Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego

1

POLSKA JAKIEJ CHCEMY
I. RZDY OBYWATELI
Wspczesne pastwo demokratyczne to przede wszystkim wsplny wysiek obywateli na rzecz
zada, ktrych nie s w stanie wykona osobicie, z pomoc rodziny lub we wsplnotach lokal-
nych. Wysiek na rzecz przedsiwzi, ktre pozwol skutecznie stawi czoa nowym wyzwaniom
wewntrznym i zewntrznym. Wysiek za porednictwem instytucji, ktre umoliwi realizacj r-
norodnych interesw i projektw nie bdcych w kolizji z interesami innych obywateli. Wysiek w
ramach systemu prawnego, ktry zapewnia wszystkim obywatelom bezpieczestwo i ochron ich
godnoci.
Wsplnota polityczna tworzca takie pastwo musi uwzgldnia interesy i cele wszystkich swoich
czonkw i ich grup, musi chcie je ujawni, porwna, konfrontowa i demokratycznie podejmo-
wa decyzje. Musi wic by pluralistyczna, wielotosamociowa, musi mieci w sobie rne ko-
deksy moralne, rne koncepcje dobra, rne opcje wiatopogldowe i rne warianty pamici hi-
storycznej.
1. Pastwo dobrze urzdzone
Dobre rzdzenie
Ram dla naszej dziaalnoci jest Konstytucja. Pozostajemy wierni tradycji Ustawy 3. Maja.
Obecnej Konstytucji strzeemy jako gwarancji demokracji i stabilnoci jej regu. Nie zgadzamy
si na jej pochopne zmienianie, omijanie lub lekcewaenie. Domagamy si jej skrupulatnego
wypeniania we wszystkich dziedzinach i wobec wszystkich obywateli.
Zwracamy uwag na ksztatowanie waciwego obyczaju konstytucyjnego. W tym kontekcie
widzimy konieczno budowy autorytetu Prezydenta jako niezalenego od pozostaych orga-
nw wadzy ponadpartyjnego arbitra i symbolu jednoci pastwa. Postulujemy take by kon-
stytucyjny obyczaj przywrci Sejmowi dzi iluzoryczn cho zapisan w Konstytucji funkcj
kontroln wobec rzdu jako wadzy wykonawczej.
Dobre rzdzenie wymaga zmiany w sposobie sprawowania wadzy pastwowej. Stronnictwo
Demokratyczne za swoje strategiczne zadanie przyjmuje reorientacj polskiej polityki, skon-
centrowanie jej na rzeczywistych potrzebach Polakw. Dobre rzdzenie polega na trafnym
identyfikowaniu tych potrzeb we wszystkich obszarach ludzkiej aktywnoci, przewidywaniu ich
i pragmatycznym ich spenianiu.
Przyjazne urzdy
Polska administracja publiczna ma z opini. Zarzuca jej si niekompetencj, arogancj i inte-
resowno. Kontakty z urzdami zbyt czsto s rdem stresu i upokorze dla obywateli.
Podstawowymi i jedynymi kryteriami przy zatrudnianiu w urzdach coraz powszechniej staj
si koneksje partyjne, rodzinne lub znajomoci. Jako usug publicznych daleko odbiega od
usug wiadczonych przez sektor prywatny.
Konieczne jest uniemoliwienie wiatu polityki dostpu do zasobw administracji publicznej (w
postaci stanowisk, budetw, korzystnych decyzji administracyjnych) traktowanych jako upy
wyborcze. Stworzenie apolitycznej, profesjonalnej suby pastwowej bdzie dobrze suy
pastwu, jego stabilnoci, obiektywnoci i jakoci dostarczanych przez pastwo usug. Z t in-
tencj gruntownie znowelizujemy ustaw o subie cywilnej. Stronnictwo Demokratyczne za
swoje strategiczne zadanie uznaje przeksztacenie urzdw publicznych w urzdy poyteczne
i yczliwe dla obywateli.
Proponowane przez nas zmiany dotycz:
szybkiego wprowadzenia e-administracji i informatyzacji polskich urzdw wszystkie
sprawy na styku obywatel-urzd powinny by do zaatwienia przez Internet;
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
2

przyjcia w postpowaniu administracyjnym zasady milczcej zgody nie wydanie w
cigu 60 dni decyzji bdzie interpretowane jako wydanie decyzji pozytywnej dla obywa-
tela;
przyjcia w postpowaniu administracyjnym zasady owiadcze zamiast zawiadcze
np. zamiast uzyskiwania i przedstawiania przez obywatela zawiadczenia o nie zalega-
niu z podatkami, obywatel skadaby owiadczenie i nie zalega z podatkami (i za praw-
dziwo takiego owiadczenia braby pen odpowiedzialno);
przyjcia zasady personalnego przypisania zoonej w urzdzie sprawy do konkretnego
urzdnika, informowania o tym obywatela i egzekwowania odpowiedzialnoci urzdnika
za terminowo decyzji cznie z wprowadzeniem kar pieninych dla urzdnikw
winnych bezczynnoci;
rygorystycznego stosowania naboru do pracy w urzdach administracji rzdowej i sa-
morzdowej wycznie poprzez otwarte konkursy i przy przestrzeganiu surowych zasad,
ktre
eliminowayby dyskryminacj jakiejkolwiek grupy ludzi,
wykluczayby protekcj ze wzgldu na koneksje polityczno-partyjne, rodzinne lub
z uwagi na znajomo;
uruchomienia staego, publicznie dostpnego i prowadzonego na wzr zamwie pu-
blicznych monitoringu polityki kadrowej w urzdach, dziki czemu wiedza o konkursach
w sprawie naboru do pracy w urzdach byaby oglnie dostpna a sama procedura na-
boru staaby si transparentna i poddana publicznej kontroli;
objcia ustaw o subie cywilnej administracji samorzdu terytorialnego;
zniesienia poboru opat za czynnoci urzdowe przy wydawaniu dokumentw, zezwo-
le, zawiadcze itp.
powierzenia niektrych usug wiadczonych obecnie przez pastwo podmiotom prywat-
nym (np. usug w zakresie BHP, stanu sanitarnego, obsugi administracyjnej sdw,
prowadzenia ksig wieczystych i niektrych rejestrw).
Nowe prawo wyborcze
Polska cierpi na deficyt zaangaowania politycznego obywateli. Frekwencja wyborcza w Pol-
sce naley do najniszych w Europie. Przez to demokracja staje si sabsza, a politycy wyob-
cowani od swoich wyborcw.
Dziaania na rzecz wikszej reprezentatywnoci wadzy ustawodawczej i zwikszenia fre-
kwencji wyborczej stanowi jeden z priorytetw Stronnictwa Demokratycznego. W tym kontek-
cie oceniajc obowizujc obecnie ordynacj wyborcz uwaamy za konieczne wprowa-
dzenie do niej istotnych zmian.
W celu zwikszenia frekwencji wyborczej postulujemy:
umoliwienie gosowania przez Internet;
wyduenie gosowania do dwch dni;
Majc na wzgldzie to, aby prawo wyborcze umoliwiao wybr Sejmu, ktry najpeniej i naj-
dokadniej reprezentuje moliwie najwiksz liczb Polakw co dzisiaj uniemoliwia m. in.
pozaformalny, zaporowy bo zdecydowanie ponad 5 procentowy prg wyborczy uwaamy za
konieczne:
zastpienie dzisiejszych 41 okrgw wyborczych 16 okrgami (w ramach ktrych na-
stpowaby podzia mandatw) w granicach dzisiejszych wojewdztw;
dokonywanie podziau mandatw w okrgach metod St. Lagu (zamiast dotychczaso-
wej metody dHondta), co pozwoli na wyonienie Sejmu w sposb zdecydowanie bar-
dziej odpowiadajcy konstytucyjnemu wymogowi proporcjonalnoci wyboru.

Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
3

Partie polityczne
Dziaalno polskich partii politycznych jest przedmiotem powszechnego zawodu i krytyki. S
one dzi bardziej przedsibiorstwami wyborczymi ni instytucjami dbajcymi o jako debaty
publicznej oraz angaowanie obywateli w sprawy pastwa. System ich finansowania konser-
wuje ten stan rzeczy. Polskie partie polityczne maj charakter wodzowski, a ich rzeczywista
organizacja wewntrzna oparta jest na zasadzie centralizmu demokratycznego, co skutkuje
zanikiem wewntrznej dyskusji i cakowitym podporzdkowaniem struktur lokalnych wadzom
centralnym. Za gwne przyczyny patologii polskiego systemu partyjnego uwaamy kontrower-
syjn decyzj o hojnym finansowaniu dziaalnoci partii ze rodkw publicznych oraz obecny
ksztat ustawy o partiach politycznych.
Chcemy to zmieni poprzez:
zmniejszenie rozpitoci midzy maksymaln a minimaln subwencj oraz ograniczenie
maksymalnej subwencji do 10 mln z rocznie;
nakaz wykorzystywania poowy subwencji na cele inne ni wyborcze (np. na prace ba-
dawcze, edukacyjne, programowe, itp.);
zakaz finansowania z subwencji wydatkw na billboardy i reklamy w mediach elektro-
nicznych;
przyznawanie subwencji tylko tym partiom, ktre wyaniaj swoich kandydatw do wybo-
rw poprzez prawybory;
naliczanie corocznej subwencji dla danej partii w relacji do liczby posw deklarujcych
przynaleno do jej klubu;
zmian ustawy o partiach politycznych polegajc na nakazie wprowadzenia do statu-
tw partii politycznych przepisw gwarantujcych w peni demokratyczny charakter wy-
borw wewntrzpartyjnych na wszystkich szczeblach jej struktury.
2. Wymiar sprawiedliwoci i wolnoci obywatelskie
Pastwo, w ktrym wymiar sprawiedliwoci, prokuratura i aparat przymusu le dziaaj, jest
postrzegane przez obywateli jako nie wypeniajce swojej misji, a czsto jako pastwo wrogie.
Praca polskich sdw jest krytykowana i le oceniana przez europejskie trybunay. Prokuratu-
rze zarzuca si polityczn sualczo, stosowanie aresztw wydobywczych, saby poziom
wnoszonych do sdw aktw oskarenia. Dziaania polskich sub specjalnych ewidentnie a-
mi standardy europejskie.
Ten stan rzeczy sprawia, e zagroone s nasze wolnoci obywatelskie. Przeprowadzenie
kompleksowych reform w tym obszarze Stronnictwo Demokratyczne uwaa za swoje strate-
giczne zadanie.
Sprawne sdy
Wymiar sprawiedliwoci jest przedmiotem niezadowolenia i krytyki gwnie z powodu przewle-
koci prowadzonych przeze spraw, zbyt sformalizowanych procedur oraz niskiej egzekwo-
walnoci wyrokw. Podstawow przyczyn tych wad jest za organizacja pracy sdw. Naj-
waniejsza dla jej poprawy jest realizacja nastpujcych postulatw:
powoywanie sdziw spord dowiadczonych yciowo i zawodowo prawnikw (np. po
co najmniej 10 letnim stau prokuratorskim, radcowskim, adwokackim, naukowym);
znaczce skrcenie czasu postpowania sadowego poprzez przyjcie zasady, i dana
sprawa, na ile to moliwe, prowadzona jest w trybie dzie po dniu, a nie jak to jest
obecnie na posiedzeniach, ktrych daty odlege s od siebie nawet o kilka miesicy;
istotne zwikszenie liczby asystentw sdziowskich;
poprawa wsppracy z zewntrznymi instytucjami tak, by wyeliminowa sytuacj, gdy
na ekspertyz Instytutu Ekspertyz Sdowych sdy czekaj dzi od p roku do nawet
dwch lat.
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
4

Zmiany w prokuraturze
Niezadowolenie z dziaalnoci prokuratury jest coraz bardziej powszechne. Zbyt czsto syszy
si o bdach prokuratury, niewaciwie prowadzonych ledztwach i politycznej dyspozycyjno-
ci. Towarzyszy temu rozmyta odpowiedzialno prokuratorw za podjte czynnoci, gdy
dziaaj oni nie we wasnym imieniu lecz jako reprezentanci hierarchiczno-centralistycznego
urzdu prokuratury. Ponadto, w wielu wypadkach prokurator prowadzcy spraw koczy swo-
j dziaalno na zoeniu aktu oskarenia, a pniejszy prawomocny wyrok nawet uniewin-
niajcy nie ma wpywu na ocen jego pracy, poniewa w sdzie, na kadej rozprawie, moe
wystpowa inny prokurator obsugujcy sprawy z wokandy danego dnia.
Takiego stanu nie mona duej tolerowa. Rozdzielenie funkcji Ministra Sprawiedliwoci i
Prokuratora Generalnego byo krokiem wanym i obiecujcym, ale nie wystarczajcym. Teraz
czas na kroki kolejne:
Prokuratura powinna sta si elementem wymiaru sprawiedliwoci, co oznaczaoby usy-
tuowanie Prokuratora Generalnego jako zastpc Pierwszego Prezesa Sdu Najwy-
szego i odpowiednio prokuratora okrgowego jako zastpc prezesa sdu okrgo-
wego. Przy takiej konstrukcji ustrojowej Sejm, Senat oraz rzd nie bd miay moliwo-
ci nadzoru oraz wpywu na dziaania prokuratorw w konkretnych sprawach.
Kady prokurator prowadzcy postpowanie przygotowawcze dziaaby w swoim imieniu
na zlecenie pastwa i na swoj odpowiedzialno prokuratorsk. Konsekwencj takiego
rozwizania byoby prowadzenie sprawy przez tego samego prokuratora, a do prawo-
mocnego orzeczenia sdowego.
Prokuratura nie powinna by jednoczenie organem ledczym i oskarycielskim.
Prokurator w ramach postpowania przygotowawczego podejmowaby wycznie
czynnoci o charakterze prawnym i nie miaby bezporedniego kontaktu z osob podej-
rzan, co pozwolioby na wyeliminowanie wymuszanych dzisiaj przez prokuratorw tzw.
aresztw wydobywczych.
Kontrol postpowania policji w toku ledztwa powinni sprawowa sdziowie z wydzia-
w ds. postpowania przygotowawczego, czyli tzw. sdziowie ledczy przygotowani do
czynnoci kontrolnych dotyczcych tego etapu postpowania karnego.
Naley ograniczy praktyk aresztu tymczasowego i wprowadzi wysokie odszkodowa-
nia za niesuszne tymczasowe aresztowanie.
Suby specjalne i policja
Ochrona praw obywatelskich wymaga realnej kontroli nad podejmowanymi przez suby spe-
cjalne i policj czynnociami gboko ingerujcymi w prywatno obywateli, tajemnic kore-
spondencji czy rozmw telefonicznych. Tymczasem rozmiary baaganu i samowoli w obszarze
sub specjalnych s ogromne. Powstao niebezpieczne wraenie, e zagroeniem dla obywa-
teli s nie tylko przestpcy, ale te suby, ktre powinny nas przed nimi chroni! Odpowie-
dzialne za t sytuacj s:
ze prawo, ktre przyznaje nadmierne uprawnienia do penetrowania ycia prywatnego oby-
wateli i nie okrela granic prowokacji, czego przykadem jest choby ustawowe umocowanie
CBS;
systemowy chaos wynikajcy z braku precyzyjnego rozdziau kompetencji poszczeglnych
sub;
brak skutecznego cywilnego nadzoru nad subami.
By to poprawi, musimy:
podda CBA i ABW pod nadzr ministra waciwego w sprawach wewntrznych;
zobowiza ministra spraw wewntrznych do przeprowadzenia audytu wszystkich sub
i na jego podstawie podtrzyma lub cofn uprawnienia dla ABW i CBA do prowadzenia
prac operacyjnych oraz zdecydowa czy utrzyma CBA jako oddzieln sub, czy w-
czy je do Policji na takich zasadach jak CB;
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
5

wzmocni rol Krajowego Centrum Informacji Kryminalnej poprzez podporzdkowanie
MSW i przeksztacenie w orodek koordynujcy przedsiwzicia w zakresie pracy ope-
racyjnej wszystkich sub, co pozwoli wyeliminowa niezdrow konkurencj oraz bez-
prawne wykorzystywanie informacji uzyskanych przez inne suby poza ich wiedz;
podporzdkowa Agencj Wywiadu ministrowi spraw zagranicznych;
zacieni kontrol sdow nad dziaaniami operacyjnymi sub m. in. poprzez stworze-
nie procedury pozwalajcej sdom na merytoryczn ocen skadanych wnioskw o
zgod na stosowanie kontroli operacyjnej;
radykalnie ograniczy subom specjalnym i policji dostp do podsuchw i bilingw;
zwikszy odpowiedzialno indywidualn funkcjonariuszy pastwowych dopuszczaj-
cych si bezprawnych dziaa;
zcentralizowa specjalistyczne formacje policyjne suce zwalczaniu przestpczoci
zorganizowanej, gospodarczej, korupcyjnej czy terroryzmu kryminalnego;
zdecentralizowa formacje policyjne o charakterze prewencyjnym, porzdkowym i su-
ce kontroli ruchu drogowego, ktre silniej ni teraz powinny wspdziaa ze spoecz-
nociami lokalnymi, straami gminnymi oraz z administracj samorzdow.
3. Samorzd terytorialny
Samorzd terytorialny jest w Polsce obszarem najwikszych sukcesw oraz najwikszego za-
angaowania obywateli w dziaania na rzecz wsplnego dobra. Ponad dwadziecia lat dziaal-
noci zaowocowao du i dynamicznie rosnc grup kompetentnych dziaaczy samorzdo-
wych oraz profesjonalnych administratorw.
Sukcesy samorzdu terytorialnego nie przesaniaj nam widocznych niedostatkw. Nasze
gminy, powiaty i wojewdztwa s zbyt upartyjnione, czsto poddane wadzy miejscowych
ukadw, a ich dziaania na rzecz wsplnot lokalnych s blokowane ograniczeniami prawnymi.
Pozbawione s te moliwoci bezporedniego reprezentowania swoich racji na forum sejmu i
senatu. Nowych rozwiza wymagaj te problemy najwikszych miast.
Stronnictwo Demokratyczne opowiada si za:
koniecznym dokoczeniem reformy administracyjnej pastwa, poprzez przeniesienie
czci nieuzasadnionych kompetencji pozostawionych jeszcze w administracji central-
nej do samorzdu terytorialnego wraz z odpowiednim zabezpieczeniem rodkw na ich
realizacj;
konsekwentnym stosowaniem zasady pomocniczoci i wprowadzeniem takich zmian
prawnych, by gmina uzyskaa realne moliwoci podejmowania wszystkich spraw pu-
blicznych o znaczeniu lokalnym i moga tym samym skutecznie reagowa na zgaszane
przez mieszkacw postulaty;
zwikszeniem kompetencji samorzdw wojewdztw kosztem uprawnie wojewodw;
wzmocnieniem roli dochodw wasnych gmin i bezwzgldn, poddan kontroli sdowej
zasad nie nakadania na samorzdy nowych obowizkw bez dodatkowych i adekwat-
nych do tych zada rodkw finansowych;
kadencyjnoci pochodzcych z wyborw bezporednich funkcji wykonawczych w sa-
morzdzie (ograniczenie sprawowania tych funkcji do dwch nastpujcych po sobie
kadencji);
wprowadzeniem wyborw bezporednich starosty w ten sposb mieszkacy powiatw
ziemskich uzyskaj takie same prawa wyboru wadzy wykonawczej w powiecie, co
mieszkacy powiatw grodzkich;
uchwaleniem ustawy metropolitalnej dla najwikszych polskich miast wprowadzaaby
ona now kategori powiatw-obszarw metropolitalnych, ktre realizowayby, oprcz
obowizkw przynalenych powiatom, zadania o charakterze regionalnym w zakresie
m.in. planowania przestrzennego, budowy infrastruktury i transportu;
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
6

likwidacj tzw. janosikowego i zastpienie go inn form pomocy pastwa dla gmin o
niskich dochodach wasnych;
przywrceniem zniesionej w 2002 roku moliwoci czenia mandatu samorzdowego z
mandatem parlamentarnym.
4. Spoeczestwo obywatelskie
Budowa w peni demokratycznego pastwa nie jest moliwa bez rozwoju spoeczestwa oby-
watelskiego, w ktrym aktywni i odpowiedzialni obywatele maj prawo i zdolno do samoor-
ganizacji. Spoeczestwo takie wiele wanych celw publicznych takich np. jak walka z wy-
kluczeniem spoecznym, ochrona zdrowia, edukacja czy ochrona rodowiska osiga w opar-
ciu o inicjatywy oddolne. Relacja pastwa i spoeczestwa obywatelskiego powinna opiera
si na zasadzie delegowania wadzy, prawa i odpowiedzialnoci wszdzie tam, gdzie lokalna
znajomo problemw i moliwoci dziaania, poczona ze spoeczn partycypacj, daje
szanse na efektywniejsze i tasze reagowanie na spoeczne potrzeby.
W Polsce dziaa kilkadziesit tysicy organizacji pozarzdowych realizujcych swoje cele sta-
tutowe oraz w coraz wikszym stopniu zadania publiczne w ramach wsppracy z administra-
cj. Pracownicy i wolontariusze pracujcy w tych organizacjach to specjalici w swoich dzie-
dzinach, doskonale znajcy problemy i potrzeby w przestrzeni swojego dziaania. Stronnictwo
Demokratyczne bdzie aktywnie dziaa na rzecz rozwoju spoeczestwa obywatelskiego i
tworzenia jak najlepszych warunkw dziaania dla funkcjonujcych w jego obszarze organizacji
pozarzdowych. Bdziemy dy do:
zmiany relacji midzy administracj rzdow i samorzdow z jednej a organizacjami
pozarzdowymi z drugiej strony w taki sposb, by organizacje pozarzdowe przestay
by postrzegane jako roszczeniowy klient, a zaczy by traktowane jako cenny partner,
ktry realizujc swoje cele statutowe, potrafi, w oparciu o wasne wartoci i standardy
dziaania, wspomc lub wyrczy pastwo w wypenianiu niektrych jego zada;
wspierania ekonomii spoecznej poprzez rozwj spdzielni socjalnych, przedsibiorstw
spoecznych i organizacji przeznaczajcych zyski na statutowe cele spoeczne;
uproszczenia na wszystkich poziomach tj. projektowania, dystrybucji i rozliczania
procedur funkcjonowania systemu adresowanych do organizacji pozarzdowych fundu-
szy publicznych bd funduszy redystrybuowanych przez podmioty publiczne;
zwikszenia dostpnoci rodkw finansowych dla maych lub lokalnych organizacji po-
zarzdowych;
transparentnego i apolitycznego przyznawania rodkw finansowych z funduszy pu-
blicznych na dziaalno statutow organizacji pozarzdowych oraz realizowane przez
nie projekty.
5. Pastwo ktre nie dzieli obywateli
Stronnictwo Demokratyczne uznaje prawo swoich czonkw do samodzielnego decydowania w
sprawach, w ktrych narzucenie jednolitego pogldu mogoby powodowa konflikt sumienia.
Klauzul sumienia obejmujemy ewentualne zmiany w obowizujcej ustawie dot. przerywania
ciy, a take problem eutanazji na yczenie chorego oraz kwesti legalizacji tzw. mikkich
narkotykw. W tych sprawach Stronnictwo Demokratyczne nie bdzie nakada na swoich
czonkw dyscypliny w gosowaniach.
Kobiety i mczyni rwno szans i praw
Stronnictwo Demokratyczne bdzie promowa i wspomaga wszelkie dziaania na rzecz rw-
noci pci w obszarze rynku pracy, zniesienia nierwnoci pacowych, w dostpie do edukacji
i informacji oraz w procesie podejmowania decyzji.
W cigu ostatnich dekad nastpiy istotne zmiany w zakresie wyrwnywania pozycji kobiet i
mczyzn czego przykadem jest wprowadzenie nakazu umieszczania na listach wybor-
czych nie mniej ni po 35% kobiet i mczyzn, czy zrwnanie wieku emerytalnego. Jednak
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
7

nadal dominuj tradycyjne i dyskryminujce kobiety standardy rl spoecznych. Posiadanie
dziecka jest nadal wiksz barier kariery zawodowej dla kobiet ni dla mczyzn. Nierwno-
ci widoczne s najwyraniej na poziomie pac, gdy kobiety pracujce na tych samych sta-
nowiskach co mczyni, zarabiaj na og mniej. Duym utrudnieniem dla godzenia ycia
zawodowego z rodzinnym jest brak obkw i przedszkoli.
Chcemy to zmieni. Uwaamy za konieczne:
uchwalenie ustawy o rwnym statusie kobiet i mczyzn jako prawnej podstawy realiza-
cji polityki rwnociowej na szczeblu oglnokrajowym i lokalnym;
wprowadzenie do Kodeksu pracy zasady, i amanie przepisu zakazujcego dyskrymi-
nacji pacowej ze wzgldu na pe grozioby podobnymi sankcjami, jak w przypadku a-
mania innych przepisw Kodeksu pracy; bdziemy take zachca pracodawcw i
zwizki zawodowe do zawarcia umowy spoecznej w tej sprawie;
szerokie wprowadzenie problematyki rwnoci pci do programw edukacyjnych po-
winny one prowadzi do uksztatowania u dzieci i modziey przewiadczenia o rwno-
ci szans, praw i obowizkw kobiet i mczyzn w yciu publicznym, w rodowisku pra-
cy oraz w rodzinie;
zapewnienie przez pastwo miejsc w obkach dla co najmniej 1/3 dzieci w wieku poni-
ej 3 roku ycia oraz miejsc w przedszkolach dla wszystkich dzieci w wieku przedszkol-
nym, ktrych rodzice sobie tego ycz;
uruchomienie programu budowy obkw i przedszkoli wspfinansowanego w rwnych
proporcjach przez budet pastwa i budety gmin;
rzeczywiste a nie tylko formalne zrwnanie praw ojcw w sytuacji rozwodu i zwiza-
nej z nim egzekucji ich praw wobec dzieci;
zwikszenie skutecznoci cigalnoci alimentw i zagwarantowanie pastwowej, bez-
patnej i skutecznej pomocy prawnej dla osb prbujcych wyegzekwowanie nalenych
im alimentw.
Rodzina i zwizki partnerskie
Potrzeb kadego dojrzaego czowieka jest budowa wizi z blisk mu osob. Najczciej rea-
lizowana jest ona w formie maestwa mczyzny i kobiety. Ale coraz czciej dwoje ludzi y-
je razem i prowadzi wsplne gospodarstwo domowe nie bdc maestwem. Nieraz jak w
przypadku wielu par heteroseksualnych jest to kwestia wyboru. Bywa te i tak jak w przy-
padku par homoseksualnych e jest to kwestia prawnej niemonoci jakiegokolwiek formal-
nego usankcjonowania zwizku, w jakim yj.
Chcemy to zmieni. Bdziemy dy do:
wprowadzenia do polskiego systemu prawnego instytucji zwizku partnerskiego, zarw-
no dla par hetero- i homoseksualnych, rejestrowanego w formie umowy cywilno-prawnej
w Urzdzie Stanu Cywilnego;
przyznania partnerom rejestrujcym zwizek partnerski prawa m.in. do informacji o sta-
nie zdrowia i dalszym trybie leczenia partnera, pochowania zmarego partnera, dziedzi-
czenia, opodatkowania na takich zasadach jak maestwa.
Narodziny dziecka w wyniku wiadomej decyzji jego rodzicw s dla rodziny szczliwym
wydarzeniem. Niestety w Polsce bardzo powszechne jest zjawisko zachodzenia w cie przez
nastolatki. Powodem jest tutaj brak wiedzy na temat antykoncepcji oraz utrudniony procedu-
ralnie bd ekonomicznie dostp do rodkw antykoncepcyjnych.
Polityka prorodzinna pastwa nie przewiduje wsparcia dla osb, ktre cierpi z powodu nie-
podnoci. Wspomagana prokreacja (metod in vitro) jest w Polsce nieuregulowana prawnie,
dostpna tylko w placwkach prywatnych i bardzo droga co pozbawia tej moliwoci lecze-
nia pary niezamone.
Sposb wykonywanie obowizujcej ustawy o planowaniu rodziny, ochronie podu ludzkiego i
warunkach dopuszczalnoci przerywania ciy z 1993 roku bardzo czsto amie prawa kobiet
do przerywania ciy w przypadkach przez prawo dopuszczalnych.
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
8

Bdziemy dziaa na rzecz:
wprowadzenia do szk wszystkich szczebli dostosowanej do wieku edukacji seksualnej
tak by modzi ludzie wchodzcy w doroso posiadali pen wiedz na temat wasnej
seksualnoci oraz metod zapobiegania nieplanowanej ciy i zakaeniom przenoszo-
nym drog pciow;
atwej dostpnoci do nowoczesnych rodkw antykoncepcyjnych i ich refundacji przez
NFZ;
powszechnej dostpnoci do bezpatnych bada prenatalnych dla kobiet ciarnych
powyej 35 roku ycia;
cisego przestrzegania ustawowych warunkw dopuszczalnoci przerywania ciy w
sytuacji, gdy takie warunki wystpi, publiczny zakad opieki zdrowotnej nie moe kie-
rowa si klauzul sumienia i odmwi wykonania zabiegu;
przyjcia ustawy o in vitro, zgodnie z ktr ta metoda wspomagania prokreacji bdzie
stosowana w sposb najbardziej efektywny i refundowana z NFZ;
prawnego uregulowania tzw. macierzystwa zastpczego.
Testament ycia
Kady z nas ma prawo do godnej mierci. Czste s przypadki, gdy czyje ycie bez wia-
domoci chorego, a przy penej wiedzy medycznej o nieuchronnym kocu podtrzymywane
jest przy pomocy rodkw technicznych i farmakologicznych. Uwaamy, e biorc pod uwag
tak wanie perspektyw, kady z nas powinien mie prawo wczeniejszego zadecydowania
o swoim losie.
Opowiadamy si za:
wprowadzeniem do polskiego systemu prawnego instytucji tzw. testamentu ycia, w ra-
mach ktrego w peni wiadomy czowiek miaby prawo zadecydowa, czy w przypadku
nieuleczalnej i pozbawiajcej go wiadomoci choroby, naley kontynuowa zabiegi
podtrzymujce ycie, czy te naley od takich zabiegw odstpi.
Pastwo neutralne wiatopogldowo
Bronimy konstytucyjnej zasady rozdziau pastwa i kocioa. Szanujemy polsk tradycj i kul-
tur uksztatowan w duej mierze przez wartoci chrzecijaskie, ale zdecydowanie opowia-
damy si za neutralnoci wiatopogldow wszystkich instytucji pastwa. Z tych powodw:
akceptujemy obecno symboli religijnych w przestrzeni publicznej, ale uwaamy, e
wszelkie instytucje pastwowe, a zwaszcza miejsca sprawowania wadzy publicznej,
powinny by wolne od symboli religijnych;
opowiadamy si za wycofaniem religii ze szk publicznych;
domagamy si, by do czasu wycofania religii ze szk ocena z religii bya odnotowy-
wana na odrbnym wiadectwie;
jestemy za likwidacj Funduszu Kocielnego i zastpienia go moliwoci przeznacze-
nia przez kadego obywatela 0,3% odprowadzonego podatku na wybrany przez niego
koci.
II. OSZCZDNE PASTWO
1. Budet pastwa i dug publiczny
Chore finanse publiczne i olbrzymie dugi, w jakie popady kraje Unii Europejskiej s dzi r-
dem rozlewajcego si po Europie kryzysu na bezprecedensow od lat skal. Rwnie dla
Polski najwikszym wyzwaniem jest reforma finansw publicznych oraz konsekwentnie reali-
zowana redukcja deficytu budetowego i dugu publicznego. Kryzys finansw publicznych ha-
muje bowiem wzrost gospodarczy i prowadzi do gospodarczej zapaci.
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
9

Ostatnie lata przyniosy radykalne zwikszenie poziomu dugu publicznego. O ile w 2007 roku
dug sektora finansw publicznych wynosi 529 mld zotych to w 2012 roku wzrs do 866 mi-
liardw. Przez 5 ostatnich lat poziom zaduenia Polski wzrs o 337 miliardw czyli o 64%. W
efekcie przypadajce na jednego mieszkaca zaduenie wzroso z 13 800 z w 2007 roku do
23 300 z w roku 2012.
Za tak gwatownie rosncym dugiem id ogromne koszty jego obsugi. W 2012 roku przecit-
ny podatnik za same odsetki od dugu publicznego zapaci ponad 1100 zotych. To wicej ni
przeznaczy cznie na obron narodow, policj, stra poarn, szkolnictwo wysze i ochron
zdrowia.
Poziom zaduenia finansw publicznych, liczony rzetelnie a wic zgodnie z metodologi sto-
sowan w Unii Europejskiej, przekroczy ju puap 55% PKB. Zgodnie z Konstytucj powinno
to skutkowa radykalnym programem naprawczym. Aby tego unikn rzd stosuje na szerok
skal kreatywn ksigowo m.in. ukrywajc cz dugu w Krajowym Funduszu Drogowym
lub poprzez przejcie wikszoci rodkw gromadzonych na nasze przysze emerytury w
Otwartych Funduszach Emerytalnych.
W taki sposb nie rozwiemy adnego z cigle narastajcych problemw. By unikn w
przyszoci greckiego scenariusza konieczne jest wprowadzenie w ycie szerokiego pakietu
reform, ktre pozwol uzdrowi finanse publiczne i uruchomi wzrost gospodarczy.
Wyzwaniu temu nie odpowiadaj dziaania rzdu, gdy koncentruj si przede wszystkim na
podwykach podatkw, pomijajc niezbdne zmiany w strukturze wydatkw publicznych. A to
wanie rozdte ponad miar wydatki publiczne s przyczyn problemw, jakie dotykaj Pol-
sk i inne kraje europejskie. Wysokie wydatki publiczne szkodz gospodarce take na wiele
innych sposobw. Odpowiadaj za niski odsetek pracujcych, obniaj skonno do oszcz-
dzania, a w efekcie zmniejszaj inwestycje. Zbyt duo publicznych pienidzy marnuje si z
powodu wadliwych przepisw regulujcych zamwienia publiczne. Wreszcie wydatki socjalne,
ktrych jest w Polsce ponad 170 rnych rodzajw, marnotrawi energi armii urzdnikw,
ktrzy zatrudniani s specjalnie po to, eby wiadczenia socjalne przyznawa i wypaca.
Stronnictwo Demokratyczne proponuje, aby pakiet reform obejmowa m.in.:
dokoczenie reformy emerytalnej na zasadach opisanych w niniejszym programie (pkt.
System emerytalny) co wie si m. in. z wczeniem do powszechnego systemu
wszystkich dotychczas uprzywilejowanych grup;
objcie dochodw rolnikw podatkiem PIT i skadkami ubezpieczeniowymi na ZUS;
uszczelnienie procedur przyznawania zasikw chorobowych, ktre s obecnie po-
wszechnie naduywane oraz objcie powszechnym systemem zasikowym onierzy i
funkcjonariuszy;
likwidacj niektrych agend rzdowych oraz ograniczenie zatrudnienia w administracji
pastwowej i samorzdowej o 20%;
wprowadzenie w ustawie prawo zamwie publicznych przepisw umoliwiajcych od-
rzucenie oferty o raco niskiej bd dumpingowej cenie i zachcajcych zamawiaj-
cych, by czciej ni dotychczas stosowali inne ni cena kryteria oceny oferty;
utworzenie centrum usug wsplnych w administracji centralnej oraz racjonalizacj za-
kupw towarw i usug w administracji centralnej;
racjonalizacj wydatkw socjalnych poprzez wprowadzenie kryterium dochodowego
przy ich wypacaniu (np. zamiast powszechnego becikowego czy zasiku pogrzebowego
wypacanie tych form pomocy jedynie osobom o dochodach poniej wyznaczonej grani-
cy);
uzalenienie dalszego wzrostu wynagrodze nauczycieli od podniesienia ich pensum;
przyspieszenie prywatyzacji, co przyniesie dochody do budetu pastwa i znacznie po-
lepszy zarzdzanie i efektywno sprywatyzowanych spek.
Celem tych reform jest doprowadzenie do zrwnowaenia budetu w przecigu jednej kaden-
cji rzdu i parlamentu, co w kolejnych latach przyniesie systematyczny spadek poziomu dugu
publicznego Polski. Jest to niezbdne, jeli chcemy, by Polska utrzymaa zaufanie rynkw fi-
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
10

nansowych, jako kraj stabilny i bezpieczny do inwestowania i by moga nadrobi cywilizacyjne
zapnienia wzgldem najbogatszych krajw. Jest to take kwestia odpowiedzialnoci wobec
przyszych pokole, na ktrych spoczywa bdzie gwny ciar spacania dugw tak chtnie i
nieodpowiedzialnie zaciganych dzi przez politykw.
2. Podatki i inne dochody budetu
Wysokie podatki s szkodliwe dla gospodarki. Zniechcaj do podejmowania aktywnoci za-
wodowej i gospodarczej oraz obniaj konkurencyjno gospodarki, co bezporednio wpywaj
na spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego. Podatki w Polsce na tle pozostaych krajw
naszego regionu s wysokie. T niekorzystn dla naszej gospodarki sytuacj pogbiy decy-
zje z ostatnich lat o podniesieniu podatkw.
Stronnictwo Demokratyczne opowiada si za cofniciem tych szkodliwych decyzji. W szcze-
glnoci jestemy za:
obnieniem stawek VAT do poziomu sprzed niedawnej podwyki;
obnieniem skadki rentowej o 2 punkty procentowe;
waloryzacj progw podatkowych brak ich waloryzowania, co ma miejsce od dawna,
oznaczaj de facto coroczn podwyk podatku dochodowego od osb fizycznych.
Stronnictwo Demokratyczne uwaa, e po przezwycieniu kryzysu gospodarczego opty-
malnym rozwizaniem docelowym jest
podatek liniowy obejmujcy jednolite stawki podatkw PIT, CIT i VAT.
Polski system podatkowy jest bardzo skomplikowany i pozbawiony logiki, niejasny i nie dajcy
poczucia pewnoci i bezpieczestwa dla prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Jest to zmo-
ra przede wszystkim dla przedsibiorcw, ktrzy trac mnstwo czasu i pienidzy na rozlicze-
niach z fiskusem. W poczeniu z wysokimi na tle innych pastw regionu kosztami pracy znie-
chca to inwestorw do inwestowania w Polsce i sprzyja rozrostowi szarej strefy. Dlatego
opowiadamy si za radykalnym uproszczeniem przepisw podatkowych i wprowadzeniem
prawnego zakazu zmian ustaw podatkowych w trakcie roku podatkowego. Wprowadzenie
wszelkich zmian w systemie podatkowym musi by ponadto poprzedzone minimum 3-
miesicznym okresem przejciowym.
3. System emerytalny
Wysoko wiadcze emerytalnych otrzymywanych dzi przez wikszo Polakw jest niesa-
tysfakcjonujca. System generuje przy tym stay strukturalny deficyt finansw publicznych.
Budowa docelowego systemu emerytalnego powinna polega na stopniowym odchodzeniu od
dominujcego dzisiaj systemu opartego na solidarnoci pokoleniowej, w ramach ktrej obecnie
pracujcy skadaj si na wiadczenia dzisiejszych emerytw (I filar) na rzecz systemu kapita-
owego (II i III filar). W tym kontekcie bardzo negatywnie oceniamy wprowadzon przez rzd
obnik skadki emerytalnej przekazywanej do OFE (II filar) z 7,3 do 2,3% przy jednoczesnym
zwikszeniu w ten sposb czci skadki pobieranej przez ZUS (I filar). Docelowy system eme-
rytalny powinien tworzy jak najszersze moliwoci i zachty do dodatkowego dobrowolnego
ubezpieczania si na poczet przyszej emerytury. Aby pracujcym lub wchodzcym dopiero na
rynek pracy pokoleniom da realn nadziej na uzyskanie w przyszoci wystarczajcych na
godne ycie emerytur, konieczne s nastpujce zmiany:
rozbudowa kapitaowych ubezpiecze w ramach II i III filaru;
przywrcenie poprzednich proporcji miedzy skadk emerytaln przekazywan do ZUS
a skadk przekazywan do OFE;
stworzenie rzeczywistej konkurencji miedzy funduszami emerytalnymi;
danie wikszej swobody funduszom emerytalnym w inwestowaniu zebranych skadek;
przyznanie odpisu podatkowego od kwot przekazywanych przez pracujcych w poczet
dowolnego dodatkowego ubezpieczenia (III filar);
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
11

likwidacja obecnych dzisiaj przywilejw emerytalnych i objcie jednolitym systemem
emerytalnym wszystkich grup zawodowych w tym rolnikw, co wie si z likwidacj
KRUS;
wprowadzenie rozwiza prawnych dotyczcych m. in. zabezpiecze rentowych dla
osb, ktre nie bd w stanie pracowa do momentu osignicia wieku emerytalnego, a
take uatwiajcych zmian kwalifikacji i znalezienie zatrudnienia przez ludzi po 60 roku
ycia.
III. POLSKA GOSPODARNA
1. Przedsibiorczo
Stronnictwo Demokratyczne za swoje strategiczne zadanie uwaa budow klimatu yczliwoci
wok przedsibiorczoci i istotn popraw warunkw dla jej rozwoju. Chcemy tak jak przez
75 lat naszej historii by niezawodnym rzecznikiem przedsibiorczoci. Zabiega bdziemy
o poszerzenie zakresu wolnoci gospodarczej. W polityce gospodarczej pastwa bdziemy
zwalcza wszelkie przejawy etatyzmu i protekcjonizmu. Zadbamy o:
przypieszenie i usprawnienie procedury zakadania nowych firm;
zmniejszenie liczby koncesji, zezwole i innych form ograniczania dziaalnoci gospo-
darczej;
wprowadzenie zacht do tworzenia klastrw przedsibiorstw.
W sposb szczeglny chcemy dba o warunki funkcjonowania maej i redniej przedsibior-
czoci (MSP). Nalece do niej firmy produkcyjne, usugowe i handlowe to cznie ponad
90% wszystkich przedsibiorstw. W sumie daj one ponad 2/3 miejsc pracy i tworz blisko
70% naszego PKB.
Wspiera bdziemy rozwj przedsibiorczoci na terenach wiejskich widzc w tym wany
czynnik pozytywnych przemian w strukturze spoecznej i zawodowej polskiej wsi.
Opowiadamy si za wzmocnieniem samorzdu gospodarczego jako reprezentacji przedsi-
biorcw i silnego partnera administracji rzdowej i samorzdu terytorialnego. Uwaamy, e or-
ganizacje samorzdu gospodarczego powinny take peni rol orodkw informacyjnych,
szkoleniowych oraz promocyjnych na rzecz MSP.
Maej i redniej przedsibiorczoci naley zapewni lepsze warunki finansowania jej dziaalno-
ci. Stronnictwo Demokratyczne opowiada si za:
wypracowaniem nowych zasad ukierunkowania rodkw unijnych w perspektywie finan-
sowej 2014-2020 na rzecz MSP naley uatwi dostp zwaszcza drobnym przedsi-
biorcom do rodkw unijnych poprzez zastrzeenie czci rodkw dla tej kategorii
przedsibiorstw.
Stronnictwo Demokratyczne bdzie dziaa na rzecz zmiany przepisw regulujcych m. in.
zamwienia publiczne, bezpieczestwo i higien pracy, ochron rodowiska, prawo pracy,
ubezpieczenia spoeczne, obcienia podatkowe, prawo bankowe i przepywy finansowe, za-
trudnianie i przeciwdziaanie bezrobociu tak, by moliwa bya obnika kosztw pracy oraz by
dostosowa je do moliwoci firm z sektora MSP. Bdziemy dy do:
obnienia opacanej przez przedsibiorcw skadki rentowej;
powizania obowizku odprowadzenia podatku VAT z otrzymaniem zapaty a nie jak
to jest dotychczas z wystawieniem faktury;
poszerzenia moliwoci korzystania z uproszczonych form podatkowych poprzez pod-
wyszenie limitw przychodw uprawniajcych do podatkowej ksigi przychodw i roz-
chodw (z 1.200 tys. do 1.500 tys. euro) oraz do ryczatu ewidencjonowanego (ze 150
tys. do 250 tys. euro);
ograniczenia do 7 dni zamiast obecnych 33 dni okresu wypacania przez przedsi-
biorcw poborw dla pracownika, ktrego niezdolno do pracy potwierdzona jest zwol-
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
12

nieniem lekarskim i przeniesienia obowizku jego wypaty po 7 dniu niezdolnoci do
pracy na ZUS;
wprowadzenia do przepisw podatkowych i karno-skarbowych jednoznacznego ograni-
czenia prowadzenia kontroli przez suby skarbowe do maksymalnie 5 lat wstecz oraz
skrcenia okresu obowizkowego przechowywania dokumentacji finansowej do mak-
symalnie 5 lat wstecz bez adnej moliwoci (dziki wprowadzeniu ustawowego zaka-
zu) przeduenia tych terminw;
urealnienia poziomu i rozszerzenia katalogu wydatkw, ktre powinny by zaliczane do
kosztw uzyskania przychodu;
kierowania wikszej puli rodkw z funduszu pracy na potrzeby rynku pracy, w tym dla
istniejcych przedsibiorstw tworzcych nowe miejsca pracy;
oparcia dziaalnoci urzdw pracy na rzecz przeciwdziaania bezrobociu na rzeczywi-
stej (a nie jedynie deklaratywnej) wsppracy z przedsibiorcami;
odnowy szkolnictwa zawodowego m.in. poprzez przywrcenie praktyki nauczania za-
wodu bezporednio u przedsibiorcw i rzemielnikw;
ustanowienia wzorem rzecznika konsumenta rzecznika przedsibiorczoci.
2. Prywatyzacja
Mimo prowadzonej od ponad 20 lat prywatyzacji pastwowego majtku, Skarb Pastwa jest
wci wacicielem lub wspwacicielem ponad 800 spek. Powodem tak dugo i opornie
przebiegajcego procesu prywatyzacji jest niech politykw do pozbywania si wpywu na
funkcjonowanie przedsibiorstw pastwowych. Niechlubnym zwyczajem stao si zatrudnienie
w ich wadzach oraz na stanowiskach niszych szczebli dziaaczy i protegowanych partii aktu-
alnie rzdzcych.
Stronnictwo Demokratyczne uwaa, e posiadanie przez pastwo spek lub choby udziaw
w nich nie ma adnego uzasadnienia. Nie przemawiaj za tym ani wane racje ekonomiczne
czy spoeczne, a pojawiajce si argumenty o strategicznym znaczeniu wielu z nich traktu-
jemy jako puste haso majce uniemoliwi odebranie kontroli nad nimi aktualnie rzdzcym
politykom. Kierowane przez partyjnych nominatw spki radz sobie w warunkach rynkowych
zazwyczaj znacznie gorzej ni ich konkurencja, w ktrej podstawowym kryterium doboru kadry
zarzdzajcej jest profesjonalizm i fachowo.
Dlatego opowiadamy si za:
prywatyzacj spek i przedsibiorstw nalecych do Skarbu Pastwa oraz za sprzeda-
udziaw, jakie pastwo posiada w wielu innych podmiotach;
przeprowadzeniem tego procesu w cigu jednej kadencji parlamentarno-rzdowej i w
efekcie likwidacj Ministerstwa Skarbu Pastwa;
wprowadzeniem do czasu zakoczenia procesu prywatyzacji takich mechanizmw
obsadzania wadz pastwowych spek, ktre wyeliminuj powszechny dzi nepotyzm i
zatrudnianie partyjnych kolegw.
3. rodowisko i infrastruktura
Mimo pozyskania wielkich rodkw z funduszy Unii Europejskiej oraz wprowadzenia ustawo-
dawstwa przyspieszajcego inwestycje, stan infrastruktury transportowej w Polsce (drogowej i
kolejowej) jest nienowoczesny i niebezpieczny. Przed Polsk stoj wielkie wyzwania:
liberalizacja rynku przewozw kolejowych i rozwj transportu kolejowego jako czystsze-
go dla rodowiska, mniej energochonnego i generujcego mniejsze koszty spoeczne w
porwnaniu z transportem drogowym poprzez modernizacj istniejcych linii kolejo-
wych do standardw obowizujcych w europejskich korytarzach transportowych oraz
uruchomienie budowy kolei duych prdkoci;
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
13

pena realizacja europejskiego programu zrwnowaonego rozwoju gazi transporto-
wych i rozwj rnych form transportu intermodalnego (np. szynowo-drogowego przy
wykorzystaniu do przewoenia adunkw kontenerw lub nadwozi wymiennych) co
zmniejszy natenie drogowego ruchu tranzytowego przez terytorium Polski;
przypieszenie programu budowy autostrad, drg ekspresowych oraz kompleksowych
remontw drg istniejcych gdy tylko w ten sposb mona przybliy do siebie rne
regiony kraju oraz radykalnie poprawi stan bezpieczestwa w ruchu drogowym.
poprawienie warunkw poruszania si na obszarach miejskich poprzez podniesienie
rangi komunikacji zbiorowej.
Realizacja tych wyzwa wymaga:
upowszechnienia partnerstwa publiczno-prywatnego przy inwestycjach infrastruktural-
nych.
W nadchodzcych dwch dekadach Polsce grozi powany deficyt energii. Stronnictwo Demo-
kratyczne, majc na wzgldzie zapewnienie Polsce bezpieczestwa energetycznego, opowia-
da si za:
utworzeniem na obszarze Unii Europejskiej jednolitego rynku energii i budow pocze
transgranicznych oraz wczeniem Polski w europejsk sie gazocigw;
unowoczenieniem infrastruktury energetycznych sieci przesyowych;
zwikszeniem krajowego wydobycie gazu oraz demonopolizacj i liberalizacj polskiego
rynku gazu;
eksploatowaniem w przypadku potwierdzenia wielkoci z i opacalnoci wydobycia
gazu upkowego, przy jednoczesnym opodatkowaniem jego wydobycia na poziomie
obowizujcym w innych krajach Unii Europejskiej;
rozwojem energetyki sonecznej, wiatrowej, geotermalnej, wodnej oraz czystych tech-
nologii wglowych, a take za wspieraniem energetyki rozproszonej bazujcej na wyko-
rzystaniu zasobw energetycznych gospodarstw domowych, ferm hodowlanych i go-
spodarstw rolnych;
budow elektrowni jdrowej o ile analizy potwierdz opacalno uruchomienia w Pol-
sce energetyki jdrowej w porwnaniu z innymi rdami energii.
Pilnym zadaniem pastwa jest take:
zadbanie o inwestycje w skoordynowane zabezpieczenia przeciwpowodziowe gdy
profilaktyka w tym obszarze jest zawsze tasza od odbudowy po zniszczeniach jakie
przynosi powd;
stworzenie warunkw do uruchomienia projektw inwestycyjnych umoliwiajcych wy-
korzystanie rzek dla potrzeb transportu, turystyki i energetyki.
Dbao o stan naszego rodowiska naturalnego wymaga od nas uporania si z problemem
zanieczyszczania rodowiska coraz wiksz iloci mieci i ciekw oraz marnotrawstwa
energii. Stronnictwo Demokratyczne opowiada si za inicjowaniem i wspieraniem przez pa-
stwo:
szeroko pojtej edukacji ekologicznej;
zwikszenia w perspektywie 10 lat iloci segregowanych i poddawanych recyklingowi
mieci do poziomu 75%;
efektywnoci energetycznej i termomodernizacji budynkw;
budowy, rozwoju i modernizacji systemw kanalizacyjnych, przepompowni i zbiornikw
ciekw oraz rnych typw oczyszczalni ciekw, a take systemw ich zbierania i
oczyszczania tak, aby do roku 2020 cakowicie zlikwidowa odprowadzanie zanie-
czyszcze do wd i gruntw.
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
14

Ochrona rodowiska naturalnego w sposb nierozerwalny wie si z dbaoci o yjce z
nami zwierzta domowe, hodowlane i dzikie. Stronnictwo Demokratyczne bdzie dziaa na
rzecz
rozwoju ustawodawstwa i przestrzegania przepisw prawnych sucych ochronie zwie-
rzt i ich praw.
4. Innowacyjno i nauka
Aby polskie pastwo, przedsibiorstwa oraz obywatele mogli sprosta wyzwaniom cywilizacyj-
nym, musimy jednoznacznie postawi na nauk oraz badania i rozwj. Nakady na sektor B+R
wynosz w Polsce sporo poniej 1% produktu krajowego brutto (wobec ok. 3% w najbardziej
rozwinitych naukowo i technologicznie pastwach Unii Europejskiej). Polskie firmy s gene-
ralnie nieinnowacyjne bd korzystaj z myli technologicznej wytworzonej za granic. Polskie
uczelnie nie licz si w midzynarodowych rankingach, a liczba patentw na gow mieszka-
ca naley do najniszych w Europie.
Konieczne jest zbudowanie w Polsce rynku dla innowacyjnych towarw i usug. Pastwo musi
uruchomi koo zamachowe w tym wzgldzie. Stronnictwo Demokratyczne uwaa za ko-
nieczne:
zdefiniowanie polityki innowacyjnej pastwa;
systematyczne i szybkie zwikszanie nakadw na badania i rozwj zarwno z bude-
tu jak i z biznesu do osignicia poziomu 3% PKB (wydatki publiczne na ten cel po-
winny mie pierwszestwo przed jakimikolwiek innymi wydatkami a firmy inwestujce w
nowe technologie musz odczuwa realn z tego korzy take dziki mechanizmom
wprowadzonym przez pastwo);
stworzenie ram prawnych i prowadzenie realnej polityki, ktre zapewni istotne wspar-
cie pastwa dla innowacyjnych firm typu start-up i spin-off (poprzez gwarancje i fundu-
sze poyczkowe z atwym dostpem do kapitau, doradztwo, dostp do laboratoriw i
aparatury badawczej, pomoc przy uzyskiwaniu patentw) oraz dla stosowanych i pod-
stawowych bada naukowych w innowacyjnych obszarach;
wprowadzenie moliwoci przekazywania 1% zapaconego podatku CIT na rzecz uczel-
ni i placwek naukowych;
doprowadzenie do lokowania na polskich uczelniach i orodkach naukowych procesw
badawczych w zakresie nowoczesnych technologii przy wykorzystaniu ich finansowania
ze rodkw UE;
wspieranie wydziaw i kierunkw na wyszych uczelniach, przygotowujcych kadry dla
najbardziej w przyszoci zaawansowanych technologicznie gazi przemysu;
budow kapitau spoecznego w trakcie caego procesu edukacyjnego, a zwaszcza na
jego etapie podstawowym i rednim.
5. Nowoczesna wie
Mimo i polska wie zmienia si, a nasze czonkostwo w Unii Europejskiej zasilio tereny wiej-
skie powanymi rodkami finansowymi, nadal utrzymuj si rnice midzy mieszkacami
miast i wsi pod wzgldem jakoci ycia czy yciowych szans. rednie dochody mieszkacw
wsi s nisze, dzieci z terenw wiejskich maj trudniejszy dostp do dobrej edukacji, szerzej
ni w miastach wystpuje na polskiej wsi zjawisko e-wykluczenia.
Jednym z powodw takiej sytuacji jest obecna struktura agrarna polskiej wsi z dominujc
liczb maych, nieprzekraczajcych 5 ha gospodarstw. Konieczne s tu zmiany. Stronnictwo
Demokratyczne opowiada si za:
wspieraniem dziaa na rzecz zwikszania areau rodzinnych gospodarstw rolnych
(obejmujcych uatwienia przy wymianie ziemi oraz uatwienia w dostpie do kredytw
na zakup ziemi);
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
15

sprzeda ziemi bdcej dotd we wadaniu Agencji Nieruchomoci Rolnych Skarbu
Pastwa rolnikom przy bezwarunkowym zapewnieniu prawa pierwokupu przez dzier-
awcw w czasie trwania umowy dzierawy, wprowadzeniu ustawowych gwarancji trwa-
oci dzierawy oraz przy ustaleniu preferencyjnych cenowo zasad w przypadku sprze-
day dotychczasowym uytkownikom;
likwidacj Agencji Nieruchomoci Rolnych Skarbu Pastwa, ktrej kompetencje do
czasu sprzeday caoci ziemi przejyby starostwa;
wspieraniem i propagowaniem programu zalesiania terenw rolniczych o sabych gle-
bach
Kluczowe znaczenie dla unowoczeniania polskiej wsi maj rodki unijne. Polska na forum
Unii Europejskiej powinna walczy o:
utrzymanie dotychczasowego poziomu budetu wsplnej polityki rolnej (WPR)
wyrwnanie poziomu dopat bezporednich w nowych i starych krajach czonkowskich
Stronnictwo Demokratyczne bdzie wspiera dziaania zmierzajce do zwikszenia konkuren-
cyjnoci i unowoczenienia polskiego rolnictwa.
Jedn z szans dla polskiego rolnictwa jest produkcja ywnoci ekologicznej jej rozwj
powinien by wspomagany specjalnym programem rzdowym.
Wyrwnanie szans polskich rolnikw w midzynarodowej konkurencji wymaga zgody na
produkcj ywnoci modyfikowanej genetycznie przy jednoczesnym nakazie wyra-
nego oznakowania takiej produkcji.
Wsparcia pastwa wymaga rozwj przedsibiorczoci na terenach wiejskich, a take
spdzielczoci i rnego rodzaju grup producenckich w obszarze produkcji lub prze-
twrstwa rolno-spoywczego co zmniejszy moe liczb porednikw na tych rynkach
i zwikszy dochody rolnikw.
Naley upowszechni posiadanie komputerw osobistych przez rolnikw oraz rozwin
sie szkole zapobiegajcych e-wykluczeniu na wsi
Nowoczesnej wsi nie da si zbudowa bez odejcia od dzisiejszych anachronicznych zasad
opodatkowania i ubezpieczenia emerytalnego rolnikw. Zdaniem Stronnictwa Demokratyczne-
go naley:
obj wszystkich rolnikw podatkiem od dochodw osobistych;
zlikwidowa KRUS i obj rolnikw powszechnym systemem emerytalnym.
IV. PASTWO DBAJCE O SWOICH OBYWATELI
1. Edukacja
Szkoa na poziomie podstawowym, gimnazjalnym i licealnym powinna suy ksztatowa-
niu postaw obywatelskich, wyrwnywaniu szans edukacyjnych i niwelowa rnice spoeczne,
ekonomiczne i rodowiskowe.
Z tych powodw Stronnictwo Demokratyczne wspiera
jak najszybsze wprowadzenie obowizku szkolnego dla 6-latkw;
wszelkie dziaania suce wyrwnywaniu poziomu szk wiejskich i maomiasteczko-
wych z poziomem szk wielkomiejskich.
Zdaniem Stronnictwa Demokratycznego polska szkoa powinna by neutralna wiatopogldo-
wo, uczy tolerancji i nowoczesnego patriotyzmu, ksztatowa kapita spoeczny oraz wiado-
mo obywatelsk i europejsk modych Polakw.
W programach nauczania naley pooy nacisk na ksztatowanie kreatywnoci i umiejtnoci
zdobywania informacji.
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
16

Stronnictwo Demokratyczne opowiada si za
zwikszeniem liczby godzin nauczania przedmiotw cisych, w tym informatyki;
wycofaniem nauczania religii ze szk publicznych, a do czasu wycofania za nie
uwzgldnianiem oceny z religii przy wyliczaniu redniej ocen ucznia;
prowadzeniem przez osoby posiadajce odpowiednie kwalifikacje edukacji seksualnej
dopasowanej do wieku uczniw w szkoach publicznych wszystkich szczebli;
wprowadzeniem w liceach nauczania elementw prawa w tym prawa konstytucyjnego, a
take podstaw filozofii
przywrceniem szkolnictwa zawodowego o profilu odpowiadajcym potrzebom rynku
pracy oznacza to konieczno cisej wsppracy takich szk z jednostkami gospo-
darczymi.
Szkoa musi zapewni pene bezpieczestwo swoim uczniom. Konieczna jest zatem
bezwzgldna walka z przemoc w szkole oraz ochrona dzieci przed moliwymi patolo-
giami
W zakresie organizacji owiaty Stronnictwo Demokratyczne postukuje nastpujce zmiany:
zniesienie Karty Nauczyciela w ten sposb moliwe bdzie podniesienie najniszego
w Europie pensum nauczycielskiego, zracjonalizowanie wydatkw w owiacie oraz
zrnicowanie wynagrodze nauczycieli w zalenoci od efektw ich pracy, a tym sa-
mym znaczce podniesienie wynagrodze dla nauczycieli najlepszych;
zniwelowanie dzisiejszego upartyjnienia i uzalenienia od lokalnych ukadw decyzji o
powoaniu na stanowisko dyrektora szkoy m.in. poprzez wiksz jawno konkursw i
zapewnienie realnego wgldu w przebieg procedur konkursowych ze strony rodzicw,
kuratorium, nauczycieli z danej szkoy oraz przedstawicieli samorzdu.
Szkolnictwo wysze musi sprosta zadaniu, jakim jest wyksztacenie modych Polakw na
takim poziomie, aby mogli oni z jak najlepszymi szansami konkurowa na rynku pracy w Euro-
pie.
Stronnictwo Demokratyczne uwaa, e naley odej od fikcji, jak jest bezpatno studiw
wyszych. Wikszo studentw paci za swoje studia bd studiujc na uczelniach publicz-
nych w trybie studiw zaocznych lub wieczorowych, bd studiujc na uczelniach prywatnych.
Trudno uzasadni te sytuacj, e ci , ktrzy za studia nie pac, gdy zostali przyjci na kie-
runki dzienne na renomowanych uczelniach publicznych, s na og zamoniejsi od tych, kt-
rzy swoje studia musza opaca.
Opowiadamy si za
wprowadzeniem dla wszystkich studentw czesnego pokrywajcego cz zwizanych
z procesem edukacji kosztw ponoszonych przez uczelnie.
Towarzyszy temu musi:
rozbudowany system stypendiw socjalnych dla studentw z biedniejszych rodzin;
rozbudowany system kredytowania studiw;
system stypendiw naukowych dla studentw uzyskujcych najlepsze wyniki w nauce;
wprowadzenie jasnych zasad pomocy pastwa dla szk wyszych tak aby mogy z
nich korzysta take uczelnie prywatne
Studia wysze powinny by najwaniejsz inwestycj modego czowieka w swoj przyszo.
System finansowego wsparcia ze strony pastwa dla poszczeglnych kierunkw studiw musi
uwzgldnia informacj zwrotn ze strony rynku pracy na temat dostosowania programw na-
uczania uczelni do potrzeb tego rynku. Dziaanie to musi bazowa na wykorzystaniu statystyk
zatrudnienia absolwentw uczelni. By tak byo, konieczne jest, by pastwo
prowadzio sta analiz faktycznych potrzeb rynku pracy i informowao o tym modzie
podejmujc studia;
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
17

dbay o dostosowanie programw nauczania w szkoach rednich do wymaga szkolnic-
twa wyszego;
zachcao szkoy wysze do dostosowywania profili ksztacenia do istniejcych na rynku
pracy potrzeb i stwarzania moliwoci cilejszego powizania ksztacenia teoretyczne-
go z praktyk i potrzebami pracodawcw.
2. Kultura
Zdaniem Stronnictwa Demokratycznego obowizkiem pastwa jest tworzenie ram prawnych i
finansowych dla rozwoju kultury prawdziwie wolnej, nieskrpowanej adnymi barierami wia-
topogldowymi, politycznymi czy cenzuralnymi.
W tak zdefiniowanej roli pastwa wadze publiczne musz sta na stray wolnoci wypowiedzi
artystycznej i obj mecenatem pastwowym niektre sfery kultury i narodowego dziedzictwa
przy jednoczesnym powstrzymaniu si przed zawaszczaniem lub polityzacj jakichkolwiek in-
stytucji, ktre su przekazywaniu treci kultury.
Stronnictwo Demokratyczne dy bdzie do:
finansowania kultury z budetu pastwa (bez rodkw europejskich i samorzdowych)
na poziomie co najmniej 1% wszystkich wydatkw budetowych.
Uzyskane w ten sposb dodatkowe rodki na finansowanie kultury powinny naszym zdaniem
by w pierwszej kolejnoci skierowane na:
zwikszenie nakadw na ratowanie zabytkw;
zwikszenie nakadw na cyfryzacj i udostpnianie archiww i zbiorw bibliotecznych;
rozbudow systemu pastwowych grantw i stypendiw dla twrcw.
Stronnictwo Demokratyczne krytycznie ocenia obecny stan mediw publicznych. Telewizja
Polska i Polskie Radio s zarzdzane nieefektywnie, zatrudniaj kilka razy wicej pracowni-
kw ni media prywatne, marnotrawi publiczne pienidze, a ich misyjny charakter jest coraz
bardziej wtpliwy. Stronnictwo Demokratycznego uwaa, e czas na ratowanie publicznych
mediw min. Nie ma sensu dalsze pompowanie publicznych rodkw w tak nieefektywne,
skostniae i odstajce od wspczesnych realiw instytucje, jakimi s w Polsce media publicz-
ne. Dlatego opowiadamy si za:
prywatyzacj Telewizji Polskiej i Polskiego Radia;
stworzeniem (wzorem Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej) specjalnego funduszu w wy-
sokoci dzisiejszych wpyww z abonamentu, o ktrego rodki mgby aplikowa do-
wolny nadawca pragncy wyprodukowa i wyemitowa program o charakterze misyj-
nym.
3. Zdrowie Polakw
Polacy krytycznie oceniaj system ochrony zdrowia w naszym kraju. Jest on trudno dostpny
a take nie gwarantuje wysokiej jakoci wiadcze medycznych. Z uwagi na to, e zdrowie
stanowi najwysze dobro, poprawa systemu ochrony zdrowia jest dzisiaj najpowszechniej wy-
raan potrzeb Polakw.
Zdaniem Stronnictwa Demokratycznego najwaniejszym zadaniem w obszarze ochrony zdro-
wia jest zwikszenie dostpnoci do pomocy medycznej finansowanej zarwno ze rodkw
powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego jak i ubezpieczycieli prywatnych, przy jednocze-
snej racjonalizacji wydatkw. Z tych powodw opowiadamy si za:
otwarciem rynku dla ubezpieczycieli prywatnych ubezpieczeni powinni mie moli-
wo kierowania czci skadki ubezpieczenia zdrowotnego do ubezpieczyciela prywat-
nego (prywatne ubezpieczenie);
wprowadzeniem moliwoci wsplnego finansowania tej samej usugi medycznej (NFZ
+ ubezpieczyciel prywatny), co wymagaoby wykupienia przez ubezpieczonego w sys-
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
18

temie publicznym dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego oferowanego przez pod-
miot prywatny;
wprowadzeniem symbolicznej odpatnoci za usugi medyczne;
przeksztacaniem samodzielnych publicznych zakadw opieki zdrowotnej w spki pra-
wa handlowego;
wprowadzeniem zmian organizacyjnych, prawnych i finansowych umoliwiajcych
zwikszenie liczby kontraktowanych usug medycznych przy jednoczesnym zmniejsze-
niu ich kosztw jednostkowych;
W celu poprawy jakoci wiadcze medycznych uwaamy za konieczne:
przyjcie jednolitych, opracowanych niezalenie od NFZ, standardw dla wiadczonych
usug medycznych, ktrych spenienie byoby niezbdne do zawarcia umowy z NFZ;
wprowadzenie jawnoci i jednolitoci zasad finansowania usug medycznych zakupio-
nych przez NFZ na danym obszarze kraju;
jednoznaczne podporzdkowanie Narodowego Funduszu Zdrowia ministrowi zdrowia
co podkreli pen odpowiedzialno ministra zdrowia zarwno w obszarze kreowania
polityki zdrowotnej jak i kontraktowania usug medycznych.
Stronnictwo Demokratyczne dy bdzie do ujednolicenia publicznego ubezpieczenia zdro-
wotnego. Dlatego opowiadamy si za
likwidacj KRUS-u i objciem rolnikw systemem powszechnym ubezpieczenia zdro-
wotnego.
Stronnictwo Demokratyczne uwaa za konieczne podkreli, i efektywna ochrona zdrowia nie
jest moliwa bez szerokiej profilaktyki. Dlatego widzimy potrzeb rozwoju profilaktyczno-edu-
kacyjnych programw zdrowotnych, gdy w ten sposb mona ogranicza skal wystpowa-
nia wielu chorb.
4. Sport i turystyka
Sport rozumiany jako rodzaj aktywnoci kadego czowieka od najmodszych lat a po pode-
szy wiek jest wanym elementem prozdrowotnego trybu ycia. Powszechno tak uprawia-
nego sportu jest niezbdn podstaw dla rozwoju sportu wyczynowego, ktrego sukcesy lub
poraki s ledzone i przeywane przez miliony rodakw. Budowa piramidy sukcesu polskie-
go sportu, ktrej podstaw jest masowo uprawiany, kreujcy zdrowy tryb ycia sport amatorski
i rekreacyjny a wierzchokiem przynoszcy medale olimpijskie sport wyczynowy jest istotnym
zadaniem pastwa.
Zdaniem Stronnictwa Demokratycznego efektywna realizacja tego zdania wymaga:
opracowania dugoterminowej strategii rozwoju i finansowania sportu;
promowania sportu modzieowego poprzez uatwienie dostpu do obiektw sporto-
wych i moliwoci godzenia sportu z nauk oraz zapewnienie godnego wynagrodzenia
dla trenerw i instruktorw;
zmian w programach nauczania w szkoach wszystkich szczebli, czego efektem musi
by zwikszenie liczby godzin wychowania fizycznego;
zwikszenia rodkw finansowych sucych wspieraniu uzdolnionej sportowo modzie-
y, m.in. poprzez wzrost subwencji na szkoy z klasami sportowymi i szkoy mistrzostwa
sportowego.
Polska nie potrafi w peni wykorzysta swojego potencjau turystycznego. Turystyka mogaby
dawa dobrze patn prac znacznie wikszej liczbie Polakw i to nie tylko z terenw trady-
cyjnie zwizanych z letnim bd zimowym wypoczynkiem a tym samym przynosi dodatko-
we dochody budetowe. Widzimy tu istotn rol pastwa, ktre powinno prowadzi profesjo-
nalne dziaania na rzecz promocji Polski oraz budowa nowoczesn infrastruktur na obsza-
rach o duym potencjale turystycznym tak, by istotnie zwikszy turystyk przyjazdow do
naszego kraju.
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
19

5. Polityka spoeczna i nowoczesny rynek pracy
Waciwa polityka spoeczna pastwa powinna by powizana z dziaaniami sprzyjajcymi
zwikszeniu aktywnoci zawodowej Polakw i podporzdkowana zasadzie, i przy tych sa-
mych kosztach budetowych wydatki zwizane z tworzeniem miejsc pracy i zmian kwalifi-
kacji powinny mie wysz rang ni wiadczenia socjalne. W ramach tak prowadzonej polity-
ki spoecznej system zasikw dla bezrobotnych, oprcz oczywistej funkcji socjalnej, powinien
motywowa do podejmowania aktywnoci spoecznej.
Nowoczesny rynek pracy
Stronnictwo Demokratyczne opowiada si za wprowadzeniem modelu flexicurity (elastyczno
i bezpieczestwo) jako nowoczesnego modelu rynku pracy. Wprowadzenie takiego modelu
jest moliwe poprzez podpisanie umowy midzy stron rzdow, pracodawcami i zwizkami
zawodowymi, a waciwym miejscem jej negocjowania jest komisja trjstronna. Przyjty model
powinien polega na:
na preferowaniu pewnoci zatrudnienia nad pewnoci miejsca pracy, co oznacza, i
przeciwdziaanie bezrobociu nie polega na utrzymywaniu za wszelka cen konkretnego
miejsca pracy lecz na cigoci zatrudnienia na rnych stanowiskach pracy u tego
samego pracodawcy bd w innym przedsibiorstwie;
zapewnieniu pracownikowi jak najwikszej moliwoci znalezienia pracy w przypadku jej
utraty poprzez ksztacenie ustawiczne, sta modernizacj systemw zabezpieczenia
spoecznego oraz elastyczne formy zatrudnienia;
przyjciu takiego systemu zabezpiecze spoecznych, ktry z jednej strony gwaranto-
waby bezpieczestwo finansowe i wsparcie w okresie zmiany pracy, a z drugiej moty-
wowaby do aktywnego poszukiwania nowego zatrudnienia i ksztacenia si pod ktem
zmiany kwalifikacji.
Integracja osb niepenosprawnych
Stronnictwo Demokratyczne uwaa, e jednym z priorytetowych celw polityki spoecznej po-
winno by wyrwnywanie szans yciowych osb niepenosprawnych i denie do ich penej in-
tegracji spoecznej, w tym realizacji prawa do podejmowania zatrudnienia. Powinna opiera si
ona na czterech filarach:
rehabilitacji zawodowej i spoecznej osb niepenosprawnych, wykorzystujcej dotych-
czasowe osigni polskiej szkoy rehabilitacji co w gwnej mierze jest obowizkiem
pastwa;
stwarzaniu czytelnych i niepodatnych na naduycia zacht finansowych dla pracodaw-
cw stwarzajcych miejsca pracy i zatrudniajcych osoby niepenosprawne;
niwelowaniu barier spoecznych, architektonicznych i komunikacyjnych utrudniajcych
integracj osb niepenosprawnych;
ksztatowaniu klimatu wspodpowiedzialnoci spoecznoci w najbliszym otoczeniu
osoby niepenosprawnej za jej los i waciwy klimat integracji spoecznej.
wiadczenia socjalne
Dominujc form pomocy spoecznej dla osb i rodzin yjcych w ubstwie i zagroonych
wykluczeniem spoecznym s wiadczenia pienine. Ich udzia w produkcie krajowym brutto
maleje, obnia si rwnie ich warto realna. Polityka wobec osb wymagajcych pomocy
spoecznej jest wypadkow poszukiwania oszczdnoci w budecie i koniecznoci zaspokoje-
nia najpilniejszych potrzeb socjalnych obywateli. Aby polityka socjalna i prorodzinna mogy w
wikszym stopniu poprawi jako ycia potrzebujcych naley:
uzaleni ich wypacanie od podejmowania przez osoby bdce adresatami pomocy
prb zmiany swej sytuacji yciowej;
powiza wszystkie formy wiadcze socjalnych z kryterium dochodowym z uwzgld-
nieniem indywidualnej sytuacji potrzebujcych w tym kontekcie naley zlikwidowa
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
20

powszechne becikowe i przeksztaci obecn formu w becikowe wypacane w zr-
ni0cowanej wysokoci jedynie rodzinom o bardzo niskich bd niskich dochodach.
5. Mieszkania
Mieszkalnictwo jest jedn z najbardziej zaniedbanych dziedzin w Polsce. Warunki mieszka-
niowe w Polsce dalece odbiegaj od standardw zachodnioeuropejskich. O ile w zachodniej
Europie za redni pensj mona kupi ok. 3 m
2
mieszkania, to w Polsce szeciokrotnie mniej.
W krajach starej Unii w porwnaniu z Polsk liczba mieszka na 1000 mieszkacw jest
wiksza o ok. 25%.
Stronnictwo Demokratyczne uwaa, e poprawa warunkw mieszkaniowych jest jednym z
najwaniejszych wyzwa spoecznych i cywilizacyjnych stojcych przed Polsk. Aby sprosta
temu wyzwaniu niezbdne jest:
przeprowadzenie zmian prawnych regulujcych uchwalanie miejscowych planw zago-
spodarowania przestrzennego, gdy obecnie gminy nie s zainteresowane ich uchwale-
niem, poniewa obawiaj si bardzo powanych i ponoszonych tylko przez nie kosztw
zwizanych z budow infrastruktury bez takich zmian utrudnione bdzie pozyskiwanie
nowych terenw pod zabudow, a problem ten dotyczy przede wszystkim gmin le-
cych w najbliszym ssiedztwie duych miast;
zagwarantowanie penego bezpieczestwa dla lokatorw speniajcych warunki umowy
najmu przy jednoczesnym zagwarantowaniu praw wacicieli w sytuacji, gdy lokator z
umowy si nie wywizuje co umoliwi uruchomienie w Polsce normalnego rynku wy-
najmu mieszka;
przeprowadzenie zmian w prawie budowlanym w kierunku odejcia z wyjtkiem zgod-
noci z planem miejscowym od wielu restrykcyjnych wymogw odnoszcych si do
budowy domu jednorodzinnego i zastpienia dotychczasowego pozwolenia na budow
zgoszeniem budowy.
Tym zmianom towarzyszy powinno
uruchomienie programu pomocowego pastwa w zakresie kredytowania budowy lub
kupna domu/mieszkania przez ludzi modych.
V. POLSKA JEDNOZNACZNIE EUROPEJSKA
Sprawna, silna, mocno zintegrowana gospodarczo i politycznie Unia Europejska jest ywot-
nym interesem Polski i Polakw. Stronnictwo Demokratyczne nie boi si procesu dobrowolne-
go przekazywania przez wszystkich uczestnikw integracji kolejnych kompetencji pastw
wsplnym (a wic i naszym) instytucjom Unii. Za grone uznalibymy niebezpieczestwo po-
zostania RP poza najbardziej dynamicznie integrujcym si obszarem, sercem Europy. Polska
wsptworzy, ale take musi bezwzgldnie akceptowa spoeczne i cywilizacyjne standardy
UE.
Bdziemy prowadzi polityk jednoznacznie prointegracyjn. Opowiadamy si za prze-
ksztaceniem Unii Europejskiej w federacj. Nowy ksztat Unii musi umoliwi jej utrzy-
manie wpywowej pozycji gospodarczej i nadanie mocnego wymiaru w polityce wiato-
wej.
Doprowadzimy do wejcia do strefy euro na warunkach najkorzystniejszych dla polskich
przedsibiorstw i obywateli, w pierwszym moliwym terminie po spenieniu kryteriw
formalnych. W polityce makroekonomicznej i fiskalnej bdziemy dy do tego, aby sta-
o si jak najszybciej.
Bdziemy kontynuowa zabiegi o dokoczenie budowy jednolitego europejskiego rynku,
obejmujcego take w peni sektor usug oraz rynek energii (co najskuteczniej zapewni
Polsce bezpieczestwo energetyczne).
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
21

Polska bdzie nadal opowiada si za duym budetem Unii, pozwalajcym na sku-
teczn realizacj jej celw; ale jednoczenie pomoemy w znalezieniu nowej rwnowagi
midzy wydatkami umacniajcymi pozycj konkurencyjn UE na rynku wiatowym,
przyspieszajcymi stworzenie gospodarki innowacyjnej, opartej na wiedzy i zasadach
zrwnowaonego rozwoju, a wydatkami na wyrwnywanie wewntrzunijnych rnic,
rolnictwo i zachowanie europejskiego modelu spoecznego.
Polska bdzie maksymalnie wykorzystywa rodki pozyskiwane z UE do wykonania skoku
cywilizacyjnego, zbudowania spoeczestwa informacyjnego, zwikszenia stopnia innowacyj-
noci i energooszczdnoci gospodarki, jej oparcia o nowoczesne technologie energetyczne.
Unia w przyszoci nie moe by zamknitym klubem, jednak kryteria przystpienia do niej nie
mog by rozmywane. Strategiczne znaczenie ma rozszerzenie UE, w perspektywie najbli-
szych 20 lat, o naszych wschodnich ssiadw Ukrain i Biaoru.
VI. POLSKA W GLOBALIZUJCYM SI WIECIE
Polska, jako redniej wielkoci, dynamicznie rozwijajcy si kraj, czonek Unii Europejskiej,
powinna wykazywa aktywno midzynarodow wszdzie tam, gdzie skutkuje to zapewnie-
niem jej bezpieczestwa, wzmocnieniem prestiu, zwikszeniem zdolnociom do rozwoju,
osiganiem korzyci przez obywateli i lepsz ochron Rodakw na stae mieszkajcych za-
granic. Powinna take sprzyja temu, aby wiat by sprawiedliwszy i bardziej demokratyczny,
a ludzie wszdzie mogli korzysta z przyrodzonych praw i swobd.
Bdziemy dziaa na rzecz odbudowania konsensu wewntrznego wok najwaniejszych za-
oe polskiej polityki zagranicznej.
Polityka zagraniczna pastwa polskiego rzdzonego lub wsprzdzonego przez Stron-
nictwo Demokratyczne ulegnie silnej ekonomizacji. Zadaniem sub Pastwa stanie si
tworzenie sprzyjajcych warunkw do prowadzenia dziaalnoci polskich przedsi-
biorstw na rynkach wiatowych.
Polska bdzie aktywnie uczestniczy w budowie postkryzysowego adu midzynaro-
dowych stosunkw gospodarczych tak aby jego ostateczny ksztat w maksymalnie
moliwym stopniu sprzyja polskim interesom: zapewnieniu moliwoci wpywania na
decyzje (bezporednio lub poprzez instytucje UE); umoliwieniu dopywu wykwalifiko-
wanej siy roboczej, niezbdnego dla konkurencyjnoci polskich przedsibiorstw; wyko-
rzystaniu szans globalizacji.
Stosunkom dwustronnym Polski z pastwami UE nadamy wymiar gwnie wewntrz-
unijny: bd one suy nie tylko interesom naszym i partnerw, ale rwnie wzmacnia-
niu Unii.
Bdziemy dy do stworzenia wsplnej polityki zagranicznej Unii (federacji) Europej-
skiej, co uatwi osiganie wanych dla Polski celw zwaszcza w obszarach delikat-
nych i wraliwych.
Kamieniem wgielnym bezpieczestwa Polski pozostanie NATO.
Polska bdzie aktywnym i wiarygodnym czonkiem Sojuszu, gotowym do wnoszenia re-
alnego wkadu do wsplnych dziaa.
Problematyka bezpieczestwa pozostanie naturalnym polem wsppracy RP i USA
naszego strategicznego partnera.
Rozbudowa zdolnoci europejskich w dziedzinie obronnoci i projekcji siy powinna
prowadzi do synergii, nie rywalizacji, z Sojuszem Pnocnoatlantyckim.
W Rosji widzimy partnera, a nie zagroenie; wsppraca z tym ssiadem jest nie tylko moli-
wa, ale wrcz naturalna.
Polska powinna by inicjatorem nowej polityki przycigania Federacji Rosyjskiej do
partnerstwa z UE.
Polska jakiej chcemy program Stronnictwa Demokratycznego
22

Nie moe to jednak odbywa si kosztem samodzielnoci naszej polityki w stosunku do
innych pastw wschodnioeuropejskich Ukrainy i Biaorusi. Ich cise zwizki z Polsk i
Uni Europejsk musz by dla nich oczywist, niezakcon opcj wyboru.
Aktywnie zwrcimy si w stron nowych (Chiny, Indie, Brazylia), a take potencjalnych (np.
Indonezja, Turcja) centrw globalnej konkurencji traktujc to jako jeden z priorytetw polityki
zagranicznej.