusty arkusz, system
wpisuje do utworzonego arkusza ceny pobrane z kartoteki towarw. W tym przypadku wypenienie
arkusza polega na edycji wartoci w kolumnie Nowa cena. Po zapisaniu zmian i wybraniu przycisku
Wykonaj operacj utworzy si dokument magazynowy o charakterze Przecena wartoci magazynu
i typie opisywanym przez parametr pracy moduu Typ dokumentu - Protok przeceny (domylnie -
dokument o skrcie PWM i nazwie Protok przeceny), zmieniajcy ceny i wartoci towarw w ma-
gazynie zgodnie z danymi wprowadzonymi do arkusza. Dokument ten jest umieszczany w buforze
dokumentw magazynowych.
W przypadku duej liczby pozycji zawartych w tym dokumencie modu Handel moe, jeli zajdzie taka
potrzeba, utworzy kilka dokumentw o kolejnych numerach seryjnych.
Powizanie wystawiania dokumentw handlowych i maga-
zynowych
Wystawianie zewntrznych dokumentw magazynowych do doku-
mentw handlowych
Towary zakupione bd sprzedane musz take zosta przyjte do magazynu lub z niego wydane.
Dlatego te kady dokument handlowy dotyczcy towarw typu artyku musi by powizany z co naj-
mniej jednym zewntrznym dokumentem magazynowym (PZ lub WZ). W przypadku dokumentu ma-
gazynowego powizanego z faktur wewntrzn, dokument handlowy mona wystawi do dokumen-
tw o charakterze przychodu zewntrznego.
Mona wystawia dokumenty magazynowe z rnych magazynw do jednego dokumentu handlowe-
go (moe istnie kilka rezerwacji z rnych magazynw do pozycji handlowej lub zamwienia). Do-
mylny tryb tworzenia dokumentw magazynowych do wystawianych dokumentw handlowych okre-
la si w oknie definiowania rodzajw dokumentw handlowych (pole tryb wydania towaru dla doku-
mentw sprzeday i tryb przyjcia towaru dla dokumentw zakupu). Istniej trzy tryby wystawiania
tych dokumentw:
Automatyczny
ingerencji uytkownika.
Pautomatyczny

MXH2014P0001
Po wystawieniu dokumentu handlowego system wywietla okno z dokumentem magazynowym. Uyt-
kownik moe wtedy zmodyfikowa, potwierdzi, wydrukowa lub anulowa dokument wydania lub
przyjcia towaru.
Rczny
System zawsze rejestruje tylko dokument handlowy. Uytkownik musi rcznie wystawi odpowiedni
dokument magazynowy.
W trybie rcznego wystawiania dokumentu magazynowego do dokumentu handlowego, powizanie

1. Po wystawieniu dokumentu handlowego
Kliknicie przycisku Operacje a nastpnie Wystaw dokument wydania lub Wystaw dokument przy-
jcia w oknie wystawionego dokumentu powoduje otwarcie okna wystawiania odpowiedniego doku-
mentu magazynowego. W dokumencie tym system podpowiada dane pobrane z dokumentu handlo-
wego - mona je zmodyfikowa podczas wystawiania dokumentu. Do jednego dokumentu handlowe-
go mona wystawi wiele dokumentw magazynowych.
2. Podczas wystawiania dokumentu magazynowego
Po okreleniu typu dokumentu oraz kodu magazynowego system wywietla list wszystkich dokumen-
tw handlowych, do ktrych nie wystawiono jeszcze dokumentw magazynowych. Po wybraniu jed-
nego z tych dokumentw system automatycznie generuje na jego podstawie odpowiedni dokument
magazynowy. Dane podpowiadane przez system mona zmieni przed wystawieniem dokumentu.
Modu Handel umoliwia automatyczne wygenerowanie i wystawienie korekty do dokumentu magazy-
nowego po wystawieniu przez uytkownika korekty do dokumentu handlowego (jeli istniej takie do-
kumenty magazynowe).
Gdy do oryginalnego dokumentu handlowego istnieje kilka dokumentw magazynowych z tymi samy-
mi towarami, a korekta nie jest zwrotem cakowitym, system wywietla komunikat o braku jednoznacz-
noci wykonania tej operacji.
Wystawianie dokumentw handlowych na podstawie dokumentw
magazynowych
W przypadku czstych dostaw towarw od lub dla tych samych kontrahentw, gdy wystawianie doku-
mentu handlowego przy kadym przyjciu lub wydaniu towaru komplikowaoby sprawozdawczo,
moliwe jest wystawianie dokumentu lub dokumentw sprzeday czy te zakupu dopiero po pewnym
czasie, np. raz na tydzie, na podstawie odpowiednich dokumentw magazynowych.
Operacj tak mona przeprowadzi na dwa sposoby:
1. Po wystawieniu dokumentu magazynowego:
Po klikniciu w oknie odpowiedniego dokumentu magazynowego przycisku Operacje naley wybra
polecenie Wystaw dokument.... Jeli dla danego kontrahenta istniej inne dokumenty wydania bd
przyjcia, do ktrych nie zostay wystawione odpowiednie dokumenty handlowe, system poinformuje
o tym, dajc moliwo utworzenia dokumentu handlowego na podstawie kilku wybranych dokumen-
tw magazynowych.
2. Podczas wystawiania dokumentu handlowego:
Po okreleniu typu dokumentu oraz kodu kontrahenta podczas wystawiania, wywietlana jest lista
wszystkich dokumentw magazynowych, do ktrych nie wystawiono jeszcze dokumentw handlo-
wych. Po wskazaniu wybranych dokumentw magazynowych system automatycznie generuje na ich
podstawie odpowiedni dokument handlowy.
Pozycje handlowe tego dokumentu tworzone s na podstawie odpowiednich pozycji z wybranych do-
kumentw magazynowych; system sumuje je wszdzie tam gdzie to jest moliwe (ten sam kod towaru
i cena). Do czasu wystawienia lub usunicia z bufora tak utworzonego dokumentu handlowego r-
dowe dokumenty magazynowe s zablokowane - nie mona na ich podstawie utworzy innych doku-
mentw handlowych.

Realizacja zlece produkcyjnych
Zlecenia na towar
Receptury uywane s do tworzenia zlece. Kade ze zlece jest oparte na jednej recepturze. Zlece-
nia s umieszczane w odrbnej kartotece zlece, w ktrej mona przeglda wszystkie zlecenia
produkcyjne oraz wprowadza nowe. Kartoteka wszystkich zlece jest dostpna z menu Kartoteki,
polecenie Zlecenia.
W oknie Towar z menu Informacje dostpna jest natomiast kartoteka prezentujca list zlece dla
danego wybranego towaru. Okno podzielone jest na dwie strony; prawa prezentuje list zlece do-
stpnych dla wybranego towaru. Moliwe jest w niej wyszukiwanie po wszystkich towarach (pole To-
war w opcjach wyszukiwania).

Rys. 5-10 Kartoteka zlece.

Po wybraniu z kartoteki waciwego zlecenia otwiera si okno Zlecenie, opatrzone dwiema za-
kadkami: Zlecenie i Realizacja.

Rys. 5-11 Okno Zlecenie, zakadka Zlecenie.

MXH2014P0001
Na zakadce Zlecenie prezentowane s wszystkie informacje dotyczce samego zlecenia oraz doku-
menty Przyjcia z produkcji i Wydania do produkcji, ktre zostay wystawione do tego zlecenia.
Mona tu take wybra kontrahenta, dla ktrego realizowane jest zlecenie.
Zakadka Realizacja przedstawia informacje dotyczce realizacji zlecenia, zwaszcza iloci skadnikw
i produktu. Dane na tej zakadce maj charakter informacyjny i nie mona ich edytowa, powinny si
uaktualnia w miar potrzeb.

Rys. 5-12 Okno Zlecenie, zakadka Realizacja.
Zlecenia maj status: Otwarte, Wykonane lub Zamknite:
- status Otwarte nadawany jest przy utworzeniu zlecenia,
- zlecenie Wykonane, moe sta si Otwarte jeli poprzez edycj zostanie zwikszona ilo zlecona,
- status Zamknite moe by wprowadzony w kadym momencie za pomoc menu kontekstowego.
Zlecenie zamknite moe by wstrzymane. W tym stanie nie s realizowane przyjcia i wydania.

Rys. 5-13 Zmiana statusu zlecenia na Zamknite.
- status Wykonane zlecenie uzyskuje w momencie przyjcia wyrobu gotowego w iloci wikszej lub
rwnej iloci zleconej, z uwzgldnieniem korekt.

Rys. 5-14 Okno zlecenia o statusie Wykonane.
Uaktualnianie zlecenia
Operacja aktualizacji zlecenia moliwa jest, jeli po wystawieniu zlecenia zmieni si skad receptury
na podstawie ktrej powstao zlecenie. W takim przypadku na formatce zlecenia przy kodzie receptury
prezentowana jest informacja o fakcie zmiany skadu receptury. Uytkownik majcy odpowiednie pra-
wa moe wwczas dokona aktualizacji zlecenia. Aktualizacja powoduje m. in. uaktualnienie danych
w ramce Iloci i wartoci skadnikw zlecenia na zakadce Realizacja w oknie zlecenia. Skadniki,
ktre pojawiy si na recepturze, pojawiaj si rwnie w tej grupie pl. Skadniki, ktrych ilo ulega
zmianie s ponownie przeliczane i uaktualnione zostaj odpowiednie iloci. Skadniki usunite z re-
ceptury s usuwane z tej ramki danych, jeli nie zostay uyte na adnym dokumencie Wydania do
produkcji utworzonym na podstawie danego zlecenia.
Anulowanie zlecenia
Zlecenie mona anulowa, jeli:
- Do zlecenia nie zosta wystawiony dokument Przyjcie z produkcji.
- Dokumenty Wydanie do produkcji wystawione do tego zlecenia nie zostay skorygowane.
- Nie istniej w buforze dokumenty Wydania do produkcji utworzone na podstawie tego zlecenia.
Po anulowaniu zlecenia anulowane zostaj istniejce dokumenty Wydania do produkcji wystawione
na podstawie tego zlecenia.
Powizanie dokumentw zlece z produkcj
Do tworzenie zlece uywane s receptury, ktre opisane s w Rozdziale Podstawowe pojcia i dane
w czci Receptury towaru.
Zlecenia produkcyjne obsugiwane s specjalnymi charakterami dokumentw magazynowych i reali-
zowane s przez wystawienie do nich, poprzez menu kontekstowe lub skrt klawiszowy, dokumentw:
- magazynowych rozchodowych Wydanie do produkcji (Alt + W) podpowiada si dokument
o charakterze wydania do produkcji (typ dokumentu zdefiniowany w typie dokumentu zlecenia),
- magazynowych rozchodowych Wydanie do produkcji na ilo (Alt + Shift + W) podpowiada si
dokument o charakterze wydania do produkcji (typ dokumentu zdefiniowany w typie dokumentu zle-
cenia),
- magazynowych przychodowych Przyjcie z produkcji (Alt + P) podpowiada si dokument o cha-
rakterze przyjcia z produkcji (typ dokumentu zdefiniowany w typie dokumentu zlecenia).

MXH2014P0001
Przy wystawianiu Wydania do produkcji system (w oparciu o receptur zlecenia, ilo podan
w zleceniu i wystawione ju do zlecenia przyjcia) tworzy w buforze dokument z towarami w odpo-
wiedniej iloci, tak aby to wydanie pozwolio na wyprodukowanie caej brakujcej w zleceniu iloci.
W przypadku nieokrelenia iloci produktu, dokument zostanie utworzony na takie iloci towarw
skadnikw, ktre wystarcz do wykonania zlecenia (pole Ilo potrzebna na zakadce Realizacja).
Przed wystawieniem dokumentu pozycje towarowe mona usun, a iloci w pozycjach mona zmie-
nia (take na plus). Nie mona natomiast dodawa nowych pozycji. Na dokumencie widoczne jest
powizanie ze zleceniem, a na zleceniu powizanie z dokumentami wydania do produkcji. Iloci i war-
toci pozycji towarowych w wystawionych dokumentach wpywaj na warto informacji w ramce Ilo-
ci i wartoci skadnikw zlecenia na zakadce Realizacja.
Wydania do produkcji mog zawiera dowolne skadniki, take w proporcjach niezgodnych z recep-
tur.

Rys. 5-15 Okno dokumentu Wydania do produkcji, zakadka Towary.
Przy wystawianiu dokumentu Wydania do produkcji na ilo, otwiera si okno Ilo produktw
powstaa ze skadnikw, w ktrym naley ustali iloci skadnikw na tworzonym dokumencie. Jest
to ilo produktu, na ktrej wyprodukowanie powinno wystarczy skadnikw z wydania do produk-
cji.
Przy wystawianiu dokumentu Przyjcia z produkcji, ilo produktu jest nieokrelona (zero) i uyt-
kownik musi wpisa j sam. Ilo i warto na dokumencie przyjcia mona dowolnie zmienia. Cena
produktu zostaje przeniesiona z formatki zlecenia. Dokumenty przyjcia bez korekt utworzone do da-
nego zlecenia widoczne s na zakadce Zlecenia w oknie Zlecenie. Ilo obok dokumentu okrela
ilo produktu z uwzgldnieniem korekt. Iloci pozycji towarowych z dokumentu przyjcia wpywaj na
informacje na zakadce Realizacja. Przyjcia z produkcji mog zawiera take iloci niemajce pokry-
cia w wydanych surowcach.

Rys. 5-16 Okno dokumentu Przyjcia z produkcji, zakadka Inne.
Dokumenty wystawiane s za porednictwem operacji uruchamianych z menu kontekstowego w oknie
zlecenia. Dokumenty takie mog by pozostawione w buforze i wystawione pniej.
Dokumenty magazynowe nie musz respektowa receptury. Wane s nastpujce cechy:
- Wydania uzupeniaj stan skadnikw na zleceniu.
- Wydawane skadniki musz wystpowa w recepturze.
- Mona wyda jedynie niektre skadniki np. cz ze skadnikw pochodzi z innego magazynu.
Mona wyda wiksz ilo ni potrzebna wedug receptury do wykonania iloci zleconej np.
uwzgldniajc nieprzewidziane ubytki w czasie trwania procesu.
Dokumenty przyjcia zawieraj zawsze jedn pozycj, ilo ustalana jest przez uytkownika, bez
ograniczenia iloci zlecon.
Przykad
Przebieg realizacji zlecenia moe wyglda nastpujco:
1. Zarejestrowanie zlecenia
2. Wydanie skadnikw do zlecenia
3. Przyjcie wyrobu gotowego
4. Przyjcie nastpnej porcji wyrobu gotowego
5. Zamknicie zlecenia (wstrzymanie realizacji)
6. Otwarcie zlecenia
7. Wydanie skadnikw do zlecenia
8. Uzupeniajce wydanie skadnikw do zlecenia
9. Przyjcie kocowej porcji wyrobu gotowego

Sprzeda

Czynniki okrelajce polityk sprzeday
W module Forte Handel mona zdefiniowa odrbne warunki sprzeday zarwno dla rodzaju kontra-
henta jak i dla kadego kontrahenta z osobna, co umoliwia prowadzenie bardzo elastycznej polityki
sprzeday. Na dane okrelajce warunki sprzeday skadaj si:
Kredyt, limit kredytu
Maksymalna wysoko kredytu. (W module Forte Handel "kredyt" oznacza sum nalenoci ze
wszystkich nierozliczonych dokumentw sprzeday).
Rejestr, typ i termin patnoci
Domylny rejestr pieniny, w ktrym bd rejestrowane patnoci i rozrachunki oraz domylna forma
patnoci dla kontrahenta; mona wybiera pomidzy formami patnoci zdefiniowanymi dla wybrane-
go rejestru pieninego.
Ceny sprzeday
Modu Handel umoliwia prowadzenie trzech cennikw w cenach netto, czyli dla trzech wartoci pro-
centowych narzutu/mary (take w walutach) i jednego cennika w cenie brutto. Cena brutto zawiera
podatek VAT, obliczany na podstawie ceny sprzeday netto i jest zawsze cen zotwkow. Cen
sprzeday mona powiza z cen bazow towaru za pomoc znacznika w oknie towaru (zakadka
Ceny), po zaznaczeniu ktrego cena cennikowa przeliczana jest z ceny bazowej. Wwczas za pomo-
c polecenia Przelicz ceny na podstawie w menu kontekstowym przeliczaj si tylko te ceny, dla
ktrych zaznaczony jest ten znacznik. Usprawnieniem obsugi dodanych zaznacze jest uycie odpo-
wiedniej operacji grupowej.
W zalenoci od ustawienia parametru Mara / narzut - domylny tryb pracy - formatka ceny
sprzeday netto w oknie danych towaru s obliczane odmiennie. Podstaw do obliczenia wartoci
mary jest cena sprzeday netto, podstaw obliczania wartoci narzutu - cena bazowa.

Moliwe jest take ustalanie cen indywidualnych. Mona je ustala:
1. W definicji rodzaju kontrahenta dla rodzaju towarw - dla wszystkich towarw i wszystkich kontra-
hentw danego rodzaju.
2. W definicji rodzaju kontrahenta dla konkretnego towaru - dla konkretnego towaru i wszystkich kon-
trahentw danego rodzaju.
3. W definicji kontrahenta dla rodzaju towarw - dla wszystkich towarw danego rodzaju i konkretnego
kontrahenta.
4. W definicji kontrahenta dla konkretnego towaru - dla konkretnego towaru i konkretnego kontra-
henta.
Sprzeda 137

Rabat
Jest to procentowe zmniejszenie domylnej ceny sprzeday. Warto rabatu mona ustala:
- W definicji rodzaju kontrahenta - dla wszystkich towarw i wszystkich kontrahentw danego rodzaju.
- W definicji kontrahenta - dla wszystkich towarw i konkretnego kontrahenta.
- W dokumencie sprzeday (pole rabat) - dla konkretnego towaru i konkretnego kontrahenta.
Upust indywidualny
Jest to procentowe zmniejszenie domylnej ceny sprzeday. Ustala si je po wybraniu przycisku In-
formacje w oknie towaru polecenie Upusty indywidualne. Mona go ustala:
1. W definicji rodzaju kontrahenta dla rodzaju towarw - dotyczy on wszystkich towarw
i wszystkich kontrahentw danego rodzaju.
2. W definicji rodzaju kontrahenta dla konkretnego towaru - dotyczy on konkretnego towaru
i wszystkich kontrahentw danego rodzaju.
3. W definicji kontrahenta dla rodzaju towarw - dotyczy on wszystkich towarw danego rodzaju
i konkretnego kontrahenta.
4. W definicji kontrahenta dla konkretnego towaru - dotyczy on konkretnego towaru i konkretnego
kontrahenta.
Upust ilociowy procentowy
Jest to procentowe zmniejszenie domylnej ceny sprzeday o wartoci zalenej od iloci sprzedawa-
nego towaru. Ustala si je po wybraniu przycisku Informacje w oknie towaru lub rodzaju towaru
polecenie Upusty ilociowe. Wartoci upustu mona ustala:
1. W definicji rodzaju towaru - dotyczy on wszystkich towarw danego rodzaju.
2. W definicji towaru - dotyczy on konkretnego towaru.
Upust ilociowy kwotowy
Jest to kwotowe zmniejszenie domylnej ceny sprzeday o wartoci zalenej od iloci sprzedawanego
towaru. Ustala si je po wybraniu przycisku Informacje w oknie towaru lub rodzaju towaru polecenie
Upusty ilociowe. Wartoci tego upustu mona ustala:
1. W definicji rodzaju towaru - dla wszystkich towarw danego rodzaju.
2. W definicji towaru - dla konkretnego towaru.

UWAGA Przy prbie uycia na dokumentach handlowych stawki VAT ktrej okres obowizywa-
nia jest niezgodny z dat sprzeday (dok. sprzeday) oraz dat wystawienia dokumen-
tu obcego (dok. zakupu), podczas wystawiania faktur pojawi si stosowny komunikat.
Wyjtek stanowi faktury wewntrzne zakupu wystawione do faktur nabycia, na kt-
rych weryfikowana jest data wejcia do rejestru nalenego i aktywno stawek VAT.
Obliczanie kocowej ceny na dokumencie sprzeday
Podczas wypeniania dokumentu sprzeday system oblicza kocowa cen sprzeday na podstawie
danych dotyczcych cen, upustw oraz warunkw sprzeday zapisanych w kartotekach towarw
i kontrahentw. Cena ta obliczana jest w trzech etapach:
W pierwszym etapie na podstawie danych zawartych w kartotece kontrahentw i kartotece
towarw wybierane s odpowiednie wartoci ceny i rabatu, umieszcza je w kolumnach Cennik i Ra-
bat, po czym oblicza na podstawie tych wartoci cen kocow (kolumna Cena...) wedug wzoru:
cena = cennik * (100 - rabat) / 100
W drugim etapie system poszukuje indywidualnych cen i upustw. Wyszukiwanie jest prowa-
dzone w nastpujcej kolejnoci:
1. Ceny/upusty dla kontrahenta na towar
1. Ceny/upusty dla kontrahenta na rodzaj towaru
2. Ceny/upusty dla rodzaju kontrahenta na towar
3. Ceny/upusty dla rodzaju kontrahenta na rodzaj towaru

MXH2014P0001
Do dalszych oblicze wykorzystywana jest pierwsza znaleziona warto. Jeli jest to warto upustu,
system umieszcza j w kolumnie Rabat; jeli jest to cena - w kolumnie Cennik (przy cenniku w pozycji
towarowej wywietlany jest wwczas symbol ), po czym przelicza cen kocow wedug wzoru
podanego w punkcie 1.
W trzecim etapie system poszukuje upustw ilociowych. Wyszukiwanie jest prowadzone
w nastpujcej kolejnoci:
1. Upusty dla konkretnego towaru
2. Upusty dla rodzaju towarw
Do dalszych oblicze wykorzystywana jest pierwsza znaleziona warto. Jeli jest to warto pro-
centowa, system dodaje j do wartoci w kolumnie Rabat, po czym przelicza cen kocow wedug
wzoru podanego w punkcie 1; jeli jest to warto kwotowa - system odejmuje j od wartoci w kolum-
nie Cena...
Wsppraca z kasami fiskalnymi
Handel moe wsppracowa z dowoln iloci kas. Jeli urzdzenia maj by podczone do danego
komputera na stae, liczba jednoczenie podczonych urzdze jest ograniczona liczb portw ko-
munikacyjnych. Mona natomiast w systemie zainstalowa wiksz liczb kas i tylko na czas przesy-
ania danych do lub z urzdzenia dokona fizycznego poczenia przewodem komunikacyjnym. Taki
model pracy jest szczeglnie wygodny przy wykorzystaniu komputera przenonego lub gdy kasy znaj-
duj si w rnych lokalizacjach.
Eksport danych towarw do kasy fiskalnej
Operacja Eksport wybranych towarw do kasy fiskalnej, dostpna w kartotece Towary, umoliwia
wysanie do kasy fiskalnej danych towarw, ktre maj by sprzedawane za pomoc tej kasy. Naley
zaznaczy na licie towary, ktrych dane maj by przesane do kasy, a po wybraniu operacji w oknie
wskaza docelow kas fiskaln. Z systemu wysyane s: kod towaru, kod paskowy, cena D brutto,
stawka VAT.
Kod towaru
Jest wykorzystywany do drukowania na paragonach fiskalnych wystawianych w kasie. Aby poprawnie
wygenerowa dokument sprzeday na podstawie danych pobranych z kasy nazwa towaru w kasie
musi dokadnie odpowiada kodowi towaru w systemie. Poniewa maksymalna dostpna dugo dla
tych pl moe si rni pomidzy kas i aplikacj, zalecane jest aby w za pomoc parametru Mak-
symalny rozmiar pola Kod towaru ograniczy dugo pola kod towaru tak, aby odpowiadaa mak-
symalnej dugoci nazwy towaru w kasie.
Dugoci pola kod towaru poszczeglnych kasach to:
ELZAB - 18 znakw, OPTIMUS-IC - 18 znakw, POSNET - 16 znakw, INNOVA HIT - 16 znakw.

Rys. 6-1 Okno operacji Eksport wybranych towarw do kasy fiskalnej.
Kod paskowy
Umoliwia szybsze i bardziej niezawodne wystawianie paragonw w kasie fiskalnej szczeglnie wte-
dy, gdy towarw jest bardzo duo i jest do dyspozycji czytnik kodw paskowych. Kody te dla poszcze-
glnych towarw powinny by unikalne. Naley pamita, aby parametr Kontrola unikalnoci kodu
paskowego towaru by ustawiony na tak. Pole skada si z samych cyfr. Dugoci pola kod paskowy
w poszczeglnych kasach:
ELZAB - dugo pola wynosi maksymalnie 13 znakw, mona zaprogramowa towar z pu-
stym polem kod paskowy
Sprzeda 139

POSNET - dugo pola wynosi maksymalnie 13 znakw, mona zaprogramowa towar
z pustym polem kod paskowy. Jeli pole to w danych systemu skada si z mniejszej iloci cyfr, to po
wysaniu danych do kasy jest uzupeniane pocztkowymi zerami.
OPTIMUS-IC - dugo pola wynosi maksymalnie 18 znakw, nie ma moliwoci zaprogra-
mowania towaru z pustym polem kod paskowy. Pole to jest w tej kasie jednoczenie identyfikatorem
towaru i peni podobn rol jak pole numer PLU w innych kasach.
INNOVA HIT - dugo pola kod paskowy: dozwolone puste lub od 6 do 13 cyfr.
Numer PLU
Unikalny identyfikator towaru w kasie. Aplikacja nie przechowuje w danych towaru tego pola. Podczas
dodawania nowego towaru do kas ELZAB i POSNET numer PLU jest generowany automatycznie
jako najniszy jeszcze nieuywany.
Cena towaru
Jeli jest zaprogramowana, jest uywana automatycznie w momencie sprzeday towaru w kasie. Pod-
czas eksportu towarw do kasy wysyane s ceny D z cennika, penice rol cen detalicznych i s to
kwoty brutto dokadnoci do dwch miejsc po przecinku. W kasach ELZAB i POSNET moliwe jest
zaprogramowania cen zerowych. W kasie POSNET podczas sprzeday takiego towaru trzeba za ka-
dym razem wpisa cen z klawiatury kasy. Jednak w przypadku kasy POSNET nie jest zalecane pro-
gramowanie cen zerowych w kasie ani zmiana ceny towaru z poziomu kasy, gdy podczas importu
dokumentu do aplikacji nie mona wyznaczy wartoci sprzedanego towaru. Jeli w kasie ELZAB ma
nie by moliwoci zmiany ceny towaru podczas wystawiania paragonu, to w urzdzeniu mona usta-
wi parametr, ktry uniemoliwia dokonywanie takiej zmiany.
Stawka VAT
Oznacza grup podatku do jakiej przyporzdkowany jest towar i jest podawana w procentach. Szcze-
gln uwag naley zwrci przy definiowaniu stawek VAT w kasie. Kademu symbolowi stawki od
A do G mona obecnie przyporzdkowa dowoln warto, take stawk zwolnion bd nieaktywn.
Jednak w kasach ELZAB i OPTIMUS-IC system komunikacyjny nie ma moliwoci odczytania warto-
ci przypisanej symbolowi G stawki VAT. W tym przypadku naley symbolowi G przyporzdkowa
w kasie stawk zwolnion lub nieaktywn.
Import danych o sprzeday z kasy fiskalnej
Operacja Import danych z kasy fiskalnej, dostpna w kartotece Sprzeda, umoliwia pobranie z kasy
fiskalnej danych sprzeday towarw i wygenerowanie na ich podstawie zbiorczego dokumentu sprzeda-
y typu paragon. Jest ona dostpna tylko wtedy, gdy w systemie jest aktywna przynajmniej jedna kasa
fiskalna. Po wybraniu operacji w oknie naley wskaza kas fiskaln, z ktrej maj zosta pobrane dane
i typ dokumentu (dostpne tylko typy o charakterze paragon); mona take okreli lub wybra ze sow-
nika opis tworzonego dokumentu. Utworzony dokument jest zbiorczym dokumentem sprzeday, odpo-
wiadajcym paragonom ostatnio wystawionym za pomoc wybranej kasy. O tym, ile ostatnich parago-
nw bdzie si skada na wygenerowany w systemie dokument, decyduje to, czy wykonano zerowanie
odpowiednich licznikw w kasie lub kiedy pobierano poprzedni taki dokument z kasy.

Rys. 6-2 Okno Import danych z kasy fiskalnej.
Zaleca si generowanie dokumentu raz dziennie tu przed wykonaniem raportu dobowego. Moliwe
dla tej operacji warianty postpowania dla urzdze poszczeglnych producentw opisano poniej.

MXH2014P0001
ELZAB
Dla kas ELZAB po zakoczeniu operacji generowania dokumentu na podstawie danych odczytanych
z kasy kasowane s liczniki sprzeday. Dlatego nie mona powtrnie utworzy takiego samego doku-
mentu, a kade kolejne wykonanie operacji doprowadzi do powstania nowego dokumentu, o ile
w kasie byy wystawione nowe paragony. Cena towaru na zaimportowanym dokumencie bdzie rwna
cenie zaprogramowanej w kasie tylko wtedy, gdy nie zmieniano jej w aden sposb podczas wysta-
wiania paragonw skadajcych si na ten dokument, ani nie uywano rabatw na paragonach.
OPTIMUS-IC
Dla kas OPTIMUS-IC na zakadce Ustawienia znajduje si parametr, ktry decyduje czy po wy-
generowaniu dokumentu maj by kasowane liczniki sprzeday. Jest tam te dostpna operacja
umoliwiajca rczne wyzerowanie licznikw.
Towary sprzedane w kasie a nieopisane w kartotece towarw bd wystpoway na wygenerowanym
dokumencie sprzeday jako towary nierejestrowane. Cena towaru na zaimportowanym dokumencie
bdzie rwna cenie zaprogramowanej w kasie tylko wtedy, gdy nie zmieniano jej w aden sposb pod-
czas wystawiania paragonw skadajcych si na ten dokument, ani nie uywano rabatw na parago-
nach.
POSNET, INNOVA HIT
Z kas POSNET, INNOVA HIT mona odczyta tylko ilo sprzedanego towaru, warto natomiast jest
wyliczana na podstawie ceny zaprogramowanej w kasie. Jeli wic sprzedawano towar za pomoc
kasy z cen inn ni zaprogramowana lub korzystano z rabatw, warto towaru na zaimportowanym
dokumencie bdzie rna od rzeczywistej wartoci tego towaru sprzedanego za pomoc kasy. Aby
skasowa dane o ilociach sprzedanych towarw, trzeba wykona odpowiedni raport zerujcy z po-
ziomu kasy fiskalnej.
Faktura do paragonw fiskalnych
Klient ma prawo w cigu siedmiu dni od daty zakupu (na paragon) zada wystawienia faktury oka-
zujc (i zwracajc) dowd zakupu, czyli paragon. Jeli konieczne jest wystawienie faktury na podsta-
wie wicej ni jednego paragonu, naley wykorzysta operacj Faktura do paragonw... Tworzy ona
w buforze na podstawie wybranych paragonw Faktur VAT sprzeday.
Paragony te musz spenia nastpujce warunki:
pochodzi z tego samego dziau
skrajne daty ich wystawienia (najpniejszy - najwczeniejszy) nie mog rni si o wicej ni 7 dni
jeli maj okrelonego nabywc/odbiorc, musi on by identyczny - faktura musi by wystawiona na
tego samego kontrahenta co paragony
mie pozycje towarowe o tym samym rodzaju cen (NETTO/BRUTTO)
wszystkie musz mie stawki VAT liczone t sam metod
nie mog by wczeniej korygowane
Niespenienie jednego z powyszych warunkw spowoduje wygenerowanie komunikatu o niemoliwo-
ci wystawienia faktury. Po wystawieniu faktury paragony te zostan anulowane, a powizane z nimi
dokumenty patnoci i dokumenty wydania zostan doczone do wystawionej faktury. Aby wystawi
faktur po pojedynczego paragonu mona wykorzysta take operacj Wystawienie faktury do bie-
cego paragonu dostpn w oknie dokumentu.
Wsppraca z drukarkami fiskalnymi
Aby rejestrowa wystawiane dokumenty sprzeday VAT na drukarce fiskalnej, uytkownik musi ozna-
czy dokument jako fiskalny, oraz zdefiniowa odpowiednie parametry takiej drukarki w ustawieniach
systemu.
To, czy dokument jest dokumentem fiskalnym, okrela si w definicji typu dokumentu (pola fiskalny
i fiskalizuj automatycznie). Zaznaczone pole wyboru Fiskalny oznacza, e dokument tego typu musi
by zarejestrowany na drukarce fiskalnej. Zaznaczone pole wyboru Fiskalizuj automatycznie ozna-
cza, e system przejdzie do fiskalizacji dokumentu bez ingerencji uytkownika.
Sprzeda 141

Dokumentami fiskalnymi mog by dokumenty o charakterze faktury VAT, paragon, Faktura zalicz-
kowa. Przy wystawianiu dokumentw fiskalnych obowizuj nastpujce ograniczenia (system unie-
moliwia zmian tych parametrw):
dokumenty musz by wystawiane w cenach brutto,
naliczanie VAT odbywa si zawsze metod iloczynu,
dokumenty musz zawiera wycznie towary opisane w kartotece towarw,
nie mona zmieni stawki VAT w pozycji towarowej dokumentu.
Wystawianie dokumentw sprzeday
Bezporednie tworzenie dokumentw
Nowy dokument sprzeday tworzy si klikajc przycisk Nowy w oknie kartoteki dokumentw sprzeda-
y. Otwiera on okno Wprowadzanie nowego dokumentu, w ktrym mona wprowadzi wszystkie
niezbdne dane. Dokumenty sprzeday zawieraj dane podstawowe (nagwek), dane o towarach,
dane o patnociach oraz informacje dodatkowe.
Kada faktura wystawiana w Handlu jest automatycznie zapisywana w Repozytorium. Dla kadej fak-
tury mona take zapisa w Repozytorium podgld w postaci pliku PDF.
Tworzenie e-faktury
Dla kontrahentw z umow podpisan w programie Repozytorium, lub jeeli w Repozytorium pracuj
w trybie zgody domniemanej i nie ma sprzeciwu na wystawienie e-faktury, podczas wystawiania do-
kumentu w oknie dokumentw powizanych pojawia si opcja, ktra pozwala na wygenerowanie e-
faktury w sposb automatyczny.
Aby e-faktur automatycznie podpisa i wysa, naley w oknie Wystawianie dokumentw zazna-
czy pole e-Faktura. Nastpnie naley zaznaczy pole Wykonaj dodatkowe operacje RDF. W kolej-
nym oknie Operacje w repozytorium mona wybra czy dla e-faktury ma by generowany plik PDF
oraz czy e-faktur automatycznie podpisa i wysa, na przykad do serwisu www.midzyfirmami.pl,
a take jaki format pliku ma zosta utworzony przez program (PDF czy XML). Plik PDF zostanie utwo-
rzony zgodnie z ustawieniami raportu zapamitanymi podczas ostatniego rcznego tworzenia e-
faktury lub zgodnie z domylnymi ustawieniami, jeli e-faktury nie byy tworzone rcznie.

Rys. 6-3 Okno potwierdzenia wystawienia dokumentu elektronicznego.
W oknie wystawionej e-faktury zamiast przycisku Drukuj widoczny jest przycisk e-Faktura, po wybra-
niu ktrego rozwija si lista polece: Podgld dokumentu w Repozytorium, Szczegy dokumentu
w Repozytorium i Operacje dla e-Faktury.
Polecenie Podgld dokumentu w RDF otwiera okno pliku PDF z widokiem danej faktury.
Jeli podczas wystawiania dokumentu nie wybrano automatycznego podpisania, mona wykona t
operacj wybierajc polecenie Operacje dla e-Faktury. Otworzy si okno Operacje w Repozyto-
rium.

MXH2014P0001
Ta sama operacja suy do wystawiania duplikatw dla e-faktur. Jest dostpna po nadaniu w Admini-
stracji Forte prawa Wystawianie duplikatw dokumentw sprzeday.
Polecenie Szczegy dokumentu w Repozytorium pozwala wywietli dodatkowe informacje o do-
kumencie, zapisane w module Repozytorium.
Zalenoci midzy Zgoda domnieman i wystawieniem dokumentu wygldaj nastpujco:
1. Wyczona Zgoda domniemana w Repozytorium:
a. Jeli w danych kontrahenta w dacie podanej jako data wystawienia faktury obowizuje jaka-
kolwiek umowa o typie Zgoda - program podpowiada wystawienie e-faktury. Mona jednak
wybra wydruk faktury papierowej (zaley to od uprawnie w Forte/Repozytorium).
b. Jeli w danych kontrahenta w dacie podanej jako data wystawienia faktury nie obowizuje
adna umowa o typie Zgoda lub obowizuje umowa o typie Sprzeciw - program podpowiada
wystawienie faktury papierowej bez moliwoci wyboru e-faktury.

2. Wczona Zgoda domniemana w Repozytorium:
Przy braku Sprzeciwu jest zawsze podpowiadana e-faktura, mona jednak wybra wydruk
faktury papierowej (zaley to od uprawnie w Repozytorium). Kada e-faktura jest wysyana
na adres e-mail z umowy lub z danych w oknie kontrahenta. Jeli w programie nie ma tych
danych, pojawia si okno z prob o podanie danych do wysyki. Dodatkowo przy wczonym
w Repozytorium parametrze pracy wysyaj e-faktury do wszystkich kontrahentw i jeli
Handel wsppracuje z serwisem miedzyfirmami.pl, to kada e-faktura moe by wysana na
serwis miedzyfirmami.pl, lub na adres email z umowy, lub na podany adres email.

3. Uytkownik na umow z serwisem miedzyfirmami.pl:
Mona wysya dokumenty do serwisu lub wedug ustawie programu.

Faktura papierowa
Wystawiajc faktur papierow mona zdecydowa czy automatycznie j wydrukowa oraz czy zapi-
sa wydruk w Repozytorium. W tym celu w oknie Wystawianie dokumentu naley zaznaczy pole
Faktura papierowa a nastpnie Wydrukuj. W kolejnym oknie Wybr wydruku dokumentu mona
zaznaczy opcj Zapisz wydruk w Repozytorium.
Duplikat wydrukowanej faktury papierowej rwnie mona zapisa w Repozytorium poprzez wybranie
opcji Zapis duplikatu w Repozytorium.
Pojawia si ona tylko po wybraniu z listy napisu duplikat.

Rys. 6-4 Okna wystawienia dokumentu papierowego.
W oknie wystawionej faktury papierowej obok przycisku Drukuj widoczny jest przycisk operacje
RDF, po wybraniu ktrego rozwija si polecenie: Szczegy dokumentu w Repozytorium. Polecenie
pozwala wywietli dodatkowe informacje o dokumencie zapisane w module Repozytorium.
Sprzeda 143

Dokumenty sprzeday VAT - faktura VAT, paragon
Ukad formularzy tych dokumentw jest identyczny, rni si one tylko wartoci pola Typ dokumen-
tu i bd omwione wsplnie. Podczas wystawiania dokumentu typu Paragon system:
domylnie pomija kontrahenta (cho oczywicie mona go wybra),
dokument wystawiany jest domylnie w cenie D brutto,
przy zatwierdzeniu paragonu system nie ostrzega o braku kontrahenta.
Typ dokumentu
W polu tym naley wybra z opuszczanej listy jeden ze zdefiniowanych w firmie typw dokumentw.
Pola Seria i Numer dokumentu zostan wypenione automatycznie zgodnie z ustalonym w definicji
typu dokumentu szablonem numerowania. Kliknicie przycisku obok pola Numer dokumentu
otwiera okno, w ktrym mona rcznie zmieni numer serii, numer kolejny oraz pozostae elementy
numeru dokumentu.
Dane kontrahentw - Nabywcy i Odbiorcy
Dane kontrahenta to kod, nazwa, NIP, i adres. Dane te mog by wpisane bezporednio do pl albo
wybrane z kartoteki kontrahentw. System wybiera dane z kartoteki na podstawie wartoci pola kod.

UWAGA Jeli dane kontrahenta maj by wpisane bezporednio do dokumentu, nie naley
wypenia pola kod. W zestawieniach wg przekroju kontrahentw dane z tego doku-
mentu zostan ujte w pozycji Kontrahent niezarejestrowany.

Po klikniciu przycisku podczas wprowadzania danych w pole kod otwiera si okno umoliwiajce
wybranie kontrahenta z kartoteki lub wpisanie do kartoteki nowego kontrahenta.
Zwizany z wystawianym dokumentem sprzeday dokument magazynowy wydania wystawiany jest
dla Odbiorcy. Jeli dane Odbiorcy nie zostan podane, system przyjmie, e jest nim Nabywca.
Jeli kontrahent ma wiele adresw dostaw, mona wybra waciwy adres z listy rozwijanej. Mona
potem powiza dokument handlowy z dokumentami magazynowymi zawierajcymi rne adresy
dostaw.

Rys. 6-5 Dokument sprzeday.
Ceny w dokumencie sprzeday
S to dwa pola, okrelajce typ i rodzaj cen stosowanych w dokumencie. Pole Typ okrela uywany
domylnie cennik. Mona prowadzi trzy cenniki w cenach netto, ustalajc ceny w dowolnej walucie,
oraz jeden w cenie brutto (cena brutto jest zawsze cen zotwkow). Pole rodzaj (NETTO lub BRUT-

MXH2014P0001
TO) okrela rodzaj cen, w ktrych wystawiony bdzie dokument, i co za tym idzie sposb naliczania
podatku VAT.
Data wystawienia
Domylnie system podpowiada dat biec. Na podstawie tej daty tworzony jest kolejny numer do-
kumentu.
wystawienia wpywa bezporednio na chronologi numerw. Zmiana daty wystawienia
moe zakci porzdek numerowania.

Data sprzeday
Domylnie system podpowiada dat dzisiejsz. Mona j zmieni w zalenoci od potrzeb. Data ta
jest umieszczana na zwizanym z wystawianym dokumentem sprzeday dokumencie magazynowym
wydania jako data wydania towaru.
dla VAT: (widoczne na dok. faktura VAT w walucie oraz ich korektach)
Kurs waluty dla potrzeb podatku VAT odpowiadajcy obecnemu kursowi dokumentu. Program do-
mylnie podpowiada ten kurs na podst. daty wystawienia dokumentu. Po wejciu w pole waluta sys-
tem otwiera okienko umoliwiajce wybr jednej z walut zdefiniowanej w sowniku; przycisk Waluty na
dole okienka otwiera okno sownika walut umoliwiajc dopisanie nowej waluty. Po wybraniu waluty
system wywietla okno zawierajce histori kursu, umoliwiajc wybr odpowiedniego kursu.
CIT/PIT: (widoczne na dok. faktura VAT w walucie oraz ich korektach)
Kurs waluty dla potrzeb podatku dochodowego, wykorzystywany przy wyliczaniu wartoci rozrachun-
ku dokumentu walutowego, eksporcie do FK i MKP, obliczaniu zysku/kosztu. Zmiana tego kursu pole-
ga na ustawieniu kursora w polu kursu i klikniciu przycisku a nast. zatwierdzeniu zmiany kursu
przyciskiem Tak.
Rodzaj patnoci
W polu tym mona wybra z opuszczanej listy jeden ze zdefiniowanych dla firmy rejestrw pieni-
nych, do ktrego kierowane bd patnoci za sprzedane towary.
Termin
Data patnoci, obliczana na podstawie ustawie systemu. Podanie daty identycznej z dat wystawie-
nia oznacza patno natychmiastow. W przypadku podania dowolnej innej daty system domylnie
przyjmuje, e caa patno nastpi w podanym terminie.
Dokumenty
Jeli z prezentowanym dokumentem s powizane jakie inne dokumenty (magazynowe, korygujce)
prezentowana jest opuszczana lista umoliwiajca przegldanie tych dokumentw.

Rys. 6-6 Lista dokumentw powizanych z dokumentem.
Sprzeda 145

Opis
W polu tym mona odnotowa swoje uwagi na temat wystawionego dokumentu. Opisy mog by tak-
e wprowadzane ze sownika, zawierajcego wprowadzone wczeniej teksty. Podczas eksportu do-
kumentu do moduu Finanse i Ksigowo opis jest przekazywany wraz z innymi danymi.
Pozycje towarowe
W zalenoci od wybranej zakadki dane opisujce pozycje towarowe mona wprowadza na rne
sposoby.
Zakadka Auto umoliwia wpisywanie tylko podstawowych danych towaru (kod, ilo, cena),
pozostae dane s automatycznie pobierane z kartoteki.
Zakadka Rczny umoliwia wpisywanie informacji o towarze bezporednio do pl dokumen-
tu. W takim przypadku na wszystkich zestawieniach dane o sprzedanym w ten sposb towarze ujte
bd w pozycji zbiorczej Towar nierejestrowany. Towary wprowadzone w ten sposb nie podlegaj
gospodarce magazynowej.
Zakadka Peny umoliwia zarwno wykorzystywanie danych z kartotek jak i dokonywanie
rcznych zmian. W zwizku z tym, e przy pracy w tym trybie mona wprowadza dowolne zmiany,
powinny go wykorzystywa tylko osoby majce odpowiednie prawa.
Przyciski Nowa pozycja i Usu pozycj umoliwiaj odpowiednio rozpoczcie wpisywania
nowej pozycji towarowej i usunicie biecej (podwietlonej) pozycji.
Kod towaru
Jest to unikalny kod identyfikujcy towar. Aby wpisa dane towaru do dokumentu bez umieszczania
ich w kartotece towarw, nie naley wypenia tego pola. W zestawieniach wedug towarw dane do-
tyczce tej pozycji towarowej zostan ujte w pozycji Towar niezarejestrowany. Kliknicie przycisku
podczas wprowadzania danych do pola Kod otwiera okno prezentujce list dostpnych towarw,
umoliwiajc wybranie towaru z kartoteki lub wpisanie do kartoteki nowego towaru. Pola wyboru okre-
laj, ktre towary bd prezentowane na wywietlanej licie:
magazyn
Udostpnia towary bdce na stanie biecego magazynu. Jeli pole nie jest zaznaczone, prezento-
wane s wszystkie towary zarejestrowane w kartotece.
towary o stanach zerowych
umoliwia prezentacj lub ukrycie towarw, ktrych brak w magazynie.
Przycisk Nowy
Umoliwia wpisanie do kartoteki danych nowego towaru.
Przycisk Kartoteka towarw
Kliknicie towaru na licie powoduje umieszczenie go w biecej pozycji towarowej wystawianego
dokumentu.
Ilo
W polu tym ustala si ilo towaru w danej pozycji towarowej. Po klikniciu przycisku obok pola
Ilo system otwiera okno Waciwoci pozycji, umoliwiajce ustalenie sposobu rezerwowania
towaru w magazynie oraz przegldanie istniejcych rezerwacji. W oknie tym mona take przypisa
pozycji towarowej odrbny, inny ni dla caego dokumentu, schemat ksigowania. Prezentowane
w oknie informacje zale od sposobu rezerwowania towaru:
- w przypadku braku rezerwacji prezentowana jest ilo towaru w dokumencie i ilo handlowa w bie-
cym magazynie oraz ostrzeenie o braku kontroli iloci towaru,
- w przypadku rezerwacji ilociowej podawana jest ilo towaru w dokumencie i ilo handlowa w bie-
cym magazynie,
- w przypadku rezerwacji ze wskazaniem dostaw prezentowane s dane o wszystkich dostawach to-
waru: ilo towaru z wybranej dostawy, czna ilo towaru w dostawie, cena dostawy oraz data i na-
zwa dostawy.
Dla dokumentw walutowych, faktury walutowej sprzeday i ich korekt w oknie Waciwoci pozycji
warto netto / brutto / VAT (w dolnej czci okna) obliczona jest wedug kursu przyjtego dla potrzeb

MXH2014P0001
naliczania VAT. Pole koszt jest widoczne dla pozycji typu usuga. Suy do wprowadzenia wartoci
kosztu tej pozycji. Domylnie w tym polu przepisywana jest warto wyliczona na podstawie ceny
bazowej.
Cennik
W polu tym podpowiadana jest cena z cennika okrelonego wartociami pl typ ceny i rodzaj ceny.
Kliknicie przycisku podczas wprowadzania danych do pola Cennik otwiera okno prezentujce
list cen sprzeday zdefiniowanych dla tego towaru. Mona wybra z tej listy cen z innego cennika
ni okrelony w nagwku dokumentu; w pozycji towarowej zostanie wtedy wstawiony obok ceny sym-
bol cennika, z ktrego pochodzi cena (A, B lub C w przypadku cen netto, D w przypadku ceny brutto
i w przypadku ceny indywidualnej). Jeli dla danego towaru jest aktywny cennik(i), to po wybraniu
przycisku w polu Cenniki, otwiera si okno Kalkulator ceny. Widoczne s w nim wszystkie cenniki
obowizujce w danym dniu, w dziale z ktrego wystawiany jest dokument i dla wybranego kontrahen-
ta i towaru. System zaznacza cenniki zaproponowane do uycia ze wzgldu na ich definicj i hierar-
chi wanoci. Po wystawieniu dokumentu w oknie tym widoczna jest lista zastosowanych cennikw
pozwalajca na skontrolowanie podstawy wyznaczenia ceny i rabatu w dokumencie.
Rabat
W polu tym prezentowana jest warto upustu zalena od warunkw sprzeday dla nabywcy oraz od
wartoci upustw ilociowych i indywidualnych dla towaru.
Cena
W zalenoci od rodzaju cen okrelonego w nagwku dokumentu w polu tym prezentowana jest cena
netto lub brutto. Jest ona obliczana przez system na podstawie danych o warunkach sprzeday dla
nabywcy oraz danych o wartociach upustw ilociowych i indywidualnych dla towaru. Peny opis
algorytmu obliczania kocowej ceny w dokumencie sprzeday zawarty jest w Rozdziale Podstawowe
zasady obsugi moduu.
Warto
Jest to warto pozycji towarowej, w zalenoci od rodzaju cen okrelonego w nagwku dokumentu
moe by wartoci netto lub brutto.
W trybie Peny na formularzu prezentowane s oprcz omwionych powyej take pola:
Opis
Jest to pole zawierajce pen nazw lub opis towaru. Jego zawarto pobierana jest z kartoteki towa-
rw. Opis mona modyfikowa.
VAT
Zawiera ono warto stawki podatku VAT dla pozycji towarowej. Wrd stawek VAT jest take stawka
NP - nie podlega. Pozycja oznaczona tak stawk nie jest sumowana do sum netto, brutto, VAT
w stopce VAT, a na formularzu i na wydrukach dokumentu jest prezentowana odrbnie.

Rys. 6-7 Faktura VAT zawierajca towar niepodlegajcy VAT.
PKWiU
Sprzeda 147

Zawiera ono symbol klasyfikacji Polskiej Klasyfikacji Towarw i Usug.
Po wystawieniu dokumentu, poniej tabeli zawierajcej pozycje towarowe, pojawiaj si napisy okre-
lajce stan tego dokumentu. Nierozliczona patno jest sygnalizowana napisem Do zapaty i nieroz-
liczon kwot. Kliknicie na tym polu powoduje otwarcie okna wystawiania dokumentu patnoci.
Mona tu zmodyfikowa, potwierdzi lub wydrukowa dokument patnoci, mona take zrezygnowa
z jego wystawienia. Po cakowitym rozliczeniu dokumentu pojawia si napis ZAPACONO.
Jeli opisane w dokumencie sprzeday towary nie zostay jeszcze wydane z magazynu, jest to sygna-
lizowane napisem NIE WYDANO. Kliknicie na tym polu powoduje otwarcie okna wystawiania doku-
mentu magazynowego wydania (WZ) zawierajcego dane przepisane z wystawionego dokumentu
sprzeday. Mona tu zmodyfikowa, potwierdzi lub wydrukowa dokument wydania, mona take
zrezygnowa z jego wystawienia. Po cakowitym wydaniu towaru napis zmienia si na towar wydany.
Dokumenty dotyczce wydanych towarw mona wybra z opuszczanej listy DOKUMENTY umiesz-
czonej nad tabelk.
Patnoci
Na stronie tej prezentowane s patnoci zwizane z dokumentem oraz rozliczenie podatku VAT.
Mona tu take zmienia sposb naliczania tego podatku.
Kwota podatku VAT dokumentu w poszczeglnych stawkach moe by obliczana jako iloczyn stawki
VAT oraz cakowitej wartoci sprzeday w danej stawce (metoda iloczynu - oznaczona gwiazdk *)
lub jako suma kwot czstkowych podatku VAT pochodzcych z poszczeglnych pozycji towarowych
dokumentu o tej samej stawce (metoda sumy - oznaczona znakiem plus +). Po klikniciu w obszarze
gwiazdki lub plusa (lub naciniciu klawisza skrtu Ctrl+V) pojawi si nastpujce okno:

Rys. 6-8 Ustalanie sposobu naliczania kwoty podatku VAT.

Domylne ustawienia systemu podpowiadaj sposb iloczynowy. Mona wybiera sposb naliczania
VAT dla kadego wystawianego dokumentu odrbnie, jednak tylko przed ostatecznym wystawieniem
tego dokumentu.
Dla faktur zotwkowych w poniszych polach wystpuj wartoci w PLN, dla dokumentw walutowych
przeliczenia odbywaj sie odpowiednio:
Do zapaty
W polu widoczny jest kurs naliczany dla potrzeb podatku dochodowego.
Kwota VAT
W polu widoczny jest kurs naliczany dla potrzeb podatku VAT.
Nowa patno
Umoliwia dodanie nowej patnoci, w tym patnoci natychmiastowej. Jeeli tworzymy patno auto-
matyczn, to tworzy si ona w walucie dokumentu, jeli pautomatyczn lub rczn - w walucie reje-
stru, zgodnie z jego ustawieniami.
Edycja nalenoci
Umoliwia edytowanie nalenoci, w tym wprowadzanie patnoci czciowej. Kwota jest przeliczona
na PLN wedug kurs waluty wybranego dla potrzeb wyliczenia CIT/PIT.
Inne dane
Na stronie oznaczonej zakadk Inne znajduj si nastpujce pola:
Znacznik

MXH2014P0001
W polu tym mona przypisa dokumentowi jeden ze zdefiniowanych w systemie znacznikw graficz-
nych wybierajc go z opuszczanej listy.
Rejestr
Pole to okrela rejestr dokumentw, do ktrego jest przyporzdkowany wystawiany dokument. War-
to domylna jest pobierana z definicji typu dokumentu.
Tryb wydania towaru
W polu tym mona okreli domylny sposb tworzenia dokumentu magazynowego podczas wysta-
wiania dokumentu sprzeday. Warto podpowiadana w tym polu jest pobierana z definicji rodzaju
dokumentu. Istniej trzy tryby wystawiania tych dokumentw:
Automatyczny - gdy uytkownik wystawia dokument handlowy, odpowiedni dokument magazynowy
jest wystawiany automatycznie - system sam rejestruje fakt wydania towaru (o ile oczywicie towar
istnieje w magazynie).
Pautomatyczny - bezporednio po wystawieniu dokumentu handlowego system wywietla odpo-
wiednie okno z dokumentem magazynowym. Uytkownik moe wtedy zmodyfikowa, potwierdzi lub
wydrukowa dokument wydania towaru, moe take zrezygnowa z jego wystawienia.
Rczny - system zawsze rejestruje tylko dokument handlowy. Uytkownik musi sam rcznie wystawi
odpowiedni dokument magazynowy.
Rezerwacja
Okrela domylny sposb rezerwowania towarw podczas wystawiania dokumentu danego typu. War-
to domylna, podpowiadana w tym polu, jest pobierana z definicji rodzaju dokumentu. Mona te
wystawia dokumenty bez rezerwacji towaru. Istniej dwa typy rezerwacji towarw:
1. Ilociowa
Rezerwuje podan w dokumencie ilo towaru bez brania pod uwag jego wartoci (bez okrelania
konkretnych dostaw). Warto towaru okrela si w momencie jego wydania zgodnie z domylnym
sposobem rozliczania wartoci tego towaru w magazynie (FIFO lub LIFO).
2. Ze wskazaniem dostaw
Rezerwuje podan w dokumencie ilo towaru ze wskazaniem dostawy, z ktrej ma on pochodzi.
Warto towaru jest ustalana na podstawie ceny we wskazanej dostawie.
Ksigowanie
Okrela schemat ksigowania dla dokumentu. Poszczeglnym pozycjom towarowym mona przypisa
inne schematy ksigowa (okno Waciwoci pozycji).
Rozliczanie podatku VAT metoda kasowa
Informacja o sposobie rozliczania podatku VAT (memoriaowa, kasowa) znajduje si w polu metoda,
ktre nie jest edycyjne.
Istnieje take moliwo ustawiania dowolnych (spord zdefiniowanych) rejestrw VAT do danej
pozycji w oknie Waciwoci pozycji pole Ustal Rejestr.
Wystawianie faktury sprzeday metod kasow:
Metod zaczyna si stosowa od pocztku kwartau kalendarzowego; mona zrezygnowa z jej sto-
sowania z dniem koca kwartau. Jeli dokument jest wystawiany w okresie obowizywania metody
kasowej:
1. przy wystawianiu nierozliczonego dokumentu - data wejcia do rejestru na zakadce Inne jest
pusta,
2. przy wystawianiu rozliczonego dokumentu - data wejcia do rejestru ustawiana jest na dat do-
kumentu patnoci.
3. przy wystawianiu patnoci ratalnych (czciowych) - dokument wchodzi do rejestru VAT propor-
cjonalnie wraz z kolejnymi rozliczeniami.

UWAGA Rodzaj rejestru sprzeday: Podlega VAT + 180 dni - suy do rozliczania VAT metod
kasow dla kontrahentw, ktrzy nie s patnikami VAT. Data wejcia do rejestru obli-
czana jest jako: data sprzeday + 180 dni.
Sprzeda 149

Sprzeda ktra nie podlega VAT
W dokumentach sprzeday bez VAT nie s prezentowane pola dotyczce obliczania tego podatku,
poza tym dokument ten wypenia si tak samo, jak Faktur VAT.

Rys. 6-9 Przykad dokumentu sprzeday bez VAT.
Dokument eksportowy
Dokument eksportowy zawiera takie same pola, jak Rachunek; ponadto w jego nagwku znajduje si
okrelenie waluty i jej kursu. Po okreleniu waluty system otwiera okno Wybierz kurs, umoliwiajce
wybr kursu dla okrelonej daty lub wpisanie nowego kursu.

Rys. 6-10 Przykad dokumentu eksportowego.
Przy tworzeniu w dokumencie eksportowym nowych pozycji towarowych system najpierw oblicza na
podstawie cennika cen zotwkow, a nastpnie na podstawie okrelonego w nagwku kursu waluty
oblicza walutow cen sprzeday danego towaru. Na ekranie i na wydruku w polach Cennik, Cena
i Warto prezentowane s wartoci w walucie, a w polu Do zapaty - warto w zotych lub w walu-
cie. Natomiast w zestawieniach i rejestrach patnoci oraz rejestrach dokumentw wartoci tego do-
kumentu oraz jego pozycji towarowych s zestawiane i prezentowane w zotwkach (modu nie obsu-
guje patnoci walutowych).

MXH2014P0001
Wewntrzwsplnotowa dostawa towarw
Dokument WDT (Wewntrzwsplnotowa dostawa towarw) suy do obsugi sprzeday towarw kon-
trahentom unijnym. Dokument jest obsugiwany identycznie jak dokument eksportowy. Dokument
WDT jest dokumentem o stawce VAT dla pozycji towarowych rwnej 0%.
UWAGA Dokument WDT moe by wystawiony wycznie dla kontrahenta zarejestrowanego
w VIES.
Wystawianie kontraktu zaliczkowego (SKO)
Kontrakt zaliczkowy (SKO) wystawiany w kartotece sprzeday jest dokumentem wyjciowym do wy-
stawienia dokumentu zaliczki; mona wystawi wiele faktur zaliczkowych do jednego kontraktu. Kon-
trakt odpowiada za rozliczenia magazynowe.
Pozostae cechy kontraktu:
1.Kontrakt nie podlega rozliczeniom pieninym, wszystkie dokumenty patnoci zwizane s z faktu-
rami zaliczkowymi.
2.Do kontraktu wystawiamy dokumenty magazynowe.
3.Na bazie kontraktu wyliczana jest rentowno.
4.Kontrakt wchodzi do zestawie dotyczcych wartoci i rentownoci sprzeday z dat realizacji. Je-
eli data realizacji jest niewypeniona, a zestawienie wykonujemy dla konkretnego przedziau czaso-
wego, wwczas takie kontrakty nie poka si na zestawieniu.
5.Handel podpowiada rozliczenie z zachowaniem proporcjonalnoci w rozoeniu kwoty zaliczki na
poszczeglne stawki VAT. Mona rozlicza zaliczki proporcjonalnie lub wedug pozycji wskazanych
przez uytkownika. Faktura kocowa (wystawiona po zaznaczeniu pola Generuj faktur kocow)
zawsze naliczana jest proporcjonalnie.
6.Kontraktu nie mona powiza z zamwieniem.
7.Wystawienie kontraktu nie powoduje sprawdzania przekroczenia limitu handlowego kontrahenta.

Rys. 6-11 Przykad kontraktu.
Pole Data realizacji
Domylnie podczas tworzenia kontraktu zaliczkowego Data realizacji pozostaje pusta. Data ta mwi
kiedy dana transakcja zaliczkowa bdzie wykazywana w zestawieniach sprzeday oraz rentownoci.
Data zostaje wypeniona automatycznie przez system w dwch przypadkach:
1. Podczas wystawiania dokumentu magazynowego wydajcego ilo pozosta do wydania, jeli
wystawione faktury rozliczaj w caoci kontrakt lub
2. Podczas wystawiania faktury rozliczajcej do koca warto kontraktu, jeli zosta on wczeniej
rozliczony magazynowo (zostay wystawione dokumenty magazynowe).
Sprzeda 151

W obu przypadkach jako data realizacji zostanie przyjta najpniejsza spord dat wystawienia do-
kumentw zwizanych z tym kontraktem, zarwno dokumentw magazynowych jak i faktur. Jedno-
czenie uytkownik moe rcznie zmieni dat realizacji. W menu kontekstowym dostpnym w oknie
kontraktu (po klikniciu prawym klawiszem myszy) zostay dodane dwie operacje:
Zmie dat realizacji pozwala na podanie nowej daty bez edycji caego dokumentu.
Czy dat realizacji usuwa dat realizacji z kontraktu oraz wszystkich wystawionych do niego
korekt. Operacja ta jest niedostpna, jeli data realizacji jest pusta.
Z okna dokumentu kontraktu mona przej do okna wystawiania zaliczki za pomoc przycisku Ope-
racje lub klikajc dwukrotnie pole Do rozliczenia.
Aby realizowa kontrakt w trakcie okresu przejciowego (kontrakt wystawiono w stawce 22%, cz-
ciowo zosta zrealizowany w tej stawce, a pozostaa cz do realizacji powinna by ju wystawiona
po zmianie stawki VAT na 23%), naley na kontrakcie wybra przycisk Operacje a nastpnie Wystaw
dokument korekty i kolejno z menu kontekstowego Aktualizacja stawek VAT. Automatycznie wyge-
nerowana zostanie korekta kontraktu ze zmian stawki VAT na pozostae do rozliczenia pozycje.
W przypadku gdy pozycja na korekcie kontraktu ma stawk VAT niezgodn z wartoci w kartotece
towarowej, program wygeneruje korekt na warto jeszcze nierozliczon przez faktur zaliczkow
oraz utworzy now pozycj na t warto w poprawnej stawce VAT. Do tak skorygowanego kontraktu
mona ju wystawia kolejne faktury zaliczkowe oraz faktur kocow z now stawk VAT dla danej
pozycji towarowej.
Korekta kontraktu (SKK)
Dokument korekty kontraktu (SKK) przypomina zasad dziaania korekt sprzeday. Zablokowana jest
moliwo korekty stawki VAT. W celu wykonania tej operacji naley skorygowa faktury zaliczkowe,
na ktrych wystpuje pozycja w korygowanej stawce, i wprowadzi je na nowo.
Pozycje na kontrakcie mog ulec zmianie w dowolnym momencie jego realizacji lub po jego zako-
czeniu. Uytkownik decyduje czy skorygowa wczeniej wystawione faktury zaliczkowe, czy te zmia-
n rozliczy dokumentem kocowym.
Faktura zaliczkowa (SZA)
Cechy faktury zaliczkowej:
- Na fakturze zaliczkowej mona wybra z kontraktu te pozycje, ktrych ma dotyczy zaliczka.
- Przy tworzeniu dokumentu system automatycznie rozpisuje warto zaliczki na poszczeglne pozy-
cje z uwzgldnieniem proporcjonalnego podziau na stawki VAT. Jeli jest zaznaczone pole automa-
tycznie rozpisuj kwot zaliczki, to warto jest rozpisywana proporcjonalnie. Jeli pole nie jest za-
znaczone - uytkownik sam wybiera pozycje.
- System dzieli kwot zaliczki proporcjonalnie do wartoci kontraktu w poszczeglnych stawkach VAT.

Rys. 6-12 Ustalanie wysokoci zaliczki
- Zaliczki nie mona skopiowa ani zaimportowa z bufora.
- Dokument mona edytowa po wystawieniu, jeeli nie zostaa do niego zrobiona korekta.

MXH2014P0001
- Przed wystawieniem dokumentu mona edytowa i zmieni podpowiedziane przez system parame-
try: zmian wartoci na pozycji, usunicie pozycji lub dodanie nowej pozycji. Edycja odbywa si
w zakresie pozycji pozostaych do rozliczenia z kontraktu. W wyniku tych zmian warto brutto doku-
mentu (czyli kwota zaliczki) nie moe ulec zmianie.
- Jeeli pozycje na kontrakcie ulegaj zmianie po wystawieniu faktur zaliczkowych, system daje uyt-
kownikowi wybr czy skorygowa wczeniej wystawione zaliczki, czy te zmian rozliczy dokumen-
tem kocowym. W tym celu w oknie Ustalanie wysokoci zaliczki umieszczony jest dodatkowy
znacznik Generuj faktur kocow.

Rys. 6-13 Wprowadzanie dokumentu zaliczki.
Drukowanie noty korygujcej
Nota korygujca moe by wydrukowana w przypadku pomyki popenionej w trakcie wystawiania
dokumentu sprzeday, dotyczcej:
- danych wystawcy
- danych sprzedawcy
- danych nabywcy
- oznaczenia towaru (usugi)
i drukowane s na niej tylko pozycje w ktrych zmieniono opisy towarw i usug.
Okno pojawia si po wybraniu polecenia Nota korygujca... z listy Nazwa raportu w oknie Wybr
wydruku dokumentu dla dokumentu typu korekta. Zalecane jest uprzednie zdefiniowanie typu do-
kumentu noty korygujcej w Ustawieniach programu.

Rys. 6-14 Okno ustawie wydruku noty korygujcej.
Sprzeda 153

Na podstawie wskazanych przez uytkownika informacji tworzony jest automatycznie dokument noty.
Po wprowadzeniu kolejnych zmian treci korygowanej i prawidowej uwzgldniane s te ostatnio
wprowadzone poprawki.
Naley pamita, e w nocie korygujcej uwzgldnione s zmiany w zakresie danych firmy (wprowa-
dzone od pocztku wybranego okresu obowizywania) tylko wwczas, gdy w oknie Dane firmy
w Ustawieniach wybrano przycisk Nowy zakres a nie przycisk Edytuj dane firmy i w ten sposb
naniesiono poprawki.
Drukowanie dokumentu raportem Faktura uproszczona sprzeday
Faktur sprzeday mona wydrukowa jako dokument uproszczony. Raport drukujcy wybiera si
z rozwijanej listy Nazwa raportu w oknie Wybr wydruku dokumentu (przycisk Drukuj) lub na za-
kadce Parametry wydruku operacji dla e-faktury. Wydruki ktre maj przedstawia dokumenty w
formie faktur uproszczonych maj nazw typu Dokument x uproszczony.
Domylnie dokument prezentuje jedynie niezbdne (w wietle ustawy) dane podstawowe - dane
sprzedawcy oraz numer NIP nabywcy i pozycje dokumentu z kwotami. W pozycji dokumentu
znajduje si nazwa towaru/usugi, a stawka VAT - tylko gdy s rne stawki dla pozycji dokumentu lub
gdy stawka VAT jest korygowana.
Po zaznaczeniu pola Pokazuj Ustawienia raportu otwiera si okno ustawie wydruku z polami wybo-
ru pozostaych parametrw przygotowywanego raportu.

UWAGA Jeli na dokumencie s rne stawki VAT, to nie naley odznacza pola Stopka VAT
(jest domylnie zaznaczone).

Rys. 6-15 Wybr raportu dokument uproszczony.
Tworzenie zamwie obcych
Nowy dokument zamwienia obcego tworzy si klikajc przycisk Nowy w oknie kartoteki dokumentw
Zamwie obcych. Otwiera on okno Wprowadzanie nowego dokumentu, w ktrym mona wpro-
wadzi wszystkie niezbdne dane. Dokumenty zamwie zawieraj dane podstawowe (nagwek),
dane o sprzedawcy, o towarach oraz informacje dodatkowe.
Odbieranie zamwie obcych z Repozytorium
Zamwienia obce mona odebra take z innych programw za porednictwem moduu Repozyto-
rium. W menu Firma moduu dostpne jest polecenie Odbir z Repozytorium, w ktrym mona wy-
bra z listy polecenie Zamwienia obce. Proces importu zamwie przebiega podobnie do importu
dokumentw sprzeday.
Zamwienia towarw od kontrahentw (nabywcw) obsuguj dokumenty Zamwienie obce i Zam-
wienie obce w walucie oraz Kontrakt sprzeday (archiwalny). Formularze tych dokumentw rni
si od formularza faktury VAT tylko brakiem pl dotyczcych patnoci. Poza tym ma prawie identycz-
n funkcjonalno. Dokument zamwienia obcego rezerwuje towary w magazynie; na jego podstawie

MXH2014P0001
mona wystawia dokumenty sprzeday. Jedno zamwienie mona zrealizowa wystawiajc wiele
dokumentw sprzeday.

Rys. 6-16 Przykad Zamwienia obcego.
Wystawione zamwienie umieszczane jest w kartotece dokumentw Zamwie. Podobnie jak inne
dokumenty w buforze zamwienia mog by dowolnie modyfikowane i usuwane.
Tworzenie dokumentw sprzeday na podstawie zamwie
Wystawienie dokumentu sprzeday do zarejestrowanego zamwienia obcego
Po wystawieniu zamwienia:
Po klikniciu w oknie odpowiedniego zamwienia przycisku Operacje naley wybra polecenie Wy-
staw dokument sprzeday. Jedno zamwienie mona zrealizowa wystawiajc wiele dokumentw
handlowych.
Podczas wystawiania dokumentu sprzeday:
Po otwarciu okna wystawiania nowego dokumentu sprzeday naley wybra typ dokumentu i kontra-
henta. Jeli w systemie zarejestrowane s dla tego kontrahenta jakiekolwiek niezrealizowane zam-
wienia, system poinformuje o tym prezentujc ich list. Po wskazaniu wybranego zamwienia system
automatycznie wygeneruje na jego podstawie odpowiedni dokument sprzeday.
Wystawianie faktury zaliczkowej na podstawie kontraktu (archiwalnego)
Aby utworzy faktur zaliczkow na podstawie kontraktu, naley:
1. Po otwarciu okna wystawiania dokumentu okreli typ dokumentu (Kontrakt) i kontrahenta.
2. Wypeni pozostae dane dokumentu i wybra przycisk Wystaw.
3. Klikn przycisk Operacje.
4. W oknie Operacje wybra polecenie Wystaw dokument sprzeday. Otworzy si okienko
Ustalanie wysokoci zaliczki.
5. W oknie tym system podpowiada kwot brakujc do cakowitego rozliczenia kontraktu, ktr
mona dowolnie zmniejszy, ale nie mona zwikszy, o czym informuje odpowiedni komunikat.
6. Wybra przycisk Wystaw dokument (Alt+W).
Korekta faktury zaliczkowej omwiona zostaa w Rozdziale Zaopatrzenie w czci Wystawianie doku-
mentw zakupu.
Sprzeda 155

Tworzenie dokumentw sprzeday na podstawie dokumentw ma-
gazynowych
Wystawienie dokumentu sprzeday do wystawionego dokumentu wydania ma-
gazynowego
Po wystawieniu dokumentu wydania magazynowego:
Po klikniciu w oknie odpowiedniego dokumentu wydania przycisku Operacje naley wybra polece-
nie Wystaw dokument sprzeday. Jeli dla danego kontrahenta istniej inne dokumenty wyda do
ktrych nie zostay wystawione odpowiednie dokumenty handlowe, system poinformuje o tym, dajc
moliwo utworzenia dokumentu sprzeday na podstawie kilku wybranych dokumentw wyda.
Podczas wystawiania dokumentu sprzeday:
Po otwarciu okna wystawiania nowego dokumentu sprzeday naley wybra typ dokumentu i kontra-
henta. Jeli w systemie zarejestrowane s dla tego kontrahenta jakiekolwiek dokumenty wyda maga-
zynowych, do ktrych nie wystawiono odpowiednich dokumentw sprzeday, system poinformuje
o tym prezentujc list takich dokumentw. Po wskazaniu wybranych dokumentw wyda system
automatycznie wygeneruje na ich podstawie odpowiedni dokument sprzeday.
Tworzenie dokumentw rozliczajcych zamwienia
Wystawianie dokumentu rozliczajcego kilka zamwie
Przy wystawianiu dokumentu magazynowego lub handlowego dla danego kontrahenta system spraw-
dza, czy s wystawione nierozliczone zamwienia tego kontrahenta:
w tym samym dziale, w ktrym jest wystawiany dokument handlowy,
w dziaach obsugujcych magazyn w ktrym wystawiany jest dokument magazynowy, do
ktrych ma prawa uytkownik wystawiajcy dokument.
Zamwienie speniajce powysze warunki moe zosta uyte do utworzenia dokumentu.
Jeli uytkownik zaznaczy wicej ni jedno zamwienie, musz one by cakowicie nierozliczone
i zosta zrealizowane w caoci. Oznacza to, e na wystawianym dokumencie musz si znale
wszystkie towary z zamwie w ilociach rwnych lub wikszych od sumy iloci z zamwie.
Wystawianie dokumentu rozliczajcego do zamwienia
Do zamwienia nierozliczonego mona wystawi dokumenty magazynowe oraz handlowe, bez wzgl-
du na to, czy zosta ju wystawiony jaki dokument czciowo rozliczajcy to zamwienie.
Kady wystawiony do zamwienia dokument rozlicza pewn ilo towarw jeszcze nierozliczonych.
Na ilo zrealizowan przez dokument jednego rodzaju mona wystawi tylko trzeci dokument (np. do
wydania faktur, na ilo z zamwienia na paragonie tylko wydanie).
Przykad:
Zamwiono u dostawcy 100 szt. towaru.
Wystawiono do zamwienia PZ na 40 szt.
Wystawiono do zamwienia FVZ na 30 szt. Na zamwieniu pozostao do rozliczenia 30 szt.
Nie jest moliwe teraz wystawienie do tego zamwienia faktury na 70 szt. Naley wystawi PZ
na 30 szt, a nastpnie do obu dokumentw PZ faktur.
Podobnie PZ mona wystawi do zamwienia na 30 szt i do FVZ na 30 szt.
UWAGA W module Handel mona jednoczenie rozliczy jednym dokumentem magazynowym
wybrane przez uytkownika faktury zaliczkowe (archiwalne) wystawione do kontraktu
(archiwalnego). Operacja ta jest dostpna z okna Kontrakt pod przyciskiem Operacje
Wystaw dokument wydania.

MXH2014P0001
Pobieranie od kontrahentw zamwie w postaci elektro-
nicznej
Import zamwie
Dokument wyeksportowany z poziomu kartoteki poprzez Eksport danych / Eksport dokumentw
mona zaimportowa do bufora w innej firmie uywajc szablonu hmin.ams. Podczas importu naley
podj decyzj, jakiego typu dokument ma by utworzony w buforze na podstawie importowanego
dokumentu. Dziki temu mona np. zaimportowa zamwienia wasne klienta jako zamwienia obce
lub obcy dokument sprzeday jako wasny dokument zakupu. Dokumenty s tworzone w buforze,
a wic podlegaj zmianom, a data wystawienia i numer dokumentu s nadawane zgodnie z reguami
obowizujcymi przy rcznej rejestracji dokumentw przez uytkownika.
Wystawianie dokumentw magazynowych do dokumentw
sprzeday
Domylny tryb tworzenia dokumentw magazynowych do wystawianych dokumentw sprzeday okre-
la si w oknie definiowania rodzajw dokumentw sprzeday (pole tryb wydania towaru). Mona
wystawi dokumenty magazynowe z rnych magazynw do jednego dokumentu sprzeday (do po-
zycji handlowej lub zamwienia moe by kilka rezerwacji z rnych magazynw). Istniej trzy tryby
wystawiania tych dokumentw:
Automatyczny
ingerencji uytkownika. Dokumenty patnoci wystawiane s w walucie dokumentu.
Pautomatyczny
Po wystawieniu dokumentu handlowego system wywietla okno z dokumentem magazynowym. Uyt-
kownik moe wtedy zmodyfikowa, potwierdzi, wydrukowa lub anulowa dokument wydania lub
przyjcia towaru. Dokumenty tworzone s w walucie rejestru.
Rczny
Modu zawsze rejestruje tylko dokument handlowy. Uytkownik musi rcznie wystawi odpowiedni
dokument magazynowy. Dokumenty tworzone s w walucie rejestru.
W trybie rcznego wystawiania dokumentu magazynowego do dokumentu handlowego powizanie
Po wystawieniu dokumentu sprzeday
Kliknicie przycisku Operacje a nastpnie Wystaw dokument wydania w oknie wystawionego doku-
mentu powoduje otwarcie okna wystawiania odpowiedniego dokumentu magazynowego. W doku-
mencie tym system podpowiada dane pobrane z dokumentu handlowego - mona je zmodyfikowa
podczas wystawiania dokumentu. Do jednego dokumentu handlowego mona wystawi wiele doku-
mentw magazynowych.
Podczas wystawiania dokumentu magazynowego
Po okreleniu typu dokumentu oraz kodu magazynowego kontrahenta system wywietla list wszyst-
kich dokumentw handlowych, do ktrych nie wystawiono jeszcze dokumentw magazynowych. Po
wybraniu jednego z tych dokumentw automatycznie generuje si na jego podstawie odpowiedni do-
kument magazynowy. Dane podpowiadane przez system mona zmieni przed wystawieniem doku-
mentu.

Sprzeda 157

Rozliczenia finansowe

Wystawianie dokumentw patnoci do dokumentw han-
dlowych
Sposb tworzenia dokumentw patnoci do wystawianych dokumentw handlowych okrela si
w oknie definiowania rejestrw pieninych (pole tryb rozliczania). Okrela on sposb domylnego
rozliczania nalenoci lub zobowizania powstajcego podczas wystawiania dokumentu handlowego
z patnoci natychmiastow.
Istniej trzy tryby rozliczania takich dokumentw:
Automatyczny
Odpowiedni dokument patnoci jest wystawiany bez ingerencji uytkownika w momencie wystawienia
dokumentu handlowego - system sam rejestruje fakt zapaty i rozlicza dokument.
Pautomatyczny
Bezporednio po wystawieniu dokumentu handlowego system wywietla odpowiednie okno z patno-
ci za ten dokument. Uytkownik moe wtedy zmodyfikowa, potwierdzi, wydrukowa lub anulowa
dan patno. Tryb ten jest wygodny w sytuacji, gdy to samo stanowisko komputerowe suy zarwno
do wystawiania dokumentw handlowych jak i przyjmowania za nie patnoci.
Rczny
System zawsze rejestruje tylko nierozliczon naleno lub zobowizanie za dokument handlowy. Aby
zarejestrowa patno i rozliczy taki dokument, uytkownik musi sam odnale naleno lub zobo-
wizanie i wystawi rcznie odpowiedni patno. Tryb ten jest wygodny w sytuacji, gdy jedno stano-
wisko wystawia dokumenty handlowe, a inne przyjmuje za nie pienidze.
W trybie rcznego wystawiania dokumentu patnoci do dokumentu handlowego powizanie midzy
nimi mona utworzy na dwa sposoby:
1. Po wystawieniu dokumentu handlowego
Tabela rozlicze na stronie Patnoci wystawionego dokumentu handlowego prezentuje wszystkie
nierozliczone dokumenty patnoci, ktre mog zosta wykorzystane do rozliczenia tego dokumentu.
Kliknicie przycisku Nowa patno powoduje otwarcie okna wystawiania dokumentu patnoci. Do
dokumentu tego zostaj przepisane odpowiednie dane z dokumentu handlowego.
2. Podczas wystawiania dokumentu patnoci
Po okreleniu rejestru pieninego, charakteru dokumentu oraz kodu kontrahenta system wywietla w
tabeli rozlicze wszystkie nierozliczone dokumenty handlowe, ktre mona rozliczy wystawianym
dokumentem. Po zaznaczeniu wybranych dokumentw handlowych system automatycznie wygeneru-
je dokument patnoci rozliczajcy te dokumenty.
UWAGA Poprzez menu kontekstowe, wybierajc pozycj Anuluj dokument, mona anulowa
dokument patnoci. Dokument taki nie pokazuje si potem na zestawieniach i nie
wchodzi do raportw patnoci. W kartotece patnoci mona wyszuka dokument po
tym polu.

MXH2014P0001
Rozliczanie dokumentw handlowych istniejcymi patno-
ciami
Rozliczenie dokumentu handlowego istniejcymi patnociami mona przeprowadzi na dwa sposo-
by:
Po wystawieniu dokumentu handlowego
Kliknicie przycisku Edytuj naleno lub Edytuj zobowizanie na stronie Patnoci wystawionego
dokumentu handlowego powoduje otwarcie okna Rozrachunek. W oknie tym w tabeli rozlicze pre-
zentowane s wszystkie rozrachunki, ktrymi mona rozliczy wystawiony dokument. Zaznaczenie
odpowiedniego rozrachunku i wybranie przycisku Zapisz zmiany powoduje czciowe bd cakowite
rozliczenie wystawionego dokumentu handlowego i utworzenie nowego rozrachunku. Te dokumenty,
ktrymi rozliczono ju wystawiony dokument handlowy s prezentowane w tabeli rozlicze tego do-
kumentu.
Podczas edycji dokumentu patnoci
Po otwarciu do edycji wystawionego dokumentu patnoci w tabeli rozlicze prezentowane s wszyst-
kie nierozliczone patnoci i rozrachunki kontrahenta, dla ktrego wystawiono ten dokument. Po za-
znaczeniu w tabeli odpowiednich dokumentw system wywietli odpowiednie wartoci w polach Roz-
liczone i Do rozliczenia pozostao.
Wsppraca z moduem ksigowym
Modu Forte Handel wsppracuje z moduem Forte Finanse i Ksigowo. Wsppraca polega na:
automatycznym dekretowaniu wystawionych dokumentw sprzeday i raportw patnoci (raporty
kasowe, wycigi bankowe itp.).
przekazywaniu do moduu ksigowego informacji zawartych w wystawionych dokumentach.
przekazywaniu i uzgadnianiu danych opisujcych kontrahentw, pracownikw i urzdy.
Moliwe jest take automatyczne uzgadnianie zawartoci kartotek kontrahentw, pracownikw i urz-
dw wykorzystywanych przez wymienione moduy.
Dekretowanie dokumentw - schematy ksigowa
Schematy ksigowa udostpniaj moliwo elastycznego definiowania kont, rozksigowywanie
dokumentu na dowoln ilo dekretw oraz tworzenie wielu ksigowa rwnolegych. System umoli-
wia definiowanie schematw ksigowa zarwno na poziomie dokumentu jak i na poziomie pozycji
dokumentu - cay dokument jest wtedy dekretowany przy wykorzystaniu innego schematu ni pozycja,
ktra nie jest dla tego dokumentu typowa.

UWAGA Jeli dla pozycji dokumentu zosta ustalony odrbny schemat ksigowania, zmiany
schematu przyporzdkowanego do caego dokumentu nie bd wpyway na ksigowa-
nie tej pozycji. Aby wycofa si z okrelenia indywidualnego schematu ksigowania,
naley ponownie wej we waciwoci pozycji i usun nazw schematu z pola ksi-
gowanie.
Tworzenie schematw
Dla kadej z klas dokumentw obsugiwanych przez modu Forte Handel (dokumenty handlowe, do-
kumenty magazynowe, dokumenty patnoci) zdefiniowane s odrbne schematy ksigowa. Definio-
wanie schematu polega na umieszczaniu w nim kolejnych zapisw ksigowych. Dla kadego zapisu
podawane s nastpujce parametry:
strona
winien lub ma,
konto
numer konta, take z moliwoci wykorzystania dalej opisanych parametrw i makr,
rwnolegy
zaznaczenie tego pola okrela, e zapis bdzie traktowany jako ksigowanie rwnolege,

typ kwoty
czy okrelenie kwoty odnosi si do dokumentu czy pozycji, dla dokumentw patnoci, ktre zawieraj
tylko jedn pozycj jest to zawsze kwota dokumentu,
okrelenie kwoty
liczba podana w polu mnonik (w polu kwota wybrane 1.00), lub jedna z kwot wystpujcych w do-
kumencie danej klasy. Bd to:
- w dokumentach patnoci: kwota dokumentu (warto),
- w dokumentach sprzeday: netto, brutto i VAT
W dokumentach handlowych i magazynowych istnieje moliwo dekretowania iloci towarw wyst-
pujcych na dokumencie. W polu Kwota widoczna jest pozycja Ilo, dziki czemu mona umieci
ilo z pozycji dokumentu. Jeli towar ma zdefiniowan jednostk domyln, ilo ta jest wyraona
w tej jednostce, w przeciwnym wypadku jest to ilo w jednostce ewidencyjnej. Dla dokumentw
sprzeday w polu Kwota dostpne jest te pole Koszt.
We wszystkich dokumentach mona te uy kwoty bilans. Na zdefiniowane w tym zapisie konto
bdzie ksigowana kwota uzgadniajca warto stron Wn i Ma. Dla zapisu bilans nie ma znaczenia
okrelenie typu kwoty, a uycie w definicji konta parametrw zwizanych z pozycj dokumentu (np.
Identyfikatora FK rodzaju towaru) jest niepoprawne i moe powodowa bdy w ustaleniu symbolu
konta.
Typowym zastosowaniem kwoty bilans jest ksigowanie na rne konta wartoci netto sprzedanych
towarw z dokumentu wystawionego w cenach brutto i uyciem metody iloczynowej liczenia VAT.
opis
tre opisujca zapis,
pozycja
numer pozycji w dokumencie ksigowym. Na pozycj skadaj si dwa lub wicej zapisw, jeden na
stron winien lub ma i pozostae na stron przeciwstawn. Schemat ksigowania moe zawiera do-
woln liczb pozycji.
Kolejno pobierania schematw do dekretacji dokumentu
Podczas nadawania dekretw dokumentom wykorzystywane s zdefiniowane schematy wedug na-
stpujcej kolejnoci:
schemat przypisany do pozycji,
schemat przypisany do dokumentu,
UWAGA W momencie tworzenia dokumentu zostaje do niego przypisany schemat ksigowania
okrelony w Rodzaju dokumentu.
schemat przypisany do typu dokumentu,
w przypadku korekty - schemat dla dokumentu korygowanego,
schemat wzorca.
Przy dekretowaniu dokumentu korekty, kolejno pobierania schematw jest nastpujca:
schemat przypisany do pozycji,
schemat korygujcy dla schematu przypisanego do korygowanej pozycji,
schemat przypisany do dokumentu,
schemat korygujcy dla schematu przypisanego do dokumentu korygowanego,
schemat przypisany do typu dokumentu,
schemat korygujcy dla schematu przypisanego do typu dokumentu korygowanego,
schemat ktrym dekretowany jest dokument korygowany,
schemat wzorca.
Jeli odnaleziony schemat jest bdny - np. zosta usunity z listy schematw - system traktuje to jak
brak schematu.

MXH2014P0001
Parametry ksigowa i makra
Do definiowania symboli kont oraz opisw dokumentw w schematach ksigowa mona wykorzysta
makra oraz parametry.
Parametry to symbole, ktre podczas dekretowania zostan zastpione odpowiednimi sym-
bolami kont. S one podzielone na nastpujce grupy: oglne, kontrahentw, pracownikw, urzdw
oraz towarw. Parametry kontrahentw, pracownikw, urzdw i towarw definiowane s poprzez
wzorce parametrw. Wzorzec parametrw zawiera list nazw parametrw w danej grupie (odpowied-
nio kontrahenci, pracownicy, urzdy lub towary), oraz wartoci, ktre zostan podstawione, jeli wy-
stpujcy w dokumencie kontrahent, pracownik, urzd lub towar nie bdzie przyporzdkowany do
okrelonej podgrupy. Dla wszystkich podgrup wystpujcych w obrbie grupy okrelane s wartoci
tych samych parametrw. Poza predefiniowanymi parametrami (opisanymi poniej), uytkownik moe
definiowa wasne parametry. Przy okrelaniu wartoci parametrw mona korzysta z makr. Umiesz-
czajc parametr w schemacie ksigowania naley poprzedzi jego nazw znakiem "#".
Makra s to symbole, ktre podczas dekretowania dokumentu zostan zastpione odpowied-
nimi identyfikatorami moduu Finanse i Ksigowo.
Predefiniowane parametry oglne do wykorzystania w numerze konta:
IVS konto VAT naleny IPWM konto przychd wewntrzny
IVSK konto korekt VAT-u nalenego IRWW konto rozchd wewntrzny
IVZ konto VAT naliczony ITWD konto towary w drodze
IVZK konto korekt VAT-u naliczonego IMAG konto magazyn
ISPD konto rodki pienine w drodze ISN konto sprzeda netto
Predefiniowane parametry kontrahentw, pracownikw i urzdw do wykorzystania w numerze konta:
khSP konto odbiorcy (wpata ) khZK konto dostawcy (wypata)
Predefiniowane parametry towarw do wykorzystania w numerze konta
twZK konto zakupu twWZ konto wydania
twPZ konto przyjcia twSP konto sprzeday
Makra wykorzystywane do definiowania numerw kont
W definiowaniu kont mona wykorzystywa nastpujce symbole, ktre podczas dekretowania doku-
mentu zostan zastpione odpowiednimi identyfikatorami FK:
#D (dla dok. magazynowego) identyfikator FK ID dziau dokumentu handlowego powizanego
z danym dokumentem magazynowym, o ile taki powizany dokument istnieje,
#K identyfikator FK kontrahenta, urzdu lub pracownika, w przypadku kontrahenta incydentalnego
podstawiona zostanie warto pusta,
#U identyfikator FK urzdu,
#P identyfikator FK pracownika,
#M identyfikator FK magazynu, uycie tego makra w schemacie dokumentu patnoci zostanie
pominite,
#T identyfikator FK danych towaru, do uycia tylko w zapisach typu pozycja, w zapisach typu
dokument daje warto pust,
#RK konto FK rodzaju kontrahenta, pracownika lub urzdu, przy dekretowaniu zapisu odnoszcego
si do kontrahenta incydentalnego daje warto pust,
#RT konto FK rodzaju towaru, ma sens tylko dla zapisw typu pozycja, w zapisach typu dokument
daje warto pust,
#RD konto FK rodzaju dokumentu,
#RP konto FK rejestru pieninego
#FPRP konto FK funduszu promocji rolnej.

Makra wykorzystywane w polu Opis
W polu Opis mona wykorzystywa nastpujce makra:
#N numer dokumentu,
#D data dokumentu,
#O opis dokumentu,
#P opis pozycji, w przypadku zapisu dla caego dokumentu podstawione zostan zczone opisy
kolejnych pozycji,
#K kod kontrahenta w module Forte Handel,
#A nazwa kontrahenta,
#T kod asortymentu w module Handel Forte, w przypadku zapisu dla caego dokumentu podsta-
wione zostan zczone kody asortymentw z kolejnych pozycji.
#R numer rozrachunku (w kartotece Patnoci moduu Forte Handel),
#RP nazwa rejestru pieninego
#FPRP nazwa funduszu promocji rolnej.
Makra #R i #RP nie mog wystpi w polu Tre dokumentu, gdy dotycz dokumentw patnoci,
ktre zawsze wysyane s w postaci zbiorczej jako raport kasowy lub wycig bankowy, a wic cay
dokument z moduu Forte Handel jest jedynie zapisem w dokumencie w module Finanse i Ksigo-
wo.
Kolejno pobierania parametrw
Modu Handel odnajdujc nazw parametru na licie parametrw grupy sprawdza, do jakiej podgrupy
naley ten towar, kontrahent, pracownik lub urzd. Jeli w danych elementu (towaru itd.) nie znajduje
si okrelenie podgrupy, system sprawdza w danych rodzaju. Jeli rwnie w danych rodzaju nie ma
okrelenia podgrupy pobiera warto parametru ze wzorca grupy. Dla elementw, ktre nie s okre-
lone w kartotece (kontrahent incydentalny, czy asortyment wpisywany bezporednio do dokumentu)
pobierane s wartoci parametrw okrelone we wzorcu.
Eksport danych dokumentw
Dokumenty handlowe
Do eksportu wystawionych dokumentw sprzeday a take zakupu, magazynowych i patnoci suy
funkcja Eksport danych. Dokumenty mog by za porednictwem tej funkcji eksportowane zarwno
do moduu ksigowego, jak te w przypadku pracy wielooddziaowej - z oddziau firmy do jej centrali.
Funkcja eksportu dostpna jest z poziomu odpowiedniej kartoteki dokumentw (Sprzeda, Magazyn,
Zakup, Patnoci raporty patnoci) pod przyciskiem Operacje. Przed wywoaniem funkcji naley
zaznaczy te dokumenty, ktre maj by przesane do moduu Finanse i Ksigowo lub do centrali
firmy, a nastpnie wybra operacj Eksport danych. W wywietlonym oknie naley wybra rodzaj
eksportu danych, a nastpnie okreli katalog, w ktrym zostan zapisane dane eksportowanych do-
kumentw.
Jeli nie ma potrzeby korzystania z eksportu danych do centrali, a jedynie do moduu Finanse i Ksi-
gowo, zalecane jest uycie rodzaju Eksport format 3.0 Do FK-a. Wwczas podczas eksportu da-
nych dokumentw system pomija wszystkie dokumenty anulowane.
Przy pracy wielooddziaowej wybieramy rodzaj Eksport format 3.0 Do FK-a i Centrali, a pliki wygene-
rowane wtedy przy eksporcie do centrali mona take wykorzysta do zaimportowania dokumentw
do moduu Finanse i Ksigowo. Eksportowane s tu dokumenty wystawione i anulowane, a pomij a-
ne dokumenty w buforze.

UWAGA Kolejny eksport danych na ten sam katalog dyskowy USUWA wszystkie dane zwizane
z poprzednim eksportem.

MXH2014P0001

Rys. 7-1 Okno Eksport danych do FK.
Podczas eksportu uytkownik systemu moe okreli nastpujce parametry tej operacji:
oznaczaj wyeksportowane dokumenty
powoduje specjalne oznakowanie wyeksportowanych dokumentw sprzeday - prezentowane na
ekranie jako znak .
nie eksportuj oznakowanych dokumentw
dziaa w poczeniu z poprzednim parametrem; jeli w trakcie eksportu system natrafi na dokument
oznakowany przez poprzedni eksport, pominie go - dane tego dokumentu nie zostan wyeksportowane.
Podczas eksportu danych dokumentw system pomija wszystkie dokumenty anulowane.
Pomijane s dokumenty w buforze.
Dokumenty handlowe
Podczas eksportu dokumentw handlowych (sprzeday lub zakupu), uytkownik moe jednoczenie
przesya do moduu Finanse i Ksigowo ksigowania zwizanych z nimi dokumentw magazyno-
wych. Aby to zrobi, naley w oknie operacji eksportu danych wybra opcj rwnolege ksigowania
magazynowe.
Jeli opcja ta jest wybrana, to opcje oznaczaj wyeksportowane dokumenty i nie eksportuj ozna-
kowanych dokumentw dotycz take dokumentw magazynowych.
Dokumenty magazynowe
Wystawione dokumenty magazynowe mog by przesyane do moduu Finanse i Ksigowo bezpo-
rednio poprzez funkcj Eksport danych, bd porednio - podczas eksportu zwizanych z nimi do-
kumentw handlowych. Dla dokumentw tych oprcz opcji oznaczaj wyeksportowane dokumenty
i nie eksportuj oznakowanych dokumentw jest dostpna take opcja eksportuj jako dokument
zbiorczy. Wybranie tej opcji powoduje, e przesyane do moduu Finanse i Ksigowo dokumenty
magazynowe zostan zaksigowane jako jeden dokument zbiorczy.
Dokumenty patnoci
Dane dokumentw patnoci nie s przesyane do moduu ksigowego w postaci poszczeglnych
prostych dokumentw patnoci takich jak KP czy KW. Podstaw przesyania danych s w tym przy-
padku zoone dokumenty patnoci - raporty patnoci, takie jak Raport Kasowy, Raport Bankowy
czy inne, osobny dla kadej waluty. Wszystkie proste dokumenty patnoci zarejestrowane danego
dnia w danym rejestrze pieninym zbierane s przez modu Forte Handel w jeden raport patnoci.
I tak np. dla wszystkich operacji KP, KW, ewentualnych wpat i wypat wewntrznych z konkretnego
rejestru kasowego z jednego dnia, system tworzy zawsze jeden zoony dokument patnoci - Raport
Kasowy o odpowiednim numerze, zbierajcy w sobie wszystkie proste dokumenty patnoci. Zoony
dokument nie zastpuje prostych dokumentw patnoci. S one zawsze dostpne w kartotece pie-
nidzy. Raporty patnoci s tworzone i zarzdzane przez system automatycznie, bez potrzeby inge-
rencji uytkownika. Uytkownik moe ustali jedynie nazw i szablon numeracji tych dokumentw oraz
ewentualnie zmodyfikowa numer utworzonego przez system raportu patnoci.
Operacja eksportu danych patnoci dostpna jest z okna zestawienia Raporty patnoci kartoteki
patnoci (Patnoci / Zestawienia / Raporty patnoci). Po wybraniu tego zestawienia i okreleniu
jego parametrw (za jaki okres oraz dla jakich rejestrw pieninych) na ekranie pojawia si lista
utworzonych przez system raportw patnoci. Funkcja Eksport danych jest dostpna pod przyci-

skiem Operacje tej listy. Przed wykonaniem operacji eksportu naley zaznaczy te raporty patnoci,
ktre maj by przesane do moduu ksigowego. Po zaznaczeniu odpowiednich dokumentw naley
wybra operacj Eksport danych, a nastpnie rodzaj eksportu i okreli katalog dyskowy, na ktry
zostan zapisane dane eksportowanych raportw.

z poprzednim eksportem).

Rys. 7-2 Okno Eksport danych do FK (dokumenty patnoci).
Podczas eksportu uytkownik systemu moe okreli nastpujce parametry:
Powoduje specjalne oznakowanie wyeksportowanych dokumentw sprzeday, prezentowane na
ekranie jako znak .
Dziaa w poczeniu z poprzednim parametrem; jeli w trakcie eksportu system natrafi na dokument
oznakowany przez poprzedni eksport, pominie go - dane tego dokumentu nie zostan wyeksportowa-
ne.
eksportuj jako raport zbiorczy
Wybranie tej opcji powoduje, e wszystkie wybrane raporty patnoci zostan przesane do moduu
Finanse i Ksigowo jako jeden zbiorczy raport.
Uzgadnianie danych
Moduy handlowe i ksigowe mog wymienia midzy sob i uzgadnia dane, opisujce kontrahen-
tw, pracownikw i urzdy; a w pewnych przypadkach take rozrachunki. Sposoby wymiany tych in-
formacji zale od rodowiska, w ktrym pracuj oba moduy.
Poprawno uzgodnie dokumentw miedzy moduami naley sprawdzi za pomoc raportu diagno-
stycznego Diagnostyka uzgodnie z FK.
Po ustawieniu synchronizacji przyrostowej w menu kontekstowym dokumentu handlowego (zakupu,
sprzeday, patnoci i rozrachunkw) dostpne jest polecenie Dokument w FK, ktre wywouje okno
Dokument w FKF uzgodniony z dokumentem . W oknie tym mona sprawdzi numer dokumen-
tu w module FK oraz, po wybraniu przycisku Operacje, uzgodni ten dokument z dokumentem w FK,
usun uzgodnienie lub zsynchronizowa rozrachunek z FK.

MXH2014P0001

Rys. 7-3 Okno Dokument w FKF uzgodniony z dokumentem .
Moduy zainstalowane w rnych sieciach
W przypadku, gdy modu handlowy i modu ksigowy s zainstalowane w rnych sieciach kompute-
rowych, wymiana danych pomidzy nimi polega wycznie na przekazywaniu plikw tekstowych i nie
ma moliwoci synchronizacji kartotek. Przesyanie danych odbywa si w kierunku od moduu han-
dlowego do moduu ksigowego. Wymaga to wykonania eksportu danych do pliku w module handlo-
wym i importu danych z pliku tekstowego do bufora w module ksigowym. Nie s konieczne adne
dodatkowe czynnoci po stronie moduu handlowego - wszystkie uzgodnienia dotyczce przesyanych
danych zostan dokonane i zapamitane po stronie moduu ksigowego podczas importu danych
z pliku.
Moduy zainstalowane w tej samej sieci
W przypadku moduu Forte Finanse i Ksigowo synchronizacja danych jest przeprowadzana w ca-
oci przez modu Forte Handel. Aby system mg j przeprowadzi, konieczne jest wskazanie plikw
zawierajcych dane opisujce firm w module Finanse i Ksigowo: katalogu firmy, bazy kontrahen-
tw, bazy pracownikw i bazy urzdw. Brak wskazania oznacza, e odpowiednie kartoteki nie bd
synchronizowane.
Integracja z moduem FK
Zainstalowanie Moduu Integracji udostpnia nastpujce, dodatkowe moliwoci wymiany danych:
Tryb pracy wsplnej bazy:
- przesyanie dekretu do Repozytorium automatyczne lub poprzez operacj grupow,
- synchronizacja rozrachunkw,
- synchronizacja urzdw,
Tryb pracy z replikacj lub osobne bazy:
- przesyanie dokumentw bezporednio do bufora moduu Finanse i Ksigowo
- synchronizacja rozrachunkw
- synchronizacja kartotek (kontrahentw, pracownikw i urzdw dla osobnych baz) oraz urzdw dla
baz w replikacji,
Aby przesyanie dokumentw w trzech trybach byo moliwe, naley skonfigurowa ustawienia dla
rejestrw VAT oraz uzgodni typy dokumentw midzy moduami Forte Handel i Finanse i Ksigo-
wo.

Instalacja Mechanizmu integracji
Jest to obiekt typu COM rejestrujcy si w systemie Windows, do ktrego modu handlowy przesya
dane dokumentw. Obiekt sprawdza poprawno otrzymanych danych, otwiera baz moduu Finanse
i Ksigowo i umieszcza dane w buforze Finanse i Ksigowo. Dlatego te mechanizm integracji
musi by zainstalowany na kadym stanowisku, z ktrego bd wysyane dane do moduu Finanse
i Ksigowo.
Konfiguracja poczenia z danymi FK
W oknie Ustawienia / Wsppraca z FK / Kartoteki FK naley skonfigurowa opcje poczenia
z danymi w module Finanse i Ksigowo. Okno zawiera przycisk Edytuj, ktry po wybraniu wymienia
si na przyciski Zapisz i Anuluj. Zmiana ustawie w tym oknie jest moliwa tylko w trybie edycji.

Rys. 7-4 Wsppraca z FK.
W ramce opisujcej firm w module Finanse i Ksigowo Forte znajduj si nastpujce pola:
pole wyboru Wsppraca z
Umoliwia okrelenie wersji module Finanse i Ksigowo Forte, z ktrym s wymieniane dane.
pole Serwer
Nazwa serwera z bazami danych firmy moduu Finanse i Ksigowo Forte.
Pole Baza danych
Nazwa bazy Finanse i Ksigowo.
Pole Logowanie zintegrowane
Opcjonalna moliwo wyboru logowania zintegrowanego uytkownika do bazy Finanse i Ksigowo.
pole Uytkownik
Nazwa uytkownika zdefiniowanego dla danej firmy w module Forte Finanse i Ksigowo.
przycisk Haso
Otwiera okno umoliwiajce podanie hasa zdefiniowanego w module Finanse i Ksigowo dla okre-
lonego w poprzednim polu uytkownika.
Opisane powyej ustawienia s zapamitywane wraz danymi firmy w module handlowym, wic s
wsplne dla wszystkich uytkownikw, dlatego naley pamita o tym e dane w module Forte Finan-
se i Ksigowo musz by zdefiniowane identycznie dla wszystkich stanowisk moduu Forte Handel.
Uzgodnienie typw dokumentw
Kady typ dokumentu w module handlowym musi mie zdefiniowany odpowiadajcy mu typ w module
Finanse i Ksigowo, tak, aby wysyane dokumenty wchodziy do bufora Finanse i Ksigowo jako
dokumenty odpowiednich typw. Dokonuje si tego dla kadego typu dokumentu oddzielnie w oknie
Ustawienia / Typ dokumentu. W oknie definicji typu jest dostpne pole o nazwie FK:, a obok niego
przycisk pokazujcy okno z typami dokumentw w module Finanse i Ksigowo, z ktrego mona
wybra dany typ dokumentu. Lista typw dokumentw w module Finanse i Ksigowo pojawi si
tylko wtedy, gdy zostanie wczeniej prawidowo skonfigurowane poczenie z danymi w module Fi-
nanse i Ksigowo (patrz punkt poprzedni), i gdy w firmie w module Finanse i Ksigowo istnieje
aktywny rok odpowiadajcy biecej dacie.
Raport kasowy w walucie naley uzgodni z raportem kasowym walutowym w module Forte Finanse
i Ksigowo.
Faktura VAT w walucie naley uzgodni z faktur walutow w module Finanse i Ksigowo.


MXH2014P0001
UWAGA Dla dokumentw patnoci nie definiuje si typu dokumentu w module Finanse i Ksi-
gowo, poniewa dokumenty te s przesyane do Finanse i Ksigowo zbiorczo,
w formie raportu patnoci.
Uzgodnienie rejestrw VAT
Uzgodnienia dokonuje si dla kadego rejestru VAT sprzeday w oknie Ustawienia - Typy rejestrw.
Podobnie jak w typach dokumentw mamy do dyspozycji list rejestrw VAT dostpnych w danych
moduu Finanse i Ksigowo.

UWAGA Rejestry w module Finanse i Ksigowo s zwizane z typami dokumentw Finanse
i Ksigowo, w zwizku z tym naley pamita o tym, aby dla konkretnego typu doku-
mentu w module handlowym stosowa tylko rejestry zwizane z danym typem w modu-
le Finanse i Ksigowo. W przeciwnym razie podczas wysyania takiego dokumentu
do Finanse i Ksigowo dostaniemy komunikat generowany przez obiekt integracji
Rejestr nie zosta zdefiniowany dla danego typu dokumentu.
Uzgodnienie rejestrw patnoci
Mona to zrobi w oknie definiowania typu dokumentu w Ustawieniach. Naley wybra konkretny typ
dokumentu patnoci i w ramce FK wybra odpowiedni typ dokumentu w polu obsuguj jak.
W ramce Serie typu dokumentu naley wypeni pola wedug schematu z rozdziau Administracja
Definiowanie typu dokumentu. W polu Numeracja mona wybra z listy rne rodzaje numeracji
(miesiczna, roczna itd.). Aby doda kolejn seri typu dokumentu, naley wybra przycisk Dodaj
i powtrzy powysze czynnoci.
Synchronizacja kartotek
Proces synchronizacji polega na prbie automatycznego poczenia przez modu handlowy istniej-
cych w module Finanse i Ksigowo Forte kontrahentw, pracownikw i urzdw z tymi, ktrzy ist-
niej w jego wasnych danych. Na stronie Kartoteki okna Kartoteki FK znajduj si pola wyboru
okrelajce, ktre kartoteki i w jaki sposb maj by synchronizowane. Jeli pole wyboru Automa-
tyczna synchronizacja jest zaznaczone, modu handlowy automatycznie uzgadnia dane zawarte we
wskazanych kartotekach zgodnie z ustawieniami pl wyboru. Przed rozpoczciem automatycznej
synchronizacji naley wykona pen synchronizacj danych, uruchamian przyciskiem Synchronizuj
kartoteki.
Wsppraca w trybie danych wsplnych
Operacj na tym polu moe przeprowadzi jedynie uytkownik z nadanym uprawnieniem specjalnym
Zmiana ustawie wsppracy z FK. Po zaznaczeniu tej opcji tradycyjna wsppraca z moduem FK
przebiega tylko dla danych Urzdw, a nie jest moliwa dla Kontrahentw i Pracownikw.

Rys. 7-5 Ustawienie Kartoteki FK, strona Kartoteki.
Proces synchronizacji skada si z dwch etapw.
Pierwszy, Uzgadnianie FK - Handel polega na tym, e system dla kadego istniejcego w module
Finanse i Ksigowo kontrahenta stara si znale odpowiadajcego mu wasnego kontrahenta.
W tym celu system porwnuje pole kod kontrahenta z polem skrt w module Finanse i Ksigowo
oraz NIP tych kontrahentw. Jeli system ma problemy z automatycznym powizaniem, gdy w karto-
tece istnieje kilku podobnych kontrahentw - wywietla list, z ktrej uytkownik po zastanowieniu si
moe wybra waciwego kontrahenta (moe te doda nowego lub wybra dowolnego innego kon-
trahenta z kartoteki). Gdy dane uzgadnianych kontrahentw (adres, telefony, numer rachunku banko-
wego itp.) rni si, system wywietla pytanie, czy nadpisa dane kontrahenta danymi z Finanse
i Ksigowo. Jeli dla danego kontrahenta w module Finanse i Ksigowo system nie znajdzie we
wasnych danych odpowiedniego kontrahenta, automatycznie utworzy nowego, a nastpnie uzgodni
go z kontrahentem Finanse i Ksigowo.
Drugi etap synchronizacji - Uzgadnianie Handel - FK polega na tym, e dla kadego kontrahenta
uzgodnionego z moduu Finanse i Ksigowo s porwnywane ich dane (adresy, telefony, rachunek
bankowy itp.) Jeli system stwierdzi rnic w tych danych automatycznie (bez pytania) nadpisze
dane kontrahenta w module Finanse i Ksigowo wasnymi danymi. W przypadku, gdy jest to kontra-
hent nieuzgodniony, zostanie on utworzony w danych moduu Finanse i Ksigowo i powstanie mi-
dzy nimi uzgodnienie.
Kady z etapw synchronizacji mona przeprowadza samodzielnie rezygnujc z drugiego (tylko
w przypadku rcznej synchronizacji), cho zalecane jest, aby przeprowadza je razem w takiej ko-
lejnoci jak zostay opisane. Nie mona rwnie zrezygnowa z ktrego z etapw w przypadku, gdy
zostanie wczona Automatyczna synchronizacja. Automatyczna synchronizacja polega na tym, e
system wymusza peny (dwuetapowy) proces synchronizacji, a nastpnie zalenie od zaznaczonych
opcji ledzi pojawianie si nowych kontrahentw zarwno po stronie moduu Finanse i Ksigowo jak
i po swojej, i stara si, aby zmiany zwizane z edycj kontrahenta lub dodaniem nowego w danych

MXH2014P0001
jednego moduu zostay uwzgldnione rwnie w danych drugiego oraz eby w zwizku z tym powsta-
y odpowiednie uzgodnienia.
W przypadku pracy w automatycznym trybie synchronizacji kartotek mona pomin czasochonn
pen synchronizacj w przypadku utraty cznoci z moduem Finanse i Ksigowo. Decyzj podej-
muje uytkownik w zalenoci od praw; przy wejciu do firmy pojawiaj si odpowiednio komunikaty
z opcjami wyboru.
Ustawienia wsppracy z FK, okno Kartoteki FK
Ramka Wsppraca w trybie:
Handel i FK mog pracowa na jednej wsplnej bazie lub na osobnych bazach. W ramce naley wy-
bra tryb wsppracy odpowiadajcy przyjtej uprzednio konfiguracji baz danych.
Pole uytkownik FK
W tym polu naley wskaza uytkownika, ktry bdzie uywany przez obiekt integracji do przesyania
dokumentw do bufora FK.
Wsplna baza
Operacj na tym polu moe przeprowadzi jedynie uytkownik z nadanym uprawnieniem specjalnym
Zmiana ustawie wsppracy z FK. Pola Obiekt integracji, Serwer, Baza danych wypeniane s
automatycznie.
Ramka Tworzenie dekretacji
Naley wybra rodzaj dekretacji zaznaczajc odpowiednie pole/pola. Po zaznaczeniu pola Automa-
tycznie po wystawieniu dokumentu program zapisze dokument sprzeday i w Handlu (z oznacze-
niem 'kropk') i w Repozytorium (z zacznikiem z dekretacj). Jeli pole nie jest zaznaczone, program
zapisze dokument i w Handlu (bez oznaczenia) i w Repozytorium (bez zacznika z dekretacj) opera-
cja grupowa dekretacji w Repozytorium w kartotece Sprzeda jest dostpna.
Ramka Synchronizowane kartoteki
Po zaznaczeniu tej opcji synchronizacja z FK przebiega tylko dla danych Urzdw. Zaznaczenie tego
parametru blokuje natomiast operacj synchronizacji kartoteki kontrahentw i pracownikw. Kartoteki
kontrahentw i pracownikw s wsplne dla Handlu i FK. W kartotece Sprzeda i Zakup w opera-
cjach grupowych w miejsce operacji Integracja z FK pojawia si operacja zapisu dekretacji w Repozy-
torium.
Osobne bazy z replikacj
Pola Obiekt integracji, Serwer, Baza danych nie s wypeniane automatycznie.
Nie jest aktywne pole Automatycznie po wystawieniu dokumentu.
Po zaznaczeniu tej opcji synchronizacja z FK przebiega tylko dla danych Urzdw. Zaznaczenie tego
parametru blokuje operacj synchronizacji kartoteki kontrahentw i pracownikw. Kartoteki Kontra-
hentw i Pracownikw podlegaj replikacji midzy Handlem i FK. W kartotece Sprzeda i Zakup
w operacjach grupowych dostpna jest operacja Integracja z FK.
Osobne bazy bez replikacji
Przy tym trybie wsppracy jest moliwo samodzielnego ustawienia serwera i wyboru bazy danych.
Zablokowane zostaje pole Automatycznie po wystawieniu dokumentu.
Zaznaczenie tego parametru uaktywnia operacj synchronizacji kartoteki kontrahentw i pracownikw.
W kartotece Sprzeda i Zakup w operacjach grupowych dostpna jest operacja Integracja z FK.
Ramka Automatyczna synchronizacja
Jeli jest zaznaczone, wwczas modu handlowy automatycznie uzgadnia dane zawarte we wskaza-
nych kartotekach zgodnie z ustawieniami pl wyboru. Przed rozpoczciem automatycznej synchroni-
zacji naley wykona pen synchronizacj danych.
W ramce Automatyczna synchronizacja okna Kartoteki FK widoczne s take pola wyboru:

Wyloguj uytkownika z firmy zaznaczenie pola dla zwykego uytkownika powoduje wylogowanie
go z firmy. Dla admina moliwe jest opuszczenie firmy albo wczenie bd wyczenie synchronizacji.
Wyczaj automatyczn synchronizacj w caej firmie dla kadego uytkownika daje moliwo
kontynuacji pracy lub wyjcia z firmy.
Synchronizacja rozrachunkw
Na zakadce Rozrachunki okna Kartoteki FK znajduj si pola wyboru okrelajce sposb synchro-
nizacji rozrachunkw. Synchronizacja rozrachunkw jest moliwa dla danych w module Finanse
i Ksigowo od wersji 5.00. Podlegaj jej rozrachunki kontrahentw, pracownikw i urzdw moduu
handlowego zsynchronizowanych z moduu Finanse i Ksigowo, dla ktrych istnieje w danych mo-
duu handlowego jakikolwiek dokument, wystawiony lub w buforze.
Synchronizacja rozrachunkw, zarwno pena jak i przyrostowa, dotyczy tylko uzgodnionych wcze-
niej dokumentw.

Rys. 7-6 Ustawienie Kartoteki FK, strona Rozrachunki.
Polega ona na uaktualnieniu stanu wartociowego rozrachunkw moduu handlowego zgodnie ze
stanem odpowiadajcym im rozrachunkw w Finanse i Ksigowo. System odczytuje nierozliczone
transakcje w Finanse i Ksigowo wraz z kwotami, na jakie nie s rozliczone, nastpnie stara si
znale odpowiedniki tych rozrachunkw we wasnych danych. W przypadku znalezienia takiego roz-
rachunku sprawdzana jest zgodno kwot. Jeli kwoty si nie zgadzaj, to kwota rozrachunku moduu
handlowego zostaje zmieniona poprzez dodanie sztucznego rozliczenia do rozrachunku. Jeli w mo-
dule Finanse i Ksigowo istnieje nierozliczona transakcja, ktra nie ma swojego odpowiednika

MXH2014P0001
w danych moduu handlowego, tworzony jest niezwizany z adnym dokumentem rozrachunek
umieszczany w rejestrze patnoci.
Synchronizacja moe by dwojaka:
Synchronizacja - synchronizowane s najpierw nierozliczone rozrachunki z Handlu, a nastpnie
wszystkie dotychczas niezsynchronizowane nierozliczone rozrachunki z FK.
Synchronizacja przyrostowa uzgodnionych dokumentw - aktywna tylko dla odpowiedniego
Obiektu integracji (od wersji 2010). Synchronizowane s rozrachunki z FK, ktre zostay zmienione od
daty wykonania czasu ostatniej synchronizacji penej lub przyrostowej. Dat t mona zmieni pod
przyciskiem Synchronizuj rozrachunki.

UWAGA W przypadku rozpoczynania pracy z systemem zaleca si przeprowadzenie synchro-
nizacji przyrostowej z pomoc konsultanta-wdroeniowca.

Przed rozpoczciem automatycznej synchronizacji naley wykona pen synchronizacj danych,
uruchamian przyciskiem Synchronizuj rozrachunki. W przypadku utraty poczenia, przy wczo-
nej synchronizacji automatycznej, synchronizacja nie bdzie przeprowadzana do czasu odzyskania
poczenia, a uytkownik ma moliwo wyboru dalszego dziaania kontynuacj pracy lub wyjcie
z firmy.
W ramce Wykonuj synchronizacj automatyczn znajduj si pola wyboru, za pomoc ktrych
naley okreli ktre rozrachunki, w jakich sytuacjach i jak czsto maj by uzgadniane. Przed wyko-
nywaniem synchronizacji system sprawdza, czy nie jest prowadzona w tym samym momencie syn-
chronizacja z innej kocwki. Zapobiega to jednoczesnemu wykonywaniu synchronizacji rozrachun-
kw z rnych kocwek moduu Handel. W odpowiednim polu naley okreli czstotliwo wykony-
wania synchronizacji:
Przy kadym wejciu do firmy - dotyczy synchronizacji przyrostowej.
Przed zestawieniami rozrachunkowymi - dotyczy synchronizacji przyrostowej.
Co okrelony okres czasu (z moliwoci edycji interwau czasowego okrelajcego czstotliwo
wykonywania automatycznej synchronizacji przyrostowej z dokadnoci minut, godzin lub dni) - opcja
aktywna tylko dla trybu synchronizacji przyrostowej uzgadnianych dokumentw.
Przy kadym wykorzystaniu danych dla konkretnego kontrahenta - opcja aktywna tylko wtedy,
kiedy w trybach synchronizacji zaznaczono znacznik "synchronizacja".
Import operacji bankowych
Wybranie polecenia Import operacji bankowych z menu Firma programu rozpoczyna import danych
operacji bankowych z moduu Repozytorium do kartoteki pienidzy. Aby operacja bya moliwa, ra-
chunek bankowy dla ktrego bd importowane dokumenty patnoci musi by zdefiniowany w modu-
le Handel (nie moe to by rachunek walutowy). W przeciwnym wypadku operacja bankowa nie zo-
stanie zaimportowana.
Po imporcie operacji bankowych, w kartotece Pienidze zostan dodane dokumenty wpat i wypat.
moliwy jest import. Mona zaimportowa operacj, do ktrej w Repozytorium jest przypisany pod-
miot, albo bez przypisanego podmiotu. Jeeli chcemy ponownie zaimportowa operacje juz raz zaim-
portowane do Handlu, to do zmiany statusu takiej operacji suy raport pomocniczy Zmiana statusu
operacji bankowych.
Jeeli podmiot bdzie przypisany do operacji bankowej w Repozytorium, to kontrahent podpowie si
na patnoci z automatu. Podczas takiego importu mona wskaza innego kontrahenta z innym ra-
chunkiem. Aby dopisa ten rachunek do kontrahenta, znacznik zapisz rachunek musi by zaznaczo-
ny.
Przy imporcie operacji bankowych mona automatycznie rozliczy dokumenty handlowe. Aby rozli-
czenie byo moliwe - na operacji bankowej numer rachunku kontrahenta, kwota oraz opis patnoci
musz by zgodne z danymi na rozrachunku.

Przelewy elektroniczne
W kartotece Patnoci po wybraniu przycisku Operacje dostpna jest grupa polece zwizanych
z obsug przeleww elektronicznych. S one widoczne tylko po nawizaniu wsppracy z Repozyto-
rium.

Rys. 7-7 Operacje zwizane z przelewami elektronicznymi.
Zlecanie e-Przeleww
Operacja grupowa za pomoc ktrej mona zleci przelewy elektroniczne dla wybranych nierozliczo-
nych zobowiza.

Rys. 7-8 Operacja zlecania przeleww elektronicznych.
Poka e-Przelewy
Otwiera okno przeleww elektronicznych w Repozytorium prezentujc list e-przeleww. Lista
uwzgldnia zaznaczone zobowizania w Handlu.
Poka operacje bankowe
Otwiera okno operacji bankowych w Repozytorium z list zaimportowanych do Handlu operacji ban-
kowych.


MXH2014P0001

Przegld parametrw pracy, zestawie i
operacji

Przegld parametrw pracy firmy
Kontrola danych
Automatyczna kontrola danych dokumentu
Automatyczna kontrola danych kontrahenta
Automatyczna kontrola danych patnoci
Automatyczna kontrola danych rezerwacji
Automatyczna kontrola danych towaru
TAK System AUTOMATYCZNIE przeprowadza kontrol poprawnoci danych przed prze-
prowadzeniem operacji (wystawieniem dokumentu sprzeday, patnoci lub zapisaniem danych) -
ustawienie domylne.
NIE Kontrola poprawnoci danych przeprowadzana jest TYLKO na polecenie uytkownika (klawisz
F5).
Kontrola unikalnoci kodu paskowego towaru
TAK System nie pozwala zapisa danych towaru w przypadku, gdy podany kod paskowy towaru
ju istnieje.
NIE Kontrola unikalnoci kodu paskowego towaru nie jest przeprowadzana (ustawienie domylne).
Ostrzeganie o adresie dostawy
TAK System pyta za pomoc komunikatu o wybr adresu dostawy ("Czy chcesz wybra adres do-
stawy?")
NIE Komunikat "Kontrahent posiada zdefiniowane adresy dostaw" pojawia si na pasku stanu okna.
Ostrzeenie o braku towaru w magazynie
TAK Przy wystawianiu dokumentu sprzeday system ostrzega o braku towaru w magazynie (usta-
wienie domylne).
NIE W powyszej sytuacji system nie wywietla ostrzeenia.
Tryb ostrzegania: limit kredytu kontrahenta
Tryb ostrzegania: limit kredytu rejestru patnoci
TAK Przez wywietlenie okna dialogowego (ustawienie domylne).
NIE Przez wywietlenie tekstu ostrzeenia w linii statusu.
Wystawianie dokumentw ze wsteczn dat
TAK W przypadku, gdy w kartotece istniej dokumenty z pniejsz dat wystawienia, system wy-
wietla ostrzeenie, pozwalajc na wystawienie dokumentu (ustawienie domylne).
NIE W powyszym przypadku system nie pozwala na wystawienie dokumentu.

MXH2014P0001
Wystawianie korekty MM- przy braku towaru w magazynie MM+
TAK Przy wystawianiu dokumentu korekty MM- system ostrzega o braku towaru w magazynie
przesunicia potrzebnego do wystawienia odpowiedniej korekty MM+.
NIE W tej sytuacji system nie pozwala na wystawienie dokumentu.
Wystawianie dokumentw z kontrahentem incydentalnym
TAK w trakcie wystawiania dokumentu sprzeday dla kontrahenta incydentalnego program
SPRAWDZA czy kontrahent jest zarejestrowany w serwisie miedzyfirmami.pl.
NIE w trakcie wystawiania dokumentu sprzeday dla kontrahenta incydentalnego program NIE
SPRAWDZA czy kontrahent jest zarejestrowany w serwisie miedzyfirmami.pl.
Zasady oblicze
Domylna data wejcia do rejestru dla dokumentw
- Data wejcia jest zawsze rwna dacie wystawienia
- Zgodnie z ustaw o podatku VAT ( na zasadach oglnych):
jeli data wystawienia dokumentu jest pniejsza od daty sprzeday o mniej ni 8 dni, data wejcia do
rejestru ustawiana jest na data_wystawienia. W przeciwnym wypadku data wejcia do rejestru usta-
wiana jest na data_sprzeday+7.
- Zgodnie z ustaw o podatku VAT - metod kasow od... do...
Metod zaczyna si stosowa od pocztku kwartau kalendarzowego, mona zrezygnowa z jej sto-
sowania z dniem koca kwartau. Jeli dokument jest wystawiany w okresie obowizywania metody
kasowej, to:
1. przy wystawianiu nierozliczonego dokumentu - data wejcia do rejestru na zakadce Inne jest pusta,
2. przy wystawianiu rozliczonego dokumentu - data wejcia do rejestru ustawiana jest na dat doku-
mentu patnoci lub dat rozliczenia z przeciwnym rozrachunkiem.
3. przy wystawianiu patnoci ratalnych (czciowych) dokument wchodzi do rejestru VAT proporcjo-
nalnie wraz z kolejnymi rozliczeniami.
Jeli w Ustawieniach programu zdefiniowano rejestr VAT + 180 dni, to data wejcia do rejestru usta-
wiana jest na Data sprzeday + 180 dni. Rejestr ten jest obowizujcy dla osb fizycznych ktre nie
s patnikami VAT. Jeli patno dla dokumentu handlowego nie zostanie dodana w cigu 180 dni od
daty sprzeday, wwczas w tej dacie dokument wchodzi do rejestru. Jeeli zapata nastpi wczeniej,
wwczas dat wejcia do rejestru bdzie data patnoci.
Domylny sposb naliczania rabatu w dokumencie
cenowy - cena po rabacie w pozycji towarowej jest zaokrglana do dwch miejsc po przecinku (usta-
wienie domylne)
wartociowy - cena po rabacie nie jest zaokrglana, w rezultacie rabat dotyczy pozycji, a nie ceny
Domylny sposb naliczania podatku VAT
iloczyn stawki VAT oraz cakowitej wartoci sprzeday w danej stawce
suma kwot czstkowych podatku VAT pochodzcych z poszczeglnych pozycji towarowych
Kurs waluty ustalany na podstawie daty wystawienia
TAK Kurs waluty dla dokumentu jest ustalany na podstawie daty wystawienia
NIE Kurs waluty dla dokumentu jest ustalany na podstawie daty sprzeday
Mara / narzut - domylny tryb pracy - Formatka (domylny tryb prezentacji i przelicze na
formatce towaru)
W zalenoci od wartoci tego parametru ceny sprzeday netto w oknie danych towaru s obliczane
odmiennie. Podstaw do obliczenia wartoci mary jest cena sprzeday netto, podstaw obliczania
wartoci narzutu - cena bazowa.
MARA
System domylnie pracuje z cennikami sprzeday tworzonymi na podstawie podanych przez uytkow-
nika mar.
NARZUT

System domylnie pracuje z cennikami sprzeday tworzonymi na podstawie podanych przez uytkow-
nika narzutw.
Modyfikacja ceny zakupu towaru
TAK Cena zakupu na formatce towaru JEST NADPISYWANA przez dokument przyjcia do maga-
zynu.
NIE Cena zakupu na formatce towaru NIE JEST NADPISYWANA przez dokument przyjcia do
magazynu.
Naliczanie terminu patnoci przy sprzeday
TAK Termin patnoci jest liczony od daty wystawienia dokumentu sprzeday.
NIE Termin patnoci naliczany jest od daty sprzeday.
Naliczanie terminu patnoci przy zakupie
TAK Termin patnoci naliczany jest od daty wpywu dokumentu
NIE Termin patnoci naliczany jest od daty zakupu
Rotacja liczona w odniesieniu
stanu pocztkowego stanu na pocztek okresu
stanu kocowego stanu na koniec okresu
stanu redniego stanu redniego
Sposb naliczania rabatu w pozycji dokumentu
Rabat kontrahenta i upust indywidualny w pozycji dokumentu sprzeday jest SUMOWANY
W przypadku, gdy istnieje upust indywidualny, rabat kontrahenta jest IGNOROWANY
Sposb naliczania podatku VAT przy korektach
Korekta liczona jest jak typowy dokument VAT
Korekta liczona jest jako rnica midzy dokumentem liczonym a oryginalnym
Wpyw wartoci zamwienia na warto faktury zakupu
TAK Warto zamwienia wasnego jest uwzgldniana przy tworzeniu faktury zakupu na podst. do-
kumentw magazynowych
NIE Warto faktury zakupu jest ustalana na podstawie wartoci przyjcia do magazynu
Wystawianie dokumentu KWM
Parametr ten umoliwia w miejsce tworzenia jednego dokumentu KWM, tworzenie odrbnych doku-
mentw KWM z rnymi datami operacji:
dla rozchodw z dat operacji pniejsz ni data operacji na PZK jednego KWM dla kadego dnia
w ktrym byy rozchody (wydania z danego dnia byyby komasowane do skorygowania), z dat opera-
cji rwn dacie tych rozchodw
dla rozchodw z dat operacji wczeniejsz lub rwn dacie operacji na PZK jednego zbiorczego
KWM, z dat operacji rwn dacie operacji na PZK
Zysk przy sprzeday towarw niezarejestrowanych
TAK Przy sprzeday towarw niezarejestrowanych (cena bazowa netto nieznana) naliczany jest
zysk rwny wartoci NETTO towaru
NIE Przy sprzeday towarw niezarejestrowanych (cena bazowa netto nieznana) system NIE NA-
LICZA zysku
Domylne tryby edycji i prezentacji dokumentw
Edycja dokumentu przychodowego
Edycja dokumentu rozchodowego
Domylny tryb edycji dokumentu magazynowego, wykorzystywany podczas edycji i modyfikacji doku-
mentu
Auto jednowierszowy - kod, ilo, jednostka miary, cena, warto
Peny dwuwierszowy - peny opis pozycji towarowej
Edycja dokumentu sprzeday

MXH2014P0001
Edycja dokumentu zakupu
Domylny tryb edycji dokumentu handlowego, wykorzystywany podczas edycji i modyfikacji dokumen-
tu
Auto jednowierszowy - kod, ilo, cennik, rabat, cena
Rczny jednowierszowy - nazwa, PKWiU, ilo, jednostka miary, cena
Prezentacja dokadnej ceny przyjcia
TAK Ceny w pozycjach towarowych na dokumencie przyjcia s prezentowane z pen dokadno-
ci - do szeciu miejsc po przecinku
NIE Ceny prezentowane s z dokadnoci do dwch miejsc po przecinku, o ile uytkownik nie
poda inaczej
Prezentacja dokumentu przychodowego
Prezentacja dokumentu rozchodowego
Domylny tryb prezentacji dokumentu magazynowego, wykorzystywany podczas przegldania wysta-
wionych dokumentw
Prezentacja dokumentu sprzeday
Prezentacja dokumentu zakupu
Domylny tryb prezentacji dokumentu handlowego, wykorzystywany podczas przegldania wy-
stawionych dokumentw
Rczny jednowierszowy - nazwa, PKWiU, ilo, jednostka miary, cena
Specjalna obsuga pola: 'Kod kontrahenta'
TAK Jeli podczas wystawiania dokumentu uytkownik wpisuje w to pole tekst zoony tylko z cyfr,
to system traktuje ten tekst jako 'NIP kontrahenta'
NIE Wpisywany w to pole tekst jest zawsze traktowany jako 'Kod kontrahenta'
Specjalna obsuga pola: 'Kod towaru'
TAK Jeli podczas wystawiania dokumentu uytkownik wpisuje w to pole tekst zoony tylko z cyfr,
to system traktuje ten tekst jako 'Kod paskowy'
NIE Wpisywany w to pole tekst jest zawsze traktowany jako 'Kod towaru'
Ochrona danych
Drukowanie dokumentu niezafiskalizowanego
TAK system umoliwia wydrukowanie niezafiskalizowanego dokumentu fiskalnego przy pomocy
klawiszy Alt+H
NIE Dokument fiskalny mona wydrukowa dopiero po zafiskalizowaniu
Edycja jednostki miary w pozycji dokumentu
TAK system pozwala na zmian jednostki miary w pozycji dokumentu handlowego podczas jego
edycji
NIE Dla pozycji dokumentu handlowego zawierajcego towar z kartoteki system nie pozwala na
zmian jednostki miary
Edycja jednostki miary w pozycji typu usuga
Analogicznie jak dla towarw, jedynie w obrbie jednostek zdefiniowanych, czyli ewidencyjnej, dodat-
kowej 1 lub 2
Zamiana na dowoln jednostk miary, analogicznie jak dla pozycji niekartotekowych
Edycja stawki VAT w pozycji dokumentu sprzeday
TAK system pozwala na zmian stawki VAT w pozycji dokumentu handlowego podczas jego edycji

NIE Dla pozycji dokumentu handlowego zawierajcego towar z kartoteki system nie pozwala na
zmian stawki VAT
Moliwo edycji wystawionego dokumentu
TAK Uytkownicy o odpowiednich prawach mog edytowa WYSTAWIONE dokumenty
NIE Niezalenie od praw uytkownikw w firmie NIE MONA edytowa wystawionych dokumen-
tw sprzeday
Moliwo usuwania wystawionego dokumentu
TAK Uytkownicy o odpowiednich prawach mog usuwa WYSTAWIONE dokumenty handlowe
i magazynowe
NIE Niezalenie od praw uytkownikw w firmie NIE MONA usuwa wystawionych dokumentw
handlowych i magazynowych
Ochrona dokumentw wyeksportowanych do FK lub w Repozytorium
TAK system nie pozwala na edycj, anulowanie lub usuwanie dokumentw zaznaczonych jako
wyeksportowane do moduu Finanse i Ksigowo lub w Repozytorium
NIE W przypadku prby edycji, anulowania lub usunicia dokumentu wyeksportowanego do modu-
u Finanse i Ksigowo lub w Repozytorium system generuje ostrzeenie
Ochrona dokumentw zafiskalizowanych
TAK system nie pozwala na edycj, anulowanie lub usuwanie dokumentw zafiskalizowanych
NIE W przypadku prby edycji, anulowania lub usunicia dokumentu zafiskalizowanego system
generuje ostrzeenie
Przypomnienie o archiwizacji
Okres czasu od ostatniej archiwizacji danych, po upyniciu ktrego pojawi si przypomnienie o po-
trzebie wykonania nastpnej archiwizacji (domylnie 2 dni)
Zmiana aktywnoci dokumentu
TAK Kady dokument mona zmieni na nieaktywny nie pojawia si on wwczas na listach ro-
dzajw i wyborw oraz zestawieniach po dokumentach i kontrahentach.
NIE Mona zmieni na nieaktywne tylko dokumenty anulowane.
Usuwanie zrealizowanych zamwie
Automat system automatycznie usuwa zrealizowane zamwienia
Pautomat Po zrealizowaniu kadego zamwienia system prosi uytkownika o podjecie decyzji
czy usun zamwienie
Rcznie System nie usuwa zrealizowanych zamwie
Parametry druku i zestawie
Kod towaru drukowany na drukarce fiskalnej
TAK Na drukarce fiskalnej drukowany jest kod towaru
NIE Na drukarce fiskalnej drukowana jest nazwa towaru. Cz nazwy drukowana na paragonie
musi by unikalna
Kod towaru w zestawieniach
TAK Podczas tworzenia zestawie do opisu towaru system wykorzystuje KOD towaru
NIE Do opisu towaru w zestawieniach system wykorzystuje KOD PASKOWY tego towaru
Mara / narzut - domylny tryb pracy - Zestawienia (domylny tryb prezentacji procentowej
zysku w zestawieniach handlowych)
MARA System domylnie prezentuje domyln warto zysku w zestawieniach handlowych
jako mar
NARZUT System domylnie prezentuje domyln warto zysku w zestawieniach handlowych jako
narzut
Nazwa kontrahenta w zestawieniach
TAK Podczas tworzenia zestawie do opisu kontrahenta system wykorzystuje NAZW kontrahenta
NIE Do opisu kontrahenta w zestawieniach system wykorzystuje KOD tego kontrahenta

MXH2014P0001
Numer WASNY / OBCY - zestawienia zakupu (Domylny tryb prezentacji numeru doku-
mentu w zestawieniach zakupu)
WASNY system domylnie prezentuje wasny numer (numeracja Forte Handel) dokumentu
zakupu
OBCY system domylnie prezentuje obcy numer (numeracja dostawcy) dokumentu zakupu
Pozycje NP VAT wysyane do drukarki fiskalnej
TAK Pozycje dokumentu sprzeday niepodlegajce VAT s wysyane jak zwyke pozycje sprzeda-
y
NIE Podczas drukowania paragonu pozycje niepodlegajce VAT nie s wysyane do niej
Mona wybra jedn z ww. opcji.
Sposb fiskalizacji dokumentw
- Zawsze fiskalizuj w sposb uproszczony - w ramach jednej stawki wysyana jest jedna pozycja
o kodzie np. "----22" w iloci 1szt. oraz cenie i wartoci rwnej sumie wartoci pozycji w danej stawce.
- W przypadku gdy pena fiskalizacja nie jest moliwa fiskalizuj w sposb uproszczony.
- Zawsze fiskalizuj w sposb peny - wszystkie pozycje dokumentu.
- Domylnie jest ustawiona opcja trzecia.
Sposb prezentacji kosztu na zestawieniach sprzeday
Mona tu wybra metod prezentowania kosztu na zestawieniach typu Sprzeda za okres. Dostpny
jest wybr spord 3 moliwoci:
1. Koszt jest wyliczany na podstawie powiza nagwkw dokumentw.
2. Koszt wyliczany na podstawie powiza pozycji na dokumentach.
3. Prezentacja zalena od wyboru uytkownika, czyli wybr sposobu odbywa si bezporednio
na zestawieniu. Domylnie wyliczenie odbywa si na podstawie powiza pozycji (2).
Jeeli wybrano metod 2, to aby uwzgldni koszt na dokumentach wystawionych przed konwersj do
wersji Forte 2014, naley wykona raport Obliczanie kosztw sprzeday (Sprzeda Wydruki -
Wybr wydruku).
Parametry dokumentw i zasady ich numeracji
Data operacji na korektach dokumentw magazynowych
Data wystawienia z korekty dok. handlowego podpowiada si jako data operacji na korekcie dok.
magazynowego
Data sprzeday z korekty dok. handlowego podpowiada si jako data operacji na korekcie dok. ma-
gazynowego
Informacja o reszcie przy wpacie gotwkowej
- przy wystawianiu dokumentu typu 'wpata gotwkowa' POJAWIA SI DIALOG uatwiajcy WYDA-
WANIE RESZTY wpacajcemu.
- dialog pojawia si tylko przy wystawianiu dokumentu typu 'wpata gotwkowa' W TRYBIE AUTOMA-
TYCZNYM.
- dialog uatwiajcy wydawanie reszty nie pojawia si.
Kontrola cigoci numeracji dokumentw patnoci
TAK System nie pozwala zmienia numeru dokumentu. Niemoliwe jest take usunicie dokumen-
tu patnoci, jeli nie jest on ostatnim w swojej serii
NIE System umoliwia zmian numeru dokumentu oraz usunicie dokumentu patnoci bez kon-
troli cigoci numeracji
Kopiowanie pola Opis w dokumentach pochodnych
TAK W dokumencie tworzonym na podstawie innego dokumentu warto pola opis jest przepisy-
wana z dokumenty rdowego
NIE Pole opis w nowo tworzonym dokumencie pozostaje puste
Numeracja zobowiza tworzonych automatycznie
Nadawanie numeru zobowizania tworzonego automatycznie podczas rejestrowania dokumentu zakupu

NUMER WASNY numer zobowizania jest rwny numerowi dokumentu zakupu nadanemu
przez modu Forte Handel (ustawienie domylne)
NUMER OBCY numer zobowizania jest rwny numerowi obcemu z dokumentu zakupu (nu-
mer dostawcy)
Ostrzeganie o powtrzeniu kodu towaru
TAK w przypadku prby umieszczenia na licie towarowej dokumentu handlowego pozycji zawiera-
jcej powtarzajcy si kod towaru system ostrzega, wywietlajc okno dialogowe.
NIE w powyszym przypadku system zamiast okna dialogowego wywietla ostrzeenie w linii sta-
tusu.
Szablon numeracji nalenoci
Podany szablon wykorzystywany bdzie do tworzenia numerw nalenoci tworzonych rcznie przez
uytkownika
Szablon numeracji zobowiza
Podany szablon wykorzystywany bdzie do tworzenia numerw zobowiza tworzonych rcznie przez
uytkownika
Traktowanie warunkw sprzeday jak warunkw zakupu
Rejestr, forma i termin patnoci oraz typ ceny, bdce warunkami sprzeday ustalonymi dla danego
kontrahenta dotycz rwnie zakupu.
Warunki sprzeday ustalone dla danego kontrahenta nie dotycz zakupu.
Typ dokumentu - Import towarw z innego oddziau
Domylny typ przychodowego dokumentu magazynowego uywany przy imporcie dokumentw ma-
gazynowych z innego oddziau firmy
Typ dokumentu - Inwentaryzacja przychd
Domylny typ przychodowego dokumentu magazynowego uywany przy zatwierdzaniu Inwentaryzacji
Typ dokumentu - Inwentaryzacja rozchd
Domylny typ rozchodowego dokumentu magazynowego uywany przy zatwierdzaniu Inwentaryzacji
Typ dokumentu - Protok przeceny
Domylny typ dokumentu magazynowego uywany przy zatwierdzaniu Protokou przeceny
Typ dokumentu - Protok wprowadzenia
Domylny typ przychodowego dokumentu magazynowego uywany przy zatwierdzaniu Protokou
wprowadzenia
Typ jednostki miary w dokumentach pochodnych
- Domylny typ jednostki miary w pozycjach dokumentw wystawianych na podstawie innych doku-
mentw
- zaleny od ustawienia w typie dokumentu
- przepisywany z odpowiednich pozycji dokumentu, na podstawie ktrego wystawiany jest biecy
dokument
Warto ilociowego przyjcia magazynowego
Dokument o charakterze PZ lub PW wystawiany przez uytkownika bez prawa Podgld cen i wartoci
magazynowych zapisywany jest przez system z wartoci zerow lub wg ostatniej ceny zakupu towa-
ru, zapisanej w kartotece danego towaru
Wielko przeliczana przy zmianie wartoci pozycji
Przy edycji wartoci netto bd brutto pozycji DOKUMENTU SPRZEDAY system na nowo nalicza
ilo lub cen
ILO naliczana jest ilo, cena pozostaje staa
CENA naliczana jest cena, ilo pozostaje staa
Zarzdzanie numeracj wystawianych dokumentw
Automat Niezalenie od numeru nadanego dokumentowi w buforze, podczas wystawiania do-
kumentu system zawsze automatycznie generuje kolejny numer serii (ustawienie domylne)

MXH2014P0001
Pautomat Jeli wystawienie dokumentu pod numerem nadanym w buforze powoduje powstanie
luki w numeracji serii, system prosi o podjcie decyzji przez uytkownika
Rcznie System zawsze wystawia dokument pod takim numerem, jaki zosta mu nadany
w buforze, o ile dokument o takim numerze nie zosta wczeniej wystawiony
'Tworzenie nowej dostawy' przy dokumencie typu MM
TAK przy tworzeniu dokumentu typu MM system domylnie zaznacza ustawienie 'Tworzenie nowej
dostawy' w pozycjach dokumentu
NIE przy tworzeniu dokumentu typu MM system nie zaznacza tego ustawienia
Parametry polityki sprzeday
Mara / narzut - automatyczne przeliczanie wartoci
TAK System automatycznie okrela now warto mary/narzutu po kadej zmianie odpowiadaj-
cej ceny sprzeday towaru
NIE System utrzymuje sta warto mary/narzutu do czasu ich rcznego zmodyfikowania przez
uytkownika
Sposb naliczania rabatw i upustw indywidualnych
- Rabaty i upusty indywidualne w dokumentach sprzeday naliczane s dla NABYWCY
- Rabaty i upusty indywidualne w dokumentach sprzeday naliczane s dla ODBIORCY
Termin realizacji rezerwacji
Ilo dni, po upywie ktrych rezerwacja jest traktowana jako przeterminowana
Tryb ostrzegania: ceny sprzeday
TAK Przy sprzeday towaru po cenie niszej od ceny bazowej system ostrzega wywietlajc okno
dialogowe
NIE W powyszym przypadku zamiast okna dialogowego wywietlane jest ostrzeenie w linii sta-
tusu
Typ ceny NETTO skojarzonej z cen BRUTTO
Typ ceny netto skojarzonej z cen detaliczn brutto. Jeli jedna z tych cen - cena detaliczna, skoja-
rzona cena netto lub mara jednej z nich jest zmieniana, system automatycznie oblicza na tej pod-
stawie warto drugiej ceny
Typ ceny skojarzonej z wybranym zaokrgleniem
Jeli nie jest okrelony, podane przez uytkownika zaokrglenie jest stosowane przy obliczaniu
wszystkich cen sprzeday danego towaru. W przeciwnym przypadku wybrane zaokrglenie bdzie
uywane tylko przy obliczaniu tej konkretnej ceny, ceny pozostae bd naliczane z dokadnoci do
dwch miejsc po przecinku
Typ ceny wystawianego paragonu
Domylny typ i rodzaj cen, proponowany przez system przy wprowadzaniu nowego paragonu
Typ ceny wystawianego dokumentu
Domylny typ i rodzaj cen, proponowany przez system przy wprowadzaniu nowego dokumentu sprzeday
Inne
Aktualizacja danych dokumentu w buforze
TAK Przy kadym wejciu do dokumentu w buforze system aktualizuje dane kontrahenta i to-
warw z odpowiednich kartotek, nadpisujc zmiany dokonane przez uytkownika
NIE Dokument w buforze zawiera dane kontrahenta i towarw uzyskane z kartotek w chwili wy-
stawiania dokumentu
Dekretacja dokumentu 'Korekta wartoci magazynu'
Dokument, podobnie jak inne dokumenty, dekretowany jest wedug ustawionego z nim schematu
ksigowania (ustawienie domylne)
Kwoty czstkowe dokumentu s dekretowane wedug schematw wynikajcych z korygowanych do-
kumentw
Dekretacja dokumentu czenie zapisw

Przy dekretacji dokumentw mona czy lub nie zapisy pochodzce z rnych schematw ksigo-
wania, przypisane do pozycji dokumentu magazynowego lub handlowego
Maksymalny rozmiar pola 'Kod kontrahenta'
Podana warto jest wykorzystywana przez system do okrelenia maksymalnego rozmiaru pola 'Kod
kontrahenta', czyli najwikszej liczby znakw, ktre uytkownik moe wpisa w to pole
Maksymalny rozmiar pola 'Kod towaru'
towaru', czyli najwikszej liczby znakw, ktre uytkownik moe wpisa w to pole
Pocztek roku obrachunkowego
Dzie i miesic podanej tu daty bdzie wykorzystywany przy tworzeniu numerw dokumentw wysta-
wianych w numeracji rocznej. Powysza data suy do okrelenia dnia, w ktrym numeracja roczna
ponownie startuje od numeru 1
Transakcje i rozliczenia w eksporcie do FK
- system generuje transakcj dla dokumentw nierozliczonych i eksportuje rozliczenia dla dokumen-
tw rozliczonych (ustawienie domylne)
- system generuje transakcj dla dokumentw handlowych nierozliczonych i nie eksportuje rozlicze
- systemie generuje adnych transakcji ani rozlicze
Wykonywanie procedur
Podczas tworzenia nowego obiektu (wystawiania dokumentu, tworzenia nowego towaru
lub kontrahenta)
TAK Podczas tworzenia nowego obiektu system wykonuje odpowiednie procedury napisane
w jzyku raportw
NIE system nie wykonuje procedur napisanych w jzyku raportw (ustawienie domylne)
OnTimer
TAK Co 5 sekund system wywouje procedur OnTimer jzyka raportw
NIE system nie wykonuje procedury OnTimer (ustawienie domylne)
Inne
Aktualizacja danych dokumentu w buforze
TAK Przy kadym wejciu do dokumentu w buforze system aktualizuje dane kontrahenta i towarw
z odpowiednich kartotek, nadpisujc zmiany dokonane przez uytkownika
NIE Dokument w buforze zawiera dane kontrahenta i towarw uzyskane z kartotek w chwili wy-
stawiania dokumentu
Dekretacja dokumentu 'Korekta wartoci magazynu' (Sposb dekretacji dokumentw typu
"Korekta wartoci magazynu")
Dokument, podobnie jak inne dokumenty, dekretowany jest wedug ustawionego z nim schematu
ksigowania
Kwoty czstkowe dokumentu s dekretowane wedug schematw wynikajcych z korygowanych do-
kumentw
Dekretacja dokumentu - czenie zapisw
Dziki temu parametrowi mona czy lub nie zapisy pochodzce z rnych schematw ksigowania,
przypisanych do pozycji dokumentu magazynowego lub handlowego
- czone s ze sob tylko zapisy pochodzce z tego samego schematu ksigowania
- czone s wszystkie zapisy o takim samym numerze pozycji zapisu
Maksymalny rozmiar pola 'Kod kontrahenta'
kontrahenta', czyli najwikszej liczby znakw, ktre uytkownik moe wpisa w to pole. Najwikszy
moliwy rozmiar tego pola to 25 znakw
Maksymalny rozmiar pola 'Kod towaru'

MXH2014P0001
towaru', czyli najwikszej liczby znakw, ktre uytkownik moe wpisa w to pole. Najwikszy moliwy
rozmiar tego pola to 25 znakw
Pocztek roku obrachunkowego
Dzie i miesic podanej tu daty bdzie wykorzystywany przy tworzeniu numerw dokumentw wysta-
wianych w numeracji rocznej. Powysza data suy do okrelenia dnia, w ktrym numeracja roczna
ponownie startuje od numeru 1
Sumowanie iloci po wczytaniu kodu paskowego
TAK Po wczytaniu czytnikiem kodu towaru znajdujcego si ju na dokumencie, zwiksza si ilo
w pozycji ju istniejcej
NIE W w/z sytuacji utworzona zostaje nowa pozycja towarowa na dokumencie
Transakcje i rozliczenia w eksporcie do FK
TAK system generuje transakcj do kadego dokumentu handlowego oraz eksportuje rozliczenia do
tych dokumentw wraz z raportami patnoci
NIE system generuje transakcje tylko dla dokumentw handlowych nierozliczonych oraz nie eksportu-
je rozlicze
Przegld zestawie
Zestawienia dostpne w kartotekach dokumentw
Wydruki
Polecenie to uruchamia raport wybrany przez uytkownika z listy raportw dostpnych w oknie Wybr
wydruku. Po wybraniu zestawienia i ustaleniu jego parametrw system wywietla okno prezentujce
wykonane zestawienie.
Wybr wydruku Kontrola faktur (Kartoteka sprzeday i Kartoteka zakupu)
Raporty wskazuj powizania midzy dokumentami operacji handlowych, magazynowych i patnoci.
Wspieraj ksigowo w przedstawieniu przebiegu transakcji dokonywanych w firmie. S wykonywa-
ne dla zaznaczonych dokumentw, przy nadanym w Administracji prawie Wykonywanie raportw
kontroli biznesowej.
Wybr wydruku Kontrola biznesowa kosztw zakupu towarw (Kartoteka zakupu)
Raport prezentuje dla kadej faktury zakupu informacje: ile towaru wydano ju z tego zakupu i kiedy to
nastpio. Uatwia to wycen - ile kosztw naley skorygowa z tytuu niezapaconej faktury zakupu.
Aby wykona ten raport, naley wybra przycisk Wydruki i w oknie Ustawie wybra okres jakiego
ma dotyczy zestawienie. Mona go te wykona dla zaznaczonych dokumentw spoza zaznaczone-
go okresu. Przykadowo, jeli wybrany zostaje jako okres 'stycze' - to zostan uwzgldnione te do-
kumenty zakupu, na ktrych 'data wpywu' jest ze stycznia. Dla dokumentu wystawionego w imieniu
sprzedawcy jako kryterium brana jest warto pola 'data wystawienia'. Raport uwzgldnia take te
dokumenty, dla ktrych w styczniu zostao dodane rozliczenie lub dokument magazynowy. Widoczne
na zestawieniu wytuszczone dokumenty wyda pochodz z okresu za ktry wykonane jest zesta-
wienie.
Raport pokazuje dokumenty bez wzgldu na to, jakie ma si nadane prawa do magazynw i dziaw,
zatem prawo Wykonywanie raportw kontroli biznesowej naley nada tylko tym uytkownikom,
ktrzy mog mie dostp do wszystkich dokumentw.
Wybr wydruku / Lista dokumentw
Jest to lista wybranych dokumentw. Prezentuje dane firmy, a dla kadego z dokumentw podaje
liczb porzdkow, numer, dat wystawienia, nazw kontrahenta, warto dokumentu, opis i kod
uytkownika wystawiajcego dokument.
Wybr wydruku / Lista dokumentw z pozycjami
Zestawienie to jest dostpne tylko w kartotece dokumentw sprzeday. Umoliwia wybr tych danych
(zarwno w nagwkach dokumentw jak i w pozycjach towarowych), ktre maj by umieszczone na
wydruku.

Wybr wydruku / Obliczanie kosztw sprzeday
Raport jest dostpny w kartotece Sprzeda. Jego wykonanie zapobiega ewentualnemu pojawieniu si
kosztu rwnego zero na dokumentach wystawionych przed aktualizacj do wersji 2014 (w zalenoci
od wyboru sposobu naliczania kosztu). Przelicza on koszt na podstawie powiza pozycji dla doku-
mentw wystawionych przed konwersj do wersji 2014.
Wybr wydruku / Rejestr po dokumentach
Zestawienie to umoliwia okrelenie nagwka wydruku, danych kontrahenta umieszczonych na wy-
druku oraz liczby cyfr prezentowanych w kwotach. Dla kadego dokumentu zestawienie prezentuje
numer pozycji rejestru, numer dokumentu, daty operacji i wystawienia dokumentu, wybrane dane kon-
trahenta, dla kadej ze stawek podatku VAT - kwoty netto i VAT, czn kwot netto i VAT oraz war-
to brutto.
Wybr wydruku / Wydruk nalepek dla dokumentw
Zestawienie to jest dostpne tylko w kartotece dokumentw sprzeday. Drukuje nalepki z adresami
kontrahentw z moliwoci okrelenia m. in. liczby powtrze nalepki, liczby nalepek w wierszu
i w kolumnie oraz marginesw strony, a take z moliwoci umieszczenia na nalepce numeru doku-
mentu, daty jego wystawienia oraz wartoci.
Wykonaj raport Przeliczenie wpat na FPR
Raport dostpny jest tylko w kartotece dokumentw zakupu; sprawdza naliczenie wpat lub nalicza
wpaty na fundusze promocji rolnej dla zaznaczonych dokumentw, nawet jeli zostay one wystawio-
ne przed zainstalowaniem wersji 2010.1. Raport domylnie umieszczony jest w menu Raporty / Sys-
tem / Pomocnicze. Aby z niego skorzysta, naley skopiowa go do gazi Raporty / Kartoteki /
Zakup. Dopiero wtedy raport bdzie widoczny i gotowy do wykonania w Zestawieniach (polecenie
Wykonaj raport) w kartotece Zakup. W oknie pomocniczym mona wybra opcj Sprawd popraw-
no wpat na FPR lub Przelicz wpaty na FPR. Wpaty na Fundusz Promocji Rolnej zostan nali-
czone, jeeli w typie dokumentu zostanie zaznaczony znacznik Naliczaj wpaty na Fundusz i po-
mniejszaj warto rozrachunku. Po zakoczeniu operacji, program wywietli raport o wykonanych
zmianach lub o wyniku sprawdzania nalicze.
Zestawienia
Na zestawieniach, ktre umoliwiaj wyliczanie zysku z dokumentw powizanych, w kolumnie przy-
chd wartoci przeliczone s po kursie CIT/PIT.
Zestawienie wybranych dokumentw
Zestawienie to operuje na wybranych (zaznaczonych) dokumentach na licie kartoteki dokumentw.
Zestawia numer dokumentu, kod kontrahenta, kwoty brutto, VAT, netto, koszt i zysk z wybranych po-
zycji kartoteki dokumentw, i podsumowuje powysze kwoty. Umoliwia sortowanie wybranych doku-
mentw wedug wartoci kadego z zestawianych pl. Z zestawienia tego mona przej do okna
kontrahenta a take obejrze sam dokument, mona te otworzy okno zawierajce list wybranych
dokumentw.
Sprzeda / Magazyn / Zakup za okres
Zestawienie operuje na wszystkich dokumentach sprzeday, magazynowych bd zakupu wystawio-
nych w zdefiniowanym przez uytkownika okresie. Zestawia numer dokumentu, kod kontrahenta, kwo-
ty brutto, VAT, netto, koszt i zysk z wybranych pozycji kartoteki dokumentw, i podsumowuje powy-
sze kwoty. Umoliwia grupowanie dokumentw wedug dni lub miesicy wystawienia, katalogu doku-
mentu, rodzaju dokumentu, wystawiajcego dokument uytkownika oraz magazynu w ktrym zosta
wystawiony, i dokonywanie czstkowych podsumowa w grupach.
Z zestawienia tego mona przej do okna kontrahenta a take obejrze sam dokument, mona te
otworzy okno zawierajce list zestawionych dokumentw.
Rozliczenie sprzeday za okres
Zestawienie to jest dostpne tylko w kartotece dokumentw sprzeday. Jest to zestawienie dokumen-
tw sprzeday, podajce dla kadego dokumentu: kontrahenta, numer dokumentu, dat wystawienia,
termin patnoci, oraz kwoty brutto i do zapaty. Z okna zestawienia mona przej do okna kontrahen-
ta i okna dokumentu, mona te wykona zestawienia Rozliczenie sprzeday kontrahentom.

MXH2014P0001
Nierozliczone dokumenty
Operuje na dokumentach, ktre nie zostay rozliczone, ale ich termin patnoci jeszcze nie upyn.
Zestawia numer dokumentu, kod kontrahenta, kwoty brutto, VAT, netto, koszt i zysk z wybranych po-
zycji kartoteki dokumentw, i podsumowuje powysze kwoty; umoliwia sortowanie zestawianych
dokumentw wedug wartoci kadego z pl. Moliwe jest take sumowanie danych wg iloci dni,
ktre miny od terminu rozliczenia.
Z zestawienia tego mona przej do okna kontrahenta a take obejrze sam dokument, mona te
otworzy okno zawierajce list zestawionych dokumentw.
Niezrealizowana sprzeda / Niezrealizowany zakup
Zestawienia te s dostpne tylko w kartotece dokumentw sprzeday i zakupu, nie s dostpne
w kartotece dokumentw magazynowych. Zestawia te dokumenty sprzeday /zakupu, dla ktrych nie
przyjto / wydano wszystkich wymienionych w dokumencie towarw. Zestawienie to podaje dla ka-
dego dokumentu jego numer, dat wystawienia, kod towaru, jednostk miary, czna ilo towaru
w dokumencie oraz ilo do realizacji. Z okna zestawienia mona przej do okna dokumentu i okna
towaru. Mona te wykona zestawienia Niezrealizowana sprzeda / Niezrealizowany zakup towarw
i Niezrealizowana sprzeda kontrahentom / Niezrealizowany zakup od kontrahentw.
Niezrealizowane zamwienia wasne / obce
Zestawienia te s dostpne w kartotece zamwie, nie s dostpne w kartotece dokumentw maga-
zynowych. Zestawiaj te dokumenty zamwie, dla ktrych nie przyjto / wydano wszystkich wy-
mienionych w dokumencie towarw. Zestawienie to podaje dla kadego dokumentu jego numer, dat
wystawienia, kod towaru, jednostk miary, czna ilo towaru w dokumencie oraz ilo do realizacji.
Z okna zestawienia mona przej do okna dokumentu i okna towaru. Mona te wykona zestawie-
nia Niezrealizowane zamwienia wasne / obce towarw i Niezrealizowane zamwienia obce / wasne
kontrahentw.
Niezrealizowane kontrakty
Zestawienia te s dostpne w kartotece dokumentw zamwie. Zestawiaj te dokumenty, do ktrych
nie zostay zrealizowane kontrakty sprzeday / zakupu. Zestawienie to podaje dla kadego dokumentu
jego numer, dat wystawienia, kod towaru, jednostk miary, czna ilo towaru w dokumencie oraz
ilo do realizacji. Z okna zestawienia mona przej do okna dokumentu i okna towaru. Mona te
wykona zestawienia Niezrealizowane kontrakty sprzeday / zakupu towarw i Niezrealizowane kon-
trakty sprzeday / zakupu.
Rentowno transakcji
Zestawienie mona wykona dla wskazanego okresu i dla wybranych dokumentw. Pomijane s fak-
tury wewntrzne i korekty, a opcjonalnie uwzgldniane faktury zaliczkowe (archiwalne). Zestawiane s
dane: numer dokumentu, data, kod lub nazwa kontrahenta, warto dokumentu, koszt, zysk, narzut
lub mara. Przyjmuje si do dokadnych wylicze wartoci zaoonych rezerwacji ze wskazaniem kon-
kretnych dostaw. Dla transakcji, w ktrych nie ma wskazanej konkretnej dostawy towaru z ktrej ma
by realizowane wydanie, szacowanie jest robione wedug ceny bazowej. Jeli do dokumentu sprze-
day istnieje czciowe wydanie, dokument magazynowy w buforze i/lub rezerwacja towaru na kon-
kretnej dostawie, to te dane s wykorzystywane przez system w szacowaniu kosztu. W wyliczaniu
wartoci dokumentu uwzgldniane s wszystkie wystawione do dokumentu korekty. Przy uwzgldnia-
niu zaliczek widoczne s jedynie pierwsze wystawione do kontraktu faktury, a jako ich warto doku-
mentu - warto wszystkich faktur do danego kontraktu. Jeli faktur wystawionych do kontraktu jest
wicej ni jedna, po numerze faktury koo daty widnieje znak . Warto kosztu jest czn wszystkich
dokumentw wyda i ich korekt. Dla czci niewydanej przyjmowana jest warto wedug rezerwacji
(przy ich braku - ceny bazowej). Jeli w koszcie uwzgldniana jest warto rezerwacji lub cena bazo-
wa, to przed wartoci kosztu widnieje znak ~. W przypadku uwzgldniania faktur zaliczkowych wyko-
rzystywany jest koszt powizany ze wszystkimi fakturami wystawionymi do kontraktu cznie.
Koszt sprzeday za okres
Zestawienie mona wykona dla wskazanego okresu. Pomijane s faktury wewntrzne, a opcjonalnie
uwzgldniane faktury zaliczkowe (archiwalne) oraz wydania niezafakturowane (dla dok. o charakterze
wyda zewntrznych i ich korekt). Zestawiane s: numer dokumentu handlowego, data dokumentu,
kod/nazwa kontrahenta, warto dokumentu (dla dok. VAT - netto), koszt, zysk. Uwzgldniane s
wszystkie dokumenty magazynowe powizane z wybranego do zestawienia zakresu dat. Dla doku-

mentw, ktrych data wystawienia nie mieci si w zakresie dat zestawienia, ale ktre maj powiza-
ne dokumenty magazynowe, umieszczane s pozycje w ktrych warto dok. jest zerowa a naliczana
jest warto kosztu. Obliczenia s prowadzone jedynie na dokumentach wystawionych. Przy
uwzgldnianiu wyda niezafakturowanych (jeli jest dokument sprzeday w buforze), po numerze
dokumentu widnieje znak ~. Jeli dokument nie istnieje w buforze, prezentowany jest kontrahent
i data operacji z dokumentu magazynowego.
Uwzgldniane s wszystkie faktury zaliczkowe (archiwalne) z zadanego okresu. Koszt pochodzcy
z wyda wystawionych odrbnie do tych faktur jest widoczny w wierszu faktury. Wydanie zbiorcze do
wszystkich faktur zaliczkowych do kontraktu (zamykajce kontrakt) jest uwzgldniane przy ostatniej
wystawionej fakturze.
Rejestry dokumentw
Po wybraniu w oknie kartoteki dokumentw przycisku Zestawienia i kolejno polecenia Rejestry do-
kumentw ... otwiera si okno umoliwiajce zebranie i prezentacj informacji zawartych w dokumen-
tach zgrupowanych w wybranym rejestrze w podanym przedziale czasu.
W polu Rejestr... naley wybra z opuszczanej listy odpowiedni rejestr, ustali okres, ktrego dotyczy
zestawienie, a nastpnie wybra przyciski Oblicz i Drukuj. W oknie Wybr wydruku w polu Nazwa
raportu mona wybra raport peny lub podsumowanie. Raport peny tworzy zestawienie prezentujce
dane ze wszystkich dokumentw zgrupowanych w wybranym rejestrze, raport podsumowanie prezen-
tuje tylko sumy zbiorcze.
Program Forte Handel obsuguje nastpujce rodzaje rejestrw:
dokumentw magazynowych - Wewntrzne, Zewntrzne
dokumentw sprzeday - Podlega VAT, Nie podlega VAT, Eksport 0%
dokumentw zakupu - Import, Podlega VAT, Nie podlega VAT
Dla rejestru niepodlegajcego opodatkowaniu dostpny jest typ wydruku o nazwie Rejestr sprzeday
baz VAT - eksport usug. Dostpny jest po wykonaniu zestawienia Rejestry dokumentw sprzeda-
y dla rejestru Nie podlega VAT. Po naliczeniu i wybraniu polecenia Drukuj wywietla si raport,
ktry prezentuje w osobnej kolumnie warto usug oraz sumaryczn ogln warto dokumentu do
zaliczenia w rejestrze.
Dane do deklaracji FPZ_f1
Zestawienie dostpne w kartotece Zakup wywietla zestawienie wysokoci wpat naliczonych na po-
szczeglne fundusze w wybranym przez uytkownika okresie oraz wysoko wartoci netto, ktra jest
podstaw do naliczania wpat.
Zestawienia wszystkie
Okno to prezentuje wszystkie zestawienia dostpne w danym oknie. Umoliwia wykonanie
dowolnego z tych zestawie oraz okrelenie, ktre zestawienia maj by widoczne na wywietlanej
licie. Usunicie zaznaczenia z pola po lewej stronie tytuu powoduje usunicie tytuu zestawienia
z listy wyboru.
Wydruki w kartotece dokumentw magazynowych
Deklaracja Intrastat
Po wybraniu polecenia Wydruki / Wykonaj raport i wybraniu z listy dostpnych raportw Deklaracja
IST XML, naley poda okres sprawozdawczy, za ktry ma zosta sporzdzona deklaracja Intrastat,
oraz katalog plikw deklaracji. Utworzony zostanie rodzaj deklaracji zaznaczony w Ustawieniach
(przywz lub wywz). Warto Fakturowa dla dokumentw magazynowych nie powizanych z doku-
mentami handlowymi, pobierana jest jako warto pozycji z dokumentu magazynowego. Dla doku-
mentw powizanych z dokumentami handlowymi, pobierana jest warto z dokumentu handlowego
i jest ona rwna iloczynowi ceny i iloci. W przypadku wystawiania dokumentw magazynowych
w okresie sprawozdawczym, za ktry wykonujemy deklaracje, przed wczeniem opcji Intrastat
w Ustawieniach, naley uzupeni te dane a nastpnie zaznaczy pole Ponownie nalicz intrastat
dla dokumentw z podanego okresu, jeli dokument posiada ju naliczone dane, to zostan one
nadpisane wedug aktualnych ustawie domylnych.
Zbijaj pozycje o takim samym kodzie CN w przypadku, gdy towarw skomasowanych bdzie
wicej ni jeden, jako opis towaru wykorzystany zostanie opis kodu CN.

MXH2014P0001
Informacje dotyczce kilku przywozw lub wywozw towarw sklasyfikowanych pod jednym kodem
CN, realizowanych w obrbie Wsplnoty w jednym okresie sprawozdawczym, powinny by komaso-
wane (sumowane) w jednej pozycji, o ile dane dotyczce:
- kodu kraju wysyki [w przywozie] / kodu kraju przeznaczenia [w wywozie] (pole 11),
- kodu warunkw dostawy (pole 12),
- kodu rodzaju transakcji (pole 13),
- kodu rodzaju transportu (pole 15),
- kodu kraju pochodzenia [tylko w przywozie] (pole 16)
s identyczne.
Raport generujcy deklaracj w przypadku wykrycia identycznoci tych pl, dokonuje sumowania
wartoci i umieszcza je w jednej pozycji, uywajc do wpisania wartoci w polu 10 (opis towaru)
w miejsce nazwy z kartoteki opisu, ze sownika Kody CN.
Umieszczaj sownikowy opis kodu CN jako opis towaru niezalenie od tego, czy towary s sko-
masowane czy nie, jako opis towaru bd miay umieszczony opis kodu CN.
W przypadku, gdy potrzebny bdzie opis kodu CN, a nie bdzie go w sowniku, lub brak bdzie opisu
kodu w sowniku, pokae si odpowiedni komunikat. W wyniku raportu pojawi si lista brakujcych
kodw CN lub ich opisw.
Zestawienia dostpne w kartotece kontrahentw
Wydruki
Wybr wydruku / Lista kontrahentw
Jest to lista wybranych kontrahentw. Prezentuje dane firmy, a dla kadego kontrahenta podaje liczb
porzdkow, znacznik, kod, nazw, miejscowo i NIP.
Wybr wydruku / Lista kontrahentw pena
Jest to lista wybranych kontrahentw. Prezentuje dane firmy, a dla kadego kontrahenta podaje liczb
porzdkow, nazw, adres, telefon i NIP.
Wybr wydruku / Lista kontrahentw z wyborem kolumn
Jest to lista wybranych kontrahentw. Raport umoliwia wybranie tych danych kontrahenta, ktre maj
by umieszczone na wydruku.
Usuwanie uzgodnie kontrahentw
Raport usuwa uzgodnienia kontrahentw z moduu Finanse i Ksigowo.
Wybr wydruku / Wydruk nalepek
Raport drukuje nalepki z adresami kontrahentw z moliwoci okrelenia m. in. liczby powtrze
nalepki, liczby nalepek w wierszu i w kolumnie oraz marginesw strony.
Zestawienia
Sprzeda kontrahentom za okres
Jest to zestawienie operacji sprzeday z podziaem wedug kontrahentw. Zestawia dane firmy (na-
zwa, adres, NIP), daty graniczne wybranego okresu, oraz dla kadego kontrahenta - nazw, sumy
brutto, netto, VAT, kosztu i zysku ze sprzeday. Dane mona sortowa wedug wartoci kadego
z zestawianych pl. Mona take zestawia operacje sprzeday z okrelonego magazynu. Z okna ze-
stawienia mona przej do okna kontrahenta, mona te wywoa zestawienie Sprzeda kontrahen-
towi lub Sprzeda towarw kontrahentowi. Dane pojawiajce si na tym zestawieniu zale od wyboru
ustawienia Sposb prezentacji kosztu na zestawieniach sprzeday (Parametry pracy - Parametry dru-
ku i zestawie)
Zakupy od kontrahentw za okres
Jest to zestawienie operacji zakupu z podziaem wedug kontrahentw. Zestawia dane firmy (nazwa,
adres, NIP), daty graniczne wybranego okresu, oraz dla kadego kontrahenta - nazw, sumy brutto,

netto, VAT i kosztu zakupu. Dane mona sortowa wedug wartoci kadego z zestawianych pl.
Mona take zestawia operacje zakupu z okrelonego magazynu. Z okna zestawienia mona przej
do okna kontrahenta, mona te wywoa zestawienie Zakupy od kontrahenta lub Zakupy towarw od
kontrahenta.
Patnoci kontrahentw za okres
Jest to zestawienie patnoci z podziaem wedug kontrahentw. Zestawia dane firmy (nazwa, adres,
NIP), daty graniczne wybranego okresu, oraz dla kadego kontrahenta - nazw, sumy wpat i wypat.
Dane mona sortowa wedug wartoci kadego z zestawianych pl. Mona take zestawia doku-
menty wystawione w okrelonym rejestrze patnoci. Z okna zestawienia mona przej do okna kon-
trahenta, mona te wywoa zestawienie Patnoci kontrahenta.
Rozliczenie sprzeday za okres
Jest to zestawienie operacji sprzeday zbiorczo, pogrupowanych wedug kontrahentw. Zestawia
dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla kadego kontrahenta - kod, nazw oraz sumy kwot brutto oraz
do zapaty. Z okna zestawienia mona przej do okna kontrahenta oraz wywoa zestawienie Rozl i-
czenie sprzeday kontrahentowi.
Nierozliczona sprzeda ...
Jest to zestawienie nierozliczonych operacji sprzeday zbiorczo, pogrupowanych wedug kontrahen-
tw. Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla kadego kontrahenta - nazw i sumy kwot brutto
oraz do zapaty. Z okna zestawienia mona przej do okna kontrahenta oraz wywoa ze-stawienie
Nierozliczona sprzeda kontrahenta.
Nierozliczone zakupy ...
Jest to zestawienie nierozliczonych operacji zakupu zbiorczo, pogrupowanych wedug kontrahentw.
Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla kadego kontrahenta - nazw i sumy kwot brutto oraz
do zapaty. Z okna zestawienia mona przej do okna kontrahenta oraz wywoa zestawienie Nieroz-
liczone zakupy od kontrahenta.
Nalenoci i zobowizania kontrahentw
Jest to zestawienie rozrachunkw z podziaem wedug kontrahentw. Zestawia dane firmy (nazwa,
adres, NIP), daty graniczne wybranego okresu, oraz dla kadego kontrahenta - nazw, sumy naleno-
ci i zobowiza. Dane mona sortowa wedug wartoci kadego z zestawianych pl. Mona take
zestawia rozrachunki zgrupowane w okrelonym rejestrze patnoci. Z okna zestawienia mona
przej do okna kontrahenta, mona te wywoa zestawienie Rozrachunki kontrahenta. Kwoty mog
by prezentowane w walucie oryginalnej dokumentu lub w zotych.
Nierozliczone dokumenty magazynowe
Jest to zestawienie nierozliczonych operacji magazynowych zbiorczo, pogrupowanych wedug kontra-
hentw. Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla kadego kontrahenta - nazw i sumy nierozli-
czonych przychodw i rozchodw magazynowych. Z okna zestawienia mona przej do okna kon-
trahenta oraz wywoa zestawienie Nierozliczone zakupy od kontrahenta.
Niezrealizowana sprzeda
Jest to zestawienie tych operacji sprzeday, dla ktrych ilo wydanych towarw jest mniejsza od
iloci na dokumencie sprzeday. Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla kadego kontrahenta
- jego kod, nazw, kod towaru, jednostk miary, ilo towaru w dokumencie sprzeday oraz ilo do
realizacji. Z okna zestawienia mona przej do okna kontrahenta, towaru, oraz wywoa zestawienie
Niezrealizowana sprzeda towaru.
Niezrealizowany zakup
Jest to zestawienie tych operacji zakupu, dla ktrych ilo przyjtych towarw jest mniejsza od iloci
na dokumencie zakupu. Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla kadego kontrahenta - jego
kod, nazw, kod towaru, jednostk miary, ilo towaru w dokumencie zakupu oraz ilo do realizacji.
Z okna zestawienia mona przej do okna kontrahenta, towaru, oraz wywoa zestawienie Niezreali-
zowany zakup towaru.
Niezrealizowane zamwienia wasne
Jest to zestawienie tych zamwie wasnych, dla ktrych ilo przyjtych towarw jest mniejsza od
iloci na zamwieniu. Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla kadego kontrahenta - jego kod,

MXH2014P0001
nazw, kod towaru, jednostk miary, ilo towaru w zamwieniu oraz ilo do realizacji. Z okna zesta-
wienia mona przej do okna kontrahenta, towaru, oraz wywoa zestawienie Niezrealizowane za-
mwienia wasne towaru.
Niezrealizowane zamwienia obce
Jest to zestawienie tych zamwie obcych, dla ktrych ilo wydanych towarw jest mniejsza od iloci
na zamwieniu. Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla kadego kontrahenta - jego kod, na-
zw, kod towaru, jednostk miary, ilo towaru w zamwieniu oraz ilo do realizacji. Z okna zesta-
mwienia obce towaru.
Niezrealizowane kontrakty sprzeday (archiwalne) / zakupu
Zestawienia te s dostpne w kartotece kontrahentw. Zestawiaj te dokumenty, do ktrych nie zosta-
y zrealizowane kontrakty sprzeday / zakupu. Zestawienie to podaje dla kadego dokumentu jego
numer, dat wystawienia, kod towaru, jednostk miary, czna ilo towaru w dokumencie oraz ilo
do realizacji. Z okna zestawienia mona przej do okna dokumentu i okna towaru. Mona te wyko-
na zestawienia Niezrealizowane kontrakty sprzeday /zakupu towarw i Niezrealizowane kontrakty
sprzeday /zakupu - dokumenty.
Zestawienia dostpne w oknie danych kontrahenta
Sprzeda kontrahentowi za okres
Podaje dane firmy (nazwa, adres, NIP), dane kontrahenta, ktrego dotyczy zestawienie, daty granicz-
ne wybranego okresu, oraz dla kadego dokumentu - nazw, sumy brutto, netto, VAT, kosztu i zysku
ze sprzeday. Dane mona sortowa wedug wartoci kadego z zestawianych pl. Dane pojawiajce
si na tym zestawieniu zale od wyboru ustawienia Sposb prezentacji kosztu na zestawieniach
sprzeday (Parametry pracy - Parametry druku i zestawie).
Zakup od kontrahenta za okres
Podaje dane firmy (nazwa, adres, NIP), dane kontrahenta, ktrego dotyczy zestawienie, daty granicz-
ne wybranego okresu, oraz dla kadego dokumentu - nazw, sumy brutto, netto, VAT i kosztu zaku-
pu. Dane mona sortowa wedug wartoci kadego z zestawianych pl.
Patnoci kontrahenta za okres
Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), dane kontrahenta, ktrego dotyczy zestawienie, daty gra-
niczne wybranego okresu, oraz dla kadego dokumentu - kwot wpaty lub wypaty. Dane mona sor-
towa wedug wartoci kadego z zestawianych pl.
Rozrachunki kontrahenta
niczne wybranego okresu, oraz dla kadego dokumentu - kwot nalenoci lub zobowizania. Dane
mona sortowa wedug wartoci kadego z zestawianych pl. Mona take zestawia rozrachunki
zgrupowane w okrelonym rejestrze patnoci. Kwoty mog by prezentowane w walucie oryginalnej
dokumentu lub w zotych.
Rozliczenie sprzeday za okres...
Jest to zestawienie operacji sprzeday zbiorczo. Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla ka-
dego kontrahenta - kod, nazw oraz sumy kwot brutto oraz do zapaty. Z okna zestawienia mona
przej do okna kontrahenta oraz wywoa zestawienie Rozliczenie sprzeday kontrahentowi.
Koszt sprzeday kontrahentom za okres
Zestawienie mona wykona za wybrany okres. Pomijane s faktury wewntrzne, a opcjonalnie
uwzgldniane faktury zaliczkowe (archiwalne) oraz wydania niezafakturowane (dla dok. o charakterze
wyda zewntrznych i ich korekt). Zestawiane s: numer dokumentu handlowego, data dokumentu,
kod/nazwa kontrahenta, warto dokumentu (dla dok. VAT - netto), koszt, zysk. Uwzgldniane s
wszystkie dokumenty magazynowe powizane z wybranego do zestawienia zakresu dat. Dla doku-
mentw, ktrych data wystawienia nie mieci si w zakresie dat zestawienia, ale ktre maj powiza-
ne dokumenty magazynowe, umieszczane s pozycje w ktrych warto dok. jest zerowa a naliczana
jest warto kosztu. Obliczenia s prowadzone jedynie na dokumentach wystawionych. Przy
uwzgldnianiu wyda niezafakturowanych (jeli jest dokument sprzeday w buforze), po numerze

dokumentu widnieje znak ~ . Jeli dokument nie istnieje w buforze, prezentowany jest kontrahent i
data operacji z dokumentu magazynowego.
Uwzgldniane s wszystkie faktury zaliczkowe z zadanego okresu. Koszt pochodzcy z wyda wy-
stawionych odrbnie do tych faktur jest widoczny w wierszu faktury. Wydanie zbiorcze do wszystkich
faktur zaliczkowych do kontraktu (zamykajce kontrakt) jest uwzgldniane przy ostatniej wystawionej
fakturze.
Nierozliczona sprzeda kontrahentowi
niczne wybranego okresu, oraz dla kadego dokumentu - kwot brutto i do zapaty.
Nierozliczone zakupy od kontrahenta
niczne wybranego okresu, oraz dla kadego dokumentu - kwot brutto i do zapaty.
Nalenoci i zobowizania kontrahenta
Jest to zestawienie rozrachunkw kontrahenta. Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), daty gra-
niczne wybranego okresu, oraz dla kadego kontrahenta - nazw, sumy nalenoci i zobowiza.
Dane mona sortowa wedug wartoci kadego z zestawianych pl. Mona take zestawia rozra-
chunki zgrupowane w okrelonym rejestrze patnoci. Z okna zestawienia mona przej do okna
kontrahenta, mona te wywoa zestawienie Rozrachunki kontrahenta.
Nierozliczone dokumenty magazynowe
niczne wybranego okresu, oraz dla kadego dokumentu - kwot nierozliczonego przychodu lub roz-
chodu magazynowego.
Towary dostawcy
Mona tu przypisa kontrahentowi towar lub grup towarw. Naley otworzy okno Towary dostawcy
i jednoczenie kartotek Towary w ktrej naley zaznaczy towary, ktre maj by przypisane temu
kontrahentowi. Nastpnie przecign wybrane towary mysz do okna Towary dostawcy.
Zestawienia dostpne w kartotekach pracownikw i urzdw
Wydruki
Polecenie uruchamiajce wybrany przez uytkownika raport. W oknie Wybr wydruku mona wybra
jeden z dostpnych raportw. Lista ta moe si zmienia - mona docza tu wasne raporty dla wa-
snych celw.
Wybr wydruku / Lista pracownikw / urzdw
Jest to lista wybranych kontrahentw. Prezentuje dane firmy, a dla kadego pracownika / urzdu po-
daje liczb porzdkow, znacznik, kod, nazw (w przypadku urzdu) lub imi i nazwisko (w przypadku
pracownika), miejscowo.
Wybr wydruku / Usuwanie uzgodnie zaznaczonych pracownikw /urzdw z FK
Polecenie usuwa uzgodnienia z moduu Finanse i Ksigowo dla wybranych pracownikw lub urz-
dw.
Zestawienia dostpne w oknie danych pracownika lub urzdu
Patnoci wybranych pracownikw / urzdw
Jest to zestawienie patnoci dla wybranych pracownikw/urzdw. Zestawia dane firmy (nazwa, ad-
res, NIP), daty graniczne wybranego okresu, oraz dla kadego pracownika / urzdu - jego kod, nazwi-
sko i imi / nazw, oraz sumy wpat i wypat. Dane mona sortowa wedug wartoci kadego z ze-
stawianych pl. Z okna zestawienia mona przej do okna pracownika / urzdu, mona te wywoa
zestawienie Patnoci pracownika.
Patnoci pracownikw / urzdw za okres
Jest to zestawienie patnoci z podziaem wedug pracownikw/urzdw. Zestawia dane firmy (nazwa,
adres, NIP), daty graniczne wybranego okresu, oraz dla kadego pracownika/urzdu - jego kod, na-
zwisko i imi/nazw, oraz sumy wpat i wypat. Dane mona sortowa wedug wartoci kadego z ze-

MXH2014P0001
stawianych pl. Z okna zestawienia mona przej do okna pracownika/urzdu, mona te wywoa
zestawienie Patnoci pracownika/urzdu.
Nalenoci i zobowizania
Jest to zestawienie nalenoci i zobowiza z podziaem wedug pracownikw/urzdw. Zestawia
dane firmy (nazwa, adres, NIP), daty graniczne wybranego okresu, oraz dla kadego pracownika /
urzdu - jego kod, nazwisko i imi/nazw, oraz sumy nalenoci i zobowiza. Dane mona sortowa
wedug wartoci kadego z zestawianych pl. Mona take zestawia rozrachunki zgrupowane
w okrelonym rejestrze patnoci. Z okna zestawienia mona przej do okna pracownika / urzdu,
mona te wywoa zestawienie Nalenoci i zobowizania pracownika / urzdu. Kwoty mog by
prezentowane w walucie oryginalnej dokumentu lub w zotych.
Zestawienia dostpne w kartotece towarw
Wydruki
Polecenie uruchamiajce wybrany przez uytkownika raport. W oknie Wybr wydruku mona wybra
jeden z dostpnych raportw. Lista ta moe si zmienia - mona docza tu wasne raporty dla wa-
snych celw.
Wykonaj raport / Cennik towarw - format RTF
Raport ten drukuje cennik towarw w formacie RTF wedug opracowanego przez uytkownika szablo-
nu. Przykadowy szablon cennika znajduje si w katalogu firmy demonstracyjnej i ma nazw CEN-
NIK2.RTF
Wykonaj raport / Cennik towarw dla kontrahenta
Raport ten drukuje cennik towarw przeznaczony dla konkretnego kontrahenta. Umoliwia wydruk
kodu lub nazwy towaru oraz wybr jednostki miary i grupy cen. Mona te doczy do cennika ko-
mentarz. Prezentuje dane firmy, a dla kadego towaru liczb porzdkow, w zalenoci od wyboru
uytkownika - kod, nazw lub jedno i drugie, jednostk miary, cen oraz walut.
Wykonaj raport / Lista towarw
Jest to lista wybranych towarw. Prezentuje dane firmy, a dla kadego towaru podaje liczb po-
rzdkow, znacznik, kod i nazw.
Wykonaj raport / Lista towarw z wyborem kolumn
Jest to lista wybranych towarw. Raport umoliwia wybranie tych danych towaru, ktre maj by
umieszczone na wydruku.
Wydruk etykiet
Raport drukuje etykiety towarw z moliwoci okrelenia, jakie dane towaru bd na niej umieszczo-
ne, oraz m. in. liczby powtrze etykiety, liczby etykiet w wierszu i w kolumnie oraz marginesw stro-
ny.
Zestawienia w kartotece towarw
Sprzeda towarw za okres
Jest to zestawienie sprzedanych towarw w wybranym przedziale czasowym, z uwzgldnieniem kon-
trahentw, towarw po nazwach i kodach, z cenami i jednostkami miary, uwzgldniajca zysk. Dane
pojawiajce si na tym zestawieniu zale od wyboru ustawienia Sposb prezentacji kosztu na ze-
stawieniach sprzeday (Parametry pracy - Parametry druku i zestawie)
Zakup towarw za okres
Jest to zestawienie zakupionych towarw w wybranym przedziale czasowym, z uwzgldnieniem kon-
trahentw, towarw po nazwach i kodach, z cenami i jednostkami miary, uwzgldniajca koszt.
Obroty magazynowe za okres
Prezentuje dane Firmy (nazwa, adres, NIP), podaje nazw zestawienia, daty graniczne okresu, ktre-
go dotyczy zestawienie, a dla kadego towaru - nazw, przychd (ilo, warto), rozchd (ilo, war-
to).

Stany magazynowe towarw na dzie
Zestawienie podaje dane Firmy (nazwa, adres, NIP), nazw zestawienia, dat ktrej dotyczy zesta-
wienie, a dla kadego towaru - kod, nazw, ilo, rezerwacje, warto, warto w cenach sprzeday.
Biece stany i rezerwacje towarw
Zestawienie podaje dane Firmy (nazwa, adres, NIP), nazw zestawienia, dat ktrej dotyczy zesta-
wienie, a dla kadego towaru - kod, nazw, stan handlowy, rezerwacje automatyczne, rezerwacje
rczne oraz stan cakowity.
Stany i obroty magazynowe towarw
Jest to zestawienie obrotu w przedziale czasu dla wybranego magazynu, uwzgldniajce kody, nazwy
i jednostki miary towaru, stany pocztkowe, przychd i rozchd i stan kocowy/warto kocow.
Przekroczone stany minimalne towarw
Jest to zestawienie stanu magazynw uwzgldniajce stany minimalne, handlowe, cakowite i nie-
dobory towarw.
Przekroczone stany maksymalne towarw
Jest to zestawienie stanu magazynw uwzgldniajce stany maksymalne, handlowe, cakowite i nad-
miary towarw.
Towary zalegajce w magazynach
Zestawienie to zestawia wszystkie dostawy towarw sprzed podanej daty. Prezentuje ono dane Firmy
(nazwa, adres, NIP), nazw zestawienia, dla kadej dostawy - kod i nazw towaru, dat dostawy,
nazw magazynu i nazw dostawy oraz ilo i warto towaru. Z okna zestawienia mona przej do
okna towaru oraz do okna dokumentu, np. PZ wprowadzajcego dany towar do magazynu.
Rotacja towarw za okres...
Zestawienie podaje dane Firmy (nazwa, adres, NIP), nazw zestawienia, daty graniczne okresu, kt-
rego dotyczy zestawienie, a dla kadego towaru - kod i nazw towaru, stan biecy towaru w maga-
zynach, stan odniesienia, rozchd oraz rotacj towaru w procentach. Pomija dokumenty anulowane.
Zlecenia przeterminowane
S to zlecenia niezrealizowane w terminie. W zestawieniu prezentowane s: zlecenie, produkt, ilo
wykonana, ilo do wykonania, ustalona data realizacji, data faktyczna (data wykonania dla zlece
wykonanych i data zamknicia dla zlece zamknitych, dla pozostaych data pusta), ilo dni op-
nienia (dla zlece otwartych rnica pomidzy terminem wykonania a dat na ktr jest zestawienie).
Dostpne opcje to: zakres dat po dacie wystawienia lub dacie zamknicia, przeterminowane na
dzie, podsumowanie, status (otwarte, zamknite, wykonane, wszystkie), dzia i uytkownik.
Zlecenia zamknite
S to zlecenia niewykonane. W zestawieniu prezentowane s: kod towaru, numer zlecenia, data, ter-
min wykonania, data zamknicia, jednostka miary, iloci (zlecona, wykonana, do wykonania). Dostp-
ne opcje w tym zestawieniu to zakres dat po dacie wystawienia lub dacie zamknicia, pod-
sumowanie, dzia i uytkownik.
Niezrealizowana sprzeda
Jest to zestawienie niezrealizowanej sprzeday w wybranym dziale dla okrelonego uytkownika
w okrelonym przedziale czasowym, uwzgldniajce jednostki miar.
Niezrealizowany zakup
Jest to zestawienie niezrealizowanego zakupu w wybranym dziale dla okrelonego uytkownika
w okrelonym przedziale czasowym, uwzgldniajce jednostki miar.
Niezrealizowane zamwienia wasne
Jest to zestawienie tych zamwie wasnych, dla ktrych ilo przyjtych towarw jest mniejsza od
iloci na zamwieniu. Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla kadego kontrahenta - jego kod,
nazw, kod towaru, jednostk miary, ilo towaru w zamwieniu oraz ilo do realizacji. Z okna zesta-
mwienia wasne towaru.

MXH2014P0001
Niezrealizowane zamwienia obce
Jest to zestawienie tych zamwie obcych, dla ktrych ilo wydanych towarw jest mniejsza od iloci
na zamwieniu. Zestawia dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla kadego kontrahenta - jego kod, na-
zw, kod towaru, jednostk miary, ilo towaru w zamwieniu oraz ilo do realizacji. Z okna zesta-
mwienia obce towaru.
Niezrealizowane kontrakty sprzeday (archiwalne) / zakupu
Zestawienia te s dostpne w kartotece towarw. Pokazuj one niezrealizowane czci zamwie, do
ktrych zostay wystawione faktury zaliczkowe. Zestawienie to podaje dla kadego dokumentu jego
numer, dat wystawienia, kod towaru, jednostk miary, czn ilo towaru w dokumencie oraz ilo
do realizacji. Z okna zestawienia mona przej do okna dokumentu i okna towaru. Mona te wyko-
na zestawienia Niezrealizowane kontrakty sprzeday / zakupu towarw i Niezrealizowane kontrakty
sprzeday /zakupu.
Cennik dla wybranych towarw
Zestawienie to prezentuje cennik zawierajcy wybrane pozycje z listy towarw. Podaje dane firmy
(nazwa, adres, NIP), dat wykonania cennika, a dla kadego towaru - kod, nazw i ceny A, B, C oraz
D. Z okna tego zestawienia mona przej do okna towaru; dane mog by sortowane wedug warto-
ci kadego z zestawianych pl.
Zestawienia dostpne w oknie danych towaru
Sprzeda towaru za okres
Zestawia dokumenty sprzeday towaru z podanego okresu. Prezentuje dane Firmy (nazwa, adres,
NIP), podaje nazw zestawienia, a dla kadego dokumentu - jego numer i dat wystawienia oraz
koszt, zysk i mar % lub kwoty netto, VAT i brutto w zalenoci od wyboru uytkownika. Dane poja-
wiajce si na tym zestawieniu zale od wyboru ustawienia Sposb prezentacji kosztu na zestawi e-
niach sprzeday (Parametry pracy - Parametry druku i zestawie).
Zakup towaru za okres
Zestawia dokumenty zakupu towaru z podanego okresu. Prezentuje dane Firmy (nazwa, adres, NIP),
podaje nazw zestawienia, a dla kadego dokumentu - jego numer i dat wystawienia oraz koszt,
netto, brutto lub kwoty netto, VAT i brutto w zalenoci od wyboru uytkownika.
Obroty magazynowe
Zestawia dokumenty magazynowe dla towaru z podanego okresu. Prezentuje dane Firmy (nazwa,
adres, NIP), podaje nazw zestawienia, daty graniczne okresu, ktrego dotyczy zestawienie, a dla
kadego dokumentu - nazw kontrahenta, numer dokumentu i dat jego wystawienia oraz w osobnych
kolumnach kwoty przychodu, rozchodu i warto.
Stany magazynowe
Podaje stany magazynowe towaru na dany dzie. Prezentuje dane Firmy (nazwa, adres, NIP), i na-
zw zestawienia, podaje dat, ktrej dotyczy zestawienie, a dla kadej operacji - jej dat, nazw ma-
gazynu, nazw dostawy lub numer dokumentu, nazw dostawcy lub odbiorcy, ilo towaru, przyblio-
n cen oraz warto w cenie sprzeday.
Historia towaru - dostawy
Zestawia dokumenty magazynowe przychodu dla towaru za podany okres. Prezentuje dane Firmy
(nazwa, adres, NIP), i nazw zestawienia, a dla kadego dokumentu podaje dat wystawienia i jego
numer lub nazw dostawy, ilo, przyblion cen i warto dokumentu, oraz stan towaru po operacji
(ilo, przyblion cen i warto).
Historia towaru - dokumenty
Zestawia dokumenty magazynowe dla towaru za podany okres. Prezentuje dane Firmy (nazwa, adres,
NIP) i nazw zestawienia, a dla kadego dokumentu podaje dat wystawienia i numer dokumentu,
ilo, przyblion cen i warto dokumentu (dokumenty rozchodowe s zaznaczane kolorem czer-
wonym), oraz stan towaru po operacji (ilo, przyblion cen i warto).

Zestawienia dostpne w kartotece zlece
Zestawienie wybranych zlece
W zestawieniu prezentowane s: kod towaru, numer zlecenia, kod receptury, data, iloci (zlecona,
wykonana, do wykonania). Opcj zestawienia jest podsumowanie. Zestawienie mona te wykona
dla zlece wybranych (zaznaczonych).
Zlecenia za okres
Jest to zestawienie uwzgldniajce dat wystawienia, czyli wprowadzenia zlece. Dostpne opcje to:
zakres dat, podsumowanie, status (otwarte, zamknite, wykonane, wszystkie), dzia, uytkownik. Pre-
zentuje kod towaru, numer zlecenia, kod receptury i dat, jednostk miary i iloci z podziaem na: zle-
con, wykonan i do wykonania.
Zlecenia przeterminowane
S to zlecenia niezrealizowane w terminie. W zestawieniu prezentowane s: zlecenie, produkt, ilo
wykonana, ilo do wykonania, ustalona data realizacji, data faktyczna (data wykonania dla zlece
wykonanych i data zamknicia dla zlece zamknitych, dla pozostaych data pusta), ilo dni op-
nienia (dla zlece otwartych rnica pomidzy terminem wykonania a dat na ktr jest zestawienie).
Dostpne opcje to zakres dat po dacie wystawienia lub dacie zamknicia, przeterminowane na
dzie, podsumowanie, status (otwarte, zamknite, wykonane, wszystkie), dzia i uytkownik.
Zlecenia zamknite
S to zlecenia niewykonane. W zestawieniu prezentowane s: kod towaru, numer zlecenia, data, ter-
min wykonania, data zamknicia, jednostka miary, iloci (zlecona, wykonana, do wykonania). Dostp-
ne opcje w tym zestawieniu to zakres dat po dacie wystawienia lub dacie zamknicia, pod-
sumowanie, dzia i uytkownik.
Zestawienia dostpne w kartotece patnoci
Wydruki
Wybr wydruku / Lista pienidzy
Jest to lista wybranych dokumentw patnoci. Prezentuje dane firmy, a dla kadego dokumentu po-
daje liczb porzdkow, znacznik, numer, dat wystawienia, warto, kod kontrahenta, kod osoby
wystawiajcej dokument oraz opis.
Wybr wydruku / Raport kasowy o numerze
Tworzy raport kasowy, zawierajcy dokumenty z dnia biecego. Uytkownik moe okreli numer
tego raportu patnoci.
Wybr wydruku / Raport kasowy za okres
Tworzy raport kasowy, zawierajcy dokumenty z podanego okresu. Oprcz dat granicznych uytkow-
nik moe okreli numer raportu oraz wybra rejestr (typu kasowego) z ktrego maj pochodzi ze-
stawiane dokumenty.
Wybr wydruku / Zbiorcze polecenie przelewu, Zbiorcze polecenie przelewu I
Raporty drukuj polecenia przelewu dla wybranych dokumentw z moliwoci wyboru danych, poja-
wiajcych si na wydruku.
Zestawienia
Zestawienie wybranych dokumentw
Polecenie, uruchamiajce wydruk listy wybranych dokumentw patnoci. Standardowy raport drukuje
dane firmy (nazwa, adres, NIP), a dla kadego dokumentu - liczb porzdkow, numer, dat, kontra-
henta, warto.
Patnoci za okres
Zestawienie to prezentuje podsumowanie dokumentw patnoci dotyczcych patnoci. Zestawia
dane firmy, a dla kadego kryterium grupowania (Podsumowanie co...) - nazw kryterium oraz sumy

MXH2014P0001
wpat i wypat. Z zestawienia tego mona wywoa zestawienie prezentujce dane dla wybranego
kryterium grupowania (Dzie, Miesic, Rejestr, Uytkownik), a w przypadku, gdy kryterium grupowania
nie zostao okrelone mona przej do okna kontrahenta lub okna dokumentu (patnoci).
Nalenoci i zobowizania za okres
Zestawienie to prezentuje podsumowanie dokumentw patnoci dotyczcych rozrachunkw. Ze-
stawia dane firmy, a dla kadego kryterium grupowania (Podsumowanie co...) - nazw kryterium oraz
sumy nalenoci i zobowiza. Z zestawienia tego mona wywoa zestawienie prezentujce dane dla
wybranego kryterium grupowania (Dzie, Miesic, Rejestr, Uytkownik), a w przypadku, gdy kryterium
grupowania nie zostao okrelone mona przej do okna kontrahenta lub okna dokumentu. Kwoty
mog by prezentowane w walucie oryginalnej dokumentu lub w zotych.
Raporty patnoci
Po wybraniu tego polecenia otwierane jest okno Raporty patnoci, w ktrym wywietlana jest lista
raportw patnoci speniajcych podane kryteria wyboru.
Przegld operacji
Operacje dostpne w kadej z kartotek
Eksport danych
Eksportowanie danych polega na zapisywaniu danych z baz danych moduu Forte Handel do pliku
tekstowego. Obszerniejszy opis znajduje si w punkcie Wymiana danych z innymi programami.
tw, towarw lub pienidzy, i tym samym atwiejsze ich odnajdowanie. W systemie jest zdefiniowa-
nych 37 znacznikw. Przy znaczniku mona umieci dowolny opis; jest on dla kadej z kartotek inny.
Usuwanie dokumentw
Aby usun grup danych, naley zaznaczy dane, ktre maj by usunite, a nastpnie wybra
przycisk Operacje i polecenie Usuwanie.... Pojawi si okno dialogowe, informujce o NIE-
ODWRACALNOCI operacji usuwania danych oraz o danych, ktrych usunicie jest niemoliwe. Aby
usun dane, naley wybra przycisk OK.
Grupowa zmiana wymiarw analitycznych kartoteka Kontrahenci, Pracownicy, Towary
Operacja ta umoliwia zmian wymiarw analitycznych dla caej grupy zaznaczonych elementw kar-
toteki. Wczeniej wymiary analityczne musz zosta zdefiniowane dla tej kartoteki w Ustawieniach.
Wprowadzone zmiany s widoczne w oknie Wymiary (zakadka Wymiary) kadego z elementw
kartoteki.
Grupowe operacje na dokumentach
Kopiowanie do bufora
Umoliwia utworzenie w buforze kopii zaznaczonych na licie dokumentw. Nie mog by kopiowane
dokumenty korygujce. Powstae w buforze kopie otrzymuj nowe numery, zgodnie z okrelonym
w ustawieniach systemu sposobu numerowania. Pozostae dane dokumentw nie ulegaj zmianie.

Rys. 8-1 Okno operacji grupowej Kopiowanie do bufora.

Wystawianie dokumentw
Jest dostpna tylko dla dokumentw w buforze. Umoliwia grupowe wystawianie dokumentw za-
znaczonych na licie.

Rys. 8-2 Okno operacji Wystawianie dokumentw.
W oknie dialogowym tej operacji mona ustali nastpujce parametry:
Data wystawienia, data operacji (sprzeday, zakupu lub operacji magazynowej)
Jeli pola te s zaznaczone, istniejce w wystawianym dokumencie daty s zastpowane wartociami
podanymi w oknie, w przeciwnym razie pozostaj bez zmian.
Aktualizuj dane kartotekowe dokumentu
Jeli pole jest zaznaczone, zawarte w wystawianym dokumencie dane kontrahenta i towarw s aktu-
alizowane wartociami z odpowiednich kartotek, w przeciwnym razie pozostaj bez zmian. Nie podle-
gaj aktualizacji kody kontrahenta i towarw oraz iloci towarw.
Fiskalizuj dokumenty fiskalne (dotyczy dokumentw sprzeday)
Jeli pole to jest zaznaczone, dokumenty bd automatycznie fiskalizowane podczas drukowania.
Drukuj, liczba wydrukw
Jeli pole Drukuj jest zaznaczone, to drukowana jest podana liczba egzemplarzy kadego z doku-
mentw, w przeciwnym razie dokumenty nie s drukowane.
Napis
Z opuszczanej listy (Orygina+Kopia, Kopia, Orygina/Kopia, Bez napisu, Duplikat) naley wybra na-
pis, umieszczany na drukowanych dokumentach.
Wysyaj do PDF
Zaznaczone dokumenty zostan wygenerowane w formacie pdf.
Katalog
We wskazanym przez uytkownika katalogu s zapisywane poszczeglne dokumenty jako oddzielne
pliki pdf. Nazwa kadego pliku skada si z nazwy wydruku i numeru dokumentu.
Znaki specjalne w nazwie zastp
W tym polu mona wpisa znak, jakim zostan zastpione znaki specjalne w nazwie pliku (np. znak /),
dziki czemu uniknie si problemw z pniejsz obsug tych dokumentw. Moe to by przykado-
wo znak _.
W dolnej czci okna znajduj si opcje zwizane z obsug e-faktur. W ramce Operacje dodatkowe
dla e-Faktur znajduj si polecenia umoliwiajce wygenerowanie pliku PDF a nastpnie podpisanie
wybranego formatu dokumentu (XML, PDF). Po wybraniu opcji Podpisz pojawia si pole Wylij
umoliwiajce wysanie wystawionej faktury elektronicznej do klienta.

MXH2014P0001
Drukowanie dokumentw
Umoliwia wydrukowanie grupy dokumentw z jednakowymi parametrami wydruku. W oknie dialogo-
wym tej operacji mona ustali nastpujce parametry:
Fiskalizuj dokumenty fiskalne (dotyczy dokumentw sprzeday)
Jeli pole jest zaznaczone, dokumenty bd automatycznie fiskalizowane podczas drukowania.

Rys. 8-3 Okno operacji Drukowanie dokumentw w kartotece dokumentw sprzeday.

Rys. 8-4 Okno operacji Drukowanie dokumentw w pozostaych kartotekach.
Drukuj, liczba wydrukw
Jeli pole Drukuj jest zaznaczone, to drukowana jest podana liczba egzemplarzy kadego z doku-
mentw, w przeciwnym razie dokumenty nie zostan wydrukowane.
Napis
Z opuszczanej listy (Orygina+Kopia, Kopia, Orygina/Kopia, Bez napisu, Duplikat) naley wybra na-
pis, umieszczany na drukowanych dokumentach.
Wysyaj do PDF
Zaznaczone dokumenty zostan wygenerowane w formacie pdf.
Katalog
We wskazanym przez uytkownika katalogu s zapisywane poszczeglne dokumenty jako oddzielne
pliki pdf. Nazwa kadego pliku skada si z nazwy wydruku i numeru dokumentu.
Znaki specjalne w nazwie zastp
W tym polu mona wpisa znak, jakim zostan zastpione znaki specjalne w nazwie pliku (np. znak /),
dziki czemu uniknie si problemw z pniejsz obsug tych dokumentw. Moe to by przykado-
wo znak _.
Tworzenie dokumentw
Umoliwia utworzenie w buforze kopii wybranego dokumentu sprzeday dla kadego z zaznaczonych
na licie kontrahentw. Dokument rdowy musi by dokumentem wystawionym. Podczas tworzenia
kopii system zmienia oprcz danych kontrahenta tylko numer kolejny w numerze dokumentu - pozo-
stae elementy numeru oraz inne dane, w tym daty wystawienia, sprzeday i patnoci s takie same
jak w dokumencie rdowym.

Rys. 8-5 Okno operacji Tworzenie dokumentw.
Udostpnij dane osobowe
Suy do rejestrowania zdarze udostpniania danych osobowych wybranych podmiotw zarejestro-
wanych w programie.
Zmie status faktury (Kartoteka Dokumenty Sprzeday)
Operacja grupowa polega na zmianie statusu zaznaczonych faktur w kartotece dokumentw sprzeda-
y.
Jeli zmienia si status z papierowego na e-faktury, to po wykonaniu tej operacji tworz si automa-
tycznie e-faktury.
Jeli zmienia si status z e-faktury na faktury papierowe - zmienia si status tego dokumentu
w Repozytorium na papierowy i nie jest usuwany. Operacja jest dostpna dla uytkownikw z prawem
dotyczcym Repozytorium nadanym w Administracji Forte.
Pozostae operacje dostpne w kartotekach dokumentw
Integracja z FK (wystpuje zamiennie z operacj Zapisz dekret w Repozytorium)
Operacja ta umoliwia umieszczenie wybranych dokumentw bezporednio w buforze danych moduu
Finanse i Ksigowo. Aby byo to moliwe, oba moduy musz by zainstalowane w ramach tej samej
sieci; ponadto konieczne jest zainstalowanie Obiektu Integracji.
Zapisz dekret w Repozytorium
Przy pracy w trybie wsplnej bazy umoliwia zapisanie pliku z dekretacj w Repozytorium.
Repozytorium dokumentw (sprzeda, zakup, zamwienia)
Wywietla list dokumentw zarejestrowanych w Repozytorium. Po wybraniu polecenia mona zoba-
czy informacje dotyczce dokumentu zapisane w module Repozytorium, np. mona sprawdzi czy
zosta wysany do kontrahenta. Zostaje wywietlone okno z list wybranych dokumentw z wybranej
kartoteki w Repozytorium, z moliwoci wykonanie dodatkowych operacji dostpnych w tym oknie
(np. wyeksportowanie dokumentw na dysk lokalny w celu przekazania Kontrolerowi Skarbowemu).
Aktualizuj dokumenty w Repozytorium (sprzeda, zakup, zamwienia)
Operacja grupowego tworzenia e-Dokumentw i ich aktualizacji wedug zaznaczonych w oknie kryte-
riw. Opcja dodaj niezapisane - zapisuje do Repozytorium pliki XML, a aktualizuj istniejce - aktu-
alizuj pliki XML dla tych dokumentw po wprowadzeniu zmian w danych firmy'.

Rys. 8-6 Okno Aktualizuj e-Dokumenty.
Zapisz pliki PDF w Repozytorium (sprzeda, zakup, zamwienia)
Operacja grupowego tworzenia, zapisywania i wysyania do Repozytorium pliku PDF dla wybranych
dokumentw rdowych.

MXH2014P0001

Rys. 8-7 Okno Zapisywanie PDF.
Zmie status faktury (sprzeda)
Operacja grupowa umoliwiajca zmian statusu wybranych z listy faktur na e-faktur lub faktur pa-
pierow.

Rys. 8-8 Okno zmiany statusu faktur.
Import z kasy fiskalnej
Operacja Import danych z kasy fiskalnej umoliwia pobranie z kasy fiskalnej danych o sprzeday to-
warw i wygenerowanie na ich podstawie dokumentu sprzeday typu paragon. Jest ona dostpna
tylko wtedy, gdy w systemie jest aktywna przynajmniej jedna kasa fiskalna.
Po wybraniu operacji naley wskaza kas fiskaln, z ktrej maj zosta pobrane dane, typ dokumen-
tu (dostpne tylko typy o charakterze paragon) i dzia; mona take okreli lub wybra ze sownika
opis tworzonego dokumentu. Dokument ten jest zbiorczym dokumentem sprzeday, odpowiadajcym
ostatnio wystawionym za pomoc wybranej kasy paragonom. O tym, ile ostatnich paragonw bdzie
si skada na wygenerowany przez system dokument decyduje to, kiedy byo dokonane zerowanie
odpowiednich licznikw w kasie lub kiedy tworzono poprzedni taki dokument. Zaleca si generowanie
dokumentu raz dziennie tu przed wykonaniem raportu dobowego. Moliwe dla tej operacji warianty
postpowania dla urzdze poszczeglnych producentw zostay szczegowo opisane w Rozdziale
Sprzeda - Wsppraca z kasami fiskalnymi.
Faktura do paragonw
Klient ma prawo w cigu siedmiu dni od daty zakupu (na paragon) zada wystawienia faktury oka-
zujc (i zwracajc) dowd zakupu, czyli paragon. Jeli konieczne jest wystawienie faktury na pod-
stawie wicej ni jednego paragonu, naley wykorzysta operacj Faktura do paragonw. Tworzy ona
w buforze na podstawie wybranych paragonw Faktur VAT sprzeday. Paragony te musz spenia
nastpujce warunki:
pochodzi z tego samego dziau
skrajne daty ich wystawienia (najpniejszy - najwczeniejszy) nie mog rni si o wicej
ni 7 dni
jeli maj okrelonego nabywc/odbiorc, musi on by identyczny - faktura musi by wy-
stawiona na tego samego kontrahenta co paragony
mie pozycje towarowe o tym samym rodzaju cen (NETTO/BRUTTO)
wszystkie musz mie stawki VAT liczone t sam metod
nie mog by wczeniej korygowane
Niespenienie jednego z powyszych warunkw spowoduje wygenerowanie komunikatu o niemoliwo-
ci wystawienia faktury.
Po wystawieniu faktury paragony te zostan anulowane, a powizane z nimi dokumenty patnoci
i dokumenty wydania zostan doczone do wystawionej faktury. Aby wystawi faktur po poje-

dynczego paragonu mona wykorzysta take operacj Wystawienie faktury do biecego parago-
nu, dostpn w oknie dokumentu.
Operacja Zmiana aktywnoci
Na licie stanw aktywnoci naley wybra aktywno dla wybranej grupy elementw kartoteki. Aby
zatwierdzi wybr, naley wybra przycisk OK.
Operacja Zmiana zatwierdzenia
Operacja dotyczy kontrahentw, pracownikw lub grup kontrahentw, grup pracownikw. Widoczna
jest w nim lista opcji wyboru. Status Zatwierdzony oznacza, e dany element kartoteki jest uywany
w module Forte Handel. Niezatwierdzony to taki, ktry jest uywany przez inne moduy Forte, ale nie
zosta jeszcze uyty w Handlu.
Operacje dostpne w kartotece kontrahentw
Operacje: Eksport danych, Ustawianie znacznika, Usuwanie kontrahentw, Tworzenie dokumentw
zostay opisane w punkcie Operacje dostpne w kadej z kartotek.
Kontrahenci z umowami
Pokazuje list kontrahentw z aktywnymi w danym momencie umowami. Po zaznaczeniu grupy kon-
trahentw w kartotece Kontrahenci i wybraniu tego polecenia wywietlone okno z list wybranych
kontrahentw domylnie zawon wycznie do kontrahentw majcych aktywn umow. Aby wy-
szuka kontrahentw bez umw, naley ich wyfiltrowa za pomoc przycisku Filtruj na pasku narz-
dziowym okna Kontrahent (Repozytorium) lub wybra operacj Kontrahenci z umowami i jednocze-
nie wcisn klawisz Shift.
Operacje dostpne w oknie danych kontrahenta przycisk Informa-
cje
Rezerwacje kontrahenta
Otwiera okno z list wszystkich towarw zarezerwowanych dla danego kontrahenta. W oknie tym
mona tworzy nowe rezerwacje oraz modyfikowa lub usuwa rezerwacje ju istniejce.
Upusty indywidualne
Umoliwia definiowanie indywidualnych (powizanych z konkretnym kontrahentem lub rodzajem kon-
trahenta) cen w dowolnej obsugiwanej przez system walucie lub upustw procentowych od domylnej
ceny sprzeday.
Kody obce
Po wybraniu tego polecenia otwiera si okno umoliwiajce rejestracj, przegldanie i usuwanie ko-
dw towarw wykorzystywanych przez kontrahenta. Po zarejestrowaniu kodu obcego mona podczas
wpisywania towarw do dokumentu zakupu lub przychodowego dokumentu magazynowego wyszuki-
wa je zarwno wedug kodw wasnych, jak i obcych.
Towary dostawcy
Mona tu przypisa kontrahentowi towar lub grup towarw. Naley klikn przycisk Nowy, nastpnie
klikn przycisk obok pola Kod towaru i wybra z listy rozwinitej towar. Zatwierdzi wybr zatwier-
dzi przyciskiem Zapisz. Aby wykona operacj grupowo, naley otworzy okno Towary dostawcy.
Rwnolegle naley otworzy okno kartoteki Towary tak, aby oba opisywane okna byy jednoczenie
widoczne na ekranie. Nastpnie naley zaznaczy towary, ktre maj by przypisane temu kontrahen-
towi i przecign je mysz do okna Towary dostawcy.
Notatka
Umoliwia doczenie do danych kontrahenta dowolnej notatki. Jeli dla kontrahenta jest ju zredago-
wana notatka, zamiast przycisku obok listkw wyboru strony wywietlany jest spinacz.
Ochrona danych
Dla kontrahenta z wybran opcj Firma, polecenie to wywietla komunikat z informacjami o dacie
wprowadzenia danych kontrahenta, kodzie uytkownika wprowadzajcego dane oraz dacie ostatniej
modyfikacji danych i uytkowniku ktry je zmieni. Okno Ochrona danych osobowych dostpne jest
natomiast tylko dla kontrahenta z wybran opcj Osoba fizyczna. W oknie widoczne s pola wyboru

MXH2014P0001
ich zaznaczenie jest jednoznaczne z wyraeniem zgody na udostpnianie i przetwarzanie da-
nych osobowych. Poniej znajduj si pola w ktre mona wprowadzi informacje dotyczce rda
danych, osoby wprowadzajcej dane i daty modyfikacji. W grnej czci okna, pod przyciskiem In-
formacje, dostpne jest okno Ewidencjonowanie udostpnienia danych osobowych, W oknie tym
w polu Udostpniajcy dane pojawi informacje kto udostpnia dane osobowe. W pola Odbiorca
danych i Adres odbiorcy naley wpisa informacje komu zostay udostpnione dane osobowe wy-
branych osb. W polu Data udostpnienia danych pojawi si dzie udostpnienia danych. W polu
Osoba pojawi si dane osoby/osb, ktrych dane s udostpniane. Poniej w tabeli przy licie da-
nych naley zaznaczy dane, ktre zostay udostpnione. Operacj naley zatwierdzi przyciskiem
Zapisz w grze okna. W grze okna Dane osobowe znajduje si przycisk Raport. Zawiera dane
o wybranym podmiocie (ktrego dane podlegaj ochronie danych osobowych), w tym: informacj
o zgodzie na udostpnianie danych osobowych, informacj o zgodzie na przetwarzanie danych oso-
bowych w celach marketingowych, nazw i adres podmiotu, ktremu udostpniono dane. Ponadto
podaje: dat pierwszego wprowadzenia informacji do systemu, dat ostatniej modyfikacji, login uyt-
kownika, ktry wprowadzi dane lub dokona ostatniej modyfikacji, rdo pochodzenia danych.
Poka e-Przelewy (menu kontekstowe)
Otwiera w Repozytorium okno przeleww elektronicznych zdefiniowanych dla tego kontrahenta. Jeeli
jest to jeden przelew elektroniczny - otwiera si jego formatka, a jeli jest ich wicej ni jeden - otwiera
si lista e-przeleww.
Zle e-Przelew (menu kontekstowe)
Umoliwia zlecenie przelewu dla wybranego kontrahenta z okna danych kontrahenta. Przelew zosta-
nie wypeniony danymi kontrahenta, rachunkiem bankowym kontrahenta, danymi firmy i rachunkiem
bankowymi firmy (podanym w ustawieniach programu).
Jeli domylny rachunek firmowy nie jest obsugiwany elektronicznie lub uytkownik nie ma do niego
prawa, aplikacja go nie wypeni (pozostanie pusty do uzupenienia przez uytkownika w oknie przele-
wu w Repozytorium).
Operacje dostpne w kartotekach pracownikw i urzdw przy-
cisk Informacje
W kartotekach pracownikw i urzdw dostpne s operacje Eksport danych, Ustawianie znaczni-
ka oraz Usuwanie pracownikw / urzdw, opisane w punkcie Operacje dostpne w kadej z karto-
tek.
Operacje Zmiana rda danych osobowych oraz Udostpnianie danych osobowych (dotyczce
kartoteki pracownikw) s opisane w czci Operacje dostpne w kartotece kontrahentw.
Operacje dostpne w oknie danych pracownika lub urzdu przy-
cisk Informacje
Notatka
Umoliwia doczenie do danych pracownika lub urzdu dowolnej notatki. Jeli dla pracownika lub
urzdu jest ju zredagowana notatka, zamiast przycisku obok listkw wyboru strony wywietlany jest
spinacz.
Ochrona danych
Okno Ochrona danych osobowych przedstawia informacje analogiczne do okna ochrony danych
w oknie Kontrahent (osoba fizyczna).
Operacje dostpne w kartotece towarw
Eksport do kasy fiskalnej
Operacja ta umoliwia wysanie do kasy fiskalnej danych towarw, ktre maj by sprzedawane za
pomoc tej kasy. Naley zaznaczy na licie towary, ktrych dane maj by przesane do kasy, a po
wybraniu operacji wskaza docelow kas fiskaln. Z systemu wysyane s: kod towaru, kod pa-
skowy, cena D brutto, stawka VAT.
Kod towaru

Jest wykorzystywany do drukowania na paragonach fiskalnych wystawianych w kasie. Aby mc po-
prawnie wygenerowa dokument sprzeday na podstawie danych pobranych z kasy konieczne jest,
aby nazwa towaru w kasie dokadnie odpowiadaa kodowi towaru w aplikacji. Poniewa maksymalna
dostpna dugo dla tych pl moe si rni pomidzy kas i aplikacj zalecane jest aby w za po-
moc parametru Maksymalny rozmiar pola Kod towaru ograniczy dugo pola kod towaru tak, aby
odpowiadaa maksymalnej dugoci nazwy towaru w kasie. Dugoci pola kod towaru poszczeglnych
kasach:
ELZAB - 18 znakw, OPTIMUS-IC - 18 znakw, POSNET - 16 znakw, INNOVA HIT - 16 znakw.
Kod paskowy
Umoliwia szybsze i bardziej niezawodne wystawianie paragonw w kasie fiskalnej szczeglnie wte-
dy, gdy towarw jest bardzo duo i jest do dyspozycji czytnik kodw paskowych. Kody te dla poszcze-
glnych towarw powinny by unikalne. Naley pamita aby parametr Kontrola unikalnoci kodu
paskowego towaru by ustawiony na tak. Pole skada si z samych cyfr. Dugoci pola kod paskowy
w poszczeglnych kasach:
ELZAB - max. dugo pola 13 znakw, mona zaprogramowa towar z pustym polem kod paskowy.
POSNET - max. dugo pola 13 znakw, mona zaprogramowa towar z pustym polem kod pasko-
wy. Jeli pole w danych systemu zawiera mniejsza liczb cyfr, to po wysaniu danych do kasy jest
uzupeniane pocztkowymi zerami.
OPTIMUS-IC - nie ma moliwoci zaprogramowania towaru z pustym polem kod paskowy. Pole to jest
w tej kasie jednoczenie identyfikatorem towaru i peni podobn rol jak pole numer PLU w innych
kasach.
INNOVA HIT - dozwolone puste lub od 6 do 13 cyfr.
Numer PLU
Unikalny identyfikator towaru w kasie. Aplikacja nie przechowuje w danych towaru tego pola. Podczas
dodawania nowego towaru do kas ELZAB i POSNET numer PLU jest generowany automatycznie jako
najniszy jeszcze nieuywany.
Cena towaru
Jeli jest zaprogramowana jest uywana automatycznie w momencie sprzeday towaru w kasie. Pod-
czas eksportu towarw do kasy wysyane s ceny D z cennika, penice rol cen detalicznych i s to
kwoty brutto dokadnoci do dwch miejsc po przecinku. W kasach ELZAB i POSNET moliwe jest
zaprogramowania cen zerowych. W kasie POSNET tym przypadku podczas sprzeday takiego towaru
trzeba za kadym razem wpisa cen z klawiatury kasy. Jednak w przypadku wanie kasy POSNET
nie jest zalecane programowanie cen zerowych w kasie, ani zmiana ceny towaru z poziomu kasy,
gdy podczas importu dokumentu do aplikacji nie mona wyznaczy wartoci sprzedanego towaru.
Jeli w kasie ELZAB ma nie by moliwoci zmiany ceny towaru podczas wystawiania paragonu to
w urzdzeniu mona ustawi parametr, ktry uniemoliwia dokonywanie takiej zmiany.
Stawka VAT
Oznacza grup podatku, do jakiej przyporzdkowany jest towar i jest podawana w procentach. Szcze-
gln uwag naley zwrci przy definiowaniu stawek VAT w kasie. Kademu symbolowi stawki od
A do G mona obecnie przyporzdkowa dowoln warto, take stawk zwolnion bd nieaktywn.
Jednak w kasach ELZAB i OPTIMUS-IC program komunikacyjny nie ma moliwoci odczytania warto-
ci przypisanej symbolowi G stawki VAT. W tym przypadku naley symbolowi G w kasie przyporzd-
kowa stawk zwolnion lub nieaktywn.
Zmiana ceny bazowej
Operacja ta umoliwia ustalenie ceny bazowej w wartociach bezwzgldnych (jest ona wtedy jedna-
kowa dla wszystkich wybranych towarw) lub procentowej zmiany istniejcych cen. Aby dokona pro-
centowej zmiany ceny, naley w pole waluty wpisa znak %. Po zmianie ceny bazowej przeliczane s
wszystkie pozostae ceny sprzeday towarw.
Zmiana narzutw
Operacja ta umoliwia ustalenie narzutw procentowych dla kadej ze zdefiniowanych cen sprzeday.
Po wprowadzeniu zmian system przepisuje nowe wartoci do kart towarw, oblicza nowe ceny sprze-
day i zapisuje zmiany do kartoteki.

MXH2014P0001
Zmiana cen
W oknie operacji prezentowany jest peny arkusz cen wybranych (zaznaczonych na licie) towarw.
W przypadku zmiany ceny bazowej wszystkie pozostae ceny zostan odpowiednio przeliczone.
Uwzgldnione zostan mare oraz aktualne kursy walut, a dla ceny brutto take stawka VAT. Ceny
sprzeday mona wpisa bezporednio do odpowiednich pl, nawet wtedy, gdy ich wartoci s nie-
zgodne z wykonanymi przez system automatycznie przeliczeniami (w oknie wystawiania dokumentu
bd prezentowane ceny z odpowiednich kolumn). Mona take przeliczy cay arkusz cen wybrane-
go towaru na podstawie wskazanej ceny, uywajc klawiszy skrtw Alt+R.
Zmiana parametrw
Operacja ta pozwala na zmian wybranych parametrw dla wybranych na licie towarw. Zmian mo-
na dokona w tabelce zestawiajcej w jednej kolumnie parametr, a w ssiedniej - list rozwijan lub
pole z wartociami tego parametru. Aby zmieni warto danego parametru, naley klikn pole
z jego wartoci i wybra z listy lub zaznaczy waciw warto. Przykadowo: aby zmieni warto
parametru Domylna metoda rozliczania, naley w polu z nazw metody klikn mysz i wybra
waciw warto (LIFO, FIFO). Podobnie mona zmieni domyln metod rozliczania czy Fundusz
promocji rolnej.
Mona tu take zmieni wysoko stawki VAT. Naley wybra z listy rozwijanej warto stawki VAT
(pole Stawka VAT) i w kolejnym kroku zaznaczy pole Przelicz cen przy cenie ktr chcemy prze-
liczy. Wybr naley zaakceptowa przyciskiem OK.
Cenniki
Po wybraniu polecenia otwiera si kartoteka cennikw.
tw, towarw lub patnoci, i tym samym atwiejsze ich odnajdowanie. W systemie jest zdefiniowanych
37 znacznikw. Przy znaczniku mona umieci dowolny opis, ktry jest dla kadej z kartotek inny.
Operacje dostpne w oknie danych towaru przycisk Informacje
Upusty Indywidualne
Umoliwia definiowanie indywidualnych cen lub upustw dla konkretnego towaru bd rodzaju towaru
(w zalenoci od wybranej zakadki). W polu Upust%/Cena wpisuje si warto ceny lub upustu.
Upust tworzy si wpisujc w pole waluty znak %, cen - wpisujc spacj (cena zotwkowa) lub sym-
bol waluty, w jakiej cena ta jest zdefiniowana. Dla nowego elementu program domylnie proponuje
wprowadzenie upustu procentowego.

Rys. 8-9 Okno definiowania indywidualnych upustw lub indywidualnych cen.
Upusty ilociowe
Po wybraniu polecenia Upusty ilociowe otwiera si okno, umoliwiajce definiowanie upustw
o wysokoci zalenej od iloci sprzedawanego towaru lub rodzaju towaru (w zalenoci od wybranej
zakadki). W polu ilo podaje si doln granic iloci, od ktrej obowizuje dany upust. W polu Upust
% / Cena wpisuje si warto ceny lub upustu. Upust tworzy si wpisujc w pole waluty znak %,
a cen - wpisujc spacj (cena zotwkowa) lub symbol waluty, w jakiej cena ta jest zdefiniowana. Dla
nowego elementu system domylnie proponuje wprowadzenie upustu procentowego.

Rys. 8-10 Okno definiowania upustw ilociowych.
Stany minimalne i maksymalne
Okno pozwala wprowadzi stany minimalne i maksymalne dla danego towaru w odpowiednim maga-
zynie. W tabelce widoczne s wszystkie magazyny do ktrych uytkownik ma prawo. Dane w kolum-
nach Stan minimalny i Stan maksymalny mona edytowa i zmienia zalenie od potrzeb szacowa-
nia zapotrzebowania oraz tworzenia propozycji zamwie wasnych. Operacje te s dokadniej opisa-
ne w rozdziale Zaopatrzenie.
Kody obce
Polecenie to umoliwia rejestracj, aktualizacj i usuwanie kodw obcych konkretnego towaru. Po
zarejestrowaniu kodu obcego mona podczas wpisywania towarw do dokumentu zakupu lub przy-
chodowego dokumentu magazynowego wyszukiwa je zarwno wedug kodw wasnych, jak i obcych
- kliknicie przycisku w polu Kod obcy towaru wywietla list kodw towarw zarejestrowanych
dla danego kontrahenta.
Dostawcy towaru
Okno pozwala wprowadzi list dostawcw dla wybranego towaru. Przypisanie dostawcy w oknie
towaru jest niezbdne dla wygenerowania zamwienia z zapotrzebowania; jeeli wybrany jest tylko
jeden dostawca, to na zapotrzebowaniu warto pola Dostawca wypenia si automatycznie. W ko-
lumnach widoczne s kody kontrahentw i ich nazwy.
Dostawy towaru
Polecenie Dostawy towaru otwiera okno kartoteki grupujcej dane dotyczce dostaw konkretnego
towaru. Jedynym dostpnym w kartotece dostaw uporzdkowaniem danych jest uporzdkowanie we-
dug kryteriw wyboru. Kada dostawa na licie opisana jest polami: Nazwa, Data, Magazyn, Dostaw-
ca, Ilo, Cena, Warto. Cz pl moe by niewidoczna, w zalenoci od rozmiarw okna.
Podwjne kliknicie dostawy na licie dostaw otwiera okno Dostawa towaru, opisujcego t dostaw.
Zawiera ono nastpujce dane: nazw dostawy, kod i jednostk miary towaru, kod dostawcy, numery
dokumentu przyjcia i dokumentu zakupu, oraz dane opisujce pocztkowy i biecy stan dostawy:
ilo, cen i warto.
Warto pola Magazyn mona zmienia - po przeczeniu si na inny magazyn okno pokazuje stan
tej dostawy w innym magazynie. Mona przeczy si na magazyn "wszystkie" i dziki temu zoba-
czy stan dostawy w caej firmie (suma ze wszystkich magazynw).
Przycisk Informacje udostpnia funkcj doczania notatki; przycisk Zmie nazw umoliwia zmian
nazwy dostawy, a przycisk Historia otwiera okno opisujce histori dostawy - numery kolejnych do-
kumentw magazynowych oraz stan dostawy po kadej z opisanych odpowiednim dokumentem ope-
racji.

MXH2014P0001

Rys. 8-11 Okno Dostawa towaru.
Przycisk Dostawa rdowa, pojawiajcy si, gdy prezentowany jest stan towaru we wszystkich ma-
gazynach lub w magazynie, do ktrego towar zosta przekazany dokumentem MM, udostpnia dane
dostawy (magazyn i stan towaru w tym magazynie), ktra wprowadzia towar do firmy.

Rys. 8-12 Okno Kody obce towarw.
Rezerwacje towaru
W oknie tym prezentowane s informacje dotyczce rezerwacji towaru, zarwno rezerwacji wprowa-
dzanych przez dokumenty sprzeday i wydania z magazynu (automatycznych) jak i wprowadzanych
bezporednio przez uytkownika.

Rys. 8-13 Okno Rezerwacje towaru.
Mona tu wprowadza, modyfikowa i usuwa rezerwacje uytkownika; rezerwacje automatyczne
mona jedynie modyfikowa i usuwa (s one tworzone automatycznie przy wystawianiu dokumentw
rozchodowych).
Receptury towaru
Okno Receptury towaru (czyli definicji towaru) dla towaru typu artyku przedstawia list utworzonych
dla wybranego towaru receptur, uwzgldniajc unikalny kod receptury i jej nazw. Dla dowolnego
towaru o typie artyku w skad receptury mog wchodzi take usugi. Wedug receptur moe zosta
utworzony wyrb gotowy, przy czym liczba receptur utworzenia wyrobu moe by dowolna.

Zlecenia na towar
Wybranie polecenia otwiera kartotek Zlece. Szczegowy opis znajduje si w rozdziale Podstawo-
we pojcia i dane, cz Towary.
Operacje dostpne w kartotece patnoci
Operacja Drukowanie dokumentw zostaa opisana w punkcie Grupowe operacje na dokumentach,
a operacje Ustawianie znacznika i Usuwanie dokumentw - w punkcie Operacje dostpne w kadej
z kartotek.
Operacje zwizane z przelewami elektronicznymi (nawizana wsppraca z Repozyto-
rium)
Zlecanie e-Przeleww
Operacja grupowa za pomoc ktrej mona zleci przelewy elektroniczne dla wybranych nierozliczo-
nych zobowiza.
Poka e-Przelewy
Otwiera okno przeleww elektronicznych w Repozytorium prezentujc list e-przeleww (dla zazna-
czonych zobowiza w Handlu).
Poka operacje bankowe
Otwiera okno operacji bankowych w Repozytorium i list zaimportowanych do Handlu operacji ban-
kowych.
Operacje dostpne w oknie Rozrachunku
Poka e-Przelewy (menu kontekstowe)
Otwiera w Repozytorium okno przeleww elektronicznych zdefiniowanych dla tego rozrachunku. Jeeli
jest to jeden przelew elektroniczny - otwiera si jego formatka, a jeli jest ich wicej ni jeden - otwiera
si lista e-przeleww.
Zle e-Przelew (menu kontekstowe)
Program zleca e-przelew dla rachunku dla ktrego bdzie wystawiony rozrachunek, na kwot pozo-
sta do rozliczenia z rozrachunku. Program nie pilnuje wartoci zleconych przeleww - mona zleci
kwot wiksz ni kwota na rozrachunku zmieniajc warto na formatce przelewu z Repozytorium.
Do pola Tytuem na przelewie przenoszony jest numer dokumentu obcego. Terminem realizacji jest
termin patnoci.

Rys. 9-10 Okno operacji Zle e-przelew dla wybranego rozrachunku.

MXH2014P0001
Operacje dostpne w oknie Raporty patnoci
Operacja Integracja z FK zostaa opisana w punkcie Pozostae operacje dostpne w kartotekach do-
kumentw.
Eksport danych do FK
Operacja eksportu danych patnoci dostpna jest z okna zestawienia Raporty patnoci kartoteki
Patnoci (Patnoci / Zestawienia / Raporty patnoci). Po wybraniu tego zestawienia i okreleniu
jego parametrw na ekranie pojawia si lista utworzonych przez system raportw patnoci. Funkcja
Eksport danych jest dostpna pod przyciskiem Operacje tej listy. Przed wykonaniem operacji eks-
portu naley zaznaczy te raporty patnoci, ktre maj by przesane do moduu ksigowego. Po
zaznaczeniu odpowiednich dokumentw naley wybra operacj Eksport danych, a nastpnie ro-
dzaj eksportu (przy pracy wielooddziaowej naley wybra rodzaj Eksport format 3.0 Do FK i Cen-
trali) i okreli katalog dyskowy, na ktry zostan zapisane dane eksportowanych raportw.

z poprzednim eksportem).

Rys. 8-14 Okno Raporty patnoci (kartoteka dokumentw patnoci).
Podczas eksportu uytkownik moe okreli nastpujce parametry operacji:
powoduje specjalne oznakowanie wyeksportowanych dokumentw sprzeday, prezentowane na
ekranie jako znak .
dziaa w poczeniu z poprzednim parametrem; jeli w trakcie eksportu system natrafi na dokument
oznakowany przez poprzedni eksport, pominie go - dane tego dokumentu nie zostan wyeksportowa-
ne.
eksportuj jako raport zbiorczy
wybranie tej opcji powoduje, e wszystkie wybrane raporty patnoci zostan przesane do moduu
ksigowego jako jeden zbiorczy raport.

Zestawienia BI
Zestawienia BI (w kartotekach Sprzeda, Zakup, Towary i Kontrahenci) dostpne s w przypadku
wsppracy Forte Handlu z moduem Forte BI.
Forte BI jest narzdziem analityczno-raportujcym ktre umoliwia przeprowadzanie efektywnych
analiz opartych na danych pochodzcych z systemu Forte i przedstawienie wyniku w formie graficz-
nej.
Dziki przygotowanym kokpitom menederskim (Kokpit Menadera, Kokpit Finanse, Kokpit Sprze-
da, Kokpit Zakup), dedykowanym dla osb odpowiedzialnych za poszczeglne procesy w przed-
sibiorstwie, uytkownicy maj atwy dostp do czytelnych informacji a po wgld do dokumentw
rdowych - od ogu do szczegu.
W zwizku z moliwoci modyfikacji zestawie Forte BI opisany wygld kokpitw i zestawie moe
rni si od indywidualnie dostosowanej dla uytkownika wizualizacji analiz Forte BI.

Amhmsql Podrecznik

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Amhmsql Podrecznik

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Forte Handel

Sage sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeone.

You might also like