Budujemy Dom 01 2014

Dorota i Robert: Polecamy mieszkanie
w bliniaku... wicej str. 34

Basia i Marcin: Jestemy zadowoleni
z wykonania duych przeszkle na
poudniowej elewacji budynku
wicej str. 30
DOBRE RADY BUDUJkCYCH ZAWSZE W CENIE
Barbara: Posiadanie ogrodu
wsosnowym lesie ma wiele zalet
specyficzny kojcy zapach oraz leczniczy
mikroklimat wicej str. 192
Ile si paci wykonawcom? aktualne wyniki 2134 ankiet
T
u

p
o
c
z
y
t
a
s
z

s
o
b
i
e
i

k
u
p
i
s
z

t
e
n

n
u
m
e
r
169
132
140
204
182
166
Jak poczy kocio
ikominek w jednej
instalacji
Cyrkulacja wody
lepiej nie wycza
Kolektory soneczne
paskie czy prniowe
Wszystko o kotach
napaliwo stae
Alternatywne systemy
budowy domw
Pompa ciepa
w pytaniach
iodpowiedziach
118
&
PRAKTYKA EKSPLOATACYJNA
bezcenne dowiadczenia uytkownikw:
koty gazowe
PRZEWODNIK DLA ROZPOCZYNAJkCYCH BUDOW} DOMU
+
+
+
+
MAGAZYN BUDUJCYCH LUB REMONTUJCYCH DOM I WYKONAWCW 12/2014 9,95 z w tym 8% VAT
ZBUDUJ
DOM
w nowym
roku!
Zadania
na stycze
i luty
Przeczytaj ten numer
Przemyl swoj inwestycj
Wybierz dobre rozwizania
Zaplanuj prace na cay rok
Odwiedzajc zadowolonych Czytelnikw mieszkajcych w swoich domach, cz-
sto pytamy co zrobiliby inaczej, budujc raz jeszcze? W zasadzie kady ma krt-
sz lub dusz list, ktr wypowiada niemal na jednym wydechu!
Wybrabym projekt indywidualny, wtedy dom byby lepiej przystosowany do na-
szych potrzeb po przeprowadzce okazao si, e pokoje s zbyt mae i przydaoby
si dodatkowe pomieszczenie na sprzt sportowy. Ocieplibym poa dachu jeszcze
grubsz warstw weny zim na poddaszu dzieci maj za chodno, a latem za go-
rco. W trakcie wznoszenia cian, zamontowabym skrzynki do rolet pod podnie-
sionymi nadproami rolety zamontowane pniej, w wietle otworu, zbytnio za-
saniaj okna. Z kadego pokoju poprowadzibym w cianie peszel na strych, przez
ktry mona pniej prowadzi dowolne przewody techniczne strasznie mnie de-
nerwuj przewody zamocowane na gotowej cianie. W trakcie wylewania posadz-
ki uoybym rury do przyszej instalacji centralnego odkurzania wykonanie ta-
kiej instalacji w urzdzonym domu jest praktycznie niemoliwe.
To tylko kilka przykadowych wypowiedzi inwestorw. Mnogo dostpnych
na rynku produktw i technologii oraz wiadomo trudnoci oceny ich przydat-
noci zainspiroway nas do przygotowania niezwykego przewodnika dla osb
rozpoczynajcych budow domu. Znajd w nim Pastwo wszystkie wane infor-
macje, potrzebne kademu inwestorowi. Potrzebne, bo pomog mdrze i wiado-
mie okreli potrzeby i dostosowa je do moliwoci finansowych. Przewodnik
skada si z czterech czci od dziaki do wykonawcy, stan surowy zamknity,
instalacje i wykaczanie. Powsta przy wsppracy z naszymi Czytelnikami oraz
specjalistami z firm, bdcych liderami w swoich branach.
Ten numer przyda si rwnie Czytelnikom, ktrzy s w trakcie budowy albo
planuj remont.
Zapraszam do lektury.
Ernest Jagodziski
ernest.jagodzinski@budujemydom.pl
P.S. Uytkownikom tabletw szczeglnie polecam wydanie tabletowe Budujemy Dom.
Jestono wzbogacone o wiele ciekawych materiaw multimedialnych. Ma dodatkowe
galerie produktw oraz inne przydatne funkcjonalnoci. Systematycznie ronie licz-
ba Czytelnikw pobierajcych wydanie z App Store i Google Play na razie mona
poczyta BD za darmo.
Od Redakcji
Redaktor naczelny
Ernest Jagodziski
Z-cy redaktora naczelnego
Jarosaw Antkiewicz
e-mail: jaroslaw.antkiewicz@budujemydom.pl
Marta Tomaszewska, tel. 22 257 84 72
e-mail: marta@budujemydom.pl
Redaktor prowadzcy
Joanna Dbrowska, tel. 22 257 84 35
e-mail: joanna.dabrowska@budujemydom.pl
Korekta
Maria Chrzszcz
Redaktorzy
Cezary Jankowski, Lilianna Janus-Jampolska,
Magorzata Kolmus
Wsppracownicy
Przemysaw Dbrowski, Grzegorz Fijewski,
Anna Grziewicz-Kinsner, Krzysztof Kaperczak,
Bartomiej Kolmus, Adam Jamiokowski,
Norbert Skupiski, Magorzata Szymaska,
Arkadiusz Wglarz
Projekt graficzny
Katarzyna Zawadka
Studio graficzne
Krystian Grzenkowicz,
Dorota Zieniewicz
Rysunki
Tomasz Domaski, Pawe Kinsner, Piotr Kojro
Dzia marketingu i reklamy
Szef dziau
Iza Konikowska
tel. 22 257 84 75, faks 22 257 84 88
e-mail: iza@budujemydom.pl
Iwona Fijewska, Katarzyna Rosa,
Kamila Wgrzyniak, Marta Zaczek, Ewa Zuchora
Pracownia Analiz Rynku Budowlanego
Marcin Szymanik, tel. 22 257 84 80
faks 22 257 84 88, marcin@budujemydom.pl
Inga Frcz, inga.fracz@budujemydom.pl
Prenumerata
Herman Grosbart, tel. 22 257 84 26
e-mail: prenumerata@avt.com.pl
Kolporta
Boena Konopska, bozena.konopska@avt.pl
Mariola Barcikowska,
mariola.barcikowska@avt.pl
tel. 22 257 84 07
Adres redakcji Wydawca
AVT Korporacja Sp. z o.o.
Redakcja Budujemy Dom
ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa
tel. 22 257 84 72, faks 22 257 84 88
Dyrektor Wydawnictwa
prof. Wiesaw Marciniak
Druk i oprawa
RR Donnelley Europe Sp. z o.o.
Zdjcie na okadce
Viessmann
Wszyst kie na zwy pro duk tw s wy mie nio ne
wycznie w ce lach iden tyfi ka cyj nych i mo g
by za strze o ny mi znaka mi od po wie d nich
wa ci cie li. Re dak cja nie zwra ca ma te ria w
nieza m wio nych oraz za strze ga so bie pra wo
do adiu sta cji, do bo ru ty tu w i do ko ny wa nia
skr tw w nad sya nych materiaach.
Redakcja nie ponosi od po wie dzial no ci
za tre re klam.
AVT Korporacja
Sp. z o.o. naley do
Izby Wydawcw
Prasy
PRENUMERATA?
NAPRAWD} WARTO!
Dylematy
rozpoczynajcych
budow domu
Spis treci
AKTUALNOCI
Nowe produkty, wydarzenia
PROJEKTUJEMY
Porady architektoniczne
Projekty domw
PODPATRUJEMY I PYTAMY
Z katedralnym sufitem iwysokimi przeszkleniam
Bliniak na strzeonym osiedlu
Dorota i Robert niechcieli budowa jednorodzinnego domu.
Sbardzo zadowoleni, e zamieszkali w bliniaku posta-
wionym przez dewelopera, pooonym blisko miasta i na
maym osiedlu.
Formalnoci, wybr projektu i wykonawcy
Stan surowy zamknity
Po wyborze dziaki, projektu iwykonawcw wymarzonego
domu, czas na skoncentrowanie si na poszczeglnych ele-
mentach budynku od fundamentw, po dach.
Instalacje
Wykaczanie wntrz
Kocio i kominek w jednej instalacji
Kominek sta si ju w nowo budowanych domach wyposa-
eniem niemal standardowym. Coraz czciej wybieranym
rozwizaniem jest przy tym kominek zpaszczem wodnym,
pozwalajcy nie tylko naogrzanie salonu, ale za pored-
nictwem instalacji c.o. caego domu. Jednoczenie gw-
nym rdem ciepa w budynku pozostaje zwykle kocio
gazowy lub olejowy. Jak naley zainstalowa oba
urzdzenia, by byo to zgodne z przepisami, a take
nie powodowao problemw podczas eksploatacji?
Cyrkulacja ciepej wody uytkowej
Koty gazowe
BUDUJEMY I REMONTUJEMY
Fundamenty
ciany zewntrzne
Stropy
Stropy to jeden z najwaniejszych elementw domu.
Maj ogromne znaczenie konstrukcyjne dla caego
budynku, dwigaj cianki dziaowe, sprzty itd.
Dlatego nie wolno ich samodzielnie zmienia.
Zwykle chcemy jeszcze, aby separujc kondygnacje,
nie przenosiy przy tym dwikw i chroniy przed
ucieczk ciepa.
Doprowadzenie wody do budynku
Instalacja wodna
Kanalizacja, szambo, oczyszczalnia ciekw
Wymiana okien
Wybr nowych okien nie jest zadaniem, ktre moe
nas przerosn, pod warunkiem, e uzbroimy si
wniezbdn wiedz. Co innego monta ten wymaga
ju sporych kompetencji i dowiadczenia.
Porady instalacyjne
12
200
211
30
34
38
46
56
66
166
169
182
74
82
90
97
104
110
174
198
DOPROWADZENIE
WODY DO BUDYNKU
97
WYKACZANIE
WN}TRZ
66
Cig dalszy spisu treci na stronie 8
KOCIO I KOMINEK
WJEDNEJ INSTALCJI
166
6 BUDUJEMY DOM 12/2014
WYBIERAMY I KUPUJEMY
Alternatywne technologie budowlane
Domy jednorodzinne to nie tylko budynki murowane
wtradycyjny sposb. Czym wyrniaj si alternatywne
technologie? Dla jakiej grupy inwestorw i dlaczego
s one atrakcyjne?
Kolektory soneczne paskie czy prniowe?
Koty na paliwo stae
Osprzt elektroinstalacyjny
Podjazd na 5 sposobw
Z czego najlepiej zrobi podjazd do garau?
Budowago samemu czy wynaj firm? Lepszy
bdzie beton czy klinkier? A moe wystarczy dobrze
ubite kruszywo? Na te oraz inne pytania odpowiemy
wniniejszym artykule.
Centralny odkurzacz
Wielu chciaoby posiada centralny odkurzacz, ale
mao kto wie, e go na niego sta. Modele tradycyjne
bywaj drosze od centralnych. To nie luksus (jak
kiedy), tylko praktyczne wyposaenie domu.
Oczywiste jest dla nas centralne odprowadzanie
ciekw czy doprowadzanie wody pitnej. Podobnie
powinno by z usuwaniem kurzu.
Wyczniki rnicowoprdowe inadprdowe
URZkDZAMY PODWRKO I OGRD
Ogrd w 7 krokach
Aranacja otoczenia domu jest rwnie wana, co
urzdzenie jego wntrza. A pikny ogrd to nie tylko
wraenia estetyczne to take inwestycja w nie-
ruchomo (bo moe podnie jej warto nawet
o 20%). By moe warto wic skorzysta z rad
architekta krajobrazu? Kto powie to adna filozofia
zasia traw i posadzi krzaki. Ale czy to wystarczy,
by stworzy pikn i funkcjonaln przestrze?
Na lenej skarpie
Porady ogrodowe
ROBIMY KURS
Pompy ciepa dla pocztkujcych
RUBRYKI STAE
Ankieta KBD
Prenumerata
Stawki wykonawcw
Karta Informacji Zwrotnej
118
132
140
145
151
158
172 Masz problem?
Zadaj pytanie na forum dyskusyjnym na naszej
stronie www.forum.budujemydom.pl lub zadzwo
pod nr tel. 22 257 84 78
(roda w godz. 10.0014.00)
99
NA LENEJ
SKARPIE
192
CENTRALNY
ODKURZACZ
158
OGRD W 7 KROKACH
186
186
192
202
204
80
191
196
218
We udzia w dyskusjach na www.forum.budujemydom.pl
FORUM
ZAWSZE
RAZEM?
W kadej powanej yciowej inwestycji
dobrze mie patnera. Wiadomo, wsplne
budowanie jest tasze. Czsto te o ile
tylko inwestorzy mog na sobie wzajemnie
polega bywa atwiejsze. Warto wszake
zastanowi si, w ktrym miejscu postawi
wsplnocie granic, kiedy powiedzie: to
naley do mnie. Jeden z goci naszego
forum postanowi taki wanie dylemat
odda pod osd internautom.
Kibic Mam nietypowy problem, a waciwie nie problem tzw. za-
gwozdk. Koczymy z przyjacimi budow bliniaka, typowy projekt i dwa
typowe maestwa (jeszcze bezdzietne), czyli ja z on, a obok mj przy-
jaciel jeszcze z podstawwki i jego poowica, pena symetria. Nad wspl-
n budow nawet si nie zastanawialimy, wiadomo byo, e budujemy ko-
legialnie. System dobrze nam si sprawdzi, w hurtowniach dostawalimy
wiksze rabaty, budowy pilnowa ten, kto akurat mia czas albo lepiej si
zna na danym etapie robt, a do skarbonki wrzucalimy po rwno. Ale te-
raz mamy dylemat. Nasze domy przylegaj do siebie garaami, a nad nimi,
na pitrze s dwa due pokoje (po 35 m
2
). My chcielibymy poczy te po-
koje w jeden (technicznie to proste, cian zastpuje si podcigiem i bel-
kami) i zorganizowa takie wsplne piekieko pokj rodzinny, telewizyj-
ny, imprezowy, kawaek siowni itp. Ale nasze ony s przeciwne, uwaaj,
e to przesada i e za rok bdziemy od nowa stawia cian. Dodam, e ony
si przyjani, mas czasu spdzaj razem, wsplnie jedzimy na wakacje
itd. Co o tym sdzicie?
kalafiorek_9 A jak bdziecie paci za prd, ogrzewanie? Chcecie powie-
si wszystko na jednym liczniku, kotownia jedna czy dwie? Napisz co wicej.
Kibic Nie, nie, a takiej wsplnoty nie akniemy -. Domy maj swoje ko-
townie, kady ma osobny system, w dodatku inny. U nas jest podogwka na
caym dole, a u nich tylko w azienkach. Tak samo z prdem kady ma wa-
sne obwody, skrzynk i bezpieczniki. Ten wsplny pokj to tylko takie peryferia
i w dodatku wchodzi si do niego z ppitra, wic atwiej go traktowa jako
ziemi niczyj, albo raczej jako teren spoeczny.
kalafiorek_9 No, no, 70 m
2
(bo tyle, jak rozumiem, bdzie po po-
czeniu pokoi) to nie takie sobie peryferia. Teraz wyobra sobie, e Was nie ma
prze 3 tygodnie, a ssiadka upodobaa sobie siedzenie tam po caych dniach,
jest trzaskajcy mrz, wic ona sobie grzeje na peny regulator, a na noc zapo-
mina przykrci grzejniki. No i wietrzy na potg, bo wiee powietrze lubi-.
Adrzwi do swojego mieszkania zostawia otwarte (do Waszego s zamknite,
bo przecie Was nie ma), wic grzejniki piekiekowe grzej te jej klatk scho-
dow ipitro. A po miesicu przychodzi rachunek. I co, pacicie p na p.
Kibic Ale my si znamy prawie od 20 lat (z kumplem, z on troch kr-
cej -). I wierzymy sobie nawzajem, a zreszt takich gupot nikt z nas nie robi,
nawet na stuprocentowo wasnym terenie.

Viagen A po co taki cisy zwizek, jak si mieszka przez cian? Zawsze
mona posiedzie w jednym albo drugim salonie, na tym czy tamtym tarasie.
Mnie si koncepcja takiej komuny nie podoba.
Leokadia_76 Mi si wydaje, e to pomys mao przyszociowy.
Ajak pojawi si dzieci? W dodatku pewnie nie na komend, tylko jedni
z Was bd je mieli wczeniej. I wtedy im pierwszym zacznie to przeszka-
dza. W piekieku impreza urzdzona przez ssiadw, a tu dzieciaka trze-
ba upi. I zapewniam, e jak si siedzi przy dziecku, to nawet cicha kul-
turalna impreza za cian potrafi przeszkadza. A jeli podzielicie pokoje,
to macie akustyczn luz.
Grzes Ale wszyscy s poprawni! A mnie si koncepcja Kibica podoba,
sam bym tak chcia. Jest szansa na jak przestrze niestandardow, odcho-
dzc od banau, fajn, przeamujc schemat codziennoci. Nie takie: sa-
lon, kuchnio-jadalnia, wucet, a na grze trzy sypialnie. Kibic, zerwij z nud!
Nie dajcie si onom, pomys jest naprawd super, tylko pozazdroci! Dom
z pitrem daje wystarczajco duo moliwoci, eby si odseparowa, jak
czowiek potrzebuje oddechu od innych. Pozdrowienia -!
Kibic Te pozdrawiam! Dziki wszystkim za opinie, mnie ta Grzesa naj-
bardziej przypada do smaku. Bo wanie o to nam chodzi: nie eby wzi po-
czwrny lub i wszystko od A do Z robi pod rczk, tylko eby przeama
schemat, jak to zgrabnie powiedziae. eby byo inaczej. Dzieci planujemy
i pewnie, e moe si nie uda, eby byy w tym samym wieku, ale rnice
23 lat po jakim czasie si zacieraj i dzieciaki bawi si razem. Pomylcie
tylko, jaki miayby wietny teren, na przykad jesieni, kiedy cigle leje.
Grzes A jak Wam si znudzi albo okae si, e to le funkcjonuje
wpraktyce, np. e jest za gono, to zawsze cian moecie postawi. Wdo-
datku tak, ktra lepiej izoluje dwikowo, ni jaki tam pustak wystar-
czy porzdny szkielet z grubym wypenieniem wen i pytami akustyczny-
mi (to takie troch lepsze gips-katony z prasowanych wkien drzewnych).
A wcian moecie sobie wstawi drzwi i ju macie rozsdny kompromis,
mona przej do siebie such nog.
Lonko_gard: Co do tych pyt, to akustyki, o ktrych Grzes mwi,
s jakie 45 razy drosze od zwykych pyt g-k. To si ukada w salach
koncertowych, tam gdzie chodzi o naprawd wyrubowane parametry aku-
styczne. W domu bez sensu. Ale faktycznie, zwyka pyta g-k i porzdnie
uoona wena ju zrobiyby swoje -.
Kibic Jeszcze raz dziki za Wasze posty. Zanios je onie -. I chyba
tylko si utwierdziem, warto walczy o nasze mskie piekieko. Tym ba-
dziej, e ma suy wszystkim.
AKTUALNOCI
PRODUKTY
Firma Aluprof S.A. wprowadzia do swojej oferty system okiennic alu-
miniowych MB-Sunshades. Wykonane s z wysokogatunkowego alumi-
nium. Nowoczesne techniki barwienia umoliwiaj wykonanie trwaych
kolorw z palety RAL oraz wzorw drewnopodobnych. Dostpne s
w wielu ksztatach i rozmiarach, mog by mocowane przed elewacj,
zlicowane z ni lub umieszczone wewntrz otworu okiennego. Wzmocniona
konstrukcja zapewnia odpowiedni sztywno i wytrzymao, co po-
zwala na tworzenie oson o bardzo duych gabarytach. Wszystkie te
cechy umoliwiaj maksymalne dostosowanie okiennic do charakteru
i estetyki budynku.
Okiennice pozwalaj take na regulowanie bilansu energetycznego budynku,
co ma due znaczenie we wspczesnym, zorientowanym ekonomicznie
i ekologicznie budownictwie. Dziki nim moemy ograniczy nagrzewanie
si pomieszcze latem hamuj dostp wiata oraz gorcego powietrza,
zapewniajc przyjemny chd. Zim z kolei przyczyniaj si do zmniejszenia
ucieczki ciepa.
Elementy te stanowi dodatkow ochron przed niekorzystnymi warunkami
atmosferycznymi, dlatego nasze okna duej pozostan pikne i sprawne.
Okiennice wyciszaj pomieszczenia, dziki czemu szalejca za oknami wichura,
deszcz, czy grad bd dla nas mniej odczuwalne.
Okiennice MB-Sunshades s doskonaym rozwizaniem dla wszystkich
kochajcych klasyczny styl w nowoczesnym wydaniu. Lekko i wytrzymao
id w parze z tradycyjnym wygldem. W nowoczesnych do-
mach okiennice MB-Sunshades mog stanowi kontrast
urozmaicajcy bry lub delikatne dopenia konstrukcj
o stonowanych barwach.
PRAKTYCZNA
IROMANTYCZNA
OKIENNICA XXI W.
Najnowszy katalog Domy Ktre
Kochacie Biura Projektw Archont+
prezentuje 200 najciekawszych pro-
jektw z kolekcji maych domw. Jest
to oferta, cieszca si najwikszym
powodzeniem wrd Klientw pla-
nujcych budow wasnego domu.
Domy do 150 m
2
wydaj si niepozor-
ne z zewntrz, natomiast zaskakuj
przemylanymi i funkcjonalnymi roz-
wizaniami przestrzeni wewntrznej.
To zasuga architektw, ktrzy po-
trafi optymalnie zaplanowa ukad
pomieszcze, wykorzystujc kady
centymetr powierzchni.
Cz projektw prezentowanych na
amach katalogu kwalifikuje si do
dopaty w rzdowym programie Mieszkanie Dla Modych, ktry
startuje ju 1stycznia 2014 r.
Impresja Classy firmy ANWIS
czy w sobie efektywno
rolety i funkcjonalno alu-
zji. To produkt, ktry pozwoli
spojrze na rolety z innej
perspektywy. Tonie tylko uy-
teczne narzdzie, chronice
przed nasonecznieniem.
Dziki szerokiemu wyborowi
tkanin, staje si take efektow-
nym dodatkiem, ktry pozwoli
zaaranowa wntrze wedug wasnej wizji. Do klasycznego wystroju
polecamy czarn tkanin; tym, ktrzy s odwani i lubi ekstrawagancj
fioletow. Pokj z pewnoci ociepli tkanina we wzory drewnopodobne,
a roleta wkolorze biaym lub cru rozjani wntrze. A moliwoci jest
o wiele wicej!
Rolet umieszczono w penej kasecie aluminiowej, dlatego mona j
atwo i szybko zarwno zamontowa, jak i zdemontowa, na przykad
podczas mycia okien. Impresja Classy jest przeznaczona nie tylko do
okien, ale i witryn oraz wnk.
Cena od 220,00 z
IMPRESJA
CLASSY
WI}CEJ NI ROLETY!
www.anwis.pl
tel. 12372 19 00
www.archon.pl
tel. 33819 53 00
www.aluprof.eu
ZIMOWE WYDANIE
KATALOGU
ARCHON +
Odporno na wilgo, mrz i ciary. Klej BOLIX
PE to rozwizanie przygotowane specjalnie do
montau duych, cikich pyt z gresu i klinkieru.
Pelastyczna zaprawa klejca umoliwia skutecz-
ne, cienkowarstwowe przyklejanie pyt, ktrych
ciar igabaryty wymagaj bardzo silnego wi-
zania z podoem. Dziki wysokiej odpornoci
na oddziaywanie czynnikw mechanicznych,
nadaje si przy tym znakomicie do prac monta-
owych wszdzie tam, gdzie mog wystpowa
due obcienia pokrytej powierzchni. Preparat
przystosowany jest do uycia w pomieszczeniach
naraonych na czasowe zawilgocenie (jak kuchnie
czy azienki), tworzc solidn itrwa podstaw
dla izolacji w postaci odpowiednio spoinowanych
pytek z gresu, klinkieru czy ceramiki.
BOLIX PE stosuje si na podoach nieodksztacalnych z cegy, betonu
oraz na powierzchni tynkw cementowych i cementowo-wapiennych.
Zaprawa jest wodo- i mrozoodporna. Mona j wykorzysta zarwno
wewntrz, jak i na zewntrz budynkw. Wszdzie za-
pewnia wytrzymay, trway efekt.
infolinia 801 650 222
www.bolix.pl
Od stycznia 2014 r. zaczn obowizywa bardziej wygrowane wyma-
gania w zakresie izolacyjnoci termicznej, ktre bd zmieniay si a
do 2021 r. ciana z bloczka Termalica 350 o gruboci 48 cm spenia
wymogi ustawodawcy przewidziane na najblisze siedem lat.
ciany zewntrzne budynkw jednorodzinnych bd musiay cha-
rakteryzowa si maksymaln wartoci wspczynnika przeni-
kania ciepa U = 0,25 W/(m
2
K). W kolejnych latach warto ta
bdzie stopniowo malaa. W styczniu 2017 r. wspczynnik wyno-
si bdzie U = 0,23 W/(m
2
K), a od 2021 r. finalnie osignie poziom
U = 0,20 W/(m
2
K). Rozwizanie to ma na celu ograniczenie kosztw
zwizanych z utrat energii budynkw.
System do budowy domu z betonu komrkowego Termalica ma wswojej
ofercie bloczek do wznoszenia cian jednowarstwowych, ktry ce-
chuje si korzystnym wspczynnikiem przenikania ciepa o wartoci
U=0,173W/(m
2
K). Ju teraz pozwala on spenia wymogi legislacyjne
w kadym z okrelonym przez prawodawc etapw. Bloczek Termalica
350 o gruboci 48 cm wykorzystywany jest do murowania cian wtech-
nologii jednowarstwowej, ktra nie wymaga docieplenia wen czy
styropianem. Zosta on wyprofilowany na piro-wpust, dziki czemu
nie jest potrzebna zaprawa w spoinie pionowej, co znacznie przyspiesza
iuatwia wznoszenie cian.
Z TERMALICk
ENERGOOSZCZ}DNIE
BOLIX PE
KLEJ DO PYTEK I PYT
www.termalica.pl
Okno dachowe o nowatorskiej konstrukcji, przeznaczone jest do budow-
nictwa pasywnego. Trzykomorowy pakiet szybowy U8 o wspczynniku
U
g
= 0,3 W/(m
2
K) osadzony jest w specjalnie zaprojektowanej ramie skrzy-
da. Okno ma poszerzone drewniane profile, w porwnaniu ze standar-
dowym oknem, oraz wyposaone jest w pi uszczelek. Taka konstrukcja
minimalizuje zjawisko powstawania mostkw cieplnych oraz zapewnia
lepsz izolacyjno okna. FTT U8 Thermo, dostarczane i montowane wraz
z konierzem uszczelniajcym EHV-AT Thermo, ma wspczynnik
U
w
= 0,58 W/(m
2
K), co sprawia, e jest to najbardziej energooszczdne okno
dachowe na rynku. Konierz EHV-AT Thermo umoliwia docieplenie okna
dachowego powyej drewnianej konstrukcji dachu. Konierz ma przyklejony
od wewntrz elastyczny materia dociepleniowy, ktry szczelnie przylega do
ocienicy okna tworzc termoizolacyjn ram. Do okna doczony jest rwnie
pakiet konierzy izolacyjnych XDK, ktry suy do szybkiego wykonania izolacji
termicznej, paroszczelnej iparoprzepuszczalnej wok okna. Zastosowanie
kompleksowego rozwizania gwarantuje spenienie energooszczdnych funkcji
okna i pozwala na ograniczenie strat ciepa oraz zmniejszenie wydatkw za
ogrzewanie. Okno otwierane jest obrotowo, lecz o obrotu skrzyda zostaa
podniesiona wzgldem geometrycznego rodka okna. Dziki temu nawet
wysoka osoba moe wygodnie sta przy otwartym oknie.
Skrzydo zatrzymuje si wpozycji otwarcia w przedziale od
0 do 40, poniewa podtrzymywane jest przez innowacyjny
mechanizm wspomagajcy.
infolinia 800100 052
www.fakro.pl
OKNA DACHOWE
FTT U8 THERMO
DO BUDYNKW
PASYWNYCH
AKTUALNOCI
PRODUKTY
Daikin Emura jest efektem wielu lat dowiadcze
w opracowywaniu innowacyjnych produktw, ktre
zaowocoway pierwszym zaprojektowanym w Europie
klimatyzatorem, zadowalajcym wyjtkow europejsk
estetyk architektoniczn. To nastpna generacja
domowego systemu klimatyzacyjnego oferujca in-
teligentn technologi otoczon przez eleganckie,
opywowe wzornictwo.
Nowa seria Daikin Emura w sposb doskonay czy for-
m z funkcjonalnoci, stajc si ikon wspczesnego
sterowania klimatem. Wykoczenie srebrno-antracy-
towe lub matowo czysto biae oraz aerodynamiczny
ksztat Daikin Emura tworz niezwykle cienki profil,
stanowicy akcent nowoczesnego wzornictwa.
W penej prostoty obudowie umieszczono system owy-
sokim poziomie inteligencji, ktrym mona sterowa
zdalnie poprzez cze Wi-Fi. Inteligentny czujnik obec-
noci oraz system nawiewu powietrza 3D zapewniaj
oszczdno energii, kiedy pomieszczenie jest puste,
i kieruj strumie powietrza z dala od osb przeby-
wajcych w pomieszczeniu, aby unikn zimnych
przecigw. Dziki pracy cichej jak szept, ogonoci
obnionej do 19 dB(A), i sprawnoci energetycznej
sigajcej poziomu A+++, efektywno i luksus mog
obecnie i w parze.
Aby sprawi, by rodowisko domowe byo jeszcze
bardziej zdrowe, fotokatalityczny filtr oczyszczania
powietrza jednostki Daikin Emura wyapuje unosz-
ce si w powietrzu czstki kurzu,
pochania bakterie i wirusy oraz
eliminuje zapachy.
BkD GOTW
ZAKOCHAm SI}...
Drzwiczki rewizyjne DWG firmy Darco umoliwiaj wygodne dotarcie do wntrza okapu kominka, przy zapewnieniucigoci izolacji, nie wpywajc naes-
tetyk instalacji kominkowej.
W wikszoci instalacji, dostp do okapu kominkowego jest spraw bardzo istotn, pozwala na wykonywanie czynnoci serwisowych i konserwacyjnych bez
koniecznoci demontau czci obudowy. Jest to szczeglnie wane w przypadku kominkw z paszczem wodnym, gdzie elementy hydrauliczne, zawory,
czyte elektronika sterujca wymagaj okresowych przegldw.
Drzwiczki montowane s za pomoc kleju i wkrtw (w zestawie z drzwiczkami s specjalne wsy montaowe, pozwa-
lajce na mocowanie ich w cianach obudowy kominka gruboci 30, 40 lub 50 mm). Wypenieniem drzwiczek jest pyta
wermikulitowa o gruboci 30 mm, ktra zapewnia dobr izolacj, jednoczenie jej powierzchnia moe
by atwo pokryta materiaem dekoracyjnym w kolorze obudowy, co sprawia, e drzwiczki praktycznie s
niewidoczne. Kolejn zalet jest brak uchwytw, czy klamek, sucych do otwierania, odbywa si ono
za pomoc systemu click nacisk na powierzchni drzwiczek powoduje odblokowanie mechanizmu
zamka i odskoczenie drzwiczek.
Wymiary (cm): 30 x 30, 30 x 40, 60 x 80.
ATWY DOST}P DO KOMINKA
www.daikin.eu
tel. 14680 90 00
www.darco.com.pl
Oferta drzwi wewntrznych z Kolekcji Nowoczesnej firmy CAL wzbogacia si o dwa
nowe modele: Jaczno i Boksze. Oba skrzyda maj innowacyjn na polskim rynku
konstrukcj pytow, do ktrej wypenienia, zamiast pyty wirowej wykorzystano
ekologiczn pyt Dendrolight
.
Modele Jaczno i Boksze wykoczone s wysokogatunkowym drewnem dbowym
pozyskiwanym zgodnie z zasadami Dobrej Gospodarki Lenej. Dziki zastosowaniu
pyty Dendrolight
w wypenieniu skrzyde oprcz drewna znajduje si tylko 2% kleju

stolarskiego, co sprawia, e s one przyjazne rodowisku i zgodne ide zrwnowaonego
budownictwa. Metoda produkcji stosowana przez firm CAL czy w sobie najnowsze
osignicia technologiczne z wysok dbaoci o jako oferowanych produktw, ktr
gwarantuje rczne kompletowanie poszczeglnych elementw skrzyda.
Projekt modeli Jaczno i Boksze wspgra z nowoczesnymi wntrzami, wykorzystujcymi
rozwizania minimalistyczne. Drzwi Jaczno przecina w pionie satynowe przeszklenie,
co nadaje im wytwornego charakteru. Rne wersje szkle proste lub w formie
klepsydry pozwalaj dopasowa wygld skrzyda do indywidualnych upodoba. Model
Boksze z kolei jest kwintesencj elegancji skrzyda penego, ktre zdobi poprzeczne
lub podune obienia. Drzwi te mog zosta wykoczone take elementami ze stali
szlachetnej. W ich standardowym wyposaeniu znajduje si cichy zamek magnetyczny,
dziki ktremu drzwi samodzielnie si zamykaj, i funkcjonalne zawiasy regulowane
w trzech paszczyznach. Zalet modeli
Jaczno i Boksze jest take rozbudowana
paleta kolorw, zawierajca a 30 wybar-
wie. Producent daje obu modelom drzwi
trzy lata gwarancji.
Jaczno, cena brutto 1894,20 z
(po lewej)
Boksze, cena brutto 1894,20 z
EKOLOGICZNE
DRZWI PYTOWE
www.drzwi-cal.pl
REKLAMA
W dziesitej, jubileuszowej edycji albumu Colour Futures, zesp ekspertw ds.
kolorystyki marki Dulux wskaza morski wiodcym we wntrzarstwie odcieniem
przyszego roku. Wyrazisty i wszechstronny, otwiera nowe moliwoci dodawania
kolorw we wntrzach.
Przewodni myl jubileuszowej edycji albumu Colour Futures jest uwalnianie poten-
cjau, ktry kryje si w nas samych, w naszych relacjach z ludmi, oraz wprzedmiotach
codziennego uytku lub w budynkach, ktre mijamy codziennie w drodze do pracy.
wiee spojrzenie na to, co nas otacza moe uwolni potrzeb zmian i otworzy na
nowe moliwoci. Otwarta i ekscytujca paleta barw trendw kolorystycznych Dulux
zainspiruje do odnowy wntrz wnadchodzcym roku.
Kolorem, ktry najpeniej odzwierciedla ide uwalniania potencjau jest morski
odcie zieleni o nazwie Morze Moliwoci nr P0.20.40 w systemie mieszalnikowym
Dulux Colour Mixing System.
Zesp Colour Futures jednoczenie z Kolorem Roku, ju po raz dziesity, przedstawi
rwnie pi trendw kolorystycznych, prezentujcych rne tendencje w stylach
architektury wntrz, ktrych inspiracji naley doszukiwa si w aktualnych mega-
trendach spoecznych.
MORZE MOLIWOCI
Z KOLOREM ROKU 2014
DULUX
www.dulux.pl
PRODUKTY
Zmieniajca si aura coraz czciej daje o sobie zna, apo-
ranne i nocne przymrozki skutecznie blokuj prace budow-
lane prowadzone na zewntrz. Niekiedy jednak konieczno
zamontowania drzwi lub okien zmusza do kontynuowania
robt nawet wniesprzyjajcych warunkach. Wymaga to jednak
zastosowania produktw o specyficznych waciwociach,
takich jak piana GUNFOAM Winter marki Den Braven. Pozwala
ona na osignicie doskonaych rezultatw montaowo-izo-
lacyjnych rwnie przy ujemnych temperaturach.
GUNFOAM Winter to jednoskadnikowa, psztywna, pistole-
towa piana zimowa na bazie poliuretanu. Dziki specjalnym
waciwociom mona j stosowa w temperaturze od -10C do
+30C. Nie kruszy si i wykazuje bardzo dobr przyczepno do
rnych podoy betonu, tynku, ceramiki budowlanej, drewna,
stali, metali, PCW, nawet wmrone dni. Doskonale nadaje si
wic do montau, uszczelnienia i czenia ocienic okien-
nych, drzwiowych, bram garaowych, rolet iprogw, atake
uszczelnienia zczy dachowych lub wypeniania powstaych
na cianach, stropach i dachu pkni czy przewitw. Piana
GUNFOAM Winter stanowi rwnie doskona izolacj aku-
styczn itermiczn, a jej odporno na wilgo zapobiega rozwojowi
grzybw i pleni.
Gunfoam winter, blaszana butla 750 ml,
cena 29,00 z
Cegy i pytki rcznie formowane Vandersanden z kolekcji
Wasserstrich stanowi unikatowe poczenie materiau o bogatej
historii z nowoczesnym designem. Dziki specjalnemu procesowi
wytwarzania, wykorzystujcemu wod, ich struktura jest stosunkowo
gadka i niezbyt porowata. W przypadku niektrych kolorw, np.
Kolding czy Herning wykorzystano dodatkowo pokrycie angobami,
czyli pynnymi barwnikami zoonymi gwnie z mineraw ila-
stych, ktre na licu cegy tworz delikatnie poyskujce elementy,
dodajc elewacji swoistego i niepowtarzalnego charakteru. Cegy
Wasserstrich dostpne s w 15 unikatowych odcieniach.
AKTUALNOCI
www.denbraven.pl
Japoskie podgrzewacze wody Rinnai wykorzystuj unikaln technologi
opart na dwch wymiennikach ciepa. Urzdzenia mog pracowa samo-
dzielnie i wkaskadach. Szeroki zakres temperatur przygotowywanej wody
(podgrzewanie nawet do 85C), dua wydajno (od 1,5 l/min do nawet
2000l/h) i precyzja ustawienia temperatury +/- 1C gwarantuj, i odbiorca
zaraz po odkrceniu baterii otrzyma dan ilo wody w danej temperaturze.
Zalet tych urzdze jest moliwo wyboru modelu do montau wewntrz lub
na zewntrz pomieszcze, bez inwestycji w rozwizania kominowe. Z pomoc
podgrzewaczy Rinnai mona ogrzewa wod na campingach, w domach
caorocznych i letniskowych oraz w kadym obiekcie, gdzie
jest potrzebna ciepa woda. Urzdzenie moe wsppraco-
wa zgazem ziemnym, pynnym ze zbiornika lub z butli.
WIATOWEJ KLASY
PODGRZEWACZE
WODY RINNAI
infolinia 800190190
www.gaspol.pl
DRUTEX S.A. wprowadzi do swojej stolarki PVC
lini uszczelek EPDM renomowanej firmy Semperit.
Nowa grafitowa uszczelka (kolor RAL 7024) to no-
wo na europejskim rynku ijest dostpna wycz-
nie w ofercie DRUTEX. Wprowadzenie grafitowej
barwy do systemu uszczelnienia stanowi wyraz
rosncych oczekiwa Klientw wobec wysokiej
jakoci i coraz bardziej zindywidualizowanej sto-
larki. W zwizku z rosncym zapotrzebowaniem
na szaroci woknach, DRUTEX postanowi wyj
naprzeciw potrzebom rynku. Wasnoci uszczelki
EPDM, produkowanych na bazie naturalnego
kauczuku, w przeciwiestwie do uszczelek ztwo-
rzyw sztucznych (TPE), zapewniaj ich wysok
trwao i szczelno. Nowa uszczelka jest stoso-
wana w systemach IGLO z PVC.
NOWA GRAFITOWA
USZCZELKA
infolinia 801 67 67 87
www.drutex.eu
MONTA DRZWI
I OKIEN O KADEJ
PORZE ROKU
GADKIE LICO...
www.vandersanden.com.pl
Cigle rosnce koszty energii powoduj, e dla budujcych nowe czy mo-
dernizujcych stare domy coraz wiksze znaczenie ma izolacyjno cieplna
drzwi zewntrznych. Przeomem na rynku s obecnie drzwi o wspczynniku
przenikania ciepa osigajcym nawet U
D
= 0,47 W/(m
2
K). To oferowane
przez firm Hrmann aluminiowe drzwi ThermoCarbon. Mistrzowsk klas
izolacyjnoci cieplnej cz one z caym pakietem zabezpiecze przeciwwa-
maniowych oraz nowoczesnym wzornictwem. Podobnym rozwizaniem s
te aluminiowe drzwi ThermoSafe.
Wspczynnik przenikania ciepa U drzwi ThermoCarbon prawie dwukrotnie
przekraczajcy poziom wymaga stawianych drzwiom w domach pasywnych,
to efekt zastosowania najnowoczeniejszych technologii i materiaw oraz
unikatowej konstrukcji. Aluminiowa pyta drzwiowa o gruboci 100 mm
wypeniona jest tward piank poliuretanow i wyposaona w wewntrzny
profil skrzyda. To wanie ten profil wykonany z kompozytw na bazie
karbonu i wkna szklanego oraz aluminiowa ocienica o gruboci 111mm
z przegrod termiczn pozwalaj stworzy tak skuteczn barier ciepl-
n. Tworz j te potrjne uszczelki, a w drzwiach z przeszkleniem take
3- lub 4-szybowe szko termoizolacyjne.
Podobnie skonstruowane zostay nowe drzwi ThermoSafe, ktre speniaj
wymogi stawiane drzwiom w domach energooszczdnych. Zawdziczaj to
masywnej pycie drzwiowej z aluminium o gruboci 73 mm, izolowanemu
termicznie aluminiowemu profilowi skrzyda, izolowanej termicznie aluminiowej
ocienicy o gruboci 80 mm oraz podwjnym uszczelkom. Taka konstrukcja
pozwala na uzyskanie wspczynnika U na poziomie 0,8 W/(m
2
K).
Dzisiaj drzwi o najlepszej izolacyjnoci cieplnej mog by te bardzo bezpiecz-
ne. Takie wanie s drzwi firmy Hrmann. ThermoCarbon maj w standardzie
9-punktowe, a ThermoSafe 5-punktowe ryglowanie. W przeszkleniach stosuje
si bezodpryskowe zespolone przeszklenie bezpieczne od zewntrz i wewntrz.
Od wiosny 2014 roku drzwi ThermoCarbon i ThemoSafe dostpne bd te
w klasie RC 2 i RC 3.
Energooszczdne i bezpieczne drzwi cechuje rwnie ciekawe i ekskluzywne
wzornictwo. Elegancj wielu nowoczesnych wzorw podkrelaj m.in. niewi-
doczna rama skrzyda, ukryte zawiasy oraz aplikacje i uchwyty z aluminium
i stali nierdzewnej. W kilku wzorach drzwi ThermoCarbon uchwyty te zag-
bione s w pycie drzwiowej, z ktr tworz jedn zlicowan paszczyzn, co
daje niepowtarzalny efekt estetyczny. Drzwi ThermoCarbon i ThermoSafe
oferowane s w 15 rnych wzorach oraz w dowolnym kolorze z palety RAL.
To pozwala na harmonijne dopasowanie ich do elementw
architektury budynku, np. do bramy garaowej.
NOWE STANDARDY
IZOLACYJNOCI
CIEPLNEJ
REKLAMA
infolinia 801500100
www.hormann.pl
AKTUALNOCI
Grupa Armatura wzbogacia sw ofert artykuw instalacyjnych
owzmocnione zawory kulowe QUADRO HIGH PRESSURE.
Produkt wyrnia zwikszone dopuszczalne cinienie robocze i tem-
peratura, uzyskane dziki trwalszym materiaom, z ktrych zosta
wykonany. Poczenie wyprasek mosinych opogrubionych ciankach
i wielozwojowych gwintw korpusu z teflonowymi uszczelnieniami,
pozwolio nawzrost cinienia z 1,6 MPa do 4 MPa (40 Bar). Maksymalna
temperatura robocza wzrasta z95C do 180C. Minimalna temperatura
robocza dla 50% roztworu wody z glikolem wynosi -20C. Parametry
zaworw QUADRO pozwalaj wic na wykorzystanie ich w najbardziej
wymagajcych instalacjach solarnych, gdzie wysokie cinienie i zrni-
cowany poziom temperatury wymagaj specjalnych rozwiza.
Istot zaworw wzmocnionych QUADRO jest ich wytrzymao.
Wykorzystanie teflonu PTFE w produkcji uszczelnie trzpienia i kuli,
gwarantuje komfort ich pracy. Dodatkowo, umoliwiajcy kompen-
sacj luzw dawik, zapewnia szczelno instalacji przez cay okres
eksploatacji. Jednolity nacisk kuli na uszczelnienia wyeliminowa na-
tomiast wpyw napre, powstaych przy montau lub wywoanych
zmianami temperatur s one bowiem przenoszone poprzez zewntrzny
korpus zaworu.
Przeprowadzone w Instytucie Nafty i Gazu badania dopuszczaj uycie
wzaworach, oprcz wody, rwnie glikolu. Dziki ich penej przepusto-
woci, przepyw medium nie jest zakcany, ani dawiony. Seria QUADRO
obejmuje zawory zarwno nakrtno-nakrtne, jak i wkrtno-nakrtne,
objte 25-letni gwarancj.
ZAWORY WZMOCNIONE
KOMFORT INSTALACJI WODOCIkGOWEJ
PRODUKTY
www.grupa-armatura.pl
Oferta firmy GDE rozszerzya si o model monitora COMMAX CDV-70UM, ktry
charakteryzuje si szklanym przednim panelem na tle szarej obudowy. Oprcz
standardowej funkcjonalnoci modelu CDV-70U (7 ekran, sensoryczne przyciski,
obsuga dwch wej, funkcja interkomu) model ten ma take dedykowane
gniazda obsugi kamer CCTV, funkcj PIP
(obraz w obrazie) oraz modu pamici umo-
liwiajcy zapis zdj i sekwencji wideo na
karcie Micro SD. Dodatkow funkcj jest tzw.
ramka cyfrowa, umoliwiajca sekwencyjne
wywietlanie zapisanych na karcie zdj.
Monitor wsppracuje zkamerami wsyste-
mie 4-yowym.
Specyfikacja:
Model CDV-70UM
Rodzaj ekranu kolor LCD-LED
Przektna ekranu 7
Rozdzielczo ekranu 800 x 480 px
Ilo obsugiwanych wej 2
Funkcja interkomu tak (monitor-monitor, monitor-unifon)
Rodzaj monitora gonomwicy
Modu pamici tak (na karcie microSD)
Standard sygnau video PAL / NTSC
Regulacja gonoci wywoania tak
Regulacja gonoci rozmowy tak
Regulacja kontrastu tak
Regulacja jaskrawoci obrazu tak
Zasilanie 230 V AC
Pobr mocy (praca / czuwanie) 16 / 3,9 VA
Wymiary (szer. x wys. x g.) 276 x 185 x 33 mm
NOWY MONITOR
WIDEODOMOFONOWY
www.gde.pl
Kolekcja Karo marki Ospel stanowi kwintensencj no-
woczesnoci i klasyki w jednym. Elementy wchodzce
w skad najnowszej serii Karo, dziki swojej eleganckiej
i do oryginalnej linii, peni bd wyjtkowy akcent
dekoracyjny. Forma osprztu to poczenie prostych,
geometrycznych ksztatw ramek z lekko wypukym
wntrzem o zaokrglonych rogach. Dodatkowym atutem
kolekcji jest szeroka gama kolorystyczna, osprzt dostp-
ny jest bowiem w kolorach: biaym, ecru perowym, srebr-
nym perowym oraz czekoladowym metalik. Bogactwo
barw, ktre dostarcza Karo, umoliwia dopasowanie do
rnych stylw od minimalistycznej konwencji, przez
tradycyjny wystrj, po bogato zdobione wntrza.
NIEWIELKI
ELEMENT
WIELKI EFEKT
tel. 32673 71 06
www.ospel.com.pl
Color Inspiration to najnowsza linia barwionych dbowych desek podogowych firmy Jawor-
Parkiet. Kolekcj cechuje wyjtkowe wzornictwo pi nowych kolorw oraz wykoczenia
odpowiadajce wiatowym trendom.
Pi nowych barw FertigDeski to inspiracja soneczn Itali. Odcienie bieli, jakie znajdziemy
w Bianco i Avorio, oddaj rajski klimat piaszczystych pla Sardynii. Szaro Grigio oraz ciepy
brz Rosolare przywodz na myl wypalone socem toskaskie gaje oliwne i winnice upalnej
Kalabrii. Nero to czer wulkanicznego piasku.
Lini cechuje sporadycznie wystpujca biel i dowolny ukad wkien. Dopuszczalne niewielkie
zrnicowanie kolorystyczne oraz ski podkrelaj naturalny charakter produktu. Oryginalny
rysunek drewna zosta dodatkowo wyeksponowany w procesie szczotkowania. Dynamiki dodaje
pododze czterostronne fazowanie, ktre optycznie uwydatnia kady element. Trwao nato-
miast gwarantuj trzy warstwy naturalnego olejowosku, ktrymi deski zostaj pokryte jeszcze
na etapie produkcji, dziki czemu podoga jest gotowa do uytkowania zaraz po uoeniu. Wybr
barw i wykoczenia oraz najwysza jako FertigDeski Color Inspiration sprawiaj, e kade
wntrze, w ktrym znajduje si ta podoga, wyglda elegancko, efektownie i ponadczasowo.
FertigDeska Color Inspiration dostpna w wymiarze: 140 mm x
1200mm oraz dwch wariantach gruboci 11 i 14 mm.
Cena netto Db Color Bianco, Avorio, Grigio, Rosolare i Nero to
217 z/m
2
(14 mm) i 203 z/m
2
(11 mm gruboci).
www.jawor-parkiet.pl
W ofercie Nibe-Biawar
pojawia si nowa seria
gruntowych pomp ciepa
NIBE F1155/1255 o modu-
lowanej mocy grzewczej
w zakresie od 4 do 16 kW.
Urzdzenie dopasowuje
si automatycznie do
zmiennego zapotrzebo-
wania na ciepo w cigu
roku, bez skokw poboru
energii, co skutkuje jeszcze
niszymi rachunkami za
ogrzewanie i ciep wod.
Spord dostpnych
urzdze na rynku pompy
ciepa NIBE F1155/1255
wyrnia: wysoka rednio-
roczna sprawno SCOP dziki inwerterowo sterowanej
sprarce; wysoka temperatura zasilania 65
0
C (70
0
C);
wbudowane elektroniczne pompy obiegowe z pynn re-
gulacj prdkoci; programowanie czasowe ogrzewania,
c.w.u. i wentylacji; sterowanie do 4 obiegw grzewczych.
INTELIGENTNE
POMPY CIEPA
NIBE F1155, F1255
www.biawar.com.pl
Pompa ciepa powietrze-woda IMMERWATER 300 v.2 INOX marki Immergas zostaa nagrodzona
wkonkursie Produkt Przyjazny Dla Mojego Domu 2014. Nagroda ta przyznawana jest corocznie
produktom z brany wykoczeniowo-budowlanej, ktre wyrniaj si optymalnym poczeniem
jakoci, wysokich parametrw technicznych iniezwykych walorw estetycznych. Plebiscyt organi-
zowany przez redakcj Poradnika Budowlanego Mj Dom ma na celu stworzenie grupy materiaw
najwyszej jakoci i godnych zaufania konsumentw. Nagroda to kolejny dowd zaufania rynku
iuytkownikw oraz wysokiej jakoci produktw marki Immergas.
Pompa ciepa powietrze-woda IMMERWATER 300 v.2 INOX przeznaczona jest do przygotowywania ciepej
wody uytkowej. Posiada wbudowany 300-litrowy zasobnik ze stali nierdzewnej, ktry wyposaony jest w dodatkow wownic,
umoliwiajc wspprac pompy z dodatkowym rdem ciepa, np. kotem grzewczym. Zastosowanie nowoczesnej technologii
pozwala na programowanie pracy pompy w szeciu cyklach czasowych, co podnosi komfort uytkowania i ekonomiczno
urzdzenia. Jej atutem jest te atwa i szybka obsuga jednym przyciskiem mona uruchomi grzak elektryczn czy
aktywowa funkcj podgrzewu antybakteryjnego. Model ten ma rwnie funkcj wakacje, ktra umoliwia programowanie
czasowe. Wizualizacja pracy pompy na ciekokrystalicznym wywietlaczu LCD uatwia kontrol urzdzenia
zarwno przez domownikw, jak i serwisanta.
POMPA CIEPA IMMERWATER
NAGRODZONA
www.immergas.com.pl
COLOR INSPIRATION
D}BOWE PODOGI
INSPIROWANE ITALIk
AKTUALNOCI
Wkad kominkowy Blanka, tym razem w odsonie bar-
dziej retro, czyli w kaflach to pierwszy z linii piecw
wobudowie ceramicznej, ktry wprowadzia na rynek
firma Kratki.pl.
To inne oblicze Blanki idealnie wpasowuje si w stylizowane wntrza. Jednoczenie, dziki prostej i zgrabnej budowie, odnajdzie
si take w nowoczesnych pomieszczeniach.
Sam wkad, podobnie jak w wersji do zabudowy, charakteryzuje si moc 8 kW. Korpus paleniska wykonany jest ze stali kotowej,
a jego komora wyoona zostaa formatkami z Acumotte, ktre zapewniaj utrzymanie odpowiedniej temperatury spalania,
co przekada si na wysz efektywno pieca. W standardzie wkad ma wbudowany krciec regulacji dopywu powietrza
pierwotnego z zewntrz, a take regulacj dopywu powietrza wtrnego, ktre ogranicza emisj CO.
Ponadto Blanka wyposaona jest w kierownic powietrza, nazywan rwnie system czystej szyby, oraz regulowany krciec
spalin, ktry moe by skierowany zarwno do gry, jak i do tyu.
PRODUKTY
Korzystajc z wieloletniego dowiadczenia i wiedzy pracownikw firma PGNiG
przygotowaa portal, dziki ktremu wyposaenie domu lub mieszkania w insta-
lacj i urzdzenia zasilane gazem ziemnym stanie si atwe, szybkie i przyjemne.
e-pasa PGNiG jest platform internetow, oferujc uytkownikowi komplek-
sow pomoc przy doborze, projektowaniu oraz montau instalacji grzewczej
zasilanej gazem ziemnym. Portal umoliwia take kontakt z producentami
urzdze grzewczych w celu zoenia zamwienia lub uzyskania szczegowych
informacji technicznych. To niezbdne porady, usugi i produkty dla Klientw
PGNiG w jednym miejscu.
Zalenie od potrzeb mona skorzysta z wiedzy uporzdkowanej na nast-
pujce strefy tematyczne: strefa doradcza, asystent doboru
urzdze, katalog produktw, rdo finansowania inwestycji,
baza usugodawcw.
KOMPLEKSOWO
O GAZOWYCH
INSTALACJACH
GRZEWCZYCH
BLANKA
WODSONIE
RETRO
www.e-pasaz.pgnig.pl
Kocio SAS SLIM odpowiada aktualnym potrzebom rynku
nastawionego na uniwersalno, moliwo szybkiej zmiany
paliwa przy zastosowaniu odpowiedniego palnika do wybra-
nego rodzaju paliwa. Opcja wyposaenia kota wdodatkowy
palnik na pelety oprcz standardowej retorty do spalania
eko-groszku to nie jedyna zaleta konstrukcji kota.
Ten kompaktowy model atwy do montau nawet w maej
kotowni uzyska dodatkowy atut. Wyjcie do komina (czo-
puch) wyprowadzone przez dekiel w grnej czci kota
pozwala na atwiejsze podczenie do komina i ustawienie
kota w nieduej kotowni.
Tak funkcjonalne, wielopaliwo-
we rozwizanie grzewcze
pozwala na atwe dosto-
sowanie si do dostpnych
iatrakcyjnych cenowo ro-
dzajw opau, a take na
optymalne wykorzystanie
urzdzenia do zmiennych
warunkw pogodowych.
SAS SLIM
MAKSYMALNIE
DOPASOWANY
DOPOTRZEB
tel. 41 378 46 19
www.sas.busko.pl
tel. 48384 44 88
www.kratki.pl
tel. 58320 94 00
www.satel.pl
Dziki duej wydajnoci, efektywnej i ekonomicznej pracy, pompy ciepa aroSTOR maj
bardzo szerokie moliwoci zastosowania. Sprawdzaj si wszdzie tam, gdzie jest zapo-
trzebowanie na ciep wod, zapewniajc przy tym ekonomiczne jej przygotowanie. Pompy
powietrze-woda typu aroSTOR bd do-
brym rozwizaniem w domach, gdzie
funkcjonuj instalacje oparte o kocio
wglowy, olejowy, na gaz pynny LPG
oraz w obiektach, takich jak stacje ben-
zynowe, pola namiotowe, dacze, domki
letniskowe, punkty gastronomiczne,
szkoy, sale gimnastyczne, hale pro-
dukcyjne, warsztaty, siownia, czy klub
fitness.
Wbudowany 300-litrowy zasobnik oraz
temperatura podgrzewu wody za spraw
sprarki nawet do 60
0
C sprawiaj, e
ilo ciepej wody dostarczana przez
aroSTOR zapewni wysoki komfort nawet
bardzo wymagajcym uytkownikom.
Nowy produkt dostpny bdzie w sprze-
day od poowy stycznia 2014 r.
NOWE POMPY AROSTOR
DOSKONAE ROZWIkZANIE
W PRZYGOTOWANIU C.W.U.
infolinia 801804444
www.vaillant.pl
W nowoczesnej architekturze krluj przestronne
wntrza z du iloci przeszkle sigajcych
kilku piter. Ogrzanie takiej przestrzeni jest
wielkim wyzwaniem i wymaga zastosowania
specjalnie opracowanego dla tego typu konstruk-
cji systemu grzewczego. W tego typu budynkach
sprawdzi si grzejnik fasadowy, nowo wrd
produktw firmy Verano. Mechanizm konwek-
cji naturalnej zastosowany w tym grzejniku
pozwala na zatrzymanie opadajcych w d
mas zimnego powietrza. Opadajcy strumie
zimnego powietrza miesza si z napotkanym
unoszonym do gry ciepym powietrzem, dzi-
ki czemu nie odczuwamy fal nieprzyjemnego
chodu. Grzejnik fasadowy Verano dostpny jest
w wielu rozmiarach i kolorach, komponuje si
z obramowaniem fasady i dyskretnie ogrzewa
wntrze. Innowacyjna technologia grzewcza,
atake wysokiej jakoci materiay z jakich ten
model zosta wyprodukowany sprawiaj, e jest
to idealny system grzewczy dla przeszklonych
obiektw.
CIEPA FASADA
Z VERANO
tel. 81440 83 30
www.v-k.pl
CENTRUM STEROWANIA INTELIGENTNYM
SYSTEMEM ALARMOWYM
Manipulator dotykowy INT-TSI firmy Satel pozwala na wygodne zarzdzanie inteligent-
nym systemem alarmowym. Za jego pomoc mona nie tylko wcza i wycza czu-
wanie, ale rwnie podnosi iopuszcza rolety, sterowa owietleniem wewntrznym
i zewntrznym, ogrzewaniem, bram wjazdow i garaow czy nawet podlewaniem
ogrodu. Umoliwia on zaprogramowanie scenariuszy realizujcych ca sekwencj
wybranych dziaa wywoywanych pojedynczym dotkniciem dedykowanej ikony.
Dziki czytelnemu, panoramicznemu ekranowi o przektnej 7, obsuga systemu jest
wygodna i przyjemna, amoliwo wyboru koloru obudowy powoduje, e urzdzenie
stanowi efektowny element kadego wntrza.
Wyjtkowe cechy urzdzenia:
intuicyjna obsuga sterowania zaawansowanymi funkcjami automatyki domowej;
ekran dotykowy umoliwiajcy komfortowe poruszanie si po systemie;
moliwo podgldu z kamer zewntrznych;
personalizowane menu;
wygaszacz ekranu penicy rol fotoramki.
AKTUALNOCI
PRODUKTY
Kot y gazowe kon-
densacyjne Windsor,
dostpne wy cz-
nie w ofercie Grupy
SBS, to nowoczesne
i ekologiczne rozwi-
zanie w ogrzewaniu.
Gwarantuj oszczdne,
czyste i pene spalanie
gazu. Koty te mog
wsppracowa zsys-
temami solarnymi,
wspomaga prac
pomp ciepa, a take
pracowa wukadach
kaskadowych.
Kocio Windsor jest
przykadem rozwiza-
nia grzewczego, w ktrym zastosowano najnowocze-
niejsz technologi kondensacyjn, wykorzystujc
ciepo pary wodnej zawartej w spalinach. Pozwala to
na podniesienie sprawnoci uytkowej urzdzenia
do 107,7%. Komponenty uyte do produkcji kotw
pochodz od renomowanych, wiatowych producen-
tw, co gwarantuje trwao, niezawodno dziaania
oraz bezpieczestwo urzdze. Dodatkowo, dziki
wykorzystaniu zaawansowanych technologii, obsuga
kota jest niezwykle prosta dla uytkownika i instala-
tora. Zastosowanie nowatorskiej konstrukcji dyfuzora
zapewnia bardzo cich prac kota.
Kocio Windsor wyposaony zosta w specjalnej kon-
strukcji wymiennik ciepa, wykorzystujcy najnowsze
rozwizanie cold door. Wymiennik ten skonstruowany
jest z toczonej blachy nierdzewnej. Nowa konstrukcja
wymiennika pozwala obnia emisj tlenkw azotu oraz
utrzymywa stay poziom CO
2
, niezalenie od dugoci
systemu kominowego, co wpywa na bezpieczestwo
uytkowania i chroni rodowisko naturalne.
Istotn zalet kota Windsor s jego kompaktowe
wymiary oraz nowoczesny panel sterowania z czytel-
nym wywietlaczem elektronicznym. System sterujcy
posiada m.in. zintegrowany system autodiagnostyki,
dajcy moliwo sterowania np. przez laptopa, jak
rwnie moliwo odczytu bdw na wywietlaczu.
Koty Windsor dostpne s w wariantach jedno- idwu-
funkcyjnych o mocy od 20 do 35 kW.
Cena katalogowa: od 4849 z netto
EKOLOGIA I
NOWOCZESNOm
W TECHNICE
GRZEWCZEJ
www.grupa-sbs.pl
Grupa Prefabet, wprowadza now
nazw dla wszystkich swoich wyro-
bw. Caa linia produktowa bdzie
dostpna pod mark TERMBLOQ.
czy ona w sobie to, co dla firmy
najwaniejsze wysok izolacyjno
ciepln (TERM) oraz najwyszej ja-
koci produkt w postaci bloczkw z betonu komrkowego (BLOQ).
Obecna oferta firmy to linia TERMBLOQ, w skad ktrej wchodz pytki, bloczki,
bloczki na piro-wpust z biaego betonu komrkowego oraz TERMBLOQ ECO, bloczki
z szarego betonu komrkowego, a take klej do cienkich spoin.
TERMBLOQ to produkty o gruboci od 60 mm do 180 mm, staej dugoci 590mm
oraz wysokoci 240 mm. Dostpne s w klasie gstoci 500 oraz 600. Bloczki
TERMBLOQ oraz TERMBLOQ ECO to wysokiej jakoci elementy o gruboci od
240mm do 420 mm, dugoci 590 mm i wysokoci 240 mm. Oferowane s w klasie
gstoci 400, 500 i 600, dziki czemu z powodzeniem mog by wykorzystywane
do budowy zarwno cian zewntrznych, jak i wewntrznych. Wszystkie elementy
TERMBLOQ cechuj si wysok wytrzymaoci na ciskanie, co
sprawia, e mog by stosowane w miejscach naraonych na znaczne
obcienia konstrukcyjne.
TERMBLOQ
CIEPA MARKA
Danfoss wprowadza pomp ciepa nowej generacji, przeznaczon do zastosowa-
nia w budynkach komercyjnych i uytecznoci publicznej DHP-R Eco. W nowym
urzdzeniu zwikszono roczny wspczynnik efektywnoci a o 24% w porwnaniu
do jej poprzednika, pompy DHP-R.
Zwikszona wydajno pompy DHP-R Eco to przede wszystkim zmodernizowany ukad
chodniczy z now sprark spiraln Danfoss Performer serii SH, czynnik chodniczy
nowej generacji, asymetryczny wymiennik ciepa oraz elektroniczny zawr rozprny.
Pompa DHP-R Eco wyposaona zostaa w zaawansowany sterownik umo-
liwiajcy sterowanie dziewicioma obiegami grzewczymi/chodniczymi oraz
zaawansowan kontrol przygotowania ciepej wody uytkowej. Oznacza to,
e pompa ciepa jest dostosowana do rnego rodzaju budownictwa, a tak-
e moe wsppracowa z istniejcymi systemami grzewczymi. DHP-R Eco
to pompa ciepa o mocy 22, 26, 33 i 42 kW, przystosowana do pracy w kaskadzie o cznej
mocy 336 kW. Mona j zintegrowa take z systemami kontroli
ikomunikacji sieciowej BMS.
Nowoczesne funkcje, najwyszy poziom wydajnoci i funkcjonal-
noci sprawiaj, e DHP-R Eco moe konkurowa z najlepszymi
na wiatowym rynku innowacyjnych rozwiza grzewczych.
ENERGOOSZCZ}DNE
ROZWIkZANIE
www.danfoss.pl
www.grupa-prefabet.pl
Vetrex Patio Light to okno uchylno-przesuwne o wielu
zastosowaniach. Ergonomiczna konstrukcja zapewnia
wygod obsugi i oszczdno miejsca. Skrzydo czyn-
ne, po otwarciu przesuwajc si za bierne, wchodzi
wprzestrze pomieszczenia jedynie na niecae 10 cm,
pozostawiajc wicej swobody w zagospodarowaniu
miejsca. Wanie z tego wzgldu, system doskonale
nadaje si do wykonywania drzwi tarasowych, okien do
kuchni oraz innych miejsc, w ktrych cenny jest kady
centymetr. Dziki wzkom jezdnym, zapewniajcym pyn-
ny lizg skrzyda, okno o wadze 100 kg mona otworzy
jednym ruchem rki. Praktyczna konstrukcja pozwala
umieci okno w trudno dostpnych miejscach np. nad
blatem roboczym, gdzie otwarcie na ocie tradycyjnego okna wizaoby si zkoniecznoci uprztnicia
wszystkich przedmiotw, znajdujcych si wbezporednim ssiedztwie skrzyda lub nad zlewozmywakiem,
gdzie skrzydo wchodzioby w kolizj z kranem.
VETREX PATIO
LIGHT
WYGODA
WSZ}DZIE, GDZIE
CHCESZ
tel. 58692 24 00
www.vetrex.eu
REKLAMA
AKTUALNOCI
Stalowa cega Cumulus oraz brunatna Naria to dwie nowoci z polskich
zakadw Wienerberger w Toruniu i Jankowej agaskiej, produkujcych
klinkier Terca. Cega Cumulus uzupenia kolekcj Futura, wyrniajc si
nasyconymi, lekko poyskujcymi barwami. Natomiast Naria poszerzya ofert
produktw strukturyzowanych o stonowanych kolorach ziemi.
Cho dwie nowe cegy klinkierowe Terca, Cumulus i Naria, zadebiutoway na
rynku jednoczenie, to s one dedykowane na elewacje domw o odmiennych
stylistykach. Angobowany Cumulus, o jednolitym, stalowym kolorze i subtelnej,
drapanej fakturze, zaspokoi gusta inwestorw marzcych o nowoczesnej,
metalicznej elewacji. Strukturyzowana Naria, na ktrej malowniczo przeplataj
si odcienie koloru brunatnego to z kolei rozwizanie dla wielbicieli ceglanego,
surowego muru.
Cumulus, tak jak pozostae cegy z kolekcji Futura, poddawany jest
procesowi angobowania. To wanie ta technologia sprawia, e kolo-
ry s bardziej nasycone i lekko poyskujce. Na powierzchni cegie
wtrakcie produkcji, natryskiwana jest cienka warstwa uszlachetnionej
gliny, co powoduje, e podczas wypau warstwa angoby spieka si
z ceg. Uzyskane w ten sposb barwy kolekcji Futura oscyluj wok
rnorodnych odcieni: czerwieni, karmelu, brzw, szaroci, czerni
imaj gadk faktur. Dopiero nowy Cumulus, wyrnia si na tle caej
kolekcji, gdy lico jest delikatnie strukturyzowane, przez co na gotowym
murze, stalowa, jednolita kolorystycznie powierzchnia, przeamana jest
nieregularnociami.
Naria, o brunatnym kolorze, wpisuje si w stylistyk caej kolekcji Awangarda.
Naturalne barwy cegie z tej kolekcji uzyskuje si midzy innymi poprzez ste-
rowanie temperatur oraz iloci tlenu podczas wypau. Taki proces produkcji
sprawia rwnie, e cegy nigdy nie s jednakowe gotowa klinkierowa ciana
sprawia wraenie, jakby bya wykonana z materiau o wielu odcieniach danego
koloru. Jednoczenie niektre cegy z kolekcji Awangarda maj dodatkowo
strukturyzowan powierzchni, ktra przywodzi na myl faktur naturalnej
skry, pooranej gleby czy obie kory. Nowa, brunatna Naria rwnie zachwyca
tak nieregularn, surow faktur.
Oba modele s odpowiedzi na rosnc w polskim budownictwie popular-
no cegie klinkierowych o zrnicowanej fakturze i ciemnej kolorystyce.
Elewacja ze stalowego Cumulusa najbardziej pasuje do modernistycznych
obiektw, gdzie efektownie bdzie czy si z ciemnoszarym lub czarnym
dachem ceramicznym. Natomiast brunatna Naria idealnie skomponuje si
z drewnian stolark i postarzan dachwk ceramiczn
wdomach obardziej klasycznej architekturze.
www.wienerberger.pl
CUMULUS I NARIA NOWE
KOLORY CEGIE TERCA
PRODUKTY
Z kocem roku debiutuje na rynku nowa marka wntrzarska Morgan &
Mller, ktrej podstawowym surowcem aranacyjnym jest beton archi-
tektoniczny. Produkty marki tworzone s z najwyszej klasy surowcw,
woparciu ostarannie wyselekcjonowane naturalne komponenty.
Morgan & Mller to polska marka pyt oraz designerskich mebli i ak-
cesoriw z betonu architektonicznego. Produkty charakteryzuje in-
dywidualizm i wyjtkowo. Marka bazuje na subtelnym przenikaniu
si przeciwiestw. Beton architektoniczny to materia stwarzajcy
ogromne moliwoci projektowe, nie tylko pod wzgldem ksztatw
i rozmiarw, ale take barw i faktur.
W portfolio marki dostpne s pyty betonowe w standardowych roz-
miarach 60 x 60 cm, 90 x 60 cm oraz 120 x 60 cm. Pyty mog by
gadkie (Silk), z werami (Rough), lub z efektem marmuru (Marble).
W podstawowej propozycji barw dostpne s jasnoszare (Mist) i ciemno-
szare (Typhoon), a take na specjalne zamwienie w antracycie, bieli oraz
wszystkich barwach zblionych do palety RAL. Decydujc si na widoczny
system montau, mona take wybra materia wykoczeniowy oraz kolor
zalepek w rogach pyty. Te mog by ze stali szczotkowanej lub betonowe
i w dowolnym kolorze.
www.morgan-moller.com
DESIGN JUTRA BETON ARCHITEKTONICZNY
MORGAN & MLLER
Trway, uniwersalny i niezastpiony to tylko cz zalet ke-
ramzytu, ktry w tym roku obchodzi setn rocznic odkrycia.
Przez ostatni wiek te gliniane kuleczki wykorzystywane byy
podczas remontw, upikszania ogrodw, budowania drg,
atake do wycierania dinsw i konstruowania kadubw statkw.
Ostatnio modzi i kreatywni mieszkacy Gniewu znaleli nowe
zastosowanie dla tego produktu keramzyt sta si materiaem do
tworzenia dzie sztuki!
Keramzyt idealnie sprawdza si podczas budowy i remontu budynkw.
Mona go stosowa do izolacji stropw, stropodachw, cian, piwnic, pod-
g i instalacji w gruncie. Gliniane kruszywo doskonale chroni przed zimnem,
wilgoci, haasem, czy choby niepodanymi gryzoniami mwi Tadeusz
Kaczmarek, doradca techniczny Weber z zakadu produkcji Leca
KERAMZYTU
w Gniewie. Ale najczciej to lekkie, ceramiczne kruszywo wykorzystuje si
do produkcji keramzytobetonowych elementw sucych do budowy cian,
stropw, przewodw kominowych i wentylacyjnych. Powstaj z nich ciepe,
oddychajce, termoaktywne domy dodaje. Niezawodno keramzytowej
technologii potwierdzaj uytkownicy, ktrzy stosuj gniewski keramzyt ju
prawie od 40 lat. Mae granulki wykorzystuje si podczas projektowania oraz
budowy drg, mostw i innych obiektw inynierskich, szczeglnie w sytu-
acjach nienonych, cikich. Inny sposb na wykorzystanie tego ceramicznego
kruszywa w geotechnice, to tzw. safe stop, czyli pasy bezpieczestwa dla
wytracania prdkoci na torach wycigowych (w przypadku wypadnicia
pojazdu poza tor). Keramzyt Leca
wykorzystywany jest m.in. na

jednym z najszybszych torw wycigowym wiata Doha
Drag Strip w Katarze.
Ten ceramiczny kruszec ma inne zastosowania. Zim
mona wykorzysta Leca
KERAMZYT antypolizgowy.
Stosuje si go do podsypki na oblodzone drogi, chodniki,
schody ipodjazdy. Lekkie granulki keramzytu s niezwykle
wydajne. Mog by uyte rwnie jako filtr w domowym
akwarium albo w wielkotowarowej hodowli ryb albo
do wycierania dinsw.
Wykorzystywanie keramzytu w ogrodnictwie jest jednym z najpopularniejszych
zastosowa. Od lat uywa si go zarwno przy upikszaniu skalniakw, przydo-
mowych ogrdkw, ale take w doniczkach ozdobnych, na balkonach i tarasach.
Jak si okazao, keramzyt moe by wykorzystywany nie tylko w celach
uytkowych, ale te moe sta si rodkiem wyrazu artystycznego. Z okazji
Dnia Bociana Biaego, ponad 100 uczniw z Gniewu i okolic uczestniczyo
wtworzeniu prac wykonanych z tych ceramicznych kuleczek. Mimo e keramzyt
zosta wynaleziony w Kansas City sto lat temu, to jego nowe zastosowania
s stale odkrywane. Kto wie, jakie nowe pomysy przynios
kolejne lata?
Z KERAMZYTEM
PRZEZ WIEK
WYDARZENIA
www.netweber.pl
Zapraszamy inwestorw
planujcych budow
domu energooszczd-
nego do Punktw Edu-
kacyjnych, ktre bd
uruchamiane w ramach
projektu Dom Energooszczdny to si opaca. Najbliszy
Punkt powstanie na Targach Budownictwa Interbud w odzi,
w dniach 1416 lutego 2014 r. W Punktach bdzie mona
porozmawia z ekspertami, wzi udzia w specjalnych
wykadach na temat programu dopat do budowy domu
energooszczdnego z Funduszu Ochrony rodowiska
iGospodarki Wodnej oraz otrzyma atrakcyjne materiay
edukacyjne, w tym Poradnik Inwestora Buduj z gow,
buduj energooszczdnie.
Kampania dofinansowana jest przez NFOiGW. Projekt
wspieraj Partnerzy: Instytut Budynkw Pasywnych,
Politechnika witokrzyska, Lipiscy Domy,
Fakro, Rekuperatory.pl oraz Alpha InnoTec.
NAC jest wycznym dystrybutorem odniearek Murray
i Canadiana z silnikami Briggs&Stratton. W ofercie
znajduj si zarwno odniearki pchane, jak i z na-
pdem. Wszystkie wyposaone w niezawodne silniki
Briggs&Stratton. Maszyny posiadaj szereg funkcji, ktre
uatwiaj prac.
W zwizku z trwajcym sezonem
zimowym, NAC oferuje klientom
swojego sklepu internetowego
a 40% rabat na odniearki Murray
iCanadiana.
PO WIEDZ}
DO ODZI!
NAC ODNIEA CENY!
www.mieszkajenergooszczednie.pl
tel. 22 720 58 00
www.nac.com.pl
AKTUALNOCI
Firma JONIEC zmienia identyfikacj wizualn nowy
logotyp zyskuje na lekkoci i nowoczesnoci. W swo-
jej stylizacji zjednej strony jest odzwierciedleniem
rozwoju firmy w kierunku nowoczesnych trendw
rynkowych, azdrugiej zachowuje tradycj silnej i do-
brze ugruntowanej na rynku polskim nazwy JONIEC.
Nowy logotyp bdzie widoczny na stronie interneto-
wej przedsibiorstwa, w materiaach reklamowych,
dokumentach i korespondencji. Firma wdraa take
zmian oznakowania u dystrybutorw i przedsta-
wicieli w caej Polsce. Proces rebrandingu ma by
zakoczony do poowy roku.
JONIEC
ZNOWYM
LOGO
tel. 18 332 55 38
www.joniec.pl
WYDARZENIA
OKNA DOPASOWANE
DOPOTRZEB
W siedzibie firmy Roto Frank Okucia Budowlane w Warszawie ju po raz trzeci odbyy
si specjalne warsztaty przeznaczone dla dziennikarzy z brany budowalnej i okiennej.
I tym razem cieszyy si one duym zainteresowaniem wrd przedstawicieli mediw.
Celem cyklicznych spotka jest promowanie wiedzy na temat rozwiza okuciowych
oraz moliwoci, jakie niesie zasob ich zastosowanie w oknach.
Warsztaty ju po raz kolejny odbyy si w salonie wystawowym Roto, kt-
ry doskonale prezentuje okno jako kompletny element wyposaenie
domu, dopasowany do potrzeb domownikw i funkcjonalnoci poszcze-
glnych pomieszcze. Nowoczesny sposb prezentacji oku okiennych
i drzwiowych, jaki proponuje firma Roto, daje moliwo przekucia teoretycznej
wiedzy w praktyczne wizualizacje, a tym samym lepsze zobrazowanie potrzeb klientw.
Roto Frank Okucia Budowlane Sp. z o.o. ze 100% udziaem kapitau Roto Frank AG
jest jedn z trzech spek reprezentujcych niemiecki koncern w Polsce. Dywizja ta
odpowiedzialna jest za dystrybucj oku do okien i drzwi na terenie Europy rodkowo-
Wschodniej. O sukcesie i popularnoci Roto decyduj nie tylko innowacyjne i funk-
cjonalne rozwizania, ale i sprawna obsuga, czego przykadem jest magazyn Roto
w Warszawie. Napowierzchni magazynowej 2700 m
2
znajduje si ok. 5100 rnych
artykuw umieszczonych na 6500 miejscach paletowych. redni czas realizacji
dostaw to niespena 2 dni (1,8dnia), a wikszo klientw zamawia w cigu roku a
440700 artykuw. Sprawna realizacja zamwie to efekt niezawodnego systemu
zarzdzania magazynem, w ktrym towar nieustannie rotuje, czyli produkty wchodz
i wychodz 11 razy.
tel. 22 567 09 00 do 04
www.roto-frank.com
Osoby planujce budow domu i majce na uwadze jego energooszczdno
oraz niskie opaty za uytkowanie zapraszamy do odwiedzenia nowego portalu
www.oszczednydom.pl. Znajduj si na nim m.in. najczciej popeniane bdy iwska-
zwki specjalistw, jak ich unikn.
Pod adresem www.oszczednydom.pl mona:
zobaczy wizualizacje 3D wraz ze wskazwkami, jak prawidowo wykona wane elementy
konstrukcyjne domu;
uy kalkulatora do oblicze energetycznych i zwizanych z nimi finansowych aspektw
eksploatacyjnych budynkw;
zapozna si z poradami specjalistw.

NOWY PORTAL
INFORMACYJNY
OSZCZEDNYDOM.PL
www.oszczednydom.pl
Podogi Jean Marc Artisan otrzymay
nagrod Dobry Design 2014. Nagrod
t przyznao jury, wktrego skad we-
szo a 120 architektw i projektantw
wntrz. To wanie oni zadecydowali, e
wkategorii Podoga rcznie postarzane deski marki Jean Marc
Artisan to najciekawszy produkt wntrzarski roku.
Cel, jaki przywieca organizatorom, to wyonienie najciekaw-
szych produktw wntrzarskich, a tym samym udowodnienie,
e przestrze, ktra nas otacza, moe by nie tylko estetyczna,
ale i funkcjonalna.
Marka Jean Marc Artisan to dbowe podogi pokryte naturalnymi
olejami, ktre maj celowo, rcznie wykonane drobne uszkodze-
nia mechaniczne: rysy, wgniecenia czy otwory przypominajce
lady kornika! Pod paszczykiem wiekowego wygldu kryje
si jednak bardzo zaawansowana technologicznie konstrukcja
inajwysza dbao odetale wykonania. Cowane, taka podoga
nie wymaga renowacji. Idealnie sprawdza si w prywatnych
domach i mieszkaniach, jak i we wntrzach
publicznych.
www.jeanmarcartisan.com
Firma SECURA B.C., producent filtrw i materiaw filtracyjnych
do oczyszczania cieczy oraz rodkw ochrony indywidualnej,
obchodzi w tym roku XXX-lecie swojej dziaalnoci. SECURA B.C. to
jedyny polski producent wkadw filtracyjnych dysponujcy wpeni
wyposaonym laboratorium pozwalajcym na prowadzenie prac
badawczych w zakresie filtracji oraz gwarantujcym cigy nadzr
nad jakoci produkowanych wyrobw. To rwnie jedyny polski
producent tak szerokiej gamy rodkw ochrony indywidualnej.
Dzikujemy wszystkim klientom za zaufanie i dotychczasow
wspprac. Mamy nadziej na kolejne 30lat owocnej wsppracy
tym bardziej, e cay czas udoskonalamy produkowane przez
nas wyroby jak rw-
nie pracujemy nad
wdroeniem nowych.
PI}KNA
TRZYDZIESTOLETNIA
tel. 22813 45 69
www.secura.com.pl
NAGRODZONE
PODOGI
Od maja do padziernika 2013 r. trwaa akcja spoeczna Lepszy dach nad
gow, zorganizowana wsplnie przez firm Ruukki Polska i Fundacj
Radia ZET. Dziki niej zostao wymienione pokrycie na trzech dachach,
wyonionych w konkursie wrd Rodzinnych Domw Dziecka i Rodzin
Zastpczych.
Pierwsze prace ruszyy 15 lipca, a ostatni gotowy dach odebrano
23 padziernika. Jako pierwsze wymieniono stare pokrycie na dachu
Rodzinnego Domu Dziecka Ala w Strzelinie. W drugiej kolejnoci zosta
ukoczony dach Rodzinnego Domu Dziecka w Zbrowie, a ostatni domu
Specjalistycznej Rodziny Zastpczej z Zabierzowa Bocheskiego. Kady
znich zyska nowe czekoladowobrzowe pokrycie.
Zazwyczaj przy remontach dachw wykorzystuje si blach. Wybr jej
modelu nie by jednak przypadkowy. Firma Ruukki Polska ufundowaa
pokrycie z oryginalnej blachodachwki Finnera wraz z montaem. Nowy
materia jest na tyle lekki, e nie jest duym obcieniem dla nadwyronej
upywem czasu wiby dachowej. Dziki temu nie byo konieczne jej
wzmacnianie, a niewielki format blachy sprawi, e ukadanie pokrycia
przebiegao szybko i sprawnie. Prace prowadzone byy pod czujnym
nadzorem nie tylko fachowcw, ale take zaciekawionych dzieci, ktre
cieszyy si z ich postpu.
Nowe dachy nie tylko dobrze si prezentuj, ale przede wszystkim s
solidne i trwae. Z pewnoci posu wybranym placwkom dugie lata
i kolejne dzieci znajd w nich schronienie. W cigu najbliszego roku
w dwch domach zaplanowane jest wykoczenie poddaszy. Dla dzieci
ma to bardzo due znaczenie, poniewa pod ciepymi i suchymi dachami
powstan dla nich wymarzone pokoje oraz miejsca do zabaw i rehabilitacji.
Dziki firmie Ruukki Polska motto akcji Lepszy dach nad gow nabrao
wic konkretnych ksztatw.
Wicej informacji o akcji Lepszy dach nad gow mona
znale na stronie www.ruukkidachy.pl i www.radiozet.pl.
ZAKOCZENIE
AKCJI SPOECZNEJ
LEPSZY DACH
NAD GOWk
www.ruukkidachy.pl
BUDUJEMY DOM 12/2014 28
Artyku promocyjny
Opis systemu
MEDITHERM
instalowany jest jako system

ogrzewania ciennego, ale moe by te uka-
dany w pododze, na ukonych poaciach da-
chowych lub na sufitach. Rurki grzewcze
o rednicy 6 mm, wykonane z polietylenu,
ukada si w kadym rodzaju tynku o gruboci
od 1015 mm lub bezporednio pod pytkami
ceramicznymi. System jest niewidoczny, nie
zabiera miejsca w pomieszczeniach, pozwa-
la na eleganckie urzdzanie wntrz. System
MEDITHERM
moe by zasilany wod ogrze-

wan w dowolnych kotach, kominkw
z paszczem wodnym, wod z elektrociepow-
ni, a szczeglnie z ekologicznych rde energii
np. pomp ciepa, baterii sonecznych.
Charakterystyka systemu
Przy ogrzewaniu MEDITHERM tempera-
tura zasilania instalacji wynosi od 30
55C, odpowiednio temperatura powierzch-
ni grzewczych 2540C. Przy ogrzewaniu
ciennym osiga si du wydajno ciepln
do 240 W z 1 m
2
powierzchni grzewczej.
Ogrzewanie cienne jest bardzo przyjazne
dla czowieka. Ciepo przekazywane jest
przez ciany na zasadzie promieniowania,
tak jak w naturze grzeje soce. Subiektywne
odczucie temperatury jest do 3C wysze od
rzeczywistej. Takie samo odczucie mamy
wychodzc z cienia na soce. Nie ma wic
cyrkulacji powietrza i w ten sposb wyelimi-
nowane jest unoszenie si kurzu, co ma miej-
sce przy ogrzewaniu kaloryferami oraz w sy-
stemach ogrzewania podogowego. Jest to
bardzo wane ze wzgldw zdrowotnych,
zwaszcza dla alergikw i astmatykw. Ua-
t wia te ycie mieszkacom, bo mona rza-
dziej odkurza.
Moe by wykorzystany do
chodzenia
Ma wwczas te same walory jak przy ogrze-
waniu nie ma cyrkulacji powietrza, odczu-
cie temperatury jest do 3C nisze od rze-
czywistej. Przy systemie MEDITHERM
to
samo orurowanie zim grzeje a latem cho-
dzi. Unika si podwjnego wydatku.
Koszty eksploatacyjne
System ogrzewania MEDITHERM
pracuje
na niskich parametrach zasilania. W instala-
cjach zrealizowanych, przy temperaturze ze-
wntrznej do -10C, zasilanie instalacji nie
przekraczao 30C. Tak niska temperatura za-
silania w poczeniu z bardzo ma bezwad-
noci systemu grzewczego, szybkim i rw-
nomiernym nagrzewaniem pomieszcze oraz
odczuciem temperatury, w wyniku dziaania
promieniowania cieplnego, wyszym do 3C
od rzeczywistej daje wysokie oszczdnoci
dochodzce do 25% w stosunku do syste-
mw tradycyjnych. Zastosowanie automa-
tyki powoduje dalsze zmniejszenie kosztw
eksploatacji.
Koszty wykonania instalacji
Koszt wykonania instalacji w systemie
MEDITHERM
jest porwnywalny lub ni-

szy od innych systemw centralnego ogrze-
wania wodnego.
Zastosowanie
Poza budownictwem mieszkaniowym i biu-
rowym, system ten ma szerokie zastosowanie
w obiektach o wymaganiach specjalnych oraz
o podwyszonych wymaganiach sanitarnych
np. szpitalach, laboratoriach, zakadach ga-
stronomicznych, szkoach, pomieszczeniach
basenowych itp., a take jako system przeciw-
oblodzeniowy na podjazdach i chodnikach.
Grzeje jak soce w naturze
Przedstawiciel na Polsk
HADWAO
04-641 Warszawa, ul. Kosynierw 27
tel./faks 22 815 32 67, tel. kom. 602 786 705
e-mail: meditherm@hadwao.com
www.hadwao.com, www.meditherm.pl
Opatentowany system MEDITHERM
jest instalacj wodnego nisko-

temperaturowego ogrzewania paszczyznowego. Jego zalet s niskie
koszty eksploatacji oraz instalacji.
Pierwszy krok do
energooszczdnego domu
Pisaam ju, e zamierzam wybudowa dom
150 m dla rodziny dwoje dorosych i dwo-
je dzieci. Moe inaczej powinnam przepro-
wadzi to dziaanie i ma przesun do obo-
zu dzieci z zemsty, e zostawi mnie sam na
polu bitwy. Czy raczej placu budowy.
Jak ju wspominaam, dziaka jest, me-
dia s, z kredytu, oszczdnoci i poycz-
ki od rodzicw uzbiera si 500 tys. z.
Wspominaam te, e przymierzam si do
budowy domu energooszczdnego. Po co?
Troch z przekonania, e warto dba o ro-
dowisko i i z duchem czasu, a troch
z wrodzonej gospodarnoci, czyli by mniej
paci za utrzymanie domu. Bo jeli doy-
j do emerytury, to chciaabym mieszka
w miym miejscu blisko natury i mc opa-
ci rachunki. I bd si stara o dopat do
kredytu z Narodowego Funduszu Ochrony
rodowiska i Gospodarki Wodnej na dom
energooszczdny.
Potrzebuj wsparcia przy
projekcie
No c, chyba nie nazwaabym tego wspar-
ciem, tylko nadzorem, ale dobra, bdmy
eleganccy. Rzecz w tym, e nie ma tak, e
idziemy do projektanta, mwimy dom ener-
gooszczdny poprosz, on wyjmuje katalog,
a my palcem wskazujemy na konkretny pro-
jekt i z byskiem w oku krzyczymy: oto on,
mj wymarzony domek!
Ot nasz projektant musi cign so-
bie np. ze strony Narodowego Funduszu
Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
www.nfosigw.gov.pl plik dokumentw,
wskazwek i porad, a potem wedug tego
tworzy projekt. No i potem jest tak, e sie-
dzimy razem z projektantem nad planem
naszego wymarzonego domku i pokazuje-
my palcem: tu chc mie wielki salon
z ca cian przeszklon i widokiem na
stare sosny, a on askawie nie popuka si
w czoo, tylko powie, e nic z tego, bo te so-
sny rosn na pnocnym wschodzie. No
wic chcia nie chcia, salon, ktry ma naj-
wiksze przeszklenia musi by od pou-
dnia i nawet, gdy ma to oznacza widok na
stodo ssiada. Albo mwimy, e mate-
riay budowlane kupimy u pana Kazia, bo
pan Kazio jest miy, zna nas i obieca duy
rabat. A projektant, e si nie da, bo pan
Kazio ma materiay, ktre nie speniaj pa-
rametrw! I nie da si tego jako zachach-
mci i ukry, bo projekt musi trafi do we-
ryfikatora (ich list znajdziemy na stronie
Funduszu), ktry wszystkie takie drobia-
zgi wykryje, a projekt odrzuci i z dofinan-
sowania nici.
NF 15 czy NF 40 ktry typ
domu wybra
Tym razem nie da si unikn rozszyfrowa-
nia tych dziwnych symboli, cho chciaa-
bym to od siebie odsun jak najdalej si da.
Ot NF 15 i NF 40 s to dwa typy do-
mw, do kredytw na budow ktrych
Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska
i Gospodarki Wodnej
udziela dopaty.
NF 15 oznacza wska-
nik zapotrzebowania
na energi uytkow do
ogrzewania i wentylacji
najwyej 15 kWh/m
w roku mniej wicej
dziesiciokrotnie niszy
ni w przypadku stan-
dardowych domw. Tu
dopata brutto wynosi
50 tys. z.
NF 40 oznacza wskanik zapotrzebowa-
nia na energi uytkow do 40 kWh/m
w roku. Czyli mniej wicej 23 razy niszy
ni standardowy dom. Tu mona uzyska
dopat w wysokoci 30 tys. z.
Powiedzmy sobie to wprost, postaram si
osign jak najlepszy standard, ale jeli nie
bdzie to NF15, to zbudowanie domu w stan-
dardzie NF40 te bdzie duym sukcesem.
Estetyka domu
energooszczdnego
Brutalna prawda jest taka, e rdziemnomor-
skiej willi, rozoystej, z wieloma tarasami
i wykuszami to my mie nie bdziemy. Jeli
dom ma by energooszczdny, jego brya musi
by prosta. Bo im wicej wnk, wykuszy i in-
nych takich, tym wiksze straty energii.
I to jest ten moment, w ktrym dopada
mnie wtpliwo, czy aby nie byoby lepiej
rzuci w diaby te materiay dotyczce domu
energooszczdnego. Moe i za gosem ma-
onka, wybudowa adny dom, wstawi do
niego zwyky piec, a za zaoszczdzone pie-
nidze kupi dobry samochd... No nie, kto
w tej rodzinie musi by
rozsdny.
Przejrzaam strony in-
ternetowe firm projek-
towych z t estetyk
nie jest tak le, cho fak-
tycznie domy maj pro-
st konstrukcj. Naj-
bardziej podobaj mi
si nowoczesne domy
z wielkimi przeszklenia-
mi. Finezyjne lukarny,
gigantyczne drzwi bal-
konowe, szklane ciany bez podziaw, prze-
szklenia zakoczone ukiem... Ciekawe, czy
mi na to wystarczy pienidzy.
AUTOR PROJEKTU PARTNERZY MERYTORYCZNI PARTNERZY
Donansowano ze rodkw
Narodowego Funduszu Ochrony
rodowiska i Gospodarki Wodnej
Piszc mojego bloga
uczestnicz w projekcie Dom
energooszczdny to si
opaca. Od autorw projektu
wiele dowiedziaam si na temat
domw energooszczdnych.
Chciaabym, by ci, ktrzy
zastanawiaj si nad budow
wasnego domu, mogli
skorzysta z ich dobrych rad
i moich dowiadcze.
Wicej o tym:
co to s domy energooszczdne,
jakie s korzyci dla inwestora,
czym charakteryzuj si nowe standardy domw NF15 i NF40
dowiesz si na stronie projektu Dom energooszczdny to si opaca:
www.mieszkajenergooszczednie.pl. Sam sprawd, czy budowa takiego domu
si opaca.
WYBIERAM PROJEKT
Zapraszamy na stron projektu www.mieszkajenergooszczednie.pl
DOFINANSOWANIE
POSESJONACI
Z katedralnym
sufitem
iwysokimi
przeszkleniami
POSESJONACI KLUBU BUDUJkCYCH DOM
Klub Budujcych Dom (KBD) zrzesza Czytelnikw, ktrzy planuj, projektuj, buduj, remontuj bd
urzdzaj swj dom. Wrd ponad 10 000 obecnych czonkw s tacy, ktrzy ukoczyli ju wasne
inwestycje i chc swoimi dowiadczeniami podzieli si z Czytelnikami. Zapraszamy wic do lektury
opowieci o szukaniu dziaki, wyborze projektu, czsto mozolnych zmaganiach z budow oraz porwnania kosz-
tw inwestycyjnych i eksploatacyjnych rnych domw. Jest to bowiem bezcenna skarbnica wiedzy dla kadego
budujcego.
W elewacji zachodniej rwnie umieszczono due okna. Maj drewniane ramy,
iwspczynnik przenikania ciepa U = 1,1. Budujc obecnie, waciciele uyliby
okien o lepszej termoizolacyjnoci. Ciesz si natomiast, e zainwestowali
wbezpieczne szyby, bo s odporne na uderzenia
Dom dla rodziny 2 plus 2
Dom murowany, parterowy z uytkowym poddaszem i ga-
raem; dwuwarstwowe ciany z pustakw ceramicznych
Porotherm i styropianu o podwyszonym wspczynniku
przenikania ciepa (gr. 15 cm); dach pokryty blach pask.
Powierzchnia dziaki: 4500 m
2
.
Powierzchnia domu: 180 m
2
.
Powierzchnia garay: 28 m
2
(w bryle domu) i 36 m
2

(wolno stojcy).
Roczne koszty utrzymania budynku (z ubezpieczeniem):
10632 z.
Skierowany na poudnie front domu ma due przeszklenia. Wkrtce zostan
na nich zamontowane zewntrzne aluzje, by ochroni wntrza przed
socem izagldaniem przez przechodniw. Cz mieszkalna pokryta jest
dwuspadowym dachem, za garaowa paskim dachem odwrconym
Basi i Marcinowi nie przeszka-
dzao sabe uzbrojenie dziaki i jej
trzydziestoczterokilometrowe od-
dalenie od Warszawy. Kupili j, po-
niewa znajduje si nieopodal linii
kolejowej, uatwiajcej dojazdy do
pracy. Z brakiem gazu ziemnego
ikanalizacji te sobie umiejtnie
poradzili.
Lilianna Jampolska
Dom Basi i Marcina stoi w miejscowoci bez sieci gazu ziemnego
i kanalizacji. Zaopatrzyli go wic w system grzewczy oparty na
kominku z paszczem wodnym, kotle na gaz pynny i kolektorach
sonecznych. Zbudowali rwnie system wentylacji mechanicznej
zodzyskiem ciepa oraz przydomow oczyszczalni ciekw.
Projektowanie domu
Na pocztku Marcin chcia mie dom o powierzchni 112 m
2

zkatedralnym sufitem nad jadalni i salonem. Basia nie potrafia
sobie wyobrazi wysokich pomieszcze dziennych, ale szybko
przyja argumenty Marcina, e w maym domu s bardzo
wskazane. Jeden z gotowych projektw spenia cz potrzeb
maonkw i jaki czas rozwaali przystosowanie go dla siebie.
Wkocu po namyle, w obawie przed niedostatecznie udanym
efektem kocowym, zdecydowali si na zlecenie indywidualnego
projektu. Punktem wyjcia byo zaoenie, e przestrze dzienna
ma by przestronna i wygodna, natomiast sypialna (na parterze
ina poddaszu) maa i przytulna.
Zaleao mi na obszernej przestrzeni dziennej, poniewa mamy
du rodzin opowiada Basia. W wita gocimy nawet 20 osb,
wic poczylimy jadalni i salon w jedno pomieszczenie. Kuchni
odgrodzilimy jedynie wysokim bufetem. Taki ukad strefy dziennej
bardzo dobrze si u nas sprawdza. Przy kuchni umiecilimy,
absolutnie niezbdn, spiarni. Nalegaam na rozdzielenie pry-
watnych stref: naszej i dzieci. Na parterze mamy wasn sypialni,
garderob, azienk i pokj do pracy, natomiast na poddaszu dziew-
czynki dysponuj dwoma pokojami, garderob i azienk. Jest tam
rwnie antresola i wyjcie na taras.
Marcinowi zaleao na ograniczeniu
traktw komunikacyjnych. Jego
zdaniem zajmuj za duo miejsca
iniepotrzebnie powikszaj prze-
strze domu. Chcia te mie due
przeszklenia i co si z tym wie
dobrze owietlone wntrza. Dugo
dyskutowalimy, czy powikszy przestrze mieszkaln ododatko-
wy pokj gocinny. Jednak z niego zrezygnowalimy, po zliczeniu
powierzchni reszty wntrz. Z wyjciowych 112 m
2
budynek rozrs
si do 180 m
2
i ju nie mielimy ochoty dalej go powiksza.
Para od razu zorganizowaa zaplecze gospodarcze i wypoczyn-
kowe w ogrodzie. Poprosia architektk o zaprojektowanie pod
jednym dachem: wolno stojcego dwustanowiskowego garau
(jednostanowiskowy w bryle budynku mieszkalnego ma tylko
28m
2
) oraz wiaty z drewutni, grillem i miejscem do spoywania
posikw. Podczas prac projektowych Basia wpada na pomys,
eby pomidzy garaem a wiat umieci jeszcze letni kuchni.
Kiedy okazao si, e pod poaciami dachu nad kuchni pozostaje
Basia i Marcin: W ostatnim
momencie, tu przed
wzrostem cen ziemi w 2007 r.,
za 170000 z kupilimy sabo
uzbrojon ziemi, oddalon
od Warszawy o34kilometry.
Nie odczuwamy tej odlegoci,
dziki dobrej komunikacji
kolejowej z miastem. Dojazd
do miejsca pracy zajmuje
nam godzin. Problem
niedostatecznego uzbrojenia
dziaki rozwizalimy,
inwestujc w nowoczesne
urzdzenia grzewcze
wkocio gazowy (zasilany
gazem pynnym), kominek
zpaszczem wodnym,
kolektory soneczne, jak
rwnie w instalacj wentylacji
mechanicznej zodzyskiem
ciepa. wietnym krokiem byo
zamontowanie przydomowej
oczyszczalni ciekw.
Rachunki za eksploatacj
budynku s niskie, poniewa
ju wiemy, jak oszczdnie
operowa paliwami
napdzajcymi system
grzewczy. Trudna budowa jest
za nami! Teraz cieszymy si
z duej dziaki, wygodnego
domu i dopracowanego
zaplecza gospodarczego
Parter
Projekt: na indywidualne zamwienie, Studio Architektury i Wntrz Sima,
arch. Magorzata Landowska
Koszty niektrych przyczy iinstalacji
Przycze wodocigowe (o d. 100 m) 5000 z.
Budowa szamba 4000 z.
Przydomowa oczyszczalnia ciekw 12000 z.
Instalacja solarna 10000 z.
Instalacja wentylacji mechanicznej 12000 z.
Dodatkowa instalacja klimatyzacyjna 10000 z.
Wkad z paszczem wodnym 4100 z, obudowa 3000 z.
Na pocztku planowano wiksz
kuchni. Pniej podzielono j
cian dziaow (zmniejszono
opoow), a midzy ni ikotowni,
urzdzono gocinne WC
opowierzchni 3 m
2
Naprzeciwko wiatroapu,
w miejscu, gdzie
pierwotnie miao powsta
gocinne WC, ostatecznie
znalaza si oddzielona
drzwiami garderoba
(szatnia na buty i odzie)
salon z jadalni salon z jadalni
taras
kuchnia
kuchnia
spiarnia
spiarnia
sypialnia
sypialnia
azienka azienka
WC
WC garderoba
garderoba garderoba
kotownia kotownia
gabinet
gabinet
wiatroap wiatroap
gara
sporo miejsca, powsta tam rwnie pokoik gocinny z WC, ktry
nie zmieci si w budynku mieszkalnym. Wiata garaowo-go-
spodarcza, wyposaona jak normalny dom, zostaa wzniesiona
pierwsza i suya wacicielom jako weekendowe schronienie
podczas stawiania domu.
Przeduona budowa
Ruszya w 2008 r. i trwaa do kwietnia 2011 r. Przecigna si ze
wzgldu na narodziny dzieci oraz trudnoci z zatrudnianiem wyko-
nawcw i zakupem materiaw. Razem z budynkiem gospodarczym
kosztowaa 1070000 z.
Najsabszym ogniwem naszego przediwzicia byli wykonawcy
mwi Marcin. Celowo zrezygnowaem z technologii z bloczkw
zbetonu komrkowego, wymagajcej precyzji, a wybraem typow
technologi i powszechnie uywane materiay budowlane, czyli pustaki
ceramiczne istyropian. Wydawao mi si, e nie sprawi wikszych
trudnoci ekipie, ale si pomyliem. Zatrudnieni murarze nawet zwyke
ciany stawiali krzywo. Ogromnym wyzwaniem dla nich okaza si
strop ze stali. Nie pomg nawet szczegowy projekt konstrukcji, wkt-
ry zaopatrzyem ten gwny. Nasza budowa jest wietnym przykadem
na to, e wspczesne domy z trudniejszymi rozwizaniami konstruk-
cyjnymi powinni wznosi specjalici. Zatrudniona przeze mnie ekipa
murarska poradzia sobie z prostym budynkiem gospodarczym, jednak
nie sprawdzia si przy mieszkalnym. Musiaem poszuka innych
fachowcw, bo zamiar budowania zgeneralnym wykonawc szybko leg
w gruzach. Kada nastpna grupa realizowaa tylko wski zakres prac,
ale wci byo gorzej i gorzej. Szczyty niefachowoci pokazali pracow-
nicy firmy, w ktrej zamwilimy drewniane okna z bezpiecznymi szy-
bami. Trzykrotnie sporzdzali i bez powodzenia prbowali zamontowa
Ty domu. Dach pokryto pask blach i ocieplono dwoma warstwami weny
mineralnej, ktre uoono na krzy. Na cianach umocowano styropian (15cm).
Fundamenty ocieplono styropianem w pionie o gruboci 10cm, a pod
posadzkami 20 cm. W odwrconym stropodachu garau uyto styroduru (15 cm)
W czniku midzy domem a garaem znajduje si wiatroap, szatnia, spiarnia
i wejcie do garau. Nad nim rozciga si taras z barierkami ze szka i stali
nierdzewnej. Wejcie do domu ochrania szklany daszek. ciek utwardzono
betonowymi pytami, opask wok cian budynku wysypano kamykami
Utrzymanie domu wraz z jego ubezpieczeniem kosztuje 10632 z.
Waciciele starannie przemyleli system ogrzewania domu i c.w.u.,
biorc pod uwag lokalizacj w miejscowoci bez gazu z sieci. Budynek
ogrzewany jest gwnie kominkiem z paszczem wodnym, a doranie
gazem pynnym. Podczas pierwszej zimy 2010/11, nie majc jesz-
cze dowiadczenia w korzystaniu z wybranych paliw, zuyli a 550 m
3
gazu i mae iloci drewna. Wysokie koszty ogrzewania (przekraczaj-
ce 10000 z) spowodoway, e w drugim roku po przeprowadzce rady-
kalnie zmienili proporcje uywania tych paliw. W zimie 2011/12 spa-
lili 20mp. drewna za 4000 z, ale jedynie 93 m
3
gazu pynnego za
2000z. W lecie c.w.u. podgrzewaj kolektory soneczne.
Opaty za elektryczno sigaj miesicznie 140 z. S niskie,
poniewa waciciele zaopatrzyli dom w energooszczdne urzdze-
nia iarwki. Segreguj mieci, wic ich wywz jest tani i kosztuje
432z. Dom podczyli do miejscowej sieci wodocigowej i rachunki
za korzystanie z wody wynosz rocznie 420 z. Eksploatowanie wa-
snej oczyszczalni jest bezproblemowe i tanie. Raz w roku oprniaj
osadnik gnilny za 150 z. Raz w miesicu wrzucaj do toalet specjalny
preparat zbakteriami rozkadajcymi nieczystoci i rocznie zuywaj
go za okoo 100z. Monitoring budynku to wydatek 61 z miesicznie
(czyli 732 z rocznie). Waciciele sprbuj wynegocjowa nisz cen
za t usug.
Inne opaty: podatek od nieruchomoci 118 z. Ubezpieczenie bu-
dynku 1000 z.
Koszty, czyli gdzie mona
zaoszczdzi na eksploatacji
Paskie kolektory soneczne
waciciele zamontowali gwnie
w celu obnienia kosztw
ogrzewania wody uytkowej.
Wod gromadz w buforze
opojemnoci 300 l. Panele
ocznej powierzchni 4 m
2

celowo umiecili na paskim
dachu garau, ktry dostpny
jest z tarasu nad cznikiem.
Chodzio im o moliwo
atwego zakrycia kolektorw
podczas najwikszych upaw
okna w wysokim przeszkleniu w salonie. Wci nie pasoway do przygo-
towanych otworw. Wreszcie otwory zmierzyem sam i okna nareszcie
znalazy si tam, gdzie by powinny! Widzc od samego startu, z jak
niekompetencj mam do czynienia, celowo nie przyspieszaem prac.
Mieszkalimy w Warszawie inie mogem codziennie nadzorowa wyko-
nawcw. Budowaem rzutami, pilnujc najwaniejszych dla pniejszej
eksploatacji domu etapw, np. ocieplenia budynku, osadzania okien
idrzwi, ukadania instalacji. Liczc na lepsze dla budownictwa czasy
w przyszoci, celowo odoyem realizacj niektrych wntrzarskich
szczegw, np. monta aluzji przy wielkich oknach. Podczas budowy
przygotowaem dla nich zaczepy, eby po przeprowadzce nie niszczy
tynkw. Podobnie postpiem z instalacj klimatyzacji iinnymi ele-
mentami. aluzje i klimatyzatory wprowadzamy dopiero teraz, kiedy
kilkuletni rynek wykonawcy na powrt sta si zdrowym rynkiem
klienta. Cho przedsiwzicie byo trudne, wsplnie z on pozytywnie
oceniamy wielko domu, ukad wntrz, izolacj termiczn iinstalacj
grzewcz.
Domowe instalacje i urzdzenia
Marcin, ktry zajmuje si automatyk budynkw przemysowych,
swoje umiejtnoci zawodowe wykorzysta gwnie do tego,
byekonomicznie zaplanowa domowy system grzewczy oraz
jak najefektywniej spoytkowa wytworzone ciepo. Co prawda
na razie do regulacji tego systemu wykorzystuje sterowniki
fabrycznie zamontowane na urzdzeniach, ale wkrtce zamierza
opracowa wasny inteligentny system ich regulacji. Wszystkie
urzdzenia grzewcze (czyli kocio gazowy na gaz propan, komi-
nek z paszczem wodnym, kolektory soneczne) wsppracuj
z wodnym ogrzewaniem podogowym (uoonym w salonie,
jadalni, kuchni, azienkach) oraz grzejnikami naciennymi
ikanaowymi. Kociogazowy, ze wzgldu na wysok cen gazu
pynnego, waciciele wykorzystuj jedynie w najzimniejszych
dniach roku i w okresie zimowych wyjazdw. Najczciej pal
drewnem w kominku. Paskie kolektory soneczne zamontowali
gwnie w celu obnienia kosztw ogrzewania wody uytkowej.
Wod gromadz w buforze opojemnoci 300 l. System grzewczy
w budynku wspiera wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepa
(z central wentylacyjn z obrotowym wymiennikiem ciepa).
Marcin celowo zastosowa wentylatory zuywajce mao energii
elektrycznej, wic nie nadwyraj domowego budetu. Podczas
budowy obie kondygnacje zaopatrzy w instalacj centralnego od-
kurzania i instalacj alarmow (z czujkami gazu w kotowni). Pod
zlewozmywakiem w kuchni zaoy filtr (z odwrcon osmoz),
a wkrtce na gwnej rurze wodocigowej zamontuje zmikczacz
wody.
Salon z jadalni s poczone i maj wysoko do 8,13 m. Posadzki wyposaono
wogrzewanie podogowe i wykoczono pytami gresu. Wzdu wysokiego przeszklenia
umieszczono grzejnik kanaowy, tworzcy kurtyn ciepln. ciany pomalowano farb
wkolorze czekolady i magnolii (ostatni kolor waciciele przetestowali w mieszkaniu)
Na antresol i poddasze prowadz lekkie drewniane schody. Kuchnia jest
oddzielona bufetem od jadalni i salonu. Pomieszczenia ogrzewane s kominkiem
z paszczem wodnym. Przy kuchni znajduje si pojemna spiarnia, naktrej
zaprojektowanie naciskaa wacicielka
Roczne koszty utrzymania domu
opowierzchni 180 m
2
wynosz 10 632 z
Trafne decyzje i rady wacicieli
W trakcie budowy mielimy kopoty nie tylko z wykonawcami, ale
rwnie z zakupem podstawowych materiaw budowlanych. Pustaki
ceramiczne sprowadzilimy z Niemiec, bo w Polsce ich brakowao.
Byy tasze!
Radzimy sporzdzi szczegowe projekty wykonawcze. Warto wnie
zainwestowa, eby unikn bdw. adnych prac nie powinno si wy-
konywa intuicyjnie. Za projekt budynku ze szczegowym opisem jego
konstrukcji zapacilimy 8900 z.
Ze wzgldu na brak sieci kanalizacyjnej, najpierw urzdzilimy szczel-
ne szambo, ktre niestety podczas budowy uszkodzi samochd dostaw-
czy. Wtedy za 1500 z zlecilimy badanie gruntu, a potem rozpoczlimy
procedur zwizan z pozwoleniem i montaem przydomowej oczysz-
czalni ciekw. Planujc jej zastosowanie, jak te kolektorw sonecz-
nych, zainteresowalimy si dotacjami unijnymi. Dziki nim obniylimy
koszty tych instalacji i skrcilimy okres ich amortyzacji.
Nie przewidzielimy, e wysoka strefa dzienna bdzie a tak bardzo
akustyczna. Dlatego zawiesilimy dwikochonne zasony i zamierzamy
uoy pyty z korka na cianie w jadalni. Nie mamy dywanw, bo pod
posadzkami w strefie dziennej jest ogrzewanie podogowe.
Wszystkie urzdzenia w naszym domu wymagaj zasilania elektrycz-
nego. Na wypadek awarii sieci kupilimy agregat prdotwrczy. Warto
te naby kuchenk z palnikiem na gaz! My takiej nie posiadamy, ale
wawaryjnych sytuacjach moemy korzysta z kuchni wglowej wbu-
dynku gospodarczym.
POSESJONACI
Bliniak na
strzeonym osiedlu
Dorota i Robert
niechcieli budowa
jednorodzinnego domu.
Sbardzo zadowoleni,
e zamieszkali
w bliniaku postawionym
przez dewelopera,
pooonym blisko
miasta i na maym
osiedlu.
Lilianna Jampolska
W 2011 r. za domem powsta narony taras o powierzchni 50 m
2
. Zosta utwardzony
kostk betonow, imitujc granit. Waciciele marz o zbudowaniu na czci
tarasu ogrodu zimowego, eby powikszy przestrze jadalni. W 2013 r. rozpoczli
montowanie na oknach zewntrznych rolet. Towietna izolacja termiczna
Dom dla rodziny 2 plus 2
Dom bliniak, murowany, trzykondygnacyjny, z garaem; dwuwarstwowe
ciany z pustakw ceramicznych Porotherm i styropianu o gruboci
15cm; dach pokryty blachodachwk.
Powierzchnia dziaki: 552 m
2
.
Powierzchnia domu: 132,24 m
2
i adaptowany strych 40 m
2
.
Powierzchnia garau: 16,34 m
2
.
Roczne koszty utrzymania budynku: 10650 z.
Waciciele nie mieli wpywu na zewntrzny wygld budynku. Deweloper wznis
ciany domu z pustakw ceramicznych o gr. 30 cm i ociepli je styropianem
ogr. 15 cm. Zamontowa drewniane okna z szybami U= 1,1. Elewacje wykoczy
mineralnymi tynkami w piaskowym kolorze i oblicwk z drewna sosnowego
Dorota i Robert obawiali si nadmiaru obowizkw zwizanych
zutrzymywaniem domu w ogrodzie, dalekich dojazdw, ale
przede wszystkim braku tu za cian ssiadw. Przyzwyczaili
si do tego, mieszkajc w bloku. Z gry odrzucili wic budow,
jak rwnie kupno gotowego jednorodzinnego domu. Znajomi,
mieszkajcy w szeregowcu, namawiali ich na kupno po ssiedzku
segmentu, jednak para wybraa bliniak w kameralnym osiedlu.
Z mieszkania do bliniaka
Maonkowie najbardziej ciesz si z tego, e obok mieszkaj tacy
sami, jak oni, modzi ludzie z maymi dziemi, i e maluchy
wogrodzonym osiedlu s bezpieczne. Ssiedzi szybko zawizali
przyjanie i przez okrgy rok wsplnie mio spdzaj czas.
Zawielk zalet uwaaj lokalizacj osiedla. Znajduje si ono
wodlegoci zaledwie czternastu kilometrw od Warszawy, wic
doroli nie narzekaj na dojazdy do pracy (wikszo z nich tam
wanie pracuje). Dzieci natomiast korzystaj ze specjalnego auto-
busu, ktry kursuje do lokalnej szkoy i staje przy bramie osiedla.
Para trafia na mae osiedle zupenie przypadkowo, zogoszenia
zauwaonego na ulicy. Od razu spodobaa si jej ilokalizacja,
ibudynki. Wntrza bliniaka, oferowane w stanie deweloperskim,
jeszcze bardziej przypady jej do gustu, cho byy zaprojektowane
pod potrzeby singielki.
Kiedy weszlimy do budynku i zobaczylimy wntrza, wiedzieli-
my, e to jest dom dla nas opowiada Dorota. Kupilimy poow
niewykoczonego bliniaka, poniewa to ciche kameralne osiedle
jest zaopatrzone we wszystkie media, a ukad wntrz atwo mogli-
my dopasowa do naszych potrzeb. Na parterze, zaprojektowanym
jako wsplna strefa rodzinno-gocinna, znajduje si salon poczony
zjadalni i kuchni. Takie scalenie byo dla nas wane, bo uatwia
przebywanie razem i wczeniej polubilimy je wmieszkaniu. Oprcz
tego jest tu zamknita sie, WC, a w czniku prowadzcym do
garau pomieszczenie gospodarcze z kotowni. Na pierwszym
pitrze rozciga si strefa prywatna ztrzema sypialniami. Poniewa
garderoba przy maeskiej sypialni wydawaa si nam za maa,
powikszylimy j kosztem najwikszej sypialni. Zamurowalimy
rwnie niepotrzebne przejcie pomidzy nasz sypialni a sypial-
ni crki. Poprzednia wacicielka zrezygnowaa ze strychu nad
pitrem, eby mie wysze sypialnie i widzie belkowanie stropoda-
chu. Mypostanowilimy jednak zamkn sypialnie od gry paskim
stropem, a powstay pod skosami dwuspadowego dachu strych za-
adaptowalimy na dodatkowy, nieprzewidziany wprojekcie, pokj
gocinny. To by tak udany krok, e kilku ssiadw, widzc nasze
rozwizanie, zainspirowao si nim. Dom kupilimy jako ostatni na
osiedlu i od razu rozpoczlimy prace wykoczeniowe. Za poow
bliniaka w deweloperskim stanie zapacilimy 797000 z. Na
adaptacj strychu wydalimy kolejne 50000 z, a na wykoczenie
reszty wntrz 230000 z. Troch pniej utwardzilimy betonow
Dorota i Robert z crkami. Cudownie si stao, e wybralimy kameralne osiedle
blisko Warszawy. Dobrze si nam tu mieszka, bo wszdzie mamy blisko. Pod bram
osiedla kursuje szkolny autobus, wic szeciokilometrowa odlego do szkoy
nie jest uciliwa. Ciche i czyste otoczenie pozwala odpocz po pracy. Nasze
bliniaki maj wygodny ukad wntrz, cho brakuje wnich zaplecza gospodarczego
iwikszego garau, no itrzeba chodzi po schodach. Jednak najwaniejsze jest to,
e czujemy si tu bezpiecznie ipoznalimy miych modych ssiadw. Lubimy si
iwzajemnie sobie pomagamy. Kupno bliniaka oceniamy bardzo pozytywnie
salon z jadalni
salon z jadalni
Parter
pozmianach
kuchnia kuchnia
wiatroap
gara gara
wiatroap
azienka
pom.
gospodarcze
pom.
gospodarcze
azienka
eliwny wkad kominkowy z obudow (bez DGP) 19000 z.
Instalacja centralnego odkurzania 4500 z.
Rolety zewntrzne 5000 z.
Wanna z hydromasaem 3500 z (przecena z 5900 z).
Utwardzenie tarasu (50 m
2
) betonow kostk 5000 z.
Ceny niektrych prac remontowych
Nieopodal garau,
wogrodzie,
zbudowano domek
na drewno, meble
ogrodowe, narzdzia
isprzt sportowy
Wzdu strefy
dziennej powsta
narony taras
Parter
Projekt: Nasze Miasteczko
Development, bliniak
na strzeonym osiedlu,
zbudowanym przez
dewelopera
kostk narony taras, alatem 2013r. zamontowalimy na oknach
rolety zewntrzne. Nowe inwestycje cznie z budow drewutni
izaoeniem ogrodu kosztoway 30000z.
Wyposaenie domu
Waciciele nie mieli wpywu na zewntrzny wygld budynku, po-
niewa zastali ju ocieplone i otynkowane ciany, jednak samodziel-
nie decydowali o ostatecznym wykoczeniu wntrz. Podstawowy
system grzewczy zaprojektowaa i wykonaa firma deweloperska
(wkotowni zainstalowaa dwufunkcyjny kocio na gaz z sieci i za-
sobnik c.w.u. o pojemnoci 140 l), ale wybr i monta kominka oddaa
w rce poszczeglnych uytkownikw. Do tego celu przygotowaa
kana nawiewny pod posadzk oraz komin z kanaem dymnym.
Wybralimy z on eliwny wkad z naron szyb i osonilimy
go ram ze stali nierdzewnej oraz prost w formie obudow mwi
Robert. azienki wyposaylimy w urzdzenia do hydromasau:
na parterze zamontowalimy prysznic z tak funkcj, a we wsplnej
azience przy sypialniach du wann. Przeprowadzajc si pod
miasto, dbalimy o takie wyposaenie domu, eby sta si on dla nas
miym miejscem wypoczynku i adowania akumulatorw, anie
stwarzajcym wiele nowych uciliwych obowizkw i prac. Jedn
z pierwszych, w jak dodatkowo wyposaylimy nowy dom, bya
instalacja centralnego odkurzania. Wtrzykondygnacyjnym bliniaku
zaleao nam na wygodnym sprztaniu, bez noszenia odkurzacza
midzy pitrami. Czas leci, amy wci jeszcze wyposaamy dom
wuatwiajce ycie urzdzenia i instalacje. Pokj na strychu wkrtce
Do koloru posadzek Dorota i Robert dobrali farb na ciany w kolorze cafe latte.
W strefie dziennej zbudowali kominek, starajc si wyway proporcje wielkoci
jego obudowy i pomieszcze. Zastosowali wkad z naron szyb, a prosty
ksztat kominka podkrelili ram ze stali nierdzewnej
Waciciele wybierali wysokiej jakoci materiay wykoczeniowe, ktrych nie
trzeba bdzie wymienia przez wiele lat i jednoczenie takie, ktre atwo mona
dostosowa do aktualnej mody. Posadzki w strefie dziennej wykoczyli trwaym
thermo jesionem oraz pytami polerowanego gresu. Nastrj budowali owietleniem
Koszt utrzymania domu ksztatuje si na poziomie 10650 z.
Wszystkie bliniaki na osiedlu deweloper zaopatrzy w instala-
cj gazow (gaz z sieci). Koszty ogrzewania domu iprzygotowania
c.w.u. sigaj 4500 z. Waciciele spodziewaj si obnienia opat za
gaz, poniewa w lecie 2013 r. zamontowali na wszystkich oknach ro-
lety zewntrzne (tworzce dodatkow przegrod termiczn). Kiedy s
wdomu, chtnie dla przyjemnoci pal w kominku (bez DGP). W se-
zonie grzewczym zuywaj 2,5 mp. drewna za 450 z.
Mimo e w budynku jest duo punktw wietlnych i urzdze elek-
trycznych, w tym wanna z hydromasaem, rachunki za elektryczno
nie przekraczaj 2200 z rocznie. Na wod z miejscowego wodo-
cigu oraz odprowadzanie ciekw do kanalizacji wydaj 1200 z.
Koszt wywozu mieci wynosi 700 z i tyle samo monitorowanie bu-
dynku. Kady waciciel na osiedlu paci za ochron osobno, pomimo
e bliniaki znajduj si za automatycznie otwieran bram i ogrodze-
niem. Choby dlatego, warto obniy cen usugi z62z miesicznie
o poow (takie ceny oferuj konkurencyjne firmy).
Opaty za ubezpieczenie domu i podatek od nieruchomoci (od-
powiednio): 500 z i 400 z.
Koszty, czyli gdzie mona
zaoszczdzi na eksploatacji? Kotownia.
Wpomieszczeniu
gospodarczym,
znajdujcym si
w czniku midzy
pokojami mieszkalnymi
igaraem, ulokowano
dwufunkcyjny kocio
gazowy i zasobnik
c.w.u. o poj. 140 l.
Kocio wsppracuje
z grzejnikami oraz
zpodogwk,
uoon wwiatroapie
iazienkach. System
zaopatrzono w pomp
obiegow, dziki
ktrej ciepa woda od
razu leci z kadego
kranu. Wystarcza jej
te przy korzystaniu
z domowego
hydromasau: w wannie
lub pod prysznicem
zaopatrzymy w okna dachowe, poniewa robic to wczeniej, naru-
szylibymy warunki trzyletniej gwarancji, ktrej udzieli deweloper.
Szkoda, e musielimy czeka! Sami ocieplalimy dach (wen
mineraln o gr. 25 cm) inajlepiej byo wstawi okna przed uoeniem
termoizolacji.
Jak sprawdzi si dom od dewelopera?
Oto, co na temat swojego domu, po czteroletniej praktyce uytkowa-
nia, powiedzieli Dorota i Robert:
Kupujc dom, nie znalimy si na budownictwie i podczas
ogldzin bliniaka nie zauwaylimy adnych bdw wykonawcy.
Przed podpisaniem aktu notarialnego zasignlimy jedynie jzyka
u ssiadw z osiedla. Jedni z nich opowiedzieli, e przed swoj
transakcj cignli budowlaca z rodziny i na podstawie jego
pozytywnej opinii dokonali zakupu. My rwnie w pewnym stopniu
oparlimy si na niej. Niskie rachunki za ogrzewanie domu s
dowodem na to, e zosta on prawidowo zaizolowany termicznie.
Jednak po przeprowadzce zdarzyy si pewne incydenty, ktre wy-
magay interwencji firmy deweloperskiej w ramach trzyletniej gwa-
rancji na dach i dwuletniej na uytkowanie domu. Najpierw trzeba
byo uszczelni obrbki dachu przy kominie i natychmiastowa na-
prawa okazaa si skuteczna. Trzy lata temu nasze osiedle zalewaa
woda podczas ulewnego lata, poniewa znajduje si wnajniszym
punkcie terenu. Firma deweloperska wykonaa wtedy szereg prac
zwizanych z odwodnieniem terenu wok osiedla iposzczeglnych
domw. Wok naszego uoya opaski drenujce, co wizao si
zodkopaniem fundamentw na gboko 1 m. Rokpniej mieli-
my na pitrze powan awari instalacji wodnej. Pod posadzk
rozszczelnia si rura transportujca wod do azienki. Musielimy
skuwa posadzki na pitrze i remontowa nowiutkie sufity i ciany
na parterze. Awaria bya tym bardziej uciliwa, ejej usuwanie
trwao 3 miesice, aDorota bya w kocwce ciy. Nastpi te
nieprzyjemny moment ustalania, kto poniesie koszty zwizane
znapraw awarii. Deweloper dowodzi, e uszkodzenie rury
spowodowali monterzy systemu centralnego odkurzania. Niemia
racji i w kocu cz kosztw ponis on, acz sfinansowalimy
z ubezpieczenia domu. Warto wic szczegowo ubezpiecza domy!
Na przykadzie dotychczasowych zdarze moemy powiedzie, e
dom zbudowany przez dewelopera nie ma powaniejszych wad,
a kiedy si zdarzaj losowe awarie, moemy liczy na fachow
interwencj jego ekip.
Kuchnia jest zaopatrzona w granitowe blaty, indukcyjn kuchenk, wydajny okap,
lodwk z podajnikiem wody, profesjonalny ekspres do kawy. W podwieszanych
sufitach waciciele zaprojektowali owietlenie halogenowe, ale zamierzaj je
zmieni na LED-owe, bardziej energooszczdne
Roczne koszty utrzymania domu
opowierzchni 132 m
2
wynosz 10 650 z
Pokj gocinny na zaadaptowanym poddaszu. Pod poaciami dachu uoono
wen mineraln (25 cm). ciany wykoczono pytami g-k, aposadzk panelami
imitujcymi db. Pod skosami dachu zbudowano szafy wnkowe. Dziki
zagospodarowaniu strychu, powierzchnia uytkowa powikszya si o 40 m
2
Trafne decyzje i rady wacicieli
aujemy, e mamy tak ma powierzchni wodnego ogrzewania
podogowego. Znajduje si tylko pod posadzkami w wiatroapie i w a-
zienkach. Najbardziej brakuje go na caym parterze, jednak przydaoby
si w caym budynku. Dzieci zwykle chodz bez kapci, a ciepa podo-
ga to raj dla stp.
Szkoda, e nie rozprowadzilimy od kominka systemu DGP. Polecamy
wkad znaron szyb, bo lepiej wida ogie (u nas od strony jadalni isa-
lonu). Rok temu przenielimy czujnik temperatury z parteru napitro,
wic promieniujce z niego ciepo nie wycza kota gazowego iwsy-
pialniach jest ciepo.
Rolety zewntrzne zaoylimy z myl o obnieniu opat za
gaz zsieci oraz zasoniciu wntrz przed nadmiarem soca w le-
cie. Od razu odczulimy rnic i komfort cieplny we wntrzach.
Znakomita inwestycja! Podobnie jak monta centralnego odkurza-
cza. Teraz zastanawiamy si nad zaoeniem klimatyzatorw (wyce-
niono je na7000 z), ale najpierwprzetestujemy, czy przy roletach
s rzeczywicie potrzebne.
Wikszo czasu spdzamy w pomieszczeniach na parterze i od-
czuwamy, e s troch za ciasne. Szczeglnie jadalnia, bo np. musimy
odsuwa st, kiedy palimy w kominku.
Poczenie garau z domem sprawdza si podczas mrozw i soty,
jednak sam gara jest zbyt may. To, oprcz za maego zaplecza gospo-
darczego, gwna wada naszego domu. Niektrzy mieszkacy osiedla zli-
kwidowali gara, w celu zwikszenia powierzchni mieszkalnej. Myutrzy-
malimy funkcj garaowania pod dachem domu, a do przechowania
sprztu ogrodowego i drewna postawilimy skadzik w ogrodzie. Lepiej
byoby, gdyby domy poczone byy garaem, wtedy mniej by byo sy-
cha ssiadw za cian.
Wybudowanie domu to powana
inwestycja, wymagajca podejmowania
szeregu trudnych decyzji na kadym
etapie prac. Poczwszy od wyboru
dogodnej lokalizacji i konkretnej dziaki,
po wykonanie projektu, zaatwienie
wszystkich formalnoci i wybranie
wykonawcw. Podpowiadamy na co
zwrci szczegln uwag podczas
rozstrzygania tych dylematw.
Formalnoci,
wybr projektu
i wykonawcy
Norbert Skupiski
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
DZIAKA
Inwestycj pod nazw budowa domu naley zacz od poszukiwa-
nia odpowiedniej dziaki budowlanej. To kluczowe dla caego przed-
siwzicia. Nie jest to zadanie proste, moe ono bowiem trwa nawet
duej ni sama budowa.
DZIAKA MARZE
Powierzchnia idealnej dziaki przeznaczonej pod budow domu jed-
norodzinnego powinna wynosi nie mniej ni 8001000 m. Inne po-
dane cechy to regularny, najlepiej zbliony do kwadratu ksztat, pa-
skie uksztatowanie terenu i waciwe warunki gruntowe. Pod uwag
naley te wzi ssiedztwo: lokalizacj uciliwych sklepw czy ha-
aliwych warsztatw samochodowych. Do posesji powinna prowa-
dzi dobra (utwardzona), ale niezbyt ruchliwa droga. Dobrze te, gdy
teren jest uzbrojony. W przeciwnym razie bardzo istotne bdzie to,
aby moliwe byo bezproblemowe podczenie wszystkich mediw.
fot. Dreamstime
Tyle teorii, praktyka pokazuje bowiem, e idealnych dziaek jest
niewiele. Te najlepiej pooone i najlepsze pod budow grunty ciesz
si duym powodzeniem. Na szczcie na wikszo niedoskonaoci
mona znale remedium.
W przypadku mniejszej dziaki (600 m), warto rozway zabudo-
w bliniacz oraz wielokondygnacyjn. Atutem mniejszej dziaki jest
zpewnoci nisza cena.
Duo wikszym problemem jest dziaka o nieregularnym kszta-
cie lub bardzo wska. W takiej sytuacji trudno bdzie si obej bez in-
dywidualnego projektu domu, ktry jest droszy ni projekt typowy.
Biorc pod uwag wymagane w prawie odlegoci pomidzy domem
a granic dziaki, w praktyce trudno bdzie zagospodarowa dziak
wsz ni 1516 m.
Indywidualny projekt bdzie konieczny take w przypadku terenu
zeznacznym spadkiem. Jednym z rozwiza jest zaplanowanie pod-
piwniczenia od strony, gdzie opada grunt.
Kolejn kwesti jest stabilny grunt. Zawsze warto spyta ssiadw
ohistori terenu. Moe si bowiem okaza, e znajduje si na nim za-
sypany staw, przysypane mieci lub grunt jest po prostu niestabil-
ny. Warto zainwestowa w przeprowadzenie bada gruntu. Lepiej po-
nie taki wydatek, ni kupi ziemi, na ktrej nie da si wybudowa
domu.
Co robi w przypadku dziaki pooonej w pobliu ruchliwej drogi?
W kocu ch ucieczki przed haasem jest jedn z najwaniejszych mo-
tywacji osb stawiajcych wasny dom. Najlepszym wyjciem jest za-
planowanie budowli jak najdalej od drogi i ograniczenie liczby okien
od tej strony.
Dobrym rozwizaniem jest te budowa solidnego, murowanego
ogrodzenia lub nasypu ziemnego, ktre chroni przed haasem i drga-
niami. W przypadku bardzo ruchliwej arterii, najlepszym wyjciem
bdzie wybr domu parterowego, poniewa na wyszych kondygna-
cjach haas okazaby si w wikszym stopniu uciliwy.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA LUB DECYZJA O WARUNKACH
ZABUDOWY
Ogromnym uatwieniem dla inwestora jest wybr dziaki na ob-
szarze, dla ktrego przyjto miejscowy plan zagospodarowa-
nia przestrzennego. Formalnoci zwizane z budow bd wtedy
duo mniej uciliwe, a procedury bd trway znacznie kr-
cej. Niestety, znaczna cz naszego kraju takimi planami objta
niejest.
Plan zagospodarowania przestrzennego to dokument okrelaj-
cy, czy dopuszczalna jest zabudowa i jakie warunki musi speni.
Najwaniejsze kwestie, ktre reguluje, to:
przeznaczenie gruntw, na przykad tylko pod zabudow jednoro-
dzinn czy te na potrzeby dziaalnoci przemysowej, usugowej itp.
to determinuje nasze przysze ssiedztwo;
minimaln wielko dziaki budowlanej;
jak dua jej cz moe zosta zabudowana;
czy budynki musz by wolno stojce czy dopuszcza si take za-
budow bliniacz lub szeregow;
ile kondygnacji i jak wysoko mog mie budynki;
jaka ma by szeroko elewacji frontowej;
jak ma by rozwizany problem mediw, np. zaopatrzenia w wod
(wodocig czy studnia), kanalizacji itd.
Miejscowe plany zagospodarowania trzeba dobrze analizowa, po-
niewa nie stanowi jednolitego wzorca. Rni si szczegowo-
ci regulacji, ale take zakresem przedmiotowym. Na przykad na
Podhalu wymaga si, by dachy byy bardzo strome, a elewacji nie wy-
kaczano sidingiem, uzasadniajc to chci zachowania architekto-
nicznej tradycji tego regionu. Plan moe te okrela, jakie paliwa wol-
no stosowa, cho do czsto dopuszcza si du swobod, docelowo
przewidujc np. gazyfikacj, ale do tego czasu pozostawiajc pen
swobod wyboru opau.
Plany s dostpne w odpowiednim urzdzie gminy, s te publi-
kowane w dziennikach urzdowych wojewdztw, a te ostatnie s do-
stpne w formie elektronicznej w Internecie. Pomoc oferuj te komer-
cyjne serwisy internetowe.
Jak wspomniano, bardziej skomplikowana jest sytuacja, w kt-
rej interesujcy nas teren nie jest objty planem zagospodarowania
przestrzennego. Musimy wtedy wystpi do gminy o wydanie decy-
zji o warunkach zabudowy, w ktrej bd ujte przedstawione powy-
ej wymagania. Niestety, taka procedura jest czasochonna na wyda-
nie decyzji moemy czeka nawet kilka miesicy. Stosunkowo atwiej
mona uzyska pozwolenie, jeli dziaka, ktr zamierzamy kupi, s-
siaduje z inn, ju zabudowan.
WASNOm GRUNTU
Podobnie jak w przypadku planw zagospodarowania przestrzenne-
go, tak w odniesieniu do statusu prawnego dziaki najlepiej, gdy jest on
uregulowany. Najprostsza jest wic sytuacja, gdy kupujemy ziemi od
osoby, ktra jest jej jedynym wacicielem. Niestety nie zawsze tak jest.
Czsto dziaki maj kilku wspwacicieli, co wynika z dziedzicze-
nia inieuregulowanych do koca spraw spadkowych. W takiej sytu-
Od planw do wykonawcy
f
o
t
.

M
.

S
z
y
m
a
n
i
k
Idealna dziaka na dom jednorodzinny powinna
by paska, mie przynajmniej 8001000 m
iregularny ksztat
Dom bez pozwolenia
W
krtce procedury zwizane z budow domu maj zosta
znacznie uproszczone. Rzd skierowa bowiem do dalszych
prac projekt zmian Prawa budowlanego. Zakada on zniesienie
wymogu uzyskiwania pozwolenia na budow domw jednorodzin-
nych, ktrych obszar oddziaywania nie wykracza poza granice
dziaki objtej inwestycj, oraz te, ktre nie oddziauj negatyw-
nie na rodowisko. Inwestor bdzie tylko zobligowany zgosi do
starostwa budow z projektem budowlanym oraz przed rozpo-
czciem inwestycji poinformowa o niej ssiadw.
acji, aby sta si jedynym wacicielem i mc swobodnie gospodarowa
ziemi, musimy zaspokoi roszczenia wszystkich dotychczasowych
wspwacicieli. Jednak ju samo ich odnalezienie moe nastrcza
pewne trudnoci.
Kolejni waciciele powinni by wpisani do ksigi wieczystej przypi-
sanej danej dziace, jednak zdarza si, e dla posesji takiej ksigi nie za-
oono. Jeli sprawy wasnoci s mocno zagmatwane, lepiej zzakupu
zrezygnowa.
Inny problem moe stanowi sytuacja, w ktrej dziaka jest zabez-
pieczeniem poyczki lub jest obciona finansowo w inny sposb.
Informacja o tym musi znale si w ksidze wieczystej. Dlatego naby-
wajc ziemi, zawsze dajmy aktualnego wypisu z ksig wieczystych.
Dodatkowo do umowy powinno by doczone owiadczenie sprzeda-
jcego, e dziaka od chwili sporzdzenia wypisu nie zostaa obciona
wierzytelnociami. Dopilnowanie tego jest bardzo wane, bo obcienia
hipoteczne s przypisane do dziaki i przechodz na nowego waciciela.
Obecnie znaczna cz ksig wieczystych jest dostpna w formie
elektronicznej, na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwoci
(www.ekw.ms.gov.pl).
Uwag naley zwrci te na status dziaki. Jeli w ewidencji grun-
tw figuruje jako rolna lub lena, musimy wystpi o zmian statu-
su dziaki lub jej czci najczciej to tzw. odrolnienie (wyczenie
z produkcji rolnej). Jednak taka procedura nierzadko cignie si lata-
mi, moe te zakoczy si niepowodzeniem (szczeglnie w przypad-
ku gruntw lepszej klasy). Ponadto chcc kupi ziemi roln, gdy nie
jestemy rolnikami musimy liczy si z tym, e prawo pierwoku-
pu, za cen okrelon w umowie przedwstpnej, przysuguje Agencji
Nieruchomoci Rolnych. W praktyce Agencja nie korzysta jednak z tego
prawa w przypadku maych dziaek.
NIEZB}DNA INFRASTRUKTURA
Podstaw infrastruktury jest droga dojazdowa, najlepiej publiczna. Jeli
natomiast dojazd prowadzi przez cudzy grunt, naley ustanowi tzw.
suebno drogi koniecznej. Najlepiej porozumie si w tym celu z s-
siadem, ktremu naley si za to wynagrodzenie. Takie porozumie-
nie stron musi mie powiadczenie notarialne. Jeli nie uda si porozu-
mie, niezbdna bdzie decyzja sdu. Informacja o suebnoci drogi
koniecznej jest umieszczana w ksidze wieczystej dziaki.
Trzeba sprawdzi, czy droga jest przejezdna przez cay rok. Pod uwa-
g naley wzi ewentualne korki, szczeglnie w dni powszednie w po-
rze dojazdu i powrotu z pracy, oraz to, czy jest regularnie odnieana.
Kolejn kluczowa kwesti w przypadku zakupu dziaki s media.
Kada dziaka musi by zaopatrzona w wod, prd i odprowadzenie
ciekw. Podstaw jest uzyskanie na pimie od waciwych zakadw
(energetycznego, wodocigowego) potwierdzenia tzw. gotowoci na
przyczenie i jego warunkw technicznych. Sam fakt, e w pobliu
dziaki biegnie linia energetyczna lub wodocig nie znaczy jeszcze, e
bez trudu i w rozsdnym czasie zostaniemy do nich przyczeni. Najwa-
niejszy jest prd, bo przyczenia do sieci energetycznej w praktyce nie
da si zastpi. Natomiast w razie problemw z przyczeniem do wodo-
cigu, moemy zdecydowa si na studni, jeli za nie mamy dostpu
do kanalizacji zbiorczej na szambo, cho moe si zdarzy, e miejsco-
wy plan zagospodarowania wymusza np. przyczenie do kanalizacji.
Sama droga prowadzca do naszej wymarzonej, uzbrojonej dziaki
to nie wszystko. Samochd moe by zawodny, czasami bdziemy wic
zmuszeni skorzysta z komunikacji publicznej. To szczeglnie istot-
ne dla rodzin z dziemi i modzie w wieku szkolnym. Dobrze wic,
gdy w pobliu znajduje si przystanek autobusowy lub stacja kolejowa.
Idealnie, gdy komunikacja publiczna kursuje z odpowiedni czstotli-
woci.
Wspomnianych uciliwych dojazdw do szkoy mona unikn,
gdy w pobliu jest odpowiednia placwka dydaktyczna. Rwnie po-
dana jest blisko sklepw, przychodni czy innych miejsc usugowych.
PROJEKT
Planujc budow domu, kady inwestor ma pewne, mniej lub bardziej
skrystalizowane, wyobraenia na temat tego, jak bdzie on wygl-
da. Zadaniem projektanta jest nadanie tym marzeniom konkretnych
ksztatw.
POWIERZCHNIA
Powierzchnia zaley przede wszystkim od liczby pokoi. Ich ilo po-
winna wynika oczywicie z liczby domownikw. Pod uwag nale-
y te wzi ewentualnych goci. Trzeba rwnie przemyle, czy
wprzyszoci nie szykuje si powikszenie rodziny. Pomieszczenia
rzadziej uywane warto umieci w wydzielonej czci domu (np. na
odrbnej kondygnacji), by mona byo utrzymywa w nich nisz tem-
peratur. Sypialnie nie powinny by mniejsze ni 9 m.
Jeli czsto pracujemy w domu, najlepiej wygospodarowa osobne,
ciche pomieszczenie, suce jako gabinet. Powinno si wnim zmie-
ci biurko, regay na ksiki, skoroszyty i segregatory, czy inne ma-
teriay zwizane z prac. Jeli bdziemy przyjmowa interesantw,
togabinet najlepiej zlokalizowa w pobliu wejcia.
LICZBA KONDYGNACJI
Powinna by pochodn przede wszystkim powierzchni dziaki.
Naprzecitnej dziace w ksztacie niezbyt wyduonego prostokta
opowierzchni 8001000 m mona zazwyczaj bez trudu zmieci za-
rwno pitrowy, jak i parterowy dom o powierzchni ok. 150 m.
Najprostsze w budowie s domy parterowe, pozbawione schodw
(poza strychowymi, ktre mog by nawet skadane). Doceni to zarw-
no rodzice z maymi dziemi, jak i osoby starsze czy niepenosprawne.
Przewodnik dla rozpoczynajcych budow domu
f
o
t
.

D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
Projekt indywidualny
czy z katalogu? to
jeden z podstawowych
dylematw inwestora
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
Od planw do wykonawcy
Strop domu parterowego moe by lekki, utworzony na przykad
przez dolny pas wizarw dachowych. Ocieplenie go jest bardzo atwe,
bo ukada si je na stropie, a nie w poaciach dachu. Wad domw par-
terowych jest stosunkowo dua powierzchnia zabudowy i podogi po-
sadowionej na gruncie oraz wiksze fundamenty i znaczna powierzch-
nia dachu.
Mniejsz powierzchni zabudowy ni domy parterowe o takiej sa-
mej powierzchni maj domy z poddaszem uytkowym. atwiej jest je
wic zmieci na maych dziakach, jednak czsto s drosze w budo-
wie. Wynika to z kosztw wykonania stropu i schodw, na ktre trzeba
te przeznaczy cz powierzchni obydwu kondygnacji. Strop pomi-
dzy kondygnacjami mieszkalnymi musi by solidny i dobrze tumicy
dwiki.
Zalet domw pitrowych jest brak na pitrze skosw, ktre zmniej-
szaj ich uyteczn powierzchni i przez to utrudniaj zagospoda-
rowanie. Cho trzeba te doda, e poddasza maj wielu zwolenni-
kw, poniewa skosy nadaj pomieszczeniom oryginalny charakter.
Oddzielone od wpyww zewntrznych nieuytkowym poddaszem, po-
mieszczenia pitra s natomiast mniej podatne na przegrzewanie latem
i wychadzanie zim.
A co z piwnic? Tradycyjnie w tej czci domu umieszczao si ko-
towni, spiarni na przetwory czy skad rupieci. To dobra loka-
lizacja take dla pracowni, warsztatu majsterkowicza czy magazy-
nu opau do kominka. Niestety, domy podpiwniczone maj te wady.
Najwaniejsz s koszty. Skuteczna izolacja przeciwwodna w przy-
padku wysokiego poziomu wd gruntowych jest bardzo trudna do
wykonania i kosztowna (cho nawet najkosztowniejsza hydroizolacja
nie zagwarantuje, e w przyszoci nie pojawi si przecieki). Wzwiz-
ku z tym piwnica moe by znacznie drosza ni podobnej wielko-
ci pomieszczenia nadziemne. Dlatego te jej budow mona rozwaa
wsytuacji, gdy dziaka jest bardzo maa lub wska, albo pochyo tere-
nu i tak zmusza nas do wykonania wysokiego fundamentu. Oczywicie
o ile grunt jest suchy.
O wygodzie domu pitrowego w duej mierze decyduj schody.
Dowyboru mamy dwa rozwizania. Tradycyjne zakada umiejscowie-
nie ich w pobliu wejcia w holu lub w wydzielonej klatce schodo-
wej. Ogranicza to przenoszenie si dwikw pomidzy kondygnacja-
mi i umoliwia dobre odseparowanie wsplnej dla wszystkich dziennej
czci domu z salonem i kuchni na parterze od sypialni na kolejnej
kondygnacji. Drugie rozwizanie szczeglnie ostatnio popularne za-
kada usytuowanie schodw w salonie. Oszczdza to nieco miejsca, bo
nie trzeba projektowa duego holu ze schodami, ale cho adne scho-
dy zdobi salon mog te utrudnia jego aranacj. Jeli z braku miej-
sca lub dla ozdoby wybierzemy schody krte, prawdopodobnie bd po
prostu niewygodne. Wad schodw w salonie jest take to, e uatwia-
j przenoszenie si dwikw, a wic gocie bawicy si w salonie mog
przeszkadza dzieciom picym na pitrze, a jeli kto gono sucha
muzyki w pokoju na grze, to bdzie j sycha i w salonie.
GARA, WARSZTAT, MAGAZYN...
Wielko garau determinuje oczywicie liczba samochodw, ktre
bd w nim parkowa. Ponadto gara suy czsto za magazyn dla ma-
szyn ogrodniczych, rowerw czy narzdzi. Jeli ogrd jest nasz pasj
lub nie moemy si oby bez majsterkowania, pomylmy o wydziele-
niu pomieszczenia na wszystkie niezbdne sprzty. W przeciwnym ra-
zie gara bdzie wielkim skadowiskiem. Najwygodniej, jeli z garau
bdziemy mogli wej bezporednio do domu, ewentualnie doj do
wejcia chronieni szerokim okapem dachu. W zwizku z tym najwy-
godniejszy jest gara ssiadujcy z domem, ale dla ograniczenia strat
ciepa lepiej, by gara nie by czci bryy domu, lecz by tylko dosta-
wiony do dobrze ocieplonej ciany zewntrznej.
Zlokalizowanie garau w piwnicy naley traktowa jako ostatecz-
no. Zjazd do takiego garau jest niewygodny, zim bywa oblodzony
lub zanieony (chyba e zastosujemy instalacj przeciwoblodzeniow),
a samo pomieszczenie bdzie te naraone na zalanie w razie bardzo
gwatownych opadw, nawet gdy odwodnienie wykonano prawidowo.
IM PROSTSZA BRYA, TYM LEPIEJ
Z praktycznego punktu widzenia, im prostsza brya budynku, tym
lepiej. Najlepiej, jeli rzuty kondygnacji s zblione do kwadratu lub
niezbyt wyduonego prostokta. Dziki temu powierzchnia prze-
grd zewntrznych (ciany, podoga, dach) jest niewielka wstosun-
ku do kubatury oraz powierzchni budynku. To za oznacza mniej-
sze koszty budowy oraz ogrzewania w czasie eksploatacji.
Niewskazana jest budowa balkonw, ktre s przyczyn znacznych
strat ciepa, gdy pyta balkonu jest zwykle przedueniem pyty stro-
powej. Cho elementy te s bardzo cenione w blokach mieszkalnych,
gdzie stanowi namiastk ogrodu, w domach otoczonych zieleni bal-
kony s zwykle bezuyteczne.
Kopoty mog sprawi te skomplikowane, wielopoaciowe dachy,
ktre zwikszaj straty ciepa. Dodatkowo podczas prac dekarskich a-
two o bdy, a w konsekwencji przecieki. Najbardziej godne polecenia
s proste dachy dwu- lub czterospadowe. Te pierwsze pozwalaj po-
nadto wygospodarowa duo miejsca na poddaszu.
Niepodane s te zaamania bryy budynku, wykusze itp.
Elementy te komplikuj konstrukcj stropw, a przy tym zwiksza-
j powierzchni przegrd zewntrznych (a przez to straty ciepa), cho
tylko nieznacznie zwikszaj powierzchni uytkow.
Pomieszczenia budynku powinny by zgrupowane, ze wzgldu
na funkcje oraz potrzebne w nich instalacje. Najlepiej, jeli azienki
umieszczone s obok siebie lub jedna nad drug, bo wtedy mona
przyczy je do wsplnego pionu kanalizacyjnego, wystarcza te je-
den komin z kanaami wentylacyjnymi. Moliwie blisko azienek
ikuchni powinno si rwnie znale pomieszczenie z kotem przy-
gotowujcym ciep wod. Dziki temu woda bdzie pyn krtki-
mi odcinkami rur i nie bdzie si wychadza, co w sprzyjajcych wa-
runkach pozwoli nawet zrezygnowa z cyrkulacji c.w.u. ciepa woda
itak bdzie pyn zaraz po odkrceniu kranu.
Warto grupowa pomieszczenia o tym samym przeznaczeniu, gdy
zapewnia to racjonalny podzia domu na strefy, suce podobnym po-
trzebom (np. do pracy i odpoczynku, a wic takie, w ktrych panuje ci-
sza) lub takie, w ktrych bdzie utrzymywana jednakowa temperatura.
POkDANE POUDNIE
Najatwiej zorientowa pomieszczenia wzgldem stron wiata na dzia-
ce, ktra ma ksztat zbliony do kwadratu. Ograniczeniem moe by
gara, do ktrego wjazd najlepiej umieci od strony ulicy. Wejcie
do domu moe by zarwno od frontu, jak i w cianie bocznej bu-
dynku.
Najwaniejsza zasada dotyczy rozmieszczenia okien. Ich najwik-
sza ilo powinna znajdowa si od poudnia, najmniejsza od pnocy.
Elewacja poudniowa jest bowiem najbardziej nasoneczniona, dlatego
warto z tej strony zlokalizowa salon/pokj dzienny. Takie rozmiesz-
czenie zapewnia nie tylko komfort, ale ma te wpyw na ograniczenie
strat ciepa. Z iloci okien po tej stronie nie mona te przesadzi, po-
niewa w okresie letnim promienie soneczne mog by bardzo uci-
liwe. Dlatego naley pamita o zieleni ogrodowej za oknem, a take
oroletach, aluzjach itp.
Rozmieszczenie sypialni to kwestia indywidualnych upodoba. Jeli
lubimy, by budzio nas poranne soce, umiemy sypialni od wscho-
du. Od tej strony warto te zaplanowa taras. Dobrze, jeli jego wszy
bok bdzie skierowany na poudnie. Latem bdzie intensywnie naso-
neczniony tylko rano, gdy upa nie jest jeszcze tak dokuczliwy.
WIELKOm KOTOWNI
Minimalne wymagania co do rozmiarw kotowni, sposobu wentyla-
cji itp. wynikaj z przepisw budowlanych i zale od tego, jak ma by
zasilany kocio. Nigdy te nie zapominajmy, e przepisy okrelaj tyl-
ko pewne minimum wielko kotowni powinna te zapewnia wy-
god jej uytkowania.
Kocio gazowy jest waciwie bezobsugowy, nie musimy te mar-
twi si wydzieleniem miejsca na opa ani na zasobnik ciepej wody
(kocio moe mie wbudowany niewielki zbiornik lub by go cakowi-
cie pozbawionym, jeli pracuje jako dwufunkcyjny). Przepisowe wy-
magania, co do minimalnej kubatury, s bardzo agodne:
8 m w przypadku urzdze pobierajcych powietrze do spalania
ztych pomieszcze,
6,5 m w przypadku urzdze z zamknit komor spalania, po-
bierajcych powietrze z zewntrz.
Dopuszczalne jest nawet zainstalowanie kota w kuchni, holu czy
azience. Co wane, wentylacja grawitacyjna jest wymagana tylko
wprzypadku kotw z otwart komor spalania; gdy jest ona zamkni-
ta, to rodzaj wentylacji moe by dowolny.
Trzeba jednak zaznaczy, e kotw zasilanych gazem pynnym
(LPG) dotycz pewne obostrzenia. Kotownia z takim kotem nie moe:
znajdowa si poniej poziomu terenu, na przykad w piwnicy;
mie wpustw kanalizacyjnych w pododze.
Ponadto otwory wentylacyjne powinny znajdowa si przy podo-
dze. Te obostrzenia wynikaj z faktu, e LPG jest ciszy od powie-
trza i w razie wycieku gromadzi si w najniej pooonych miejscach.
Najwicej wymaga bdziemy musieli jednak speni chcc wykorzy-
sta paliwa stae. Kotownia z kotem na paliwo stae musi mie:
wielko zapewniajc minimum odstp 1 m pomidzy przodem ko-
ta a cian, oraz wygodny dostp do wyczystek kota i komina;
sprawn wentylacj grawitacyjn otwr nawiewny o powierzch-
ni przekroju co najmniej 200 cm oraz umieszczony pod sufi-
tem wlot do kanau wentylacyjnego wyprowadzonego ponad dach.
Minimalny wymiar kanau to 14 14 cm lub rednica 15 cm;
wpust kanalizacyjny umieszczony w pododze.
Kocio na paliwo stae wymaga wikszej kotowni, choby ze wzgl-
du na wygod obsugi, a ta moe by konieczna nawet co kilka godzin.
Ponadto w kotowni niezbdne jest miejsce na zapas paliwa lub zawie-
rajcy je zasobnik.
W kotowni na paliwo stae potrzebne jest miejsce na duy zasobnik
na ciep wod uytkow (c.w.u.), zwykle dobrany wedug wskanika:
50 l na osob. W takiej kotowni warto zaprojektowa drzwi prowadz-
ce bezporednio na zewntrz, aby nie trzeba byo przechodzi do niej
zopaem ani popioem przez inne pomieszczenia.
Jeli w domu planujemy instalacj kolektorw sonecznych, to nie-
zalenie od rodzaju kota, bdziemy musieli wygospodarowa miejsce
na zasobnik c.w.u. o pojemnoci 150300 l. Jego rol jest odbir ciepa
zinstalacji podczonej do kolektorw i przekazanie go zimnej wodzie,
a take magazynowanie ciepej wody.
KUCHNIA ODDZIELNIE CZY RAZEM?
Pierwsze pytanie, ktre powinnimy sobie postawi przy plano-
waniu kuchni, dotyczy tego, czy potrzebujemy kuchni wydzie-
lonej, czy te aneksu bdcego czci pokoju. Obecnie mod-
ne jest to drugie rozwizanie, ale naley pamita o jego wadach.
Najwaniejsza to zapachy, ktre atwo przenikaj poza obszar goto-
wania. Kopot moe te stanowi utrzymanie czystoci poza anek-
sem. Garnki, talerze, produkty spoywcze, tak naturalne wkuchni,
nie najlepiej wygldaj zpozycji salonu. Zatem aneks kuchenny po-
lecany jest osobom, ktre gotuj sporadycznie, a posiki i tak wol
spoywa w pokoju dziennym. Porednim rozwizaniem jest po-
czenie kuchni i salonu szerokim, ok. 1,5-metrowym przejciem.
Jeli w kuchni nie przewidujemy ustawia stou, to wystarczy na
ni przeznaczy 1015 m. Praktyczne jest zaprojektowanie przy
kuchni pomieszczenia gospodarczego spiarni jednak by byo wy-
godne, powinno mie co najmniej 3 m. Jeli miaoby by mniejsze,
lepiej wstawi do kuchni du szaf wnkow na naczynia, przetwo-
ry itp.
Z KATALOGU LUB NA MIAR}
Na temat wyboru rodzaju projektu zdania s bardzo podzielone.
Zwolennicy projektw indywidualnych podkrelaj, e tylko takie po-
zwol wybudowa dom dopasowany do potrzeb. Oferty katalogowe
mog nie speni naszych oczekiwa. Poza tym projekt na miar da
moliwo wyboru unikalnej technologii, dziki ktrej koszty budowy
bd nisze. Niestety mwi inni projekt indywidualny jest duo
droszy, na dodatek nie mamy pewnoci, e architekt nie poszed na
atwizn i nie skopiowa pomysw z innych rozwiza. Dlatego cza-
sem warto wybra taszy projekt z katalogu, ktry na dodatek by ju
gdzie zrealizowany i efekt mona obejrze w naturze, a waciciela ta-
kiego domu wypyta o dowiadczenia zwizane z budow i eksploata-
cj. Osoby realizujce ten sam projekt wymieniaj si zreszt dowiad-
czeniami podczas trwania budowy: takie grupy tworz klany na
forum internetowym Budujemy Dom.
Nawet jeli od pocztku skaniamy si ku projektowi indywidualne-
mu albo jego wykonanie wymuszaj szczeglne cechy dziaki, np. te-
ren jest wski (1516 m) lub dziaka ma znaczny spadek, to i tak warto
przeglda projekty gotowe w katalogach lub Internecie: mog by one
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
rdem inspiracji i pomysw, na ktre sami bymy nie wpadli. Poza
tym przegldanie prezentacji i porwnywanie cech domw uatwi nam
rozmowy z projektantem: atwiej nam bdzie sprecyzowa oczekiwa-
nia, okreli, jakie rozwizania nam si podobaj, a jakich nie akcep-
tujemy. Dziki temu projektant bdzie lepiej wiedzia, jaki projekt spe-
ni nasze potrzeby.
Niezalenie od tego, czy projekt bdzie z katalogu czy indywidualny,
zawsze mamy prawo da, by by odpowiednio szczegowy. Wpro-
jekcie powinny by wic dokadnie opisane i narysowane jako deta-
le, na przykad w skali 1:20, wszystkie miejsca trudne dla wykonawcy
wzy konstrukcyjne, izolacje fundamentu, sposb wykonania tarasu
czy szczegy konstrukcji dachu.
Czsto w projektach sabo opracowana jest cz instalacyjna. Nie-
dokadnoci i braki warto uzupeni, by w trakcie budowy nie okazao
si na przykad, e w kotowni nie zmieci si kocio z podajnikiem.
WYKONAWCY
Rola wykonawcy domu jest nie do przecenienia. To jemu powierzamy
nasze rodki i to efekty jego pracy bd decydoway przez lata o na-
szym komforcie.
SYSTEM GOSPODARCZY LUB GENERALNY WYKONAWCA
Ten dylemat nasuwa pewne analogie do sytuacji z wyborem projek-
tu. Wybr jednej firmy jako generalnego wykonawcy jest rozwiza-
niem prostszym, zdejmujcym z nas cz odpowiedzialnoci za pro-
ces budowy. Podpisujemy wwczas tylko jedn umow i nie musimy
martwi si stron organizacyjn. Co prawda w praktyce na budowie
bdzie pracowao wiele ekip jako podwykonawcy, ale ich dobr i nad-
zorowanie nie bdzie bezporednio naszym problemem.
W umowie z generalnym wykonawc powinien by okrelony spo-
sb i termin przeprowadzenia poszczeglnych etapw robt oraz
zwizane ztym patnoci. Najczciej umowa jest konstruowana tak,
e kada ze stron paci kary, jeli nie wywie si ze swoich zobowi-
za (terminu realizacji robt albo terminu patnoci). Podpisujc tak
umow najlepiej skorzysta z pomocy prawnika, tym bardziej, e tre
umowy moe by w zasadzie dowolna i prawnik duo atwiej wy-
chwyci potencjalnie niekorzystne dla nas zapisy.
Drugi sposb, nazywany systemem gospodarczym, polega na sa-
modzielnym angaowaniu ekip, ktre wykonaj poszczeglne etapy
budowy. Jest on w Polsce znacznie popularniejszy, bo zwykle ta-
szy, jednak duo bardziej obciajcy dla inwestora. Wielo obo-
wizkw moe by trudna do pogodzenia z codzienn prac za-
wodow, dlatego naley zastanowi si, czy moemy sobie na to
pozwoli.
EKIPA Z POLECENIA
Powyszy wybr wydaje si bahostk w porwnaniu do wyboru sa-
mej ekipy wykonawczej. O braku solidnoci budowlacw kr ju
legendy. Najprostszym rozwizaniem bdzie zatrudnienie ekipy z po-
lecenia, ktra pracowaa u kogo ze znajomych i dobrze wywizaa
si ze swoich zada. Zreszt wikszo dobrych ekip skontaktuje nas
z inwestorami, dla ktrych pracowali i ktrzy wystawi im pozytyw-
n opini.
Warto te skorzysta z dziau polecanych wykonawcw na forum
Budujemy Dom, na ktrym osoby z naszego Klubu Budujcych Dom re-
komenduj sprawdzonych przez siebie realizatorw.
Budujc, przekonamy si take, e jeli ju na czym oszczdza, to
lepiej na materiale, ni na wykonawcach. Dobrzy fachowcy kosztu-
j, tym bardziej, e waciwe zrealizowanie wielu prac wymaga czasu
idokadnoci.
NIEZB}DNY NADZR
Kada budowa wymaga nadzoru kierownika budowy. Niestety, zda-
rza si, e na niektrych kierownik zjawia si bardzo rzadko, za swo-
j funkcj bierze niewiele, ale za to rwnoczenie prowadzi wiele
budw i dla adnej waciwie nie ma czasu. Bywa i tak, e praktycz-
nie cay proces toczy si bez jego udziau. Jego aktywno ogranicza
si do wypenienia, za jednym zamachem, dziennika budowy, gdy ju
wszystko jest ukoczone.
Dlatego warto skorzysta z rozwizania, ktre w Polsce nie jest
jeszcze standardem. Chodzi o zatrudnienie dodatkowo inspektora
nadzoru inwestorskiego.
Kierownik budowy i inspektor nadzoru pomog nam nie tylko
wkwestiach dotyczcych technologii. Odpowiedniej wiedzy i dowiad-
czenia wymaga te opracowanie harmonogramu prac i wspomnianych
kosztorysw. Czas wykonania poszczeglnych robt, wymagane prze-
rwy technologiczne itp. to co, czego sam inwestor nie bdzie w stanie
prawidowo okreli. Tym bardziej, e wybr materiaw na rynku jest
bardzo duy, a charakterystyka kadego z nich nieco inna.
Niedowiadczonego inwestora nieuczciwy wykonawca atwo oszu-
ka, na przykad zawyajc zuycie materiaw czy koszty robocizny.
Jedn ze sztuczek jest te podanie niskiej stawki za godzin pracy, ale
rwnoczenie znaczne zawyenie czasu jej wykonania. Osoba bez do-
wiadczenia, nawet znajc rednie stawki robocizny, takich naduy
nie wychwyci.
f
o
t
.

X
e
l
l
a

(
Y
t
o
n
g
)
Wybr
sprawdzonej
ekipy
wykonawcw
jest jednym
zkluczowych
momentw
budowy domu
Rola inspektora nadzoru
inwestorskiego
T
o specjalista z odpowiednimi uprawnieniami budowlanymi,
ktry niezalenie od kierownika budowy nadzoruje popraw-
no prac na budowie, moe take sprawdza przedstawiane kosz-
torysy. Z zaoenia reprezentuje interes inwestora jeli zauwa-
y jakie nieprawidowoci, moe nakaza kierownikowi budowy
ich usunicie, wpisujc informacj o tym do dziennika budowy.
Po wyborze dziaki, projektu
iwykonawcw wymarzonego domu, czas
na skoncentrowanie si na poszczeglnych
elementach budynku od fundamentw,
po dach.
fot. Dreamstime
Stan surowy
zamknity
FUNDAMENTY
Na tym etapie budowy domu do rozstrzygnicia s trzy najwaniej-
sze dylematy: jak gboko posadowi fundamenty, jaka powinna by
wysoko cian fundamentowych, oraz jak zabezpieczy ten element
przed wilgoci.
JAKA WYSOKOm FUNDAMENTW?
Trzeba wyranie rozdzieli dwie kwestie: gboko posadowienia aw
fundamentowych i wysoko cian fundamentowych ponad pozio-
mem terenu.
Gboko posadowienia zaley od typowej dla danego regionu g-
bokoci przemarzania gruntu. W Polsce wynosi ona od -0,8 do -1,4 m
(najmniejsza jest na zachodzie kraju, najwiksza w okolicach Suwak
iw Polsce poudniowej). awy umieszcza si poniej tej granicy, po-
niewa zamarzajcy i odmarzajcy grunt zmienia swoja objto (to
tzw. wysadziny mrozowe). W efekcie budynek moe nierwnomiernie
osiada, co grozi pkaniem cian.
Drugi czynnik to sam rodzaj gruntu. Jeli brak w nim drobnych,
gliniastych czstek, to wysadziny mrozowe nie wystpuj i budynek
mona posadowi pyciej, zwykle na gbokoci ok. 0,6 m. Grunty nie-
wysadzinowe to przepuszczalne piaski, wiry i podoa skalne.
Na pytanie, jaka jest najlepsza wysoko cian fundamentowych
ponad terenem, nie ma prostej odpowiedzi. Ich dua wysoko jest
bardzo podana, gdy ciany s wraliwe na wilgo z topniejce-
go niegu oraz rozbryzgujcych si kropel deszczu. Tak jest przede
wszystkim w domach drewnianych.
ZABEZPIECZENIE PRZED WILGOCIk
Ochrona fundamentw przed wod gruntow i wilgoci jest zada-
niem izolacji przeciwwilgociowej. Zapobiega ona przemarzaniu mu-
rw i traceniu przez nie izolacyjnoci termicznej. Pozwala unikn
zagrzybienia, rozwijania si pleni, wystpowania wykwitw i prze-
nikania wody opadowej do wntrza budynku.
Ochrona przeciwwilgociowa skada si z dwch elementw: izo-
lacji pionowej i poziomej. Pierwsza z nich polega na pokryciu od ze-
wntrz odpowiednio przygotowanych cian fundamentowych mas
Norbert Skupiski
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
bitumiczn lub roztworem asfaltowym w postaci ppynnej. Izolacj
poziom wykonuje si, umieszczajc pap na lepiku lub foli PVC na
styku awy i ciany fundamentowej oraz na styku ciany fundamen-
towej i ciany parteru.
Waciwie wykonana izolacja przeciwwilgociowa fundamentw za-
pewni bezpieczestwo i komfort uytkowania domu.
CIANY
Fundamenty s podstaw kadej budowli, ale o jej charakterze decydu-
j ciany. Przy wyborze materiaw ciennych inwestorzy bardzo cz-
sto koncentruj si na ich cenie. Skrupulatnie porwnuj koszty cegie,
bloczkw czy pustakw. Tymczasem, jeli dobrze si zastanowi, to
nie one s najwaniejsze. Ostatecznie wybierajc konkretny budulec,
inwestor niejako przesdza o przyszych warunkach ycia w domu.
Wzalenoci od doboru w budynku bdzie chodniej lub cieplej, ciszej
lub goniej, bardziej lub mniej sucho. I to wanie owe rnice eksplo-
atacyjne s znacznie waniejsze, ni ceny materiaw. Tebd bowiem
stanowi podobn pozycj w budecie caego przedsiwzicia nieza-
lenie od wybranej technologii.
ROLA CIAN ZEWN}TRZNYCH
W Polsce najpopularniejsze s technologie murowane. Wielu spe-
cjalistw uwaa wrcz, e to one s najbardziej dopasowane do kli-
matu naszej czci Europy. Najczciej spotykanymi materiaami
do wznoszenia cian s: beton komrkowy, ceramika zwyka i pory-
zowana (tzw. ciepa), silikaty (bloczki wapienno-piaskowe), keram-
zytobeton oraz pustaki z wypenieniem styropianowym. Wszystkie
one s obecnie atwo dostpne i dobrze znane wykonawcom.
Poprawnie uyte, bez kopotu zapewni wznoszonym cianom para-
metry zgodne z norm budowlan.
ciana zewntrzna ma wielorakie zadania. Ten element konstrukcji
budynku musi charakteryzowa si przede wszystkim odpowiedni
wytrzymaoci. Drug istotn cech jest stanowienie podstawowej
bariery dla ciepa (zim uciekajcego z domu, latem przenikajcego
do jego wntrza) oraz haasw pochodzcych z otoczenia. Pewne ma-
teriay maj te niezwykle przydatn zdolno regulowania mikro-
klimatu w budynku. Jest to moliwe dziki absorbowaniu przez nie
nadmiaru wilgoci w swoim wntrzu i oddawaniu jej, gdy w pomiesz-
czeniach staje si zbyt sucho. Materiay rni si take midzy sob
akumulacyjnoci ciepln. W uproszczeniu jest to rna zdolno
przechowywania ciepa pozyskanego z otoczenia.
Kierujc si wycznie cen, mona oczywicie nieco zaoszcz-
dzi, ale... ostatecznie najtasza ciana trjwarstwowa wykoczo-
f
o
t
.

L
e
g
a
l
e
t
t
Waciwe zaizolowanie pyty fundamentowej
maszczeglne znaczenie w przypadku budynkw
niepodpiwniczonych
Z salonu bezporednio
doogrodu
P
oza ochron cian fundamentowych przed zawilgoceniem,
warto pomyle rwnie o powizaniu z otoczeniem wntrz
na parterze domu. Trudno bdzie osign ten efekt, jeli inwe-
stor zdecyduje si na podpiwniczenie lub wysokie posadowienie
budynku. Tymczasem moliwo wyjcia z salonu bezporednio
do ogrodu to niewtpliwa atrakcja i przywilej, dostpny jedynie
mieszkacom domw jednorodzinnych.
Systemowe budowanie energooszczdnych
domw jakie parametry energetyczne ma
dom budowany z Ytonga?
Bloczki przez nas produkowane od lat sprawdza-
j si w energooszczdnych budynkach. W odpo-
wiedzi na zaostrzenie przepisw okrelajcych graniczne war-
toci wspczynnika przewodzenia ciepa, uzupenilimy nasz
ofert o nowy produkt bloczek o wspczynniku l
10,dry
= 0,0855
W/(mK) iwytrzymaoci na ciskanie 2 N/mm
2
. Dziki doskona-
ym waciwociom cieplnym, bloczki o gruboci 48 cm umo-
liwiaj budow cian bez ocieplenia o wspczynniku przeni-
kania ciepa U= 0,17 W/(m
2
K)!
Planujc budow cian z ociepleniem, bloczki o gruboci
24cm i l
10,dry
= 0,095 W/(mK) lub bloczki o takiej samej grubo-
ci i l
10,dry
= 0,105 W/(mK) w porwnaniu do innych materia-
w ciennych pozwalaj na zmniejszenie gruboci ciany na-
wet o 7 cm, jednoczenie zachowujc ten sam wspczynnik
przenikania ciepa.
Systemowe budowanie uwzgldnia ofert elementw dodatko-
wych, ktre niweluj wystpowanie mostkw termicznych. Wjego
skad wchodzi systemowa zaprawa do cienkich spoin, elementy
docieplenia wieca, pyty do ocieplenia ociey okiennych, cie-
pe nadproa z betonu komrkowego, ksztatki U suce jako
deskowanie tracone do elementw elbetowych oraz narzdzia
uatwiajce poprawne wymurowanie cian. Uzupenieniem sys-
temu s take pyty stropowe, ktre mona wysuwa poza obrys
budynku tworzc ciep pyt balkonow.
Wojciech Rogala
Junior Product Manager
Xella Polska Sp. z o.o.
na klinkierem bdzie kosztowaa wicej, ni najdroszy nawet mur
jednowarstwowy. Trzeba jednak pamita, e cao wydatkw po-
niesionych na budulec cienny nie powinna przekroczy kilkuna-
stu procent kosztw budowy. Natomiast oszczdnoci poczynione
wczasie wznoszenia cian prawie zawsze skutkuj drosz eksplo-
atacj budynku. Zyski mog si zatem okaza iluzoryczne, nato-
miast pniejsze poprawienie komfortu ycia w domu zca pewno-
ci bdzie trudne i kosztowne.
OD JEDNEJ DO TRZECH WARSTW
Do wyboru s ciany jedno-, dwu- i trjwarstwowe. Kade z tych
rozwiza ma swoje zalety i wady.
ciany jednowarstwowe wymagaj najwicej starannoci od wy-
konawcw. Ich wad s trudnoci z ociepleniem miejsc, w ktrych
materia cienny, ze wzgldw konstrukcyjnych, musi by zastpio-
ny betonem (wieniec stropowy, nadproa okien i drzwi, mocowa-
nia balkonw). W obszarach tych termoizolacyjno ciany bdzie
powanie obniona (wiksze ucieczki ciepa), dlatego warto stoso-
wa tu rozwizania systemowe, oferowane przez duych producen-
tw, np. systemowe nadproa. Podobne kopoty bd efektem wszel-
kich niedorbek: bruzd, ukrusze i odupkw. Dlatego te, decydujc
si na ten rodzaj ciany, naley szczeglnie dokadnie pilnowa ekipy
wykonawczej.
Stawiajc mur jednowarstwowy mona rozway wykorzystanie ele-
mentw hybrydowych. S to pustaki, ktrych szczeliny wypenione
s styropianem. Materia ten jest nieco droszy od tradycyjnych, uy-
wanych na ciany jednowarstwowe, ale zapewnia lepsz izolacyjno
ciepln przy zachowaniu niekopotliwej jednowarstwowej technologii
wznoszenia.
Najczciej spotykanym w Polsce rozwizaniem s ciany dwuwar-
stwowe. Dziki nim mona uzyska rwnomiern termoizolacyjno
przegrd zewntrznych. Funkcje konstrukcji i izolacji cieplnej s tu
rozdzielone pomidzy mur i warstw ocieplenia. Z tego powodu war-
stwa konstrukcyjna (nona) moe by ciesza, ni w cianie jedno-
warstwowej. Najwiksz zalet takiej ciany jest cigo termoizolacji
otulajcej szczeln warstw cay budynek. Jeli bdzie ona starannie
wykonana, to zapobiegnie ucieczkom ciepa nawet we wspomnianych
ju czuych punktach cian.
W odrnieniu od cian jednowarstwowych, przy dwuwarstwowych
istnieje niezwykle duy wybr materiaw. cian (zwaszcza ocieplo-
n styropianem) stawia si niemal rwnie atwo, jak mur jednorodny.
Dodatkow zalet jest szansa rozoenia prac na etapy i ocieplenia bu-
dynku w kolejnym sezonie budowlanym.
Najmniej zwolennikw ma w naszym kraju ciana trjwarstwowa.
Wedug ankiet, na takie rozwizanie decyduje si okoo 20% buduj-
cych. Wielka szkoda, gdy jest to sposb ze wszech miar godny polece-
nia. Wariant prostszy z warstw styropianu pomidzy cian non
a zewntrzn elewacyjn nie powinien nastrczy problemw nawet
rednio wykwalifikowanej ekipie murarskiej, azapewnia niemae ko-
rzyci. Komfort cieplny wntrza bdzie naprawd wysoki, a trwao
i uroda elewacji z cegy klinkierowej czy upanych bloczkw silikato-
wych stanie si atutem domu na dugie dziesiciolecia. Znacznie wi-
cej umiejtnoci wymaga wzniesienie ciany trjwarstwowej z izolacj
z weny mineralnej. Budow mona podzieli na dwa etapy (najpierw
warstwa nona, potem ocieplenie), co pozwala unikn bdw.
cianka elewacyjna nie poprawia wprawdzie w znaczcy sposb
wasnoci cieplnych ciany, ale moe by wyjtkowo trwa ozdob
domu. Chroni ponadto termoizolacj przed dziaaniem czynnikw po-
godowych i uszkodzeniami mechanicznymi znacznie skuteczniej, ni
tynk cienkowarstwowy, ktrym pokrywa si przewanie ciany dwu-
warstwowe.
STROP
Strop element niewidoczny z zewntrz domu peni niezwykle wa-
n rol, zwaszcza w przypadku budynkw pitrowych. Przenosi ob-
cienia stae i uytkowe oraz stanowi barier pomidzy kondygna-
cjami.
Wykonanie tej konstrukcji nie jest zadaniem prostym, dlatego warto
ten etap podda wyjtkowo starannemu nadzorowi.
ZGODNIE Z PROJEKTEM
Strop trzeba wykona zgodnie z projektem, poniewa kada zmiana b-
dzie wymagaa zatrudnienia uprawnionego konstruktora. Nawet nie-
wielkie (z pozoru) zmiany, jak np. dodanie wykuszu czy usunicie
f
o
t
.

X
e
l
l
a

(
Y
t
o
n
g
)
Cena materiaw ciennych nie powinna
by gwnym wyznacznikiem ich wyboru.
Ostatecznie bdzie stanowi niewielk
pozycj w kosztach caej budowy
f
o
t
.

X
e
l
l
a

(
S
i
l
k
a
)
Systemy murowania z bloczkw
konstrukcyjnych pozwalaj skrci
czas budowy
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
fragmentu ciany konstrukcyjnej na parterze, pocigaj za sob prze-
projektowanie konstrukcji stropowej.
Najczciej rodzaj stropu okrelony jest w projekcie katalogowym
ijest cile zwizany z konstrukcj oraz form budynku. Stropy maj
zrnicowan rozpito (moliwo przekrycia przestrzeni bez podpr
porednich), grubo oraz izolacyjno akustyczn. Odmienna jest te
ich podatno na ksztatowanie, co jest szczeglnie wane przy pla-
nowaniu zmian w obrysie budynku. Wszystkie te aspekty musz by
koniecznie przedyskutowane z projektantem konstrukcji.
POPRAWNOm WYKONANIA
Poprawno wykonania stropu naley sprawdzi w odpowiednim mo-
mencie dla najpowszechniej stosowanych stropw gstoebrowych
jest to etap tu po uoeniu belek konstrukcyjnych i pustakw stropo-
wych, ale przed ich zabetonowaniem. Inspektor moe wwczas oce-
ni zgodno wykonania stropu z projektem, a wic np. solidno za-
kotwienia poszczeglnych elementw w murze oraz jego wysoko
wstosunku do podogi.
W przypadku nieco rzadziej wybieranych stropw monolitycznych
najistotniejsza jest kontrola deskowania, podparcia oraz poprawnoci
uoenia zbrojenia. To ostatnie decyduje o nonoci i bezpieczestwie
caej konstrukcji. Ogldziny musz mie zatem miejsce przed zalaniem
zbrojenia betonem.
Mniej dzi popularne stropy prefabrykowane z pyt kanaowych
kontroluje si w trakcie ukadania. Szczegln uwag naley zwrci
na miejsca oparcia pyt na cianach nonych oraz na ich rwne uoe-
nie wpoziomie. Jak wida, na tym etapie budowy inspektor ma sporo
pracy.
Zdarza si, e rozwizania przyjte w projekcie domu nie do ko-
ca nam odpowiadaj. Chcielibymy przesun azienk, powikszy
sypialni itp. W takich przypadkach pamitajmy, e kade przesu-
nicie cian lub zastosowanie innego materiau wymaga zgody kon-
struktora.
OCIEPLENIE
Ocieplenie to kolejny strategiczny element budowy. Dobrze dobrana
izolacja cieplna pozwoli znaczco zmniejszy przysze koszty ogrze-
wania domu i zapewni komfort jego mieszkacom. Podobnie jak
wprzypadku stropu, tak i tu bardzo istotny jest cisy nadzr nad eki-
p wykonawcz.

ROLA OCIEPLENIA
Waciwa termoizolacja pozwoli znacznie obniy wydatki na ogrzewa-
nie. Do jej stosowania obliguje inwestorw norma budowlana, ktra dla
wszystkich zewntrznych przegrd budynku (cian, podogi na grun-
cie i dachu) przewiduje okrelon maksymaln przenikalno ciepln.
Jeli nawet dom ma ciany jednowarstwowe, to i tak ocieplenia wyma-
ga bd podogi oraz poacie dachowe. Do kadego z wymienionych
elementw pasuje materia izolacyjny o nieco innych waciwociach.
Wybr jest na szczcie bardzo duy. Na rynku dostpne s cae rodzi-
ny materiaw i systemw ociepleniowych o sprecyzowanym przezna-
czeniu.
Naley ponadto pamita, e normy okrelaj poziom minimum, dla-
tego te ociepla mona znacznie solidniej ni nakazuj to przepisy
(cho bez przesady, o czym poniej). Trzeba jednak zawsze uwzgld-
nia rachunek ekonomiczny. Tylko dziki niemu mona wyznaczy
opacalny puap inwestycji (przy ktrym pienidze wydane na izolacj
ciepln wrc do nas w stosunkowo krtkim czasie wpostaci oszczd-
noci).
A co ze cian jednowarstwow? Jak sama nazwa wskazuje, powin-
na ona pozosta bez ocieplenia. Dlatego trzeba wybra materia, ktry
ma odpowiedni termoizolacyjno. Jeli i tak chcemy dom ociepla, od
razu zdecydujmy si na ciany dwuwarstwowe. Bdzie taniej i prociej.
POGRUBIANIE OCIEPLENIA
Inwestorzy miewaj pokus, aby ociepli cian na zapas. Nie jest to
takie atwe. Oprcz kosztw, pod uwag naley wzi te ogranicze-
nia technologiczne. W przypadku ciany dwuwarstwowej zaizolowa-
nej styropianem, barier bdzie 2025 cm. Grubsz warstw po prostu
trudno jest umocowa, cho jest to teoretycznie moliwe.
f
o
t
.

R
e
c
t
o
r
Strop powinien by wykonany zgodnie
zprojektem, pod cisym nadzorem
f
o
t
.

X
e
l
l
a

(
Y
t
o
n
g
)
Docieplenie
wieca stropowego
Przyjta grubo ocieplenia powinna mie przede wszystkim uza-
sadnienie ekonomiczne ile musimy dopaci na etapie inwestycji oraz
ile zaoszczdzimy podczas eksploatacji. Rachunek bdzie inny w domu
ogrzewanym wglem, ni w budynku z kotem na LPG.
Uwaga! Od 1 stycznia 2014 r. wspczynnik U dla cian nie moe
przekracza 0,25 W/(mK). Dotyczy to oczywicie tylko nowych po-
zwole na budow.
DACH
Doszlimy do elementu wieczcego ca budowl, czyli do dachu.
Peni on funkcj osony, ale jest te istotnym elementem architekto-
nicznym. Dlatego jego wybr nie moe by dzieem przypadku.
PASKI CZY SPADZISTY?
Do wyboru mamy dwa rodzaje dachw: paski lub spadzisty. Na je-
den znich musimy si zdecydowa jeszcze w trakcie opracowywa-
nia projektu, kiedy to planowana jest caa konstrukcja domu, stropy,
najwysze kondygnacje, izolacje, odwodnienia itp. Nazmian kon-
cepcji w trakcie budowy bdzie ju za pno. Ponadto trzeba wie-
dzie, e ksztat i kt nachylenia dachu to jeden z podstawowych
parametrw okrelonych w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego, do ktrego wytycznych musimy si dostosowa.
Dachy paskie, charakterystyczne dla architektury modernistycz-
nej, kojarz si w Polsce gwnie z domami-kostkami, ktre zdomi-
noway krajobraz naszych wsi i miasteczek. W latach 70. ubiegego
wieku zostay jednak wyparte przez domy z dachami spadzistymi,
pokrytymi dachwkami i blach najczciej w odcieniach szaroci,
brzu, pomaraczu czy czerwieni.
Wybr rodzaju dachu to kwestia gustu, poniewa spenia on m.in.
rol ozdoby domu. Dach spadzisty, jako integralna cz elewacji, od
razu rzuca si w oczy. Paski jest natomiast niewidoczny, bardziej wy-
eksponowana jest za to grna kondygnacja. Pamitajmy jednak, e
domy osadzone s w pewnym kontekcie. Budynek ze stromym da-
chem bdzie wyglda co najmniej dziwnie w jednym szeregu z doma-
mi o paskich dachach.
W kwestii ksztatu dachu najbardziej zalecana jest maksymalna pro-
stota. Oczywicie, biorc pod uwag nie kwestie estetyczne (bote s
spraw gustu), ale atwo wykonania i zwizane z tym koszty. Jeli kto
jednak decyduje si na bardziej skomplikowane ksztaty, powinien za-
trudni ekip dowiadczon w trudnych pracach dekarskich. Przekrycia
o wyszukanej formie, penej przeama poaci, uskokw, lukarn czy
f
o
t
.

A
t
l
a
s
Wedug obowizujcych
przepisw, wspczynnik U
cian nie moe przekracza
0,25 W/(mK)
f
o
t
.

R
u
u
k
k
i
Stromy dach lepiej poradzi sobie
zzalegajcym niegiem
f
o
t
.

D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
Im prostszy jest ksztat dachu, tym
mniejsze ryzyko popenienia bdu na
etapie ukadania izolacji
Czy ksztat dachu moe spowodowa brak
moliwoci lub ograniczenia w zakresie
montau dachu stalowego?
Wikszo ksztatw dachu nie stanowi ograni-
czenia w przypadku montau dachu stalowego.
Barier moe by jednak wyjtkowo skomplikowana konstrukcja
dachu, np. obecno ukw, wolich oczek itp. Mog one utrudni
monta, a nawet cakowicie uniemoliwi zastosowanie pokry-
cia stalowego. Ponadto dachy stalowe nie nadaj si do montau
na dachu paskim i prawie paskim. W przypadku dachw o ma-
ym spadku lub o bardzo skomplikowanej konstrukcji bardziej
odpowiedni bdzie dach z rbkiem wykonanym bezporednio na
placu budowy. Najbardziej newralgicznymi miejscami s rynny
koszowe, naroa oraz obrbki okien poaciowych i kominw i na
te miejsca naley zwrci szczegln uwag podczas montau.
Wprzypadku wtpliwoci, czy dany materia bdzie si nadawa
do pokrycia naszego domu, najlepiej jest si skonsultowa z pro-
jektantem lub dziaem technicznym producenta.
Micha Jabonkowski
doradca techniczny ds. pokry dachowych
Ruukki Polska Sp. z o.o.
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
daszkw nad wykuszami, zwikszaj bowiem ryzyko usterek na etapie
budowy, a w efekcie przeciekw i ucieczek ciepa. Nie warto oszcz-
dza na wykonaniu, bo moe si to zemci na etapie uytkowania.
IZOLACJA DACHU
Dach, zabezpieczajcy budynek od najwraliwszej strony najbardziej
naraonej na dziaanie ulewy, silnego zanieenia i nasonecznienia
peni te funkcj izolacji cieplnej i przeciwwilgociowej.
Nawet najbardziej dowiadczonej ekipie mog si zdarza bdy.
Naley zatem zwrci szczegln uwag na ukadanie folii, pokrycia
oraz izolacji cieplnej. Po uoeniu kolejnych warstw, ktre przesoni
istotne miejsca, bdzie ju za pno.
POKRYCIA DACHOWE
Dach, jako bardzo wany element architektoniczno-dekoracyjny, musi
pasowa do bryy caego budynku. Dlatego zdefiniowanie przekrycia
odbywa si ju na etapie projektowania domu. Wybr zaley od wielu
czynnikw, a najwaniejsze z nich to:
rodzaj dachu i kt nachylenia poaci generalnie im mniej stromy,
tym bardziej szczelnym materiaem musi by przykryty. Niedroga papa
dobrze sprawdzi si na dachu paskim, ale ju na stromym nie speni
swojej roli, a dodatkowo bdzie si prezentowaa mao estetycznie;
konstrukcja wiby im mniej wytrzymaa, tym lejsze musi by
przekrycie. Na lekkie konstrukcje zaleca si lekk blach czy dachwki
bitumiczne, ale ju niekoniecznie stosunkowo cikie dachwki cera-
miczne;
mikroklimat wok domu dach budynku pooonego nad mo-
rzem czy jeziorem bdzie naraony na korozj, dlatego lepiej nie
wybiera tam na przekrycie zwykej blachy. Renomowani produ-
cenci oferuj blachy z powokami chronicymi przed rnymi nie-
korzystnymi warunkami zewntrznymi. W zacienionym, lesistym
miejscu, na dachwkach moe pojawi si mech iporosty, w zwiz-
ku zczym lepiej zastpi je innym materiaem.
Wydawaoby si, e kolor dachu jest wycznie kwesti gustu.
Niezupenie. Warto dopasowa kolorystyk do ssiednich budyn-
kw, aju na pewno do elewacji oraz stolarki okiennej i drzwiowej.
Podobnie jak w przypadku farb do cian, tak itu moemy skorzy-
sta z wzornikw kolorw, aby trafi z odcieniem.
Poszczeglne rodzaje pokry dachowych rni si cen i trwa-
oci. Szacuje si, e blacha miedziana zachowa waciwoci na-
wet przez 150 lat, podczas gdy gont bitumiczny tylko przez 20.
Sporzdzajc kosztorys, naley zestawi ich koszt z kosztami poszy-
cia irobocizny i porwnywa dopiero t sum. W przypadku gon-
tw niezbdne bdzie pene deskowanie, OSB lub MFP, przy pokry-
ciu dachwk wystarczy tasze oatowanie. Pod uwag trzeba te
wzi odpadki materiaowe, dlatego dla dachw o skomplikowa-
nych ksztatach warto wybra materiay o mniejszych gabarytach.
OKNA
Wikszo osb preferuje pomieszczenia widne, dobrze owietlone.
Czuje si w nich lepiej, ni tam, gdzie panuje pmrok i bardziej m-
cz si oczy. Oczywicie najzdrowsze jest wiato naturalne, dzien-
ne, a to do domu dostaje si przez okna. Ich rola jest niezwykle istot-
na, nie tylko zreszt z tego powodu. Dobrze dobrane okna, jako ozdoba
kadej elewacji, peni te wan funkcj architektoniczn. Niestety,
przepuszczajc ciepo, bywaj rdem kopotw. Dlatego kwestia ich
rozmieszczenia i doboru nie powinna by bagatelizowana.
JAK NAJWI}CEJ SOCA
Zacznijmy od wspomnianych kopotw. Specyfik okien jest to, e
wypuszczaj z domu o wiele wicej ciepa, ni ciana. Dotyczy to
niestety rwnie okien o podwyszonej termoizolacyjnoci. Z dru-
giej strony, wsoneczne dni, dziki oknom mona pozyska sporo
ciepa. Pod warunkiem, e bd one na nasonecznionej cianie.
Wspominalimy o tym przy okazji opisywania podanej orientacji
pomieszcze wzgldem stron wiata. I tak dzienne, z najwiksz licz-
b okien, w ktrych spdzamy najwicej czasu, powinny by zlokali-
zowane od poudnia. Dziki temu zapewnimy im najwikszy dopyw
wiata dziennego. Mniej okien wymagaj pomieszczenia z tak zwa-
nej strefy wejciowej: przedpokj, klatka schodowa, a nawet kuch-
nia. Osobn kwesti jest azienka. Zamontowane w niej okno moe
by wietnym elementem dekoracyjnym i rdem wiata dziennego.
Przyda si te do wietrzenia tego wilgotnego miejsca. Moe si z ko-
lei nie spodoba osobom, ktre bardzo ceni swoj intymno, a okno
Jakie parametry powinno mie dobre okno
energooszczdne?
Wbrew pozorom, odpowied na to pytanie nie jest
jednoznaczna. Energooszczdno polega bowiem
nie tylko na dobrej izolacyjnoci, pozwalajcej zapobiega utracie
energii, ale te na pozyskiwaniu energii z promieniowania sonecz-
nego. Wspczynnikiem opisujcym straty ciepa przez okno jest U
w
,
ktrego warto im jest nisza, tym lepiej. Na U
w
maj wpyw trzy
skadniki U
f
opisujcy ram okna, U
g
szyb i ramk w szy-
bie. Wspczynnik g okrela, jaka cz energii sonecznej jest prze-
puszczana przez szyb i im jest on wyszy, tym lepiej. Niestety, im
lepsze g, tym gorsze U
g
i na odwrt. Na przykad szyba dwukomo-
rowa ma U
g
< 0,6 i g < 50%, a jednokomorowa U
g
> 1,0 i g > 70%.
Oczywicie o zyskach z nasonecznienia moemy mwi w przy-
padku okna na elewacji poudniowej ipoudniowo-zachodniej i tu
decyzja o wyborze szyby bdzie zaleaa od warunkw klimatycz-
nych w danej lokalizacji. Na pozostaych elewacjach kluczowe jest
jak najnisze U
g
. Bez wzgldu na szyb, wspczynniki U
f
i powin-
ny by jak najmniejsze, co gwarantuje zastosowanie szerokich pro-
fili z ciepymi wzmocnieniami i ciepych ramek midzyszybowych.
Biorc pod uwag budynek ogrzewany zim i chodzony latem,
energia soneczna pozyskana w okresie grzewczym jest zyskiem,
a ta sama energia w okresie, gdy korzystamy z klimatyzacji, jest
ewidentn strat, dlatego w energooszczdnym domu nie moe za-
brakn systemw ograniczajcych latem nasonecznienie okien,
czyli rolet, markiz, aluzji.
Artur Guszcz
dyrektor ds. produkcji
M&S Wicej ni Okna
wychodzi wprost na posesj ssiadw. Rozwizaniem tego problemu
moe by okno z nieprzezroczyst szyb.
WYBR OKIEN
Wybr rodzaju profilu okiennego jest spraw indywidualn. Na ryn-
ku dominuj trzy rozwizania: okna drewniane, z PVC i aluminio-
we. Mog si rni klas, iloci komr itp. Kade z nich ma swoich
zwolennikw i przeciwnikw, ale najpopularniejsze obecnie s okna
plastikowe, wykonane z profili imitujcych rne odcienie naturalne-
go drewna oraz drewniane; aluminowe stosowane s sporadycznie.
Duo istotniejsze od samych profili s waciwoci caego okna.
Pod uwag naley bra nie tylko estetyk. Najwaniejsza jest ter-
moizolacyjno (okrela j wspczynnik przenikania ciepa przez
oknoU), oraz trwao i jako wykonania, izolacyjno akustycz-
na, rozwizania antywamaniowe i nawiewniki wspierajce wenty-
lacj pomieszcze.
Na oknach zdecydowanie nie warto oszczdza, bo przez nie ucie-
ka najwicej ciepa, co zim w sposb znaczcy wpynie na wyso-
ko rachunkw za ogrzewanie. Przemylana inwestycja w dobrej ja-
koci stolark z pewnoci si zwrci.

OKNA DACHOWE
Okna poaciowe s obecnie bardzo modne, a dowietlenie poddasza
nie jest ju adnym problemem. Wybr jest bardzo szeroki, co daje
moliwoci niemal dowolnej adaptacji poddasza. Takie okna do-
stpne s w rnych wersjach. Obrotowe, kolankowe czy balkoni-
ki dachowe to tylko niektre z nich. Bardzo efektownie wygldaj
wparach isekwencjach. Dziki nim pokoje poddasza oraz cay bu-
dynek mog zyska bardzo atrakcyjny wygld.
Idealnie, gdy takie okna zaplanujemy na etapie powstawania pro-
jektu, cho decyzj o ich zamontowaniu mona podj nawet po
wykonaniu wiby dachowej.
Na rynku dostpne s te okna do dachw cakowicie paskich. Mog
stanowi du atrakcj i by dodatkowym rdem wiata dziennego.
wietnie sprawdzaj si w pomieszczeniach mniej dowietlonych, jak
korytarze czy azienki. Poniewa s wyjtkowo naraone na dziaanie
trudnych warunkw pogodowych, musz spenia ostrzejsze standar-
dy izolacyjne i bezpieczestwa. Okna dachowe trudno wyobrazi sobie
bez rolet czy aluzji. W soneczne dni promienie soneczne mog by
bardzo uciliwe i nadmiernie nagrzewa wntrza.
Wad okien dachowych jest ich cena. Zazwyczaj s drosze od
okien fasadowych o porwnywalnej powierzchni. Drugi minus: nie
mona ich otwiera w czasie deszczu.
Jakiej klasy profile powinny mie dobre okna?
Profile powinny cechowa si odpowiedni sztyw-
noci, zwaszcza, gdy planujemy monta okna
wielkogabarytowego lub gdy inwestycja zlokalizowana jest na
otwartej przestrzeni. Wwczas najkorzystniejszym rozwiza-
niem jest stolarka oparta na profilach w klasie A, odpowiednio
usztywnionych stalowym wzmocnieniem. Oznaczenie systemu
najwysz klas A, wedug PN-EN 12608:2004 potwierdza, e
zewntrzne cianki none profili okiennych maj grubo mini-
mum 2,8mm, co pozwala na wykonywanie bezpiecznej stolar-
ki okiennej, o wysokiej odpornoci na obcienia uytkowe oraz
na czynniki atmosferyczne takie jak np. wiatr i zmiany tempe-
ratury. Nono naronikw w przypadku profili w klasie A jest
zdecydowanie wysza w porwnaniu z ksztatownikami w kla-
sie B. Co wicej, renomowani producenci oku, uzaleniaj no-
no zawiasw od klasy profili, dla ktrych dopuszczalne obci-
enia wklasie A s ponad 30% wysze ni w profilach klasy B.
Zalecam wybr okien z co najmniej 5-komorowym profilem,
lecz jednoczenie nie wszych ni 70 mm. Ciesze, wielokomo-
rowe profile nie speni oczekiwa w zakresie izolacji termicz-
nej i akustycznej. Warto zwrci te uwag na profile z klinem
izolacyjnym pozwalajcym uzyska jeszcze korzystniejsze para-
metry uytkowe.
Krzysztof Smolnik
dyrektor ds. technicznych i rozwoju
Vetrex
f
o
t
.

A
l
u
p
l
a
s
t
Okna o najwikszej powierzchni
najlepiej sprawdz si
na poudniowej, najbardziej
nasonecznionej
elewacji
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
f
o
t
.

V
e
l
u
x
Roletami zewntrznymi mona
sterowa za pomoc wygodnego
panelu
Poddasza dowietlone
naturalnym wiatem
maj liczne grono
zwolennikw
Jaki jest sposb na idealn wnk? Jakie s zalety i wady rolet do okien
dachowych?
Prawidowy ksztat wnki okiennej to nie tylko
wzgldy estetyczne, ale take waciwe ocieple-
nie i cyrkulacja powietrza wok okna dachowego.
Wykonanie jej bywa czasochonne i niekiedy, z braku czasu lub
starannoci, nie jest perfekcyjne. Polecam zastosowanie specjal-
nego stelaa wnki okna dachowego z paroizolacj. To prefabry-
kowana stalowa konstrukcja do zamontowania pyty kartonowo-
-gipsowej. Umoliwia szybkie i proste przygotowanie konstrukcji
pod pyty z zachowaniem wszystkich waciwych ktw nachy-
lenia paszczyzn wnki. Wnka okienna powinna by na grze
rwnolega do podogi, za
na dole prostopada do niej,
bo to zapobiega kondensa-
cji pary wodnej na szybach.
Dziki zastosowaniu stelaa
powstaje dodatkowe miejsce
na wen mineraln ociepla-
jc okno, co zmniejsza ry-
zyko powstania mostkw
termicznych. Stela jest wy-
konany ze wysokiej jakoci
stali o duej sztywnoci, co
na etapie uytkowania pod-
dasza zabezpiecza przed p-
kaniem naronikw.
Roleta zewntrzna zamontowana na oknach da-
chowych zapewnia peen komfort uytkowania
poddasza. Zbudowana jest z aluminiowych lameli, stanowi-
cych jej pancerz. Umieszczone s one w solidnej aluminiowej
kasecie ipoczone specjalnym gumowym cznikiem zwik-
szajcym odporno pancerza na czynniki atmosferyczne. Roleta
zamontowana na zewntrz okna dachowego, pomaga utrzyma
odpowiedni temperatur wewntrz pomieszczenia (bez wzgl-
du na por roku). Dobrze chroni przed nagrzewaniem wntrza
latem i stratami ciepa w zimie (nawet o 15%). Ponadto roleta
stanowi ochron przed haasem z zewntrz i zapewnia poczu-
cie prywatnoci. Dodatkow zalet jest fakt, e zacignita ro-
leta to element utrudniajcy wamanie przez okno dachowe.
Wamywacz najpierw musi sforsowa rolet, aby dosta si do
okna. Na pewno utrudnia to i spowalnia dziaanie intruza.
Tego typu przesony dostpne s w trzech wersjach sterowania:
obsugiwane rcznie przy uyciu korby (wkomplecie);
elektryczne, sterowane pilotem lub sterownikiem naciennym;
solarne, sterowane pilotem (zalecane tam, gdzie brak jest mo-
liwoci doprowadzenia zasilania 230 V).
Trzeba pamita, e zastosowanie rolety zewntrznej wie
si jednak z dodatkowym kosztem na poziomie dobrych okien
dachowych.
Sawomir yskawka
dyrektor techniczny Velux Polska
Janusz Komurkiewicz
dyrektor marketingu
Fakro
f
o
t
.

F
a
k
r
o
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
Czy domowe instalacje da si zrobi
dobrze itanio? Tak, ale pod warunkiem,
e niska cena bdzie wynika zich
przemylanego, nieskomplikowanego
ukadu. Prby oszczdzania na
materiaach iposzukiwanie jak najtaszych
wykonawcw zwykle kocz si le.
fot. Rehau
Instalacje
Wybierajc projekt, wikszo ludzi zwraca uwag na wygld budyn-
ku, liczb, wielko iukad pomieszcze. Instalacjami wtym momen-
cie mao kto si interesuje maj wybitnie uytkowy itechniczny
charakter, a wgotowym domu s praktycznie niewidoczne. Poma-
coszemu instalacje traktuje te znakomita wikszo architektw.
Wkadej azience potrzebna jest wentylacja, to dodajemy komin.
Zkotowni do kuchni trzeba doprowadzi ciep wod, niech wic au-
tor projektu branowego (wodno-kanalizacyjnego) martwi si, gdzie j
ukry.
W efekcie przecitny inwestor zdaje sobie spraw zistnienia instala-
cji dopiero na etapie stanu surowego, gdy wreszcie trzeba je wykona.
Wysoko kosztw materiaw irobocizny potrafi wwczas bardzo
nieprzyjemnie zaskoczy. Arnice mog by znaczce wdomach
oporwnywalnej powierzchni. Na forach internetowych mnstwo jest
pyta wrodzaju: ile zapac za kanalizacj wdomu 150m
2
? Jednak
wielko budynku nie mwi prawie nic okosztach niezbdnych insta-
lacji. Moe zwyjtkiem ogrzewania podogowego, wycenianego gw-
nie od metra kwadratowego. Decyduje rozlego istopie komplikacji
rurocigw, kanaw wentylacyjnych itp.
PROCIEJ ZNACZY LEPIEJ
Kiedy powinnimy planowa instalacje? Najlepiej ju na etapie two-
rzenia koncepcji budynku albo wybierania go zkatalogu. Wwczas za-
pada decyzja oliczbie, wielkoci iwzajemnym ukadzie pomieszcze.
Te najistotniejsze dla instalacji, s jednak postrzegane jako najmniej
atrakcyjne kotownia, kuchnia, azienki, nieuytkowa cz podda-
sza. Wanie one s najwaniejsze, bo tam trzeba zmieci kocio, za-
sobnik ciepej wody, central wentylacyjn. Ponadto trzeba rozpro-
wadzi rurocigi, postawi komin, wyprowadzi ponad dach piony
kanalizacyjne.
Jeli na tym etapie nie wykaemy odpowiedniej zapobiegliwoci,
moe si okaza, e kotownia jest np. zbyt maa dla kota wglowe-
Jarosaw Antkiewicz
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
go zpodajnikiem albo nie ma gdzie umieci centrali wentylacyjnej.
Ponadto jako podstawow zasad naley zaleci grupowanie wszelkich
pomieszcze sanitarnych itechnicznych kotowni, kuchni, azienek,
pralni. Jeli bd ssiadowa przez cian lub znajd si jedno nad dru-
gim, to powstanie nam wze sanitarny zkrtkimi iatwymi do uoe-
nia rurocigami, jednym pionem kanalizacyjnym, zamiast kilku ipo-
jedynczym kominem zwieloma kanaami. Wefekcie instalatorzy bd
mieli mniej pracy izuyj znacznie mniej materiaw. Ponadto proste
iniezbyt rozlege instalacje s mniej awaryjne. Ajeli ju zdarz si ja-
kie problemy, atwiej jest zlokalizowa iwyeliminowa ich przyczyn.
Kade rozwizanie instalacyjne wymaga spenienia pewnych
warunkw wstpnych. Wkonsekwencji za wymusza zastosowa-
nia okrelonych rozwiza. Przykadowo, kocio na paliwo sta-
e wymaga przyczenia do komina wyprowadzonego ponad dach,
wyrzut spalin zkota gazowego moemy za zrobi przez cian
zewntrzn. Dodatkowo kocio na paliwo stae musimy umieci
wodrbnej kotowni. Gazowy za mona rwnie dobrze moe za-
wisn wkuchni. Ato wcale nie koniec rnic. Dlatego postara-
my si pokaza, jakie s rzeczywiste konsekwencje tego, co wybie-
ramy.
Instalacje
Nie wszystko na raz
S
topie trudnoci oraz koszt wykonania poszczeglnych in-
stalacji w znacznym stopniu zaley od tego, czy kolejno
prac zostaa waciwie zaplanowana.
Na najwczeniejszym etapie budowy, gdy wykonuje si dopiero
fundamenty ipodog na gruncie, naley zrobi:
odprowadzenie ciekw poza budynek (przepust wcianie fun-
damentowej);
rozprowadzenie rur kanalizacyjnych, ktre maj si znale
wgruncie pod podog;
doprowadzenie wody do budynku (na gbokoci ok. 1,5m, czy-
li pod aw fundamentow);
doprowadzenie powietrza do spalania dla kominka ikota (rury
pod lub wpododze);
doprowadzenie do budynku kabla elektroenergetycznego od
zcza oraz kabla domofonowego, uoenie kabli na potrzeby
owietlenia bramy itp. Do tych prac najlepiej wykorzysta ko-
park, aitak j wynajmujemy, robic wykopy fundamentowe.
W nastpnej kolejnoci radzimy zaplanowa elementy wymaga-
jce bruzd wcianach:
rury kanalizacyjne prowadzce do przyborw sanitarnych;
rury wodocigowe;
rury instalacji centralnego odkurzacza;
prowadzone pomidzy kondygnacjami kanay instalacyjne
(szachty) na potrzeby przewodw teletechnicznych (antenowych,
sieci komputerowej, domofonowych). Taki pion najlepiej wyko-
na zrury odo duej rednicy, np. kanalizacyjnej 75mm, anie
zwykego peszla. Gwarantuje to zapas miejsca na nowe przewo-
dy wprzyszoci.
Potem przychodzi czas na przewody przeznaczone do pokrycia
tynkiem:
elektryczne;
teletechniczne (domofon, telefon, antena, sie komputerowa itd.);
instalacji alarmowej.
Kolejny etap to rury ogrzewania podogowego. Zaraz po uoeniu
iprzeprowadzeniu cinieniowej prby szczelnoci, naley je po-
kry jastrychem. Inaczej mog atwo zosta uszkodzone.
Ostatni etap obejmuje monta urzdze, np. kota iodkurzacza
centralnego. Lepiej si ztym zanadto nie spieszy, bo atwo oich
uszkodzenie wczasie rozmaitych prac wykoczeniowych.
Niewielki dom parterowy zdobrze przemylanym ukadem
pomieszcze sanitarnych. Pooone obok siebie kuchnia, kotownia
iazienka to najatwiejszy wrealizacji inajtaszy wariant
r
y
s
.

A
r
c
h
o
n
Po pierwsze projekt
P
owszechna praktyka na polskich budowach wyglda tak, e
wykonawcy nie bardzo stosuj si do projektu. Wielu zmian
dokonuje si na yczenie niezdecydowanego inwestora, ale nie bra-
kuje te samowoli fachowcw, ktrzy chc uatwi sobie prac.
Bardzo czsto instalacje powstaj wogle bez projektu. To po-
wany bd. Od wykonawcw wymagajmy przynajmniej sporz-
dzenia moliwie dokadnych schematw instalacji. Sami rbmy
te zdjcia, pki jej elementy s widoczne (przed naoeniem
tynkw i wykonaniem wylewek podogowych). Taka dokumen-
tacja okazuje si wprost bezcenna, jeli zechcemy dokona ja-
kich zmian po kilku latach albo przydarzy si awaria. Najlepiej
zreszt, by przygotowane plany instalacji stanowiy zacznik do
umowy zwykonawcami wwczas mamy jasno okrelone, za co
konkretnie pacimy i jak ma wyglda gotowa instalacja. Jeli
dojdzie do konfliktu znimi, zdecydowanie atwiej moemy wyeg-
zekwowa swoje prawa.
OGRZEWANIE
Ogrzewanie to chyba najczciej analizowany element domowych in-
stalacji. Nic wtym dziwnego wszdzie jest niezbdne izwykle stano-
wi lwi cz rachunkw za utrzymanie domu. Tak naprawd podej-
mujemy kilka decyzji.
JAKIE PALIWO?
Moliwoci wyboru zale od zapisw wmiejscowym planie zagospo-
darowania przestrzennego oraz dostpu do sieci gazowej lub jej bra-
ku. Wymogom planu musimy si podporzdkowa, dlatego najlepiej
sprawdzi go, zanim jeszcze kupimy dziak. Najczciej spotykane
ograniczenie to zakaz uywania kotw na paliwa stae.
W przypadku gazu ziemnego, moliwo przyczenia oraz jego
koszty, sprawdmy weksploatujcym sie lokalnym przedsibiorstwie
gazocigowym. Pamitajmy rwnie, e jeli przycze bdzie przebie-
ga przez cudze dziaki, to musimy uzyska zgod ich wacicieli na
prowadzenie prac.
Z punktu widzenia uytkownika, najbardziej kopotliwe s paliwa
stae, czyli wgiel, drewno, pellety. Przede wszystkim trzeba mie je
gdzie przechowywa. Kocio trzeba co kilka dni czyci, wynosi po-
pi iuzupenia paliwo. Nawet najnowoczeniejszy kocio zpodaj-
nikiem jest nieporwnywalnie bardzie absorbujcy, ni urzdzenia
gazowe, olejowe lub elektryczne (koty lub pompy ciepa). Jednak r-
nica wkosztach eksploatacji take jest bardzo dua. Koszt 1kWh cie-
pa zgazu pynnego lub oleju jest okoo trzykrotnie wyszy ni zw-
gla. Mamy wic albo kopotliw obsug itanie ciepo, albo obsug
ograniczon do przegldw serwisowych raz wroku iwysze koszty
ogrzewania.
JAKA KOTOWNIA?
Kocio gazowy mona umieci nie tylko wodrbnej kotowni, ale
take wkuchni, azience, korytarzu. To tzw. pomieszczenia nieprze-
znaczone na stay pobyt ludzi. Koty zzamknit komor spalania,
atakie obecnie dominuj na rynku, czerpi powietrze bezporednio
f
o
t
.

V
i
e
s
s
m
a
n
n
Koty na biomas, np. drewno lub
pellety, wymagaj najwicej miejsca
na skadowanie paliwa. Jeli chcemy
pali drewnem, to powinnimy
wygospodarowa na nie obszern,
przewiewn wiat
Na co naley zwrci uwag wybierajc
kocio?
Przede wszystkim bardzo wane jest, aby usta-
li potrzeby uytkownika oraz funkcj, jak ma peni urzdze-
nie. Mylc o wyborze kota, naley przemyle szereg czynni-
kw, ktre bd miay wpyw na jego pniejsze uytkowanie.
Zarwno kocio ozbyt maej, jak izbyt duej mocy nie jest do-
brym rozwizaniem.
W pierwszym przypadku, urzdzenie bdzie zuywa wicej
paliwa, a budynek dalej bdzie niedogrzany. W przypadku kota
zbyt duego jego praca nie bdzie optymalna, a co za tym idzie,
bdzie pochania wicej paliwa. W obu sytuacjach moe doj
do szybszego zuywania si sprztu grzewczego.
To, jaka moc kota bdzie potrzebna zaley od nastpujcych
czynnikw:
1. Bryy budynku, poniewa moe mie ona spory wpyw na stra-
ty ciepa. Wany jest zatem wspczynnik A/V, odzwierciedlajcy
stosunek powierzchni przegrd zewntrznych budynku (ciany,
okna, powierzchnia dachu, podogi na gruncie) do kubatury po-
mieszcze ogrzewanych. Im mniejsza jest jego warto, tym le-
piej. Najwiksza ilo energii potrzebna bdzie do ogrzania do-
mw, ktre s mocno rozczonkowane (np. na planie krzya).
Najczciej wystpujce wartoci:
dla budynkw jednorodzinnych z uytkowym poddaszem, A/V
= 0,8 1,1;
dla budynkw parterowych zwykle A/V > 1,2;
dla domw niskoenergetycznych i pasywnych najczciej A/V
< 0,7.
2. Izolacji cieplnej przegrd zewntrznych im lepiej i dokadniej
ocieplone s ciany oraz dach, tym mniejsze bd straty ciepa, ja-
kie przez nie nastpuj, dlatego bardzo wane jest, aby ocieplenie
budynku byo zrobione profesjonalnie i z naleyt starannoci.
3. Temperatury powietrza w pomieszczeniach naley si za-
stanowi, jak temperatur preferujemy w domu. Trzeba pami-
ta, e im wysz lubimy, tym wicej energii bdzie potrzeba
do jej wytworzenia. Wane jest te, aby podczas duszej nie-
obecnoci ludzi w budynku ogrzewanie nie byo wczone na
poziomie maksymalnym, poniewa jest to zbdna strata ener-
gii i pienidzy.
4. Wentylacji wymiana powietrza z domu na wiee z zewntrz
jest nieodzowna w kadym budynku, w ktrym przebywaj lu-
dzie. Obecnie naley stosowa nowoczesne systemy mechanicz-
ne z odzyskiwaniem ciepa.
5. Powierzchni budynku jest bardzo wana, poniewa kocio
ookrelonej moliwoci grzewczej nie bdzie w stanie ogrza po-
wierzchni wikszej ni ta, do ktrej jest przystosowany. Mona
przyj, e do ogrzania budynku potrzeba ok. 70 W/m
2
.
Maciej Piro
kierownik dziau marketingu
produktowego i analiz rynku
Departament Handlu Detalicznego PGNiG S.A.
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
Instalacje
zzewntrz, nie zaburzajc dziaania wentylacji inie wychadzajc
pomieszczenia, wktrym je umieszczono. To duy atut, gdy planuje-
my wentylacj mechaniczn.
Ponadto, jeli kocio gazowy ma komor zamknit, budynek jest
wolno stojcy, amoc kota nie przekracza 21kW, komin mona zast-
pi przewodem powietrzno-spalinowym wyprowadzonym przez cia-
n. Nie jest to rozwizanie bez wad (np. spaliny niszcz elewacj), ale
niejednokrotnie znacznie prostsze itasze, aponadto komin nie psu-
je ustawnoci wntrz na grnej kondygnacji.
Dla odmiany koty na paliwo stae wymagaj wydzielonej ko-
towni, wentylacji grawitacyjnej ikomina wyprowadzonego ponad
dach. Powinno to by do due pomieszczenie, cho przepisy m-
wi tylko, e dostp do wyczystek kota ikomina musi by wygod-
ny, aodstp pomidzy cian iprzodem kota to minimum 1m.
Wpraktyce trzeba jeszcze wygospodarowa miejsce na zasobnik
ciepej wody uytkowej (c.w.u.), bo wszystkie koty na paliwo sta-
e s tzw. jednofunkcyjne wymagaj zasobnika. Typowa pojem-
no zasobnika to 50l/osob, dla czteroosobowej rodziny bdzie on
mia wic 200l.
Jeli kocio jest wyposaony wzasobnik paliwa lub zbiornik aku-
mulacyjny gromadzcy wod grzewcz, to miejsce na nie take trze-
ba przewidzie.
Dobrze, jeli zkotowni moemy wyj albo bezporednio na ze-
wntrz, albo np. do garau wnoszc opa lub wynoszc popi, nie
zabrudzimy pomieszcze mieszkalnych.
Nie udmy si, e wmalutkiej kotowni przewidzianej dla kota
gazowego zmiecimy wglowy zpodajnikiem.
GRZEJNIKI CZY PODOGWKA?
Dyskusje, czy lepsze jest ogrzewanie podogowe czy grzejniki cienne
bardzo czsto przypominaj spr owyszo wit Boego Narodzenia
nad Wielkanoc (lub odwrotnie, wzalenoci od preferencji). Oba roz-
wizania pozwalaj osign ten sam cel, czyli skutecznie ogrzewa
wntrza. Prawidowo wykonane nie przysparzaj te problemw eks-
ploatacyjnych ani zdrowotnych (s ludzie gboko przekonani oszko-
dliwoci konkurencyjnego rozwizania). Nie znaczy to jednak, e te
rozwizania s technicznie podobne. Wrcz przeciwnie, funkcjonuj
one zupenie inaczej, stawiajc odmienne wymogi wobec rda ciepa
isposobu sterowania ogrzewaniem.
f
o
t
.

D
a
i
k
i
n
Pompa ciepa nie potrzebuje
odrbnej kotowni. Niepotrzebny
jest te komin idopyw powietrza
dospalania
Kiedy warto rozway ogrzewanie domu
pomp ciepa?
Pierwsza odpowied, ktra si nasuwa to za-
wsze, cho nie zawsze wynik rozwaa musi by
pozytywny.
Z punktu widzenia rozwizania grzewczego, na pewno wsz-
dzie tam, gdzie poszukujemy taniego eksploatacyjnie cakowicie
bezobsugowego systemu. Gdzie mamy ograniczony lub kosztow-
ny dostp do innych nonikw energii, jak gaz ziemny, olej opao-
wy czy LPGaz, lub stosowanie innego opau wie si zucili-
w obsug, zanieczyszczeniami iemisj szkodliwych substancji,
jak np. wwypadku wgla.
Z punktu widzenia kosztw, na pewno wszdzie tam, gdzie
poszukujemy technologicznie droszych rozwiza, na przykad
finansowanych zpreferencyjnych kredytw, ale dajcych dugo-
terminowe oszczdnoci eksploatacyjne, na poziomie pozwalaj-
cym na szybki zwrot inwestycji wzgldem tradycyjnych rde
ciepa. Zatem pompa ciepa, poza ogrzewaniem domu, pracuje
w pewnym sensie jak do atrakcyjna inwestycja. Oraz wsz-
dzie tam, gdzie mamy do dyspozycji tasz energi elektryczn,
na przykad zodnawialnych rde lub nawet zwyczajne dwu-
taryfowe rozliczanie.
Z punktu widzenia dodatkowych korzyci natomiast, wsz-
dzie tam gdzie przewidujemy chodzenie latem, gdy pompa cie-
pa moe nam je da bez koniecznoci zakupu systemu klimaty-
zacji, oraz tam gdzie poszukujemy nowoczesnego, inteligentnego,
zaawansowanego technologicznie, ajednoczenie bardzo przyja-
znego dla rodowiska rda ciepa.
mgr in. Erwin Szczurek
konsultant ds. technicznych systemw grzewczych
Daikin Altherma
f
o
t
.

C
l
i
m
a

K
o
m
f
o
r
t
Ogrzewanie podogowe
to najlepszy wybr
dodomu zpomp ciepa
Ogrzewanie podogowe lub inne paszczyznowe (sufitowe lub cien-
ne) powinno by pierwszym wyborem, jeli planujemy pomp ciepa.
Typowa temperatura wody na zasilaniu wtakiej instalacji to 35C, dla
grzejnikw za rozsdne minimum to 55C. Dla sprawnoci pracy pom-
py ikosztw jej eksploatacji to ogromna rnica.
W przypadku kotw kondensacyjnych niska temperatura wody
take jest podana, ale rnice nie s a tak wyrane. Nawet kocio
wsppracujcy zgrzejnikami przez wikszo sezonu itak bdzie
wstanie wykorzysta efekt kondensacji.
Co wane, pompy ciepa ikoty kondensacyjne mog zasila pod-
ogwk bezporednio, nie potrzeba adnych zaworw mieszajcych.
Toistotne uatwienie.
Z kolei wprzypadku kotw na paliwa stae oraz gazowych iolejo-
wych niekondensacyjnych zastosowanie ogrzewania podogowego nie
przynosi oszczdnoci eksploatacyjnych. Za to nieco komplikuje insta-
lacj. Takie koty nie s przystosowane do pracy przy niskiej temperatu-
rze wody wobiegu. Woda na wyjciu zkota wglowego powinna mie
8090C, na powrocie za nie mniej ni 60C. Inaczej spada sprawno,
wkotle ikominie odkada si duo smolistej sadzy, ablacha kotowa
koroduje.
Wysoka temperatura wody jest odpowiednia dla grzejnikw cien-
nych. Jednak dla ogrzewania podogowego jest niemal dwa razy za wy-
soka (dopuszczalne jest do 55C na zasilaniu). Dlatego trzeba stosowa
ukady mieszajce zzaworami trj- lub czterodrogowymi. Mieszaj one
wod wychodzc zkota (na zasilaniu) zju powracajc zinstalacji
grzewczej, dziki czemu ogrzewanie jest zasilane chodniejsz wod.
Zkolei do kota nie wraca sama wychodzona woda zinstalacji, ale jest
ona mieszana zgorc wod, podgrzan wanie przez kocio. Podnosi
to jej temperatur, dziki czemu kocio ma zapewnion wysok tempe-
ratur na powrocie.
Odmiennie wyglda sterowanie instalacjami grzejnikowymi iogrze-
waniem podogowym. Grzejniki szybko si nagrzewaj ido szybko
stygn. Dziaaj wic wsposb dynamiczny i wkrtkim czasie mog
podnie temperatur wpomieszczeniach. Wporwnaniu znim ogrze-
wanie podogowe dziaa ospale podoga rozgrzewa si istygnie po-
woli. Bezwadno jest tym wiksza, im wiksza jest masa wylewki.
Dua lub maa bezwadno cieplna sama wsobie nie jest ani zale-
t, ani wad. Jeli itak planujemy utrzymywa sta temperatur przez
ca dob, to gruba wylewka bdzie doskonaym wyborem. Jeli za
chcemy czasowo obnia temperatur, np. gdy jestemy wpracy oraz
wnocy, to lepiej zdecydowa si na grzejniki.
WENTYLACJA
Wymiana powietrza jest niezbdna wkadym domu. Cel dziaania
kadej instalacji wentylacyjnej jest ostatecznie ten sam usun zu-
yte powietrze, zawierajce zbyt duo wilgoci, dwutlenku wgla iza-
nieczyszcze oraz zastpi je wieym zzewntrz.
Mona to zrealizowa na kilka sposobw, ale wdomach jednorodzin-
nych popularne s dwa.
Wentylacja grawitacyjna. To najduej znane iwci dominujce
rozwizanie. Do dziaania potrzebuje kominw zpionowymi kanaa-
mi wentylacyjnymi, wyprowadzonymi ponad dach, oraz doprowadze-
nia powietrza zzewntrz nawiewnikami okiennymi lub ciennymi.
Generalnie im kominy wysze, tym lepiej. Wysoko czynna kanau
powinna wynosi przynajmniej 34m. To wysoko mierzona pomi-
dzy kratk wlotow pod sufitem wpomieszczeniu awylotem nad da-
chem. Domy jednorodzinne s jednak stosunkowo niskie iszczeglnie
na poddaszach uytkowych kanay s po prostu zbyt krtkie.
Kolejny kopot to nieprzewidywalno tego sposobu wentylacji, bo
jej intensywno zaley od rnicy temperatury pomidzy wntrzem
domu ijego otoczeniem, siy wiatru icinienia.
Wentylacja grawitacyjna ma jednak istotne zalety:
nie potrzebuje zasilania (prdu);
Jakie s zalety zastosowania kanaowych
grzejnikw konwektorowych?
W pomieszczeniu, w ktrym udzia przegrd prze-
szklonych jest bardzo duy, doskonaym rdem
ciepa jest grzejnik kanaowy konwektorowy. Jest
on stosowany zarwno do ogrzewania eleganckich, przestronnych
wntrz w budownictwie mieszkalnym, uytecznoci publicznej,
jak rwnie tam, gdzie zaley nam na zapewnieniu optymalnej
temperatury, zachowaniu charakteru oraz estetyki wntrza i jego
funkcjonalnoci. Jest to bardzo dyskretny sposb ogrzewania po-
mieszczenia, gdy jedynym widocznym elementem jest estetycz-
na kratka wkomponowana w podog.
Argumentem przemawiajcym za grzejnikami kanaowymi,
jest przede wszystkim, ich bardzo maa bezwadno cieplna oraz
szybka reakcja na zmian temperatury w pomieszczeniu. Dziki
temu, e dostarczaj one do pomieszczenia tyle ciepa, ile nie-
zbdne jest do utrzymania staej temperatury, moliwe jest zredu-
kowanie kosztw ogrzewania w sezonie grzewczym nawet o po-
nad 12%. Redukcj kosztw umoliwia rwnie maa pojemno
wodna grzejnikw i ukadw grzejnych z nimi wsppracujcych.
Zastosowanie grzejnikw kanaowych pozwala wyeliminowa
zjawiska kondensacji pary wodnej na powierzchni przeszklonej
przegrody budowlanej. Warto te pamita o tym, e w przypad-
ku systemw niskotemperaturowych, doskonale sprawdzaj si
grzejniki kanaowe z wentylatorem, ktre przy swoich niewiel-
kich rozmiarach uzyskuj due moce cieplne.
Eliza Mrzygd
Verano
f
o
t
.

V
e
r
a
n
o
Grzejnik wcale nie musi rzuca
si woczy. Odmiany kanaowe
s prawie niewidoczne
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
Instalacje
jest bezgona;
jej wykonanie jest tanie, jeli uda si zgrupowa kilka kanaw
wjednym kominie.
Obecnie, wczasach wci droejcych paliw, znaczenia nabiera
fakt, e wraz zusuwanym powietrzem wentylacyjnym zdomu ucieka
ciepo, za ktre zapacilimy.
Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna. Wtym systemie
powietrze napywa do wntrz ijest znich usuwane kanaami, ajego
ruch wymuszaj wentylatory. Pozwala to wpeni kontrolowa inten-
sywno wentylacji iuniezaleni j od warunkw zewntrznych.
Wane jest rwnie to, e mona obniy straty energii. Powietrze
usuwane inawiewane przepywa przez wymiennik ciepa wcentra-
li wentylacyjnej (nie mieszajc si). Powietrze nawiewane ogrzewa si
wwczas od nawiewanego. Wpraktyce rednia sezonowa sprawno
odzysku ciepa na poziomie 70% to dobry wynik. Bardzo ostronie
traktujmy za materiay reklamowe, wktrych producenci deklaru-
j np. sprawno do 95%. Wtym przypadku dopisek do robi wielk
rnic. Aco najwaniejsze, jeli producent nie okreli wjakich wa-
runkach (przepyw, temperatura, wilgotno itp.), osignito wyniki,
to tak naprawd nie poda adnej wartociowej informacji.
Upowszechnienie wentylacji mechanicznej zodzyskiem ciepa
napotyka na kilka barier. Zasadnicz jest cena. Orientacyjnie
mona przyj, e instalacja jest drosza od grawitacyjnej o10000
20000z. Ponadto rury rozprowadzajce powietrze trzeba gdzie
ukry iwygospodarowa miejsce na central wentylacyjn. Powinna
by tak umieszczona, aby szum wentylatorw nam nie przeszkadza.
Niebagatelne znaczenie ma rwnie wci do saba znajomo tego
rozwizania. Niestety, nie tylko wrd inwestorw, ale iwykonawcw.
Anierzetelni instalatorzy iich wadliwe dziea psuj opinie wszyst-
kim.
WODA IKANALIZACJA
Instalacja wodno-kanalizacyjna uwikszoci inwestorw nie wzbudza
adnego zainteresowania. Ma po prostu by. Wrzeczywistoci musi-
my podj dwie bardzo wane decyzje jakie bdzie rdo wody oraz
wjaki sposb pozbywa si ciekw. Powinnimy otym zadecydowa
ju na etapie wyboru dziaki, bo to od dostpnoci mediw zaley,
czy bdziemy mogli skorzysta zwodocigu oraz sieci kanalizacyjnej.
Jeli tylko media s wpobliu ikoszt przyczy nie jest zbyt wysoki,
nie warto si zastanawia.
Bardzo czsto tylko zpozoru woda zwasnej studni jest za darmo.
Wpraktyce zwykle trzeba j uzdatnia. Stacja uzdatniania to wydatek
nawet kilkunastu tysicy zotych, ajej eksploatacja rwnie kosztuje.
Ico najwaniejsze, nigdy nie moemy by pewni, czy woda zwasne-
go ujcia si nie zmieni. Czerpic wod zsieci wodocigowej, pacimy
za jej czerpanie, ale za to nie musimy si martwi jej jakoci, uzdat-
nianiem, regularnym badaniem skadu.
Jeeli za chodzi ocieki, to najbardziej kopotliwym inajdroszym
weksploatacji rozwizaniem jest szambo. Powinno by traktowane
jako zo konieczne, jeli nie moemy przyczy domu do sieci, albo
wybudowa oczyszczalni. Zreszt, gdy sie kanalizacyjna jest wpo-
bliu, to miejscowy plan zagospodarowania zwykle nie zezwala na
inne rozwizania.
Jeli obszar jest nieskanalizowany, warto powanie zastanowi si
nad budow przydomowej oczyszczalni. Ich typw jest bardzo duo
iwprzeciwiestwie do najpopularniejszych inajtaszych oczysz-
czalni zdrenaem rozsczajcym, nie wszystkie wymagaj duej po-
wierzchni dziaki.
Uwaga! Na maych dziakach wykonanie drenau jest czsto nie-
moliwe take ztego wzgldu, e odlego pomidzy drenami anaj-
blisz studni musi wynosi przynajmniej 30m.
RUROCIkGI WDOMU
Mylc orurach instalacji wodno-kanalizacyjnej wewntrz domu,
wikszo ludzi zastanawia si gwnie nad tym, jakie rury wodoci-
gowe wybra miedziane czy plastikowe. Wrzeczywistoci to drugo-
rzdny problem. Wwikszoci przypadkw sprawdz si one tak samo
dobrze. Wyjtkiem s dwie sytuacje, wktrych nie naley stosowa
miedzi:
woda ma kwany odczyn (pH poniej 7). Dziaa ona korozyjnie na
mied, ponadto wtakiej sytuacji stenie jonw miedzi przekracza
wartoci dopuszczalne dla wody pitnej;
woda nie moe najpierw przepywa przez rury miedziane, anastp-
nie przez elementy ze stali zwykej, np. zasobnik c.w.u. Stal wtakim
ukadzie szybko koroduje. Poczenie odwrotne najpierw stal, potem
mied jest dopuszczalne. Trzeba pamita, e takie poczenia s nie-
dopuszczalne wukadach zcyrkulacj c.w.u., bo tam woda kry.
Wbrew powszechnemu przekonaniu, rnica wkosztach wykonania
instalacji zrur miedzianych i ztworzyw sztucznych wcale nie musi
by dua. Rury plastikowe zwykle s tasze, ale za to ksztatki kosztu-
j wicej. Zanim podejmiemy decyzj popromy hydraulika okomplek-
sow wycen wobu wariantach, wraz ze wszystkimi materiaami iro-
bocizn.
Nieporwnywalnie wikszy wpyw na koszty wyko-
nania instalacji ma wzajemny ukad
pomieszcze sanitarnych. Jeli ssia-
duj ze sob, to wystarczy wykona
mniej pionw kanalizacyjnych, aru-
rocigi s znacznie krtsze iatwiej-
sze do uoenia.
f
o
t
.

I
s
t
p
o
l
f
o
t
.

P
r
o
-
V
e
n
t
Wbrew pozorom wybr centrali
wentylacyjnej (a) jest zwykle znacznie
atwiejszy, ni ukrycie przewodw
wentylacyjnych (b)
b
a
ODKURZACZ CENTRALNY
Odkurzacz centralny itradycyjny przenony tak samo su do sprz-
tania, aich zasadnicze elementy skadowe s podobne. Jednak dzieli
je bardzo duo, bo przy projektowaniu tych urzdze priorytety s zu-
penie inne.
Odkurzacz przenony powinien by lekki, may, cichy oraz skutecz-
ny wfiltrowaniu powietrza, bo trafia ono zpowrotem do pomieszcze-
nia.
Z kolei odkurzacz centralny moe powyszych warunkw wog-
le nie spenia. Nie musi by lekki, bo wisi na cianie inikt go nie
nosi. Dla urzdzenia stacjonarnego wymiary te nie s spraw zasad-
nicz. Haasem wogle nie trzeba si przejmowa, bo usyszymy go
tylko przy wpomieszczeniu gospodarczym lub garau, anie wsprz-
tanym pokoju. Jeli za chodzi odokadno filtracji, to wodkurza-
czu centralnym ma ona na celu jedynie ochron silnika urzdzenia.
Dokadno filtrw wogle nie wpywa za na jako sprztania.
Z tych wzgldw nie mona wprost porwnywa parametrw od-
kurzaczy centralnych iprzenonych, np. ich mocy. To moc elektrycz-
na pobierana zsieci inie przekada si wprost na si ssania iprze-
pyw powietrza. Wodkurzaczu przenonym wikszo wytworzonego
cinienia tumi wanie filtry. Ale zkolei bez nich sprztanie nic by
nie dao.
Odkurzacz centralny nie jest wdomu niezbdny, ale za to bardzo
uyteczny. Podobnie jak pralka automatyczna lub zmywarka. Bez
nich da si przecie y, tyle e mniej wygodnie.
Jest jednak pewna grupa osb, ktrym naley szczeglnie poleci
odkurzacz centralny. To ludzie uczuleni na kurz. Wprzypadku odku-
rzacza centralnego, raz wcignity kurz na pewno nie trafi znw do
pomieszczenia.
Uwaga! Zaleca si uoy rury odkurzacza wmomencie wykonywa-
nia pozostaych instalacji. Sam jednostk centraln lepiej jednak za-
oy pniej, dopiero po wykoczeniu domu. Dziki temu gruz ipy
zbudowy jej nie uszkodz.
ELEKTRYCZNOm
W przypadku instalacji elektrycznej najwaniejsze jest podjcie de-
cyzji, czy chcemy mie urzdzenia elektryczne duej mocy prze-
pywowy podgrzewacz wody, kuchni elektryczn, piec akumulacyj-
ny. Wymagaj one duego przydziau mocy itrzeba przede wszystkim
sprawdzi wlokalnym zakadzie energetycznym, czy taki przydzia do-
staniemy. Nierzadko, ze wzgldu na due obcienie starych linii ni-
skiego napicia, maksymalny przydzia to 1215kW, apodgrzewacz
przepywowy zapewniajcy wygodne korzystanie zprysznica powi-
nien mie co najmniej 20kW. Wniesprzyjajcych warunkach plany
trzeba niestety zmieni.
Na szczcie wplanowaniu wewntrznej instalacji elektrycznej
mamy bardzo dua swobod. Na liczbie gniazd irde wiata nie war-
to oszczdza. Nie spotyka si ludzi, ktrzy uwaaliby, e maj ich
wdomu zbyt wiele. Za to narzekajcych na niedobr nie brakuje.
Nawet dzi, chyba si bezwadu uprojektantw iwykonawcw, spo-
tyka si nowe domy, wktrych liczb gniazd dostosowano do dawnego
minimalnego standardu (normatywu), czyli 1gniazdo na 6m
2
pomiesz-
czenia. Ponadto czsto zczterech cian pokoju gniazda s tylko na
dwch. Wobec wci rosncej liczby urzdze elektrycznych to owiele
za mao, wefekcie domownicy zaczynaj korzysta zrozmaitych prze-
duaczy irozgaziaczy. Lepiej pomyle otym zawczasu, ipoprosi
elektryka, by nawet tam gdzie na razie nie przewidujemy adnych urz-
dze elektrycznych, wykona kilka dodatkowych gniazd lub kilka za-
lepionych puszek elektrycznych pod gniazda.
Najczciej braki odczuwamy przede wszystkim wkuchni, gdzie bra-
kuje gniazd na ekspres do kawy lub mikser. Pamitajmy, e wdomach
pomieszczenia s zreguy wiksze ni wmieszkaniach, amy stop-
niowo kupujemy coraz wicej urzdze elektrycznych. Liczba gniazd
ilamp wystarczajca wmieszkaniu, wdomu okazuje si wic zbyt
maa.
INSTALACJE ZEWN}TRZNE
Jednym znajczciej popenianych bdw przy budowie pierwszego
domu jest zapominanie, e instalacja elektryczna, domofonowa ialar-
mowa powinny obejmowa nie tylko budynek, ale ca posesj. Brama,
furtka, podjazd iogrd wymagaj owietlenia. Na tarasie waltanie,
anawet wrodku ogrodu przydaj si gniazda elektryczne (oczywicie
wszczelnych oprawach). Nawet jeli uywamy spalinowej kosiarki do
trawy, to przydaje si moliwo wygodnego przyczenia piy, podka-
szarki, noyc do ywopotu, elektrycznego grilla.
Przy furtce zakada si domofon lub wideodomofon, zamek elektro-
magnetyczny, anierzadko kamer. Wszystkie te urzdzenia wymagaj
zasilania elektrycznego oraz uoenia przewodw sygnaowych dopro-
wadzonych do domu. Niestety wiele osb przypomina sobie otym do-
piero po utwardzeniu podjazdu, awwczas robienie wykopw to duy
problem. Najlepiej otakich elementach pomyle na bardzo wczesnym
etapie budowy, przy wykopach pod fundamenty. Wwczas itak zwykle
zamawiamy kopark, awykonanie ni dodatkowego pytkiego, wskie-
go wykopu nie jest problemem. Wjednym wykopie mona uoy kilka
kabli, np. energetyczny od skrzynki zcza do domu idomofonowy.
Uwaga! Wziemi naley ukada tylko specjalne, przeznaczone
dotego przewody osolidniejszej izolacji. Maj one oznaczenie YKY.
ALARMY IDOMOFONY
System alarmowy to praktycznie standard wnowych domach jednoro-
dzinnych. Najlepiej instalacj wewntrzn uoy przed wykonaniem
tynkw. Wwczas bez trudu ukryjemy pod nimi cienkie przewody -
czce czujki zcentral. Mona wprawdzie zdecydowa si na system
bezprzewodowy, ale bdzie on droszy, akonieczno wymiany baterii
f
o
t
.

O
s
p
e
l
Bez urzdze elektrycznych
iowietlenia nie da si funkcjonowa.
Dlatego dobrze przemylmy, gdzie
rozmieci lampy, gniazda iczniki
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
co kilka lat zawsze stanowi pewn niedogodno. Wpraktyce czy si
te elementy przewodowe ibezprzewodowe wjeden system. Tobardzo
czsto najbardziej uzasadnione zarwno technicznie, jak iekonomicz-
nie. Przykadowo, sama czujka kontaktronowa (otwarcia okna) kosztu-
je zaledwie kilkanacie zotych. Jednak za doprowadzenie przewodu
zokna na nieuytkowym strychu do central na parterze zapacimy kil-
kakrotnie wicej. Wtakiej sytuacji taniej bdzie zastosowa czujk bez-
przewodow. Decydujc si za na rozwizanie kablowe zyskamy wik-
sza niezawodno.
Dla skutecznoci instalacji alarmowej najwaniejszy jest fachowy,
przemylany projekt. Liczba irodzaj czujnikw to sprawa wtrna le
dobrane lub umieszczone mog by np. przyczyn faszywych alar-
mw. Projekt instalacji zawsze jest indywidualny. Trzeba dostosowa
si nie tylko do architektury budynku, ale te jego pooenia, uksztato-
wania dziaki, przewidywanego ryzyka kradziey itp.
Coraz czciej stosuje si take elementy zewntrznej instalacji alar-
mowej, gwnie bariery podczerwieni iczujniki ruchu, wykrywajce
intruza na posesji, jeszcze przed wamaniem do budynku. Du zale-
t takiego rozwizania jest fakt, e jestemy chronieni, mogc bez prze-
szkd porusza si wewntrz domu. Zewntrzn instalacj alarmow,
awaciwie niezbdne dla niej okablowanie, naley uoy przed zago-
spodarowaniem ogrodu.
DOMOFONY
Domofony iwideodomofony wnowych budynkach jednorodzinnych
zajy miejsce tradycyjnych dzwonkw. Nic dziwnego s od nich
duo lepsze, bo umoliwiaj rozmow iobserwowanie (wideodomofo-
ny) osoby stojcej przy furtce.
Wideodomofony, czyli domofony wyposaone wkamer, przydaj
si, jeli dom stoi wgbi duej dziaki albo gdy furtka ibrama wjazdo-
wa s zniego niewidoczne. Moe je zasania ziele albo samo ogrodze-
nie (np. mur).
Wdomach jednorodzinnych stosuje si zwykle proste urzdzenia
analogowe. Cyfrowe przeznaczone s przede wszystkim dobudynkw
wielolokalowych, bo umoliwiaj przesyanie wielu sygnaw jednym
przewodem, co uatwia uoenie okablowania, ale wdomu jednoro-
dzinnym nie jest potrzebne.
Jeli jednak chcemy uywa domofonu jako zamka szyfrowego przy
furtce, zamiast otwiera j zzewntrz przy pomocy klucza, to potrzeb-
ne jest urzdzenie cyfrowe.
Najczciej jednostk zewntrzn iwewntrzn (suchawk, ewen-
tualnie monitor) domofonu czy si kablem wieloyowym zakopa-
nym wziemi pod trawnikiem lub podjazdem. Musi to by specjalny
przewd, przeznaczony do ukadania wziemi. Ma on oznaczenie YKY.
Zwyke przewody nie maj wystarczajco odpornej izolacji. Nikt nie za-
gwarantuje jej dobrego stanu zakilka czy kilkanacie lat. Awymiana
przewodu uoonego pod podjazdem lub trawnikiem to spory kopot.
S te urzdzenia bezprzewodowe, nie wymagajce ukadania kabli
pomidzy domem ifurtk. Jednak jednostka zewntrzna itak wymaga
doprowadzenia zasilania elektrycznego np. bezporednio ze skrzyn-
ki zlicznikiem umieszczonej wlinii ogrodzenia. Prowadzenia przewo-
dw do koca wic nie unikniemy, dlatego lepiej pomyle ookablowa-
niu jeszcze przed utwardzeniem terenu izaoeniem trawnika.
f
o
t
.

S
a
t
e
l
Instalacja alarmowa
powinna by
atwa wobsudze
oraz zapewnia
moliwo
rozbudowy. Dopiero
po pewnym czasie
okae si, czy do
systemu warto
doda jakie nowe
elementy
Jak rozplanowa rozmieszczenie poszczeglnych
rodzajw czujek wpomieszczeniach?
Waciwe rozmieszczenie czujek ma kluczowe zna-
czenie dla skutecznoci i niezawodnoci systemu
alarmowego. Czujki ruchu bd dziaay najskuteczniej, jeeli zo-
stan zamontowane w taki sposb aby potencjalny intruz porusza
si prostopadle do ich osi. Naley przy tym unika ich montau na-
przeciw okien, poniewa bezporednio padajce wiato soneczne
mogoby by rdem faszywych alarmw. W pomieszczeniach,
wktrych pojawi si mog przecigi, lub w ktrych znajduj si
rda ciepa (np. kominek), waciwym wyborem bd czujki du-
alne czce technologi podczerwieni (PIR) oraz mikrofalow.
Czujki otwarcia drzwi i okien pozwalaj zrealizowa ochron ob-
wodow, ktra umoliwia domownikom swobodne poruszanie si
wewntrz obszaru chronionego, jednoczenie umoliwiajc syste-
mowi reakcj na wtargnicie z zewntrz. Najczciej w roli tych
czujek stosuje si tzw. kontaktrony, skadajce si z magnesu trwa-
ego ikontaktronowego sensora. W przypadku czujek magnetycz-
nych, naley zadba o precyzyjny monta, zapewniajcy utrzymanie
odpowiedniej odlegoci pomidzy elementami czujki. Naley te
unika montau takich czujek bezporednio na podoach magne-
tycznych, np. na stalowej ramie w takim przypadku naley uy
odpowiednich podkadek dystansowych.
System alarmowy moe by uzupeniony dodatkowymi czujka-
mi. Czujki dymu trzeba umiejscowi moliwie blisko potencjalne-
go rda poaru np. w kuchni, w pomieszczeniu z kominkiem.
Dodatkowe zabezpieczenie mog da czujki gazu, wykrywajce nie-
bezpieczne substancje. Ich monta powinien uwzgldnia waci-
woci fizyczne wykrywanego gazu np. czujki gazu ziemnego po-
winny by umieszczone wysoko poniewa gaz ziemny jako lejszy
od powietrza unosi si, a czujki LPG nisko w pomieszczeniu ponie-
wa ta substancja jest cisza od powietrza.
Micha Konarski
kierownik dziau bada
Satel
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
Budowa domu w stanie surowym
to przedsiwzicie nieatwe. Wielu
inwestorw po zakoczeniu tego etapu
jest wic przekonana, e pniej bdzie
ju z grki. W praktyce wykaczanie
rwnie moe by kopotliwe, ale
jednoczenie bardzo satysfakcjonujce,
bo daje szans na stworzenie wyjtkowej
przestrzeni.
fot. Ceresit
Wykaczanie
wntrz
Wykaczanie domu pozwala inwestorowi rozwin skrzyda, a kolej-
ne prace daj szybkie i konkretne efekty. Ten etap jest atwiejszy, je-
li na pocztku budowy dokadnie obmylono wszystkie elementy wy-
koczenia.
Spor komplikacj jest mnogo dostpnych rozwiza. O ile tech-
nologii wykonania stropu czy cian jest zaledwie kilka, to ju w przy-
padku pokrycia cian czy urzdzenia azienki wybr jest ogromny.
Jak zorientowa si w tym gszczu propozycji? Oto mini-poradnik.
PODZIA PRZESTRZENI
Wszystkie elementy konstrukcyjne domu musz by zaplanowane na
etapie tworzenia projektu. Po ukoczeniu stanu surowego, moemy
jednak jeszcze wpywa na podzia otwartej przestrzeni za pomoc od-
powiedniego rozstawienia cian dziaowych. Ich parametry powinny
by dopasowane do funkcji pomieszcze. Wybiera moemy spord
dwch technologii. Pierwsz s murowane ciany dziaowe, a drug
lekkie cianki szkieletowe. Jakie s zalety i wady obu rozwiza?
SOLIDNOm KONTRA LEKKOm
Najwiksz zalet cian murowanych jest ich solidno. Takie prze-
grody bez problemu utrzymaj zamocowane meble (np. szafki wisz-
ce), co da wiksz swobod w aranacji wntrz. Zapewni te kom-
fort akustyczny.
Niestety, ta solidno ma te swoj cen. Materiay uywane do
wzniesienia cian, takie jak cega czy bloczki betonowe, s cikie,
dlatego mog stanowi dla stropu due obcienie. W zwizku z tym
ich postawienie w miejscu innym, ni pierwotnie planowane, nale-
y uzgodni z architektem, szczeglnie jeli dotyczy to wyszych kon-
dygnacji. W przeciwnym razie moe si skoczy katastrof budowla-
n lub, w najlepszym przypadku, odksztaceniem stropu. Minusem tej
technologii jest te czasochonno realizacji. Spoiwo musi zwiza,
Norbert Skupiski
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
cowydua cay proces. ciana wymaga te wykoczenia, co dodat-
kowo odsunie moment, w ktrym bdziemy mogli zacz uytkowa
wymarzone wntrza.
Pod tym wzgldem du przewag ma system zabudowy lekkiej,
wktrym przegrody powstaj szybciej. Najwiksz popularno zy-
skay te z pyt gipsowo-kartonowych, zamontowanych na szkielecie
stalowym. Nie stanowi znacznego obcienia dla konstrukcji domu,
nie wymagaj te pracochonnego wykaczania wystarczy wype-
nienie spoin mas gipsow, naoenie tamy na zczeniach i wyrw-
nanie mas szpachlow.
C z tego mwi przeciwnicy tej technologii skoro na takiej
cianie nie da si praktycznie niczego powiesi. Rzeczywicie, prze-
grody z pyt gipsowo-kartonowych, pozbawione wzmocnie szkiele-
tu, nie s przystosowane do przenoszenia obcie o wadze wikszej
ni 30 kg. Tyle moe way zwyka pka z ksikami. Ale ju py-
ta gipsowo-wknowa ma ponad trzykrotnie wiksz wytrzymao.
Jest te odporniejsza na uszkodzenia mechaniczne. A zastosowanie
podwjnego poszycia pozwala jeszcze zwikszy nono utworzonej
wten sposb przegrody nawet do 120 kg. Nowoczesne systemy suchej
zabudowy nie s te ju na bakier z wysok izolacyjnoci akustycz-
n. Mona j uzyska, stosujc szersze profile szkieletu, grubsze pyty,
aprzede wszystkim dobry materia izolacyjny (np. wen mineraln),
ktry wypeni przestrze pomidzy pytami.
WYKACZANIE CIAN
Decyzje dotyczce wykaczania cian bd miay ogromny wpyw
nanasze samopoczucie po wprowadzeniu si do domu. Ostatecznie to
ciany stanowi najwiksze powierzchnie w nim i to na nich na duej
zatrzymuje si wzrok mieszkacw.
Na tym etapie trzeba rozstrzygn kilka dylematw. Na biao czy
wkolorze? gadko czy z faktur? farba czy tapeta? to tylko niekt-
re znich. Ale sposb, w jaki pokryte bd ciany, nie jest wycznie
kwesti gustu. Jak wspomniano wyej, wiele zaley take od technolo-
gii ich wzniesienia. Niektre sposoby wymuszaj pewne rozwizania.
Imgadszych materiaw uyjemy w trakcie budowy, tym mniej na-
pracujemy si pniej. Znaczenie ma te jako i rwno wykonania.
Cz technologii wykoczeniowych pozwala na szczcie ukry nie-
dostatki lub zniwelowa odchylenia od pionu.
Dobierajc okadzin, powinnimy mie na uwadze, e nie wszyst-
kie s bezobsugowe. Jedne brudz si szybciej, inne wolniej; jedne
przycigaj kurz, inne nie.
WYBR KOLORU
Kiedy wybr koloru cian by prosty. W pomieszczeniach domi-
nowaa biel i mao kto robi od tego odstpstwa. Dzi jest zupenie
inaczej, cho zapewne do czasu, poniewa kwestia koloru we wn-
trzach podlega modzie. Po biaym przyszed czas na kolory ywe,
ciepe. Teraz na topie s z kolei barwy zimniejsze.
Furor robi koloroterapia, ktra z rnym skutkiem tumaczy
wpyw poszczeglnych barw na nasze samopoczucie. I tak te inten-
sywne pobudzaj, stonowane uspokajaj. Niektre maj podobno
wpyw na poziom cinienia krwi, a nawet na... apetyt.
Udane zestawienia kolorystyczne mog skorygowa proporcje
niezbyt ksztatnego wntrza. Janiejsze odcienie optycznie je po-
wikszaj, ciemniejsze odwrotnie. Sufit pomalowany na biao
wtowarzystwie barwnych cian sprawi, e pomieszczenie wyda si
wysze. Ciekawym rozwizaniem jest wydzielenie rnych czci
pomieszczenia odrbnymi kolorami.
Dobrze, gdy na tym etapie mamy wyobraenie na temat plano-
wanego wyposaenia wntrz. Paszczyzny powinny by bowiem
Wykaczanie wntrz
f
o
t
.

K
n
a
u
f
Systemy lekkiej zabudowy nie wymagaj
pracochonnego wykaczania
f
o
t
.

D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
Gadkie ciany s idealnym
podoem dla farb i tapet
dopasowane barw do mebli. Ciemne sprzty bd bardziej wyeks-
ponowane na tle jasnych cian, janiejsze na odwrt.
Wybr kolorystyki dobrze poprzedzi lektur czasopism wn-
trzarskich (polecamy Czas na Wntrze), a potem koniecznie
wstpn wizyt w sklepie z farbami. Dostpne s tam setki prbek
kolorw i rodzajw farb (akrylowe polecane s do salonu i sypialni,
lateksowe do kuchni i azienki). Trzeba jednak pamita, e barwy
wygldaj zupenie inaczej w rnych miejscach, co wynika z roz-
bienoci ich owietlenia.
Do wyboru mamy te tapety, ktre nie przypominaj ju nie-
ciekawych pacht papieru znanych z minionych epok. Najprostsze
papierowe maj gadk powierzchni i nadaj si do wszyst-
kich pomieszcze, cho w tych, ktre wyjtkowo naraone s na za-
brudzenia (pokoje dziecice) lepiej sprawdz si tapety winylowe.
S atwo zmywalne i odporne na wilgo. Ciekaw dekoracj mog
stanowi tapety tekstylne, ktre imituj rozmaite materiay, lub fo-
totapety, na ktrych moemy zleci naniesienie dowolnego motywu,
nawet naszego ulubionego zdjcia. Tapetowanie jest bardziej pra-
cochonne i drosze od malowania, poza tym trudniej powrci do
gadkich cian. Atutem jest jednak moliwo wikszego zrnico-
wania wygldu wntrza.
CIANY GADKIE LUB Z FAKTURk
Jak zdecydowa si na ktre z rozwiza? Wybr zaley to nie tyl-
ko od naszego gustu, ale rwnie jak wspomniano od jakoci
itechniki wykonania cian.
Idealnym podoem dla farb i tapet s przegrody bardzo gad-
kie, np. z pyt gipsowo-kartonowych, pokryte tynkiem gipso-
wym lub gadzi. Wykaczanie cian sam farb polecane jest tym,
ktrzy lubi czsto, i za niewielkie pienidze, zmienia wystrj.
Przemalowanie bdzie znacznie prostsze, ni zmiana faktury ciany.
To rozwizanie nie jest wskazane w pokojach, w ktrych przebywa-
j dzieci i zwierzta, poniewa na idealnie gadkich cianach bar-
dzo odznaczaj si zabrudzenia.
W ostatnim czasie wci popularne s ciany z faktur (tynki lub
farby strukturalne). Taka technika pozwala na wykreowanie bar-
dziej indywidualnego wntrza, a przy okazji uatwia maskowanie
wszelkich nierwnoci: drobnych ubytkw, grudek tynku, nawet
niewielkich krzywizn samej ciany.
Wybr rozwiza jest bardzo szeroki. Du popularnoci ciesz
si tapety przeznaczone do malowania (raufaza), np. z wirkami
drewna pomidzy warstwami papieru.
W przypadku tynkw i farb strukturalnych, efekt w postaci rozma-
itych motyww geometrycznych czy rolinnych uzyskamy dziki za-
stosowaniu specjalnych narzdzi do fakturowania, np. pac zbatych,
wakw czy gbek. Ciekawie prezentuj si ciany pokryte natrysko-
wymi tynkami bawenianymi (japoskimi). S one wzbogacone taki-
mi dodatkami, jak bawena, jedwab czy brokat. Poprawiaj akustyk
wntrza, nadaj mu te elegancji. Podobny wynik zapewniaj okadzi-
ny imitujce kamie. Wykonuje si je z barwionych mieszanek gip-
su ibetonu. wietnie upikszaj salon z kominkiem czy klatk scho-
dow. Na drugim biegunie znajduje si natomiast masa dekoracyjna
owygldzie surowego betonu. Efekt z pewnoci przypadnie do gustu
zwolennikom industrialnych przestrzeni.
ciany z faktur odradza si osobom uczulonym na kurz i roztocza,
poniewa bardzo trudno utrzyma je w czystoci. Osiadaniu kurzu
szczeglnie sprzyjaj matowe powoki z gbokimi wytoczeniami.
SCHODY
Schody s niezbdnym elementem kadego domu pitrowego lub
zpoddaszem. Nie tylko umoliwiaj komunikacj pomidzy pozioma-
mi, ale mog by ciekawym elementem ozdobnym. Dlatego te prze-
strzeni, ktr zajmuj, nie naley uznawa za stracon.
Schody powinny by wystarczajco szerokie, jak najmniej strome,
nieliskie i atwe do sprztania. Im bardziej s wyeksponowane, tym
wicej warto zainwestowa w jako ich wykonania i estetyk.
LOKALIZACJA SCHODW
Tradycyjnie schody sytuowano blisko gwnego wejcia. Wynika to
zwieloletniej tradycji, kiedy nieodzown czci domu bya sie lub
przedpokj, w ktrym zaczynay si schody. Zalety takiej lokalizacji do-
ceni przede wszystkim mieszkacy budynkw zajmowanych przez
wicej ni jedn rodzin. W innym razie zaleca si, aby byy odsunite
od wejcia. Dlaczego? Ot cz one najczciej stref dzienn, oglno-
f
o
t
.

J
e
d
y
n
k
a
Pomalowanie sufitu na ciemny kolor to prosty zabieg,
pozwalajcy optycznie obniy wysokie
pomieszczenie
f
o
t
.

P
r
a
k
t
i
k
e
r
Tapeta z efektownym nadrukiem to dobry pomys
wyeksponowania jednej ze cian, np. w sypialni
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
Wykaczanie wntrz
dostpn, z prywatn, rozlokowan na grnej kondygnacji. Duo przy-
jemniej jest porusza si pomidzy nimi bez koniecznoci zachodzenia
do (z reguy chodniejszego) holu.
Cz inwestorw wznosi schody w salonie. Najwiksz zalet ta-
kiego rozwizania jest oszczdno przestrzeni. W ten sposb mona
zyska kilka dodatkowych metrw kwadratowych. Ma to wyjtkowe
znaczenie w przypadku mniejszych metray. Wikszy salon kosztem
dodatkowego elementu komunikacyjnego ma coraz wicej zwolenni-
kw.
No wanie, czy koszt to aby na pewno najbardziej adekwatne okre-
lenie? Nowoczesne schody mog nada pomieszczeniu niepowtarzalny
charakter. Materiay uyte do ich budowy, takie jak drewno, szko czy
stal, mog z powodzeniem peni funkcj ozdobn.
Do wyboru mamy schody bdce oddzielnym skadnikiem wn-
trza, jak i przytwierdzone do ciany. Jeli chcemy, aby mniej rzucay
si woczy, powinnimy zdecydowa si na drugi wariant. Przestrze
mniej zdominuj take schody aurowe. Pene, szczeglnie z elbe-
tu, polecane s wwikszych pomieszczeniach. Pod nimi znajdzie si
wietne miejsce na schowek, szafk czy bibliotek.
Schody w salonie maj te wady. Najwaniejsz z nich jest pomiesza-
nie funkcji. Komunikacja w salonie sprawia, e staje si on mniej przy-
tulny, a odpoczynek trudniejszy. Niekiedy wrcz niemoliwy, ponie-
wa zanika bariera akustyczna pomidzy poziomami. Tak usytuowane
schody mog powodowa te kopoty z ustawnoci mebli. Dotyczy to
mniejszych wntrz, w ktrych zajmuj one np. jedyn zdatn do zago-
spodarowania cian.
Pozostaje jeszcze kwestia najmodszych i najstarszych oraz ewentu-
alnie mniej sprawnych czonkw rodziny. Niektre bardziej wymylne
wzory przeznaczone do salonu pozbawione s balustrad. Z oczywistych
wzgldw takie rozwizanie naley dobrze przemyle.
ZNACZNA POZYCJA W KOSZTORYSIE
Schody mog stanowi znaczn pozycj w kosztorysie wykoczenia
domu. Jeli chcemy zaoszczdzi, wybierzmy modele o moliwie pro-
stym ukadzie.
Wiele zaley od materiau, z jakiego wykonane s te elementy
rozpito cenowa w tym segmencie rynku jest ogromna. Za naj-
tasze uchodz schody elbetowe wylewane na budowie. Naley
jednak pamita, e samo ich wylanie nie stanowi jeszcze ostatecz-
nego kosztu. Takie stopnie wymagaj wykoczenia oraz montau ba-
lustrady. Najtasza bdzie wykadzina dywanowa, znacznie dro-
sze drewno egzotyczne czy granit. Natomiast schody o konstrukcji
drewnianej, ktrych cena jest znacznie wysza ni surowego bie-
f
o
t
.

M
e
r
a
Zaplanowanie schodw w salonie, a nie
w oddzielnej klatce schodowej, zwikszy
powierzchni uytkow domu o ok. 47 m
Rodzaje schodw: jednobiegowe (a), dwubiegowe (b), trjbiegowe (c),
amane (d), zabiegowe (e), spiralne (f)
a
c
e
b
d
f
gu betonowego, oferowane s zazwyczaj jako produkt skoczony
zbalustrad, a nawet z listwami dekoracyjnymi. Koszt modeli okon-
strukcji stalowej jest z kolei uzaleniony od materiau, z jakiego
wykonane s stopnie. Moliwoci jest bardzo duo: od drewna (egzo-
tyczne bdzie oczywicie drosze od sosnowego), poprzez szko, a
do kamienia naturalnego.
POSADZKI
Posadzka jest jednym z najwaniejszych elementw decydujcych
owystroju wntrza. Ma by przede wszystkim trwaa, estetyczna,
praktyczna i atwa w konserwacji. Wybr nie jest zadaniem prostym,
poniewa rnorodno produktw, podobnie jak rozpito cenowa,
jest bardzo dua.

ADNE ROZWIkZANIE NIE DZIWI
Czasy, gdy w salonach i sypialniach krlowaa tzw. drewniana klep-
ka, w kuchni linoleum, a w azience pytki ceramiczne, odeszy w za-
pomnienie. Obecnie, urzdzajc kade pomieszczenie, mona wybiera
spord co najmniej kilku rodzajw posadzek.
Dostpne na rynku materiay cechuj si duo wiksz ni dawniej
wytrzymaoci i dugowiecznoci, dlatego nie powinna ju dziwi
podoga drewniana w azience czy posadzka korkowa w kuchni, ani
pytki ceramiczne w salonie. Mimo tak bogatej oferty, warto kierowa
si rozsdkiem i ostronie dobiera tworzywo. Pod uwag trzeba bra
intensywno uytkowania danego wntrza, stopie jego zawilgocenia,
naraenie na uszkodzenia mechaniczne czy wyjtkowe obcienia.
DREWNO I CAA RESZTA
Od lat niesabnc popularnoci ciesz si podogi z drewna. Materia
ten ceniony jest za naturalno, elegancj i trwao drewnian pod-
og mona wielokrotnie odnawia. Drewno jest bardzo dobrym izo-
latorem termicznym i akustycznym. Wyboru posadzki z tego tworzy-
wa naley dokona, zwracajc uwag na gatunek, twardo, wilgotno
i klasa. Podogi takie nie s polecane na ogrzewanie podogowe, ponie-
wa drewno le przewodzi ciepo. Mikkie gatunki drewna (joda, so-
sna czy wierk) nie sprawdz si w miejscach intensywnie eksploato-
wanych, takich jak korytarze, kuchnia czy pokj dziecicy.
Ronie grono zwolennikw paneli podogowych z PVC, ktre
jeszcze do niedawna uznawane byy za marn imitacj drewna.
Teraz ich postrzeganie znacznie si zmienio. Oferowane pane-
le s trwae, efektowne, atwe w montau i konserwacji, cakiem
tumi dwiki. Mnogo wzorw i kolorw sprawia, e mona je
dopasowa do kadego wystroju wntrza i umeblowania. Panele
nadaj si nie tylko do salonw. Do bardziej uczszczanych po-
mieszcze przeznaczone s odmiany z najwiksz odpornoci
nacieranie.
Rwnie szeroki jest asortyment wykadzin podogowych.
Dywanowe dodaj wntrzom przytulnoci i ciepa. Te grubsze nie
sprawdz si jednak nad ogrzewaniem podogowym. Nie s te po-
lecane wacicielom zwierzt, poniewa trudno utrzyma je w czy-
stoci. Duo atwiejsze pod tym wzgldem s wykadziny elastycz-
ne. Z racji bogactwa wzornictwa oraz udoskonalonych waciwoci
technicznych, w niczym nie przypominaj ju niesawnego lino-
leum. Mimo to najlepiej sprawdz si w pomieszczeniach mniej re-
prezentacyjnych. I wykadziny dywanowe, i elastyczne naley uka-
da na rwnym podou.
W niezliczonej iloci odmian wzorw, kolorw i ksztatw dostpne
s pytki ceramiczne. Ta tradycyjna okadzina najlepiej nadaje si do
f
o
t
.

B
a
u
w
e
r
k

P
a
r
k
e
t
t
Drewniany
parkiet
wcale nie
musi by
nudny
Jaka posadzka na
ogrzewanie podogowe?
N
ie kady sposb wykoczenia podogi nadaje si w przy-
padku instalacji ogrzewania podogowego. Materia na po-
sadzk musi przede wszystkim dobrze przewodzi ciepo, by nie
utrudnia jego przekazania do pomieszczenia. Ponadto przy ogrze-
waniu elektrycznym utrudniony odbir ciepa moe spowodowa
przegrzanie jastrychu i przewodw.
Zdolno do hamowania przepywu ciepa okrela si mianem
oporu cieplnego R, ktry dla posadzki nad ogrzewaniem podo-
gowym powinien by mniejszy ni 0,15 (m
2
K)/W.
Zwikszenie oporu cieplnego powoduje, e niepotrzebnie na-
grzewaj si gbsze warstwy podogi, za temperatura jej po-
wierzchni spada (ogrzewanie dziaa sabiej), pomimo e tempe-
ratura wody zasilajcej si nie zmienia. Przykadowo: jeli woda
grzewcza ma parametry 45/35C, to zwikszenie oporu cieplnego
z 0,05 do 0,15 spowoduje spadek temperatury powierzchni pod-
ogi z 28 do 26C.
A oto wartoci oporu cieplnego typowych materiaw posadz-
kowych:
0,02 (m
2
K)/W pytki ceramiczne gruboci 10 mm na zapra-
wie klejowej;
0,06 (m
2
K)/W parkiet 12 mm;
0,12 (m
2
K)/W parkiet 24 mm;
0,15 (m
2
K)/W dywan/wykadzina 15 mm.
Uwaga! Wybierajc materia na posadzk, trzeba koniecznie
sprawdzi, czy producent dopuszcza stosowanie go na podo-
gi ogrzewane.
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
Wykaczanie wntrz
miejsc naraonych na zawilgocenie i wymagajcych czstego sprzta-
nia, cho nierzadko spotykany jest te w salonach.
Wyjtkowo atwe w utrzymaniu czystoci s te posadzki z ywi-
cy. Do niedawna wykorzystywane byy gwnie w halach przemyso-
wych, obecnie stanowi ciekaw alternatyw dla najbardziej popu-
larnych materiaw stosowanych w domach jednoordzinnych. Dziki
dowolnie skomponowanym domieszkom, mona nada im bardzo ory-
ginalny wygld: tafli wody, kamiennej pyty czy play. Wykonanie ta-
kiej posadzki jest do skomplikowane, dlatego jest to zadanie dla wy-
specjalizowanej ekipy.
NA CZYM OSZCZ}DZAm?
Ta mnogo wyboru moe wywoa zawrt gowy. Podobnie
jak koszt zakupu materiaw i robocizny. Zaoszczdzi mona
gwnie na wykonawstwie. O ile uoenie parkietu drewnianego
czy posadzki z ywicy wymaga znacznej wprawy, to panele pod-
ogowe mona z powodzeniem uoy samemu. A wic ju podej-
mujc decyzj w sprawie posadzki, naley skalkulowa koszt ro-
bocizny.
W przypadku podogi drewnianej, koszty rni si znacznie w za-
lenoci od klasy i gatunku drewna. Zastanwmy si wic, czy ko-
niecznie potrzebujemy drewna najwyszej prby, dodatkowo egzo-
tycznych odmian, jak iroko, jatoba czy tek. Zdecydowanie taszy jest
materia krajowy. Sama posadzka to nie wszystko. Sporo mona zaosz-
czdzi take na chemii parkietowej oraz listwach i akcesoriach wy-
koczeniowych.
Podobnie jak przy innych zakupach, warto polowa na promocje.
Sprzedawcy pytek ceramicznych czy wykadzin do czsto zmie-
niaj asortyment, lansujc modne w danym sezonie rozwizania.
Penowartociowe kocwki serii mog stanowi bardzo dobr oka-
zj.
DRZWI
Drzwi to jeden z najczciej ogldanych i uywanych elemen-
tw domu. Z reguy wybiera si je pod koniec wykaczania budyn-
ku. Wskazane jest jednak wczeniej, jeszcze na etapie projektowa-
nia, przyjrze si, czy wszystkie drzwi zostay odpowiednio dobrane
iumiejscowione.
BARIERA I OZDOBA
Drzwi powinny by przede wszystkim solidne, bezpieczne i este-
tyczne. Musz te dobrze harmonizowa z danym wntrzem. Ichza-
danie polega bowiem nie tylko na oddzielaniu, izolowaniu akustycz-
nym i dowietleniu wntrz peni te wan funkcj dekoracyjn.
Ceny modeli znacznie rni si od siebie, podobnie akcesoria.
Dokonujc zakupu, sprawdmy, czy koszt, oprcz skrzyda, obejmuje
te ocienic, klamki, zawiasy, zamki, progi, uszczelki itp. Dodatki
te nie nale do tanich. Minimalne rozmiary drzwi wewntrznych
to 80 200 cm.
W KTRk STRON}?
Czasami zdarza si, e projekt domu zawiera bdy w rozmieszcze-
niu czy kierunkach otwierania drzwi. Dlatego warto uwanie za-
pozna si z planami i w razie potrzeby poprosi o wprowadzenie
korekt. Zewzgldw bezpieczestwa, drzwi w azienkach, toa-
letach, kuchniach i kotowniach musz otwiera si na zewntrz
(alternatyw jest monta drzwi przesuwnych lub wahadowych).
Pozostae mog otwiera si w dowolny sposb i w dowolnym kie-
runku. Nie znaczy to, e wybr mamy pozostawi przypadkowi.
Istotne jest, aby skrzyda nie kolidoway ze sob przy otwieraniu.
Naley te unika otwierania drzwi na zewntrz w pobliu cia-
snych cigw komunikacyjnych otwarte nagle skrzydo moe
stanowi zagroenie dla przechodzcej osoby. Najlepiej, gdy otwie-
raj si na cian. Nie zasaniaj wwczas wntrza, do ktrego
prowadz, nie utrudniaj te meblowania. Wemniej ustawnych
pomieszczeniach mona wstawi drzwi rozsuwane lub harmonij-
kowe, co uatwi aranacj.
f
o
t
.

T
u
b
d
z
i
nPytki w salonie? Takie rozwizanie ju
nie dziwi i wynika z upowszechnienia
si ogrzewania podogowego
f
o
t
.

G
e
r
d
a
Wybierajc drzwi,
zwrmy uwag
nie tylko na koszt
samego skrzyda,
ale iwszystkich
niezbdnych
akcesoriw
KUCHNIA
Kuchnia jest jednym z najwaniejszych miejsc w domu, szczeglnie
dla tych, ktrzy lubi gotowa. Decyzj o tym, czy bdzie ona oddziel-
nym pomieszczeniem czy czci salonu, inwestor podejmuje zwykle
jeszcze w trakcie projektowania. Ale ju jej urzdzenie to jeden z klu-
czowych etapw wykaczania domu.
PRZEDE WSZYSTKIM ERGONOMIA
Zaleca si, aby kuchni, niezalenie od ksztatu i wielkoci, podzie-
li na kilka stref. Wynika to z zasad ergonomii i pozwala usprawni
proces przygotowywania posikw.
Pierwsza strefa, zlokalizowana najbliej wejcia, to miejsce przecho-
wywania ywnoci. Tu naley zaplanowa spiarni lub wydzielon
cz na produkty ywieniowe, a take lodwk i zamraark. Kolejna
to strefa zmywania, wyposaona w zlewozmywak ikosz na odpadki.
Nastpna przygotowywania posikw zaopatrzona gwnie w wy-
godny blat, na ktrym bdziemy poddawa obrbce produkty spoyw-
cze. Wreszcie strefa gotowania i pieczenia, ktrej sercem jest kuchen-
ka. Tu powinien znale si take piekarnik, mikrofalwka czy toster.
Najlepiej, gdy meble kuchenne ustawione s w ksztacie litery L lub U.
Uatwia to dostp do wszystkich urzdze, akcesoriw i produktw.
Modnym rozwizaniem, wymagajcym jednak wikszego metra-
u, jest kuchnia wyspowa. Usytuowana na jej rodku wyspa, ska-
dajca si z blatu i kuchenki, to szansa na integracj wikszej grupy
osb przy wsplnym gotowaniu.
KUCHNIA W DOBRYM WIETLE
Prawidowe owietlenie kuchni, ze wzgldu na specyfik wykony-
wanych czynnoci, ma bardzo due znaczenie. Co najmniej kilka
rde wiata nie bdzie wic adn przesad.
Wyjtkowo istotne jest odpowiednie owietlenie przestrze-
ni roboczej blatu, kuchenki i zlewozmywaka. Przydatne bdzie
zamontowanie opraw pod wiszcymi szafkami. Wane, aby wia-
to byo jasne i miao odcie moliwie zbliony donaturalnego.
Wkuchni dobrze sprawdz si te energooszczdne tamy LED,
ktre maj rwnie doskonae walory dekoracyjne.
A co z owietleniem oglnym? Zdania na ten temat s podzielo-
ne, niektrzy uwaaj, e wystarczy owietlenie punktowe. Jeli
jednak peni rwnie funkcj jadalni, warto pomyle o tradycyj-
nej lampie sufitowej lub halogenach. Kuchni wyspow mona na-
tomiast owietli wiatem punktowym, osadzonym wokapie lub
wpodwieszanym suficie.
AZIENKA
Urzdzenie azienki jest stosunkowo proste, gdy pomieszczenie jest
wystarczajco due. Przysowiowe schody zaczynaj si w przypadku
metray, na ktrych trudno zmieci wszystkie wymarzone sprzty.
f
o
t
.

P
f
l
e
i
d
e
r
e
r
Jeli marzy nam si kuchnia
z wysp, powinnimy
przeznaczy na to
pomieszczenie co najmniej
15 m
P
A
T
R
O
N
I

P
O
R
A
D
N
I
K
A
Wykaczanie wntrz
MAY KOPOT
Najpopularniejszym rozwizaniem racjonalizatorskim w maej a-
zience jest rezygnacja z wanny na rzecz kabiny prysznicowej. Zajmuje
ona znacznie mniej przestrzeni, a nowoczesne kabiny szklane bez
brodzika dodaj jeszcze temu wntrzu lekkoci. Te zaopatrzone w dy-
sze do hydromasau mog stanowi nawet namiastk jacuzzi.
W maym pomieszczeniu azienkowym, mae musz by te wszyst-
kie elementy wyposaenia: umywalka, pralka, a w miar moliwo-
ci take sedes. Aby nie tworzy wraenia chaosu, kosmetyki i przybo-
ry kpielowe naley poukrywa w pojemnych szafkach, ktre powinny
by dobrze rozlokowane, np. pod umywalk czy nad spuczk.
Sporo moe zdziaa lustro na ca cian, ktre optycznie powikszy
wntrze. Podobne efekty da jasna kolorystyka, lnice, odbijajce wia-
to powierzchnie podogi lub sufitu, due formaty pytek oraz kilka r-
de rozproszonego wiata.
DUE POLE DO POPISU
Dua azienka daje szerokie pole do popisu podczas urzdzania.
Podstaw jest najczciej obszerna wanna, np. wzbogacona o funk-
cj hydromasau. Jeli pozwala na to miejsce, mona zaplanowa j
na rodku. Dodatkowy komfort zapewni kabina prysznicowa, dru-
ga umywalka, a obok kompaktu bidet. Dobrze bd wyglday nawet
mniejsze meble czy roliny. Wane, aby najelegantsze elementy byy
waciwie wyeksponowane.
Ciekawym pomysem jest podzia tego wntrza na dwie strefy: sa-
nitarno-kpielow oraz such, relaksacyjn, wyposaon w podsta-
wowe sprzty do wicze. W duej azience wietnie sprawdzi si te
maa sauna. Potrzeba na ni ok. 4 m.
Podobnie jak przy aranacji innych pomieszcze, take i tutaj naley
zachowa umiar. Chaotyczne rozlokowanie zbyt duej liczby sprztw
sprawi, e azienka, zamiast przestronna i elegancka, wyda si po pro-
stu zagracona.
f
o
t
.

W
i
e
n
e
r
b
e
r
g
e
r
W duej azience zmieszcz si
wszystkie niezbdne sprzty:
dwie umywalki, wygodna wanna
ipodwjny prysznic
f
o
t
.

A
d
a
m

S
a
u
n
y
Przestronn azienk mona podzieli
na strefy sanitarno-kpielow
irelaksacyjn
Fundamenty s najwaniejsz
czci domu. Na nich spoczywa
ciar cian, stropw i dachu. To
niemae obcienie musz przekaza
na grunt. Rwnoczenie fundament
ma za zadanie oddzieli reszt
budynku od podoa uniemoliwi
podciganie wilgoci gruntowej oraz
ograniczy straty ciepa.
ABC MkDREGO BUDOWANIA
Fundamenty
Fundament to bez wtpienia najwaniejszy element nony na nim
opiera si caa reszta domu. Zawsze trzeba go dostosowa je do dwch
podstawowych czynnikw:
przewidywanych obcie;
charakteru gruntu na dziace.
Obcienia zale od wielkoci budynku, szczeglnie liczby kon-
dygnacji, oraz technologii budowy. Identycznej wielkoci dom
szkieletowy bdzie kilkakrotnie lejszy, ni wymurowany z penej
cegy ceramicznej lub silikatowej.
Stabilne i none podoa to zwarte skay, wiry i piaski.
Fundamentowanie w takich warunkach nie przysparza problemw.
Z kolei podoa niestabilne i o bardzo sabej nonoci, np. grunty
nasypowe i organiczne (torf) albo w ogle nie nadaj si pod budo-
w, albo wymagaj specjalnych sposobw posadowienia. A to ko-
poty i wysokie koszty. Dlatego badanie gruntu jest nieodzowne, jeli
mamy jakiekolwiek wtpliwoci.
Z tych wzgldw fundamenty zawsze s elementem projektowa-
nym indywidualnie, bo nawet jeli kupujemy projekt z katalogu, to
dostosowanie go do warunkw gruntowych jest obowizkowym ele-
mentem adaptacji. Ponadto dokumentacja musi obecnie zawiera
opini geotechniczn, okrelajc warunki posadowienia.
Gboko posadowienia
Powszechne jest przekonanie, e budynek zawsze musi by posado-
wiony poniej tzw. strefy przemarzania, czyli okoo 1 m poniej po-
ziomu terenu. To jednak nieprawda. Takie fundamentowanie jest ko-
Jarosaw Antkiewicz
fot. Legalett
Fundament to bez wtpienia najwaniejszy element nony na nim
fot. Legalett
Mocne podstawy
Fundamenty
nieczne tylko na tzw. gruntach wysadzino-
wych, czyli takich, ktre zwikszaj swoj ob-
jto w wyniku zamarzania. Wysadzinowe
s wszystkie grunty zawierajce due ilo-
ci drobnych czstek gwnie gliniaste
oraz z domieszkami organicznymi (np. torf).
Jednak w Polsce bardzo powszechnie wyst-
puj grunty niewysadzinowe, np. grube pia-
ski i wiry. Na takim podou budynek mona
posadowi pytko zwykle 60 cm poniej po-
ziomu terenu.
Jednak takie pytkie posadowienie nie jest
zbyt popularne. Po pierwsze, dlatego e wik-
szo osb w ogle nie wie o takiej moliwoci.
Po drugie, na potrzeby pytkich fundamentw
naleaoby zrobi wiele prbnych wykopw, bo
grunt moe by inny nawet w odlegoci kilku
metrw, pomidzy kracami budowli. Po trze-
cie, w przypadku maych budynkw rnica
w kosztach wykonania pytszego lub gbszego
fundamentu jest niezbyt dua (okoo 0,5 m wy-
sokoci cian fundamentowych).
Jednak w
puj grunt
ski i wiry
posadowi
ziomu tere
Jednak t
zbyt popu
szo osb
Po drugie,
naleaoby
grunt mo
S Gboko przemarzania gruntu w zalenoci
od regionu
S Budowa typowego fundamentu
S Niektre fragmenty awy s ciskane, a inne rozcigane. awa fundamentowa pracuje wic jako nierwnomiernie obciona belka z wieloma punktami
podparcia. Dlatego potrzebne jest zbrojenie przejmujce siy rozcigajce, bo sam beton jest odporny tylko na ciskanie
aw zbroi si podunie przynajmniej
4 prtami o rednicy 12 mm. Zbrojenie
powinno by otulone warstw betonu
(ok. 5 cm), tak by nie ulego korozji
Jeli poziom wd gruntowych jest wysoki mona
wok fundamentw uoy drena opaskowy.
Konieczne jest wwczas zapewnienie odpywu wody,
np. do studni chonnej
Kilkucentymetrowa warstwa chudego
betonu (np. klasy C 8/10) stabilizuje
podoe i poprawia rozkad napre na
grunt
Humus,
czyli yzn
warstw ziemi
wymienia si
na zagszczony
piasek, pospk
lub wir
Na gruncie ukada si
10 cm sabego betonu
stabilizujcego (zwykle
C 8/10). Popularnie
nazywa si go
chudziakiem. Na
nim ukada sie izolacj
przeciwwilgociow
z papy lub folii
Izolacja cieplna podogi z twardego
styropianu lub weny mineralnej
Wylewka podogowa
czyli jastrych
Posadzka (warstwa wykoczeniowa),
np. parkiet lub pytki ceramiczne
ciany nadziemia
ciany fundamentowe
wznosi sie najczciej
z bloczkw betonowych
lub jako betonowe
wylewane
Pozioma izolacja pomidzy
cian fundamentu oraz
nadziemia to najwaniejsza
izolacja przeciwwilgociowa
w domach bez piwnic. Jeli
jest skuteczna to ewentualne
zawilgocenie czci podziemnej
budynku nie przenosi si na
reszt domu
Najlepiej jeli termoizolacja
cian fundamentu oraz
nadziemia tworzy cig
warstw. Dziki temu
straty ciepa zostaj
zminimalizowane
Termoizolacja poniej
poziomu gruntu wymaga
osonicia (zabezpieczenia).
W cianach trjwarstwowych
zapewnia to mur,
w dwuwarstwowych za
gwnie folia
Na awie fundamentowej
spoczywa cay ciar
budynku. Wykonuje si
j ze zbrojonego betonu
konstrukcyjnego
Od gry na awy fundamentowe dziaa sia wynikajca
z ciaru budynku. ciany s jednak obcione w rnym
stopniu, a wic i nacisk na grunt te nie jest wszdzie taki sam
Reakcja gruntu zaley np. od jego spoistoci
w poszczeglnych miejscach. Wcale nie jest
jednolita pod caym fundamentem
ABC mdrego budowania
Dlatego pytkie fundamentowanie spotyka si przede wszystkim
w konstrukcjach, w ktrych niewielkie ruchy gruntu nie powoduj
szkd i ktrych posadowienie poniej strefy przemarzania znacznie
podniosoby koszty budowy. To przede wszystkim drewniane bu-
dynki gospodarcze i tarasy chtnie posadawiane na fundamentach
punktowych, czyli tzw. stopach oddalonych od siebie o 12 m. Tak
samo osadza si w gruncie murowane lub elbetowe supy ogrodze-
niowe, gdy przsa pomidzy nimi tworz deski lub metalowe pa-
nele. Taka konstrukcja moe si bez szkody nieco odksztaca, pod-
czas gdy mur by popka.
f
o
t
.

L
e
g
a
l
e
t
t
S Szersza awa nie musi wcale by lepsza (a). Wsza ale rwnomiernie
obciona jest korzystniejsza (b). Poszerzenie awy fundamentowej
powiksza jeszcze nierwnomierno obcienia
S Budowa pyty fundamentowej
S Pyta fundamentowa to nie tylko sposb na posadowienie. Uzyskujemy od
razu pyt podogow parteru, w ktrej mona rozprowadzi instalacje
Termoizolacj cian nadziemia wykonuje
si tak samo, jak w budynkach na
tradycyjnych fundamentach
Izolacja cieplna strefy cokoowej jest
rwnoczenie izolacj brzegu pyty
Strefa o szerokoci ok. 1 m wok budynku
rwnie powinna by izolowana cieplnie.
Dziki temu grunt w ssiedztwie pyty nie
przemarza
Jastrych
Posadzka
Przed wykonaniem pyty naley uoy instalacje,
ktre maj si znale w gruncie poniej niej. To
przede wszystkim woda i kanalizacja
Wierzchni, yzn
warstw gruntu trzeba
usun i zastpi
wirem, tuczniem lub
zagszczonym piaskiem.
wir peni rwnie rol
warstwy drenujcej
Jako termoizolacj
najlepiej zastosowa
polistyren
ekstrudowany, bo
ma bardzo du
wytrzymao i bardzo
ma nasikliwo
Na pycie bardzo czsto ukada si
ogrzewanie podogowe. Jej gruba
elbetowa konstrukcja jest wietnym
akumulatorem ciepa
elbetow pyt non zbroi si wedug
indywidualnego projektu, uwzgldniajc
w szczeglnoci przebieg cian nonych
b a
Fundamenty
Fundament typowy
W przypadku wikszoci domw, fundament skada si z dwch zasad-
niczych elementw awy oraz ciany fundamentowej. awa to pozio-
ma belka spoczywajca na gruncie, zwykle wykonana ze zbrojonego be-
tonu. Dlaczego zbrojonego? Grunt pod budynkiem nigdy nie jest absolut-
nie jednolity w jednym miejscu ustpuje pod naciskiem nieco mniej,
w innym nieco wicej. A i nacisk wywierany przez nadziemn cz bu-
dowli nie jest jednolity. W efekcie awa pracuje niczym belka spoczywa-
jca na wielu podporach, w niektrych miejscach ciskana, w innych
rozcigana. A beton bez zbrojenia jest odporny tylko na ciskanie. Bez
zbrojenia awa by popkaa. Pkayby te mury na niej spoczywajce.
ciany fundamentowe to mury czciowo zagbione w ziemi. Na
nich, oddzielone izolacj przeciwwilgociow, spoczywaj ciany nad-
ziemia. Zasadnicza rnica w budowie cian fundamentowych wynika
z tego, czy budynek jest bez piwnicy, czy jest podpiwniczony. W tym
drugim przypadku ciany s oczywicie znacznie wysze (o przynaj-
mniej 1 m), ale to nie wszystko. W wersji bez piwnicy ciany funda-
mentowe s obustronnie obsypane ziemi. Napr gruntu si wic rw-
noway. Z kolei na ciany piwnic ziemia napiera tylko z jednej strony
od zewntrz. Dlatego takie przegrody zwykle wymagaj wzmocnie-
nia w postaci zbrojenia.
Pyta nona
Zamiast tradycyjnego fundamentu, mona zastosowa pyt wyko-
nan ze zbrojonego betonu. Posadowienie jest wwczas bardzo pyt-
kie, co ogranicza zakres prac ziemnych. Dla domu posadowionego na
pycie, zamiast na tradycyjnym fundamencie, mniej grone s ruchy
gruntu lub jego nierwnomierne osiadanie. Pyta uatwia te posa-
dowienie domu na gruncie o sabej nonoci. Czsto jest wic najlep-
szym rozwizaniem w niesprzyjajcych warunkach.
Odpowiednio ocieplona pyta fundamentowa jest te zarazem go-
tow podog na gruncie. Pyt fundamentow mona wykorzysta
take do zrobienia ogrzewania podogowego elbetowa pyta o du-
ej masie, oddzielona od gruntu grub warstw izolacji jest wiet-
nym akumulatorem ciepa.
Pyta fundamentowa musi by indywidualnie zaprojektowana,
z uwzgldnieniem nonoci gruntu, a take ukadu cian wewntrz-
S Gdy poziom wd gruntowych jest wysoki, izolacja piwnicy musi tworzy
szczeln wann
S Drena ma za zadanie obniy poziom wd poniej poziomu aw
Izolacja cian oraz podogi w piwnicy
musi by ciga. Inaczej nie uzyskamy
szczelnoci
S Prawidowa izolacje ciany piwnicznej
Ciga izolacja
podogi piwnicy
oraz awy
fundamentowej
Izolacja
przeciwwilgociowa
ciany piwnicy.
Jej dobr jest
indywidualny,
w zalenoci od
poziomu wd
gruntowych
i stopnia ich
agresywnoci
Dziki skosowi z zaprawy lub
twardego styropianu izolacji
nie trzeba zagina pod ostrym
ktem. Na takim zaamaniu
mogaby pkn
Siatka z wkna
szklanego zatopiona
w warstwie zaprawy
klejowej zabezpiecza
termoizolacj
Tynkuje si
tylko cz
nadziemn.
Poniej
poziomu
gruntu tynk
i tak ulega
szybko
zniszczeniu
Aluminiowa listwa startowa
zabezpiecza od dou pyty ocieplenia
Dren
odwadniajcy
stref
w pobliu
fundamentu
Warstwa
przepuszczalna
najlepiej ze wiru
lub tucznia
nych i innych elementw budynku (supy, kominy), ktre bd si
na niej opiera, gdy w miejscu ich oparcia konieczne jest dodatko-
we zbrojenie.
Przeciw wilgoci i stratom ciepa
W domach bez piwnicy najwaniejsza jest przeciwwilgociowa izo-
lacja pozioma. Oddziela ona cian nadziemia od majcej kontakt
z gruntem ciany fundamentowej. Chroni w ten sposb przed pod-
ciganiem wilgoci z gruntu. Po wyrwnaniu grnej powierzchni
ciany fundamentowej, izolacj t ukada si z dwch warstw papy
na lepiku lub z folii izolacyjnej.
Izolacja pionowa chroni przed przenikaniem wilgoci przez cia-
n fundamentow. W domu bez piwnicy, o ile uyto izolacji cieplnej
o znikomej nasikliwoci, np. polistyrenu ekstrudowanego (XPS),
jej wykonanie w zasadzie nie jest potrzebne. Najczciej pokrywa
si jedynie cian fundamentow dwiema warstwami preparatu bi-
tumicznego, by zmniejszy jej nasikliwo. Jeli uyto dobrej jako-
ci szczelnego betonu, nawet to nie jest konieczne. Natomiast osa-
niajca izolacj ciepln folia toczona (kubekowa) peni raczej rol
zabezpieczenia przed uszkodzeniami mechanicznymi.
W budynkach podpiwniczonych potrzebna jest za to szczelna
izolacja cian. W zalenoci od poziomu wd gruntowych, wykonu-
je si rnej gruboci izolacje z papy bitumicznej, specjalnych mas
uszczelniajcych, ukada drena itd.
Taka izolacja powinna by wykonana wedug indywidualnego pro-
jektu. Jej realizacja musi by bardzo staranna, bo z pozoru drobne za-
niedbanie moe by przyczyn nieszczelnoci i zniweczy cay trud.
Z kolei izolacja cieplna powinna tworzy cig warstw na cia-
nie fundamentowej oraz opartej na niej cianie zewntrznej. Dlatego
najlepiej, jeli ciana fundamentowa jest izolowana po stronie ze-
wntrznej (warstw polistyrenu ekstrudowanego lub twardego sty-
ropianu o obnionej nasikliwoci), a jej izolacja czy si z izolacj
ciany nadziemia.
W domach z piwnic naley ociepli ca cian fundamento-
w. Jeli piwnicy nie ma, wystarczy ocieplenie samej strefy cokoo-
wej ciany fundamentowej nad ziemi i do 20 cm poniej pozio-
mu gruntu.
S Dlaczego izolacja termiczna fundamentu od zewntrz jest mniej skuteczna
ni od rodka? Poniewa przez brak cigoci ocieplenia powstaje duy
mostek termiczny
S Ksztatki styropianowe jako szalunek tracony to prosty i szybki sposb
wykonania ocieplonych cian fundamentowych
Ocieplenie fundamentu
uoone od rodka
Ciepo przenika przez warstw
konstrukcyjn ciany nadziemia,
fundament oraz pyt podogi. Powstaje
mostek termiczny. ciana nadziemia na
styku z fundamentem bdzie przemarza
f
o
t
.

T
h
e
r
m
o
d
o
m
S W budynkach bez piwnic izolacj pionow wykonuje si najczciej z 23
warstw lepiku lub innej masy bitumicznej
f
o
t
.

B
o
t
a
m
e
n
t
Artyku promocyjny
Rozpoczynajc budow domu warto wiedzie, e niewaciwe, niedo-
kadne wykonanie, za grubo, niecigo izolacji pomieszcze nad
piwnicami nieogrzewanymi, a przede wszystkim zamknicie wody tech-
nologicznej powoduje penetracj ujemnych temperatur i wilgoci do cz-
ci pod ociepleniem.
Niestety problem ten jest bardzo powany, gdy stosujc kolejn izolacj
na stropie, pod warstw posadzki, a niejednokrotnie rwnie paroizolacj
nie mamy moliwoci, by wilgo ta samoistnie si uwolnia dlatego te
do szybko zawilgocenie moe pojawi si na cianach wyszej kondy-
gnacji. Z kolei zupeny brak ocieplenia od strony zimnej powoduje pene-
tracj niskich temperatur i wilgoci poprzez strop i ciany tyle, e wolniej.
Niestety oba warianty w konsekwencji prowadz do pojawienia
si wykwitw wilgoci na cianach wewntrznych, powstawania za-
rodnikw pleni i grzybw, a ostatecznie do przyspieszania i znacz-
nego poszerzenia prac remontowo-naprawczych. Naprawy nie pole-
gaj wwczas na naprawie samej izolacji, ale rwnie na remoncie in-
nych elementw uszkodzonych przez jej brak w zakres tych prac moe
wchodzi np. osuszenie przegrd budynku, czasami skucie tynku i od-
grzybianie ciany przy zaawansowanym rozwoju korozji biologicznej
itd. Moesz unikn tych problemw i polepszy komfort uytkowa-
nia, stosujc zasady i dobre praktyki opracowane przez specjalistw
zwizanych z portalem Oszczdny Dom.
Przygotowujc si do wykonania izolacji pomieszcze nad nieogrze-
wan piwnic pamitaj o tym, e:
izolacja termiczna powinna znale si od strony chodniejszej
czyli na podniebieniu, suficie piwnic;
izolacja musi by wykonana w sposb cigy i szczelny na caej po-
wierzchni przegrody;
wane jest, by ograniczy do minimum przebicia izolacji (o ile nie jest
to wymagane w ST systemu docieplenia) najlepiej przez zastosowa-
nie klejw, ktre dopuszczaj eliminacj cznikw czyli kokw ka-
de punktowe przebicie izolacji powoduje bowiem lokalne osabienie
ocieplenia;
prace powinny by wykonywane w taki sposb i w takim czasie, by
nie dopuci do zamknicia wody technologicznej nie wolno ukada
izolacji termicznej (szczeglnie styropianu) na mokry strop lub tynk,
dotyczy to rwnie wykroplenia pary wodnej na tynku w przypadku
wykonywania izolacji np. w okresie zimowym przy sabo ogrzewanym
budynku.
Waciwa kolejno wykonywania prac oraz ich opis i porady eks-
pertw mona znale na portalu www.oszczednydom.pl. Osoby pla-
nujce budow domu znajd w nim rwnie wizualizacj 3D elementw
konstrukcyjnych, zestawienie bdnych i prawidowych rozwiza oraz
nowatorski kalkulator do oblicze energetycznych i zwizanych z nimi
finansowych aspektw eksploatacyjnych budynkw.
Portal Oszczdny Dom
www.oszczednydom.pl
Instytut Ekonomii rodowiska
Czy wiesz jak prawidowo wykona izolacj pomieszcze
nad piwnicami nieogrzewanymi, by nie traci ciepa?
Dofinansowano ze rodkw
Na ro do wego Funduszu Ochrony
ro do wi ska i Gospodarki Wodnej
S Najczstsze bdy:
1. Zamknicie wody technologicznej w stropie
2. Zbyt maa grubo izolacji termicznej stropu od strony zimnej
(lub brak jakiejkolwiek izolacji)
3. Brak izolacji termicznej
S Najwaniejsze skadowe elementu budowlanego:
1. Izolacja termiczna
2. Wkadka izolacyjna
3. Izolacja przeciwwilgociowa
5. Izolacja przeciwwilgociowa
7. Strop betonowy nad piwnic
8. Materia konstrukcyjny ciany zewntrznej
9. Izolacja termiczna ciany zewntrznej
Klinkier Pyta climowool
KD3/V 032, KD2/V 034, KD1/V 037
Pyty z mineralnej weny szklanej pokryte welonem z wkna szklanego.
Doskonaa izolacja bez kompromisw do cian trjwarstwowych
z elewacj klinkierow lub kamienn.
Najszersza oferta O
D
do jednej aplikacji od

super ciepych do optymalnych.
Najszersza gama gruboci pyt od 50 a do 200 mm.
Dobre parametry ciany: akustyka, izolacja termiczna, ognioodporno,
super wytrzymao w czasie.
Zastosowanie:
Do izolacji cieplnej:
cian trjwarstwowych;
pyta z mineralnej weny szklanej pokryta jasnym welonem z wkna
szklanego climowool;
szczeglnie polecana do murw trjwarstwowych ze cian osonow
z cegy klinkierowej.
Waciwoci:
materia niepalny, klasa reakcji na ogie A1 wg EN 13501-1
Certykat CE:
K1-0751-CPD-008.0-02-03/12 (D)
Pyta Fasadowa climowool
FD3/V 032, FD2/V 034, FD1/V 037
Pyty z mineralnej weny szklanej pokryte czarnym welonem z wkna
szklanego.
Doskonaa izolacja bez kompromisw do fasad wentylowanych
z okadzin aluminiow, szklan lub kamienn
Pyty fasadowe climowool to a 3 lambdy 0,032; 0,034; 0,037.
Bardzo szeroka gama gruboci pyt od 40 a do 200 mm.
Wena z pen gam certykatw ekologicznych.
Zastosowanie:
Do izolacji cieplnej:
fasad wentylowanych;
szczeglnie polecana do fasad pokrytych pytami szklanymi lub kamien-
nymi.
Waciwoci:
materia niepalny, klasa reakcji na ogie A1 wg EN 13501-1
Certykat CE:
K1-0751-CPD-008.0-02-03/12 (D)
climowool sp. z o.o.
ul. Kociuszki 5,
66-008 widnica
e-mail: biuro@climowool.pl
www.climowool.pl
Dzia Obsugi Klienta
tel.: +48 68 323 99 42-44
fax: +48 68 323 99 49
e-mail: dok@climowool.pl
Produkty climowool zostay wyrnione ju czterokrotnie! Oznaczenie produktu Der Blaue Engel,
certyfikat Eurofins Indoor Air Comfort, deklaracja rodowiskowa EPD przyznana przez stowarzyszenie
Institut Bauen und Umwelt e.V. oraz znak jakoci RAL dla produktw z weny mineralnej s niezbitymi
dowodami na pozytywny wkad produktw climowool w ekorozwj.
Nie ma cian idealnych doskonale
nadajcych si dla kadego budynku.
Gdyby istniay nie trzeba by
niczego wybiera. Przegrody
mog by jedynie lepiej lub
gorzej dopasowane do konkretnej
sytuacji. I tu trzeba sobie
odpowiedzie na pytanie, na czym
nam najbardziej zaley. Czy ciana
ma mie przede wszystkim jak
najlepsz izolacyjno ciepln,
czy moe dobrze chroni przed
haasem? A moe priorytetem
jest krtki czas budowy?
ciany zewntrzne
Podane cechy
ciany odgradzaj nas od rodowiska zewntrznego. Chroni wic
przed deszczem, wiatrem, chodem czy haasem. Rwnoczenie ciany
s bardzo wanym elementem konstrukcyjnym. Obciaj je przecie
stropy i dach, parcie wiatru, a ciar wasny take jest niemay.
W efekcie ciany musz speni wiele warunkw, a cz z nich
jest wzajemnie sprzeczna.
Wytrzymao
Na szczcie domy jednorodzinne to stosunkowo mae obiekty,
a wic i wystpujce obcienia s wielokrotnie mniejsze, ni w bu-
dynku wysokim na kilkanacie piter. Dziki temu ciany konstruk-
cyjne mona wznosi np. z betonu komrkowego, ktrego wytrzy-
mao na ciskanie wynosi zaledwie okoo 5 MPa (5 N/mm
2
). Dla
porwnania, wytrzymao betonu zwykego wynosi zwykle ok.
20 MPa. W cianach s jednak miejsca szczeglnie mocno obcio-
ne wskie filary midzyokienne, nadproa i wiece. Tam potrze-
ba duej wytrzymaoci i dlatego wykonuje si je powszechnie z be-
tonu zbrojonego.
Jest jeszcze inny aspekt wytrzymaoci materiaw ciennych,
o ktrym zwykle nie mylimy na etapie budowy. Nie na kadej cia-
nie bez trudu powiesimy cik szafk lub karnisz. Jeli bdzie
wzniesiona z silikatw, penej cegy lub betonu (materiay pene
o duej wytrzymaoci) wystarcz standardowe koki rozporowe.
Za do betonu komrkowego oraz ceramiki poryzowanej potrzebne
s specjalne koki albo kotwy chemiczne.
Jarosaw Antkiewicz
fot. ZCB Owczary
Najwaniejsze
przegrody
ciany zewntrzne
Trwao
Niekorzystne czynniki dziaaj na ciany
domu gwnie od strony zewntrznej. To
deszcz, nieg, mrz, wiatr upa. Materiay
uyte do wykoczenia elewacji musz by
wic nienasikliwe, mrozoodporne i odpor-
ne na powienie koloru spowodowane dziaa-
niem soca. Za najlepsze pod tym wzgldem
uchodz ciany trjwarstwowe, zwaszcza
te wykonane z cegy klinkierowej. Elewacja
to w tym przypadku 12 cm muru z materia-
u, ktry bez odnawiania wytrzymuje kilka-
dziesit lat. Istotn zalet cian trjwarstwo-
wych jest te ich odporno na uszkodzenia
mechaniczne. Ponadto nawet jeli taki mur
nieco si po latach przebarwi, to i tak wygl-
da szlachetnie.
Najpopularniejsze obecnie tynki cienko-
warstwowe nakadane na styropian lub we-
n mineraln, cho trwae, nie s ju tak
dugowieczne. Zwykle co kilka do kilkuna-
stu lat trzeba je odmalowa. Ponadto naley
dba o moliwie szybk napraw uszkodze
(pknicia, ukruszenia). A tynki cienkowar-
stwowe s niestety podatne na uszkodzenia
mechaniczne nawet dzieci grajce w pik
mog narobi szkd.
Tradycyjne tynki cementowo-wapien-
ne jako zewntrzne najczciej stosuje si
obecnie na cianach jednowarstwowych.
Zaprawa tynkarska nie ma wprawdzie ta-
kiej odpornoci na czynniki atmosferyczne,
jak nowoczesne tynki cienkowarstwowe,
jednak rekompensuje to jej kilkakrotnie
grubsza warstwa. Fachowo przygotowa-
ny i naoony tradycyjny tynk jest w efek-
cie trway. Szczeglnie jeli pomalujemy go
dobr farb. Tradycyjny tynk na jednowar-
stwowej cianie jest odporny na uszkodze-
nia mechaniczne.
Estetyka
eby ciany wyglday dobrze, musz by
przede wszystkim starannie wykonane i w do-
brym stanie technicznym. Nierwno wymu-
rowana i poznaczona zaciekami zaprawy albo
wykwitami elewacja z klinkieru bdzie wy-
glda o wiele gorzej, ni najzwyklejszy bia-
y tynk.
Nieodzowna jest te dbao o elewacje. Jeli
np. cian zalewa woda z uszkodzonej rynny,
to jej zy stan i wygld jest nieunikniony.
Jeli cz cian pokryto drewnem, to pa-
mitajmy, e jego impregnacja co kilka lat
jest nieodzowna.
Ciepochronno
Ciepochronno przegrd zewntrznych, to
cecha, do ktrej wikszo inwestorw przy-
wizuj ogromn wag. Nic w tym dziwne-
S Silikaty to jedne z najwytrzymalszych
materiaw do wznoszenia cian
f
o
t
.

X
e
l
l
a

(
S
i
l
k
a
)
S Budowa ciany trjwarstwowej z wentylowan szczelin powietrzn
Kotwy cz warstwy ciany. Powinny
by wykonane ze stali zabezpieczonej
przed korozj. W cianach ze
szczelin wentylacyjn najlepiej
zastosowa stal nierdzewn
Talerzyki dociskaj wen mineraln
do warstwy nonej zapewniajc
utrzymanie dronej szczeliny
powietrznej
Warstw elewacyjn wznosi si zwykle
z odpornych na czynniki atmosferyczne
materiaw niewymagajcych tynkowania
cegie klinkierowych, silikatowych lub
dekoracyjnych bloczkw betonowych
Pomidzy termoizolacj
i warstw elewacyjn
pozostawia si wentylowan
szczelin powietrzn szerokoci
34 cm. Dziki niej wilgo moe
odparowa z weny
S Prawidowy sposb izolacji nadproy i wiecw w cianach dwu- i trjwarstwowych
Kotwy cz
warstwy ciany
Szczelina
wentylacyjno-
-odpywowa
Fartuch z papy
lub grubej folii
PVC zbiera
ewentualn
wilgo ze
szczeliny
Ciga warstwa
termoizolacji po
zewntrznej stronie
ciany praktycznie
niweluje wpyw
nadproa na
ciepochronno
Dziki zastosowaniu
ksztatki nadproowej
z tego samego
materiau co reszta
ciany przyczepno
tynku i termoizolacji
jest taka sama na caej
powierzchni
elbetowe nadproa
i wiece bardzo
dobrze przewodz
ciepo. Bez izolacji
byyby potnymi
mostkami
termicznymi
go, bo mae straty ciepa to niskie rachun-
ki za ogrzewanie. Nie zawsze jednak podjte
decyzje daj efekt zgodny z oczekiwaniami.
Bardzo dobr izolacyjno ciepln naj-
atwiej uzyska w cianach wielowarstwo-
wych. Wykonanie warstwy izolacji ze sty-
ropianu lub z weny mineralnej gruboci
1520 cm, nie powoduje problemw tech-
nologicznych, a zapewnia uzyskanie wsp-
czynnika przenikania ciepa U, wynoszce-
go nie wicej ni 0,190,24 W/(m
2
K), nawet
jeli warstw non jest zaledwie 18-cen-
tymetrowy mur z bloczkw wapienno-pia-
skowych o znikomej termoizolacyjnoci.
ciana jednowarstwowa z betonu komr-
kowego lub ceramiki poryzowanej bdzie
nieco grubsza, ni mur nony wraz z termo-
izolacj, a pomimo to jej ciepochronno
nie bdzie tak dobra.
Rozwaajc ciepochronno nie zapomi-
najmy te o mostkach termicznych. To pod
wzgldem ciepochronnoci sabe miejsca
cian, przez ktre ucieka szczeglnie duo cie-
pa. Najatwiej unikn mostkw termicznych
w cianach dwuwarstwowych, a najtrudniej
w jednowarstwowych. Dlaczego tak si dzieje?
Najczciej wystpujce mostki cieplne to el-
betowe wiece stropowe oraz nadproa okien
i drzwi. S elementem warstwy nonej, kt-
r w przypadku cian dwu- i trjwarstwowych
otula izolacja cieplna. Ich wpyw na ciepo-
chronno jest wic marginalny. Z kolei w cia-
nach jednowarstwowych takie elementy trzeba
izolowa specjalnymi systemowymi ksztatka-
mi, docieplonymi wen lub styropianem.
Dlaczego z kolei ciany trjwarstwowe
s pod wzgldem mostkw cieplnych gor-
sze od dwuwarstwowych? To konsekwen-
cja zastosowania stalowych kotew do po-
czenia ciany nonej i osonowej. A stal to
bardzo dobry przewodnik ciepa. Jedna ko-
twa to oczywicie niewiele, ale jest przy-
najmniej 4 szt./m
2
, w naronikach i wzdu
okien i drzwi wicej.
Szczelno
Zgodnie z obowizujcymi przepisami,
ciany i inne przegrody zewntrzne powin-
ny by wznoszone w sposb zapewniajcy
ich jak najlepsz szczelno na przenikanie
powietrza. Ma to bardzo due znaczenie dla
wentylacji, bo jeli powietrze przechodzi
w niekontrolowany sposb przez przegrody,
to nie sposb zaprojektowa i wykona do-
brze dziaajc wentylacj. Za mechanicz-
na wentylacja nawiewno-wywiewna z odzy-
skiem ciepa w ogle traci sens. Co z tego, e
kupimy central o bardzo wysokiej spraw-
noci, jeli poowa powietrza i tak przejdzie
poza ni?
Niekontrolowany przepyw powietrza
oznacza take wiksze straty ciepa. Dom
jest po prostu przewiewany. Szczelno lub
jej brak zaley przede wszystkim od sta-
rannoci wykonawcw. Uzyskaniu szczel-
nych murw sprzyja dokadne wypenienie
wszystkich spoin zapraw. Co w takim ra-
zie zrobi, gdy pustaki lub bloczki muruje
si na piro i wpust, bez wypeniania spoin
pionowych? Najlepiej zastosowa tradycyjny
grubowarstwowy tynk wewntrzny.
Paroprzepuszczalno
W powszechnym przekonaniu, ciany ze-
wntrzne powinny przepuszcza par wod-
na, co ma zapewni korzystny mikroklimat
we wntrzach. To jednak nieprawda. Nie
chodzi wcale o to, aby przez ciany przecho-
dzio jak najwicej pary wodnej. Celem jest
takie zaprojektowanie wszystkich warstw
tej przegrody, aby para nie skraplaa si we
wntrzu ciany. A jeli ju nie da si tego
unikn, to skroplona wilgo powinna od-
parowa w sezonie letnim.
Projektant musi uwzgldni opr, jaki
przepywowi pary wodnej stawiaj r-
ne materiay. To, e przez wen mineral-
S Ocieplenie metod lekk mokr (a) oraz lekk such (b)
b a
Warstwa nona
muru z dowolnego
materiau murowego
o wystarczajcych
parametrach
wytrzymaociowych
Przyklejona do muru
warstwa termoizolacji
ze styropianu lub weny
mineralnej
Wena mineralna ukadana
dwuwarstwowo w polach
rusztu
Listwy dystansowe
dziki ktrym powstaje
szczelina wentylacyjna
Folia
wiatroizolacyjna
zabezpieczajca
wen przed
przewiewaniem
Poszycie z desek
sidingu itp.
Drewniany lub stalowy
ruszt nony
Tynk cienkowarstwowy
Siatka z wkna
szklanego zatopiona
w zaprawie klejowej
ciany zewntrzne
R
E
K
L
A
M
A
n przechodzi ona atwo, przez styropian za bardzo sabo wik-
szo inwestorw wie. Ale ilu orientuje si, jaki opr dyfuzyjny
maj rne rodzaje tynkw i farb, albo jak na dyfuzj wpynie
zmiana gruboci termoizolacji? Dlatego wanie analiza cieplno-
wilgotnociowa budowy przegrd jest wanym zadaniem projek-
tanta. Wpisanych do projektu materiaw nie wolno zmienia bez
konsultacji z nim.
atwo wznoszenia
Najszybciej muruje si ciany jednowarstwowe. Nie tylko dlate-
go, e nie maj odrbnej warstwy ocieplajcej, ale take dlatego,
e elementy na takie ciany s do due, a przy tym stosunkowo
lekkie i atwe w obrbce.
Rwnoczenie to rodzaj ciany wymagajcy od murarzy duej sta-
rannoci, dlatego wcale nieatwo o fachowcw, ktrzy chc i potra-
fi stawia takie ciany zwaszcza uywajc zaprawy klejowej do
cienkich spoin.
Najbardziej pracochonne s natomiast ciany trjwarstwowe.
Najczciej nie ma raczej kopotu ze znalezieniem murarzy znaj-
cych t technologi, bo jest ona do rozpowszechniona. Wbrew
pozorom nie jest to te szczeglnie trudny sposb wznoszenia
cian, jednak fachowy nadzr jest konieczny, bo w tym przypadku
ewentualne bdy bardzo trudno jest naprawi, jako e dostp do
warstwy izolacyjnej jest utrudniony.
ciany dwuwarstwowe s w tej kategorii niezupenie jedno-
znaczne nie s ani szczeglnie pracochonne, ani trudne. S
te bardzo popularne (zwaszcza ocieplane metod lekk mokr
z uyciem styropianu), a to znaczy, e nietrudno o dobrych wy-
konawcw.
Warto take wiedzie, e metod lekk such (z izolacj na rusz-
cie) mona ociepla domy nawet podczas mrozw. Jest to na tyle
proste, e waciciele niekiedy sami wykonuj takie ocieplenia.
Wznoszenie cian dwuwarstwowych jest czsto rozkadane na
dwa etapy w jednym sezonie warstwa nona, w kolejnym izo-
lacja i wykoczenie.
Materiay na ciany
Warstwa nona
Warstwa nona cian dwu- i trjwarstwowych musi spenia
przede wszystkim wymagania wytrzymaociowe. Przewanie to
ceramika, beton komrkowy lub silikaty.
Elementy warstwy nonej muruje si na zwykej zaprawie ce-
mentowo-wapiennej. Nie opaca si uywa do tego zaprawy cie-
pochronnej, bo w znikomym stopniu poprawiaby ona izolacyj-
no ciany, za to znacznie zwikszya jej koszt.
Od kilku lat stosuje si powszechnie nie tylko tradycyjne pu-
staki ceramiczne, ale i ceramik poryzowan. Po prostu kosztuje
niewiele wicej.
Z kolei warstwa nona cian jednowarstwowych decyduje rw-
nie o jej termoizolacyjnoci. Trzeba wic szuka kompromisu mi-
dzy tymi cechami. ciany jednowarstwowe to spojone zapraw kle-
jow lub ciepochronn bloczki lub pustaki, obustronnie pokryte
tynkiem. ciana moe by wykonana z nastpujcych materiaw:
betonu komrkowego;
ceramiki poryzowanej;
bloczkw z termoizolacyjnymi wkadkami (najczciej ze sty-
ropianu).
Termoizolacja
Na naszym rynku ocieplenie cian to przede
wszystkim zastosowanie styropianu i weny
mineralnej.
ciany dwuwarstwowe ociepla si, wyko-
rzystujc jedn z dwch metod lekk mo-
kr lub lekk such.
Metoda lekka mokra do warstwy no-
nej mocuje si pyty ze styropianu lub
twardej weny mineralnej, wykorzystujc
klej i koki. Zewntrzn powierzchni cia-
ny najczciej wykacza si, nakadajc
tynk cienkowarstwowy na siatce z wkna
szklanego.
Metoda lekka sucha do ciany konstruk-
cyjnej przytwierdza si ruszt drewniany (rza-
dziej metalowy), ktrego pola wypenia si
wen mineraln (moe by bardziej mikka,
ni w poprzednim wariancie). Nastpnie po-
wsta konstrukcj osania si paroprzepusz-
czaln foli wiatroizolacyjn, a do rusztu
mocuje oblicwk, zwykle wykonan z desek
lub tzw. siding z tworzywa sztucznego.
Z kolei w cianach trjwarstwowych sto-
suje si jedno z dwch rozwiza.
W ocieplonych wen mineraln pozosta-
wia si szczelin wentylacyjn pomidzy
wen a murem osonowy. Dziki temu ter-
moizolacja jest doskonale chroniona przed
deszczem i wiatrem, a rwnoczenie moe
z niej swobodnie odparowa wilgo, pocho-
dzca z wntrza domu.
W cianach ocieplonych styropianem zwy-
kle nie zostawia si szczeliny wentylacyjnej,
bo styropian i tak jest barier dla pary wod-
nej. Jednak o tym, czy szczelina jest potrzeb-
na czy nie decyduje projektant, na podstawie
oblicze cieplno-wilgotnociowych.
Warstwa wykoczeniowa
Ostatni, elewacyjn warstw mog stano-
wi bardzo rne materiay.
Tynk cienkowarstwowy jest obecnie naj-
czciej stosowany, z powodu popularnoci
cian dwuwarstwowych ocieplanych meto-
da lekka mokr. Wystpuje w wielu odmia-
nach rnicych si paroprzepuszczal-
noci, podatnoci na zabrudzenia, palet
barw czy cen. Jego rodzaju nie wolno zmie-
nia bez zgody projektanta.
Tynk cementowo-wapienny stosuje si
gwnie na cianach jednowarstwowych,
czasem na mao popularnych cianach trj-
warstwowych wykaczanych tynkiem.
Mur z cegie elewacyjnych moe by wy-
konany z cegie klinkierowych, silikato-
wych (gadkich lub upanych). To materia-
y bardzo trwae i estetyczne, ale drosze
od tynku. Nie zapominajmy te, e mur trj-
warstwowy trzeba oprze na fundamentach.
A to wymaga np. szerszych aw.
Drewno w postaci oblicwki zwykle po-
krywa tylko fragment cian zewntrznych.
W przypadku metody lekkiej suchej oraz
w cianach szkieletowych jest bardzo wane
dla zabezpieczenia termoizolacji. Na pozo-
staych typach cian ma tylko funkcj deko-
racyjn. Drewno wymaga co kilka lat pokry-
cia impregnatem.
Pytki kamienne, betonowe, klinkiero-
we albo mocuje si na specjalnym stelau
(konstrukcji nonej), albo przykleja do cia-
ny. Cienkie pytki, przede wszystkim klin-
kierowe mona przykleja do termoizolacji
w cianach dwuwarstwowych.
Pytki wygldaj bardzo dekoracyjnie, a te
wykonane z betonu mog dobrze udawa na-
turalny kamie.
ZDANIEM EKSPERTA
Jakie s zalety zastosowania mineralnej weny szklanej przy budo-
wie cian trjwarstwowych?
Z myl o izolacji cian trjwarstwowych ze cian osonow z cegy klin-
kierowej stworzony zosta innowacyjny i zaawansowany technologicznie
produkt pyty z mineralnej weny szklanej pokryte welonem z wkna
szklanego, charakteryzujce si najszersz ofert wspczynnika przeni-
kania ciepa O od super ciepych 0,032 i 0,034 do optymalnej 0,037.
Stosowanie pyt z mineralnej weny szklanej pokrytych welonem z wkna
szklanego zapewnia odpowiedni, przyjemny mikroklimat w pomieszcze-
niach, co zostaje osignite dziki paroprzepuszczalnej przegrodzie.
Wena pozwala na swobodn dyfuzj pary wodnej, a ewentualnemu zawil-
goceniu termoizolacji zapobiega wentylowana szczelina powietrzna w cia-
nie trjwarstwowej. A tylko sucha termoizolacja zachowuje swoje katalogowe parametry.
Tak zbudowana ciana z cik warstw elewacyjn, szczelin powietrzn oraz elastyczn
warstw termoizolacji ma najlepsz zdolno do tumienia haasu.
Oprcz doskonaych parametrw izolacyjnych i akustycznych, pyty pokryte jasnym welonem
z wkna szklanego s rwnie atwe w montau. Dziki temu, e s sztywne ukadaj si le-
piej. Pyty s te bardziej odporne na rozerwanie. Ponadto zgodnie z klasyfikacj ogniow
maj klas A1 czyli s cakowicie niepalne.
Elbieta apkin
Customer Service
Department
Specialist,
Climowool sp. z o.o.
S Drewnem najczciej wykacza si tylko fragmenty cian, tak aby oywi elewacj
f
o
t
.

D
Q
M
S Wena mineralna jest elastyczna, dziki czemu
poprawia rwnie izolacyjno akustyczn
przegrd
fot. Climowool
Nowoczesne trendy budowy domw miesz-
kalnych i obiektw uytecznoci publicznej
koncentruj si wok optymalnego wykorzy-
stania waciwoci materiaw uywanych
do ich wznoszenia. Umoliwia to znaczc
redukcj kosztw eksploatacji. Doskonaym
przykadem jest ciana trjwarstwowa zbu-
dowana przy zastosowaniu materiaw ce-
ramicznych i/lub betonowych. Ten rodzaj
konstrukcji ju od kilkudziesiciu lat jest
w Europie jedn z najpopularniejszych me-
tod wznoszenia cian zewntrznych.
ciana trjwarstwowa skada si z trzech
warstw zbudowanych z materiaw rnego
rodzaju. Kada warstwa ciany ma do spe-
nienia inn funkcj: cz wewntrzna jest
cian non, cz rodkowa to izolacja ter-
miczna. Warstwa zewntrzna to warstwa
elewacyjna, ktra z jednej strony jest ochro-
n wewntrznej konstrukcji przed uszko-
dzeniami i warunkami atmosferycznymi
a z drugiej strony stanowi o wygldzie
i charakterze budynku.
Bloczki elewacyjne TOM firmy JONIEC
doskonale sprawdzaj si jako ostatnia war-
stwa ciany trjwarstwowej. S one solid-
ne i trwae a jednoczenie estetyczne i sty-
lowe. upana struktura powierzchni umo-
liwia uzyskanie niepowtarzalnego wygl-
du elewacji. Wieloletnia trwao bloczkw
TOM pozwala unikn kosztw zwizanych
z koniecznoci regularnego malowania i re-
nowacji cian zewntrznych. W klimacie,
w ktrym zanieczyszczenie powietrza i wa-
runki klimatyczne powoduj cige bru-
dzenie cian ma to kolosalne znaczenie.
Elewacj TOM mona szybko i skutecznie wy-
czyci za pomoc zwykej myjki cinienio-
wej. Ta metoda byskawicznie przywrci jej
pierwotn wieo. Odporno na uszkodze-
nia mechaniczne to dodatkowa zaleta, ktr
trudno przeceni w codziennej eksploatacji.
Bloczki TOM mona rwnie wykorzy-
sta do budowy cian garau lub innych ele-
mentw przydomowej aranacji. atwo ich
ukadania znaczco upraszcza i przyspiesza
czas budowy. Elementy nadproowe i blocz-
ki narone uatwiaj wykoczenie trudnych
zaama i wgbie. Rozmaite kolory (piasko-
wy, stalowy oraz Multi-color: piryt, vera i cy-
tryn) doskonale wpasuj si w kade otocze-
nie, ktre chcemy zaaranowa. Atrakcyjna
cena dodatkowo zachca do ich zakupu.
Do wyboru mamy dwie gruboci bloczkw
TOM. Te o gruboci 20 cm wietnie spraw-
dzaj si w przypadku elewacji budynkw
uytecznoci publicznej, natomiast te o gru-
boci 10 cm mona zastosowa w sytuacji,
gdzie nie chcemy straci powierzchni uyt-
kowej oraz gdy wane jest dla nas mniejsze
obcienie cian.
Jedn z dodatkowych moliwoci wyko-
rzystania bloczkw TOM s wntrza domw
i lokali. Bloczki te wietnie sprawdzaj si
jako element dekoracyjny. Zbudowana przy
ich pomocy cianka dziaowa jest ju z jed-
nej strony wykoczona, co znacznie obni-
a koszty remontu. Urozmaicona struktura
bloczkw nadaje wntrzu charakteru i stylu.
Niepowtarzalna powierzchnia upania spra-
wia, e osignity efekt i wygld ciany jest
jedyny w swoim rodzaju.
Artyku promocyjny
Bloczki elewacyjne
i dekoracyjne TOM
FIRMA JONIEC Mieczysaw Joniec
34-650 Tymbark 109
tel./faks 18 332 55 38
tel.kom. 602 539 182
www.joniec.pl
Artyku promocyjny
Przygotowujc si do wykonania stropu nad ostatni kondygnacj bu-
dynku (stropodach, inaczej dach paski) naley mie wiadomo e pe-
ni on zoon funkcj. Po pierwsze, jest stropem pomieszcze mieszkal-
nych pooonych poniej, po drugie stanowi dach, czyli chroni budynek
przed wpywami atmosferycznymi a ponadto uksztatowany jest pozio-
mo. Dlatego te, jest to jeden z najwraliwszych elementw, ktre musz
zosta precyzyjnie wykonane w obiekcie.
Niewaciwe, niedokadne wykonanie, za grubo, niecigo izo-
lacji, a przede wszystkim zamknicie wody technologicznej powodu-
je penetracj wody, a co za tym idzie ujemnych temperatur i wilgoci
do czci pod ociepleniem.
Niestety, problem ten jest bardzo powany, gdy stosujc hydroizolacj
stropodachu oraz paroizolacj nie mamy moliwoci, by wilgo ta samoist-
nie si uwolnia. Dlatego te, do szybko zawilgocenie moe pojawi si
na cianach niszej kondygnacji, a take na stropie mao tego, w dowol-
nym miejscu niekoniecznie w tym, w ktrym wystpuje nieszczelno.
Moesz unikn tych problemw i zabezpieczy swj dom na lata
stosujc zasady opracowane przez specjalistw zwizanych z porta-
lem Oszczdny dom.
Aby waciwie wykona stropodach nad pomieszczeniami miesz-
kalnymi naley przestrzega nastpujcych zasad:
Zasada podstawowa wszelkie prace powinny by wykonywane w okre- 1.
sie suchym, ponadto nie wolno dopuci do zamknicia jakiejkolwiek
wody technologicznej stropodach ten stanowi tzw. przegrod pen,
a ponadto podwjnie izolowan przeciw wodzie od strony pomiesz-
czenia nie mona dopuci do penetracji wilgoci do warstw wewntrz-
nych, a od strony zewntrznej do penetracji wody pochodzcej z opa-
dw. Tak wic, jeeli jakakolwiek woda znajdzie si wewntrz warstw
stropodachu, praktycznie nie ma moliwoci si wydosta.
Wszelkie prace izolacyjne i warstwy musz by wykonane 2. zgod-
nie z instrukcj techniczn produktu i w sposb cigy. Aby wa-
ciwie wykona hydroizolacj naley zapozna si ze specyfikacj
produktu oraz waciwym sposobem ich montau, a nie zakada,
e wszystkie montowane s w taki sam sposb.
3. W kadej warstwie naley zapewni waciwe odprowadzenie ewen-
tualnej wody (powstaej z drobnych bdw wykonawczych) po-
przez zastosowanie spadkw na warstwach, przekadek drenao-
wych itp. Zaleca si, aby wszystkie warstwy zostay wykonane
zgodnie z przebadanym i sprawdzonym systemem wykonywania
stropodachw bez wprowadzania wasnych innowacji i redukcji.
Izolacja termiczna powinna zosta tak dobrana, by przenie do- 4.
datkowe obcienia pionowe warstwy hydroizolacyjne, nieg itp.
najlepiej do tego celu nadaj si styropiany XPS.
Aby izolacja termiczna speniaa swoj funkcj musi zosta po- 5.
czona z kadej strony do izolacji cian.
Zabronione jest wykonywanie jakichkolwiek prac podczas desz- 6.
czu (chyba e przy specjalnym zabezpieczeniu), a ponadto w okre-
sie wzmoonej wilgotnoci i w niskich temperaturach na elemen-
tach zimnych moe pojawi si wyszronienie, a sztuczne, najczciej
bardzo intensywne, osuszanie usunie tylko wilgo powierzchniow.
Wicej informacji i wizualizacji 3D prawidowych rozwiza mona
znale na portalu www.oszczednydom.pl. Na portalu istnieje rwnie
moliwo skorzystania z forum, na ktrym na pytania uytkownikw do-
tyczce waciwego wykonania izolacji elementw konstrukcyjnych budyn-
ku odpowiadaj specjalici. Osoby planujce budow domu znajd w Portalu
Oszczdny dom rwnie porady ekspertw budowlanych oraz nowatorski
kalkulator do oblicze energetycznych i zwizanych z nimi finansowych
aspektw eksploatacyjnych budynkw.
Portal Oszczdny Dom
www.oszczednydom.pl
Instytut Ekonomii rodowiska
Czy wiesz jak prawidowo wykona dach paski,
by zminimalizowa utrat ciepa i przenikanie wilgoci?
Dofinansowano ze rodkw
Na ro do wego Funduszu Ochrony
ro do wi ska i Gospodarki Wodnej
S Dach paski stropodach odwrcony-zielony
Najwaniejsze skadowe elementu budowlanego:
1. Pyta konstrukcyjna
2. Warstwa spadkowa
3. Hydroizolacja
4. Izolacja termiczna np. pyty XPS
5. Geowknina
6. Warstwa balastowa min. 5 cm ze wiru pukanego 16/32 mm lub pytki
kamienne 4 cm
7. Geowknina
8. Warstwa ziemi uprawnej
S Dach paski stropodach tradycyjny. Najwaniejsze skadowe
elementu budowlanego:
1. Pyta konstrukcyjna
2. Warstwa spadkowa
3. Paraizolacja
4. Termoizolacja np. pyty XPS
5. Pokrycie dachu
Stropy to jeden z najwaniejszych elementw
domu. Maj ogromne znaczenie konstrukcyjne
dla caego budynku, dwigaj cianki dziaowe,
sprzty itd. Dlatego nie wolno ich samodzielnie
zmienia. Zwykle chcemy jeszcze, aby
separujc kondygnacje, nie przenosiy przy tym
dwikw i chroniy przed ucieczk ciepa.
Stropy
Rne funkcje
Strop to nie tylko pozioma przegroda, dzie-
lca budynek na kondygnacje. Strop jest
zwykle rwnie tarcz usztywniajc ca
konstrukcj, bo spina wszystkie ciany no-
ne i przenosi cz si wywieranych przez
dach (np. rozpr krokwi). Dlatego jego ro-
dzaju, rozpitoci czy sposobu zbrojenia nie
wolno zmienia bez zgody konstruktora.
Strop musi sprosta odmiennym wymo-
gom, zalenie od tego, jakie kondygnacje
rozdziela.
Strop pomidzy kondygnacjami miesz-
kalnymi musi mie odpowiedni nono.
Przenosi rozmaite obcienia, wynikajce
z masy materiaw zastosowanych do jego
budowy, rodzaju i gruboci wylewki, ci-
aru opartych na nim cianek dziaowych,
mebli, poruszajcych si osb itd. Za typo-
we obcienie uytkowe (ludzie, sprzty)
uznaje si 1,5 kN/m
2
, czyli okoo 150 kg/m
2
.
Ponadto strop powinien dobrze tumi
dwiki. Chodzi zarwno o dwiki uderze-
niowe, np. odgos krokw lub upuszczonej
zabawki, jak i dwiki powietrzne muzy-
ka, rozmowa itp.
Strop rozdzielajcy wntrza mieszkalne
nie musi natomiast mie dobrej izolacyjno-
Jarosaw Antkiewicz
fot. Wienerberger
gow
Pod
nogami
i nad
Stropy
ci cieplnej. Temperatura po jego obu stro-
nach jest taka sama lub bardzo zbliona,
wic nie ma ucieczki ciepa.
Strop pomidzy piwnic i kondygnacj
mieszkaln take powinna cechowa dua
nono.
Ponadto podana jest dobra ciepochron-
no, bo piwnice s przewanie ogrzewa-
ne znacznie sabiej lub wcale. Najlepiej jeli
izolacja cieplna znajdzie si po chodniejszej
stronie (od piwnicy). Wwczas cay przekrj
stropu nie jest naraony na przemarzanie.
Tak umieszczony strop nie musi za to za-
pewnia izolacji akustycznej odgos kro-
kw nie bdzie przecie nikomu prze-
szkadza. Wyjtkiem jest sytuacja, gdy
w piwnicy pracuje jakie gone urzdzenie,
np. zestaw hydroforowy. Wystarczy jednak
zapewni izolacj tylko jednego pomiesz-
czenia piwnicznego z gono dziaajcym
sprztem. Mona np. zrobi sufit podwiesza-
ny izolowany wen mineraln.
Strop pomidzy nieuytkowym podda-
szem i kondygnacj mieszkaln moe mie
znacznie mniejsz nono. Chyba e do-
puszczamy adaptacj strychu w przyszoci.
Nie dotyczy to z pewnoci domw z dacha-
mi o bardzo maym spadku (np. 20C) i ta-
kich, ktrych wykorzystanie uniemoliwia-
j wizary kratownicowe wiby.
Izolacyjno termiczna stropu oddziela-
jcego nieogrzewany strych jest niezwy-
kle wana. Ruch ciepa ku grze, czyli wa-
nie przez strop, jest bardziej intensywny
ni przez ciany, a tym bardziej podog na
gruncie. Ciepochronnych waciwoci nie
musi mie jednak sama konstrukcja tej po-
ziomej przegrody. Od zimnej strony, czyli
od poddasza, na stropie mona atwo i szyb-
ko uoy wen mineraln rozwijan z rol-
ki lub inny materia izolacyjny.
Z kolei izolacyjno akustyczna jest
w przypadku takiego stropu nieistotna.
Wyjtkiem jest oczywicie sytuacja, gdy
na strychu lokujemy jakie gone urzdze-
nie, np. central wentylacyjn. Rol izolacji
dwikochonnej bardzo dobrze peni ww-
czas warstwa weny mineralnej.
S Strop gstoebrowy
S Wymian wok otworu w stropie
komin
podwjne belki stropowe wzdu
krawdzi otworu to one przejmuj
zwikszone obcienia
zbrojenie wok
otworu
Pustaki s jedynie
wypenieniem i nie
maj znaczenia
konstrukcyjnego.
Produkuje si je
z betonu, ceramiki,
keramzytobetonu,
a nawet styropianu
Gwny element nony
to zbrojone, elbetowe
belki prefabrykowane.
Przede wszystkim od ich
wytrzymaoci zaley
dopuszczalna rozpito
stropu oraz jego nono
ebro rozdzielcze to elbetowa belka
leca w poprzek belek stropowych.
Bez niego kada belka uginaaby si
niezalenie od innych, powodujc
pkanie tynku na suficie. Takie zjawisko
nazywa si klawiszowaniem
Ten sam materia na dolnej
stopce belek i pustakw
zapewnia rwnomiern
przyczepno tynku
Wierzchnia
warstwa betonu
konstrukcyjnego
nazywana jest
nadbetonem. Wie
ona poszczeglne belki
stropu i tworzy pyt
non
Do montau pyt
kanaowych o szerokoci
60 cm wystarczy lekki dwig
samochodowy (HDS)
f
o
t
.

K
o
n
b
e
t
Wielko i ksztat
Powierzchnia wcale nie jest najistotniej-
sz cech stropu. Pod wzgldem konstruk-
cyjnym, liczy si przede wszystkim rozpi-
to pomidzy podporami (cianami nony-
mi lub podcigami). Z tego wzgldu atwiej
wykona strop wski i dugi (np. 4 10 m),
ni zbliony do kwadratu (np. 7 7 m).
Dlatego elementy none (belki, zbrojenie)
bywaj ukadane w rnych kierunkach,
tak aby odlego pomidzy punktami pod-
parcia bya moliwie maa. To bardzo wa-
ne, bo wymagania wytrzymaociowe ro-
sn proporcjonalnie do kwadratu rozpito-
ci (dwukrotne zwikszenie odlegoci po-
midzy podporami powoduje a czterokrot-
ny wzrost obcienia).
Najpopularniejsze w domach jednorodzin-
nych stropy pozwalaj osign rozpito:
7,5 m gstoebrowe (np. teriva);
Ile to kosztuje?
Jednak rnice mog by due, ze wzgldu na koszty transportu oraz rozpito stropu. Wzrost
rozpitoci oznacza konieczno znacznego wzmocnienia konstrukcji, w efekcie zuywamy
np. wicej drogiej stali zbrojeniowej.
Rodzaj stropu Materiay [z/m
2
] Robocizna [z/m
2
] Uwagi
Gstoebrowy 120150 2030
Monolityczny 100140 4050 + koszt deskowania
Typu filigran 150200 2030 + koszt dwigu 100 z/h
Z pyt kanaowych 100130 56 + koszt dwigu 100 z/h
Drewniany 6080 1015 bez poszycia z pyt g-k
S Pyta stropowa
Zbrojenie zawsze projektuje si
indywidualnie. Wykonawca za
musi cile trzyma si projektu
okrelajcego gatunek uytej
stali, rednic i rozstaw prtw
Wieniec stropowy to elbetowa opaska
wszystkich cian nonych. Wieniec
usztywnia konstrukcj budynku. Prty
zbrojeniowe stropu s w nim zakotwione,
w efekcie strop staje si tarcz cile
wsppracujc ze cianami
Beton konstrukcyjny i zbrojenie z prtw
stalowych tworz razem sztywn tarcz
o duej wytrzymaoci. Jednak wbrew
powszechnemu przekonaniu na takim stropie
nie mona dowolnie zmienia pooenia
cikich (murowanych) cian dziaowych
S Strop elbetowy monolityczny
W grnej strefie pyty stropowej
beton jest poddany napreniom
ciskajcym. Na takie obcienia
beton jest bardzo odporny i nie
wymaga zbrojenia
W dolnej czci na pyt
stropow dziaaj siy
rozcigajce. A wytrzymao
betonu na rozciganie jest
wielokrotnie mniejsza ni na
ciskanie. Dlatego wanie
beton w tym miejscu wymaga
wzmocnienia stalowym
zbrojeniem
S Staranne uoenie nadbetonu to jeszcze nie
koniec prac. Przynajmniej przez tydzie beton
powinien by stale wilgotny (zrasza si go i/lub
nakrywa foli). Inaczej nie osignie wymaganej
wytrzymaoci i popka
f
o
t
.

R
e
c
t
o
r
Stropy
12 m z pyt kanaowych oraz monoli-
tyczne elbetowe;
6 m drewniane (wiksze rozpitoci do-
puszczalne przy specjalnych konstrukcjach,
np. z belek kratowych).
Oczywicie im wiksza rozpito, tym
wysza cena, bo trzeba gciej ukada belki
none, zuy wicej stali zbrojeniowej itd.
W wikszoci domw wystarcza niewiel-
ka rozpito okoo 6 m. Zdarzaj si jednak
projekty z duymi, jednoprzestrzennymi
wntrzami. Jednak nawet wwczas warto
w pierwszym rzdzie pomyle o zastosowa-
niu podcigw.
Najatwiejsze do wykonania i najpopular-
niejsze s stropy na rzucie prostokta. A co
jeli musimy przykry np. pokrgy wy-
kusz? elbetowe pyty monolityczne i tak
projektuje si indywidualnie, a ksztat nada-
je im deskowanie. Belki none innych stro-
pw mona odpowiednio przyci. A co
jeli zdecydowalimy si na strop z prefa-
S Przekrj wieca stropowego
zbrojenie podune
strzemiona
co 2030 cm
belka stropowa
S Pyta stropu typu filigran jest szalunkiem traconym. Dziki niej nie potrzeba deskowania
Zbrojenie prefabrykowanej
pyty wykonuje si ju
w fabryce. Zwykle jest to
gwne zbrojenie none
Zbrojenie uzupeniajce (dodatkowe)
najczciej suy jedynie poczeniu
ze sob poszczeglnych fragmentw
pyty stropowej
Zbrojona pyta stropu filigran jest
elementem konstrukcyjnym, a rwnoczenie
szalunkiem traconym, dziki czemu nie jest
potrzebne deskowanie
Beton wie zbrojenie i ma bardzo
due znaczenie konstrukcyjne. Jego
klasa wytrzymaoci zawsze jest
okrelana w projekcie
S Strop z pyt kanaowych S Oparcie pyt kanaowych
W miejscach
pomidzy
kanaami
pyta
stropowa
jest
zbrojona.
Ten obszar
odgrywa
tak sam
rol co belka
nona
Dziki kanaom pyta jest
znacznie lejsza ni zwyky
strop elbetowy o tej samej
gruboci
cita krawd
pyty uatwia
wykonanie
wieca
stropowego.
Kanay trzeba
zasklepi, aby
mieszanka
betonowa
nie wnikaa
niepotrzebnie
do rodka
Minimalna
wielko
oparcia pyt na
murze to 8 cm
Z powodu cicia krawdzi pyt
wieniec na wewntrznych cianach
nonych ma ksztat klina
Zbrojenie wieca to
przynajmniej 4 prty
podune powizane
strzemionami co
ok. 25 cm
Spojenia pyt to newralgiczne miejsce.
Staranne wypenienie betonem o duej
wytrzymaoci gwarantuje, e w tych
miejscach nie pojawi si rysy
brykowanych pyt? Wyprodukowanie spe-
cjalnych pyt na wymiar jest wprawdzie
moliwe, ale popularniejsze jest po prostu
wykonanie tego fragmentu w innej techno-
logii, np. jako pyty elbetowej betonowanej
w deskowaniu.
Wymagania montaowe
Wybierajc strop, przede wszystkim naley
uwzgldni moliwoci transportu i jego
koszt. Jeeli droga dojazdowa jest wska
i krta, to duy samochd ciarowy z 12 m
pytami prefabrykowanymi po prostu nie do-
jedzie na posesj. O odrzuceniu jakiego roz-
wizania moe zadecydowa rwnie dua
odlego pomidzy zakadem produkcyjnym
a dziak. Konsekwencj tego s wysokie
koszty dowozu. Dotyczy to np. prefabryko-
wanych pyt typu filigran. Wytwarzajcych
je zakadw jest niestety mao.
Do montau pyt filigran oraz kanaowych
potrzebny jest dwig. Taki sprzt nie wsz-
dzie da si go wynaj w pobliu, ewen-
tualnie droga dojazdowa moe by nieod-
powiednia. Jako osobn kategori naley
potraktowa stropy z wskich (60 cm) i lej-
Wena mineralna
peni funkcj
izolacji cieplnej
i akustycznej
Listwy maskuj
poczenie boazerii
lub szalwki z belkami
stropowymi Deski ukadane na pododze maj zwykle
grubo od 25 do 40 mm, w zalenoci od
rozstawu legarw. Zwyke deski zostawia si
jako ostatni warstw gwnie na strychach.
W pozostaych pomieszczeniach ukada
si jeszcze bardziej dekoracyjn warstwe
posadzki
X Strop drewniany
Legary uoone
poprzecznie do belek
stropowych poprawiaj
izolacyjno akustyczn
i termiczn, bo midzy
nimi mona uoy
kolejn warstw weny,
a powierzchnia styku
z belkami stropowymi
jest niewielka
Sufit wykacza si drewnem lub
pytami gipsowo-kartonowymi
W miejscu oparcia legarw
na belkach warto uoy
elastyczne przekadki z gumy
lub filcu. Wstrzsy i odgos
krokw nie bd si przenosi
na konstrukcj stropu
Od strony pomieszcze na
dolnej kondygnacji ukada si
foli paroizolacyjn. Zapobiega
ona zawilgoceniu weny
ZDANIEM EKSPERTA
Dlaczego warto stosowa keramzytobetonowe pustaki stropowe?
Leca
KERAMZYT to lekkie kruszywo uywane gwnie do produkcji lek-

kiego betonu, z ktrego wytwarzane s bloczki i pustaki cienne, wenty-
lacyjne, obudowy kominw, pustaki stropowe. Wszystkie te elementy s
ponad dwukrotnie lejsze ni ich odpowiedniki z betonu kruszywowego.
Strop Teriva to obecnie najpopularniejszy strop gstoebrowy, czyli taki,
w ktrym elementem nonym s prefabrykowane belki elbetowe po-
midzy ktrymi ukada si pustaki z keramzytobetonu. Po uoeniu belek
i pustakw oraz zbrojenia wiecw i belek rozdzielczych na stropie uka-
da si warstw betonu, ktra scala ca konstrukcj i czc si z belka-
mi tworzy ebrow konstrukcj non. Pustaki stanowi element wypeniajcy i kszta-
tujcy teowy przekrj ebra. Lekkie pustaki z keramzytobetonu nie obciaj nadmiernie
konstrukcji stropu. Lejszy ciar konstrukcji wasnej stropu to mniejsze obcienie prze-
kazywane na ciany i fundamenty.
Dodatkowo, pustaki z betonu na bazie keramzytu maj lepsze waciwoci termoizolacyjne,
tote stropy nad piwnicami i pod nieogrzewanym poddaszem mog by ocieplane izolacj
o mniejszej gruboci, ni w przypadku stropw pytowych i wylewanych.
Monta stropu Teriva nie wymaga: wynajmu kosztownego sprztu jakim s dwigi, ponadto
przestrze pod stropem nie musi by w peni zaszalowana wymagane s jedynie podpo-
ry pod ebrami rozdzielczymi. Stropy takie mona ukada nad pomieszczeniami o rnych
ksztatach, ktre najczciej wystpuj w budownictwie jednorodzinnym.
Andrzej
Dobrowolski
kierownik
produktu
keramzyt, marka
Weber Leca

szych pyt kanaowych, tzw. panelowe. Do
ich uoenia wystarcza niewielki dwig na
samochodzie (HDS).
W przypadku stropw gstoebrowych,
elbetowych oraz drewnianych, transport
jest atwy, a dostpno materiaw bardzo
dobra. Do montau nie trzeba za dwigu,
ani innego cikiego sprztu.
Czas wykonania i ostateczny koszt zaley
za od tego, jakie prace s niezbdne:
strop elbetowy wymaga sporzdzenia
deskowania, podparcia go oraz pracy wy-
kwalifikowanych zbrojarzy. Jako deskowa-
nie mona zastosowa due pyty szalun-
kowe z wypoyczalni. Taki strop jest praco-
i czasochonny;
strop filigran jest odmian stropu el-
betowego. Cienkie (57 cm) pyty z betonu
zbrojonego powstaj w fabryce. Zakres prac
na budowie zostaje powanie zredukowany,
bo pyty po uoeniu na podporach staj si
szalunkiem traconym. Po dozbrojeniu ich
i uoeniu wierzchniej warstwy betonu kon-
strukcja jest gotowa;
strop gstoebrowy wymaga jedynie pod-
parcia belek, a nie penego deskowania.
Roboty zbrojarskie to jedynie utworzenie
wiecw i eber rozdzielczych. Pozostae
czynnoci s proste i do szybkie, to gw-
nie uoenie belek i pustakw. Wylanie gr-
nej warstwy, tzw. nadbetonu, to jeden dzie;
stropy z pyt kanaowych przyjedaj
na budow waciwie jako gotowy produkt.
Prosto z ciarwki ukada si je na budyn-
ku, wykonuje wieniec i zabetonowuje po-
czenia. Dla sprawnej ekipy to zadanie na je-
den dzie;
stropy drewniane take s szybkie i a-
twe w montau. Uoonych belek nie trzeba
dodatkowo podpiera i mona je od razu ob-
cia. Co wane, nie prowadzimy prac mo-
krych, a dla drewna ujemna temperatura
jest nieszkodliwa.
ZDANIEM EKSPERTA
Jakie s zalety stropw gstoebrowych z belkami spronymi?
Stropy gstoebrowe s znane w Polsce od wielu lat i do powszechnie
stosowane w budownictwie mieszkaniowym i uytecznoci publicznej. Do
gwnych zalet tego rodzaju konstrukcji stropowych zaliczy naley szybki
i atwy monta, wyeliminowanie szalunkw, zminimalizowanie prac zbrojar-
skich i zuycia betonu oraz zredukowanie ciaru stropu. S proste i szybkie
w ukadaniu a do ich montau nie jest wymagany ciki sprzt.
Od blisko dziesiciu lat w Polsce dostpne s rwnie stropy gstoebro-
we z belkami z betonu spronego. Jest to w naszym kraju pewnego ro-
dzaju skok technologiczny w dziedzinie stropw belkowopustakowych.
Mimo i strunobeton znany jest w Polsce od wielu lat, pierwszy raz zasto-
sowano t technologi do drobnowymiarowych prefabrykatw stropowych. Zalety konstruk-
cji spronych w budowlach przemysowych i infrastrukturalnych s niepodwaalne, a dzisiaj
rwnie potencjalny Kowalski moe z nich korzysta. Cechami wyrniajcymi tego typu
konstrukcje stropowe s: wiksza wytrzymao i sztywno stropu, moliwo przenoszenia
wikszych obcie, wiksze rozpitoci, mniejsze ugicia, brak zarysowania i klawiszowania
stropu. Najwiksz zalet wykonawcz jest brak szalunkw i eber rozdzielczych, mniejsza
ilo podpr montaowych oraz zminimalizowanie dozbroje stropu.
Myl, e tego typu konstrukcje stropowe bd coraz bardziej popularne nie tylko wrd
maych i rednich inwestycji, tym bardziej i na rynku pojawiaj si nowoczesne, lekkie wy-
penienia zastpujce tradycyjne pustaki stropowe, znacznie przyspieszajce i uatwiaj-
ce monta.
mgr in.
Krzysztof Zabj
Manager
ds. Kluczowych
Klientw
RECTOR Polska
Sp. z o.o.
S Sprone belki strunobetonowe uginaj si
w bardzo niewielkim stopniu. Dziki temu nie
trzeba wykonywa eber rozdzielczych, a strop nie
klawiszuje
f
o
t
.

R
e
c
t
o
r
f
o
t
.

K
o
n
b
e
t
Wszelkie otwory i przepusty w stropie naley
wykona ju podczas jego ukadania. Wycinanie
otworw w ju gotowym stropie jest kopotliwe
97
BUDUJEMY DOM 12/2014
Sposb zaopatrzenia budynku w wod okre-
lony jest w projekcie budowlanym, na ktry
wydano pozwolenie na budow.
Jeli przewiduje on dostarczanie wody
zsieci wodocigowej, powinnimy wystpi
do zarzdcy sieci o wydanie warunkw przy-
czenia i na tej podstawie zleci opracowa-
nie projektu przycza. Dokumentacj nale-
y zoy w miejscowym Zespole Uzgodnie
Dokumentacji (ZUD). Po uzyskaniu pozytyw-
nej opinii mona zleci wykonanie przycza.
W praktyce, wszystkie formalnoci najczciej
zaatwia zarzdca sieci lub firma z nim wsp-
pracujca i nasze dziaania ograniczaj si je-
dynie do podpisania dokumentw i wniesienie
stosownych opat.
Jeli decydujemy si na wykonanie wasnej
studni, a jej lokalizacja zostaa uwzgldnio-
na w zatwierdzonym planie zagospodarowa-
nia dziaki, moemy przystpi do jej budowy
bez dodatkowych procedur. Natomiast zamiar
wydrenia studni nie uwzgldnionej w pro-
jekcie trzeba zgosi w starostwie, i jeli w ci-
gu miesica nie otrzymamy sprzeciwu, mo-
emy rozpocz prace. Jeeli wod bdziemy
wykorzystywa tylko na cele gospodarcze inie
do picia (np. na czas budowy czy podlewa-
nia ogrodu), jej lokalizacja nie musi spenia
wymogw zachowania okrelonych w przepi-
sach odlegoci od innych obiektw na terenie
dziaki. Zgodnie z prawem wodnym, nie musi-
my te ubiega si o pozwolenie wodno-praw-
ne, gdy gboko studni nie przekracza 30 m,
a pobr wody 0,5 m
3
/h.
Woda z sieci
Przy dostpie do sieci wodocigowej, war-
to ju przed rozpoczciem budowy domu
zaatwi wszystkie formalnoci i przy-
czenie, a wodomierz umieci w studzien-
ce. Zapewni to wygodny dostp do wody na
czas budowy. Po jej zakoczeniu wodomierz
bdzie mona przenie do budynku.
Przy podczeniu do sieci wodocigowej,
na przewodzie zasilajcym musi by za-
montowany zawr antyskaeniowy, kt-
ry zapobiega cofaniu si wody z instalacji
wewntrznej. Zjawisko takie moe wyst-
pi wprzypadku obnienia cinienia lub
awarii sieci i grozi skaeniem wodocigu.
Uwaga!Zaworu antyskaeniowego nie mo-
na zastpi zwykym zaworem zwrotnym,
gdy nie zapewnia on dostatecznej czuoci
zadziaania ani szczelnoci. Na podczeniu
docelowym dobrze jest umieci filtr za-
trzymujcy zanieczyszczenia mechaniczne
(piasek, osady), co zmniejszy ryzyko zara-
stania rur iuszkodzenia delikatnych ele-
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
O sposobie dostarczenia wody do domu powinnimy
pomyle ju na etapie przygotowa do inwestycji,
gdy bdzie ona niezbdna do prowadzenia robt
budowlanych. Zalenie od warunkw miejscowych,
bdziemy mogli podczy dziak do sieci
wodocigowej bd wybudowa wasn studni.
Szczeglnie w tym drugim przypadku konieczne
bdzie zadbanie o jako wody i zainstalowanie
urzdze usuwajcych niepodane zwizki chemiczne
i inne zanieczyszczenia.
Cezary Jankowski
Z wodocigu
lub ze studni
f
o
t
.

U
S
T
-
M
Kanalizacja, szambo,
oczyszczalnia ciekw110
Instalacja wodna104
Doprowadzenie wody
do budynku
98
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
Uwaga na bdy
Nieprzeprowadzenie prby wydajnoci stud-
ni. Ekipa wykonujca studni powinna sprawdzi
jej prac poprzez cige pompowanie wody przy-
najmniej przez 1 godzin. Intensywno czerpa-
nia wody powinna przekracza przewidywane
zapotrzebowanie standardowo ok. 1m
3
/h by
zapewni dostateczn wydajno podczas nor-
malnego uytkowania. Prbne czerpanie wody
umoliwi rwnie uoenie si warstw filtracyj-
nych w zou wodononym.
Brak badania jakoci wody. Po wywierce-
niu studni i zmierzeniu jej wydajnoci, naley
wstpnie oceni jako czerpanej wody. Oprcz
przezroczystoci, zapachu ismaku sprawdmy,
czy woda jest dostatecznie mikka i nie zawie-
ra zbyt duo zwizkw elaza. Ocen twardo-
ci przeprowadzamy sprawdzajc zdolno do
pienienia si myda (w wodzie mikkiej mydo
intensywnie si pieni), natomiast zwizki ela-
za wykryjemy, gdy po odstawieniu przezroczy-
stego pojemnika z wod na kilka godzin, pojawi
si wnim brunatny osad. Jeli po takiej wstp-
nej analizie, stwierdzimy, e woda wymaga
bdzie uzdatnienia, moemy sprbowa po-
gbi wiercenie sigajce do niszej warstwy
wodononej. Dopiero potem konieczna bdzie
szczegowa analiza skadu wody, ktrej wyni-
ki bd podstaw do dobrania odpowiednich
urzdze uzdatniajcych, jeli ich zastosowa-
nie bdzie niezbdne.
Nieuszczelnienie rury osonowej podczas
wiercenia odwiertu. Jeli w czasie wierce-
nia studni, wodonona rura osonowa bdzie
przechodzia przez pytsze, niewykorzystywa-
ne warstwy, powinna by dokadnie uszczelnio-
na wotworze. Zapobiegnie to spywaniu wody
z wyej pooonych poziomw i mieszania si
z wod uytkow. Jest to szczeglnie wane,
gdy spywajca woda podskrna zawiera bak-
terie i inne zanieczyszczenia biologiczne bd
chemiczne.
Brak zabezpieczenia przewodu elektrycznego
zasilajcego silnik pompy gbinowej. Podczas
instalacji pompy gbinowej trzeba zwrci na to
uwag. W adnym razie przewd ten nie moe
suy do opuszczania pompy ani by naraony
na inne obcienia. Przy znacznej gbokoci
studni, naley zamocowa go do rury tocznej
za pomoc plastikowych obejm, ktre zreduku-
j naprenia rozcigajce przewd, pod jego
wasnym ciarem.
mentw armatury instalacji wodnej. Naza-
silaniu powinnimy te zamontowa tzw.
grup bezpieczestwa z naczyniem wzbior-
czym, jeli winstalacji zaplanujemy za-
sobnik ciepej wody lub duy podgrzewacz
(rys. 1). Podgrzewanie wody powodu-
je bowiem wzrost jej objtoci i zwiksze-
nie cinienia. Jeli wzronie ono ponad
dopuszczalny poziom, zadziaa zawr bez-
pieczestwa.
Woda ze studni
Wybr rodzaju studni, jak moemy wykona
uzaleniony jest od warunkw hydrogeologicz-
nych, a wic od dostpnoci wd podziem-
nych, a take docelowego uytkowania studni.
Moemy bowiem zdecydowa si na tymczaso-
we ujcie wody, wykorzystywane podczas pro-
wadzenia prac budowlanych, ipniejsze pod-
czenie budynku do sieci wodocigowej, bd
te wykona docelow studni, zapewniaj-
c zaopatrzenie w wod w czasie uytkowania
domu. Tymczasowe ujcia budujemy zwykle
jeli pozwalaj na to warunki hydrogeolo-
giczne w postaci studni wbijanej bd wkr-
canej, nazywanej popularnie abisysk. Przy
gbszym zaleganiu wody i jako docelowe uj-
cie dry si studni wiercon. Najlepiej za-
trudni miejscowych studniarzy, ktrzy do-
brze znaj lokalny ukad warstw wodononych
izwikszym prawdopodobiestwem trafi
wrdo wody.
Dobr pompy
Rodzaj pompy do czerpania wody zwasnej
studni wie si z gbokoci lustra wody
wzgldem poziomu, na jakim ustawimy pomp.
Jeli nie przekracza ona 8 m, mona za-
stosowa pomp powierzchniow tzw. sa-
mozasysajc, jednak trzeba zwrci uwa-
Rys. 1. Podczenie instalacji wodnej do sieci wodocigowej
wodomierz
filtr zanieczyszcze
zasilanie
wownicy
zasobnika zasobnik
c.w.u.
zawr
bezpieczestwa
grupa
bezpieczestwa
naczynie wzbiorcze
(rozszerzalne)
manometr
odpowietrznik
zawr kulowy
zawr antyskaeniowy
Rys. 2. Przycze wodocigowe. Cz instalacji od wodocigu do wodomierza jest wasnoci
przedsibiorstwa wodocigowego, reszta to ju nasza instalacja domowa
wodomierz
ogrodzenie
posesji
rura sieci
wodocigowej
zawr
antyskaeniowy
zawory
odcinajce
przycze
studzienka
uliczna
spadek ok. 2%
rura wodocigowa
g na stabilno poziomu wody, gdy przy
intensywnym poborze moe on spa po-
niej tej wartoci i przestanie ona dziaa.
Ograniczenie gbokoci wynika zmoliwe-
go do wytworzenia przez wirnik pompy podci-
nienia, ktre zasysa wod. Nie moe by ono
mniejsze, ni rwnowane cinienie atmosfe-
ryczne odpowiadajce supowi wody owyso-
koci ok. 10 m. W praktyce wysoko podno-
szenia wody to ok. 78 m.
99
Abisynka czy wiercona?
Studnia wiercona Studnia abisyska
Uwaga na bdy
czenie rur bez uycia przewodw ela-
stycznych. Jeli instalacja wodna zasilana jest
przez pomp powierzchniow (zasysajc),
poczenia z rurami ssc i toczn wykonuje
si przy uyciu rur elastycznych. Zapobiega to
przenoszeniu drga na instalacj i rozszczel-
nieniu si pocze. Po stronie ssawnej nale-
y zamontowa przewd spiralny, ktry pod
wpywem podcinienia nie ulegnie zagniece-
niu. Natomiast po stronie tocznej mona za-
oy popularny, elastyczny wyk w oplocie
metalowym.
Brak zaworu zwrotnego za filtrem rurowym
w instalacji doprowadzajcej wod ze stud-
ni. Uruchomienie sscej pompy wirnikowej wy-
maga uprzedniego jej zalania wod, co umoliwi
wytworzenie potrzebnego podcinienia. Wra-
zie podczenia pompy do studni abisyskiej,
napenienie pompy i rury sscej moe okaza
si niemoliwe, jeli za filtrem rurowym nie za-
oono zaworu zwrotnego woda bdzie samo-
czynnie spywa do studni. W takiej sytuacji,
uruchomienie pompy bdzie moliwe jedynie
przez podniesienie poziomu wody za pomoc
rcznej pompy tokowej lub poczenie duego
zbiornika, napeniajcego pomp do czasu za-
ssania wody studziennej.
Zastosowanie pompy jednofazowej zamiast
trjfazowej. Uruchomienie pompy powoduje
chwilowe znaczne obcienie instalacji pr-
dem 45 razy wikszym, ni prd nominalny
(tzw. prd rozruchowy). W typowych silnikach
jednofazowych o mocy 11,5 kW, przy rozru-
chu pobr prdu moe siga nawet 2030 A
(zabezpieczenie instalacji elektrycznej w ta-
kim przypadku powinny stanowi wyczniki
nadprdowe, typu C, oodpowiednim prdzie
nominalnym). Przy wikszych mocach, lepiej
jednak zdecydowa si na pompy z silnikiem
trjfazowym, co istotnie zmniejszy warto
prdu rozruchu.
Ulokowanie hydroforu studni blisko pomiesz-
cze mieszkalnych. Haas wytwarzany prze
zestaw hydroforowy moe by do dokuczli-
wy, gdy nie mamy moliwoci umieszczenia
go wwyciszonym pomieszczeniu. Problem ten
moe rozwiza ulokowanie hydroforu w stu-
dzience zewntrznej, ustawionej bezporednio
nad studni. Studzienka powinna by bez szczel-
nego dna, co umoliwi wsikanie wody wrazie
wystpienia przeciekw.
Studnia abisyska jest atwym do wykonania i tanim ujciem wody, o ile jej poziom znajduje si
na gbokoci do 6 m. Tworzy j rura stalowa o rednicy 4050 mm, poczona z filtrem siatkowym
zakoczonym ostrzem lub widrem. Przy tymczasowym uytkowaniu wystarczy wyprowadzi jej
koniec ponad poziom terenu i zamontowa zcze, umoliwiajce poczenie z pomp rczn bd
przenonym zestawem hydroforowym. Przewidujc dugotrwae uytkowanie takiej studni, pod-
czenie powinnimy umieci w studzience i ewentualnie doprowadzi rur do wntrza domu.
Studnie wiercone pozwalaj na czerpanie wody z gbokoci kilkudziesiciu metrw i na uzyska-
nie duej wydajnoci. Poziom wody po wykonaniu odwiertu moe znacznie si podnie, zatem
nawet w gbokich odwiertach nie zawsze bdziemy musieli instalowa pomp gbinow. Takie
studnie budowane s przy uyciu wiertnic rcznych bd mechanicznych, prowadzonych w rurze
wiertniczej. Po jej wyjciu w odwiert wsuwana jest rura osonowa, zaopatrzona w dolnej czci wfiltr
szczelinowy. W zalenoci od granulacji warstwy wodononej, rura ta moe by dodatkowo obsypa-
na wirem. Jej rednica musi zapewnia moliwo wprowadzenia do rodka pompy gbinowej lub
rury ssawnej z zaworem zwrotnym. Typowe rednice rury to zakres 100125 mm. Dla sprawnego
czerpania wody za pomoc pompy, istotne jest uzyskanie dostatecznego poziomu wody w rurze.
W przypadku pompy powierzchniowej nie powinien by on niszy ni 1 m, a w instalacji pompy
gbinowej co najmniej 2 m powyej odcinka filtracyjnego rury osonowej.
Grny odcinek rury osonowej umieszcza si w studzience, ktra zabezpiecza przed zamarzaniem
wody w rurze oraz przedostawaniem si do instalacji zanieczyszcze. Studzienki o gbokoci ok.
1,5 m budowane s z betonowych krgw bd jako prefabrykowane z tworzywa sztucznego lub te
metalowe, zamykana szczeln pokryw. Ich krawd powinna wystawa 20 cm ponad otaczajcy
teren. Grunt wok studzienki trzeba utwardzi w pasie o szerokoci 1 m, liczc od osi rury osonowej.
Przez boczn cian studzienki przechodzi rura, czca pomp z instalacj wewntrzn w domu.
Wprzypadku instalowania pompy gbinowej, do studzienki doprowadzana jest energia elektryczna,
a na rurze osonowej montowana jest gowica, umoliwiajca zawieszenie pompy i wyprowadzenie
rury tocznej.
Po wykonaniu studni naley przeprowadzi prbne czerpanie wody, a do momentu jej wypywu
bez widocznego zmtnienia i zanieczyszcze. Warto te sprawdzi wydajno studni oraz wstpnie
oceni jako pobieranej wody.
100
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
Ogranicze takich nie maj pompy gbi-
nowe, ktre teoretycznie mog czerpa wod
zdowolnej gbokoci. Funkcjonuj one jako
toczce, zanurzone cakowicie w wodzie.
Stosowane potocznie okrelenie pompa do
wody dotyczy agregatu pompowego czy-
li pompy i zespolonego z nim silnika elek-
trycznego. Podczas zakupu powinnimy zwr-
ci uwag na elementy chronice silnik przed
uszkodzeniem. Standardowo powinien on by
wyposaony w zabezpieczenia przed przegrza-
niem, przecieniem i prac na tzw. sucho-
biegu, gdy z jakiego powodu ustanie dopyw
wody. Niektre silniki zasilane s przez falow-
nik, ktry umoliwia tzw. mikki start i regu-
lacj wydajnoci pompy, zalenie od cinienia
panujcego w instalacji.
Niezalenie od rodzaju pompy musimy do-
bra parametry jej dziaania do konkretnych
warunkw pracy.
Charakterystyka pomp
Podstawowymi parametrami decydujcymi
odoborze pompy do zasilania domowej insta-
lacji wodnej s okrelone na wykresie charak-
terystyki zalenoci midzy wydajnoci to-
czenia wody a wysokoci podnoszenia.
Obie te wartoci s cile ze sob powi-
zane i na podstawie takiego wykresu dopaso-
wuje si punkt pracy pompy, ktry odpowia-
da zaoonej wydajnoci przy wymaganym
cinieniu. Nie mona wic przy zakupie pom-
py kierowa si jedynie informacjami handlo-
wymi, lecz trzeba sprawdzi charakterystyk
pompy wdokumentacji technicznej lub in-
strukcji uytkowania opracowanej przez pro-
ducenta.
Przykadowo: pompa opisana na etykiecie
jako cechujca si wydajnoci 200 l/min i wy-
sokoci podnoszenia 60 m, przy wymaganej
wysokoci podnoszenia 40 m uzyska wydaj-
no jedynie 60 l/min.
W typowych instalacjach w domach jed-
norodzinnych mona przyj, e pompa po-
winna zapewnia po stronie tocznej cinienie
0,350,4 MPa, przy wydajnoci 2030 l/min.
Nie naley stosowa pomp o zbyt duej wydaj-
noci ni wynika to z potrzeb, gdy na sku-
tek czstych zacze negatywnie wpynie to
na trwao agregatu pompowego.
Dobr i monta systemu zasilania
Konfiguracja ukadu doprowadzenia wody
zwasnej studni zaley od rodzaju montowa-
nej pompy czy bdzie to pompa powierzch-
niowa czy gbinowa.
Pompy powierzchniowe (samozasysajce)
instalowane s najczciej jako kompletne ze-
stawy hydroforowe z agregatem pompowym,
zbiornikiem przeponowym i ukadem stero-
wania. Zestaw taki umieszcza si w pomiesz-
czeniu gospodarczym lub w piwnicy. Istotny
wpyw na wybr miejsca hydroforu ma wiel-
ko zbiornika cinieniowego. Od jego pojem-
noci zaley bowiem czstotliwo zaczania
si pompy, ktra nie powinna wcza si cz-
ciej ni 1530 razy w cigu godziny zgod-
nie z zaleceniami producenta. Okrelenie
optymalnej pojemnoci zbiornika nie jest pro-
ste, gdy trudno przewidzie, jaki faktycznie
bdzie pobr wody w rnych porach doby.
Wpraktyce wystpuj dwa jego rodzaje:
krtkotrway 15 litrw (mycie rk, nape-
nienie spuczki sedesowej, pralki);
dugotrway 100200 litrw (napenienie
wanny, kpiel pod prysznicem).
Pojemno zbiornika ma by raczej dopasowa-
na do przepyww krtkotrwaych, wystpu-
Pompa samozasysajca (wielostopniowa)z
wbudowanym wycznikiem termicznym, ktry
zabezpiecza silnik przed zbyt wysok temperatur.
Wydajno maks. 170 l/min; wysoko
podnoszenia maks. 48 m (4,8 bara); moc silnika
1,8 kW /230 V lub 400 V; maksymalna gboko
ssania 8 m
Samozasysajcy zestaw hydroforowy do
toczenia wody czystej ze studni, w ktrej lustro
wody znajduje si na gbokoci nie wikszej
ni 7 m (po rozruchu urzdzenie automatycznie
utrzymuje sta warto nastawionego cinienia)
Pompa gbinowa,
stosowana gwnie
winstalacjach wodocigowych
domw jednorodzinnych,
gdzie lustro wody w studniach
utrzymuje si poniej
8m. Pompa wyposaona
jest wzawory zwrotne.
rednica urzdzenia wraz
zlistw osonow przewodu
elektrycznego nie przekracza
74 mm
f
o
t
.

W
i
l
o
f
o
t
.

W
i
m
e
s
t
Uwaga na bdy
Niezabezpieczenie przed zamarzaniem
wszystkich odcinkw doprowadzajcych
wod do domu. Rury na zewntrz budyn-
ku powinny by ukadane na gbokoci ok.
1,5 m, a w miejscach, gdzie gboko jest
mniejsza przykryte warstw izolacji termicz-
nej. Szczegln uwag naley zwrci te na
ochron wodomierza, ktry nierzadko instalo-
wany jest np. w nieogrzewanej piwnicy, w kt-
rej temperatura przy duych mrozach moe
spa nawet poniej 0C.
Brak dodatkowego zestawu hydroforowego
za wodomierzem. W instalacjach wodnych za-
silanych z sieci wodocigowej czsto zdarza-
j si znaczne spadki cinienia, spowodowa-
ne okresowym intensywnym poborem wody
przez innych uytkownikw podczonych do
sieci. Stabilne cinienie wody w domu mona
bdzie uzyska, montujc zestaw hydroforowy
za wodomierzem. Nie naley go montowa sze-
regowo w instalacji, gdy przy wystarczajcym
cinieniu z sieci wirnik niepracujcej pompy
bdzie stawia niepotrzebny opr przepywu.
Natomiast rwnolege podczenie do instala-
cji na odcinku zzaworem zwrotnym, zapewni
swobodny przepyw wody i dodatkowe za-
czanie pompy, gdy cinienie spadnie poniej
nastawionej wartoci.
f
o
t
.

H
y
d
r
o
s
Jednostopniowe pompy odrodkowe,
stosowane przede wszystkim do podnoszenia
cinienia wody w domowych instalacjach
wodnych. Maksymalne cinienie robocze
8 barw
f
o
t
.

E
b
a
r
a
jcych w pewnych odstpach czasu, gdy gro-
madzenie duej objtoci wody, np. do kpieli,
nie jest ekonomiczne. Trzeba te pamita, e
pojemno dyspozycyjna zbiornika przepono-
wego wynosi ok. 40% jego pojemnoci nomi-
nalnej, zatem mona przyj, e wystarczajcy
bdzie zbiornik przeponowy 5060 litrowy.
Istotny wpyw na czstotliwo zaczania
pompy ma take waciwy dobr pompy pod
wzgldem wydajnoci. Gdy dugotrway prze-
pyw (np. przy napenianiu wanny lub pod-
lewaniu ogrodu) jest znacznie mniejszy od
wydajnoci pompy, szybko wyrwna ona ci-
nienie w instalacji, co spowoduje wyczenie
pompy, ktra po chwili wczy si ponownie.
Dobrze jest zwrci te uwag na ustawie-
nie histerezy wycznika cinieniowego. Jest
to rnica cinie, przy ktrym nastpuje w-
czenie i wyczenie pompy ipowinna wynosi
ok. 0,1 MPa.
Ukady z pomp gbinowa zawieraj te
same elementy, co z pomp powierzchnio-
w, z tym e pomp instalujemy bezpored-
nio w studni, a zbiornik i aparatur steruj-
c w budynku. Niezalenie od rodzaju pompy,
zazbiornikiem cinieniowym, trzeba zamon-
towa taki sam zestaw armatury (ewentualnie
bez wodomierza), jak na podczeniu do sieci
wodocigowej (rys 1).
Uzdatnianie wody
Jako wody doprowadzonej do domu zaley
gwnie od tego, czy pobieramy j z sieci wo-
docigowej czy z wasnego ujcia.
Woda czerpana z sieci wodocigowej jest
pod sta kontrol sanitarn i musi spenia
okrelone warunki fizykochemiczne. Z re-
guy nie wymaga zatem dodatkowego uzdat-
niania. Niemniej cz wacicieli domw
jednorodzinnych decyduje si na zamon-
towanie urzdze poprawiajcych jej smak
izapach oraz zmniejszajcych jej twardo.
Przy czerpaniu wody z wasnej studni, mu-
simy si liczy z koniecznoci jej uzdatnie-
nia, a sposb poprawy jej jakoci uzaleniony
bdzie od wynikw bada prbek dostarczo-
nych do odpowiedniego laboratorium (np.
Sanepidu).
Uzdatnianie wody zwykle przebie-
ga kilkuetapowo. Urzdzenia musz wic
by instalowane w okrelonej kolejnoci.
Zewzgldu na rodzaj zanieczyszcze, jak
iprzeznaczenie wody, mog by one monto-
wane na zasilaniu caej instalacji lub tylko
wybranych punktw jej poboru. Kade urz-
dzenie filtracyjne zakadane na zasilaniu in-
stalacji powinno by wyposaone w tzw.
obejcie, umoliwiajce pobr wody w razie
awarii lub w czasie pukania urzdze filtra-
cyjnych.
Filtry mechaniczne s podstawowym spo-
sobem poprawy jakoci wody przez usuni-
cie zawartych w niej zanieczyszcze staych
(piasku, osadw, zawiesin). Oczyszczanie od-
bywa si przy uyciu materiau filtracyjnego
o dobranej wielkoci zatrzymywanych czste-
czek. Filtry takie wymagaj okresowej wymia-
ny wkadw lub pracuj jako samoczyszczce.
W domach jednorodzinnych warto instalowa
filtry mechaniczne na zasilaniu caego budyn-
ku, co ochroni ca instalacj, a zwaszcza ba-
terie przed szybszym zuyciem i zmniejsze-
niem przepywu wody.
Odelaziacze usuwaj z wody zwizki
elaza i manganu, ktre nadaj jej brunatna
barw oraz pozostawiaj na pranych tkani-
nach trudne do usunicia zacieki i przebar-
wienia. Odelazianie polega na napowietrza-
niu wody lub utlenianiu zwizkw elaza
w zou, regenerowanym za pomoc nad-
manganianu potasu. Wytrcony osad jest
odfiltrowywany iusuwany do kanalizacji.
Urzdzenia montowane s za filtrami wstp-
nymi (mechanicznymi) wpostaci zbior-
nikw dziaajcych wtrybie samooczysz-
czenia. Gowica sterujca, umieszczona na
zbiorniku, przecza, wustalonym porzd-
ku, stan normalnego przepywu, pukania
czy regeneracji. Czstotliwo przecze
odbywa si w nastawionych odstpach cza-
sowych lub na skutek pomiaru iloci oczysz-
czonej wody, co jest rozwizaniem lepszym,
pozwalajcym na dostosowanie procesu
oczyszczania do rzeczywistej iloci nagro-
madzonego osadu.
Zmikczacze zmniejszaj twardo
wody, usuwajc zwizki wapnia imagne-
zu, ktre odkadaj si na elementach grzej-
nych (pralki, zmywarki, czaj-
nika), a take tworz twarde
osady na armaturze i przy-
borach sanitarnych (mik-
ka woda zmniejsza zuycie
proszkw doprania, uatwia
mycie izmywanie naczy).
Zmikczanie wody polega na
zamianie jonw wapnia na
jony sodowe, w zou zawie-
rajcym ywice jonowymien-
ne (jonity). Zoe wymaga
okresowej regeneracji przy uyciu soli wpo-
staci tabletek. Zmikczacze zakadane s na
zasilaniu caej instalacji wodocigowej domu,
za ewentualnym odelaziaczem, i pracuj
wpodobnym cyklu, jak one.
Filtry wglowe stosowane s gwnie
wkuchni, w celu poprawienia smaku wody.
Eliminuj m.in. zapach chloru i zwizkw or-
ganicznych oraz poprawiaj przezroczysto
wody. Mog by montowane bezporednio na
wylewce lub jako filtry podszafkowe. Wkad
wglowy naley wymienia i pilnowa by
nie uytkowa go dugotrwale w stanie zanie-
czyszczonym, gdy sprzyja to rozwojowi bak-
terii.
101
Odelaziacze poprawiaj
przejrzysto wody,
usuwajc zniej zwizki
elaza imanganu, ktre
na pranych tkaninach
pozostawiaj przebarwienia
f
o
t
.

S
e
c
u
r
a
Zmikczacze stosowane s do czsto
rwnie w domach zasilanych wod z wodocigu.
25-kilogramowy worek z tabletkami do
regeneracji zoa kosztuje ok. 30 z i wystarcza
na11,5miesica. Tabletki wsypuje si do
obudowy urzdzenia i uzupenia po zuyciu
f
o
t
.

A
q
u
a
p
h
o
r
Gowica sterujca prac zmikczacza
odpowiada za jego prawidow regeneracj,
pozwala dopasowa m. inn. rodzaj cyklu
pracy: czasowy regeneracja odbywa si
np. co 14dni, objtociowy regeneracja
pouzdatnieniu np.3 m
3
wody. Ponadto za jego
pomoc moemy zmieni godzin regeneracji
(fabrycznie ustawion na 2 w nocy) i dugo cykli
wzalenoci od jakoci wody
f
o
t
.

U
S
T
-
M
102
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
Odwrcona osmoza najbardziej sku-
teczny sposb oczyszczania wody pitnej,
w wyniku ktrego uzyskuje si niemal czy-
st chemicznie wod. Wstpnie oczyszczona
woda jest przetaczana przez bon pprze-
puszczaln, na ktrej zatrzymuj si wszel-
kie czsteczki wiksze od czsteczek wody.
Jednak uywanie do picia tak oczyszczo-
nej wody nie jest wskazane, gdy pozbawio-
na mineraw niekorzystnie wpywa na or-
ganizm czowieka, dlatego po oczyszczeniu
poddawana jest mineralizacji. Filtry odwr-
conej osmozy, maj stosunkowo ma wydaj-
no, dlatego instalujemy je najczciej pod
zlewozmywakiem, a pobr wody odbywa si
przez oddzieln wylewk.
Uwaga! W przypadku bardzo zej jakoci
wody, warto rozway moliwo wykonania
nowej studni lub pogbienia istniejcej, siga-
jcej do niszych warstw wodononych, gdy
koszt urzdze uzdatniajcych i ich eksplo-
atacja moe okaza si znacznie drosza, ni
nowe ujcia. Ponadto trzeba te bra pod uwa-
g zwikszon objto ciekw, spowodowan
koniecznoci cyklicznego pukania urzdze
filtracyjnych, co przy odprowadzaniu ich do
zbiornika bezodpywowego (szamba) zwiksza
czstotliwo jego oprniania.
Filtr nakranowy z wkadem wglowym lub
ceramicznym. Usuwa chlor, poprawia barw, smak
i zapach wody. Czstotliwo wymiany wkadu
co 24 miesice
f
o
t
.

S
e
c
u
r
a
Podzlewozmywakowy filtr z pprzepuszczaln
bon osmotyczn. Filtr zatrzymuje nie tylko
piasek, rdz i inne zanieczyszczenia mechaniczne,
ale take metale cikie, bakterie i wirusy
Uzupenianie sol zmikczacza
f
o
t
.

U
S
T
-
M
f
o
t
.

U
S
T
-
M
Budujemy Dom moesz czyta na monitorze swego komputera
w postaci identycznej z wydaniem papierowym!
Zamw na stronie www.budujemydom.pl/eprenumerata
A ponadto e-wydanie ma swoje bezcenne zalety:
x wbudowane linki klikasz i jeste na odpowiedniej stronie WWW
x hipertekstowy spis treci i wyszukiwarka od razu znajdziesz to, czego szukasz
x wygodne archiwum czyli poprzednie wydania pod rk
x multimedia animacje, dwik, wideo
Prenumerata e-wydania
Niezalenie od sposobu dostarczania wody
biecej z sieci wodocigowej czy z wasnej
studni wewntrzna instalacja zimnej i cie-
pej wody bdzie taka sama i jedynie na za-
silaniu bdziemy musieli zamontowa odpo-
wiednie elementy armatury zabezpieczajcej
czy pomiarowej.
Parametry instalacji wodnej
Zuycie wody w domu zaley od liczby
mieszkacw, sposobu prowadzenia gospo-
darstwa domowego, nawykw higienicz-
nych oraz wykorzystywania jej np. do pod-
lewania ogrodu czy mycia samochodu.
rednio dobowe zuycie wody przez jedne-
go domownika wynosi ok. 150 litrw i jest
bardzo zrnicowane w cigu dnia.
Przy planowaniu instalacji wodnej, istot-
ne jest wic okrelenie te chwilowego po-
boru wody, jaki moe wystpi przy jed-
noczesnym korzystaniu z kilku punktw
czerpania. W praktyce, przy czteroosobowej
rodzinie, korzysta si najczciej rwnocze-
nie z nie wicej ni trzech punktw, co od-
powiada cznej intensywnoci przepy-
wu wody nie wyszej od 0,5 l/s (30 l/min).
Warto ta jest potrzebna do wyznaczenia
przekroju rur rozprowadzajcych, zapew-
niajcego waciw wydajno i cinienie
wposzczeglnych punktach poboru. Win-
stalacji wodnej wystpuj bowiem opory
przepywu zalene od rednicy rur i ich
dugoci oraz dawienia na zworach i fil-
trach co powoduje spadek cinienia wody
imoe by powodem niedostatecznej inten-
sywnoci jej strumienia.
W rozlegych instalacjach przekroje rur
powinny by okrelone na podstawie ob-
licze, ale w praktyce, w domach jednoro-
dzinnych przyjmuje si nastpujce warto-
ci:
25 mm gwne zasilanie;
20 mm piony i zasilanie rozdzielaczy;
16 mm podejcia do przyborw.
Przyjmuje si, e cinienie w instalacji
wodnej powinno wynosi 0,3 MPa (3 bary).
Jest to warto gwarantujca uzyskanie od-
powiedniej wydajnoci wypywu wody zba-
terii. Jednak wrzeczywistoci cinienie
waha si wdo duym zakresie zwasz-
cza przy zasilaniu zsieci wodocigowej
iprzy znacznym jego obnieniu, niektre
urzdzenia mog nie dziaa zadowalajco,
a przy jego wzrocie woda bdzie wypy-
waa zbaterii ze zbyt du si i uciliwym
haasem (szumem). To zjawisko czsto zda-
rza si w instalacjach na terenach znajduj-
cych si znacznie poniej poziomu sieci wo-
docigowej. Rozwizaniem problemu ze zbyt
wysokim cinieniem jest zamontowanie re-
duktora.
Rozplanowanie instalacji
Projekt instalacji wodno-kanalizacyjnej do-
czony do dokumentacji architektonicznej z re-
guy zawiera jedynie oglny przebieg oruro-
wania, bez precyzowania miejsca i sposobu
podczenia do przyborw sanitarnych, za-
worw czerpalnych czy innych urzdze wy-
magajcych doprowadzenia wody. Czsto ju
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
Bezawaryjne i komfortowe korzystanie z ciepej
izimnej wody wymaga starannego rozprowadzenia
rur, dostosowanych do instalowanych urzdze
sanitarnych i zapewnienia podanych parametrw
wody intensywnoci jej wypywu i odpowiedniej
temperatury. Ale oprcz wzgldw praktycznych,
wane jest zadbanie o estetyk instalacji, aby
widoczne rury czy podczenia nie szpeciy eleganckiej
kuchni ani azienki. Prace montaowe przeprowadza
si rwnolegle zukadaniem wewntrznej instalacji
kanalizacyjnej, lecz przed naoeniem tynkw
iwylaniem podkadw podogowych.
Cezary Jankowski
Zimna
i ciepa
o kadej porze
f
o
t
.

V
a
l
v
e
x
Doprowadzenie wody
do budynku97
oczyszczalnia ciekw110
Instalacja wodna
Instalacja wodna
105
podczas budowy decydujemy si na zmian
lokalizacji wyposaenia sanitarnego, zatem ko-
nieczne jest rozplanowanie przebiegu instala-
cji w istniejcym ju budynku.
Najpierw musimy wybra konkretne rodza-
je i modele urzdze imiejsca ich zamontowa-
nia, szczeglnie gdy czone s one na sztywno
zinstalacj wodocigow (nie przez wyki).
Warto wic ju na etapie budowy zna wzory
baterii naciennych, wannowych iprecyzyjnie
ustali ich ulokowanie. Wprzeciwnym razie
ich monta w wykoczonej ju azience moe
wymaga przerbek wyprowadzenia rur, co b-
dzie wiza si z koniecznoci rozkuwania
cian i zrywania pytek.
Trzeba pamita o tym, e niektre rodza-
je baterii ciennych wymagaj wstawienia do-
pasowanych do modeli armatury puszek przy-
czeniowych, ktre trzeba osadzi na etapie
montau instalacji wodnej. Przy planowa-
niu punktw wyprowadzenia rur przycze-
niowych, nie zapomnijmy o zapewnieniu do-
stpu do elementw czcych je z armatur.
Problem ten dotyczy zwaszcza wanien z na-
wannowymi bateriami wielootworowymi,
wprzypadku ktrych dostp do podczenia
jest praktycznie niemoliwy bez demontau
wanny.
Rozmieszczenie punktw wyprowadzenia
rur z zimn i ciep wod najlepiej oznaczy
np. kred na cianach, zapisujc rwnie ro-
dzaj baterii i ewentualnie rozstaw kocwek.
Z mniejsz precyzj moemy wyznaczy na-
tomiast miejsce wyprowadzenia zasilania do
pralki, zmywarki i innych urzdze, podcza-
nych przy uyciu elastycznych przewodw.
Oprcz rozplanowania punktw czerpa-
nia wody, musimy te ustali drog i sposb
rozprowadzenia wody do pomieszcze. Rury
mog by prowadzone na kilka sposobw:
pod podog;
w wydzielonych kanaach (tzw. szachtach
instalacyjnych);
w bruzdach wykutych w cianach;
na powierzchni cian.
Mona je take ukry w ciankach szkiele-
towych, co jest szczeglnie wygodnym roz-
wizaniem, stosowanym przy montau insta-
lacji np. na poddaszu. W praktyce, instalacja
wodna na rnych odcinkach prowadzona jest
wodmienny sposb, zalenie od konfiguracji
przyborw sanitarnych i konstrukcji budynku.
Najczciej gwne rury, prowadzone
wszachcie instalacyjnym lub pod podog,
kierowane s do rozdzielaczy zasilajcych kil-
ka rozmieszczonych blisko siebie punktw
czerpania, skd wyprowadza si indywidual-
ne bd grupowe zasilanie dla poszczeglnych
przyborw sanitarnych.
Podczenie baterii
Baterie czy si z instalacj w rny sposb,
zalenie od ich konstrukcji i przeznaczenia.
Uwaga na bdy
Niewaciwe rozlokowanie rur. Rury wodne
nie mog przebiega w rejonach, gdzie moe
wystpi wysoka temperatura, np. za piekarni-
kiem, w cianie z kominkiem, przy kanaach ko-
minowych. Przy dugotrwale otrzymujcej si
temperaturze powyej 60C, moe doj do de-
formacji rur i rozszczelnienia si pocze. Jeli
nie da si unikn takiej lokalizacji, rury biegn-
ce w tych miejscach trzeba zaizolowa cieplnie,
np. otulin z weny mineralnej.
Przykrycie rur zapraw lub betonem. Rury
prowadzone w bruzdach ciennych czy podogo-
wych nie mog by bezporednio pokryte zapra-
w ani betonem, a w strefie przejcia przez ciany
czy stropy nie wolno zabetonowa ich na sztyw-
no. W tych miejscach zakada si tuleje osono-
we lub wypenia otwr piank poliuretanow.
Niewaciwe poczenie rury cyrkulacyjnej
winstalacji c.w.u. Rura ta ma by poczona
zrur ciepej wody przed doprowadzeniem jej
do baterii. Zapobiegnie to zapowietrzaniu si
obiegu cyrkulacyjnego, poniewa powietrze
moe by samoczynnie usuwane przy odkr-
ceniu zaworu.
Brak zaworw odcinajcych z filtrem przy
doprowadzeniu wody do baterii. Warto za-
stosowa takie zawory, jeli na zasilaniu nie za-
montowano gwnego filtru chronicego przed
przedostawaniem si zanieczyszcze mecha-
nicznych z sieci wodocigowej bd studni.
Jednak takie rozwizanie mona wdroy jedy-
nie w miejscach, w ktrych bd one dostp-
ne po zabudowaniu np. wanny. W przeciwnym
razie zanieczyszczone filtry mog ograniczy
przepyw wody, a ich oczyszczenie wymaga
bdzie kopotliwego demontau obudowy.
Niewaciwe wyprowadzenie rur pod dwu-
otworowe baterie nacienne. Takie pod-
czenie powinno wykonywa si przy uyciu
szablonu pytki mocujcej, zapewniajcej od-
powiedni rozstaw i ustawienie kocwek przy-
czeniowych. Dziki temu bez problemu mo-
na bdzie osadzi baterie wpozycji dokadnie
poziomej izapewni szczelno podczenia.
Wykucie zbyt pytkich bruzd pod rury. Zamae
bruzdy mog powodowa pkanie przykrywa-
jcego je tynku. Uniemoliwi rwnie osadze-
nie kocwek do podczenia zaworw czy ba-
terii na dostatecznej gbokoci, co w efekcie
Reduktor cinienia z wymiennym wkadem
i wskanikiem nastawu. Maksymalne cinienie
wlotowe 25 barw, wylotowe regulowane od 1 do
6barw
f
o
t
.

F
e
r
r
o
Rozprowadzenie rur ciepej i zimnej wody wazience. Po lewej stronie przycza do umywalki,
poprawej do prysznica
f
o
t
.

C
z
.

D
b
r
o
w
s
k
i
106
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
Zewzgldw montaowych najistotniejsze
jest to, czy jest ona przeznaczona do montau
ciennego czy na urzdzeniu sanitarnym jako
bateria stojca.
Baterie stojce najczciej s jedno-
otworowe (mocowane w jednym otworze
na przyborze) lub dwuotworowe (monto-
wane wdwch otworach). Produkowane s
rwnie baterie wielootworow z odrbnym
wyprowadzeniem na prysznic, wylewk
iuchwyt sterowania. Baterie rni si te
sposobem sterowania wypywem i tempera-
tur wody przy uyciu pojedynczej dwi-
gni (tzw. baterie jednouchwytowe z mie-
szaczem) bd za pomoc dwch pokrte
(baterie dwuuchwytowe).
Baterie stojce osadzane s na umywalkach,
wannach, zlewozmywakach, bidetach i wyma-
gaj mniejszej precyzji w lokowaniu kocwek
zasilajcych, gdy s podczane do instalacji
za pomoc elastycznych wykw. Przy ustala-
niu miejsca wyprowadzenia kocwek, naley
wic zwrci uwag jedynie na wygod pod-
czenia i niekolidowanie z innymi elementami
instalacji oraz na moliwo estetycznego za-
krycia przyczenia.
Standardowe umiejscowienie wyprowadze
do umywalki czy zlewozmywaka to symetrycz-
ne ich rozstawienie wzgldem osi odpywu do
kanalizacji, w odlegoci ok. 10cm midzy nim
i na wysokoci ok. 50 cm od wykoczonej po-
sadzki. Podczenie osania najczciej szafka,
postument bd ppostument, zatem estetyka
tego fragmentu instalacji nie jest istotna.
Niektre baterie stojce przystosowane s do
podczenia za pomoc sztywnych rurek mie-
Bateria stojca: wannowa, trzyotworowa
zwylewk prysznicow chowan w obudowie (a),
umywalkowa, jednootworowa z mieszaczem (b)
i zlewozmywakowa, jednootworowa z wycigan
wylewk (c)
f
o
t
.

K
l
u
d
i
f
o
t
.

K
l
u
d
i
a a
b b
c
Bateria nacienna, wannowa dwuotworowa (a)
iumywalkowa, dwuotworowa (b)
Uwaga na bdy
spowoduje nieestetyczne wystawanie ich na ze-
wntrz ciany. Czoo kocwki przyczeniowej
ma wystawa z lica surowego muru, nie wicej
ni na 1,5cm. W przypadku gbszego osadze-
nia, odlego t mona skorygowa za pomo-
c wkrcanej przeduki.
Wykonanie zmiany kierunku rur w niewaci-
wy sposb. Zmiany kierunku prowadzenia rur
sztywnych powinny by realizowane z zastoso-
waniem kolanek, za rur elastycznych przez ich
wyginanie. W obu przypadkach na zakrtach na-
ley pozostawi pewien luz midzy cian a rur,
umoliwiajcy swobodny przyrost dugoci rury
przy wzrocie temperatury pyncej w niej wody.
Rur elastycznych nie wolno wygina o promie
mniejszy, ni zalecany przez producenta najcz-
ciej odpowiadajcy piciokrotnej rednicy rury.
Niedopuszczalne s ostre zaamania, powstae
w wyniku nieumiejtnego gicia, ktre oprcz
zmniejszenia wytrzymaoci rury, mog powo-
dowa haas w miejscu przewenia.
Nieuywanie odpowiednich kolanek do wy-
prowadze instalacji pod zawory, baterie itp.
Wszelkie kocwki przyczeniowe na rurach
sporzdza si przy uyciu tzw. kolanek ustalo-
nych, stabilnie zamocowanych do podoa. Takie
kolano wyposaone jest w tzw. uszy, przysto-
sowane do montau na listwach ustalajcych.
Zapobiega to przenoszeniu obcie na po-
czenie z rur podczas montowania zaworu czy
baterii, co mogoby doprowadzi do osabienia
lub rozszczelnienia zcza.
Za krtkie lub za dugie wyki przycze-
niowe. Ich dugo ma by dobrana tak, by po
zamontowaniu nie byy napite ani zaamane.
Istotny jest te sposb ich dokrcania w ko-
cowej fazie mocowania mog ulega skrcaniu
cignite przez nakrtk. Podczas montau na-
ley przytrzyma obcgami metalowe okucie w-
yka, aby zablokowa jego obrt.
Brak naczynia rozszerzalnego, w instalacji
c.w.u. zasilanej z zasobnika lub duego pod-
grzewacza pojemnociowego. Wtakiej insta-
lacji naley wprowadzi naczynie rozszerzalne,
ktre umoliwi przejcie zwikszonej objtoci
wody na skutek jej podgrzewania. Obowizkowo
montowane zawory antyskaeniowe nie pozwa-
laj na cofnicie si objtoci wody do sieci,
skutkiem czego jest wzrost jej cinienia uru-
chamiajcy zawr bezpieczestwa bd uszka-
dzajcy instalacj.
f
o
t
.

K
l
u
d
i
f
o
t
.

K
l
u
d
i
f
o
t
.

D
u
r
a
v
i
t
dzianych. Takie wersje armatury wykorzystu-
je si gwnie przy montau otwartym, gdy
widoczne s elementy przyczeniowe. W po-
czeniu z chromowanym syfonem, zaworami
odcinajcymi i rurkami przyczeniowymi, roz-
wizanie takie pozwala na uzyskanie estetycz-
nego wygldu. W takim wariancie zakoczenie
rur naley wyprowadzi symetrycznie wzgl-
dem osi otworu do osadzenia baterii. Rury cie-
pej i zimnej wody musz znajdowa si po
waciwych stronach ciepa z lewej, zimna
z prawej, natomiast nie jest to konieczne przy
podczeniach wykami. Mona je bowiem
skrzyowa, co czsto uatwia bezkolizyjne
przeprowadzenie rur zasilajcych.
Lokalizacja poczenia baterii do wanny
powinna uwzgldnia szans dostpu do nie-
go przez otwr rewizyjny w obudowie, jeli
nie zakadamy zdejmowalnej osony. Copraw-
da obmurwk wanny mona wykona po
podczeniu baterii, ale w razie konieczno-
ci jej wymiany, bdziemy musieli rozebra
obudow. Rozwizaniem tego problemu
zwaszcza przy montowaniu wannowej bate-
rii wielootworowej jest umoliwienie dost-
pu doprzestrzeni podwannowej z ssiedniego
pomieszczenia, przez duy otwr wcianie,
doktrej przylega wanna.
Sposb podczania panelu prysznicowe-
go wkabinie natryskowej natomiast moe wy-
maga wyprowadzenia przyczy na jednej
zecian lub wprzypadku kabin czterostron-
nie zabudowanych uoenia podczenia
wnaroniku.
Baterie nacienne najczciej dwuotwo-
rowe wymagaj dokadnego rozmieszcze-
nia kocwek przyczeniowych do uzyskania
wymaganego ich rozstawienia (standardowo
150mm) oraz wypoziomo-
wania. Napewn korekt
rozstawu pozwalaj mi-
morodowe zczki przy-
czeniowe, ale wikszych
odchyle nie da si popra-
wi bez zmiany prowadze-
nia rur.
Przy montau nad wan-
n wylewka powinna znaj-
dowa si w odlegoci ok.
1/3 dugoci wanny od stro-
ny otworu spustowego do
kanalizacji, ina wysoko-
ci 2030cm nad brzegiem
wanny.
107
Instalacja wodna
Ciepa woda
rednie zuycie ciepej wody
(otemperaturze 55C) na mieszka-
ca wcigu doby to 50 l. Korzystamy
zwykle z baterii mieszajcych, co
wymaga doprowadzenia do nich
wody zimnej iciepej. Podgrzewanie
wody uytkowej mona zrealizowa
centralnie z dwufunkcyjnego ko-
ta grzewczego, zasobnika c.w.u.
lub indywidualnie dla kadego
przyboru lub grupy punktw czer-
pania z podgrzewaczy pojemno-
ciowych lub przepywowych.
W przypadku centralnego pod-
grzewania wody, rury c.w.u. pro-
wadzi si rwnolegle z rurami
wody zimnej. Warto uoy rw-
nie dodatkow rur cyrkulacyjn,
co daje szans wypywu ciepej
wody natychmiast po odkrceniu
kranu.
Instalacja c.w.u. z cyrkulacj
pociga jednak za sob dodatko-
we straty energii, gdy w obiegu
cyklicznie lub na stae kry ciepa
woda, ktr trzeba stale podgrze-
wa, aby utrzyma wymagan
temperatur. Przy zasilaniu w cie-
p wod punktw znacznie odda-
lonych od rda ciepa, warto
zatem zastosowa rozwizanie
mieszane centralnie podgrzewa-
na gorca woda dopywa do elek-
trycznego podgrzewacza przepy-
wowego, zapewniajc natychmia-
stowy wypyw ciepej wody, a gdy
do niego dopynie, podgrzewacz
przepywowy samoczynnie si wy-
czy, nie pobierajc ju energii
elektrycznej. Eliminuje to potrzeb
montowania ukadu cyrkulacyjne-
go, zapewniajc jednoczenie
komfort korzystania z ciepej
wody. Alternatywnie, zamiast do-
datkowego podgrzewacza przepy-
wowego, mona wprowadzi elek-
tryczny podgrzewacz pojemno-
ciowy (515-litrowy), co zmniej-
szy obcienie instalacji elektrycz-
nej, ale te spowoduje pewne
straty energii cieplnej w czasie
przestoju. Wicej na temat cyrku-
lacji c.w.u. w instalacji wodnej
piszemy na str. 169.
Trzy sposoby prowadzenia instalacji wody zimnej i ciepej,
wzalenoci od sposobu jej podgrzewania
do baterii
doprowadzona
jest tylko woda
zimna
woda ciepa dostarczana
zpodgrzewaczy,
zamontowanych
bezporednio przed
bateriami
woda zimna i ciepa
(ogrzana przez kocio c.o.
izgromadzona
wzasobniku c.w.u.)
prowadzona jest pionem
do baterii
do instalacji z kotem
izasobnikiem c.w.u.
dodano rur cyrkulacyjn
Prysznicowy panel
nacienny z hydromasaem
f
o
t
.

I
n
v
e
n
a
108
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
W kabinie prysznicowej wylewk zakada
si na wysokoci ok. 110 cm od dna brodzika.
Do montau naciennego przystosowane s
te podtynkowe baterie prysznicowe. Do ich
zamocowania wykorzystuje si puszki przy-
czeniowe osadzone w murze, do ktrych do-
piero po wykoczeniu ciany podcza si ze-
wntrzn cz baterii. Przy doprowadzeniu
rur do baterii naciennych, trzeba pamita
o waciwym pooeniu rur z ciep i zimn
wod z lewej strony ma dochodzi rura cie-
pej wody, a z prawej zimnej.
Inne urzdzenia sanitarne
Wymagania dotyczce umiejscowienia i przy-
gotowania podcze do innych urzdze za-
silanych wod s do liberalne, gdy wik-
szo z nich czy si za pomoc wy
elastycznych. Kierujemy si jedynie zasad
uzyskania moliwie krtkich podcze i wy-
godnego dostpu do zaworu odcinajcego.
Jedynie przy doprowadzeniu wody do spucz-
ki sedesu podwieszanego, musimy zapewni
wyprowadzenie przycza w konkretnym miej-
scu. Dlatego z reguy kocowy odcinek insta-
lacji prowadzimy po wierzchu ciany i dopa-
sowujemy wyjcie po zamontowaniu sedesu
obudowa stelaa osoni cae podczenie.
Odpowiednie rury
Tradycyjne instalacje z ocynkowanych rur sta-
lowych praktycznie nie s ju montowane
izastpuj je rury z tworzyw sztucznych lub
miedziane. Pocztkowy odcinek systemu do-
prowadzajcy wod zimn montujemy najcz-
ciej z rur polietylenowych PE o rednicy 25
32 mm, ktre zaciskane s przez dokrcenie
rk nakrtki w zczce, umoliwiajcej po-
czenie z armatur hydrauliczn.
Na dalszych odcinkach o mniejszych red-
nicach wykorzystujemy przewanie rury war-
stwowe PEX-Al-PE, ktre mona monto-
wa zarwno do wody zimnej, jak i ciepej.
Zapewniaj one niewielkie opory przepywu
iatwo ksztatowania przez wyginanie, co eli-
minuje konieczno uywania kolanek igwa-
rantuje stosunkowo niewielk rozszerzalno
ciepln (ok. 0,25 mm na 1 m dugoci rury,
przy rnicy temperatury 10C). Do pocze
wybiera si zczki zaciskane lub zaprasowa-
ne, przy czym te ostatnie mog by montowane
pod jastrychem podogowym.
Mniej popularne gwnie ze wzgldu na
wysze koszty s instalacje z rur miedzia-
nych. Na ich ograniczone stosowanie ma
wpyw rwnie wraliwo korozyjna miedzi
na niektre parametry wody. Rury miedziane
nie powinny by uywane do rozprowadzenia
wody mikkiej o niskim pH (kwanym odczy-
nie), wystpujcej przede wszystkich wrejo-
nach podgrskich oraz zawierajcej dwutle-
nek wgla. Rury miedziane mog by mikkie
mona je wygina itwarde wymagaj-
ce wstawiania ksztatek przy zmianie kierun-
ku przebiegu instalacji. Kolejne odcinki czy
si przez lutowanie kapilarne bd przy uyciu
zczek zaciskowych. W praktyce rury miedzia-
ne wykorzystywane s zwykle przy montau
skomplikowanych i ciasnych odcinkw insta-
lacji oraz na podczeniach do niektrych urz-
dze grzewczych.
Rozprowadzenie instalacji
Rury wodocigowe do wody ciepej izimnej
maj niewielkie rednice, najczciej
1620 mm, mona je wic atwo ukry
wpytkich bruzdach wykutych w cianie, po-
prowadzi pod pokryciem podogowym lub
osoni ekranem razem z rurami kanalizacyj-
nymi.
W nowych instalacjach decydujemy si
najczciej na rozprowadzenie rur w systemie
mieszanym, z jednym lub dwoma rozdzie-
laczami oraz trjnikami w poszczeglnych
wntrzach. Naodgazieniach zrozdzielacza
montuje si wokrelonych miejscach trj-
niki pozwalajce na doprowadzenie wody
Sposoby ukadania rur wodocigowych:
wukadzie rozdzielaczowym (a) i trjnikowym (b)
f
o
t
.

W
i
e
l
a
n
f
o
t
.

W
a
v
i
n
a
b
Rury stosowane w domowych instalacjach
wodnych: z tworzyw sztucznych (a) i miedziane (b)
a
b
Elastyczne we
przyczeniowe
uatwiaj
doprowa-
dzenie wody
do sanitariatw.
Dostpne s
wrozmiarach
od 3/8 cala
do 2 cali
f
o
t
.

O
r
a
s
f
o
t
.

A
r
k
a
do urzdze sanitarnych. System ten spraw-
dza si zwaszcza w rozlegych instalacjach,
wktrych punkty poboru wody s znacznie
od siebie oddalone oraz gdy rury prowadzo-
ne s wpododze. Przy niewielkiej odlego-
ci pomidzy wyprowadzeniami rur, mona
te wykorzysta tzw. trjniki ustalone, po-
zwalajce na bezporednie poczenie pomi-
dzy kolejnymi kocwkami. Wwczas rury
prowadzone s wcianie poziomo na wyso-
koci baterii. Warto zanotowa ich przebieg,
aby przy osadzaniu np. pki czy uchwytu
narcznik ich nie uszkodzi.
Prace przy ukadaniu instalacji wodnej
rozpoczynamy od wytyczenia linii jej prze-
biegu pomidzy punktami poboru i rdem
zasilania hydroforem lub wodomierzem.
Trasa przebiegu powinna by jak najkrt-
sza, aby nie powodowa nadmiernych spad-
kw cinienia. Najprostszym rozwizaniem
jest poprowadzenie rur w kanaach przypo-
dogowych, wktrych zmieszcz si te rury
kanalizacyjne. Jedynie krtkie odcinki do-
prowadzajce wod do przyborw ukada si
wbruzdach pod tynkiem. W domach pod-
piwniczonych, rury mona ulokowa pod
sufitem wpiwnicy, a podczenia wykona
przez otwory wykute wstropie.
Monta
Najwygodniejsze w ukadaniu i najczciej wy-
bierane s plastikowe rury warstwowe, ktre
mona dowolnie wygina, co znacznie uatwia
ich uoenie i ogranicza liczb potrzebnych z-
czek i kolanek. Ich zaleta jest poza tym monta
bez uycia specjalistycznych narzdzi i moli-
wo wielokrotnego demontau pocze zaci-
skanych.
Zczki zaciskane montuje si, zaczyna-
jc od sfazowania wewntrznej krawdzi rury,
couatwia wciniecie jej w zczk z piercie-
niami uszczelniajcymi. Przed zoeniem, ko-
niec rury naley pokry past polizgow
(wostatecznoci pynem do mycia naczy),
izaznaczy flamastrem zalecan przez pro-
ducenta gboko wsunicia rury w zczk.
Narur zakada si nakrtk oraz piercie za-
ciskowy, a po wciniciu rury na zaznaczon
gboko dokrca nakrtk zaciskow.
Do zaoenia zczek zaprasowanych ko-
nieczne jest uycie specjalnej zaciskarki zna-
pdem rcznym lub elektrycznym, wypo-
saonej w szczki o odpowiedniej rednicy.
Popodczeniu jednego koca rury, rozwija-
my zkrgu potrzebn dugo, ktr mona
odrazu wciska w przygotowane wczeniej
zatrzaskowe uchwyty mocujce. Po odciciu
potrzebnego odcinka najlepiej uy do tego
noyc do rur osadzamy na jej kocu drug
zczk, czc j z trjnikiem lub kolanem
ustalonym.
Rury prowadzone w kanaach instalacyjnych
przytwierdzamy do podoa obejmami za-
trzaskowymi, rozmieszczonymi co ok.1,5m.
Najlepiej od razu zamontowa obejmy podwj-
ne, co pozwoli na rwnolege prowadzenie rur
do ciepej izimnej wody.
Jeli rury maj by ukryte w cianie, to przed
ich osadzeniem naley naoy na nie koszul-
ki ochronne karbowane rury typu peszel, kt-
re umoliwi swobodne wyduanie si rur in-
stalacyjnych pod tynkiem. Rury ciepej wody
i cyrkulacyjne powinny mie otulin cie-
pochronn o gruboci cianki przynajmniej
20mm, co trzeba uwzgldni przy wykonywa-
niu bruzd instalacyjnych.
Przy wyprowadzeniu podej do baterii na-
ciennych, bardzo istotne jest zachowanie wy-
maganego rozstawu rur ciepej i zimnej wody,
a take umieszczenie ich na jednym poziomie.
Najlepszym rozwizaniem jest wykorzystanie
pytki montaowej, gwarantujcej precyzyjne
istabilne zamocowanie rur.
Po zmontowaniu caej instalacji wodocigo-
wej, wskazana jest prba jej szczelnoci. W tym
celu wszystkie wyloty przyczeniowe zamy-
kamy specjalnymi korkami ipowoli napenia-
my instalacj, jednoczenie odpowietrzajc j
wnajwyszym punkcie. Przy prawidowo prze-
prowadzonym tecie, cinienie w instalacji ma
by wysze o50% od cinienia eksploatacyjne-
go (praktycznie do 0,6 MPa). Po sprawdzeniu
szczelnoci instalacji, rury zakrywa si warstw
tynku, aotwory przyczeniowe zalepia kor-
kami. Naley je pozostawi do czasu wyko-
czenia cian, gdy zapobiegaj one przedosta-
niu si zanieczyszcze do instalacji i uatwiaj
przykrycie ciany wok nich tynkiem lub pyt-
kami ceramicznymi.
109
Rozdzielacz zimnej i ciepej wody mona
zamontowa ewentualnie pod stropem w piwnicy
Rury warstwowe nie maj tzw. pamici
ksztatu, czyli po wygiciu nie maj tendencji do
prostowania si. Mona je wygina w doniach.
Przy mniejszych promieniach zaamania powinna
by jednak uywana gitarka lub spryna,
zapobiegajca deformacji cianek, a promie
gicia nie moe by mniejszy, ni piciokrotna
rednica rury
Szczelne zaprasowanie zczki przy pomocy
zaciskarki
Instalacja wodna
f
o
t
.

K
i
s
a
n
f
o
t
.

V
i
e
g
a
Zczki
zaciskowe do rur
miedzianych (a)
iz tworzywa (b) i (c)
a
b
c
f
o
t
.

F
e
r
r
o
f
o
t
.

F
e
r
r
o
f
o
t
.

T
e
c
e
f
o
t
.

R
e
s
p
o
l
Podwjna obejma z wyguszeniem z PVC
do rwnolegego prowadzenia rur z wod zim
iciep
Sposb odprowadzenia ciekw w nowo bu-
dowanym domu okrelony jest w pozwoleniu
na budow. Jeli zapisany jest w nim obowi-
zek podczenia domu do sieci kanalizacyjnej
musimy dostosowa si do tego wymagania.
W przypadku braku dostpu do takiej sieci, mo-
emy wybra budow szamba bd zdecydo-
wa si na przydomow oczyszczalni ciekw.
Jednak szansa budowy oczyszczalni uzalenio-
na jest od szeregu uregulowa formalno-praw-
nych oraz technicznych, ktrych spenienie nie
na kadej dziace bdzie moliwe.
Zanim jednak cieki odprowadzimy poza
dom, musimy je zebra przez wewntrzn in-
stalacj kanalizacyjn do jednego przewodu
odpywowego.
Prosto do sieci
Szansa podczenia budynku do sieci kana-
lizacyjnej sprawi, e problem pozbycia si
ciekw przestanie dla nas istnie i jedynie
rachunki za ich odprowadzenie bd otym
przypomina.
Przyczenie do sieci kanalizacyjnej
wpostaci tzw. przykanalika wykonu-
je si na podstawie projektu uzgodnione-
go z zarzdc sieci najczciej gminnym
lub miejskim zakadem wodno-kanaliza-
cyjnym. Projekt okrela m.in. miejsce i spo-
sb poczenia z sieci oraz lokalizacj stu-
dzienki rewizyjnej praktycznie nie mamy
wpywu na przebieg podczenia. Poniewa
przycza powstaj najczciej podczas roz-
budowy sieci, sprawy formalne z reguy
przejmuje waciciel sieci, nasze dziaania
sprowadzaj si do podpisania stosownych
dokumentw i wniesienia opaty za przy-
kanalik. Czsto ma ona charakter zrycza-
towany i zawiera rwnie udzia w realiza-
cji inwestycji, co jednak zwalnia waciciela
posesji od naliczenia przez gmin tzw. opa-
ty adiacenckiej (od wzrostu wartoci nieru-
chomoci w wyniku rozbudowy infrastruk-
tury).
Koszty odprowadzenia ciekw okrela-
ne s na podstawie iloci zuywanej wody,
pobieranej z instalacji wodocigowej (prze-
citnie 57 z/m
3
). W przypadku uywania
wody niewracajcej do kanalizacji (np. sto-
sowanej do podlewania ogrodu), warto po-
stara si o zaoenie drugiego wodomierza,
zliczajcego wod tzw. niekanalizacyjn,
cho nie zawsze bdzie to moliwe.
Oczyszczalnia
Kiedy mona budowa?
O moliwoci budowy przydomowej oczysz-
czalni ciekw decyduj przede wszystkim
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
Kady dom musi zosta wyposaony w sprawnie
dziaajc instalacj, odprowadzajc cieki
zewszystkich sanitariatw, pralki i zmywarki.
Optymalne rozplanowanie i uoenie rur
skomplikowane nie jest, ale wymaga fachowej wiedzy
idowiadczenia, nieatwo bowiem ustrzec si wielu
bdw. Problematyczne bywa rwnie odprowadzenie
ciekw z domowej instalacji. Jeli w pobliu istnieje
sie kanalizacyjna, sprawa jest prosta. Jeeli jej
nie ma, pozostaje zbudowanie oczyszczalni ciekw
lubszamba.
Cezary Jankowski
Co zrobi
ze ciekami
f
o
t
.

E
k
o
b
u
d
e
x
Doprowadzenie wody
do budynku97
Instalacja wodna104
oczyszczalnia ciekw
111
uregulowania formalno-prawne, dotycz-
ce konkretnej nieruchomoci. Lokalne wa-
dze samorzdowe ustalaj, w jaki sposb maj
by gromadzone i odprowadzane cieki z go-
spodarstw domowych na okrelonym terenie.
Teregulacje prawne zamieszczane s w miej-
scowym planie zagospodarowania przestrzen-
nego (MPZP) lub w formie uchway samorz-
du gminy. Powysze dokumenty dostpne s
w urzdzie gminy i przed podjciem decyzji
ozaoeniu oczyszczalni, koniecznie trzeba
si z nimi zapozna. Jeli oczyszczalnia bdzie
powstawa w ramach jednego przedsiwzicia
inwestycyjnego z budynkiem mieszkalnym,
to w dokumentacji projektowej powinien te
znale si jej projekt oraz lokalizacja na pla-
nie zagospodarowania dziaki. W takim przy-
padku pozwolenie na budow domu obejmuje
oczyszczalni i niepotrzebne s inne formal-
noci zwizane z jej urzdzeniem.
Przepisy prawa budowlanego dopuszczaj
realizacj przydomowej oczyszczalni ciekw
na podstawie zgoszenia, jeli dobowy prze-
pyw ciekw nie przekracza 7,5 m
3
. Naley
je zoy w starostwie przynajmniej na 30 dni
przed zamierzonym terminem rozpoczcia
robt. Zgoszenie powinno zawiera conaj-
mniej:
Uwaga na bdy
Brak napowietrzania pionu. W instala-
cji kanalizacyjnej przynajmniej jeden pion
powinien mie naturalne napowietrzenie
wyprowadzone ponad dach. Na pozosta-
ych mona montowa napowietrzacze
samoczynne, niedaleko przyborw sani-
tarnych. Brak napowietrzania prowadzi
do wysysania wody z syfonw irozchodze-
nia si nieprzyjemnych zapachw po ca-
ym domu.
Nieprawidowe zamocowanie rur kanaliza-
cyjnych do ciany. Rury instalacji kanaliza-
cyjnej powinny by stabilnie przytwierdzone
do ciany, zwaszcza w pobliu podczenia
do przyborw oraz w miejscach zmiany kie-
runku przepywu ciekw. Przy intensywnym
przepywie moe bowiem doj do rozcze-
nia si pocze wykonywanych na wcisk.
Uycie rur elastycznych, tzw. harmonij-
kowych. Naley unika pocze przy uy-
ciu takich rur w rejonach o utrudnionym do-
stpie, poniewa do atwo gromadz si
w nich zanieczyszczenia, co moe doprowa-
dzi do niedronoci instalacji kanalizacyjnej.
Podczenie innych odpyww do pozio-
mych odcinkw rur odprowadzajcych
cieki z sedesu. Intensywny ich przepyw
moe powodowa wysysanie wody z innych
syfonw, podczonych do tej samej rury.
Odprowadzenie ciekw z przyborw
znajdujcych si poniej poziomu gruntu
(wpiwnicy). Grozi to cofniciem si ciekw
w razie zatkania odpywu lub gwatownego
wzrostu ich poziomu w sieci kanalizacyjnej
na skutek intensywnych opadw. Dlatego
na odpywie z tych urzdze trzeba zamon-
towa zasuwy zwrotne, uniemoliwiajce
przepyw ciekw w odwrotnym kierunku
lub co jest rozwizaniem pewniejszym
podczy urzdzenia do pompy cieko-
wej przetaczajcej je wyej.
Niewaciwe poczenia rur i ksztatek.
Poczenia te musz zapewnia wsposio-
we ustawienia elementw, bez napre wy-
ginajcych zcze. W przypadku problemu
z uzyskaniem podanego kta zaamania
instalacji, zamiast typowych kolanek, nale-
y zaoy kolanko nastawne, umoliwiaj-
ce jego pynn regulacj.
Podczenie domowej instalacji do miejskiej sieci kanalizacyjnej
Wymagane przepisami minimalne odlegoci przydomowej oczyszczalni ciekw od ogrodzenia,
studni i budynkw, znajdujcych si na dziace
co najmniej 15 m od studni
(osadnik gnilny) i 30 m
(drena rozsczajcy)
nie mniej ni 5 m od budynku
(drena rozsczajcy)
nie mniej
ni 2 m od
granicy
dziaki
i 3 m od
drogi
osadnik gnilny
studnia
drena rozsczajcy
kana uliczny
przykanalik
przycze kanalizacyjne,
gdy jest na nim studzienka
przycze kanalizacyjne,
gdy nie ma na nim studzienki
poziom kanalizacyjny
pion kanalizacyjny studzienka
rewizyjna
ogrodzenie
112
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
plan lokalizacji tego obiektu na mapie za-
sadniczej dziaki;
dokumentacj techniczn oczyszczalni
wraz z certyfikatem dopuszczenia do uyt-
ku;
owiadczenie o prawie dysponowania nie-
ruchomoci.
Istotnym ograniczeniem w moliwoci bu-
dowy oczyszczalni przydomowych jest rw-
nie konieczno zachowania wymaganych
odlegoci od granicy dziaki, budynku oraz
uj wody (studni). Szczeglnie trudnym do
spenienia warunkiem jest utrzymanie odle-
goci 30 m midzy studni a miejscem odpro-
wadzenia ciekw (cigiem drenarskim, stud-
ni chonn), co w przypadku maych dziaek
w praktyce eliminuje szans na tak inwesty-
cj.
Nie na kadym gruncie
Spenienie wymaga formalno-prawnych nie
oznacza, e bez problemu mona bdzie wy-
budowa oczyszczalni, gdy to warunki wod-
no-gruntowe na dziace zadecyduj o kosztach
i opacalnoci jej sporzdzenia oraz dobo-
rze rodzaju systemu oczyszczania ciekw.
Podstawowy problem zwizany z urzdze-
niem takiego obiektu to zagospodarowanie
ju po oczyszczeniu duej objtoci ciekw.
Musz one pozosta w granicach nieruchomo-
ci, aodprowadzenie poza obszar dziaki wy-
maga uzyskania pozwolenia wodno-prawnego
i nie zawsze bdzie realne. W korzystnych wa-
runkach gruntowych oczyszczone cieki prze-
sikaj do gleby podobnie jak woda deszczo-
wa i nie ma potrzeby jej odprowadzania.
Optymalne warunki do budowy oczyszczalni
to grunt przepuszczalny o poziomie wd grun-
towych poniej 2 m. Na takim podou mona
Uwaga na bdy
Umieszczenie szamba zbyt daleko od ogro-
dzenia posesji. Zbiornik bezodpywowy naj-
lepiej zlokalizowa w takim rejonie, aby od-
bir ciekw nie wymaga wjazdu beczkowozu
na teren posesji. Dobrym rozwizaniem jest
zamontowanie w ogrodzeniu przycza do
rury sscej wozu asenizacyjnego, co pozwo-
li te na oprnianie szamba podczas naszej
nieobecnoci. Rura powinna by uoona ze
spadkiem w kierunku szamba, co umoliwi
samoczynne ciekanie resztek z rury sscej
i zapobiegnie rozchodzeniu si nieprzyjem-
nych zapachw.
Nieodpowiednie prowadzenie pionw
kanalizacyjnych i kanaw wentylacyj-
nych. Przewody te naley ukada rwnole-
gle, co uatwi ich obudowanie i wyprowadze-
nie ponad dach odcinka napowietrzajcego.
Unikniemy wtedy koniecznoci wykonania do-
datkowego przejcia przez poa dachu iza-
pewnienia jego starannego uszczelnienia.
Uoenie ogrzewania podogowego w po-
bliu wypustw podogowych. W miejscach
tych nie mona ukada podogwki, gdy
powoduje ona szybkie odparowanie wody
zsyfonu i w efekcie przenikanie nieprzyjem-
nych zapachw. Takiego ogrzewania nie na-
ley rwnie ka pod syfonami brodzikw
i wanien.
Brak trjnikw rewizyjnych na pionach ka-
nalizacyjnych w pobliu odprowadzenia
ciekw do instalacji zewntrznej. Wstre-
fach tych naley zamontowa czyszczaki (trj-
niki rewizyjne), dajce szans na udronienie
rur w razie ich zapchania. Przy dugich od-
prowadzeniach, do szamba czy oczyszczal-
ni ciekw, warto urzdzi blisko domu stu-
dzienk rewizyjn, tzw. kinet, ktra uatwi
czyszczenie instalacji.
Oczyszczalnia z drenaem rozsczajcym (a). Przekrj przez dren (b), sposb uoenia drenw (c)
a
b c
osadnik gnilny
studzienka
rozprowadzajca
(rozdzielajca)
perforowane rury
drenaowe
zwierciado wody gruntowej
wir
kominek wentylacyjny
(napowietrzajcy)
min. 1,5 m
min. 35 cm
perforowana rura
drenaowa
warstwa
wiru
geowknina
Monolityczny zbiornik
(o pojemnoci 2200 lub
3600 l) z polietylenu,
do przydomowej
oczyszczalni ciekw
ze zoem biologicznym
i osadem czynnym.
W zalenoci od
liczby mieszkacw
dostpne s systemy
jedno-, dwu-, trzy- lub
czterozbiornikowe
Wntrze
zbiornika
oczyszczalni
ze zoem
biologicznym
f
o
t
.

J
F
C
f
o
t
.

P
r
o
x
zaoy stosunkowo tani i wygodn w uyt-
kowaniu oczyszczalni z drenaem rozs-
czajcym. Zajmuje ona jednak do du
powierzchni (ok. 100 m
2
dla 4-osobowej
rodziny) dreny co prawda schowane s
wgruncie, ale ograniczaj w pewnym stop-
niu swobod zagospodarowania dziaki
nie powinny nad nimi przebiega podjazdy,
a gboko korzenic si rolinno mona
sadzi w odlegoci powyej 3 m. Jeli po-
ziom wd gruntowych jest wysoki, to dreny
musz by uoone w warstwie filtracyjnej,
w formie nasypu owysokoci zapewniajcej
odstp przynajmniej 1,5m midzy rur dre-
narsk anajwyszym poziomem wd grun-
towych.
Na maych dziakach o niekorzystnym wa-
runkach wodno-gruntowych alternatywnym
rozwizaniem bd oczyszczalnie ze zo-
em biologicznym lub sekwencyjne (SBR).
Proces oczyszczania w tych systemach wy-
maga doprowadzenia energii elektrycznej,
koniecznej do zasilania pomp i napowie-
trzaczy, a zainstalowane urzdzenia mecha-
niczne wpywaj na wiksz ich awaryjno.
Zajmuj jednak mao miejsca, a oczyszczo-
ne cieki mona odprowadza bezporednio
do wd powierzchniowych (rzeki, jeziora)
bd studni chonnej. Bardzo dobr zdol-
noci oczyszczania ciekw charakteryzu-
j si te oczyszczalnie rolinne, wktrych
rol zoa biologicznego peni system korze-
niowy odpowiednio dobranych gatunkw
rolin. Wporwnaniu z systemem drenau
rozsczajcego, zajmuj dwa razy mniejsz
powierzchni, ale s do kapryne w dzia-
aniu, zwaszcza przy nierwnomiernym do-
pywie ciekw.
Wszystkie rodzaje oczyszczalni wymagaj
okresowego (przecitnie raz w roku) usuwania
osadw staych ze zbiornika wstpnego, ewen-
tualnie czyszczenia lub wymiany wkadw fil-
tracyjnych, a w oczyszczalniach wyposaonych
w urzdzenia mechaniczne biecej ich kon-
serwacji. Okres eksploatacji oczyszczalni wy-
nosi przecitnie 1520 lat i po tym czasie ko-
nieczna moe by wymiana z filtracyjnych
ibiologicznych, przeoenie drenw rozscza-
jcych.
Skazani na szambo
Jeli nie mamy innej moliwoci pozbycia
si ciekw, pozostaje nam zamontowanie
szczelnego zbiornika na nieczystoci, ktry
bdzie okresowo oprniany przez firm ase-
nizacyjn. Warto jednak pamita, e gmina
ma prawo odmwi zgody na budow szam-
ba, jeeli plany gminy przewiduj przycze-
nie naszej dziaki do sieci kanalizacyjnej.
Dobr wielkoci zbiornika zaley od po-
jemnoci wozw asenizacyjnych, dziaa-
jcych wrejonie przewanie 810m
3
.
Dla4-osobowej rodziny oznacza to zamawia-
nie usugi wywozu nie czciej, ni raz na
miesic. Jednorazowy przyjazd takiego wozu
to, w zalenoci od regionu, 140200z.
Mniejszy zbiornik bdzie wymaga czstsze-
go oprniania (przy tych samych kosztach
wywozu), azazbyt duy zapacimy niepo-
trzebnie wicej.
Uwaga! Zbiornik musi mie certyfikat
szczelnoci, nie mona wic kupowa dowol-
nego zbiornika, oferowanego przez lokalne wy-
twrnie. Wcelu kontroli stopnia napenie-
nia powinien by on wyposaony w widoczny
Oczyszczalnia ze zoem biologicznym
Monta zbiornika na szambo wytworzonego
zlaminatu
Monta betonowego zbiornika na szambo.
Osadzenie zbiornika w wykopie (a), przyklejenia
pyty wierzchniej (b) i kominkw (c)
113
a
b
c
f
o
t
.

M
i
c
i
s
k
i
f
o
t
.

S
z
a
m
b
o

E
k
o
zoe
biologiczne
osadnik
gnilny
114
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
zzewntrz wskanik napenienia lub system
sygnalizacji, gdy poziom ciekw zblia si
do grnej granicy. Niezbdne jest rwnie jego
odpowietrzanie w postaci rury wyprowadzo-
nej ponad poziom terenu, przy czym nie po-
winna by ona umieszczona bliej, ni 5 m od
okien idrzwi budynku. Ten warunek nie obej-
muje pomieszcze nieprzeznaczonych na sta-
y pobyt ludzi, np. kotowni i garau. Przy za-
sypywaniu zbiornika trzeba zwrci uwag
na to, aby woda opadowa nie przedostawaa
si dorodka. Dlatego wok pokrywy naley
utworzy niewielkie wzniesienie.
Jaki zbiornik wybra?
Gotowe. Najpopularniejsze s zbiorniki el-
betowe. S atwe w montau, wystarczy jedy-
nie opuci je do przygotowanego wczeniej
wykopu, nie wymagaj te dodatkowego tzw.
dokotwienia i docienia. Gboko posado-
wienia musi wynika z zapewnienia wymaga-
nego spadku dla rury odprowadzajcej cieki,
a jego lokalizacj okrela plan zagospodaro-
wania dziaki, doczony do projektu domu.
Zbiorniki betonowe s trwae, odporne na ko-
rozj iuszkodzenia mechaniczne, adodatko-
wo zaimpregnowane su bezawaryjnie na-
wet 30lat. Na rynku znajdziemy take rzadziej
stosowane zbiorniki ztworzyw sztucznych
ilaminatw. Do ich niewtpliwych zalet na-
le lekko, dua szczelno i odporno na
agresywne rodowisko chemiczne. Niestety s
podatne nauszkodzenia mechaniczne i pro-
blemy zestabilnoci (w przypadku wyso-
kiego poziomu wd gruntowych). S rwnie
drosze od betonowych.
Betonowane. Betonowanie zbiornika na
miejscu to kolejne rozwizanie. Prace przepro-
wadza si na podstawie indywidualnego pro-
jektu, ktry moe zakada nietypowe kszta-
ty irozmiary zbiornika. Dodatkow zalet
jest brak koniecznoci angaowania cikiego
sprztu, wic prace mog by prowadzone na-
wet w miejscach, doktrych trudno dojecha.
W wykopie wykonuje si podbudow zpiasku,
anastpnie zbetonu klasy C8/C10 (odpornego
na na dziaanie agresywnego rodowiska che-
micznego). Na zastygym betonie ukada si fo-
li izolacyjn i montuje si zbrojenie, na kt-
re wylewa si waciw warstw betonu (klasa
betonu nie moe by ona nisza ni C30/37).
Dnozbiornika naley pielgnowa przez okres
12tygodni. Do wykonania cian (gruboci
min. 15cm) niezbdne jest deskowanie, we-
wntrz ktrego ustawia si zbrojenie, a potem
Pokrywa szamba wyposaona we wskanik
napenienia i sygnalizator, informujcy
okoniecznoci oprnienia zbiornika
f
o
t
.

P
r
o
b
u
d
Jakie rury?
W obecnie montowanych wewntrznych instalacjach kanalizacyjnych, wykorzystujemy wycz-
nie rury tworzywowe najczciej z PVC, rzadziej z polipropylenu. Zalenie od przeznaczenia,
musimy dobra odpowiedni rednic nominaln rur:
160 mm do uoenia bezporednio w gruncie w odcinkach kanalizacji zewntrznej i podpodo-
gowej (w odrnieniu do rur przeznaczonych do instalacji wewntrznej produkowane s wkolorze
pomaraczowym);
110 mm piony i odprowadzania ciekw zsedesw;
75 mm piony nieodprowadzajce ciekw z sedesw;
50 mm odgazienia do umywalek, wanien, brodzikw, zlewozmywakw;
40 mm krtkie podczenia do pojedynczych umywalek i brodzikw;
32 mm bardzo krtkie podczenia bezporednio do syfonw umywalkowych.
Oprcz rur, produkowany jest bogaty asortyment trjnikw, kolan staych i nastawnych, oraz
dodatkowe akcesoria, takie jak zczki rewizyjne, napowietrzacze i gitkie rury przyczeniowe.
Poniewa przed montaem instalacji kanalizacyjnej trudno z gry przewidzie, jakie kolana
bd nam niezbdne, powinnimy kupi je zpewnym zapasem i o zrnicowanych ktach zaa-
mania. Trzeba te zaopatrzy si w rury o ronych dugociach, gdy np. 3-metrowa rura po
skrceniu do 1,5 m pozostawi bezuyteczny odpad, pozbawiony kielicha poczeniowego.
Przekrj szamba (betonowego) wykonywanego na miejscu
Niskoszumowe rury kanalizacyjne z PVC
f
o
t
.

P
i
p
e
l
i
f
e
zbrojenie
wcianach
bocznych
chudy beton
piasek
betonowa
pyta
zbrojeniowa
folia izolacyjna
grunt rodzimy
betonuje mieszank o tej samej klasie, co dno
zbiornika. Pamitajmy, aby przygotowa otwr
na przewd kanalizacyjny, ktrym cieki bd
spyway do zbiornika, a w pycie przykrywa-
jcej zbiornik otwr na waz. Wszystkie po-
czenia oraz wntrze zbiornika naley dodat-
kowo uszczelni specjalistyczn wodoszczeln
mas, a cay zbiornik dwukrotnie pomalowa
przeznaczonym do tego impregnatem, powo-
k bitumiczn lub substancj zabezpieczaj-
c konstrukcj przed wilgoci. Powyschniciu
wszystkich warstw izolacji, zbiornik mona za-
sypa. Nie wymaga on dodatkowego kotwienia,
poniewa masa mieszanki betonowej sprawia,
e cinienie wd gruntowych nie jest w stanie
wyprze go z wykopu.
Kanalizacja wewntrzna
Zapewnienie odprowadzenia ciekw od po-
szczeglnych urzdze wymaga zamontowa-
nia systemu rur tworzcych piony oraz tzw.
podejcia prawie poziome odcinki pod-
czeniowe. Mimo prostej budowy, instalacje
kanalizacyjne do czsto przysparzaj pro-
blemw na skutek zapchania rur bd roz-
chodzenia si nieprzyjemnych zapachw.
Moemy ich unikn, jeli przebieg instalacji
zostanie prawidowo rozplanowany, a mon-
ta starannie wykonany.
Zaplanowanie instalacji
Przy planowaniu montau wewntrznej insta-
lacji kanalizacyjnej musimy uwzgldni wie-
le wymaga zarwno technicznych, jak ieste-
tycznych, czsto trudnych do jednoczesnego
spenienia. W instalacji tej uywane s bo-
wiem rury o duej rednicy, kopotliwe do
ukrycia np. w cianach, a ich ukad musi za-
pewnia grawitacyjny przepyw ciekw.
Niekiedy, ze wzgldu na niekorzystne roz-
mieszczenie przyborw sanitarnych, koniecz-
ne moe by wprowadzenie zestawu pompo-
wego, jeli nie ma moliwoci odprowadzenia
ciekw na zasadzie samospywu. Dlatego pla-
nujc rozmieszczenie urzdze sanitarnych,
musimy bra pod uwag tras doprowadzenia
do nich rur kanalizacyjnych imoliw lokali-
zacj pionw.
Jeli w projekcie budowlanym nie zawar-
to przynajmniej uproszczonego schematu prze-
biegu instalacji kanalizacyjnej, powinnimy za-
sign porady instalatora, ktry okreli, czy
planowane przez nas miejsce ustawienia sede-
su czy wanny zapewni szans odprowadzenia
ciekw. Zdarzaj si bowiem projekty archi-
tektoniczne przewidujce np. umieszczenie a-
zienki nad duym salonem, comoe wymaga
dokonania zmian w konstrukcji stropu czy roz-
stawaniu cian dziaowych.
W domach niepodpiwniczonych o wykona-
niu instalacji kanalizacyjnej powinnimy po-
myle ju na etapie prac konstrukcyjnych,
poniewa rury umieszcza si pod podog par-
teru i po wylaniu posadzki trudno bdzie je
przesun w razie potrzeby. W przypadku roz-
legej instalacji, lepiej zrezygnowa z cze-
nia odlegych punktw odprowadzenia cie-
kw pod podog domu i wyprowadzi je poza Schemat domowej instalacji kanalizacyjnej
115
Wymagane przepisami minimalne odlegoci szamba od ogrodzenia, studni, drzwi oraz okien
nie mniej ni
15 m od studni
dostarczajcej
wod pitn
studnia
szambo
nie mniej ni 2m od drogi,
ulicy lub cigu pieszego
min. 2m
od granicy
dziaki
co najmniej 5 m od okien
idrzwi zewntrznych
jednorodzinnego
budynku mieszkalnego
(z wyjtkiem pomieszcze
nieprzeznaczonych na stay
pobyt ludzi, np. kotowni
igarau)
wywiewka wentylacyjna
wyprowadzona ponad dach,
dostosowana do rednicy pionu
podejcie kanalizacyjne
do umywalki;
rednica 50 mm
do pralki;
rednica 50 mm
do miski ustpowej;
rednica 110 mm
do wanny;
rednica 50 mm
pion kanalizacyjny
przewd odpywowy; rednica 110160 mm czyszczak (rewizja) na pionie kanalizacyjnym
116
BUDUJEMY BEZ B}DW B
3
obrys budynku, czc je w pewnej odlegoci
wjeden odpyw.
W domach podpiwniczonych instalacj ka-
nalizacyjn moemy zaj si dopiero po wy-
budowaniu stanu surowego. W takich (parte-
rowych) obiektach doprowadzenia do pionw
prowadzi si bowiem pod sufitem piwnicy.
Wytyczenie instalacji
Przebiegu instalacji kanalizacyjnej do-
stosowujemy do rozmieszczenia urz-
dze, z ktrych odprowadzane bd cie-
ki. Powinnimy rozpocz od zaznaczenia
miejsc ustawienia przyborw sanitarnych
zwaszcza sedesu, wanny czy brodzi-
ka. Pozwoli to na wstpne ustalenie punk-
tw podczenia syfonw i odpyww oraz
sprawdzenie, czy mona bdzie uzyska
wymagane spadki rur, gdzie umieci trj-
niki i piony. Poniewa rozprowadzenia in-
stalacji dokonujemy w niewykoczonym
domu, musimy bra pod uwag grubo
warstw wykoczeniowych przy wyznacza-
niu wysokoci podczenia. Szczeglnie do-
kadnie powinnimy okreli punkt pod-
czenia rury odpywowej sedesu, gdy dua
rednica rury utrudni ewentualna korekt
jego pooenia.
Najatwiej przebieg instalacji kanalizacyj-
nej wyznaczy poprzez wstpny monta po-
szczeglnych odcinkw i odgazie. Wtym
celu, z kielichw wyjmujemy uszczelki, co
uatwi skadanie i rozkadanie pocze.
Wpierwszej kolejnoci formujemy elemen-
ty pionw i odcinkw o duej rednicy, od-
prowadzajcych cieki z sedesw. Przy
instalacji popularnych sedesw podwiesza-
nych, powinnimy najpierw zamocowa
stela montaowy z odcinkiem rury przy-
czeniowej. Rury instalacji kanalizacyjnej,
zewzgldu na due rednice, prowadzimy
najczciej po wierzchu ciany lub za ekra-
nami maskujcymi. Takie rozwizanie po-
zwala na atwy dostp, w razie jej awarii.
Jedynie ciesze rury odprowadzajce cieki,
np. z umywalek, umieszczamy wbruzdach
przykrytych tynkiem. Niekiedy zachodzi
konieczno ulokowania rury odpywowej
pod pokryciem podogowym, ale wtedy po-
winna by ona przykryta warstw jastrychu
o gruboci przynajmniej 4cm i owinita
elastyczn oson, np. zpianki polietyleno-
wej.
Konieczne zasyfonowanie
Wszystkie urzdzenia podczane do in-
stalacji kanalizacyjnej musz mie tzw. za-
mknicie wodne w postaci syfonu. Dziki
wypenieniu syfonu wod, tworzy ona ko-
rek uniemoliwiajcy przenikanie nieprzy-
jemnych zapachw do wntrza domu. Wse-
desach syfon jest integraln czci tego
urzdzenia (odpowiednio uksztatowany
wewntrzny kana odpywowy), ale inne
przybory sanitarne wymagaj zamontowa-
nia syfonu zewntrznego. Oczywicie ro-
dzaj i wymiar syfonu musi by dostosowa-
ny do odpywu z umywalki czy wanny, co
te musimy uwzgldni przy rozplanowa-
niu instalacji kanalizacyjnej, szczeglnie
gdy rura odpywowa bdzie zamocowana
w cianie pod tynkiem. Typowa wysoko
jej wyprowadzenia dla zlewozmywakw
iumywalek wynosi ok. 50 cm nad wyko-
czon podog, ale w pewnym zakresie sy-
fon mona dopasowa do innego wymiaru.
Syfony do wanien z reguy atwo podczy
do rury odpywowej, gdy umoliwiaj one
wielokierunkow regulacj ustawienia wy-
Stela podtynkowy do mocowania sanitariatw umoliwia ukrycie rur w obudowie
Decydujc si na paski brodzik, musimy
najpniej na etapie wykonywania posadzki
zdecydowa oumieszczeniu w niej rur
odprowadzajcych brudn wod do kanalizacji
(a) lub wybra stela podtynkowy ze ciennym
odpywem (b)
f
o
t
.

R
o
c
a
a
b
f
o
t
.

G
e
b
e
r
i
t
f
o
t
.

G
e
b
e
r
i
t
f
o
t
.

R
o
c
a
f
o
t
.

G
e
b
e
r
i
t
f
o
t
.

G
e
b
e
r
i
t
117
lotu. Trzeba jednak zwr uwag, czy na
drodze odpywu nie bd przeszkadza np.
nki, na ktrych stoi wanna.
Zarwno przy podczeniu wanny, jak
ibrodzika warto wprowadzi syfony po-
zwalajce na czyszczenie ich od gry, dziki
czemu unikniemy kopotliwego demontau
obudowy w razie ich zapchania.
Jak montowa?
Cho monta instalacji kanalizacyjnej pro-
wadzony jednoczenie z instalacj wodn
z reguy zlecamy hydraulikowi, to jednak
warto wiedzie, jak prawidowo powinien
by on zrealizowany. Wstpny monta in-
stalacji kanalizacyjnej pozwala na dopaso-
wanie trasy jej przebiegu, jak te na wyzna-
czenie miejsc zamocowania rur.
Przy ustalaniu rozmieszczenia rur, po-
winnimy przestrzega zasady zachowania
przynajmniej 2 nachylenia odcinkw rur
w kierunku odpywu (spadek 2 cm na 1 m
dugoci) i prowadzenia instalacji z moli-
wie najmniejsz liczba zaama. uki o k-
cie zaamania ok. 90 (zwaszcza w miej-
scach trudno dostpnych) naley skada
zdwch kolan o kcie zaamania 45, a nie
montowa jednego o zaamaniu pod katem
prostym.
W adnym razie nie moe wystpowa
winstalacji zmniejszenie rednicy rury
wkierunku odpywu redukcje ich prze-
kroju mona montowa jedynie przy przej-
ciu ze rednicy mniejszej na wiksz.
Powinnimy te zwrci uwag na za-
chowanie zalecanej maksymalnej dugo-
ci odgazienia od pionu. Nie powinna ona
przekracza 3 m, a przy wikszych odlego-
ciach moe by konieczne zamontowanie
na kocu odgazienia dodatkowego zaworu
napowietrzajacego.
Gdy ustalimy ju wstpny przebieg insta-
lacji, demontujemy prowizoryczne pocze-
nia i w kielichach przywracamy uszczelki.
Monta ostateczny rozpoczynamy od miej-
sca poczenia instalacji wewntrznej z od-
prowadzeniem do sieci zewntrznej.
Wykonanie poszczeglnych pocze po-
lega na wciniciu (tzw. bosego koca rury
czy ksztatki) w kielich drugiego elementu.
Przed poczeniem, wntrze uszczelki oraz
koniec rury smarujemy past polizgow.
Uwaga! Nie wolno stosowa adnych
smarw czy tuszczy, gdy spowoduj one
zniszczenie uszczelki.
Rury, ktre przy montau wymaga-
y skrcenia powinnimy sfazowa na ob-
citym kocu pod ktem ok. 30. Krawd
ipowierzchnia stokowa maj by gadkie
irwne na caym obwodzie. Naley te za-
znaczy gboko osadzenia koca rury
wkielichu, tak aby zachowa ok. 5 mm
luzu od czoa rury do dna kielicha.
Poziome i pionowe odcinki rur musimy
przytwierdzi do podoa za pomoc spe-
cjalnych obejm. W pionie rury mocujemy
co 23 m, a w pobliu osadzenia trjnikw
w poziomie co ok. 1,5 m oraz wmiejscach
podczenia odpyww z przyborw sani-
tarnych.
Kontrola szczelnoci zmontowania insta-
lacji kanalizacyjnej jest trudna i w praktyce
zakada si, e nie powinny wystpi ad-
ne nieszczelnoci. Niemniej przed ostatecz-
nym zakryciem rur kanalizacyjnych ekra-
nami czy tynkiem, warto przeprowadzi
prb odprowadzenia wody z poszczegl-
nych przyborw, co pozwoli na wykrycie
ewentualnych przeciekw w strefie wod-
nej przekroju rur. Jednak oprcz wycieku
wody, nieszczelna instalacja moe powodo-
wa wydostawanie si nieprzyjemnych za-
pachw, ale lokalizacja takiej usterki jest
praktycznie niemoliwa i w razie podejrze-
nia jakiego odcinka, naley go rozebra
izmontowa na nowo. Syfon do brodzika (a), umywalki (b) i wanny (c)
f
o
t
.

P
r
a
k
t
i
k
e
r
a
b
c
Pralnia w piwnicy, z wpustem podogowym i przepompowni ciekw do instalacji podpodogowej
Obejmy do pionw kanalizacyjnych redukuj
drgania i tumi dwiki
f
o
t
.

K
e
s
s
e
l
f
o
t
.

R
e
h
a
u
Domy jednorodzinne
to nie tylko
budynki murowane
w tradycyjny sposb.
Na czym polegaj
i czym wyrniaj
si alternatywne
technologie? Dla jakiej
grupy inwestorw
i dlaczego s one
atrakcyjne?
PRZEGLkD RYNKU
Alternatywne
technologie
budowlane
Alternatywne, czyli jakie?
Najczciej stosowane alternatywne techno-
logie budowy s nastpujce:
szkielet drewniany, tzw. kanadyjski;
szkielet stalowy;
domy z bali;
tracony szalunek z pyt zrbkowo-cemen-
towych z ociepleniem, wypeniany betonem
(beton tworzy rdze nony);
ksztatki styropianowe wypeniane mie-
szank betonow (ksztatki s szalunkiem
traconym i ociepleniem);
prefabrykowane, czyli przygotowane w fa-
bryce, ciany z lekkiego betonu na kruszy-
wie keramzytowym.
ciany z keramzytobetonu zawsze s pre-
fabrykowane. Konstrukcje szkieletowe oraz
z bali mog za zosta przygotowane w hali
produkcyjnej, a na budowie jedynie zoo-
ne w cao, ale rwnie dobrze domy w tej
technologii da si te wykona na placu bu-
dowy. Natomiast pyty zrbkowo-cemento-
we i ksztatki styropianowe przywozi si na
miejsce i z nich skada szalunek.
Co daje prefabrykacja?
Domy prefabrykowane to w wiadomoci
wikszoci Polakw budynki z wielkiej py-
ty brzydkie, pozbawione indywidualne-
go charakteru i bardzo zej jakoci. Jednak
wspczesne technologie prefabrykacji nie
maj z nimi nic wsplnego.
Obecnie mona zrealizowa kady budy-
nek wedug indywidualnego projektu. Rzecz
nie polega na tym, by postawi cae osiedle
identycznych domw, lecz by jak najwik-
sz cz prac zrealizowa w hali fabrycz-
nej. Na placu budowy jedynie skada si wy-
konane wczeniej elementy.
Dziki przeniesieniu wykonawstwa do fa-
bryki:
mona korzysta z maszyn dajcych nieosi-
galn w innych warunkach jako wykonania;
za pogoda (deszcz, mrz, nieg) nie wstrzy-
muje pracy;
Aleksander Rembisz, Jarosaw Antkiewicz
Niestandardowe
budowanie
f
o
t
.

F
i
n
n
d
r
e
w
n
o
elementy budynku powstaj znacznie
szybciej;
przygotowanie elementw mona rozpo-
cz jeszcze przed uprawomocnieniem si
pozwolenia na budow. Wystarczy mie
projekt;
czas potrzebny na ich wytworzenie mo-
na cile okreli;
dokadne koszty s znane z gry.
Prefabrykacja ma te pewne wady:
transport duych i cikich elementw
w miejsce oddalone od zakadu produkcyj-
nego jest kosztowny;
na niektre dziaki trudno wjecha du-
ym samochodem ciarowym z dwigiem;
po wykonaniu elementw nie da si ju ich
zmieni. Przy tradycyjnych metodach mona
jeszcze na etapie budowy np. przesun drzwi
i okna, podnie ciank kolankow itp.
Ile to kosztuje?
Koszty wzniesienia domu murowanego tra-
dycyjnie oraz w technologiach alternatyw-
nych s obecnie zblione. Jednak w przyszo-
ci technologie alternatywne bd relatywnie
tanie. To zjawisko ma kilka przyczyn.
Tradycyjne murowanie wymaga due-
go wysiku od wykonawcw i jest czaso-
chonne. A robocizna cigle droeje. To
zjawisko ju teraz wietnie wida w bogat-
szych od nas krajach, np. w Niemczech.
Przerzucenie jak najwikszej czci pracy
na maszyny w fabryce, a za to ograniczenie
liczby pracownikw na placu budowy sta-
je si po prostu opacalne. Czsto te kupno
nawet droszego materiau, ale pozwalaj-
cego przyspieszy i uproci prace, jest bar-
dziej uzasadnione ekonomicznie. Typowym
przykadem s nakadane z agregatu gotowe
masy tynkarskie.
Rosnce wymagania odnonie jakoci
budynkw coraz trudniej speni w techno-
logii tradycyjnej. Nowe domy musz mie
coraz lepsz izolacyjno ciepln. Wymaga
si te poprawy szczelnoci powietrznej
przegrd, bo bez tego stosowanie np. wen-
tylacji mechanicznej z odzyskiem ciepa
po prostu traci sens. Wiele alternatywnych
technologii jest (w porwnaniu z tradycyj-
nymi) po prostu superenergooszczdnych
w domu szkieletowym albo wznoszonym
z ksztatek styropianowych bez kopotu zej-
dziemy ze wspczynnikiem U cian poniej
0,15 W/(m
2
K), a przegroda wcale nie bdzie
gruba. Znacznie atwiej jest te zapewni
szczelno i wyeliminowa mostki cieplne.
W domach tradycyjnych te da si to zrobi,
ale wykonawcy musz mie wysokie kwalifi-
f
o
t
.

P
r
a
e
f
a
S Alternatywne technologie pozwalaj skrci czas budowy do kilku tygodni
ZDANIEM EKSPERTA
Jaka jest trwao drewnianych konstrukcji prefabrykowanych? Co
wpywa na trwao takich budynkw?
Trwao prefabrykowanych domw drewnianych mona pki co oceni
tylko na podstawie dowiadcze krajw, gdzie takie domy budowane s znacz-
nie duej ni w Polsce i maj swoj zasuon renom, co przekada si na
ich udzia w oglnym wolumenie budowanych domw.
W Skandynawii udzia domw prefabrykowanych drewnianych w oglnej licz-
bie stawianych domw jednorodzinnych siga 80%. W Niemczech i Austrii
udzia ten jest mniejszy, lecz wynosi (w poszczeglnych landach) od 10 do
25%. W Polsce udzia takich budynkw w oglnej iloci domw szacuje si
na ladowym poziomie 12%.
Firmy polskie, stosujce t technologi produkcji domw (jest ich w Polsce kilkanacie) gros
swojej produkcji wysyaj na eksport (gwnie Niemcy, Austria i kraje skandynawskie), co wyma-
ga uzyskania odpowiednich certyfikatw instytutw europejskich. Uzyskanie EAT (Europejska
Aprobata Techniczna) lub Certyfikatu Zachodniego Instytutu Kontroli Jakoci wymaga stosowa-
nia wymagajcego reimu technologicznego w produkcji prefabrykatw oraz stosowania mate-
riaw i wyrobw najwyszej jakoci.
Produkcja prefabrykatw w maksymalnym moliwym zakresie (kompletne ciany z wstawion
stolark okienn, wykonana warstwa elewacyjna poza ostatni warstw tynku, wyszpachlowa-
ne powierzchnie wewntrzne cian, gotowe ocieplone panele stropowe i dachowe itd.) w dobrze
wyposaonych i ogrzewanych halach fabrycznych, w poczeniu z opisan wyej certyfikacj pro-
dukcji, wymagajc staej kontroli jakoci to czynniki majce zasadniczy wpyw na uzyskanie
moliwie najwyszego parametru trwaoci budynkw wykonanych tak metod.
W umowach na realizacj domw w tej technologii, dajemy gwarancj na konstrukcj na 30 lat.
Faktyczna trwao przy zachowaniu reimu technologicznego w produkcji i montau domw
oraz przy dbaoci uytkowania o utrzymywanie waciwych parametrw cieplno-wilgotnocio-
wych jest o wiele, wiele wiksza.
Budynki wykonane w technologii szkieletu drewnianego w wersji niemieckiej Fachwerk zwanej
w Polsce murem pruskim stoj u nas od kilkuset lat (na lsku, w Wielkopolsce, na Pomorzu) i s
dalej uytkowane. W Niemczech najstarsze domy w tej technologii istniej od prawie 1000 lat, a obec-
na technika wykonywania domw ma si do tej sprzed wiekw tak, jak komputer do liczyda.
Kazimierz Cios
prezes zarzdu
VARIOHAUS PL
Sp. z o.o.
Przegld rynku
Poszycie wodoodporne pyty
OSB 3, mfp, wirowe V-100, sklejka
wodoodporna, pyty Fermacell.
Usztywniaj szkielet i stanowi
podoe pod okadziny elewacyjne oraz
ewentualne docieplenie
Folia wiatroizolacyjna
Elewacja oblicwka
z desek drewnianych,
siding lub inne
okadziny elewacyjne
mocowane do
poszycia z desek;
opcjonalnie styropian
ryflowany jako
warstwa izolacyjna
dla BSO
Ruszt drewniany
lub stalowy
mocowany
od wewntrz
stanowi
poszycie dla
suchych tynkw
wewntrznych
Folia paroizolacyjna
Belka podwalinowa
element poziomy,
do ktrego mocuje si
supy
Ocieplenie fundamentw
np. z polistyrenu
ekstrudowanego XPS;
ocieplenie nie jest
potrzebne w domach
bez piwnicy, konieczne
w domach
podpiwniczonych
Pozioma izolacja przeciwwilgociowa
fundamentw podwjny pas papy
lub folii hydroizolacyjnej, ktry oddzieli
belk podwalinow od betonu
Pionowa izolacja przeciwwodna
fundamentw (masy bitumiczne, papy
itp. w zalenoci od poziomu wd
gruntowych); jest konieczna tylko
w domach podpiwniczonych
ciana konstrukcja szkieletowa ze
supkw drewnianych o przekroju
3,8 x 14 cm w rozstawie 4060 cm;
cianki dziaowe wykonane rwnie
jako szkieletowe z obustronnym
poszyciem z pyt g-k lub
drewnopochodnych
Izolacja termiczna cian np. wena
mineralna, szklana, drzewna, wkna
celulozowe ktre ukada si (lub
wtacza) midzy supami
Dodatkowa izolacja termiczna,
umieszczana pod suchym tynkiem
w polach rusztu ma za zadanie
zwikszy izolacyjno termiczn
przegrody
Pyty OSB stosowane jako podkad
podogowy, przybijane s do belek
stropowych
Izolacja stropu wena mineralna,
szklana, drzewna, wkna celulozowe,
pyty pilniowe porowate ukadane
midzy belkami
Belki stropowe z drewna litego lub
prefabrykowanych belek dwuteowych.
Belka dwuteowa idealnie nadaje
si rwnie do konstrukcji dachw
i cian, a jej nono pozwala
przenosi wiksze ciary na duych
rozpitociach. Dziki maemu
ciarowi wasnemu, monta belek
wymaga mniej czasu, ni w przypadku
belek z penego drewna. Od spodu
stropu robi si tzw. podsufitk
(najczciej z pyt g-k). Belki s wskie
(najczciej 38 mm), za to wysokie
i gsto rozstawione. Odlego
pomidzy nimi zaley od rozpitoci
stropu
Suche tynki wewntrzne pyty g-k
lub drewnopochodne
Belki podogowe
Druciana siatka podtrzymujca
warstw izolacji, ktra jest uoona
midzy belkami podogowymi (nad
przestrzeni wentylacyjn)
Poszycie podogi wykonane z pyt
drewnopochodnych
Folia paroizolacyjna ogranicza
maksymalnie przepyw pary wodnej
z pomieszcze w kierunku izolacji
termicznej
Folia wiatroizolacyjna, ktra
dodatkowo zabezpiecza
podog przed wychodzeniem
r
y
s
.

n
a

p
o
d
s
t
a
w
i
e

w
w
w
.
k
r
o
n
o
p
o
l
.
p
l
Szkieletowe domy drewniane
r
y
s
.

n
a

p
o
d
s
t
.

w
w
w
.
a
m
t
e
c
h
.
c
o
m
.
p
l
Domy o stalowej konstrukcji szkieletowej
Elewacja to najczciej tynk cienkowarstwowy
mineralny. Na ciany moe by uyty w zasadzie
dowolny materia elewacyjny cega klinkierowa
i pytki elewacyjne, siding, PVC, deski lub listwy
drewniane itp.
Na pycie wirowo-cementowej,
ktra poszywa konstrukcj od
zewntrz, mocowane jest ocieplenie:
styropian lub wena mineralna
elewacyjna
Pen sztywno konstrukcji uzyskuje
si poprzez pokrycie cian pyt
wirow lub wirowo-cementow
Pola midzy supkami wypeniane s pytami
z wen szklan gr. 10 cm (lub 14 cm)
o gstoci ok. 12 kg/m
3
Szkielet stalowy zbudowany jest z ceownikw
C 90 i C 140 oraz profili U 90 i U 140
ciany wewntrzne i sufit wykacza si
pytami gipsowo-kartonowymi. We wszystkich
zewntrznych przegrodach budynku pod warstw
tynku umieszcza si warstw paroizolacji
Podwalina
Dach w stanie surowym jest poszyty pyt wirow. Nastpna warstwa to papa, na ktrej ukada si
pokrycie dachwki bitumiczne. Mona rwnie zastosowa pokrycie blach lub blachodachwk w takim
przypadku dwigary osania si foli wiatroizolacyjn, a pokrycie dachu mocowane jest do at drewnianych
Oczep
Konstrukcj non dachw oraz stenia wykonuje si z ceownikw stalowych C 90 i C 140.
Typowy rozstaw dwigarw dachowych to 60 cm. Poddasze uytkowe wymaga zastosowania
ukadu krokwiowo-jtkowego, gdzie krokwie poczone s z belkami stropowymi. W budynku
z dachem krokwiowo-jtkowym wszystkie ciany wewntrzne na poddaszu to wycznie
niezalene od konstrukcji cianki dziaowe. Ocieplenie poddasza stanowi wena
szklana. Wane jest wykonanie przestrzeni wentylowanej midzy warstw
ocieplenia a poszyciem dachu. W budynku parterowym caa przestrze
midzy dwigarami dachu jest przestrzeni wentylowan, dlatego
wane jest zapewnienie dostpu powietrza na dugoci
okapw. Rozwizanie mog stanowi np. kratki
wentylacyjne, umieszczane w podbiciach okapw
oraz wentylacja kalenicowa liniowa lub
wywietrzniki poaciowe, usytuowane
w rejonie kalenicy
kacje i pracowa bardzo staranie (w praktyce
duej). A takie usugi nie s tanie.
Upowszechnienie dzi alternatywnych
technologii obniy ich cen. Kade nowe
rozwizanie z pocztku jest drogie, lecz gdy
staje si popularne, skala produkcji ronie,
a koszty malej.
Czas to pienidz
Alternatywne technologie nie s moe wy-
ranie tasze, ale za to znacznie szybsze
w realizacji. Tradycyjna budowa zwykle
trwa duej ni rok, a tu do ju wykoczone-
go domu moemy si wprowadzi nawet po
kilku tygodniach. Zwykle duo szybsze jest
przede wszystkim samo wznoszenie cian,
ale rwnie prace instalacyjne i wykocze-
niowe mog zajmowa o wiele mniej czasu.
Jeli np. ca cian wykonuje si jako pre-
fabrykat z keramzytobetonu, to od razu s
w nim bruzdy pod rury instalacyjne, puszki
elektryczne itd. Ponadto wystarcza tylko na-
oenie cienkiej warstwy gadzi, a nie trady-
cyjnego tynku.
Zgodnie ze znanym powiedzeniem, czas to
pienidz. A szczeglnie dla osb, ktre sprze-
S Konstrukcje prefabrykowane powstaj gwnie w fabryce. Dziki temu atwiej utrzyma reim
technologiczny i nie trzeba si martwi warunkami pogodowymi
fot. Variohaus
Przegld rynku
Poczenie pomidzy elementem a krokwi
realizowane jest poprzez dyble montaowe, osadzone
w specjalnie zaprojektowanych rurkach. Na szczycie
prefabrykatu znajduje si 5 cm weny mineralnej, co
stanowi zabezpieczenie przed przemarzaniem
r
y
s
.

n
a

p
o
d
s
t
a
w
i
e

w
w
w
.
p
r
a
e
f
a
.
c
o
m
.
p
l
Dom z elementw keramzytobetonowych
Murata
Elementy cienne poddasza wykonywane
s ze skosami dostosowanymi
do indywidualnego projektu i do
zaprojektowanej wiby dachowej.
W miejscach oparcia patwi wykonywane
s supy z markami stalowymi. ciany
kolankowe produkowane s z wiecem,
z zamocowanymi mufami gwintowanymi
i poczone ze sob specjalnymi zamkami.
Dla zmniejszenia rozpitoci wieca,
zamek taki znajduje si rwnie w cianie
prostopadej. cianka kolankowa jest
kadorazowo projektowana pod okrelon
wib dachow
Prty zbrojenia podunego wieca
Gwintowane kotwy w wiecu ciany
kolankowej umoliwiaj zamocowanie
muraty
Stropy wykonywane s z betonw
konstrukcyjnych C20/25 i C30/37 (w
zalenoci od wynikajcych obcie)
jako stropy pene. Stosowane s
w rnych grubociach, zalenych
od rozpitoci stropu oraz jego
obcienia. Specjalnie wyprofilowana
krawd stropu zabezpiecza przed
klawiszowaniem (zarysowaniem
stropu na styku ze cian).
W przypadku, gdy odlego midzy
cianami nonymi jest wiksza
ni 5,70 m lub jest bardzo due
obcienie, stosuje si podcigi
(profil stalowy lub belka
elbetowa)
Izolacja termiczna
osonita ciank z cegy
licowej, tynkiem itp.
Kotwy montaowe
umoliwiajce zespolenie
elementw ciennych
Pyta lub ciana fundamentowa
ciany zewntrzne maj grubo 15 cm (beton na
kruszywie keramzytowym gstoci 12001600 kg/m
3
)
i wysoko zalenie od indywidualnego projektu (maks.
3,6 m). Dugo cian wynika z podziau na prefabrykaty
i moe wynosi od 5008500 mm. W cianach mog by
zaprojektowane otwory o dowolnym ksztacie. Zbrojenie
konstrukcyjne cian zewntrznych i wewntrznych
wykonywane jest z siatki stalowej. Elementy cienne
przygotowane do wykoczenia elewacyjn ceg
klinkierow maj zamocowane kotwy ze stali
nierdzewnej. ciany przygotowane do montau stolarki
maj zespolone ociea konstrukcyjne
Nadproe zintegrowane z elementem
ciennym, wykonane z materiau
analogicznego do cian lub wyszej klasy
(np. ciana wykonywana jest z LC 12/13,
a nadproe z C 20/25). W szczeglnych
przypadkach ciany produkowane s
z otworami okiennymi bez nadproa
konstrukcyjnego
ciany nie wymagaj tynkowania. Elementy s
gotowe do tapetowania, ukadania glazury lub do
malowania po zrobieniu przecierki gipsowej
Lizena (pionowy wystajcy przed lico element muru)
zwiksza grubo ciany wok okna, umoliwiajc
osadzenie okna bliej ciany zewntrznej
Bruzda instalacyjna (wod.-kan., c.o.) pozwala na
podczenie mediw prowadzonych w posadzce.
Gboko bruzdy nie moe przekracza poowy
gruboci ciany
Puszki do instalacji elektrycznej. Poczenie rurk
PVC 25 mm daje moliwo poprowadzenia
przewodw do okrelonej puszki
Paski papy izoluj elementy cienne
od awy fundamentowej i zapobiegaj
podciganiu kapilarnemu wody
daj mieszkanie, aby sfinansowa budow, za-
ledwie 23 miesice na postawienie budynku
jest ogromn zalet. Wane jest rwnie, e
czas realizacji jest przewidywalny i w duej
mie rze niezaleny od warunkw pogodowych.
Troch tradycji, troch
nowoczesnoci
Warto sobie uwiadomi, e tradycyjne i al-
ternatywne technologie budowy mona -
czy. Fakt, e ciany budynku bd wyko-
nane jako szkieletowe albo z bali wcale nie
oznacza, e nie moemy mie typowej pod-
ogi na gruncie i ogrzewania podogowego.
W domach o lekkiej konstrukcji, szczeglnie
szkieletowych, wprowadzenie do wntrza
masywnych cikich elementw podogi
z grub wylewk albo wewntrznych cian
murowanych ma istotne zalety. Akumuluj
one ciepo, stabilizujc temperatur we wn-
trzach i pozwalaj wykorzysta zyski ciepa
sonecznego.
Bywa te, e dom szkieletowy z wygldu
jest zupenie nie do odrnienia od tradycyj-
nego, bo od zewntrz ciany osania elewa-
cyjny mur z klinkieru czy upanego silikatu.
W zupenie tradycyjnie murowanych do-
mach take niejednokrotnie stosuje si ele-
menty technologii alternatywnych, przede
wszystkim prefabrykacj. Prefabrykowana
moe by np. wiba dachowa gotowe wi-
zary przywozi si na plac budowy. Z niekt-
rymi elementami prefabrykowanymi oswoili-
my si za na tyle, e w ogle nie zwracamy
uwagi na ich charakter. Od kilkudziesiciu lat
stosowane s np. prefabrykowane pyty stro-
powe kanaowe oraz filigran. Czym innym,
jeli nie prefabrykatem, s te belki none naj-
popularniejszych w kraju stropw Teriva?
Domy z pyt zrbkowo-cementowych
VELOX WS i VELOX WSD jednowarstwowe pyty
zrbkowo-cementowe o podwyszonej masie
objtociowej i sztywnoci, szczeglnie przydatne
do wznoszenia cian wewntrznych i zewntrznych
o zwikszonej izolacji dwikowej. Wymiary: dugo
2000 mm, szeroko 500 mm, grubo 25, 35 i 50 mm.
Pyty VELOX ciany dziaowe gr. 50 i 75 mm do
wykonywania nienonych, wewntrznych cianek
dziaowych. Mona te uzyska grubsze, sklejajc
dwie pyty 50 mm zapraw cementow
Zbrojenie wieca i stropu
Pasy krawdziowe odcinki pasw z pyt zrbkowo-
-cementowych o gruboci 50 mm do wykonania ociey
okiennych i drzwiowych. Wymiary: dugo 2000 mm,
szeroko do 165, 165248, 249340 (zalenie od
gruboci rdzenia pomidzy pytami deskowania),
grubo 50 mm
Nony rdze betonowy gr. 15 cm
Zbrojenie wieca i stropu
Konstrukcje stropw. Spodnia powierzchnia
stropu to pyta zrbkowo-cementowa, penica
rol szalunku traconego. Pyty podpiera si
stemplami. Na pycie ukada si prostoktne
ksztatki stropowe, penice rol wypeniacza,
podobnie jak pustaki stropowe w innych
stropach gstoebrowych. Pomidzy ksztatkami
umieszcza si zbrojenie w postaci belek
kratowych. Cao wypenia si mieszank
betonow. Jako alternatyw, na takim samym
szalunku, mona wykona elbetowy strop
monolityczny
Izolacja pozioma fundamentu
Pyty izolacyjne ukadane na krokwiach
aty i kontraty
Pokrycie dachowe
Murata zakotwiona w cianie
kolankowej
Zbrojenie nadproa
Pyty dwuwarstwowe VELOX WS-EPS,
skadajce si ze zrbkowo-cementowej
pyty o gruboci 35 mm i naklejonej
warstwy styropianu. Wymiary: dugo
2000 mm, szeroko 500 mm, grubo
85, 95, 115, 135, 185 mm
Zestaw klamer czcych
z przyspawanymi poprzeczkami
dystansowymi: stosowane s do
ustalenia dystansu midzy cian
wewntrzn i zewntrzn oraz do
czenia pyt w pionie podczas
wznoszenia ciany i zalewania betonem.
Wymiary klamer zale od gruboci
izolacji cieplnej, betonowego rdzenia
i pyt do szalowania ciany (cakowita
dugo klamry zaley od gruboci ciany
i wynosi od 150 do 400 mm)
r
y
s
.

n
a

p
o
d
s
t
a
w
i
e

w
w
w
.
v
e
l
o
x
.
c
o
m
.
p
l
Fundament
Krokwie
Co rni lekki beton na kruszywie keramzytowym od zwykego?
Lejsze kruszywo keramzytowe pozwala na produkcj lekkich, termoizolacyjnych betonw. Produkuje si z nich gw-
nie pustaki cienne i stropowe, bloczki, obudowy kominw, nadproa itp. Lekki beton bardzo czsto wykorzystywany
jest jako warstwa wypeniajca i wyrwnujca strop. Ostatnio z betonu na bazie keramzytu chtnie wykonuje si war-
stwy spadkowe na stropodachach. Z keramzytu moliwe jest rwnie wykonywanie betonw konstrukcyjnych o wy-
trzymaoci 20 MPa.
Lekki beton co sugeruje ju jego nazwa ma mniejsz gsto ni zwyky. Lejsza konstrukcja domu to zmniejsze-
nie obcie na awy fundamentowe i grunt. Tym sposobem mona poczyni oszczdnoci na stali i iloci tradycyj-
nego betonu potrzebnego do ich wykonania. Popularny strop Teriva z pustakw keramzytobetonowych zamiast zwy-
kych betonowych oraz z warstw wyrwnujc z keramzytobetonu, ma nie tylko mniejszy ciar wasny, ale i lepsze
parametry termoizolacyjne.
Istotny jest rwnie fakt, e lekko elementw z keramzytu oznacza nisze koszty ich transportu oraz atwiejszy monta.
Obecnie jednym z najlejszych kruszyw lekkich produkowanych w Polsce jest Leca
KERAMZYT. W naszym kraju produkcj lekkiego kru-

szywa ceramicznego ze specjalnego rodzaju glin pczniejcych rozpoczto ju czterdzieci lat temu. Dzisiaj, po modernizacji linii produkcyj-
nej w Gniewie, moliwe jest wytwarzanie keramzytu o ciarze nasypowym 290510 kg/m
3
. Przy rednim ciarze piasku ok. 15001700 kg/m
3

wida, e keramzyt jest 35 razy lejszy.
ZDANIEM EKSPERTA
Andrzej
Dobrowolski
kierownik produktu
keramzyt, marka
Weber Leca

Przegld rynku
Ocieplenie poddasza z weny mineralnej
Domy z bali
Folia paroizolacyjne
Ruszt drewniany do uoenia boazerii
sufitowej
Boazeria drewniana podsufitka
np. gr. 20 mm
Podoga z desek, np. 28 120 mm
Belki stropowe 7 22 cm i rozstawie
5080 cm (lub innym wynikajcym
z wymaga konstrukcyjnych), ewentualnie
jeszcze legary pod deski
Izolacja termiczna z weny mineralnej
Ruszt drewniany do uoenia boazerii
sufitowej
np. gr. 20 mm
Podoga z desek, np. 28 120 mm
Warstwa izolacji termicznej z weny
mineralnej
Legary podogowe 5 10 cm, 7 10 cm
w rozstawie co ok. 50 cm, pomidzy
legarami wena mineralna
Pokrycie dachowe
aty
Pene poszycie z desek lub pyty OSB 3
Dach drewniany o konstrukcji
patwiowo-kro kwiowej lub jtkowej.
Krokwie np. 75 220 mm
Folia wiatroizolacyjna
Belki konstrukcyjne bale drewniane wierkowe o gruboci
od 45 do 300 mm lub bale pokrge o rednicy 160 mm.
Technologia przygotowania elementw i budowy z bali
okrgych jest praktycznie taka sama, jak z prostoktnych.
Obrobione elementy pazy czy si na piro-wpust.
ciany wewntrzne wykonane s np. z bali o wymiarach
70 180 mm
Warstwa izolacji termicznej
(i akustycznej) 1015 cm
np. gr. 20 mm
Izolacja przeciwwilgociowa pionowa
Izolacja przeciwwilgociowa pozioma
Belka podwalinowa
Kotwy stalowe
Fundament
Izolacja przeciwwilgociowa pionowa
Okadzina lub tynk
r
y
s
.

n
a

p
o
d
s
t
a
w
i
e

w
w
w
.
t
a
t
r
a
h
o
u
s
e
.
c
o
m
.
p
l
Jakie czynniki wpywaj na trwao domw z bali?
Stanisaw Biernacki, Biernacki Domy z bali
Przede wszystkim znajomo zasad i ich przestrzeganie pozwala zbu-
dowa pikny i trway dom z bali. Dzisiaj powszechne jest lekcewae-
nie i omijanie regu. My nie ulegamy tej tendencji od 40 lat. Pozwolimy
sobie zacytowa naszych nauczycieli i mistrzw:
Trwao konstrukcji drewnianych zaley od warunkw w jakich dana
konstrukcja powstaje oraz od gatunku i wasnoci uytego drewna.
Dziki uyciu zabezpiecze od niekorzystnych warunkw atmosferycz-
nych, uszkodze od owadw i grzybw, przy uyciu do budowy drew-
na odpowiednio wyschnitego (nie wicej ni 18%) starannym wyko-
naniu (szczeglnie pocze)
i dobrej konserwacji, trwao
konstrukcji drewnianych moe
by do znaczna, przekra-
czajca setki lat. (Podrcznik
Budowlany tom II, 1949 r. redak-
cja Wenczeslaw Poni i Jerzy
Nechay)
Podstaw jest wic jest dobr
surowca, suszenie i staranna
obrbka. Tylko suche drewno wchania impregnaty. Inaczej nawet naj-
lepszy rodek nie zabezpieczy jego struktury. Nakadajc impregnat na
mokre lub wilgotne drzewo, impregnujemy ziemi wok domu.
Ten fakt jednoznacznie potwierdza konieczno procesu suszenia. Jak
powinien przebiega?
Schnicie drewna jest momentem najwikszego ryzyka i naraenia
drewna na atak rnych pasoytw i grzybw. Suszenie w komorach
ma dwa podstawowe cele: zabezpieczenie przed szkodliwymi odkszta-
ceniami i ochron przed grzybami i pasoytami. (Suszenie drewna,
1962 r., S. Rzadkowski)
Drewno z lasu powinno trafi do suszarni, a nie na plac budowy. Zgodnie
z normami budowlanymi z 1937 r. drewno powyej 20% wilgotnoci nie
moe by traktowane jako materia budowlany. Zasada ta jest czsto a-
mana w budownictwie i std si bierze pocztek oglnie spotykanych
problemw. A mokre drewno nawet na opa si nie nadaje.
Podczas suszenia drewna, jako pierwsz czynno wykonujemy tzw.
parowanie jest to najskuteczniejsza metoda zabicia wszelkich roba-
kw i grzybw.
Wybr rodka zaley od wymaga klienta i cen. Kady jest doskonay,
jeli odpowiednio przygotujemy elementy i naoymy jego odpowied-
ni warstw we waciwym momencie.
Trzeba podkreli, e inne rodki zabezpieczajce powinny by stoso-
wane wewntrz, a inne na zewntrz, dlatego nie impregnujemy drew-
na cinieniowo. W kocu to, co ma zabija robaki i grzyby, mieszka-
com te nie bdzie suy.
fot. Biernacki Domy z bali
ZDANIEM EKSPERTA
W Dom z bali to nie tylko
odmienna technologia, ale
i zupenie inny klimat domu
r
y
s
.

n
a

p
o
d
s
t
a
w
i
e

w
w
w
.
i
z
o
d
o
m
2
0
0
0
p
o
l
s
k
a
.
c
o
m
Domy z ksztatek styropianowych
Dachwki ceramiczne lub cementowe
Deska okapowa
Murata
Fragment zbrojenia pionowego
Rdze betonowy: gr. 15 lub 20 cm
(ciany none), 8 cm (cianki dziaowe),
betonowanie pomp lub rcznie
Posadzka
Izolacja przeciwwilgociowa
awa fundamentowa posadowiona
na warstwie chudego betonu i poziomej
izolacji przeciwwodnej, wykonana
z fundamentowych ksztatek szalunkowych
o gruboci cianki 5 cm kada oraz przestrze
40 cm, w ktrej naley uoy zbrojenie i wyla beton;
na tak przygotowanej awie wykonujemy fundamenty
z pustakw szalunkowych o odpowiednio dobranej
gruboci zewntrznej warstwy izolacyjnej. Pyta
fundamentowa gr. 25 lub maks. 40 cm wykonana
z ksztatek szalunkowych, wylewana na placu
budowy, zbrojona stalowymi prtami lub zbrojeniem
rozproszonym. Grubo pyty moe by zwikszona
o kolejne 6, 8, 10 lub 12 cm przez zastosowanie
pomocniczych pyt fundamentowych. ciany piwnic s
wznoszone sposb analogiczny jak ciany zewntrzne.
Naley je dodatkowo wzmocni zbrojeniem i zastosowa
izolacj przeciwwilgociow dedykowan do
styropianu wszdzie tam, gdzie wystpuje
wysoki poziom wd gruntowych
Izolacja przeciwwodna
Izolacja przeciwwilgociowa
Krokwie
Stropy: prefabrykowane pyty stropowe, stropy
gstoebrowe, stropy betonowe wylewane na
miejscu lub rozwizanie systemowe lekkie ksztatki
szalunkowe, wzmocnione ebrami konstrukcyjnymi.
Wysokoci konstrukcyjne stropw, w zalenoci od
ich rozpitoci wynosz 20 cm (do 5,5 m), 25 cm
(5,56,6 m), 30 cm (6,67,8 m), alternatywne
rozwizanie systemowe z ksztatek styropianowych
rozpito 5,759,60 m (wysoko konstrukcyjna
195330 mm). Ksztatki wiecowe i podparcia stropu:
element podparcia stropu na cianie nonej umoliwia
uoenie zbrojenia wieca i zachowanie cigoci
izolacji termicznej
Wykoczenie cian: zewntrzne tynk
cienkowarstwowy, klinkier, kamie, drewno, siding;
wewntrzne tynk gipsowy, suchy tynk, pytki
ceramiczne
Ksztatki poaciowe ukadane bezporednio
na krokwiach i przystosowane do montau
dachwek ceramicznych lub cementowych
ZDANIEM EKSPERTA
Czy moliwe jest wybudowanie domu wedug dowolnego projektu typo-
wego w technologii thermomur?
Szymon Cielik, kierownik dziau obsugi klienta, Thermodom Sp. z o.o.
Zdecydowanie tak. Technologia pozwala na realizacj projektu z dowolnego
biura projektowego. Dla inwestorw istotny jest tu fakt, e zamiana materiaw
przewidzianych dokumentacj projektow na system thermomur, powoduje
znaczc popraw parametrw wytrzymaociowych i izolacyjnoci cieplnej
cian. Wszystko dlatego, e ciany wykonywane s w najbardziej wytrzyma-
ej technice elbetowej (budynki mog mie nawet 8 kondygnacji), a przy tym
doskonale zaizolowane styropianem. atwo wykorzystania elementw tech-
nologii thermomur dla realizacji dowolnie wybranego projektu wynika przede
wszystkim z kompletnoci systemu, czyli tego, e dostpne s elementy na
kady fragment muru np. elementy narone, nadproowe, wiecowe a nawet
takie, ktre umoliwiaj ksztatowanie naroy pod ktem innym ni 90 czy u-
kw. Tak szeroki asortyment umoliwia realizacj budynkw o nawet skompli-
kowanej architekturze i gwarantuje eliminacj mostkw termicznych. Samo
dopasowanie do wymiarw projektowych jest uatwione poprzez zastosowanie
moduw naniesionych na wszystkich elementach. Dziki nim atwo docina
elementy do wymaganych wymiarw i jednoczenie unikn strat materiao-
wych. Dobr elementw realizuj pracownicy dziau obsugi klienta naszej fir-
my wystarczy dostarczy kopi najwaniejszych rysunkw z dokumentacji
technicznej. Potwierdzeniem moliwoci zastosowania systemu thermomur
dla budowy rnego typu obiektw s Europejskie Aprobaty Techniczne.
fot. Thermodom
S Styropianowe ksztatki szalunkowe mona wykorzysta do
budowy fundamentu take w domu tradycyjnym. Prace s atwe
i od razu otrzymujemy ocieplon cian fundamentow
Nasza technologia zaawansowana prefa-
brykacja drewnianej konstrukcji szkieletowej
zapewnia uzyskanie optymalnego produk-
tu, czyli: wysokiej jakoci, ciepego i przyja-
znego w uytkowaniu domu.
Nasza oferta gotowy dom z fabryki umo-
liwia Pastwu posiadanie wasnego domu
w najkrtszym moliwym czasie, jednocze-
nie zapewniajc ekonomi i komfort prowa-
dzenia inwestycji przy zachowaniu precyzji
i dokadnoci moliwych do uzyskania w wa-
runkach fabrycznych.
Nasze dowiadczenie 20-letnie zaangao-
wanie w rozwj budownictwa drewnianego
w Polsce oraz kilkaset zrealizowanych in-
westycji gwarantuje, e nasze domy s
konstrukcyjnie przemylane i dopracowa-
ne, wyprodukowane wycznie z najwy-
szej jakoci sprawdzonych materiaw oraz
zapewnia profesjonaln obsug z dbaoci
o kady detal.
Nasz profesjonalizm przejawiajcy si
w kompetentnym i odpowiedzialnym traktowa-
niu caoci procesu budowlanego (poczwszy
od projektu i otwartoci w stosunku do klien-
ta, poprzez zasadniczy etap produkcji i kon-
troli, a po finalny monta budynku prowa-
dzony przez specjalistw) pozwala Pastwu
z przyjemnoci i spokojem przej przez zo-
ony proces budowy wasnego domu.
Nasza elastyczno chtnie spenimy wszystkie
yczenia klienta umoliwia wykonanie dowol-
nego projektu w interesujcym Pastwa zakresie
wykonawstwa i standardzie wykoczenia.
Nasza produkcja realizowana w nowocze-
snych halach i korzystajca z zaawansowa-
nych technicznie maszyn i narzdzi zapew-
nia zachowanie staej wysokiej jakoci produkcji
Waszego domu.
Nasze biuro projektowe zatrudniajce do-
wiadczonych inynierw skadajce si
z dowiadczonych inynierw pomoe
w optymalizacji projektu i pozwoli zrealizowa
dom na miar Pastwa potrzeb i oczekiwa.
Nasze materiay uywamy wycznie naj-
wyszej jakoci produktw renomowanych
firm, ktre s uznane i szeroko stosowane
w profesjonalnym budownictwie daj Pastwu
komfort wieloletniego bezproblemowego uyt-
kowania nowego domu.
Nasze certyfikaty prestiowy znak jakoci
RAL nadany przez niemiecki instytut GDF
oraz czonkostwo w krajowym Stowarzyszeniu
Dom Drewniany potwierdzaj wysok jako
naszej produkcji, a w efekcie spenienie przez
nasze domy najwyszych standardw wsp-
czesnego budownictwa energooszczdnego
i pasywnego.
Nasz europejski zasig domy naszej produk-
cji mona spotka na terenie Polski, Niemiec,
Austrii, Hiszpanii czy Norwegii dowodzi tego,
e oferowany Pastwu produkt potrafi speni
rnorodne wymagania zarwno pod wzgldem
klimatycznym, jak i architektonicznym.
Artyku promocyjny
VARIOHAUS PL Sp. z o.o.
43-200 Pszczyna, ul. Cieszyska 36
tel./fax +48 32 493 02 24/25
e-mail: info@variohaus.pl
www.variohaus.pl
od roku 2014 nowa lokalizacja:
43-225 Wola, ul. Przemysowa 15
Nowoczesny, energooszczdny, ekologiczny i tani
jednym sowem TWJ WYMARZONY DOM
DIN 1052
HoIztafeIbau
VARIOHAUS PL Sp. Z o.o.
Cieszynska 36
43-200 Pszczyna
128
Artyku promocyjny
Firma Biernacki Domy z bali to ciesielska
firma z tradycjami, ktra powstaa 45 lat temu.
Zdoskonaym skutkiem udaje si jej podtrzy-
mywa rodzinn tradycj, wzbogacajc j bez-
ustannie o nowe rozwizania, nowoczesne ele-
menty wykocze i now, lepsz jako.
Dziki wieloletniej nauce i praktyce u boku
ojca mistrza stolarstwa i ciesielstwa dzi
moemy si pochwali ogromn wiedz i do-
wiadczeniem wzakresie budowania domw
z bali. Firma dziaa na zasadzie manufaktury
wszystkie procesy i produkty s realizowa-
ne w obrbie naszej firmy potrzebujemy tyl-
ko surowca wpostaci drewna.
Biernacki Domy z bali to firma stolarsko-
-ciesielska; ten profil umoliwia budowanie
domw z bali pod klucz. Szef firmy nadzoru-
je cay proces od pocztku do koca i udziela
dugoletnich gwarancji.
Dom z bali pod klucz wymaga wszechstron-
noci i dowiadczenia firmy tak jak w adnej
innej technologii. Kwalifikacje i dowiadczenie
firmy to najistotniejsze czynniki dobrego wy-
boru wykonawcy. Ciesielstwo to umiejtno
wznoszenia konstrukcji z drewna i znajomo
zasad konstrukcji. Stolarstwo to sztuka wyka-
czania domw zbali, wymaga dobrze wyposa-
onego warsztatu i zupenie innych umiejtno-
ci. W stolarni powstaj nasze pikne solidne
okna, drzwi i schody. Tartak i suszenie drewna
jest kolejnym niezbdnym etapem powstawa-
nia domu z bali. Suszenie gwarantuje wysok
jako drewna oraz zabezpiecza przed szkod-
nikami i grzybem.
Wyrnia nas poczenie tych trzech sztuk
iumiejtnoci w niewielkiej firmie, zoriento-
wanej na indywidualnego klienta aby mu
umoliwi realizacje dowolnej koncepcji domu
ielastyczne podejcie do realizacji. Oferujemy
wgld w nasz dorobek, proponujemy wizyty na
trwajcych i zakoczonych budowach.
Stanisaw Biernacki
Biernacki Domy z bali
Nadkole 1a 07-130 ochw
www.domyzbali.pl
tel. kom. 602 656300, 602 656 200
tel./fax 25675 05 60
Domy z bali mieszkalne i rekreacyjne
Artyku promocyjny
Technologia budowy musi by atrakcyjna ce-
nowo, nowoczesna, energooszczdna oraz za-
pewni inwestorowi komfort uytkowania. Na
tak skomponowany zestaw wymaga waciw
odpowiedzi jest technologia thermodom, kt-
rej istot jest wykorzystanie ciennych i dacho-
wych elementw systemu thermomur produko-
wanego przez firm Thermodom.
Technologia thermodom z powodzeniem wy-
korzystywana jest do realizacji budynkw miesz-
kalnych (jedno- i wielorodzinnych; w zabudowie
wolno stojcej lub szeregowej), obiektw handlowo-
-usugowych, gospodarczych i budynkw uy-
tecznoci publicznej.
Zalet technologii jest niezwykle prosty i szyb-
ki monta ciennych elementw szalunkowo-
-ociepleniowych wypenianych betonem.
Powstaje w ten sposb solidna konstrukcja cian
(beton) majca rewelacyjne waciwoci izola-
cyjne (styropian) charakteryzowane wspczyn-
nikiem przenikania ciepa U
0
=0,10 W/(m
2
K).
Elementy systemu thermodom cechuje bardzo
dua dokadno, co uatwia prace wykocze-
niowe. Szeroki asortyment elementw umo-
liwia realizacj dowolnie wybranego projektu.
Realizacja cian budowanych z wykorzystaniem
elementw thermomur nie sprawia trudnoci na-
wet osobom niemajcym zbyt duego dowiadcze-
nia w budownictwie, dziki czemu mog one zde-
cydowa si na budowanie metod gospodarcz.
Technologia thermodom moe by wykorzy-
stana ju w czciach podziemnych budynkw,
tj. do wykonania cian fundamentowych oraz
cian piwnic. Beton stosowany do wypeniania
elementw powinien by klasy C12/15. Ukadanie
stropw, monta stolarki, wykonanie przewodw
wentylacyjnych i spalinowych oraz prace insta-
lacyjne realizowane s identycznie jak w techno-
logiach typowych. Do zewntrznego wykocze-
nia cian stosuje si m.in. tynki mineralne lub
polimerowe, pytki klinkierowe itp. ciany we-
wntrzne wykaczane s pytami gipsowo-kar-
tonowymi, tynkami gipsowymi na mokro oraz
pytkami ceramicznymi.
Bardzo istotn czci kadego budynku jest
ciepy dach. Elementy dachowe, stanowice in-
tegraln cz systemu thermodom, ukadane
s na drewnianej wibie i kryte dachwk.
Zastpuj one warstwy konieczne do wykonania
w innych systemach, dajc jednoczenie izola-
cyjno U
0
=0,23 W/(m
2
K). Dachwka moe by
betonowa lub ceramiczna i musi by dopasowa-
na do rozstawu at 33 cm.
Doskonae parametry izolacyjnoci termicz-
nej, charakteryzowane niskimi wartociami
wspczynnika przenikania ciepa U
0
, sprawia-
j, e technologia thermodom w peni realizu-
je zadania stawiane budownictwu energoosz-
czdnemu. Konstrukcja budynku (ciany, dach)
jest wolna od mostkw termicznych, a cigo
i doskonao izolacji cieplnej utrzymana jest
nawet w tak newralgicznych miejscach jak nad-
proa iwiece. Wykorzystanie thermomuru po-
zwala na obnienie rocznego zapotrzebowania
na ciepo wyraanego wspczynnikiem E do
poziomu 2060 kWh/m
2
. Oznacza to, e dla ty-
powego budynku jednorodzinnego (ok. 120m
2

p.u.) roczne zapotrzebowanie na wgiel zamknie
si w przedziale 5001500 kg, a koszt ogrzewa-
nia wyniesie ok. 4001500 z!!!
Materia jest przyjazny dla rodowiska i uyt-
kownikw, co potwierdza Europejska Aprobata
Techniczna. Technologia stosowana jest w Polsce
od 1991 roku. Pozwolia na zrealizowanie ju
ponad 10 000 obiektw zarwno w kraju, jak
iwcaej Europie.
THERMODOM PPUH Sp. z o.o.
ul. Boczna 6, 44-240 ory
bezpatna infolinia 0800 100 045
tel. 32 434 28 73
www.thermodom.pl
biuro@thermodom.pl
Technologia budowy thermodom
Dostpno i rnorodno technologii budowlanych wydaje si stawia
obecnych inwestorw w komfortowej sytuacji. Nie pozostaje nic innego
jak tylko uda si do najbliszego skadu materiaw budowlanych iku-
pi. Kupi i budowa. Pytanie tylko, ktr technologi wybra i jakimi
kryteriami si kierowa?
U
0
=0,10 W/(m
2
K)
Pod wzgldem objtoci najwiksz cz
materiaw do budowy domu stanowi ma-
teriay cienne. Tych materiaw, w przeci-
wiestwie np. do pokrycia dachowego, okien
czy pytek, nie da si wymieni przez cay
okres eksploatacji budynku. Dlatego przed
podjciem decyzji, czego uy do budowy
cian, warto dobrze pozna waciwoci cha-
rakteryzujce dany materia.
Skd w domu para wodna?
Obok wytrzymaoci i termoizolacyjnoci
rwnie paroprzepuszczalno jest istotn
cech decydujc o komforcie w danym bu-
dynku. Skd bierze si w nim para wodna?
Wytwarzaj j mieszkacy przez oddychanie,
gotowanie, zmywanie naczy, sprztanie, k-
piele, pranie, suszenie odziey, podlewanie
rolin doniczkowych i wiele innych czynno-
ci. Ilo wody, ktra jest wytwarzana przez
czteroosobow rodzin, to ok. 715 litrw na
dob. Wydaje si, e jest to warto znacz-
nie przesadzona. Niestety, jest rzeczywista.
W warunkach domowych wystarczy zway
mokr odzie po praniu i wirowaniu, wysu-
szy j i ponownie zway (rnica wynosi
0,51 kg na jednym wsadzie do pralki). Warto
te pamita, e nawet w trakcie snu przez
skr i wwyniku oddychania wydzielamy ok.
3050g pary wodnej na godzin.
Na szczcie w kadym domu mamy wen-
tylacj grawitacyjn i coraz czciej rwnie
mechaniczn, poczon z rekuperatorem
odzyskujcym ciepo. Wikszo opracowa
podaje, e dobrze zaprojektowana i sprawnie
dziaajca wentylacja jest w stanie usun
zbudynku nawet 95% pary wodnej. W zwiz-
ku z tym mona by przyj, e problemu by
nie powinno. Jednak, jak w wikszoci oczy-
wistych spraw, diabe tkwi w szczegach.
Przyjmijmy, e czteroosobowa rodzina wy-
twarza 10 l wody na dob. Nowoczesne ukady
wentylacyjne usun 9,5 l na zewntrz. Pozosta-
je tylko, a moe a 0,5 l. Co si stanie, jeli b-
dziemy dzie po dniu nasczali t wod ciany
przy jednoczesnym ograniczeniu moliwoci
wydostania si jej na zewntrz? Przez pierwsze
tygodnie, miesice, a nawet lata woda bdzie
wsikaa w materia cienny. Sytuacj mog
pogorszy jeszcze dziesitki litrw wody zwy-
lewek podogowych, tynkw i farb, ktre nie
zdyy wyschn, jeeli prace wykoczenio-
we w budynku wykonywano pn jesieni.
Wwczas na cianach zewntrznych przy su-
cie lub listwach podogowych pojawi si mae
czarne punkty, a zaraz po nich rnokolorowe
wykwity na wikszych powierzchniach.
Taki wanie efekt moe da te pozostae
5% wody, ktre powinno by przetranspor-
towane przez cian. Ten czarny scenariusz
si sprawdzi, jeeli wentylacja nie zadziaa
w sposb zadowalajcy, i jeli ciany oraz
materia izolacyjny na zewntrz bd miay
nisk paroprzepuszczalno.
ciany paroprzepuszczalne
Aby ustrzec si przed tak sytuacj, do budo-
wy cian oraz izolacji termicznej mona uy
materiaw o wysokiej paroprzepuszczalno-
ci. Para wodna przechodzi przez cian na
skutek rnicy temperatury icinienia z wn-
trza na zewntrz budynku. Jest to szczeglnie
wane zim, kiedy okna otwiera si na bardzo
krtki czas. Natomiast latem, gdy wietrzymy
Budowa wasnego domu to jedno z najwikszych wyzwa w yciu. Chcemy,
aby nasz dom by bezpieczny, ciepy i zapewnia nam poczucie wysokiego
komfortu. Bezpieczestwo opiera si gwnie na doborze sprawdzonych
materiaw i wyposaeniu budynku w odpowiednie drzwi, okna isystemy
alarmowe. Oszczdno ciepa pozwala na obnienie najistotniejszej cz-
ci kosztw eksploatacyjnych. Na komfort domu wpywa jego lokalizacja,
wyposaenie, a take materiay, z jakich zosta wybudowany.
Paroprzepuszczalno ciany.
Mit czy rzeczywisto?
Artyku promocyjny
proj. Teresa Kowalczyk
pomieszczenia prawie przez cay dzie, a na
zewntrz jest sucho, proces wchodzenia wil-
goci do chodnych pomieszcze nie zachodzi.
Spord materiaw ciennych najmniejszy
opr parze wodnej stawiaj pustaki i bloczki
zkeramzytobetonu. Teelementy skadaj si
z ceramicznych kulek keramzytowych po-
czonych ze sob zaczynem cementowym.
Pomidzy kulkami mamy bardzo du ilo
porw otwartych, ktre tworz kanaliki bez
trudu transportujce par wodn.
Test keramzytobetonu
Aby potwierdzi t waciwo keramzytobe-
tonu, mona zrobi bardzo prosty test. Wystar-
czy wzi kilka materiaw przeznaczonych
do budowy cian ozblionej gruboci (w przy-
padku pustakw zkomorami trzeba je obrci
o 90 na bok). Przez te wszystkie materiay
naley przelewa od gry wod. Wynik testu
bdzie najprawdopodobniej taki, e przez wy-
roby zkeramzytobetonu woda przeleci prawie
jak przez sito, ainne elementy bd j wcha-
nia przez duszy czas. W drugiej czci
eksperymentu materiay naley pozostawi
w nasonecznionym miejscu i obserwowa
szybko ich wysychania (lub nawet je wa-
y wokrelonych odstpach czasu). Rwnie
w tym wypadku przekonamy si, e najszyb-
ciej wyschn wyroby z keramzytu.
Wikszo obecnie budowanych cian ze-
wntrznych to ciany warstwowe (od wewntrz
pustaki lub bloczki jako ciana konstrukcyjna,
a od zewntrz izolacja termiczna). Dobr war-
stwy izolacji jest rwnie bardzo wany dla
zbudowania paroprzepuszczalnej, oddychajcej
ciany. Spord materiaw izolacyjnych wska-
zane jest zastosowanie weny mineralnej, ktra
bez trudu odprowadzi wilgo ze ciany na ze-
wntrz.
Suche ciany lepiej chroni
przed zimnem
To, jak wana jest sucha ciana w izolacyjno-
ci termicznej, mona zobrazowa za pomoc
prostego przykadu spoza brany budowla-
nej. Gdy wkadamy na siebie kolejne warstwy
odziey, zabezpieczamy organizm przed utra-
t ciepa. Jeeli zmokniemy lub nadmiernie
si spocimy, to wilgotna odzie przestaje chro-
ni przed zimnem. Wspczesnym sposobem
rozwizania tego problemu jest termoaktywna
odzie. I wanie podobnym, termoaktywnym
materiaem ciennym s wyroby zkeramzyto-
betonu.
Wyroby cienne systemu Optiroc Blok
iwielu innych lokalnych systemw s produ-
kowane na terenie caego kraju.
Po wicej informacji zajrzyj na
www.optirocblok.pl
lub skontaktuj si zdoradc
e-mail: keramzyt.weber@saint-gobain.com,
tel. 58 772 24 22.
Saint-Gobain Construction
Products Polska sp. z o.o.
marka Weber Leca
ul. Krasickiego 9, 83-140 Gniew

infolinia: 801 620 000
keramzyt.weber@saint-gobain.com
www.netweber.pl
Pustak Termo
Optiroc 24
Mao ktre zagadnienie zwizane z odnawialnymi rdami energii budzi na
forach internetowych tyle emocji, co dyskusje czy lepiej wybra kolektory
paskie czy rurowe? Jedne i drugie maj zagorzaych zwolennikw
przerzucajcych si argumentami rnej wagi i wiarygodnoci. Wyliczanki
wad i zalet maj jednak niewielki sens, bo poprawna odpowied moe by
tylko jedna: wybr rodzaju kolektora zaley przede wszystkim od tego,
jakie zadanie zostanie przed nim postawione.
PRZEGLkD RYNKU
Kolektory soneczne paskie czy prniowe?

Dla porzdku dodajmy od razu, e podzia
na kolektory paskie i prniowe rurowe nie
jest podziaem precyzyjnym, gdy na ryn-
ku spotka mona take paskie kolektory
z prniow izolacj termiczn oraz kolek-
tory rurowe niemajce izolacji prniowej.
Jednak to margines, dla wygody pozosta-
my wic przy popularnym nazewnictwie
obejmujcym zdecydowan wikszo pro-
duktw powszechnie dostpnych.
Kilka podstawowych poj
Czytelnicy znajcy budow i zasad dziaa-
nia kolektorw sonecznych mog darowa
sobie kilka najbliszych akapitw, ale na
uytek tych, ktrzy dopiero teraz zaczli in-
teresowa si tymi zagadnieniami, powinni-
my przedstawi kilka podstawowych poj.
Kolektory paskie
Wywodz si w prostej linii ze stosowanych do
dzi w krajach poudniowych prymitywnych
ogrzewaczy wody, skadajcych si z poma-
lowanej na czarno wownicy, umieszczonej
w drewnianej skrzynce. Ich budow pokazu-
je rys. 1. Pod przezroczyst szklan tafl znaj-
duje si absorber metalowa pyta nagrzewa-
na przez promienie soneczne. Ciepo odbieraj
od niej miedziane rurki, w ktrych przepywa
tzw. pyn solarny, czyli najczciej mieszanina
glikolu z wod (zbliona do pynu, jaki wlewa-
my do chodnicy samochodowej, a cel jej stoso-
wania jest dokadnie taki sam czynnik robo-
czy musi by odporny na zamarzanie.
Dla trwaoci i sprawnoci kolektora maj
znaczenie wszystkie pokazane na rysunku
elementy skadowe w rzeczywistoci istot-
nych detali jest o wiele wicej, ale wyjanij-
my przynajmniej rol tych najwaniejszych.
Pokrycie szklane moe by wykonane ze
szka o rnej przepuszczalnoci (a take
pokrytego rozmaitymi powokami antyre-
Adam Jamiokowski
Faszywy dylemat
fot. Fakro
Kolektory soneczne
fleksyjnymi) i wytrzymaoci na uderzenie,
deformacj itd.
Jeszcze wiksze znaczenie ma absorber,
ktry musi dobrze przewodzi ciepo i by
plastyczny. Wymagania te spenia blacha
miedziana, ale czysta mied pochania jedy-
nie do ok. 10% padajcego na ni promienio-
wania sonecznego. Trzeba j wic pokry
odpowiednimi powokami (rys. 2), ktrych
zastosowanie moe zwikszy ten wsp-
czynnik nawet do 9095%!
Obiegajca absorber rura z pynem solar-
nym moe mie rny ksztat (okrelany ta-
kimi pojciami, jak harfa, meander itd.),
ktry wpywa przede wszystkim na opo-
ry przepywu, a w praktyce eksploatacyjnej
take na atwo napeniania i oprniania
oraz odpowietrzania ukadu.
Kluczowe znaczenie dla sprawnoci kolek-
tora ma te izolacja termiczna zarwno pod
wzgldem jakoci i gruboci uytego mate-
riau, jak te sposobu zabezpieczenia przed
ucieczk ciepa w miejscach szczeglnie
wraliwych (np. przejcia rur przez obudow).
I wreszcie ogromnie wana jest sama obu-
dowa, choby dlatego, e jej sztywno musi
zapewnia bezpieczestwo szklanej tafli na-
krywajcej kolektor. Najlepsze s tzw. wan-
ny, wykonane (toczone) z jednego kawaka
metalu, ale jak atwo si domyli jest to
te rozwizanie najdrosze.
Powysza wyliczanka wyjania, dlacze-
go na rynku dostpnych jest tak wiele kolek-
torw paskich rnicych si bardzo cen,
wydajnoci i trwaoci. Wprowadzenie do
gry kolektorw rurowych jeszcze bardziej
komplikuje problem wyboru.
Kolektory prniowe
Jak doszo do ich powstania? Najwaniejsze
wydaje si spostrzeenie, e najlepsz zna-
n technikom warstw izolacyjn jest po pro-
stu prnia. Prbowano wic produkowa ko-
lektory paskie o szczelnej obudowie, z kt-
rej wntrza wypompowywano powietrze.
Konstrukcje takie okazyway si jednak nie-
trwae. Rozwizaniem stao si podziele-
nie kolektora paskiego na kawaki, z ktrych
f
o
t
.

J
u
n
k
e
r
s
S Rys. 1. Schemat budowy kolektora paskiego S Monta paskich kolektorw na dachu krytym dachwk
S Rys. 2. Wpyw powoki absorbera na sprawno
kolektora S Rys. 3. Zasada dziaania kolektorw paskiego i rurowego
promieniowanie
odbite: 5%
ciepo
wypromieniowane:
5%
promieniowanie
odbite: 5%
ciepo
wypromieniowane:
15%
promieniowanie
odbite: 5%
ciepo
wypromieniowane:
45%
Kolektor paski Kolektor rurowy
wyjcie
obudowa
przezroczyste
pokrycie
absorber
izolacja
rurki z pynem
solarnym
wejcie
metalowe podoe
czarny chrom
metalowe podoe
czarna farba
metalowe podoe
TINOX
Przegld rynku
kady umieszczono w osobnej rurze prnio-
wej (rys. 3). Zabieg ten nie tylko pozwoli na
atwiejsze uporanie si z problemem szczel-
noci, lecz przynis te wiele korzyci do-
datkowych, takich jak moliwo:
wprowadzenia konstrukcji moduowej,
pozwalajcej na wymian elementw uszko-
dzonych;
uzyskania duej niezalenoci orientacji
powierzchni absorpcyjnych od ustawienia
kolektora jako caoci (rury z moliwoci
obrotu w mocowaniu);
zastosowania dodatkowych zwierciade,
kierujcych promieniowanie soneczne na
absorber.
Jakby tego wszystkiego byo mao, kolek-
tory rurowe mona jeszcze podzieli na dwa
rodzaje (i bdzie to ogromne, ale konieczne
tu uproszczenie).
Jako pierwsze pojawiy si kolektory typu
mokrego, tzn. takie, w ktrych ciecz solar-
na fizycznie wpywa do rur kolektora (przy
czym moe to, jak na rys. 4, odbywa si
rurkami wsprodkowymi, ale s te kon-
strukcje, w ktrych uyto rurki typu U, czy-
li tak naprawd dwch rurek dopywowej
i powrotnej).
Drugi, obecnie dominujcy typ wyrobw to
kolektory typu heat pipe, wykorzystujce wy-
nalazek oswojony dziki technice kosmicznej,
a mianowicie tzw. rurk ciepln (ciepowd).
Ich dziaanie wyjania rys. 5. Ciepowd to
zamknita z obu stron rurka wykonana np.
z miedzi i wypeniona w czci np. freonem
(lub podobn substancj), alkoholem itp. Gdy
rurka jest zimna, substancja czynna znajdu-
je si w stanie skroplonym w jej dolnej czci.
Jednak po nagrzaniu odparowuje, unosi si do
gry i oddaje ciepo w wymienniku zamyka-
jcym ca rur kolektora od gry. Skroplony,
ozibiony czynnik spywa ciepowodem na
d i cay cykl si zamyka.
Rury kolektorowe z rurk ciepln to
wietny wynalazek, gdy mona je wymie-
nia, bez koniecznoci rozszczelniania uka-
du obiegu cieczy w instalacji solarnej. Jest
jednak jedno ale, ktre decyduje o mo-
liwoci zastosowania ich do wielu celw.
Ot najwaniejszy parametr kolektora heat
pipe to temperatura parowania czynnika za-
wartego w rurce cieplnej poniej tej tem-
peratury uzysk energii wynosi zero, bowiem
kolektor w ogle nie dziaa! Trzeba te za-
uway, e ciepowd pracuje tylko w jedn
stron, zatem kolektora tego typu nie da si
wykorzysta do podanego niekiedy (w sy-
tuacji nadmiaru ciepa latem) wychodzenia
cieczy w obiegu solarnym.
Dugo jeszcze mona by mwi o rni-
cach midzy rozmaitymi konstrukcjami ko-
lektorw, bo wariantw i moliwoci jest
duo wicej, ni w przypadku kolektora pa-
skiego. Poprzestamy na jednej, za to bar-
S Kolektory prniowe rurowe
f
o
t
.

U
l
r
i
c
h
S Kolektor prniowy rurowy dziaajcy na
zasadzie heat pipe (rurka cieplna)
f
o
t
.

V
i
e
s
s
m
a
n
n
S Rys. 4. Budowa kolektora typu mokrego
warstwa szka rury
prniowej
ciecz ciepa prnia absorber
rurka wewntrzna ciecz zimna rurka zewntrzna zimna ciecz wypywa z rurki
wewntrznej i zewntrzn opywa
absorber nagrzewajc si
Kolektory soneczne
dzo istotnej informacji: izolacja prniowa
moe mie w rzeczywistoci odmienne for-
my. S kolektory, w ktrych prnia wype-
nia wikszo rury kolektora (w niej znajdu-
j si absorber i rurka cieplna), ale te i takie
(rura w rurze), w ktrych ogranicza si
ona do warstwy izolacyjnej, oddzielajcej
rur zewntrzn od wewntrznej, w ktrej
umieszcza si elementy funkcjonalne.
Rozmawiajmy o faktach
Powyszy wywd, z koniecznoci nieco
przydugi, mia na celu nie tylko zapozna-
nie Czytelnikw z niektrymi aspektami bu-
dowy kolektorw, ktrych wyjanienia -
da mona (a nawet trzeba) od sprzedawcw.
Mia te drugi, ukryty powd: uzmysowie-
nie, e rozmaitych rozwiza technicznych
jest na rynku mnstwo, std te niemal ka-
dy producent potrafi znale wiele argumen-
tw przekonujcych wanie do jego wyro-
bw. P biedy, gdy robi to uczciwie, ale zwy-
kle jest tak, e przedstawia si tylko moc-
ne strony swego produktu, a nie wspomina
o sabych (czy wrcz dyskwalifikujcych).
W konsekwencji podsycane marketingowy-
mi kamstewkami dyskusje o wyszoci ko-
lektorw rurowych nad paskimi i odwrot-
nie wygldaj czsto jak przekonywanie, e
kade kombi jest lepsze, ni np. coupe (bo
ja swoim autem to nawet szaf przewioz).
Tymczasem zanim zaczniemy takie produk-
ty porwnywa, trzeba uzmysowi sobie, e
su one zaspokajaniu rnych potrzeb.
Pokazuje to rys. 6, zaczerpnity z wytycz-
nych do projektowania instalacji solarnych,
opracowanych przez jednego z producen-
tw, majcego w ofercie zarwno kolekto-
ry paskie o rozmaitej konstrukcji, jak i ko-
lektory rurowe (i mokre, i typu heat pipe).
Mona wic bez wikszego ryzyka przyj,
e w obiektywny sposb wskazuje waciwe
obszary ich zastosowania. Wykresy pokazu-
j zaleno wspczynnikw sprawnoci
rozmaitych kolektorw od rnicy tempera-
tury midzy absorberem a otoczeniem ko-
lektora (czym zimniej, tym rnica wiksza)
i wynikajce z tego tzw. typowe obszary ro-
bocze dla rnych zastosowa. Osoby ma-
jce przygotowanie techniczne bez trudu
wycign z niego mnstwo istotnych infor-
macji. Ograniczymy si do najwaniejszych.
1. Jeeli chodzi o oszczdnoci na kosztach
przygotowania ciepej wody uytkowej (c.w.u.)
przy niskim stopniu pokrycia zapotrzebowa-
nia w cigu caego roku, czyli osigane gw-
nie pn wiosn, latem i wczesn jesieni,
to nic nie uzasadnia uycia kolektorw ru-
rowych, bo paskie nadal o 2030% tasze
sprawdz si rwnie dobrze (przy dogrze-
wania wody w basenie, a wic przy kilku-
stopniowej rnicy temperatury, paskie
mog by nawet efektywniejsze). Rozwizuje
to problem wyboru kolektorw do domkw
S Rys. 5. Praca kolektora typu heat pipe
ZDANIEM EKSPERTA
Kiedy wybra kolektory paskie, a kiedy prniowe?
W krajach zachodniej Europy o podobnych do Polski warunkach klima-
tycznych, udzia kolektorw prniowych w cakowitej sprzeday wynosi
zaledwie kilka procent (np. Austria 3%, Niemcy 9%). W Polsce jest to blisko
30%, a rynek kolektorw prniowych jest bardzo zrnicowany. Mona
kupi zarwno wysokosprawne kolektory segmentu premium, jak te
kolektory prniowe o sprawnoci niszej lub co najwyej porwnywal-
nej do uzyskiwanej przez kolektory paskie. Technicznie i ekonomicznie
zastosowanie takich kolektorw nie znajduje uzasadnienia.
Koszt zakupu kolektora prniowego (w przeliczeniu na 1 m
2
powierzchni czynnej) jest red-
nio wyszy 2,5 razy w odniesieniu do kolektora paskiego. W skrajnych przypadkach rnica
jest nawet wysza 5-krotnie. Korzystny wskanik cena/wydajno dla kolektorw paskich
przekada si na krtszy okres zwrotu kosztw inwestycji. Kolektory paskie mona wic sto-
sowa w zdecydowanej wikszoci przypadkw.
Kolektory prniowe naley stosowa przede wszystkim wtedy, gdy oferuj wyranie wysz
sprawno pracy ni paskie. Dobr cech niektrych typw kolektorw prniowych jest mo-
liwo ich usytuowania w dowolnej pozycji, np. pionowo na elewacji budynku. Moe by to je-
dyne rozwizanie przy braku miejsca do montau kolektorw na dachu lub przy niekorzystnej
orientacji poaci dachu (wschd, zachd). Dobrej klasy kolektory prniowe mog skuteczniej
pracowa w instalacji solarnej dla wspomagania ogrzewania, jednak trzeba wzi pod uwag
niekorzystny wpyw prni na rozmraanie rur ze niegu i szronu. To zjawisko znane jest od
wielu lat uytkownikom instalacji w Austrii, czy Niemczech.
Ireneusz Jele
menader
ds. marketingu
i szkole, Hewalex
gorca para
schodzona para
substancja parujca
w temp. ok. 25C (np.
freon)
skroplony kondensat
miedziana rurka
ciepo
przekazywane
do ukadu
prnia
rura szklana
Przegld rynku
letniskowych, pensjonatw przyjmujcych
goci gwnie latem, dogrzewania basenu
i najpowszechniejszych, niskobudetowych
instalacji domowych (o krtkim okresie
zwrotu).
2. Caoroczne oszczdnoci na kosztach
przygotowania c.w.u. zapewni raczej wyko-
rzystanie kolektorw rurowych, ale okres
zwrotu inwestycji bdzie odpowiednio
duszy.
3. W instalacjach do przygotowania c.w.u.
i wspomagania ogrzewania mona zastoso-
wa oba typy kolektorw. Prniowe bd
wyranie efektywniejsze, ale rnice
w sprawnoci mona skompensowa, mon-
tujc wicej kolektorw paskich, co wo-
bec rnicy w cenie moe w duych instala-
cjach okaza si opacalne, szczeglnie jeli
system grzewczy domu jest niskotempera-
turowy.
4. W zastosowaniach profesjonalnych (po-
zyskiwanie ciepa take przy bardzo niskiej
temperaturze zewntrznej) sprawdzaj si
kolektory rurowe.
Przedstawione powyej kryteria wyboru
maj duo wiksze znaczenie, ni przerzu-
canie si argumentami w rodzaju kolekto-
ry paskie mona odniey, ogrzewajc je
wod z zasobnika (kto przy zdrowych zmy-
sach bdzie ogrzewa dach podczas mrozu,
majc lich nadziej, e przez krtki zimo-
wy dzie soce odrobi straty? Jeli so-
ce zechce ogrza kolektory, to samo poradzi
sobie ze niegiem). Oczywicie, nie od rze-
czy bdzie pamita np. o tym, e kolekto-
ry paskie mona wmontowa w poa da-
chu (oszczdzajc na kosztach pokrycia), ale
o tym naley pamita ju na etapie projek-
towania domu.
Najwaniejszy projekt caej
instalacji
Dochodzimy tu do sprawy najistotniejszej:
waciwe zaprojektowanie instalacji solar-
nej to zadanie o wiele trudniejsze, ni okre-
lenie rodzaju i powierzchni kolektorw.
Owszem, w przypadku kolektorw maj-
cych suy do podgrzewania wody w domu
zamieszkaym przez 34 osoby, mona po
prostu kupi typowy zestaw z 300-litrowym
zasobnikiem (oby nie od firmy krzak)
i cieszy si mniejszymi lub wikszymi
oszczdnociami. W kadym innym razie
konieczna jest analiza potrzeb mieszkacw
i dostosowanie systemu solarnego do innych
istniejcych lub planowanych urzdze
grzewczych w budynku. Do powiedzie,
e wielu dowiadczonych instalatorw uwa-
a, e waniejszy ni dobr kolektorw jest
np. wybr odpowiedniej wielkoci zasobni-
ka (lub bufora w wypadku instalacji wspo-
magajcej ogrzewanie) i od tego wanie na-
ley zacz (choby dlatego, e rozszerzenie
ukadu kolektorw nie jest zwykle proble-
mem, a wymiana zasobnika to due kopoty
i wysokie koszty). Waciwy wybr bufora
ma te decydujce znaczenie w sytuacji, gdy
w domu ma pracowa np. kominek z pasz-
czem wodnym albo kocio na paliwo stae.
Te elementy instalacji grzewczej mona
i naley ze sob powiza!
Pamitajmy, e wszystkie liczce si fir-
my sprzedajce urzdzenia grzewcze,
w tym oczywicie take systemy solarne,
oferuj zarwno nabywcom, jak i swym
autoryzowanym instalatorom oraz projek-
tantom bezpatn pomoc techniczn w za-
kresie waciwego skonfigurowania in-
stalacji. Z tej pomocy naprawd warto
korzysta!
S Kolektory soneczne najczciej montuje si na
dachu stromym (a), ale mona je ulokowa rwnie
na specjalnych podporach na dachu paskim (b)
lub na gruncie (c) lub na cianie elewacji (d)
f
o
t
.

U
l
r
i
c
h
f
o
t
.

B
u
d
e
r
u
s
f
o
t
.

V
i
e
s
s
m
a
n
n
f
o
t
.

H
e
w
a
l
e
x
S Rys. 6. Sprawno kolektorw rnych typw
w zalenoci od rnicy temperatur midzy
absorberem i otoczeniem
Legenda:
A, B, C, D kolektory paskie uszeregowane
wedug rosncej ceny;
E kolektor rurowy typu mokrego;
F, G kolektory rurowe typu heat pipe
1
2
4
3
G
E
A
B
F
D
C
b
a
d
c
Rnica temperatur w K
W
s
p
c
z
y
n
n
i
k

s
p
r
a
w
n
o
c
i
f
o
t
.

V
i
e
s
s
m
a
n
n
Podajemy ceny brutto
GASPOL Prima
Energy
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,09
netto (pow. absorbera)
[m
2
]: 1,827
Absorber
materia: aluminium-
-mied
grubo [mm]: 0,40
stopie absorpcji [%]: 95
Kolektor/rura
materia: szkoo strukturalne
Masa [kg]: 37
950 z
VAILLANT
auroTHERM VFK 155
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,51
[m
2
]: 2,33
Absorber
materia: aluminium
grubo [mm]: 0,5
stopie absorpcji
[%]: 95
Kolektor/rura
materia: szko antyre-
eksyjne
grubo [mm]: 3,2
Masa [kg]: 38
od 2990 z
VIESSMANN
Vitosol 200-T SP2A
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]:
4,62
netto (pow. absor-
bera) [m
2
]: 3,03
Absorber
materia: mied
stopie absorpcji
[%]: 95
Kolektor/rura
materia: szko
borokrzemowe
z powok antyreeksyjn
grubo [mm]: 2
Masa [kg]: 79 (bez czynnika roboczego)
3375 z
IMMERGAS EP 2.6
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,65
netto (pow. absorbera) [m
2
]: 2,57
Absorber
materia: mied
grubo [mm]: 2
Kolektor/rura
materia: szko solarne
grubo [mm]: 4
Masa [kg]: 49
2336 z
FAKRO
SKW 114 x 206
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,36
netto (pow. absor-
bera) [m
2
]: 2,07
Absorber
materia: mied
grubo [mm]: 0,2
stopie absorpcji
[%]: 95
Przeszklenie kolektora
materia: hartowana szyba solarna pryzmatyczna
grubo [mm]: 4
Masa [kg]: 42
3100 z
VIESSMANN Vitosol
200-F SVK
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,18
[m
2
]: 2,01
Absorber
materia: aluminium
Kolektor/rura
materia: szko hartowane
o niskiej zawartoci elaza
grubo [mm]: 3,2
Masa [kg]: 37 (bez czynni-
ka roboczego)
9450 z (pakiet: 2 kolektory, zbiornik 250 l, osprzt
instalacyjny)
IMMERGAS EV 3.0
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 3,027
netto (pow. absorbe-
ra) [m
2
]: 1,46
Absorber
materia: aluminium
(Napylone Aluminium
nitrite)
grubo [mm]: 1,6
Kolektor/rura
materia: szko borokrzemowe
grubo [mm]: 3,3
Masa [kg]: 62
2951 z
INFO RYNEK Ile kosztuj kolektory soneczne?
PASKIE
HEWALEX KSR10
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 1,823
2
]:
1,014
Absorber
materia: mied, warstwa
typu PVD
grubo [mm]: 0,2
Kolektor/rura
materia: hartowane, nisko-
elazowe, antyreeksyjne
grubo [mm]: 1,8
Masa [kg]: 30
2365 z
NIBE BIAWAR
Hevelius SCM-15
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]:
2,44
netto (pow.
absorbera) [m
2
]:
1,805
Absorber
materia: mied
stopie absorpcji
[%]: 92
Kolektor/rura
materia: szkoo
borokrzemowe
grubo [mm]: 8
Masa [kg]: 49,6
2800 z
HEWALEX KS2000 TLP
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,095
2
]:
1,818
Absorber
materia: mied, warstwa
typu PVD
grubo [mm]: 0,2
Kolektor/rura
materia: szko strukturyzo-
wane, hartowane
grubo [mm]: 3,2
Masa [kg]: 40
1565 z
FAKRO
SKC 114 x 206
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]:
2,54
netto (pow.
absorbera) [m
2
]:
2,07
Absorber
materia: mied
grubo [mm]: 0,2
Przeszklenie kolektora
materia: hartowana szyba solarna pryzmatyczna
grubo [mm]: 4
Masa [kg]: 42
3100 z
PRNIOWE typu mokrego
PRZYDATNE ADRESY
FAKRO 800 100 052 www.fakro.pl
GASPOL 800 190 190 www.gaspol.pl
HEWALEX (32) 214 17 10 www.hewalex.pl
IMMERGAS (42) 649 36 00 www.immergas.com.pl
VAILLANT 801 804 444 www.vaillant.pl
VIESSMANN (71) 360 71 00 www.viessmann.pl
WATT Watt CPC 9+
Powierzchnia
zabudowy [m
2
]: 2,14
2
]:
1,92
Absorber
materia: aluminium
Kolektor/rura
materia: szkoo borokrze-
mowe
grubo [mm]: 3,3
Masa [kg]: 49,6
2919 z
Wicej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artykuy. Kliknij na www.budujemydom.pl.
Jako jedyni publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTW!
PRNIOWE typu heat pipe
Artyku promocyjny
Kolektory soneczne przyczyniaj si bezpo-
rednio do obnienia wydatkw zwizanych
przede wszystkim z podgrzewaniem ciepej
wody uytkowej. Zakada si, e rocznie
oszczdnoci z tego tytuu w budynku jedno-
rodzinnym mog siga do 60%, co oznacza,
e w najkorzystniejszych miesicach letnich
pokrycie potrzeb signie 100% i kocio grzew-
czy bdzie mg by wyczany z pracy.
Kolektory soneczne najtaszy sposb
podgrzania ciepej wody uytkowej CWU
Zapewnienie niskich kosztw podgrzewa-
nia CWU jest istotne dla osignicia niskich
cakowitych kosztw eksploatacji caego bu-
dynku. Najnisze koszty bd osigane z pra-
cy instalacji solarnej, w ktrej pobr mocy
przez pomp obiegow wynosi jedynie oko-
o 4050 W.
Kolektor paski czy prniowy?
Wydajno cieplna kolektorw prniowych
moe by wysza ni dla paskich, pod wa-
runkiem zastosowania 1-ciennych rur pr-
niowych, zapewniajcych wysok przepu-
szczalno promieniowania sonecznego
do wntrza rury. Kolektory prniowe
o 2-ciennych rurach szklanych ograniczaj
przenikanie promieniowania sonecznego do
wntrza. Nawet przy atrakcyjnej cenie bd
one drosze w zakupie od kolektorw pa-
skich. Za wysz cen nie zawsze idzie w pa-
rze wysza sprawno i wydajno kolektora
prniowego. Ciepo uzyskiwane z kolekto-
rw paskich jest od 2 do 5 razy tasze ni
z prniowych, co skraca okres zwrotu po-
niesionych kosztw inwestycji.
Sens stosowania kolektorw prniowych
bdzie istnia wwczas, gdy bdzie on mg
zapewni wyranie wysze efekty ni kolek -
tor paski. W warunkach naszego klimatu
i uwzgldniajc koszty inwestycji oraz pniej-
sze efekty, w peni uzasadnione jest stosowanie
przede wszystkim kolektorw paskich.
Bezpieczestwo eksploatacji ochrona
przed przegrzewaniem
Kluczowym czynnikiem odgrywajcym
wpyw na ochron glikolu oraz elementw in-
stalacji solarnej przed przegrzewaniem, jest
konstrukcja absorbera. Rozrnia si kilka ro-
dzajw ukadu przewodw absorbera, wrd
ktrych jedynie cz zalicza si do atwo
oprniajcych si z glikolu.
Przegrzewanie powoduje w duszej per-
spektywie uszkodzenie glikolu. W instalacji
solarnej nastpuje wzrost cinienia i przy zbyt
maej pojemnoci naczynia wzbiorczego moe
nastpowa otwieranie zaworu bezpiecze-
stwa. Powoduje to niepotrzebne ubytki gliko-
lu z instalacji i konieczno jego uzupenia-
nia. Ochron przed przegrzewaniem w peni
zapewniaj kolektory z dolnymi przycza-
mi. Wwczas para wodna rozszerzajc si do-
prowadza do swobodnego wypierania glikolu
z dolnej czci absorbera. Dodatkow ochron
zapewniaj funkcje sterownika, np. tryb urlo-
powy dla schadzania w nocy wody w pod-
grzewaczu pojemnociowym.
Gwarancje, trwao, niezawodno...
Niezmiernie istotne jest zwrcenie uwagi
na kwestie jakoci i trwaoci urzdze.
Kolektory Hewalex s objte standardowo
10-letni gwarancj, z opcj wyduenia o ko-
lejny rok (w sumie 11 lat), przy zakupie kom-
pletnego zestawu solarnego. Gwarancja ley
w tym przypadku po stronie producenta, a nie
importera. Co szczeglnie wane, gwarancja
nie jest obwarowana dodatkowymi zapisami
trudnymi do spenienia przez uytkownika
instalacji solarnej.
Kolektory soneczne Hewalex
HEWALEX Sp. z o.o. Sp.k.
www.hewalex.pl
S Porwnanie kosztw podgrzania c.w.u. w iloci 300 litrw dziennie (rdo: solarblog.pl)
Na jakie aspekty naley zwraca uwag przy wyborze rozwizania?
Koszty podgrzania 300 litrw ciepej wody uytkowej (45C)
(dzienne komfortowe potrzeby 4-osobowej rodziny)
Koty na paliwa stae przez
lata traktowane byy jako
urzdzenia, stosowane niejako
z musu, a wic przez ludzi
pozbawionych dostpu do
gazu ziemnego i nie do
zamonych, by ogrzewa dom
olejem opaowym czy te
gazem pynnym. Od kilku lat
dziki nieustannemu rozwojowi
technicznemu, w tym przede
wszystkim doskonaleniu
automatyki sterujcej wracaj
jednak do ask i mog by
bardzo dobrym wyborem
jako gwne lub dodatkowe
(awaryjne) rdo ciepa
w domowej instalacji grzewczej.
PRZEGLkD RYNKU
Koty na paliwo stae

W czasach PRL-u, i jeszcze adnych kilka lat
po zmianie ustrojowej, koty na paliwa sta-
e, trafiajce do polskich domw, pochodzi-
y najczciej z mniejszych lub wikszych
zakadw rzemielniczych, ktre w tamtych
czasach dziaay w warunkach do ogra-
niczonej konkurencji. Prawie nikt nie py-
ta wtedy o sprawno ciepln takich urz-
dze, liczya si przede wszystkim oglnie
rozumiana solidno i trwao. Dzi sytu-
acja wyglda zupenie inaczej. Liczba drob-
nych wytwrcw zmalaa, ale na rynku
dziaa co najmniej kilkunastu duych pro-
ducentw, ktrzy konkuruj ze sob nie tyl-
ko cen, lecz take jakoci swoich wyro-
bw. Ich koty maj wszystkie stosowne cer-
tyfikaty, czytelne charakterystyki technicz-
ne i dopuszczenia, dziki czemu nie trzeba
ju kupowa kota w worku. Nie ustpuj one
czstokro produktom najbardziej renomo-
wanych firm o zasigu midzynarodowym.
Pora zerwa z uprzedzeniami. Fanom eko-
logii powiedzmy tylko, e np. koty zgazo-
wujce drewno maj czsto certyfikaty unij-
ne zaliczajce je do najbardziej przyjaznych
rodowisku urzdze grzewczych. A wszyst-
kich kojarzcych kocio staopalny ze stoj-
cym w kotowni monstrum, ktrego rozpa-
lanie codziennie powodowao zadymienie
piwnicy (a nawet zasmrodzenie caego
domu), informujemy, e bez trudu mona ju
kupi urzdzenie spalajce groszek lub pelle-
ty, i wymagajce obsugi raz w tygodniu.
Rosnca popularno nowoczesnych ko-
tw na paliwo stae jest faktem, mimo e
w cigu ostatnich kilku lat aspekt ekono-
miczny ich uytkowania wyranie straci
na znaczeniu. Owszem, ogrzewanie wglem
czy pelletami jest wci o 3040% tasze,
ni gazem ziemnym, ale nie jest ju tak jak
kiedy o wiele tasze. Dlaczego? Ot wa-
nie dlatego, e w ostatnich latach podroa-
y i pellety, i groszek, a to za spraw wygod-
nych w obsudze kotw, w ktrych mona
je spala.
Adam Jamiokowski
Dobry wybr
f
o
t
.
S
A
S
Koty na paliwo stae
Kocio na paliwo stae moe by bardzo do-
brym rdem ciepa, i to zarwno gwnym,
jak i pomocniczym. Jego wybr jak kadego
wanego dla domu urzdzenia, ktre kupuje
si z zamiarem kilkunastoletniej eksploatacji
musi by jednak przemylany, czyli poprze-
dzony starann analiz potrzeb i moliwoci.
Poniej omawiamy najwaniejsze czynniki,
ktre naley wzi pod uwag.
Moc kota
Dobr kota o mocy adekwatnej do zapotrze-
bowania cieplnego budynku, to podstawa
uzyskania komfortu cieplnego oraz ekono-
micznej eksploatacji urzdzenia. W przypad-
ku kotw na paliwa stae, nagminnym zjawi-
skiem jest przewymiarowywanie urzdzenia,
wynikajce z przekonania, e jak bdzie moc-
niejsze, to nic si nie stanie. W rezultacie lu-
dzie kupuj koty o dwa numery wiksze, bo
sdz, e stosunkowo niewielka dopata do
mocniejszego modelu z typoszeregu danego
producenta nie wydrenuje im kieszeni, za to
zagwarantuje bezpieczestwo cieplne.
To jednak nie tak! Kocio na paliwo stae to
nie gazowy kocio kondensacyjny, ktry pra-
cuje najoszczdniej w zakresie kondensacji,
czyli wtedy, kiedy ledwie podgrzewa wod.
Przewymiarowanie kota (poza niepotrzebnym
przegrzewaniem pomieszcze) prowadzi do
zmniejszenia jego sprawnoci i trwaoci,
a w skrajnych przypadkach do problemw
zwizanych z przegrzewaniem i awaryjnym
wyczaniem. Nawet jeli zastosowany w urz-
dzeniu system kontroli prdkoci spalania b-
dzie radzi sobie z utrzymaniem temperatury
wody kotowej na zadanym poziomie, to ciga
praca w warunkach (w uproszczeniu) przydu-
szenia pomienia, skutkowa bdzie tzw. smo-
leniem, czyli szybkim zanieczyszczaniem kota
i przewodu kominowego sadz i innymi pro-
duktami niecakowitego spalania paliwa.
Moc kota na paliwo stae naley wic do-
biera bardzo starannie. W przypadku nowe-
go budynku zadanie to spoczywa na projek-
tancie. W przypadku modernizacji domu czy
samej kotowni, zadanie to warto zleci fa-
chowcowi, a rezultaty wylicze porwna
z dowiadczeniami z eksploatacji poprzed-
niego rda ciepa. Rozsdny zapas mocy
w takiej sytuacji to co najwyej 1015%.
Rodzaj paliwa i staopalno
Wybierajc rodzaj kota na paliwo stae, mu-
simy wzi pod uwag kilka czynnikw,
a zacz naley od okrelenia preferowane-
go paliwa i wymaganej staopalnoci, tzn.
czasu, jaki ma pracowa kocio bez uzupe-
niania paliwa. Z punktu widzenia uytkow-
nika, pomijajc niekiedy do istotne r-
nice konstrukcyjne, koty na paliwo stae
dziel si na urzdzenia:
zasypowe (czyli wymagajce rcznego za-
adunku paliwa);
z automatycznym podawaniem paliwa.
Najprostsze koty zasypowe nie zmieniy
si praktycznie od lat. S wci wybierane,
gdy maj wiele zalet, a przede wszystkim:
S Due drzwiczki kota uatwi wkadanie
wikszych kawakw drewna. Aby urzdzenie
pracowao efektywnie, palenisko wymaga
systematycznego czyszczenia i usuwania
popiou (np. raz w tygodniu lub przed kadym
uzupenieniem paliwa)
f
o
t
.

B
o
s
c
h
fot. Kompania Wglowa
f
o
t
.

L
.

J
a
m
p
o
l
s
k
a

S Najwygodniej kupowa mia lub groszek
pakowany w worki, bo opa w takiej formie nie
pobrudzi kotowni i atwo go przenosi podczas
rozpalania kota
S Konstrukcja najprostszych kotw zasypowych
jest praktycznie taka sama, jak przed laty, a wci
ciesz si one powodzeniem, bo s tanie i nie
wymagaj zasilania elektrycznego
f
o
t
.

L
u
m
o
f
o
t
.

G
a
l
m
e
t
Przegld rynku
nie wymagaj zasilania elektrycznego,
a w konsekwencji idealnie wsppracuj
z grawitacyjnymi (bezpompowymi) instala-
cjami c.o.;
s tanie;
nadaj si zwykle do spalania wszystkie-
go, co spali si moe (skutkiem czego na-
zywane s mieciuchami), a wic nie tylko
do drogiego wgla czy drewna opaowego,
lecz take miau, odpadw drzewnych itd.
Niestety, koty zasypowe maj rwnie
wady:
staopalno od kilku do kilkunastu go-
dzin, co powoduje konieczno uzupenia-
nia paliwa przynajmniej 12 razy na dob;
nisk sprawno z reguy na poziomie
6065%.
Wypada w tym miejscu zaznaczy, e spra-
wno niektrych kotw tego rodzaju, wy-
posaonych w dobrze dziaajce mechanicz-
ne systemy sterowania (tzw. miarkownik
cigu) moe by wiksza, jednak pod warun-
kiem stosowania naprawd dobrego paliwa,
a czasem take cisego przestrzegania okre-
lonego sposobu uytkowania kota. Z dru-
giej strony, przegldajc dane katalogowe
takich urzdze, trzeba zawsze mie wiado-
mo, e figurujce w nich sprawnoci odno-
sz si wanie do paliwa najwyszej klasy,
a nie do trocin i odpadkw.
Wspczesna odmiana kotw zasypowych
to urzdzenia wyposaone w wentylator na-
dmuchowy oraz mikroprocesorowy sterow-
nik, nadzorujcy proces spalania. W kotach
tego typu mona do precyzyjnie sterowa
temperatur wody grzewczej, z reguy wy-
ranie wysza jest te ich sprawno (ale pod
warunkiem waciwej regulacji, bo wentyla-
tor nie jest po to, by wydmuchiwa ciepo
w komin), jednak kosztem uzalenienia od
zasilania w energi elektryczn. Maj one
niekiedy staopalno sigajc 24 godzin,
tym niemniej trzeba je obsugiwa (czyci
i adowa) przynajmniej raz na dob.
Problem ten rozwizano w kotach z auto-
matycznym podawaniem paliwa. Podajnik
moe by typu limakowego (przede wszyst-
kim do wgla typu groszek i peletw) lub
tokowego (akceptuje gorsze paliwa, np.
mia, ale w praktyce rnie z tym bywa).
Koty z podajnikiem s zawsze wyposao-
ne w sterownik zawiadujcy ich prac, maj
sprawno sigajc powyej 80%, a stao-
palno wynosi od 3 do 7 dni. To, jak cz-
sto w praktyce naley zaglda do kotow-
ni, zaley gwnie od pojemnoci zasobnika
i jakoci podawanego paliwa. Niebagateln
rol odgrywa te automatyka sterujca pra-
c urzdzenia. W tej chwili s ju dostpne
koty wyposaone w sterowniki pogodowe,
ktre nie ustpuj funkcjonalnoci regu-
latorom nowoczesnych kotw gazowych
(kontrolowanie temperatury wody grzew-
czej w zalenoci od temperatury zewntrz-
nej, zdalne sterowanie przez telefon komr-
kowy). Warto za taki sterownik zapaci.
Rola w instalacji i komfort
obsugi
Z technicznych uwarunkowa wynika nie
tylko komfort obsugi kotw rnego rodza-
ju, ale po prostu sposb ich wykorzystania,
przy okrelonych moliwociach uytkowni-
ka. W praktyce kocio zasypowy moe peni
rol gwnego rda ciepa tylko w sytuacji,
kiedy ciga obecno domownikw pozwala
na kontrol jego pracy oraz uzupenianie pali-
wa. Takim gwnym rdem ciepa moe by
natomiast z powodzeniem kocio z podajni-
kiem, jednak bez wtpienia nie powinien by
on traktowany jako urzdzenie niewymagaj-
ce nadzoru nie ma np. mowy o bezpiecznym
pozostawieniu go (w czasie mrozw) na duej
ni 24 godziny. Zaadowanie paliwa zej jako-
ci (np. mokrego) moe bowiem spowodowa
nieoczekiwane zatrzymanie nawet najlepsze-
go kota. Podobny skutek bdzie miao zablo-
kowanie podajnika przez may kamyk, kt-
ry zaadowany do kota wraz z paliwem znaj-
dzie si tam, gdzie znale si nie powinien,
i spowoduje zerwanie tzw. zawleczki bezpie-
czestwa, chronicej silnik podajnika przed
uszkodzeniem (spaleniem). Jeli wybieramy
kocio z podajnikiem jako jedyne rdo cie-
pa, to powinnimy si upewni, e pozwala
on na ogrzewanie domu (w oczekiwaniu na fa-
chowca, ktry naprawi podajnik) dziki wyko-
rzystaniu tzw. rusztu awaryjnego.
W praktyce koty zasypowe s bardzo cz-
sto wykorzystywane jako urzdzenia pomoc-
nicze w stosunku do kota gazowego po-
zwalajce na tzw. przepalanie w okresach
przej ciowych (czsto tanim paliwem odpado-
wym) i gwarantujce bezpieczestwo cieplne
w razie awarii tego drugiego. Kocio z podajni-
kiem jest zwykle gwnym rdem ciepa, ale
jak wspomnielimy powyej powinno si
zadba o to, by nie pozosta bez ogrzewania,
gdy ulegnie uszkodzeniu.
Moliwe s te inne ciekawe kombinacje.
A moe pompa ciepa i zwyky kocio w-
glowy? Na pozr brzmi to absurdalnie, bo
wydaje si, e zestawiamy urzdzenia z zu-
penie rnych epok. Jednak gdy si zasta-
nowi, to pomys wcale nie jest taki zy.
Pompa ciepa bdzie skuteczna przy umiar-
kowanej temperaturze zewntrznej, zapew-
niajc odpowiedni komfort cieplny przez
prawie cay sezon, a kiedy nie da rady po
prostu napalimy w piecu. Jest to jakby od-
wrcenie wspomnianego powyej, popu-
larnego sposobu czenia tzw. mieciucha
f
o
t
.

S
A
S
f
o
t
.

L
u
m
o
WS Koty z automatycznym podawaniem paliwa zawsze maj sterownik
zawiadujcy ich prac
Koty na paliwo stae
(czsto te kominka) z kotem gazowym,
wczanym, gdy robi si naprawd zimno.
Korzystanie z pompy ciepa i kota wglowe-
go bdzie przy tym tasze i bardziej kom-
fortowe, bo mrozy wymagajce wsparcia
pompy kotem nie trwaj u nas przesadnie
dugo. A jeli w instalacji zawierajcej pom-
p ciepa i kocio znajdzie si take bufor, to
rezultat kocowy moe by wicej ni zado-
walajcy zarwno pod wzgldem eksplo-
atacyjnym, jak i ekonomicznym.
Podczenie hydrauliczne
i kotownia
Planujc zakup kota na paliwo stae, nie
mona zapomnie o kilku istotnych ograni-
czeniach.
Po pierwsze, koty na paliwo stae prze-
znaczone s raczej do funkcjonowania
w instalacjach hydraulicznych typu otwar-
tego. Od kilku lat (zagadnienie to szerzej
omawiamy w artykule dotyczcym komin-
kw na str. 166) moliwy jest ju monta ta-
kiego kota w instalacji typu zamknitego
(cinieniowego), ale pod warunkiem, e ma
on dopuszczenie do pracy w ukadzie za-
mknitym, a caa instalacja wyposaona jest
w odpowiednio podczone urzdzenie do
odprowadzania nadmiaru ciepa. W prak-
tyce koszty spenienia dodatkowych wy-
maga s zwykle wysze, ni zastosowania
klasycznego poczenia kota na paliwo sta-
e z instalacj zamknit, tzn. przy uyciu
wymiennika ciepa.
Druga sprawa, to kotownia. Kota na pa-
liwo stae nie da si zamontowa w przedpo-
koju ani spiarce (jak np. kota gazowego
z doprowadzeniem powietrza do spalania
z zewntrz). Musi on stan w kotowni,
a wic w pomieszczeniu speniajcym okre-
lone warunki co do:
miejsca montau kota (niepalne podo-
e i waciwa odlego od materiaw pal-
nych, w tym skadowanego paliwa);
wentylacji nawiewnej (doprowadzenie
powietrza) i wywiewnej;
dostpnoci odpowiedniego przewodu
kominowego.
W wypadku budynkw nowo projektowa-
nych zaplanowanie odpowiedniej kotow-
ni to obowizek projektanta. Jeli jednak re-
montujemy stary budynek, powinnimy
upewni si, e monta wybranego kota b-
dzie moliwy. W pomieszczeniu, ktre za-
wsze penio rol kotowni, odpowiednia
wentylacja najczciej jest zapewniona (od-
powiednio duy kana dostarczajcy po-
wietrze z zewntrz mona te zwykle bez
wikszych kopotw wykona), problemy
mog pojawi si jednak z podczeniem ko-
ta do komina. Lepiej upewni si, e istnie-
jcy przewd kominowy spenia wymagania
okrelone przez producenta kota.
W przypadku kotw z podajnikiem naley
te wzi pod uwag, e zajmuj one dwa-
trzy razy wicej miejsca, ni tradycyjne
urzdzenia zasypowe.
Nie ukrywajmy eksploatacja kota na
paliwo stae wie si z koniecznoci
okresowego (najczciej raz w tygodniu)
czyszczenia urzdzenia. W przeciwnym
wypadku jego sprawno szybko male -
je (ciepo idzie w komin). Jeli kto potra-
fi pogodzi si z tym, e raz na tydzie b-
dzie musia powici mu 2030 minut
i nieco si ubrudzi, to nowoczesny kocio
na paliwo stae moe by atrakcyjnym, bo
ekonomicznym, i wcale nie tak bardzo ab-
sorbujcym, urzdzeniem grzewczym, na-
dajcym si zarwno do roli gwnego, jak
i pomocniczego rda ciepa dla domu.
Pamitajmy tylko, by podczas wyboru urz-
dzenia nie kierowa si atrakcyjnoci fol-
derw czy te stron internetowych produ-
centw, ale parametrami technicznymi,
najlepiej potwierdzonymi przez instytucje
niezalene od wytwrcy.
S To gwnie pojemno zasobnika (przy kotach
z automatycznym podawaniem paliwa) decyduje
o tym, jak czsto trzeba zaglda do kotowni
f
o
t
.

L
.

J
a
m
p
o
l
s
k
a

REKLAMA
.
.
.
w
l
q
c
e
j
m
o
z
l
l
w
o
s
c
l
.
Podajemy ceny brutto
LUMO TECHNIKA
GRZEWCZA
model: Central Plus
typ: stalowy, wodny, z zaadun-
kiem rcznym
moc: 12 kW
paliwo podstawowe: wgiel
kamienny
paliwo zastpcze: drewno
suche
sprawno: 7782%
wymiary: 85 x 60 x 40 cm
gwarancja: 3 lata
2650 z
SAS
model: UWT
typ: z zaadunkiem rcznym, uni-
wersalny, ze sterowaniem
moc: 14200 kW
paliwo podstawowe: wgiel, mia
paliwo zastpcze: drewno
sprawno: 79,185,9%
wymiary:
od 141 x 101 x 54 cm
gwarancja: 4 lata
od 4690 z
ROBERT BOSCH
GMBH
marka: Buderus
model: Logano S121-2
typ: z zaadunkiem
rcznym (zgazowu-
jcy)
moc: 21/26/32/38 kW
paliwo podstawowe:
drewno
sprawno: 78%
wymiary:
126 x 75 x 62 cm
(21 kW)
gwarancja: 2 lata
9865 z
Wicej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artykuy. Kliknij na www.budujemydom.pl
ROBERT BOSCH GMBH
marka: Buderus
model: Logano G221
typ: z zaadunkiem rcz-
nym (jednocigowy)
moc: 20/25/32/40 kW
paliwo podstawowe:
wgiel kamienny
paliwo zastpcze: koks,
drewno
sprawno: 76%
wymiary:
110 x 82 x 60 cm (20 kW)
gwarancja: 2 lata
5806 z
HEF STAL
model: Hef Start
typ: z zaadunkiem
rcznym (wy mien nik
pionowy)
moc: 25 kW
(typoszereg 1230 kW)
paliwo podstawowe:
wgiel klasy orzech,
drewno
sprawno: do 79%
wymiary:
102 x 76,5 x 45,5 cm
gwarancja: 4 lata
3382 z
SAS
model: Slim
typ: z automatycznym
podawaniem paliwa
i dodatkowym rusz-
tem wodnym
moc: 1448 kW
paliwo podstawowe:
groszek
paliwo zastpcze:
pellety na palniku
Multi Flame, drewno
na ruszcie wodnym
sprawno:
82,188,4%
wymiary:
od 149 x 99 x 92 cm
gwarancja: 4 lata
od 8450 z
LUMO TECHNIKA
GRZEWCZA
model: Vulcanus
typ: stalowy, wod-
ny, z automatycz-
nym podawaniem
paliwa
moc: 25 kW
paliwo podstawo-
we: groszek
paliwo zastpcze:
wgiel kamienny,
drewno suche
sprawno:
8290%
wymiary: 128 x 128 x 83 cm
gwarancja: 3 lata
10 190 z
SAS
model: Multi
podawaniem paliwa
i dodatkowym rusztem
wodnym
moc: 17150 kW
paliwo podstawowe:
groszek
paliwo zastpcze:
pellety na palniku
Multi Flame, drewno
na ruszcie wodnym
sprawno: 86,591%
wymiary:
od 143 x 114 x 111 cm
gwarancja: 4 lata
od 9060 z
INFO RYNEK Ile kosztuj koty na paliwo stae?
KOMIZ
marka: Sztoker
model: Sztoker mini
podawaniem paliwa
moc: 15 kW
paliwo podstawowe:
groszek
paliwo zastpcze: mia
sprawno: 86%
wymiary:
116 x 115 x 50 cm
gwarancja: 5 lat
7503 z
KOMIZ
marka: Sztoker
model: Sztoker 50
podawaniem paliwa
moc: 50 kW
paliwo podstawowe:
groszek
paliwo zastpcze:
mia
sprawno: 86%
wymiary:
166 x 137 x 60 cm
gwarancja: 5 lat
14 760 z
ROBERT BOSCH
GMBH
marka: Buderus
model: Logano G221
Automatic
podawaniem paliwa
moc: 25/30 kW
paliwo podstawo-
we: groszek wgla
kamiennego
paliwo zastpcze:
pellety, groszek wgla
brunatnego
sprawno: 78%
wymiary:
158 x 109 x 80 cm
(25 kW)
gwarancja: 2 lata
15 978 z
HEF STAL
model: Uni Plus
(dostpne te
Uni Master
i Uni Brucer)
typ: z automa-
ty cznym poda-
waniem paliwa
wymiennik
pionowy
moc: 25 kW
(typoszereg
1550 kW)
paliwo
podstawowe:
groszek
paliwo zastpcze: mia
sprawno: 8288%
wymiary: 126,5 x 112 x 87 cm
gwarancja: 4 lata
10 566 z
Osprzt elektroinstalacyjny to zarwno uywane przez nas na co dzie
gniazda i aczniki, jak i aparaty ukryte w rozdzielnicy. Zwykle interesujemy
si tylko tymi pierwszymi. Jednak te niewidoczne wcale nie s mniej
wane. Wszystkie za maj do spenienia cile okrelone funkcje, ktre
warto zna.
PRZEGLkD RYNKU
Z punktu widzenia uytkownikw, osprzt
dzieli si na dwie zasadnicze grupy.
Widoczny w pomieszczeniach. To przede
wszystkim gniazda i czniki instalacyjne
do zaczania owietlenia. Przy ich wybo-
rze gwnym kryterium jest wygld. Z ko-
lei cena rnych modeli jakiego elementu
moe si rni kilkakrotnie, cho funkcje
s w zasadzie te same.
Ukryte w rozdzielnicy, ew. w puszkach
instalacyjnych. Ta grupa obejmuje wszel-
kiego rodzaju zabezpieczenia (wyczni-
ki nadmiarowoprdowe, rnicowoprdowe
itd.) oraz rozmaite elementy sterujce (zega-
ry, wyczniki zmierzchowe). S ukryte na
co dzie przed naszym wzrokiem, ponad-
to jest to tzw. osprzt moduowy o ujedno-
liconych wymiarach i ksztacie (wielko
rozdzielnicy to wielokrotno takich mo-
duw). Nie znaczy to wcale, e osprzt si
nie rni podobne z zewntrz urzdzenia
mog mie zupenie inne charakterystyki
i zastosowanie. Rnice w cenie, ale i w ja-
koci s bardzo due.
We wntrzach
Gniazda wtyczkowe i czniki do sterowa-
nia owietleniem s podstawowym osprz-
tem, bez ktrego nie da si korzysta z in-
stalacji elektrycznej. A zasilane prdem
urzdzenia s w naszym otoczeniu tak po-
wszechne, e z ich znaczenia zdajemy so-
bie spraw najczciej dopiero wwczas, gdy
prd zostaje wyczony, np. w wyniku ze-
rwania linii. Powszechno urzdze elek-
trycznych powoduje, e musimy mie we
wntrzach mieszkalnych wiele gniazd do
ich zasilania, czniki do sterowania owie-
tleniem czy roletami oraz rozmaite gniaz-
da instalacji teletechnicznych (telefonicz-
ne, komputerowe itd.). A trudno uwierzy,
e kilkadziesit lat temu nikogo nie dziwi
Jarosaw Antkiewicz
Prd pod kontrol
fot. Ospel
brak gniazd w azience i zaledwie 12 w po-
kojach.
Dzi takich elementw jest wiele i w zwiz-
ku z tym po prostu rzucaj si w oczy. Tym
bardziej, e musz by dla nas dostpne, scho-
wanie ich za meblami czy w jaki zakamar-
kach nie ma sensu.
Jak Ci widz
Gniazda i czniki s widoczne, wic wy-
bieramy je kierujc si gwnie wygldem.
Wybr jest ogromny proste i dyskretne,
ozdobne, a moe wykonane z drewna, sk-
ry lub porcelany? Trudno dyskutowa o gu-
stach, ale jeli ju co doradzi, to przede
wszystkim sprawdzenie, czy wybrana seria
stylistyczna producenta obejmuje wszyst-
kie potrzebne nam elementy. Wiele z nich
nie obejmuje mniej popularnych elementw,
np. przyciskw do sterowania roletami czy
gniazd gonikowych. Jeli za chcemy kilka
gniazd lub cznikw umieci jedno przy
drugim sprawdmy, czy da si je estetycz-
nie umieci w ramkach wielokrotnych.
Warto przy tym pamita, e niekt-
re czniki skadaj si ze swoistych modu-
w cz funkcyjna umieszczana w pusz-
ce instalacyjnej, ramka maskujca (czsto
w wielu kolorach) oraz akcesoria w rodzaju
zestaww uszczelniajcych (zmieniajcych
zwyky cznik w bryzgoszczelny).
Nie zapomnij o funkcji
Ostatecznie jednak nawet wyeksponowa-
ny osprzt musi przede wszystkim spenia
dobrze funkcje uytkowe. Nie zapominaj-
my o tym, bo bdziemy si mczy niczym
w adnych, ale niewygodnych butach.
W niektrych pomieszczeniach osprzt po
prostu musi mie pewne cechy praktyczne.
Przykadowo w azienkach musi by bry-
zgoszczelny. Gniazda maja wic charaktery-
styczne klapki. Takie same warto rwnie
zaoy w kuchni nad blatami roboczy-
mi. Potwierdzi to kady, kto cho raz w y-
ciu czyci zwyke gniazdo z rozchlapanego
sosu. Wzgldy uytkowe w oczywisty spo-
sb maj pierwszestwo we wszelkich po-
mieszczeniach technicznych (gara, kotow-
nia pralnia) oraz na zewntrz domu (taras,
ogrd). Jednak w tym przypadku do zasad-
noci zastosowania odpornego na wilgo,
py itp. osprztu i opraw owietleniowych
nie trzeba chyba nikogo przekonywa.
Zagadnienie praktycznoci i funkcjonal-
noci siga jednak duo dalej. Wchodzc
do ciemnego korytarza, docenimy banalnie
proste rozwizanie cznik podwietlany
diod. W takim miejscu problem z urucha-
mianiem owietlenia moemy te rozwiza
radykalnie, zakadajc czujnik ruchu za-
czajcy lamp. Wybr naley do nas, niemal
kad funkcj da si zrealizowa.
Przede wszystkim powinnimy przemy-
le nie tyle, jaki ma by styl osprztu, ale
jakie i gdzie czniki zaoy. Powinny by
tak umieszczone, bymy trafiali na nie intu-
icyjnie. cznik uruchamiajcy owietlenie
w pomieszczeniu zwykle umieszcza si po
tej samej stronie drzwi, po ktrej znajduje
si klamka. Standardowa wysoko wyno-
si 130140 cm nad podog. Ze wzgldu na
wygod dzieci, popularna jest te wysoko
90 cm, ale pamitajmy, e wiele szafek i ko-
md jest wyszych.
Gdy drzwi s dwuskrzydowe, dobrze
sprawdzi si tzw. cznik schodowy, kt-
rym mona zapala i gasi wiato z dwch
miejsc (np. po obu stronach naszych drzwi).
Takie czniki przydaj si take w po-
mieszczeniach z wicej ni jednym wej-
ciem, np. salonach. Dobrze sprawdzaj
si take w dugich korytarzach i oczywi-
cie na schodach. Jeli doda do nich cz-
niki krzyowe, to wiato mona bdzie
zapala i gasi z dowolnej liczby miejsc.
Alternatywnym rozwizaniem jest zasto-
sowanie tzw. przecznikw bistabilnych
(montowanych zwykle w rozdzielnicy) oraz
dowolnej liczby cznikw impulsowych
(tzw. dzwonkowych).
W rozdzielnicy
Kada instalacja elektryczna powinna by
przede wszystkim bezpieczna. Dlatego
w pierwszym rzdzie omwimy montowa-
ne w rozdzielnicy urzdzenia zabezpiecza-
jce. Ponadto obecnie to wyposaenie obo-
wizkowe w nowych domach. Wymogw
bezpieczestwa nie wolno lekceway, bo
S cznik schodowy podwietlany diod. Bez
trudu znajdziemy go w ciemnoci
f
o
t
.

S
c
h
n
e
i
d
e
r

E
l
e
c
t
r
i
c
f
o
t
.

H
a
g
e
r
S czniki to ju nie tylko tworzywo sztuczne.
Mona wybra model z ramk ze szka, drewna lub
metalu
T Uzupenieniem tradycyjnego osprztu moe by nawet stacja
dokujca i radio
f
o
t
.

O
s
p
e
l
wbrew do rozpowszechnionemu przeko-
naniu, domowe 230 V to do, aby zabi lub
powanie okaleczy. Najwicej ofiar porae-
nia prdem miao wypadek wanie w domu
lub mieszkaniu. Trzeba wzi pod uwag
jeszcze, e wikszo uytkownikw nie jest
wcale obeznana z zasadami bezpiecznego
korzystania z instalacji, za dzieci mog za-
chowywa si w sposb zupenie nieodpo-
wiedzialny.
W rozdzielnicy montuje si te wiele in-
nych urzdze, poza zabezpieczeniami.
Zwikszaj one funkcjonalno instalacji,
suc naszej wygodzie.
Wyczniki nadmiarowoprdowe
Wyczniki nadmiarowoprdowe, nazywa-
ne te nadprdowymi, to podstawowe za-
bezpieczenie obecne w kadym obwodzie.
Kady obwd musi mie odrbne zabezpie-
czenie.
Ten rodzaj wycznika przerywa dopyw
prdu, gdy w obwodzie dojdzie do zwarcia
lub zostanie on przeciony w wyniku pod-
czenia urzdze o zbyt wysokiej mocy.
Bez takiej ochrony, w wyniku wzrostu tem-
peratury przewodu mogoby doj do zw-
glenia izolacji, stopienia y przewodu, a na-
wet poaru.
Wczniki peni wic te same funkcje, co
tradycyjne bezpieczniki topikowe. Niestety
po zadziaaniu tradycyjnego bezpiecznika
ulega on przepaleniu i trzeba wymieni jego
wkadk. W wyczniku nadprdowym za
opuszcza si jedynie dwignia mechanizmu
wystarczy j unie, aby w obwodzie po-
pyn prd. Dlatego wyczniki s znacz-
nie wygodniejsze i bezpieczniejsze dla nie-
fachowego uytkownika.
Wyczniki rnicowoprdowe
Przerywaj dopyw prdu do obwodu, gdy
nastpi jego upyw, np. wskutek dotkni-
cia przez kogo przewodu bez izolacji, albo
gdy uziemiona metalowa obudowa jakiego
urzdzenia znajdzie si pod napiciem.
Kady wycznik rnicowoprdowy re-
aguje dopiero wtedy, gdy zostanie przekro-
czona pewna graniczna warto upywu
prdu.
Zwyky uytkownik spotyka si najcz-
ciej z wycznikami wysokoczuymi o pr-
dzie znamionowym 30 mA. Mniej czue
wyczniki (100 mA lub wicej) montu-
je si jako zabezpieczenie przeciwpoaro-
we. Bardzo czuymi wycznikami (poniej
30 mA) zabezpiecza si niekiedy instala-
cj na zewntrz domu, bo gdy stoimy bez-
porednio na ziemi, skutki poraenia mog
by szczeglnie grone.
Jeden wycznik rnicowoprdowy nie
powinien chroni wszystkich obwodw.
Wprawdzie speni swoje zadanie jako zabez-
pieczenie, ale gdy zadziaa lub si po pro-
stu zepsuje, cay dom zostanie pozbawiony
prdu. Dlatego w rozdzielnicy jest ich zwy-
kle kilka. Obowizkowo zabezpiecza si
wycznikami rnicowoprdowymi ob-
wody gniazd wtyczkowych w pomieszcze-
niach o zwikszonym zagroeniu porae-
niem w azienkach, pralniach, kuchniach
itp. Warto jednak chroni take reszt insta-
lacji. Wycznik moe uratowa ycie w razie
poraenia. S jednak sytuacje, gdy wiado-
mie rezygnuje si z zabezpieczenia rnico-
woprdowego. Przykadowo pompy obiegowe
centralnego ogrzewania, kocio, zamraar-
k, czyli urzdzenia, ktrych wyczenie by-
oby bardzo kopotliwe (szczeglnie w cza-
sie naszej duszej nieobecnoci) zasila si
kade z osobnego obwodu, bez rnicwek.
Oczywicie ich pozostae zabezpieczenia
(nadprdowe, uziemienie) wymagaj wwczas
wykonania ze szczegln starannoci.
Uwaga! Wyczniki rnicowoprdowe
psuj si rzadko, ale i tak znacznie czciej
ni nadprdowe. Producenci zalecaj ich
kontrolowanie za pomoc przycisku test,
znajdujcego si na obudowie, nie rzadziej,
ni raz w miesicu. Inaczej nie wiemy wca-
le, czy zabezpieczenie zadziaa w krytycz-
nej sytuacji.
Ograniczniki przepi
Zabezpieczaj instalacj i urzdzenia elek-
tryczne przepiciami, czyli przepywem pr-
du o znacznie wyszym napiciu ni normal-
ne, sieciowe. Przyczyn przepi s wyado-
wania atmosferyczne (bliskie uderzenie pio-
runa) oraz rozmaite nieprawidowoci w sa-
mej sieci zasilajcej. Dziki ogranicznikom
f
o
t
.

L
e
g
r
a
n
d
S Wszystkie wyczniki rnicowoprdowe maj
przycisk sprawdzajcy (testowy) na obudowie. To
jedyny osprzt, ktry wymaga regularnej kontroli
przez uytkownika
S Rozdzielnica to centrum sterowania domow
instalacj. Tu dzieli sie j na obwody, montuje
zabezpieczenia i urzdzenia sterujce
fot. Eaton Electric (Moeller)
f
o
t
.

S
c
h
n
e
i
d
e
r

E
l
e
c
t
r
i
c
S Wielofunkcyjne przyciski to element
charakterystyczny dla instalacji inteligentnych
Przegld rynku
taki niebezpieczny prd zostaje skierowany do
uziomu. Jeli brak skutecznego uziemienia, to
i ograniczniki nie speni swojej roli.
Jest kilka klas ogranicznikw, montuje si
je w rnych miejscach:
I (B) w zczu; w budynkach zasilanych
z sieci napowietrznej, a z sieci kablowej, je-
li budynek ma instalacj odgromow;
II (C) w rozdzielnicy, w odlegoci przy-
najmniej 10 m od ogranicznika klasy B, albo
w zczu, jeli budynek zasilany jest z linii
kablowej i nie ma instalacji odgromowej;
III (D) bezporednio przed chronionym
urzdzeniem. Najczciej s to specjalne
przeduacze (listwy przeciwprzepiciowe).
Uwaga! Sam ogranicznik klasy III nie jest
skutecznym zabezpieczeniem. Za ogranicz-
nik klasy II mona stosowa, nie poprzedza-
jc go ogranicznikiem I, jeli dom nie ma
instalacji odgromowej, a przycze jest wy-
konane jako podziemne (kablowe).
Bardzo popularne s ograniczniki przepi
klasy I+II (B+C), ktre mona instalowa
w rozdzielnicy, bez zachowania odstpu.
Jeli ogranicznik przepi zadziaa, to ko-
nieczna moe by wymiana jego wkadki.
Zdarza si te, e ogranicznik zostaje ww-
czas wyrwany z szyny montaowej. Dlatego
po burzy naley sprawdzi stan ograniczni-
kw. Na ich obudowie zwykle jest wskanik
uszkodzenia.
Ograniczniki przepi to drogie urzdzenia,
jednak warto kupowa tylko te pochodzce od
uznanych wytwrcw. Na rynku jest te wiele
chiskich produktw, o niskiej cenie i jeszcze
niszej jakoci. Wiele z nich okazuje si jed-
nak nieskutecznych i pod wpywem przepi
spowodowanych przez piorun ulega zniszcze-
niu. Szczeglnie naley si wystrzega takich
urzdze klasy I+II (B+C).
Ograniczniki przepi to nie jedyny spo-
sb zmniejszenia ich dotkliwych skutkw.
Wszystkie metalowe rurocigi oraz kabel sie-
ci energetycznej powinny by wprowadzone
do budynku w tym samym miejscu, trzeba
wykona pomidzy nimi tzw. poczenia wy-
rwnawcze oraz poczy je z szyn uziemia-
jc budynku (poczenie z uziomem).
Automatyka i sterowanie
Instalacja elektryczna moe dziaa praktycz-
nie bez naszego udziau, jeli tylko zastosu-
jemy odpowiednie czujniki, elementy wyko-
nawcze oraz sterujc tym wszystkim elektro-
nik. To ju obszar tzw. inteligentnych budyn-
kw. Czsto uywa si tej nazwy bardzo na
wyrost (marketingowo brzmi piknie), ale rze-
czywicie da si zautomatyzowa dziaanie
wszystkich domowych instalacji, a co najwa-
niejsze zintegrowa je w jeden spjny sys-
tem. Niestety bdzie to sporo kosztowa i ma
sens w budynku, w ktrym jest co integrowa,
Jaka rozdzielnica?
Dobra rozdzielnica musi by przede wszystkim wy-
starczajco dua. Warto zostawi nieco wolnego miej-
sca na zapas. Z czasem zechcemy pewnie doda jaki
osprzt, a dziki temu nie trzeba bdzie jej wymienia
lub dodawa drugiej.
Rozdzielnice mog by natynkowe lub przystoso-
wane do montau we wnce ciennej. Te pierwsze
bardziej rzucaj si w oczy, ale atwiej je zainstalo-
wa i wymieni.
Rozdzielnica powinna znale si w pobliu wejcia
do budynku, w widocznym miejscu i nie wyej, ni na
wysokoci wzroku dorosego czowieka. To bardzo
wane ze wzgldw bezpieczestwa, bo pozwala w ra-
zie zagroenia, np. poaru, szybko wyczy napicie.
Umieszczenie rozdzielnicy wysoko, powyej drzwi, jest fatalnym pomysem, utrudniaj-
cym czy wrcz uniemoliwiajcym do niej dostp zwaszcza osobom starszym i niepe-
nosprawnym.
Uwaga! Urzdzenia w rozdzielnicy naley czytelnie opisa. Dziki temu da sie atwo zi-
dentyfikowa poszczeglne obwody i ich zabezpieczenia.
f
o
t
.

S
a
t
e
l
S Czujnik ruchu sterujcy owietleniem schodw jest przykadem prostej ale bardzo uytecznej automatyki
f
o
t
.

L
e
g
r
a
n
d
S Wszystkie aparaty umieszczone
w rozdzielnicy powinny by czytelnie
opisane
S Wszelkie urzdzenia elektryczne naraone
na dziaanie wody i wilgoci, np. montowane
na zewntrz musz spenic zaostrzone normy
szczelno
f
o
t
.

P
r
a
k
t
i
k
e
r
Przegld rynku
np. wentylacj mechaniczn, klimatyzacj,
nowoczesn instalacj grzewcz.
Zawsze jednak warto pomyle o przynaj-
mniej prostych elementach automatyki, ktre
przy niewielkich kosztach daj bardzo uy-
teczne moliwoci. To przede wszystkim:
zegary sterujce prac podgrzewaczy
wody, piecw akumulacyjnych, pomp cyrku-
lacyjnych ciepej wody uytkowej. W przy-
padku dwutaryfowego rozliczania, czaso-
we sterowanie urzdzeniami grzewczymi po-
winno by standardem. Wyczenie cyrku-
lacji c.w.u. w niektrych godzinach to za po
prostu oszczdno ciepa i prdu;
wyczniki pierwszestwa, zapobiegaj-
ce przecieniu instalacji i jej wyczaniu
przez zabezpieczenia. Mona np. chwilowo
wyczy elektryczne ogrzewanie podogo-
we, gdy korzystamy z kuchenki;
czujniki ruchu oraz czujniki zmierzcho-
we poczone z lampami na zewntrz domu;
czujniki ruchu wsppracujce z lampami
owietlajcymi w godzinach nocnych scho-
dy i korytarze wewntrz domu. Nie musz
one uruchamia zasadniczych rde wia-
ta, lecz jedynie sabsze (dodatkowe), kt-
rych wiato nie olepia osb wstajcych
w nocy, np. do azienki.
Koszty
Ceny osprztu elektroinstalacyjnego s bar-
dzo zrnicowane. Najlepiej to wida na przy-
kadzie gniazzd i cznikw owietleniowych.
Gniazdo moemy kupi zarwno za kilkana-
cie, jak i ponad 100 z. Oba bd dobrze spe-
nia swoje funkcje ale ich wygld i uyte ma-
teriay bd zupenie inne. Chodzi oczywicie
gwnie o materiay widoczne z zewntrz
w rodku wielkich rnic nie bdzie.
Inaczej jest w przypadku aparatw zabez-
pieczajcych, czyli wyacznikw nadprdo-
wych, rnicowoprdowych i ogranicznikw
przepi. To urzdzenia montowane w roz-
dzielnicy, majce ustandaryzowane rozmia-
ry. Dla laika wygldaj niemal identycznie.
Jednak jako ich elementw wewntrznych
od ktrych zaley sprawne dziaanie i na-
sze bezpieczestwo bywa skrajnie rna.
Zdecydowanie najtasze aparaty zabez-
pieczajce, to wyczniki nadmiarowopr-
dowe. Te jednomoduowe (do obwodw jed-
nofazowych) kosztuj kilkanacie zotych,
a ceny u rnych producentw s zblione.
Wyczniki rnicowoprdowe to ju wy-
datek ok. 100 z. Przynajmniej tych od reno-
mowanych wytwrcw, bo importowane
z Chin s o poow tasze. Jednak za ich ja-
ko trudno rczy. A czy warto oszczdza
na sprzcie, ktry potencjalnie ma uratowa
nam ycie?
Jednak zdecydowanie najdrosze s ogra-
niczniki przepi. Za urzdzenie klasy B+C
(I+II) zapacimy od 500 do ponad 1000 z.
Oczywicie da sie kupi taniej wyroby z Da-
lekiego Wschodu, ale ich jako jest wtpliwa.
A te aparaty zabezpieczajce musz by na-
prawd doskonale wykonane, aby znie dzia-
anie prdu piorunowego. Praktyka wykazuje,
e zakup byle jakich ogranicznikw przepi
nie ma sensu nie wytrzymuj przepywu
prdu nawet znacznie mniejszego ni zgodnie
z deklaracj producenta powinny i nie zapew-
niaj skutecznej ochrony. Niestety za jako
trzeba zapaci.
S Ogrzewacze przepywowe to urzdzenia o najwikszym chwilowym poborze prdu. Aby nie przecia
instalacji mona zastosowa tzw. wyczniki pierwszestwa, ktre na czas poboru wody wycz inne
urzdzenia np. grzejniki
S Ograniczniki przepi zabezpieczaj cenne
urzdzenia elektryczne i elektroniczne przed
zniszczeniem
f
o
t
.

E
a
t
o
n

E
l
e
c
t
r
i
c

(
M
o
e
l
l
e
r
)
f
o
t
.

K
o
s
p
e
l
Kod IP
Umieszczony na oprawach, cznikach i innym sprzcie dwucyfrowy kod IP informuje o stopniu
odpornoci na wnikanie cia staych (w tym pyu) pierwsza cyfra, oraz wody druga cyfra.
Kod IP oznacza ochron przed wnikniciem zanieczyszcze do obudowy:
Pierwsza cyfra kodu Druga cyfra kodu
0 brak ochrony 0 brak ochrony
1 przedmioty o rednicy t 50 mm 1 krople wody padajce pionowo
2 przedmioty o rednicy t 12 mm 2 krople wody padajce pod ktem do 15
3 przedmioty o rednicy t 2,5 mm 3 krople wody padajce pod ktem do 60
4 przedmioty o rednicy t 1 mm 4 bryzgi wody z dowolnego kierunku
5 py i kurz 5 strugi wody z dowolnego kierunku
6 cakowita pyoszczelno 6 fale
7 cakowite zalanie
8 dugotrwae zanurzenie
Z czego najlepiej zrobi podjazd do garau? Budowa go samemu czy
wynaj firm? Lepszy bdzie beton czy klinkier? A moe wystarczy
dobrze ubite kruszywo? Na te oraz inne pytania odpowiemy w niniejszym
artykule.
PRZEGLkD RYNKU
Zanim przystpimy do prac, zastanwmy
si, jak zaaranowa t nawierzchni, by
bya funkcjonalna, estetyczna i wspgra-
a z otoczeniem domu. Podjazd to inwestycja
na lata, warto wic powici nieco uwagi
na jego zaplanowanie. Projekt zwykle otrzy-
muje si za darmo w firmie, w ktrej doko-
nuje si zakupu kostki. Dokumentacja taka
usprawnia prace, szczeglnie gdy inwestor
decyduje si na samodzielne ich wykonanie.
Architekt powinien uwzgldni w niej bo-
wiem przebieg rur czy kabli pod nawierzch-
ni. Dziki temu na etapie przygotowywania
podbudowy nie zapomnimy o wykona-
niu w odpowiednich miejscach wykopw
pod instalacj elektryczn, kanalizacyjn
lub odwadniajc. Projekt musi te okrela
poziom i spadek nawierzchni, z uwzgld-
nieniem jej otoczenia (powinna znajdowa
si nieco powyej poziomu gruntu, ale je-
li ssiaduje z trawnikiem na rwni z nim,
by nie utrudnia pracy kosiark). Spadek
za ksztatuje si tak, by woda nie spywaa
w kierunku ciany domu. Nie mona te za-
pomnie o tym, e podjazd ma zapewnia
swobodne manewrowanie. Jego szeroko
zaplanujmy zatem na co najmniej 3 m.
Od czego zacz prace? Budowa nawierz-
chni zawsze wymaga przygotowa, bo ko-
stek, betonu ani pyt nigdy nie ukada si
bezporednio na ziemi. Ponadto, aby wytrzy-
mywaa due obcienia, jej podbudowa musi
by bardzo solidnie wykonana (w zwizku
Magorzata Kolmus
Midzy bram a domem
fot. Libet
z tym prace najlepiej powierzy profesjona-
listom). Utwardzanie kadego podjazdu roz-
poczyna si od wytyczenia jego granic za
pomoc linki. Z zaznaczonego obszaru naj-
pierw usuwa si yzn ziemi, a nastp -
nie wykonuje wykop rcznie lub za pomo -
c spycharko-adowarki. yzne podoe przy-
da si podczas sadzenia rolin na dziace,
a to z gbszych warstw do modelowania te-
renu (nie bdzie trzeba go wywozi). Po wy-
rwnaniu i ubiciu zagszczark dna wykopu,
na awie z gstego betonu osadza si obrzea
(mog wystawa ponad powierzchni podjaz-
du lub by na rwni z ni). Po zwizaniu be-
tonu, krawniki od zewntrz obsypuje si
ziemi, a od rodka materiaem podbudo-
wy. Potem ukada si poszczeglne warstwy
nawierzchni zalene od jej typu.
Kruszywo ekologicznie
i ekonomicznie
Wok domw jednorodzinnych najczciej
moemy zobaczy kostk brukow. Jednak
duo tasz opcj jest utwardzenie tymcza-
sowo nawierzchni za pomoc kruszywa
moemy zrobi z niego atrakcyjne cieki
i do trway podjazd do garau. Wbrew po-
wszechnej opinii, nawierzchnia wykoczo-
na kruszywem jest wystarczajco wytrzy-
maa, by mogy jedzi po niej samochody.
Musi by jednak wykonana z trzech lub
czterech warstw kruszywa o rnym uziar-
nieniu im wyej, tym drobniejsze aby
dobrze si zagcio i klinowao (rys. 1).
Budowa takiego podjazdu jest do atwa,
a koszty najnisze w porwnaniu z na-
wierzchniami innego typu. Niedroga i pro-
sta bdzie te jego ewentualna naprawa.
Nawierzchnia z kruszywa przepuszcza
wod deszczow, ale niestety podczas du-
gotrwaych opadw i roztopw moe roz-
mika. Zarasta te rolinnoci.
Na wierzchni warstw trzeba uy kru-
szywa o ostrych krawdziach (grys, kliniec,
pospka, tucze, wir), ktre dobrze si
klinuje. W trakcie eksploatacji naley uzu-
penia materia. Co roku wiosn podjazd
warto natomiast dokadnie ubi.
Podczas ukadania poszczeglnych warstw
(w wykopie o gbokoci 1530 cm), kolejno
polewa si je wod i zagszcza tak dugo, a
podoe przestanie ustpowa. Na kadej
z warstw mona ewentualnie rozoy 23 cm
warstewk cementu z piaskiem i pola wod,
co zamuli przestrzenie midzy ziarnami.
Jeeli grunt jest sabo przepuszczalny, wyko-
nuje si grubsz podbudow, w wykopie
o gbokoci 2540 cm (rys. 2).
Beton wylewany
Niezbyt drogi podjazd mona te zbudowa
poprzez wybetonowanie wyznaczonego
fragmentu powierzchni (rys. 3). W wykopie
o gbokoci ok. 30 cm montuje si szalunek.
Nastpnie co 2,5 m ustawia listwy dylata-
cyjne, dzielc podjazd na mniejsze pola. Na
tak przygotowanym podou ukada si po-
szczeglne warstwy podbudowy:
tucze (lub gruz);
beton najpierw wylewa si tak ilo
tzw. rzadkiego betonu, by po wypenieniu
wolnych przestrzeni w kruszywie utwo-
rzy na nim 5 cm warstw. Po jej zwiza-
niu wylewa si 10 cm warstw z betonu kla-
sy C16/20. Mona zatopi w niej siatk zbro-
jeniow z 4 mm prtw. Nastpnie beton
naley zagci mechanicznie. Nadmiar
materiau ciga si desk po listwach sza-
lunkowych. Po trzech godzinach od uoe-
nia przystpuje si do zacierania i wyga-
dzania za pomoc pacy.
Uwaga! Wierzchni warstw przez kilka
dni chroni si przed wysychaniem. Mona
przykry j foli albo zrasza. Po nawierzch-
Koszt podjazdu z kruszywa i betonowanego
(powierzchnia 50 m
2
5 x 10 m)
Rys. 1. Nawierzchnia z kruszywa
na gruncie przepuszczalnym
Rys. 2. Nawierzchnia z kruszywa
na gruncie nieprzepuszczalnym
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
wir cznie
8 cm (50 z/t)
8 t 400
Tucze
15 cm (50 z/t)
15 t 750
cznie 1150
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
wir cznie
15 cm (50 z/t)
15 t 750
Tucze
15 cm (50 z/t)
15 t 750
cznie 1500
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
Siatka
zbrojeniowa
4 mm (20 z/3 m
2
)
60 m
2
400
Beton klasy
C16/20 10 cm
(300 z/m
3
)
5 m
3
1500
Rzadki beton
cznie 10 cm
(240 z/m
3
)
5 m
3
1200
Tucze 15 cm
(50 z/t)
15 t 750
cznie 3850
Rys. 3. Nawierzchnia betonowana
beton (1520 cm)
tucze (15 cm)
wir lub mia
kamienny
(23 cm)
wir lub grys
(5 cm)
tucze (1020 cm)
wir lub mia
kamienny (23 cm)
wir lub grys o grubszym
uziarnieniu (10 cm)
wir lub grys o drobniejszym
uziarnieniu (25 cm)
tucze (1020 cm)
ni mona chodzi po 24 godzinach, nato-
miast wjeda samochodem po dwch ty-
godniach.
Kostka kostce nie rwna
Poszczeglne rodzaje kostki brukowej
znacznie rni si midzy sob tak cen,
jak waciwociami.
Betonowa. Popularna, niedroga, o rno-
rodnych kolorach i ksztatach. Producenci
przecigaj si w tworzeniu nowych kolek-
cji z elementw o rnym ksztacie i kolo-
rze, ktre w poczeniu ze sob tworz spj-
n cao. Wiele wyrobw wyglda bardzo
efektownie dziki tzw. pukaniu, obijaniu
lub szczotkowaniu powierzchni. Beton ma
jednak niezbyt trway kolor i zwykle wyma-
ga impregnacji.
Klinkierowa. Na podjazdach bezkonku-
rencyjny jest klinkier jeden z najtrwal-
szych z materiaw na nawierzchni. Jako
materia ceramiczny, nawet przy intensyw-
nym uytkowaniu nie odpryskuje. Jest od-
porny na dziaanie benzyny, olejw, kwa-
sw, detergentw. Przez lata zachowuje
kolor (rozmaite barwy uzyskuje si przez za-
stosowanie rnych glin, a nie dziki barw-
nikom). Ma minimaln cieralno i bardzo
wysok odporno na polizg, zarwno na
sucho, jak i po deszczu (to dlatego, e jego
powierzchnia nie ulega polerowaniu pod-
czas uytkowania).
Kamienna. Na podjazdy stosuje si kamie
w formie kostki oraz amany i upany war-
stwowo (o nieregularnym ksztacie). W ka-
dym przypadku wyglda szlachetnie i jest
bardzo odporny na obcienie, a take cie-
ranie. Podjazd z popularnego granitu w od-
cieniach szaroci, czerwieni, beu, ci
i zieleni warto oywi kilkoma elementami
czarnego bazaltu.
Wszystkie rodzaje bruku ukada si po-
dobnie (rys. 4). Wykop pod podjazd powi-
nien mie 3040 cm gbokoci. Podbudow
stanowi kolejno:
tucze (lub pospka) tworzy warstw
non i filtracyjn;
piasek z cementem to warstwa wyrw-
nawcza. Najpierw rozsypuje si piasek, a na-
stpnie cement 1 worek na 10 m po czym
materiay miesza si ze sob i wyrwnuje za
pomoc aty, z uwzgldnieniem spadku na-
wierzchni.
Bruk ukada si ciasno, wedug wybra-
nego wzoru. Elementy dobija si do podo-
a gumowym motkiem, w celu uzyskania
rwnej nawierzchni. Co jaki czas poziom-
nic naley sprawdzi ich uoenie i w ra-
Podbudowa kluczowy element
Podbudowa podjazdu, cho ostatecznie niewidoczna, ma decydujcy wpyw na jego trwa-
o i estetyk. Odpowiada za przenoszenie obcie nawierzchni na grunt rodzimy, odpro-
wadzanie wody deszczowej w gb podoa oraz wyprofilowanie podjazdu. Warto zatem do-
pilnowa, aby wykonawca wszystkie prace przeprowadzi starannie i fachowo. Na pewne
kwestie naley zwrci szczegln uwag:
podbudowa powinna by warstw przepuszczaln. Do jej budowy odpowiednie (i najcz-
ciej uywane) s: tucze, grys, wir oraz mieszanka wiru i piasku;
aby nawierzchnia bya stabilna, bez kolein, kruszywo naley ukada warstwami, kad
z nich kolejno zagszczajc mechanicznie. Oglna zasada mwi, e im wyej, tym uziarnienie
kruszywa powinno by mniejsze. Non warstw spodni najczciej wykonuje si z tucz-
nia. Na nim za ukada si grys lub wir. Warstw podkadow pod kostk lub pyty zwykle
stanowi piasek;
grubo podbudowy dostosowuje si do planowanego obcienia. W przypadku cieek
wystarczy 1020 cm, ale nawierzchnie, po ktrych bd jedzi samochody musz by zbu-
dowane na 1540 cm warstwie kruszywa;
podbudow mona dodatkowo ustabilizowa poprzez zastosowanie warstwy separacyj-
nej z geowkniny (maty z wkien syntetycznych). Uniemoliwia mieszanie si kruszywa
z gruntem rodzimym bd przenikanie kruszywa z warstw lecych wyej do niszych (moe
si tak dzia z powodu jego wypukiwania lub pod wpywem obcie).
SX Krawniki wok podjazdu musz by
osadzone na warstwie betonu. Dokadne
wytyczenie linii osadzenia obrzey uatwi sznur
rozcignity midzy kokami (a). Jeli podjazd
bdzie wyoony brukiem lub pytami, elementy
wykoczeniowe ukada si na wyrwnanej
podsypce piaskowo-cementowej (b i c). Potem
materia ubija si wibratorem powierzchniowym (d)
f
o
t
.

D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
f
o
t
.

D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
f
o
t
.

L
a
f
a
r
g
e
f
o
t
.

L
i
b
e
t

a b
c d
Przegld rynku
zie potrzeby podsypa lub usun nieco
piasku. Po wykonaniu caego podjazdu,
kostk stabilizuje si za pomoc wibratora
powierzchniowego z gumow nakadk. Na
koniec fugi trzeba wypeni piaskiem (na
mokro szlamowanie lub na sucho pia-
skowanie).
Panele z PVC trwae
i niewidoczne
Wbrew pozorom s bardzo trwaym materia-
em konstrukcja przypominajca plaster
miodu zapewnia du wytrzymao. Nie od-
ksztacaj si pod wpywem wysokiej tempe-
ratury ani na skutek mrozw, a specjalne wy-
Koszt podjazdu z kostki, paneli i pyt
(powierzchnia 50 m
2
5 x 10 m)
Rys. 4. Nawierzchnia z kostki
betonowej
kostka betonowa
piasek z cementem
(35 cm)
tucze lub pospka
(2030 cm)
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
Bruk
uszlachetniony
(50 z/m
2
)
50 m
2
2500
Cement
5 workw (10 z/
worek 25 kg)
125 kg 50
Piasek 5 cm
(30 z/t)
5 t 150
Tucze 25 cm
(50 z/t)
25 t 1250
cznie 3950
Rys. 5. Nawierzchnia z paneli PVC
wypenionych kruszywem
wir
(2030 cm)
panele PVC
piasek ze wirem
(35 cm)
geowknina
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
Panele 50 x 50 x
5 cm (10 z/szt.)
200 szt. 2000
wir biay
dekoracyjny 5
cm (150 z/t)
5 t 750
Geowknina
(200 z/rolk 1,5 x
50 m)
1 rolka
75 m
2
200
Piasek 3 cm
(30 z/t)
3 t 90
wir 25 cm
(50 z/t)
25 t 1250
cznie 4290
Rys. 6. Nawierzchnia z betonowych
pyt aurowych wypenionych
kruszywem
pyty aurowe
tucze lub
pospka (2030 cm)
piasek z cementem
(35 cm)
Warstwa Ilo
materiau
Koszt
[z]
Pyty 60 x 40 x
10 cm (10 z/szt.)
210 szt. 2100
wir biay
dekoracyjny
2 m
3
(150 z/t)
4 t 600
Cement
5 workw (10 z/
worek 25 kg)
125 kg 50
Piasek 5 cm
(30 z/t)
5 t 150
Tucze 25 cm
(50 z/t)
25 t 1250
cznie 4150
Podjazd bez niegu
i lodu
Dziki nowoczesnym rozwizaniom, na-
wet podczas ostrej zimy podjazd do ga-
rau moe by wolny od niegu i lodu.
Zalegajca zmarzlina nie tylko utrudnia
poruszanie si po nawierzchni, ale i moe
j uszkodzi. Dziki instalacji przeciwoblo-
dzeniowej, unikamy koniecznoci stosowa-
nia, nie zawsze skutecznych i zawierajcych
sl, mieszanek do usuwania lodu. System
nie tylko rozmraa, ale te chroni przed po-
nownym oblodzeniem nawierzchni.
Monta ogrzewania. Polega na uoeniu
mat lub kabli grzejnych pod nawierzchni
(betonow, ceramiczn czy kamienn) na
caej jej powierzchni lub tylko pod pasami,
gdzie przejeda si koami samochodu.
Kable wybierane s czciej od mat. Maj
mocn konstrukcj i s gitkie, wic atwo
je uoy. Montuje si je przed wykocze-
niem nawierzchni, w warstwie piasku lub
betonu, na siatce z cienkich prtw stalo-
wych (pod nawierzchni wykoczon bru-
kiem) lub siatce zbrojeniowej (w przypadku
podjazdu z pyt kamiennych czy wylewa-
nego betonu).
Sterowane automatycznie. W bardziej
zaawansowanych rozwizaniach, regula-
tor z czujnikiem temperatury i wilgotnoci
wcza ogrzewanie, gdy warunki sprzyjaj
oblodzeniu. Taszy regulator, z czujnikiem
temperatury, uruchamia system wtedy, gdy
spada ona poniej zaprogramowanej.
f
o
t
.

E
l
e
c
t
r
a
f
o
t
.

T
h
e
r
m
o
v
a
l
S Na podjazdach najczciej montuje si
kable grzejne (a), ale odpowiednie s te
maty (b)
b
a
Galeria pomysw
S Specjalny kolorowy beton, z wyeksponowanym
kruszywem ozdobnym, idealnie sprawdza si na
podjazdach i chodnikach
S Klinkier funkcjonalny materia
wykoczeniowy czsto ma klasyczny
czerwony kolor. Ale producenci oferuj te bruk
o barwie tej, grafitowej, a nawet cieniowany
f
o
t
.

L
a
f
a
r
g
e
f
o
t
.

S
e
m
m
e
l
r
o
c
k
S Kostka betonowa ma wyjtkowo zrnicowane wzornictwo. Wybierajc jej model, pamitajmy jednak, e gadka nawierzchnia podjazdu uatwia odnieanie,
za na ciemnej plamy z oleju silnikowego s mniej widoczne
S Zbrojone pyty z otworami powszechnie
spotyka si w kolorze szarym, ale produkowane
s rwnie czerwone i grafitowe
f
o
t
.

S
e
m
m
e
l
r
o
c
k
f
o
t
.

L
i
b
e
t
f
o
t
.

B
u
s
z
r
e
m

f
o
t
.

P
o
l
b
r
u
k
f
o
t
.

B
u
s
z
r
e
m

f
o
t
.

L
i
b
e
t
f
o
t
.

S
e
m
m
e
l
r
o
c
k
Przegld rynku
pusty dobrze stabilizuj je w gruncie. Monta
paneli jest atwy i szybki. Ostatecznie nie
rzucaj si w oczy, bo przestrzenie w nich
wypenia si kruszywem albo yzn ziemi,
w ktrej sadzi si byliny odporne na dep-
tanie albo sieje traw (potem bez problemu
mona kosi j za pomoc kosiarki). Podjazd
taki zapewnia szybkie odprowadzanie wody
deszczowej.
Cho panele mona ukada bezpored-
nio na zagszczonym gruncie, najlepiej wy-
kona 3040 cm wykop i zbudowa trwa,
przepuszczaln podbudow (rys. 5).
Betonowe pyty aurowy
podjazd
Na podjazdach wietnie sprawdzaj si te
betonowe, zbrojone pyty z otworami (te sa-
me, ktre umacniaj skarpy i brzegi zbiorni-
kw wodnych). Otwory znacznie zwikszaj
przyczepno nawierzchni, co szczeglnie li-
czy si zim. Ponadto przepuszczaj wod do
gruntu, zapobiegajc tworzeniu si kau.
Wykop pod nawierzchni powinien mie
gboko 3545 cm. Podbudowa jest taka
sama, jak w przypadku bruku (rys. 6). Po
uoeniu pyt, otwory podobne jak w pane-
lach z PVC naley wypeni wirem bd
yznym podoem, a nastpnie zagci na-
wierzchni.
Rady architekta
Bdy wykonawcze zwizane z budow pod-
jazdu najczciej dotycz jego podbudowy
(uformowana z niewaciwych materiaw
lub le zagszczona skutkuje powstawaniem
kolein bd zapadaniem si fragmentw na-
wierzchni. Jej naprawa jest natomiast bar-
dzo kosztowna i pracochonna). Czsto rw-
nie le dobierany lub niewaciwie ukada-
ny jest materia wykoczeniowy.
W miejscach przebiegu rozmaitych in-
stalacji pod nawierzchni, czsto dochodzi
do jej zapadania. Trzeba wic pamita, e
wzdu przebiegu rur grunt powinien by
bardzo starannie zagszczony.
Bardzo istotne jest prawidowe wyprofi-
lowanie podjazdu. Niewielki spadek (co naj-
mniej 2%) zapewni szybkie odprowadzanie
ze wody. Nie moe ona jednak spywa w
stron ciany domu. Jeli nawierzchnia jest
rozlega, moe wymaga montau odwod-
nienia liniowego, ktre odprowadza wod
specjalnymi korytkami, montowanymi na
etapie wykonywania podbudowy.
Podczas ukadania kostki, pyt lub pa-
neli nie naley chodzi po przygotowa-
nej podsypce ukadanie rozpoczyna si
od krawdzi podjazdu, a kolejne fragmen-
ty utwardza, klczc na gotowej ju na-
wierzchni. Tylko starannie wyrwnane
i wyprofilowane podoe zapewni uoenie
rwnego podjazdu.
Szpary pomidzy kostkami wypenia si
samym piaskiem. Nie wolno dodawa do nie-
go cementu, bo w poczeniu z wod moe
spowodowa powstanie na kostce trudnych
do usunicia plam.
W obrbie nawierzchni, po ktrych po-
ruszaj si samochody osobowe, grubo
bruku betonowego i kamiennego powinna
wynosi min. 6 cm, a klinkierowego 5,2 cm.
W przypadku cikich samochodw cia-
rowych, kostka powinna mie 810 cm gru-
boci. Betonowe pyty aurowe zawsze maj
wymiary 60 x 40 cm, ale ich grubo bywa
rna na podjazdy dla samochodw osobo-
wych powinna wynosi min. 10 cm.
Decydujc si na kolor i wzr kostki pa-
mitajmy, e na og ukada si j na sporej
powierzchni. Intensywna barwa bruku lub
intrygujcy wzr mog przymi kolorysty-
k elewacji lub odwrci uwag od budynku.
Na pewno nie o taki efekt chodzi dom i jego
otoczenie musz gra w jednej orkiestrze.
Wierzchniej warstwy podjazdu z kru-
szywa nie naley tworzy z mikkich, py-
lcych si ska, np. dolomitu, ani pokruszo-
nych cegie. Nieodpowiedni bdzie te wir
rzeczny, bo le si klinuje, co utrudnia po-
ruszanie si po nawierzchni.
Pamitajmy, e uytkowanie lub zagsz-
czanie podjazdu wykoczonego niewype-
nionymi pytami aurowymi lub pustymi
panelami z PVC grozi ich uszkodzeniem.
INFO RYNEK Ile kosztuje budowa podjazdu?
Robocizna:
uoenie warstwy wykoczeniowej (kostki lub pyt) 25100 z/m
2
;
osadzenie krawnikw 1033 z/mb.;
wykonanie podbudowy min. 12 z/m
2
;
kompleksowa usuga 85170 z/m
2
(obejmuje projekt nawierzchni, wykop, dowz
materiaw, uoenie warstw nawierzchni i sprztanie po zakoczeniu prac; dodat-
kowo dostajemy gwarancj na wykonane prace i na materia wykoczeniowy).
Materiay:
tucze ok. 50 z/t;
wir ok. 50 z/t;
wir biay dekoracyjny ok. 150 z/t;
piasek 2040 z/t;
cement portlandzki ok. 10 z/worek (25 kg);
beton 220300 z/m
3
;
siatka zbrojeniowa (drut o gruboci 4 mm) ok. 20 z/m
2
;
geowknina 160230 z/rolk (1,5 x 50 m);
bruk betonowy o standardowym ksztacie, barwiony powierzchniowo od 35 z/m
2
;
bruk betonowy z uszlachetnion powierzchni od 50 z/m
2
;
bruk klinkierowy od 80 z/m
2
;
bruk granitowy 400950 z/t (tona materiau wystarczy na ok. 9 m
2
);
pyty aurowe 715 z/szt. (60 x 40 x 10 cm);
panele z PVC 915 z/szt. (50 x 50 x 5 cm).
ceny brut t o
PRZYDATNE ADRESY
BRUK:
BRUK-BET 801 209 047 www.bruk-bet.pl
CRH KLINKIER 32 239 41 45 www.crh-klinkier.pl
DREWBET 34 317 39 97 www.drewbet.pl
LIBET 71 335 11 01 www.libet.pl
POLBRUK 58 554 59 45-48 www.polbruk.pl
POZ BRUK 61 814 45 00 www.pozbruk.pl
SEMMELROCK 25 756 21 00 www.semmelrock.pl
PANELE Z PVC:
EKO-BORD 61 810 71 60 www.ekobord.pl
GEOPRODUKT.PL 61 893 82 28 www.geoprodukt.pl
JESTIC 61 813 43 05 www.kratka-trawnikowa.pl
PYTY AUROWE:
GESTO 32 603 70 70 www.gesto.pl
MARO 32 238 73 05 www.malro.com.pl
BASTIAN 24 277 92 15 www.wyroby-betonowe.pl
Wicej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artykuy. Kliknij na www.budujemydom.pl.
S Poszczeglne kolekcje kostki betonowej
obejmuj dopasowane stylistycznie elementy
brzegowe
f
o
t
.

P
o
l
b
r
u
k
f
o
t
.

B
u
s
z
r
e
m

Kostka brukowa doskonale kompo-
nuje si z zielonymi przestrzeniami
wok domu. Firma Libet w swojej
ofercie posiada specjalnie zaprojek-
towane produkty, ktrych wyko-
rzystanie sprawia, e cieki ogro-
dowe, podjazdy, tarasy czy schody
staj si wygodnym, trwaym i es-
tetycznym dopenieniem domowej
oazy spokoju. Kostki z segmentu pre-
mium to nie tylko wyjtkowy kom-
fort uytkowania, trwao i funk-
cjonalno, ale rwnie niezwyky
design oraz szeroka gama kolorw
i ksztatw. Dziki wykorzystaniu
produktw Libet cieki ogrodowe
nabior wyjtkowego charakteru,
idealnie wspgra te bd z resz-
t aranacji domu czy tarasu.
Na lini Libet Decco skadaj si
cztery grupy produktw: Aspero,
Elegante, Antico i Colormix, ka-
d z nich wyrniaj inne walory
estetyczne i uytkowe. Szeroki wy-
br ksztatw i rozmiarw otwie-
ra ogromne moliwoci aranacji
nawierzchni. Kostki z linii Libet
Decco to propozycja dla osb, kt-
re ceni sobie poczenie pikna
i najwyszej jakoci materiaw.
Ich dodatkow zalet jest unika-
towy system ochrony nawierzch-
ni Anty Liquid System.
ANTICO
Dziki unikalnej fakturze i kolory-
styce kostki Antico nawizuj do
modnego ostatnio w architekturze
i wzornictwie stylu rustykalnego.
Dobrze wspgraj z materiaami
tradycyjnymi, jak kamie i drew-
no, tworzc stonowane kompozy-
cje. Rnorodno kolorw i kszta-
tw kostek Antico zwielokrotnia
moliwe rozwizania aranacyjne.
Dostpne kolory wrd nich ma-
lowniczy torfowy brz wietnie
pasuj do otoczenia, materiaw bu-
dowlanych, a take do innych pro-
duktw nawierzchniowych.
ELEGANTE
Elegante to przede wszystkim bo-
gactwo kolorw i ksztatw, dobra-
nych tak, by doskonale wspgray
z otoczeniem. Szeroka gama kolo-
rystyczna niezmienne oddaje bar-
wy natury. Dziki fakturze wzbo-
gaconej szlachetnymi kruszywami
kostki Elegante maj powierzch-
ni porowat, s zatem bezpieczne
i wygodne w uytkowaniu. Atutami
kostek tej serii s take: atwo
ukadania i obecno praktycznych,
ciemnych kolorw.
COLORMIX
Colormix to ciekawe melane kolo-
rystyczne i a siedem rnych pro-
duktw, a w obrbie kadego z nich
naturalna kolorystyka i bogactwo
rozmiarw ta seria pozwala na
prawdziw projektow swobod!
W ofercie Colormix znajdu-
j si kolory naturalne i mod-
ne, a rwnomierne ich rozoenie
w wybranych kostkach uzyskano
w technologii Color Flex. Colormix
to barwy malownicze i praktyczne
kolory takie jak kasztanowy spraw-
dzaj si m.in. na podjazdach. Co
wicej, delikatnie porowata faktura
tych kostek sprawia, e uytkowni-
kowi nie grozi polizgnicie, a meble
ogrodowe mona na nich rozstawia
bez obaw. Oczywicie Colormix spe-
niaj te wszystkie wymogi wytrzy-
maociowe i jakociowe.
ASPERO
Nawierzchnia produktw Aspero
w pewnym stopniu przypomina
kostki Elegante. Szlachetne kru-
szywo zostao zastosowane take
w tej grupie, cho faktura Aspero
jest mniej chropowata w dotyku.
Ekskluzywno powierzchni zo-
staa dodatkowo podkrelona ko-
lorystycznie dziki technologii
Co lor Flex. Uroda kostek idzie w parze
z ich wytrzymaoci. Wzmocnione
w procesie wytwrczym kostki zo-
stay uszczelnione od wewntrz sys-
temem ALS. Ponadto ze wzgldu
na niejednorodny rysunek faktury
na kostkach prawie nie wida
ewentualnych zabrudze, s wic
wyjtkowo praktyczne.
BETON ARCHITEKTONICZNY
Beton, szary, o chropowatej po-
wierzchni by materiaem, ktry
przez wiele lat budzi negatywne
skojarzenia. Jednak dziki wsp-
czesnej technologii ten niedocenia-
ny materia wrci w zupenie nowej
odsonie. Ma rne formy i faktu-
ry, cieszy si wrd inwestorw co-
raz wiksz popularnoci. Beton
architektoniczny za spraw gad-
kiej i jednolitej struktury nie wy-
maga dodatkowych zabiegw wy-
koczeniowych ani malowania,
a faktura powierzchni betonowych
stanowi ciekawe to dla innych na-
turalnych materiaw, takich jak
drewno czy kamie.
Elementy z betonu architekto-
nicznego to nowa kolekcja w ofer-
cie Libet.
Kostki, pyty, kule i donice oraz
inne produkty linii Libet STAMPO
mog by wykorzystane jako aw-
ki, siedziska, pyty tarasowe, chod-
nikowe oraz jako elementy deko-
racyjne.
Kostki premium Libet Decco
i beton architektoniczny
Libet S.A.
ul. Powstacw lskich 5
53-332 Wrocaw
tel. 71 335 11 01
libet@libet.pl
www.libet.pl
AKROPOL SOLARO
LIBET DECCO ELEGANTE
IMOLA JASNOSZARY
LIBET DECCO ASPERO
MERANO TORFOWY BRkZ
LIBET DECCO ANTICO
VIA CASTELLO PASTELLO
LIBET DECCO COLORMIX
KULA LIBET STAMPO
Artyku promocyjny
Sprztanie duego domu to spore wyzwa-
nie, gdy trzeba taszczy za sob odkurzacz,
przecza go z gniazda do gniazda i czsto
wymienia worek. Do tego kurz i haas... Kto
chce sprzta z przyjemnoci, wybiera od-
kurzacz centralny. W Polsce zaczto mon-
towa je w latach 90. Dziki wygodzie, jak
funduj domownikom, szybko zyskay po-
pularno. W czasie sprztania posugujemy
si jedynie lekkim, elastycznym wem
z wybran ssawk lub szczotk. Pracy sil-
nika nie sycha (znajduje si w pomiesz-
czeniu gospodarczym). Sprztanie jest za
skuteczniejsze, bo urzdzenie stacjonarne
wytwarza wiksze podcinienie (ma silnik
o wysokiej mocy i duy wentylator w sys-
temach przenonych priorytetem jest za
niewielki rozmiar i cicha praca). To si liczy
dla alergikw (cho kady zasuguje na czy-
sty dom, wolny od kurzu).
Odkurzacz centralny moe nie jest jesz-
cze standardem, ale na pewno stanowi wy-
znacznik nowoczesnego domu. Niestety nie
mona go kupi w sklepie, rozpakowa i od
razu uytkowa. Naley o nim pomyle
wczeniej. Jeli planujemy budow domu,
mamy doskona okazj, by wprowadzi
system najniszym kosztem.
Jaki system, taki odkurzacz
Odkurzacz centralny, czyli jednostka cen-
tralna, to agregat stacjonarny standardowo
montowany w garau, wytwarzajcy podci-
nienie w caej instalacji, czyli zapewniaj-
cy przepyw w systemie. Jednostka musi by
precyzyjnie dobrana, by zapewni sprawne
dziaanie odkurzania. Jej najwaniejszym
parametrem jest sia ssania. Przy zbyt ma-
ej, cisze mieci z rozlegej instalacji nie
bd dociera do jednostki (przewody bd
si zatyka). Moc silnika mniej nam mwi,
bo w rnych urzdzeniach inaczej przeka-
da si na si ssania. Jednostki typu split
w osobnej obudowie maj silnik, w osobnej
filtry i zbiornik na zanieczyszczenia. Z ko l-
ei odkurzacze kompaktowe charakteryzuje
to, e wszystkie elementy znajduj si w jed-
nej obudowie.
NASZ WYBR
Wielu chciaoby
posiada centralny
odkurzacz, ale
mao kto wie, e
go na niego sta.
Modele tradycyjne
bywaj drosze od
centralnych. To nie
luksus (jak kiedy),
tylko praktyczne
wyposaenie domu.
Oczywiste jest
dla nas centralne
odprowadzanie
ciekw czy
doprowadzanie wody
pitnej. Podobnie
powinno by
z usuwaniem kurzu.
Jednostka
centralnego
odkurzania
Magorzata Kolmus
temach przenonych priorytetem jest za
niewielki rozmiar i cicha praca). To si liczy
montowany w garau, wytwarzajcy podci-
nienie w caej instalacji, czyli zapewniaj-
Cicho wszdzie...
f
o
t
.

B
e
a
m
Porwnanie 25 jednostek centralnych
Podsumowujc, jednostki centralne rni si wzajemnie para-
metrami technicznymi, rozwizaniami konstrukcyjnymi, metod
filtracji powietrza, wielkoci, okresem gwarancji oraz cen.
Co kryj ciany?
W pomieszczeniach mieszkalnych elementy instalacji s zupenie
niewidoczne. Wyglda to tak, jakby odkurzacz zosta zminima-
lizowany do wa, ktry wychodzi ze ciany. Oczywicie sprawa
jest bardziej zoona. W cianach i podogach ukryte s rury oraz
biegnce wzdu nich elektryczne przewody sterujce. Rury cz
jednostk z gniazdami ssawnymi montowanymi na powierzch-
ni cian. W zamiast do odkurzacza, wkada si do gniazda.
Zassane powietrze jest przez jednostk oczyszczane i wydmuchi-
wane na zewntrz budynku.
Instalacj buduje si z rur i ksztatek (ko-
lanek, ukw, trjnikw) przeznaczo-
nych specjalnie do odkurzaczy
centralnych, z PVC z antysta-
tyczn powok, o rednicy 50
55 mm.
ciany kryj te rnego typu
gniazda ssawne. Najczciej w
formie kontaktw cienne, pod-
ogowe, gospodarcze (montowa-
ne np. w garaach) rzadziej jako
szufelki automatyczne, umiesz-
czane w cianach przedsion -
kw i jadalni albo w cokoach
szafek kuchennych.
Wszystkie one dostp -
ne s w wielu kszta-
tach i kolorach, jako
plastikowe lub metalo-
we. Automatyczna szu-
felka to dua wygoda
wystarczy podmie
do niej mieci i naci-
sn przycisk nog.
S Odkurzacze kompaktowe mog mie worek papierowy jednorazowego
uytku lub cykloniczn separacj zanieczyszcze (z wykorzystaniem siy
odrodkowej)
f
o
t
.

V
a
r
i
o
v
a
c
S W moduowych jednostkach, zwanych
split, silnik jest oddzielony od pozostaych
elementw urzdzenia
f
o
t
.

S
a
n
t
e
c
h
R
E
K
L
A
M
A
f
o
t
.

B
e
a
m
Nasz wybr
Pakiet akcesoriw
Producenci centralnego odku-
rzania nieustannie podaj
za potrzebami uytkownikw.
Oferuj im akcesoria, dzi-
ki ktrym instalacja staje si
jeszcze bardziej funkcjonalna.
Umoliwia sprztnicie po-
piou z kominka, mokrych li-
ci z tarasu, dokadne czysz-
czenie aluzji, odkurzanie
wntrza samochodu, szczot-
kowanie ubra, a nawet cze-
sanie zwierzakw pomyla-
no o wszystkich lokatorach.
W standardowym zesta-
wie akcesoriw (w komplecie
z jednostk centraln) znaj-
dziemy w, teleskopow rur,
ssawki, szczotk uniwersaln,
wieszak na w i torb na ak-
cesoria. Ostatecznie to wystar-
czy w parterowym domu, ale
kto ma poddasze, powinien ku-
pi drugi zestaw, wraz z w-
em (zamiast nosi go z gry
na d). Tzw. zestaw garaowy
to oprzyrzdowanie dobrane
specjalnie do sprztania samo-
chodu i garau uywajc od-
dzielnych wy i szczotek, nie
bdziemy si martwi, e za-
brudz si od podogi. Komplet
akcesoriw dla posiadaczy
zwierzt zawiera kocwki
do czesania pupili i usuwania
sierci z tapicerki i dywanw.
fot. Scanpol
S Gniazda ssawne mona dobra i zamontowa tak, by nie rzucay si w oczy
fot. Beam
R
E
K
L
A
M
A
Odkurzacze centralne
IZZY & AQUA MATIC
Solidne
z
Innowacyjne
z
Produkowane w UE
AQUA MATIC
Aspilusa Poland, dystrybutor: Ecomax
ul. Jackowskiego 4, 89-100 Nako nad Noteci
tel. 52 561 04 09, fax 52 385 21 46
www.aspilusa-poland.com
ss
fo
A
IZZY 400
IZZY 550
IZZY 250
IZZY 300
IZZY 600
S Rury i ksztatki do budowy
przewodw centralnego odkurzania
maj wewntrz antystatyczn powok
fo
t. D
o
m
in
u
j
c
e
S
y
s
te
m
y
f
o
t
.

S
c
a
n
p
o
l
f
o
t
.

S
c
a
n
p
o
l
f
o
t
.

S
c
a
n
p
o
l
S Producenci odkurzaczy centralnych oferuj ogromny wybr kocwek
(szczotek, ssawek) umoliwi one wyczyszczenie rnych powierzchni oraz
trudno dostpnych miejsc
R
E
K
L
A
M
A
f
o
t
.

B
e
a
m
Nasz wybr
W zestawie maych szczotek znajdziemy ak-
cesoria do czyszczenia klawiatury, kaloryfe-
rw, aluzji albo miotek do kurzu. Mona
te dokupi turboszczotk do dywanw, wy-
kadzin, tapicerek czy szczotk-mopa do po-
wierzchni twardych.
Najkrtsze we ssawne maj 7,5 m, naj-
dusze 15 m, a standardowe 9 m. Im krt-
sze, tym mniej problemw z przenoszeniem
i przechowywaniem. Przy duszych mona
zaplanowa mniej gniazd ssawnych. Wad
tych ostatnich jest za wikszy opr prze-
pywu powietrza. Mona te kupi w roz-
cigany, ktry kilkakrotnie zwiksza sw
dugo bez problemu schowamy go na-
wet do szuflady. Wewntrz szafki kuchen-
nej lub w garau montuje si kasety z po-
rcznym 57 m wem. Za pomoc wa
(poprzez woenie go do gniazda) albo
przecznika w jego rczce, najczciej uru-
chamia si odkurzanie. W rczce moe
znajdowa si te elektroniczny regulator
mocy. Doprowadzenia instalacji elektrycz-
nej nie wymaga za pneumatyczny system
wczania poprzez wyduanie telesko-
powej rczki. Moliwa jest rwnie obsu-
ga pilotem.
Separator podczony do wa ssawnego
pozwala na sprztanie, bez szkody dla silnika,
popiou z kominka albo rozlanej wody. Jego
pojemno moe by rna. Zastosowanie te
najpopularniejsze s separatory uniwersal-
ne, ale produkuje si rwnie urzdzenia do
jednego typu zanieczyszcze.
Mity kontra fakty
Czy system jest czysty?
Wbrew obiegowej opinii tak. Dua prd-
ko przepywu powietrza przez rury (po -
nad 100 km/h) nie daje szans, by zanieczysz-
czenia pozostaway wewntrz nich. Gdyby
nawet tak si stao, to gniazda s szczelne
i dobrze izoluj przewody od wntrza domu.
Ponadto w przeciwiestwie do instalacji kli-
matyzacyjnej bd wentylacyjnej (wprowa-
dzaj powietrze, ktrym oddychamy), cen-
tralne odkurzanie wydmuchuje powietrze
na zewntrz, nie powodujc jego ruchu w po-
mieszczeniach (to wane dla alergikw).
Czy instalacja moe si zapcha?
Prawidowo wykonany system, z oryginal-
nych elementw i dobrze dobran jednost-
k centraln, nie ma prawa si zapcha.
Odkurzacz wytwarzajcy odpowiedni si
ssania przeciwdziaa zapychaniu si rur
ciszymi mieciami. Zreszt do instalacji
nie mog by zassane zbyt due przedmioty
(ktre mogyby w niej utkwi), bo s bloko-
wane ju w gniedzie ssawnym (w specjal-
nym przeweniu) i w ostrym zaamaniu
S Pamitajmy, e kaseta z wem musi mie
podczenie do orurowania
f
o
t
.

V
a
c
u
f
l
o
f
o
t
.

L
.

J
a
m
p
o
l
s
k
a
S Separator mona kupi wraz z innymi
akcesoriami u dystrybutora centralnych
odkurzaczy
S Sprztajc wem z zaoonym pokrowcem,
nie zarysujemy mebli ani innych delikatnych
przedmiotw
f
o
t
.

L
.

J
a
m
p
o
l
s
k
a
S Wcznik odkurzania w rczce wa to proste
i wygodne rozwizanie
f
o
t
.

V
a
r
i
o
v
a
c
S W cokole szafki, ktry jest standardowym miejscem montau automatycznej szufelki, atwo zmieci
elastyczny przewd przyczeniowy szufelki
f
o
t
.

T
o
p
V
a
c
f
o
t
.

U
S
T
-
M
Po oooooooor rrrrrrrrr wn wnn wn wnn wn wnn wnnnnnnnnnn wnnnnnnnnnn wn wwwwn wn wnan an an an aaaan an ann an an an an aannnn aannn aannn an an aaannn aaann an aan aannn aaa iee ieee iee ieee iiiiieee ie iiiee ie ieeee iee ie ie ie iee ie ie iiee iee 2 222222222222222222222222222222222222222222222555 55555555555555555555555555555555555 je je je je jeee je je jee jee jeee jee je jee je jee je je je je je je je jeee jeee jee jje jeeeee jje jeeee j dn dn dn dn dn dn ddn dn ddn dn dn dnnn dn dn dn dn dn dnn dddn dddn dn dn ddn dddn dn dddddddddn dddnn ddnn dn dn ddnnn dnnnoos os oos oos os ossss os oosss oss oos ooosssss osssss osss os oos oos osssssssssste te te te tte te te tee te te tee te te te tee te teeeeeeeek kkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk ce ce cce cceeeeeee ce ceeeee cceeee ceeeeee ceeee ce ccee ceeeeeeeent nt nt nnt nt nt nt nt nt nt nt nt nnt nt nt ntt nt ntt nt nt ntt nt nt nt ntt nttt nt ntt nnt nt nttttttt nt ntt n ra rra ra ra raaaa ra rraa ra ra ra rrraa ra ra ra ra rraa raa ra ra ra ra rrra raln llnnnnn ln ln ln lnnnnn llnn ln lnnnnnnnnnnnn lllnnnnnn ll yc yc yc yyyyyyc yyyyyyyc yc yc yc yyc yyc yc yyyyyyyyyyyyyy h
za gniazdem. agodne uki w dalszej czci
systemu przeciwdziaaj za zatorom.
Czy centralne odkurzanie jest drogie?
Jego koszt jest w zasigu przecitnego in-
westora. Instalacja moe by te niejako in-
westycj na raty najczciej na etapie prac
instalacyjnych podczas budowy domu mon-
tuje si rurocig i przewody sterujce (co nie
kosztuje wiele 10001500 z), a reszt po
zamieszkaniu, a nawet pniej. Jednostka,
gniazda i akcesoria to przecitnie wyda-
tek rzdu 20004000 z (sam odkurzacz
moe kosztowa kilka tysicy zotych, cho
s i tasze modele). Inwestycja w central-
ne odkurzanie popaca, bo system nie tyl-
ko uatwia sprztanie, ale i podnosi warto
domu.
Przemylane decyzje
Pamitajmy, e instalacj montuje si wedug projektu. Idealnie, gdy powstaje on rwnolegle
z projektem domu nieraz wystarczy mae przesunicie ciany, by zaplanowa mniej gniazd
ssawnych. Opracowanie mona zamwi w firmie sprzedajcej odkurzacze centralne. Powinno
wyszczeglnia wszystkie elementy systemu (co oznacza rwnie dobr jednostki centralnej),
a take okrela lokalizacj wyrzutni powietrza czy trasy przebiegu rur (prowadzi si je jak naj-
krtsz drog, po liniach prostych, wystrzegajc si ostrych zakrzywie).
Planujc jednostk w garau, kotowni, piwnicy lub innym pomieszczeniu gospodarczym, uwzgld-
nijmy, e powinna znajdowa si jak najniej w stosunku do instalacji przepyw zanieczyszcze
bdzie efektywniejszy ale jed-
noczenie na wysokoci zapew-
niajcej atwe odpinanie pojem-
nika na mieci.
Due znaczenie ma lokali-
zacja wylotu rury wydechowej
przede wszystkim wpywa na
dziaanie instalacji (wylot musi
by wic niedaleko odkurzacza
rura dusza ni 6 m znaczco
zwiksza opr przepywu po-
wietrza). Wpywa te na nasz
komfort wylot blisko okien
i drzwi, na frontowej cianie
domu, na duej wysokoci to
najgorsze z moliwych rozwi-
za. Odpowiednie bdzie 30 cm
nad gruntem. Dla zminimalizo-
wania haasu, na wydechu war-
to zamontowa tumik.
Na kondygnacji zazwyczaj
umieszcza si 12 gniazda w
przedpokoju (tak, by w do-
sign wszystkich pomiesz-
cze wraz z zakamarkami), na
tej samej wysokoci, co gniaz-
da elektryczne (ok. 25 cm nad posadzk), w stylistyce zblionej do nich.
Im wicej gniazd, tym wysze koszty i wiksze straty cinienia. Gniazdo
w garau jest jednak nieodzowne.
Szufelki przypodogowej lepiej nie planowa w szafce ze zlewem, bo tu a-
two j przypadkiem uruchomi. A jeli woda przedostanie si do rur, moe
doprowadzi do ich zagrzybienia. Newralgicznym miejscem jest i wiatroap,
jeli szufelka ma by blisko drzwi zewntrznych, bo oprcz wody i bota, do
rurocigu mog wpa ostre kamienie, ktre porysuj gadkie przewody.
S Przykadowe rozplanowanie elementw instalacji (rur, gniazd,
jednostki) w parterowym domu
X Przy planowaniu wyrzutni powietrza, warto pamita, e gniazdo
wylotowe (montowane na jej zakoczeniu) bdzie widoczne
na elewacji domu. Umiemy je w jak najmniej widocznym miejscu
f
o
t
.

L
.

J
a
m
p
o
l
s
k
a
orurowanie
wyrzutnia
powietrza
jednostka
centralna
gniazda
ssawne
automatyczna
szufelka
zasig wy
ssawnych
Nasz wybr
Producent
ELECTROLUX
LINDSAY
MANUFACTURING INC.
Marka Beam AeroVac
Model
BM265 + akcesoria
Standard
SR11
Typ kompakt kompakt
Rodzaj filtracji worek papierowy
cyklon z workiem
odwrconym
Pojemno zbiornika na kurz [l] 23 (worek) 23,6
Wydajno [m
3
/h] 201,6 214
Podcinienie [kPa] 29,2 23
Moc [W] 1800 1570
Poziom haasu [dB] 63 58
Wymiary [cm] 63 x 28 99 x 31
Gwarancja [lata] 2 2
Cena [z netto] 943 (z akcesoriami) 1300
J
E
D
N
O
S
T
K
I

C
E
N
T
R
A
L
N
E
Producent
TROVAC
LINDSAY
MANUFACTURING INC.
Marka Cyclo Vac AeroVac
Model E211 + akcesoria Ultra SC15
Typ kompakt kompakt
Rodzaj filtracji
podwjny filtr materiaowy
+ filtracja cykloniczna
cyklon z filtrem
kartrydowym
Pojemno zbiornika na kurz [l] 22 23,6
Wydajno [m
3
/h] 214 215
Podcinienie [kPa] 34 35,5
Moc [W] 1528 1700
Wymiary [cm] 90 x 30 99 x 31
Cena [z netto] 2250 (z akcesoriami) 2438
Producent
ENKE DISAN
Marka Enke Disan
Model CM018I ZSA 25/2
Typ kompakt kompakt
Rodzaj filtracji
tkaninowy filtr wstpny
+ poliestrowy filtr
dokadny
podwjny cyklon
+ poliestrowy filtr
dokadny
Pojemno zbiornika na kurz [l] 25 45
Wydajno [m
3
/h] 235 225
Podcinienie [kPa] 37 32,5
Moc [W] 540 660
Wymiary [cm] 105 x 32 97 x 32
Cena [z netto] 3454 3576
Podczas montau pamitaj...
System jest do atwy do zamontowania, bo najczciej tworzy nieskompli-
kowany ukad rur. Nie trzeba tu specjalnych narzdzi i umiejtnoci. Liczy si
za staranno i dziaanie zgodne z instrukcj. Zarwno projekt, jak i monta
instalacji mona jednak zamwi w firmie sprzedajcej odkurzacze centralne
na przeprowadzone prace udziel gwarancji i wykonaj testy szczelnoci.
W budowanym domu sprawny instalator w cigu jednego dnia zamontuje
rurocig. Ukryty w cianach domu moe spokojnie czeka na monta jednost-
ki (t podcza si w wykoczonym domu, by w midzyczasie nie uszkodzi
jej py). Tylko wloty gniazd trzeba zalepi, aby brud budowlany nie dosta
si do rurocigu. Co innego w zamieszkanym budynku. Monta rur w wyko-
czonych cianach oznacza konieczno ich remontu. O kolizj z przewoda-
mi instalacji elektrycznej te nietrudno. W zwizku z tym prace instalacyjne
najlepiej przeprowadzi podczas generalnego remontu.
Bruzdy cienne i piony instalacyjne (z rurami wodnymi) to miejsca, w kt-
rych lokuje si pionowe odcinki orurowania. Poziome za ukrywa si w war-
stwie izolacyjnej podogi albo w przestrzeni stropowej (w piwnicy i na poddaszu
mona je podwiesi do stropu). Rury i ksztatki klejone s tak, by poczenia
byy idealnie szczelne i gadkie (w nierwnociach gromadz si nieczysto-
ci). Jeli w trakcie eksploatacji systemu pojawiaj si problemy, najczciej
dotycz nieprawidowego montau rur. Warto wic, by po uoeniu instalator
sprawdzi od razu szczelno pocze.
Gniazdo ssawne przytwierdza si do pytki montaowej. Osadza si j dopie-
ro po wykonaniu podejcia do niej, a wkleja tak, by licowaa si z murem (ina-
czej gniazdo bdzie odstawa od ciany). Na koniec przykrca si j kokami.
Gniazda ssawne potrzebne s dopiero po zainstalowaniu jednostki central-
nej. Do tego czasu w ich miejsce wstawia si klapki monterskie (przykryw-
ki). Chroni rury przed zanieczyszczeniem i uatwiaj otynkowanie ciany
dookoa gniazd (te za podczas wykaczania cian mogyby si zniszczy).
S Sposb podczenia jednostki centralnej w pomieszczeniu gospodarczym
przewd
sterujcy
wyrzutnia
powietrza
gniazdo
elektryczne
tumik
gniazdo
ssawne
ciana nona
jednostka
centralna
rura z PVC
ELECTROLUX VARIOVAC NIEMCY DRAINVAC CANADA ASPILUSA ELECTROLUX ENKE DISAN
AEG Variovac Drainvac IZZY Beam Enke Venton
AEG855 Classic 120 SE1007 700AW IZZY 300
SC335 + akcesoria
Progression
CM012IS VN 160
kompakt kompakt kompakt cyklon kompakt kompakt kompakt
cyklon z workiem
odwrconym/papierowym
cyklon + filtr (zmywalny
poliestrowy wielokrotnego
uytku)
filtr stay Silverclear
+ moliwo uywania
worka do higienicznego
oprniania
filtr zmywalny, poliestrowy
cyklon + filtr materiaowy
samoczyszczcy
tkaninowy filtr wstpny
+ poliestrowy filtr dokadny
podwjny cyklon
31 14 17 30 15 25 24
182 190 315 210 209,5 220 170
29 24 38,8 34 29,7 31 27,8
1625 1200 1561 570 1850 490 457
64 65 58 60 62 58 58
103,2 x 46,5 70 x 40 x 30,5 58 x 30 74 x 30 89 x 28 85 x 32 70 x 32
5 do 20 5 5 5 5 3
1706 1959 1992 2032 (bez zestawu) 2113 (z akcesoriami) 2191 2194
LINDSAY
MANUFACTURING INC.
ASPILUSA DISAN DISAN H-P PRODUCTS USA DRAINVAC CANADA
VacuMaid IZZY Venton Disan Vacuflo Drainvac
S1570 Split IZZY 400 VN 250 EVO 200 True Cyclonic 488Q Cyclonik DF1R10FL
split cyklon kompakt kompakt kompakt kompakt
cyklon z filtrem
elektrostatycznym
i separacj wosw
filtr zmywalny, poliestrowy
podwjny cyklon
podwjny cyklon
pena filtracja cykloniczna CFT
peen cyklon, brak filtrw
i workw
25,6 30 24 20 23 46
185 193 192 175 205 255
28,7 38 32 29 31,75 33
1570 614 480 459 1560 1760
66 63 58 58 61 66
95,5 x 31; 32,5 x 31 93 x 30 70 x 32 92 x 32 97,5 x 32,1 95 x 38
5 5 3 5 7 7
2600 2600 (bez zestawu) 2601 2763 2764 3309
VARIOVAC NIEMCY H-P PRODUCTS USA ASPILUSA H-P PRODUCTS USA DRAINVAC CANADA ASPILUSA
Variovac Vacuflo IZZY Vacuflo Drainvac Aqua Matic
Premium 200 VIP True Cyclonic 780 IZZY 600 True Cyclonic Max Air Automatik DF1A150 Aqua Matic 400
kompakt kompakt
cyklon, split, moliwo odkurzania
w dwch miejscach jednoczenie
kompakt kompakt wodny, bezobsugowy
cyklon + filtr (zmywalny
poliestrowy, wielokrotnego
uytku)
pena filtracja cykloniczna CFT filtr zmywalny, poliestrowy pena filtracja cykloniczna CFT
peen cyklon, automatyczne
oprnianie do kanalizacji, brak
filtrw i workw
bezfiltrowy
32 23 30 23 18 (1 cykl) 30
210 367 400 209 315 193
40 29,21 33 52,83 36,05 38
2000 (cznie oba silniki) 2400 1159 2450 1760 614
58 67 65 70 66 63
111 x 46 x 39 107 x 32,1 90/74 x 30 111,8 x 32,1 93 x 30 113 x 30
do 20 7 5 7 5 lub 7 5
4302 4407 4553 (bez zestawu) 5387 5619 6000 (bez zestawu)
Zasadniczy problem w budowie waci-
wej instalacji stanowi fakt, e kominek jest
przez przepisy traktowany jak kady kocio
na paliwa stae, a zatem powinien funkcjo-
nowa (tak do niedawna stanowiy przepi-
sy o tym za chwil) w instalacji c.o. typu
otwartego, czyli z przelewowym naczy-
niem wzbiorczym. Z kolei niemal wszyst-
kie wspczesne koty gazowe i olejowe
(a w szczeglnoci wszystkie gazowe ko-
ty wiszce) naley montowa w cinie-
niowych instalacjach typu zamknitego
(zprzeponowym naczyniem wzbiorczym).
Zastosowanie wymiennika
ciepa w ukadzie otwartym
Sposb na rozwizanie tego konfliktu in-
teresw wymylono ju dawno i jest on po-
wszechnie wybierany take w przypadku
koniecznoci wczenia do jednego uka-
du grzewczego kota gazowego oraz kla-
sycznego kota staopalnego (np. popularne-
go mieciucha). Oba rda ciepa mona
wykorzystywa w jednej instalacji (rys. 1),
dziki uyciu wymiennika ciepa. Pozwala
on przekazywa ciepo z kominka funkcjo-
nujcego wukadzie otwartym do instalacji
zamknitej, wktrej pracuje kocio gazowy.
Przy uyciu prostych ukadw automatyki
(bazujcych choby na zwykym termosta-
cie zamontowanym na wymienniku ciepa),
mona przy tym sprawi, e kocio gazowy
bdzie otrzymywa sygna o dziaaniu ko-
minka isamoczynnie wycza palnik, nie
zaprzestajc przy tym obsugi innych urz-
dze po stronie odbioru ciepa (ewentual-
nych obwodw z mieszaczami czy te uka-
du adowania zasobnika c.w.u.).
Zastosowanie wymiennika ciepa w mi-
nimalny sposb wpywa na sprawno cae-
go ukadu (przy prawidowej izolacji cieplnej
straty s marginalne), ale podnosi koszty bu-
dowy instalacji (wymiennik, dodatkowa pom-
pa za wymiennikiem, dopasowany sterownik
kominka). Std te nie od dzi prbuje si ta-
kie instalacje uproci, najczciej po prostu
pomijajc wymiennik ciepa. Do niedawna ta-
kie dziaania byy sprzeczne z prawem, jednak
(zczym nie wszyscy si zgadzaj!) obecnie jest
to moliwe dziki zmianom, jakie wprowa-
dzono w przepisach w 2009 r.
Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury
zdnia 12.03.2009 r. (Dz.U. 2009 nr 56, poz.
461 133.7) zmienio brzmienie odpowied-
DYLEMATY INWESTORA
Kominek sta si ju w nowo budowanych
domach wyposaeniem niemal
standardowym. Coraz czciej wybieranym
rozwizaniem jest przy tym kominek
zpaszczem wodnym, pozwalajcy nie tylko
naogrzanie salonu, ale za porednictwem
instalacji c.o. caego domu. Jednoczenie
gwnym rdem ciepa w budynku pozostaje
zwykle kocio gazowy lub olejowy. Jak naley
zainstalowa oba urzdzenia, by byo to zgodne
z przepisami, a take nie powodowao
problemw podczas eksploatacji?
Kocio i kominek
w jednej
instalacji
Adam Jamiokowski
Zgodna
wsppraca
f
o
t
.

D
o
v
r
e
niego fragmentu poprzedniego rozporzdze-
nia wtej sprawie na nastpujce: Zabrania si
stosowania kota na paliwo stae do zasilania
instalacji grzewczej wodnej systemu zamkni-
tego, wyposaonego w przeponowe naczynie
wzbiorcze, za wyjtkiem kota na paliwo sta-
e o mocy nominalnej do 300 kW wyposaone-
go w urzdzenie do odprowadzania nadmiaru
ciepa. Wedug wikszoci producentw ko-
minkw (i niektrych wytwrcw kotw sta-
opalnych), pozwala to na monta odpowied-
nio skonstruowanych urzdze w instalacjach
cinieniowych z przeponowym naczyniem
wzbiorczym. Dodajmy od razu, e zdaniem
czci ekspertw sprawa wcale nie jest oczy-
wista, gdy jeli uznamy, e kominek to ko-
cio, to jego miejsce jest w speniajcej waci-
we przepisy kotowni, a nie wsalonie Jeli
ju przymkniemy na to oko, to powinnimy
uwaniej przyjrze si warunkom, pod jakimi
kominek moe zosta wykorzystany w uka-
dzie zamknitym.
Przepis prawa mwi o wyposaeniu
wurzdzenie do odprowadzania nadmiaru cie-
pa. Jest to interpretowane raczej jednoznacz-
nie: w wypadku kominka chodzi o chodnic
paszcza wodnego (wownic schadzajc)
oraz automatyczny zawr dopuszczajcy zim-
n wod w sytuacji zagroenia przegrzaniem.
Czy to jednak wszystkie ograniczenia, ktre
powinnimy uwzgldni?
Wemy przede wszystkim pod uwag po-
wd, dla ktrego obowizuje generalny zakaz
montowania kotw na paliwa stae w instala-
cji zamknitej chodzi o szans utraty kontro-
li nad dziaaniem urzdzenia, ktre raz zaa-
dowane paliwem bdzie pracowa a do jego
wypalenia (nie ma moliwoci, jak w przypad-
ku kota gazowego czy olejowego, natychmia-
stowego odcicia dopywu paliwa i zgaszenia
pomienia). Wprawdzie wyposaenie komin-
ka w urzdzenie do awaryjnego schadzania
chroni przed ewentualnymi tragicznymi kon-
sekwencjami nazbyt mocnego rozbuchania,
ale czy warto naraa jego uytkownikw na
stresy spowodowane zadziaaniem zaworw
dopuszczajcych, zaworw bezpieczestwa
itd.? Kto mia do czynienia ztak sytuacj, ten
wie, e to nic przyjemnego!
Jeli to uwzgldni, to na funkcjonowanie
kominka wukadzie zamknitym warto si
decydowa wycznie w sytuacji, gdy urzdze-
nie nie tylko spenia wymogi prawne, ale zo-
stao wielostopniowo zabezpieczone przed
ewentualnym przegrzaniem. Warunki doty-
czce takiej instalacji opisujemy poniej.
Wymagania dotyczce
kominka
pracujcego
winstalacji
zamknitej
1. Urzdzenie musi by prze-
znaczone przez producenta do
pracy w ukadzie zamknitym,
awic wyposaone wchod-
nic paszcza wodnego i zawr
dopuszczajcy do pracy pod
okrelonym maksymalnym
cinieniem roboczym.
2. Kominek powinien by zaopatrzony
wukady automatyki zmniejszajce prawdo-
podobiestwo przegrzania w razie niedopa-
trze uytkownika (oprcz sterowanej auto-
matycznie przepustnicy powietrza, moe by
to na przykad ukad kierujcy nadmiar ciepa
do instalacji c.o. nawet w sytuacji, gdy uyt-
kownik aktywowa tylko obwd adowania
zasobnika c.w.u.).
3. Naley wyposay kominek w zasilacz
awaryjny (UPS), zapewniajcy cigo pracy
automatyki i wszystkich pomp.
4. Kominek naley traktowa jak kade inne
urzdzenie grzewcze, a wic w szczeglnoci
cile przestrzega instrukcji producenta do-
tyczcej sposobu instalacji, ktra moe zawie-
ra istotne ograniczenia (np. maksymalne ci-
nienie robocze do 1,5 bara) oraz wymagania
wzgldem montau (np. konieczno wpro-
wadzenia dodatkowego, duego naczynia
wzbiorczego, wymg zapewnienia cinienia
1,5 bara na wlocie do instalacji schadzajcej).
Jeli podsumowa to wszystko, to atwo za-
uway, e prawidowe wczenie komin-
ka do zamknitego systemu grzewczego moe
okaza si o wiele bardziej kosztowne, ni
skorzystanie ze sprawdzonego rozwizania
zwymiennikiem ciepa. A nie tylko jako cie-
kawostk warto doda, e czasem zwaszcza
podczas remontw domw zotwart insta-
lacj grzewcz wdobrym stanie
warto pokusi si o odwrcenie sy-
tuacji z rys. 1, tzn. o bezporednie
wmontowanie do tej instalacji ko-
minka (albo pozostawienie starego,
ale wci sprawnego kota na pali-
wa stae) iprzyczenie do niej za
pomoc wymiennika ciepa kota
gazowego dziaajcego w miniatu-
rowym ukadzie zamknitym (ska-
dajcym si tylko zkota i pierwot-
nego obiegu wymiennika).
Rys. 1. Schemat podczenia wkadu kominkowego z paszczem wodnym z kotem gazowym
Mity, fakty i praktyka
f
o
t
.

H
a
j
d
u
k
f
o
t
.

S
p
a
r
t
h
e
r
m
Wkad kominkowy
zpaszczem wodnym
wylot spalin
sterowany
elekt. wlot
powietrza
rura wzbiorcza
min. 25 mm
rednicy
pompa c.o.
rura przelewowo-
-spustowa do kanalizacji
rura przelewowa
pompa c.o.
kocio c.o.
zasilanie
zwodocigu
centralka
sterujca
wymiennik
ciepa
zasilanie
instalacji c.o.
grzejniki
cienne
rozdzielacz c.o.
powrt
zinstalacji c.o.
zawr zwrotny
otwarte
naczynie
wzbiorcze
automatyczne
uzupenianie
wody
rura bezpieczestwa min. 25 mm
rednicy
wkad
kominkowy
Obudowany wkad z paszczem wodnym wizualnie
niczym si nie roni od wkadu bez paszcza
Zasada dziaania obiegu cyrkulacji jest pro-
sta (rys. 1). Dziki pompie cyrkulacyjnej,
ciepa woda pobierana z zasobnika przepy-
wa w pobliu wszystkich punktw poboru,
a potem wraca do niego, najczciej kr-
cem oznaczanym jako powrt cyrkulacji
(rzadziej, gdy zasobnik nie jest we wypo-
saony, tym samym krcem, ktrym do
zasobnika dopywa zimna woda z instalacji
wodocigowej). Rura powrotna prowadzo-
na jest zwykle rwnolegle do rury zasilaj-
cej punkty poboru, co minimalizuje straty
ciepa. Dziki cigemu kreniu ogrzanej
wody w rurach (nawet wtedy, gdy wszyst-
kie krany pozostaj zamknite) po otwarciu
ktregokolwiek z punktw poboru wypy-
wa ona niemal natychmiast.
Wydatki s uzasadnione
Stay przepyw podgrzanej wody w prze-
wodach wodnych powoduje nieuniknione
straty energii, co podnosi koszty eksploata-
cyjne. Instalacja z cyrkulacj jest te ze
wzgldu na konieczno uoenia rury po-
wrotnej i montau pompy cyrkulacyjnej
drosza w budowie. Czy komfort wyni-
kajcy z natychmiastowego dostpu do cie-
pej wody w kadym punkcie poboru uza-
sadnia te wydatki? Ot tak, tym bardziej
e nie o komfort tylko chodzi. Po pierwsze
krtki czas oczekiwania na ciep wod
oznacza brak koniecznoci bezsensowne-
go spuszczania do kanalizacji wody zim-
nej, ktra nie jest bynajmniej dobrem do-
stpnym za darmo. Po drugie krenie
wody w instalacji c.w.u. zapobiega powsta-
waniu zastoin na odcinkach przed rzadziej
uywanymi punktami poboru, ktre to za-
stoiny w najlepszym przypadku prowa-
dzi mog do zamiardnicia si wody,
awgorszym np. do powstania kolonii
bakterii Legionella.
W praktyce przyjmuje si, e instala-
cje bez cyrkulacji c.w.u. sprawdzaj si tyl-
ko w domach, w ktrych odlego kota
c.o. (w tym wypadku dwufunkcyjnego) lub
ewentualnie tzw. termy (piecyka kpielo-
wego) od wszystkich punktw poboru nie
przekracza kilku metrw. W duych do-
mach z kilkoma punktami poboru ciepej
wody (kuchnia, dwie azienki, toaleta itd.)
oddalonymi od siebie i od kotowni, cyr-
kulacja c.w.u. staa si rozwizaniem stan-
dardowym. Projektantom i instalatorom
zostawmy dylematy, czy w domu dwukon-
dygnacyjnym lepiej jest zastosowa jed-
n ptl, czc wszystkie punkty poboru
ciepej wody, czy te np. rozdzieli obie-
gi parteru i pitra (na uytek tego tekstu
ograniczmy si do informacji, e wikszo
producentw urzdze grzewczych zale-
DYLEMATY INWESTORA
Jeli rdo ciepa (kocio, terma) lub
zasobnik ciepej wody uytkowej (c.w.u.)
znajduj si dalej ni 35 m od kranu, to
na dopynicie ciepej wody trzeba czeka
od kilku do kilkunastu sekund. Dlatego wanie
wymylono instalacje z cyrkulacj c.w.u.
Cyrkulacja zapewnia pojawienie si ogrzanej
wody w punkcie poboru (baterii nad umywalk
czy wann) prawie natychmiast lub najpniej
23 sekundy po otwarciu zaworu.
Cyrkulacja
ciepej wody
uytkowej
Adam Jamiokowski
Lepiej nie
wyczaj!
f
o
t
.

K
l
u
d
i
Dylamaty Inwestora
ca, aby dugo przewodw c.w.u. nie prze-
kraczaa 30 m, a dugo powrotnego prze-
wodu cyrkulacyjnego 20 m. Przewody
cyrkulacyjne nie musz mie przy tym
rednicy wymaganej dla przewodw do-
prowadzajcych wod do punktw pobo-
ru, ale ich rednica wewntrzna powinna
wynosi co najmniej 10 mm). Wybierajc
projekt wasnego domu, warto za to zwr-
ci uwag na to, by moliwie krtkie byy
przewody czce ptl cyrkulacyjn z kra-
nem nad zlewozmywakiem i prysznicem
(kilkusekundowa zwoka w dopywie cie-
pej wody do kranu nad wann czy w pral-
ni nie ma bowiem wikszego znaczenia,
natomiast w przypadku zlewu czy pryszni-
ca staje si utrapieniem).
Do niedawna instalacje z cyrkulacj
wody uytkowej zarezerwowane byy nie-
mal wycznie dla domw, w ktrych
prcz stanowiska dla gazowego (lub in-
nego) kota grzewczego znalazo si miej-
sce na zasobnik c.w.u. o pojemnoci co
najmniej 120150 l. W praktyce monta
takiego zestawu moliwy by wycznie
wsytuacji, kiedy przestrze na kocio i za-
sobnik przewidziano w wydzielonej ko-
towni. To ju jednak przeszo. Niemal
wszyscy wiodcy producenci kotw ga-
zowych oferuj wiszce koty z wbudo-
wanymi (najczciej warstwowymi) za-
sobnikami c.w.u. o pojemnoci 3060 l
pozwalajcymi na przyczenie ptli cyr-
kulacyjnej. A to szansa na wykonanie in-
stalacji zcyrkulacj c.w.u. take wtedy,
gdy kocio musi zosta zamontowany np.
na cianie wkuchni albo w przedpokoju.
ale przepaca nie trzeba
Bardzo wiele osb obawia si dodatkowych
kosztw, wynikajcych ze strat energii b-
dcych nastpstwem krenia podgrza-
nej do 5055C wody w ptli cyrkulacyjnej.
Obawy te s po czci uzasadnione, ale ist-
niej metody minimalizowania zbdnych
wydatkw.
1. Pierwszy i najwaniejszy sposb moliwy
jest do realizacji na etapie projektowania i wy-
konania (remontu) budynku, a polega po pro-
stu na rozsdnym rozplanowaniu przewodw
c.w.u. i starannej izolacji termicznej wszyst-
kich rur, ktrymi bdzie pyn ciepa woda.
Straty ciepa na przewodach wodnych bd
miay bowiem decydujcy wpyw na tempo
wychadzania zbiornika c.w.u. podczas funk-
cjonowania obwodu cyrkulacji.
2. Drugi sposb to zegarowe i/lub tempe-
raturowe sterowanie prac ukadu cyrkula-
cji, majce na celu zarwno ograniczenie strat
ciepa na przewodach wodnych, jak i zmniej-
szenie wydatkw na energi elektryczn po-
trzebn do zasilania pompy cyrkulacyjnej.
Sterowanie zegarowe wynika ze spostrzee-
nia, e ciepa woda zwykle nie jest nam po-
trzebna przez ca dob. Jeli np. wszyscy
mieszkacy w dni robocze wychodz zdomu
przed godzin sm, a wracaj po siedemna-
stej, to trafnym rozwizaniem bdzie ustawie-
nie czasowego sterowania pomp cyrkulacyj-
n tak, by dziaaa ona np. od 6 do 7.30, od 16
do 18 oraz od 20 do 22. Zapewni to komforto-
wy dostp do ciepej wody podczas porannej
toalety, po powrocie do domu oraz przed uda-
niem si na spoczynek.
Temperaturowe sterowanie cyrkula-
cj oznacza to, e pompa cyrkulacyjna wca-
le nie musi pracowa bez przerwy, by w kra-
nach bya ciepa woda. Jeli przewody wodne
s dobrze zaizolowane termicznie, wystarczy,
e ogrzana woda raz obiegnie ca ptl, by co
najmniej przez kilka minut z kadego kranu
mona byo pobra wod o zadowalajcej tem-
peraturze. A jeeli na przykad dana tem-
peratura c.w.u. wynosi 50C zainstalowa
termostat na powrocie ciepej wody do zasob-
nika (element T na rys. 1) i ustawi go na 45C.
Termostat podczamy do sterownika pom-
py cyrkulacyjnej, ktry wcza j tylko wte-
dy, gdy temperatura powrotu spadnie poniej
45C. Dziki temu pompa bdzie uruchamiana
jedynie wtedy, gdy przewd powrotny cyrku-
lacji zostanie wychodzony.
Odmian sterowania temperaturowego
jest sterowanie czasowe interwaowe, ozna-
czajce, e pompa cyrkulacji pracuje np.
przez 5minut, a potem 15 minut pozostaje
wyczona. Chodzi oczywicie o to samo, co
w przypadku sterowania temperaturowego,
czyli oto, by woda w obiegu cyrkulacji bya
stale wystarczajco ciepa, ale bez potrzeby
cigego dziaania pompy. W praktyce do
atwo mona tak okreli okresy zaczenia/
wyczenia pompy, by obej si bez termo-
statu, ktry jest niezbdny dla prawidowe-
go funkcjonowania sterownika temperaturo-
wego.
Rys. 1. Zasada dziaania obiegu cyrkulacji c.w.u.
wlot wody zimnej
wanna
pompa cyrkulacji c.w.u. zawr zwrotny
termostat
f
o
t
.

J
u
n
k
e
r
s
Wiszcy kocio z zasobnikiem c.w.u.
zmoliwoci podczenia cyrkulacji
Uwaga!
W hipermarketach dostpne s tanie cy-
frowe programatory czasowe dla urzdze
elektrycznych, ktre pozwalaj na precyzyj-
ne ustawianie czasw wczenia/wycze-
nia na wszystkie dni tygodnia. Niestety,
urzdzenia te le wsppracuj z wikszo-
ci pomp cyrkulacyjnych na og nasta-
wy s gubione co kilka dni. Jeli chcemy
kupi urzdzenie tanie, to zwykle lepszym
rozwizaniem bdzie prosty programator
mechaniczny (z obrotow tarcz).
zasobnik
c.w.u.
krciec ciepej zimnej
krciec powrotu cyrkulacji
sterownik pompy cyrkulacyjnej
umywalka
kabina
zlew
Mity, fakty i praktyka
Wikszo regulatorw nowoczesnych
kotw c.o., zarwno gazowych, jak i na
paliwa stae, zawiera sterownik pompy
cyrkulacji c.w.u. pozwalajcy na zarzdza-
nie jej prac wedug przynajmniej jednego
z powyszych schematw. Najczciej jest
to sterownik zegarowy, dajcy szans na
wskazanie godzin, w ktrych pobr c.w.u.
ma odbywa si w sposb komfortowy (nie-
kiedy jest to poczone z okrelonymi cza-
sami adowania zbiornika c.w.u.). Zpunktu
widzenia ekonomiki eksploatacji instalacji,
ideaem byoby poczenie sterowania ze-
garowego z temperaturowym lub interwa-
owym, ale to potrafi tylko nieliczne regu-
latory. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie,
by zainstalowa sterowanie temperaturowe
samodzielnie. Wystarczy przyczy pom-
p cyrkulacyjn do regulatora za pored-
nictwem termostatu przylgowego (zamon-
towanego tak, jak na rys. 1), stosowanego
zwykle do ograniczenia temperatury w ob-
wodzie ogrzewania podogowego (rozcza
on styki robocze, gdy zmierzona tempera-
tura przekroczy zadan warto, np. 45C).
Pompa, mimo wysterowania przez zegar,
nie bdzie wtedy pracowaa, gdy powrt
bdzie gorcy.
A co zrobi, gdy kocio nie zosta wypo-
saony w sterownik pompy cyrkulacyjnej?
Ot na pewno nie rezygnowa z cyrkula-
cji na stae! Grozi to bowiem konsekwen-
cjami wspomnianymi na pocztku arty-
kuu, tzn. zastoinami wody, mogcymi
prowadzi do zakae bakteryjnych oraz
radykalnego pogorszenia jej walorw sma-
kowo-zapachowych. Woda w obiegu cyr-
kulacyjnym powinna kry przynajmniej
raz na dob! Jeli cyrkulacj nie moe ste-
rowa automatyka kota, naley w skle-
pie hydraulicznym zakupi akcesoryjny
sterownik pompy cyrkulacyjnej, a w osta-
tecznoci wsklepie elektrycznym zaopa-
trzy si wprosty wycznik zegarowy, po-
zwalajcy na uruchamianie podczonego
do urzdzenia (wtym przypadku pompy
cyrkulacyjnej) wcyklu dobowym bd ty-
godniowym. Towzupenoci wystarczy,
awskojarzeniu z termostatem przylgowym
zamontowanym tak, jak opisano w po-
przednim akapicie, moe z powodzeniem
zastpi nawet najbardziej wyrafinowane
regulatory kotowe.
Trzy praktyczne rady
f
o
t
.

E
u
r
o
s
t
e
r
Akcesoryjny sterownik pompy cyrkulacyjnej
(sprzedawany niezalenie od kota)
1. Cyrkulacja na danie
Co zrobi, jeli nie chcemy rezygnowa z komfortu ciepej wody, a w domu pojawiamy si nie-
regularnie, o rnych porach? W takim przypadku warto poleci wariant, ktry moemy na-
zwa cyrkulacja na danie. Wystarczy zainstalowa, np. w azience czy przedpokoju, cznik
dziaajcy na zasadzie cznika owietlenia na klatce schodowej w bloku, tzn. uruchamiajcy
pomp cyrkulacyjn na kilka minut po naciniciu przycisku. O takie rozwizanie mona po-
prosi instalatora lub zrealizowa je samodzielnie, wykorzystujc wyczniki czasowe dostp-
ne w sklepach elektrycznych (inny wariant tego rodzaju rozwizania to wczanie pompy cyr-
kulacyjnej np. wraz z owietleniem azienki, podobnie jak zainstalowanego tam wentylatora).
Ten system sterowania obiegu cyrkulacyjnego dostpny jest w kotach kilku producentw.
2. Cyrkulacja i zawr przeciwoparzeniowy
Obwd cyrkulacji c.w.u. wymaga szczeglnego potraktowania, gdy woda w zasobniku (naj-
czciej solarnym, ale te np. podgrzewanym przez kominek z paszczem wodnym) bywa
nagrzewana do temperatury przekraczajcej 60C. Dobra praktyka hydrauliczna wymaga,
by w takim wypadku na przewodzie prowadzcym do punktw poboru instalowa tzw. za-
wr przeciwoparzeniowy, mieszajcy wod gorc z zimn w taki sposb, by do kranw
trafiaa woda o temperaturze bezpiecznej, czyli okoo 55C. Jak to pogodzi z cyrkulacj
c.w.u.? Sposobw jest kilka, jeden nich przedstawia rys. 2. Rozwizanie takie proponuj
niektrzy producenci kotw c.o. Nie jest to, niestety, tanie, ale nie o tanio w tym mo-
mencie chodzi
3. Problem odlegej azienki
Wiele problemw i projektowych, i eksploatacyjnych nastrczaj niekiedy punkty poboru
wody znajdujce si z dala od optymalnego przebiegu ptli cyrkulacyjnej (np. azienka przy
rzadko uywanym pokoju gocinnym). Prowadzenie tam przewodu cyrkulacji jest czsto rze-
czywicie pozbawione sensu ekonomicznego. Rozwizanie? Przepywowy, elektronicznie ste-
rowany elektryczny podgrzewacz wody uytkowej, zamontowany na przewodzie ciepej wody.
Dlaczego powinien by to podgrzewacz elektronicznie sterowany? Dlatego, e kiedy do od-
legego punktu poboru dopynie ju ciepa woda z instalacji c.w.u., podgrzewacz taki wy-
czy si automatycznie, co ochroni gocia przed poparzeniem, a gospodarza przed marno-
waniem energii elektrycznej.
Obieg cyrkulacyjny z zaworem przeciwpoparzeniowym. Przykad prawidowego montau
zimna woda z sieci
odbiorcy c.w.u.
zawr termostatyczny
pompa cyrkulacji
zasobnik
c.w.u.
Budujcy nowe domy wolni s od
tego dylematu. Od 1995 r. przepisy
prawa nakazuj wykonywanie do-
mowych instalacji elektrycznych
(niech elektrycy wybacz mi
uproszczenia) w ukadzie TN-S
(schemat B na rys. 1). Oznacza to,
e do jednofazowego odbiornika
prdu przemiennego biegn trzy
przewody:
fazowe (L),
neutralny zwany dawniej zerowym
(N),
ochronny (PE).
Do kadego odbiornika trjfazo-
wego biegn natomiast 3 przewody
fazowe (L1, L2, L3), ochronny PE
i ewentualnie neutralny N. Samo
urzdzenie 3-fazowe, np. silnik nie
potrzebuje przewodu N do dziaania,
ale czsto ma dodatkowo 1-fazowe
lampki sygnalizacyjne, wentylator
itp. A ten dodatkowy osprzt bez
przewodu N nie zadziaa.
Wczeniej byo inaczej domowe
instalacje elektryczne wykony-
wano z reguy w ukadzie TN-C
(schemat A na rys. 1), w ktrym
przewd neutralny (zerowy) by
tosamy zprzewodem ochronnym
(PEN). Do odbiornika trjfazowego
biegy wic cztery przewody, a do
jednofazowego tylko dwa (fazowy
i neutralny). Nawet jeeli gniazdo
miao styk ochronny (bolec), to by
on poczony elektrycznie zprzewo-
dem neutralnym.
Ukad TN-C ma kilka wad;
jedn z bardziej istotnych atwo po-
kaza na przykadzie ilustrowanym
na rys. 2. W razie przerwy wprze-
wodzie neutralnym na stykach
ochronnym gniazd wtykowych
(czyli wanie na bolcach uziemia-
jcych), moe pojawi si pene
napicie sieciowe! Jeli bowiem
w powyszej sytuacji wczymy
odbiornik R wymagajcy styku
ochronnego np. pralka, lodwka,
to przewd PEN, a w konsekwencji
styki neutralne i uziemiajce innych
gniazd mog znale si pod penym
napiciem fazowym (a do miejsca
przerwania). Wad instalacji typu
TN-C jest te brak moliwoci in-
stalowania wycznikw rnico-
woprdowych. Aby wytumaczy,
o co chodzi, musimy na moment
cofn si do wyjanienia podstaw
ochrony przeciwporaeniowej.
Ochrona podstawowa polega
na zabezpieczeniu przed dotykiem
przez czowieka (zwierz) czci
instalacji elektrycznej (urzdze
elektrycznych) pozostajcych pod
napiciem w normalnych warun-
kach pracy. Su temu takie rodki
ochrony, jak izolowanie przewodw
bdcych pod napiciem, stosowa-
nie oson ochronnych itp. S to bez
wtpienia zabiegi zrozumiae dla
wszystkich.
Ochrona dodatkowa zwana
inaczej ochron przy uszkodzeniu,
ma na celu zabezpieczenie przed
skutkami uszkodzenia izolacji
podstawowej i pojawienia si
napicia na tzw. czciach prze-
wodzcych dostpnych, czyli
mwic prociej np. na obudowie
urzdzenia niebdcej normalnie
pod napiciem, ktra moe jednak
znale si pod napiciem, jeli
zawiedzie izolacja podstawowa.
Na uytek naszego tekstu moemy
przyj, e ochrona dodatkowa
realizowana jest przede wszystkim
przez stosowanie samoczynnego
wyczenia zasilania, czemu su
dobrze znane wszystkim bezpiecz-
niki oraz to wynalazek nowszy
wyczniki nadmiarowoprdowe
(nadprdowe).
Nie wolno zapomina, e wyczniki
nadmiarowoprdowe peni jeszcze
jedn wan funkcj. Rozczaj
obwd w razie obcienia go zbyt
duym poborem mocy (zbyt wiele
Wielu inwestorw remontujcych starsze (niekoniecznie naprawd sta-
re) budynki zadaje sobie pytanie: wymieniamy instalacj elektryczn
naukad nowego typu czy te nie? Odpowied powinna by zawsze taka
sama: tak, wymieniamy. Oczywicie, pociga to za sob niemae koszty,
ale tam, gdzie chodzi o bezpieczestwo, oszczdza nie wolno.
Adam Jamiokowski
WANY DETAL
Wyczniki
rnicowoprdowe
inadprdowe
Rys. 1. Ukady sieci elektrycznych
Legenda:
L1, L2, L3 przewody fazowe prdu
przemiennego
N przewd neutralny
PE przewd ochronny
PEN przewd ochronno-neutralny
E przewd uziemiajcy
a) ukad sieci TN-C
b) ukad sieci TN-S
c) ukad sieci TN-C-S
Rys. 2. Przerwa w przewodzie ochronno-neutralnym PEN kolorem czerwonym zaznaczono
przewody, przez ktre przedostaje si napicie na styki ochronne gniazd
gniazda
wtyczkowe
odbiornik
odbiornik odbiornik
odbiornik odbiornik
odbiornik odbiornik
przyczonych urzdze). Inaczej
przewody nadmiernie by si rozgrzay.
Grozioby to ich spaleniem, a nawet
poarem budynku.
Krtko mwic: gdy na skutek
uszkodzenia izolacji podstawowej poja-
wi si napicie np. na obudowie pralki,
to jeli jest ona (jak powinno by) po-
czona z przewodem ochronnym PE
lub ochronno-neutralnym PEN, mamy
sytuacj opisywan popularnie jako
zwarcie nastpuje przepyw prdu
o duym nateniu, ktry powoduje
zadziaanie (stopienie) bezpiecznika
lub rozczenie wycznika nadmia-
rowoprdowego. Tak samo zadziaa
ten system ochrony w przypadku
podczenia do sieci uszkodzonej
lampy czy czajnika. Znacznie gorzej
bdzie jednak w sytuacji, gdy (wracajc
do pierwszego przykadu) obudowa
pralki nie bdzie uziemiona (np. na
skutek przetarcia odpowiedniego prze-
wodu bd przyczenia do gniazda
sieciowego, w ktrym styk uziemiajcy
nie jest poczony z przewodem PE.
Uytkownik zostanie wtedy poraony
i w praktyce znikome s szanse, by
bezpiecznik obroni go przed skut-
kami poraenia. Ptl zwarcia tworzy
wwczas wiele elementw stawiajcych
duy opr przepywowi prdu (w tym
ludzkie ciao). Prd zwarciowy bdzie
zbyt may aby wycznik nadprdowy
zadziaa.
Dlatego wanie wymylono tzw.
ochron uzupeniajc w przypadku
domw mieszkalnych sprowadza si
ona przede wszystkim do stosowania
wycznikw rnicowoprdowych,
ktrych zasad dziaania przedstawia
rys. 3. Przewody zasilajce (na ry-
sunku dwa, ale rwnie dobrze mog
by cztery w przypadku odbiornikw
prdu trjfazowego) przechodz przez
piercie zmateriau ferromagnetycz-
nego, zwany fachowo przekadnikiem
Ferrantiego. W czasie normalnej pracy
odbiornika prdu suma geometryczna
prdw w dwch (lub czterech) przewo-
dach rwna jest zeru (w uproszczeniu:
taki sam prd pynie do odbiornika, jak
i wraca od niego). Jeli jednak wchro-
nionym obwodzie pojawi si upyw
prdu na przykad przez przewd
ochronny PE lub ciao czowieka do
ziemi to suma prdw pyncego
i wracajcego od odbiornika bdzie
rna od zera. Spowoduje to zadzia-
anie wycznika, ktry rozczy styki
zasilajce obwodu chronionego.
Waciwie dobrane wyczniki
rnicowoprdowe stanowi bardzo
skuteczn ochron przed poraeniem
prdem elektrycznym. S one w stanie
zabezpieczy nawet osob, ktra np.
stojc na mokrej pododze w azience,
dotknie znajdujcej si pod napiciem
czci urzdzenia elektrycznego. Jest
jednak jedno wane ograniczenie:
jak wida na rys. 3, wycznik r-
nicowoprdowy mona zamonotwa
tylko w instalacji ukadu TN-S, tzn.
majcej oddzielne przewody neutralny
i ochronny. W ukadzie sieci TN-C nie
ma takiej moliwoci.
Wracajc wic do pytania posta-
wionego na wstpie modernizacja
instalacji elektrycznej do stosowa-
nego wspczenie ukadu TN-S jest
zca pewnoci wskazana, poniewa
zapewnia o wiele wiksze bezpie-
czestwo mieszkacom budynku.
Oczywicie, wie si to z wydatkami
wynikajcymi z koniecznoci wy-
miany przewodw dwuyowych na
trjyowe w obwodach zasilajcych
gniazda iowietlenie domu, ale rzecz
na pewno warta jest zachodu. W osta-
tecznoci mona te zdecydowa si
na wariant mieszany, oznaczany przez
elektrykw jako TN-C-S (schemat C
na rys. 1). Pozostawiamy wtedy dwu-
przewodow instalacj TN-C w po-
mieszczeniach, w ktrych zagroenie
poraeniem jest umiarkowane (salon,
sypialnie), a zmieniamy instalacj na
typ TN-S we wszystkich obwodach
gniazd wtyczkowych, w ktrych
prawdopodobiestwo poraenia jest
szczeglnie due, a wic:
w kuchni, pralni i azienkach;
w kotowni, przydomowym warsz-
tacie, piwnicy, garau i obiektach
gospodarczych;
w obwodach przeznaczonych do
zasilania przenonych urzdze elek-
trycznych, uytkowanych na wolnym
powietrzu (np. gniazda dla kosiarki,
myjki wysokocinieniowej).
Pamitajmy bezpieczestwo warte
jest kadych wydatkw!
Rys. 3. Ochrona uzupeniajca zapobiegajca gronemu poraeniu przy: ominiciu ochrony podstawowej (a); uszkodzeniu izolacji przy jednoczesnym
przerwaniu przewodu ochronnego PE (b)
O tym trzeba pamita!
Kady wycznik rnicowopr-
dowy wyposaony jest w ozna-
czony liter T (lub napisem test)
przycisk testujcy, ktrego
dziaanie polega na zwarciu ob-
wodu fazowego wycznika (od
strony odbiornika) z przewodem
neutralnym (od strony zasilania)
przez wbudowany opornik (naj-
czciej o rezystancji 10 kilo-
omw). Prd pyncy tylko prze-
wodem fazowym powinien w tej
sytuacji spowodowa zadziaanie
wycznika i wyczenie obwodu
chronionego, tak jak w przypad-
ku upywu prdu. Jeli jest ina-
czej, wycznik naley wymieni
na nowy o odpowiednich para-
metrach.
Uwaga!
Wyczniki rnicowoprdowe
bywaj rwnie nazywane prze-
ciwporaeniowymi, co jest okre-
leniem mylcym. Wycznik nie
zapobiega bowiem poraeniu, ale
jego zadziaanie moe w takiej sy-
tuacji uratowa ycie.
Wycznik nadmiarowoprdowy
f
o
t
.

E
a
t
o
n
Wycznik rnicowoprdowy cztero-
biegunowy z przyciskiem testowym
f
o
t
.

E
a
t
o
n
a b
Uwaga! Dziaanie wycznika
rnicowoprdowego powinno
si sprawdza przynajmniej raz
wmiesicu.
Stare, wypaczone, nieszczelne okna maj
bardzo niekorzystny wpyw na komfort
mieszkania oraz koszty eksploatacji domu.
S przyczyn znacznych strat ciepa, dla-
tego warto rozway ich wymian. Czas
zwrotu takiej inwestycji zaley gwnie od
sposobu ogrzewania budynku.
Na rynku jest wiele rnych rozwiza,
producenci przecigaj si w oferowaniu co-
raz doskonalszych wyrobw. Co powinni-
my wiedzie o oknach, aby dokona opty-
malnego wyboru?
Jakie parametry?
Waciwoci stolarki okiennej okrela kilka
parametrw. Oto najwaniejsze z nich:
Izolacyjno cieplna
Kluczow cech jest stopie przenikalnoci
cieplnej okna. Okrela go wspczynnik U,
ktry wskazuje strumie energii przenika-
jcej przez przegrod okienn o powierzchni
1 m przy rnicy temperatury na zewntrz
i wewntrz budynku wynoszcej 1 Kelwin.
Od pocztku tego roku warto U w nowych
oknach nie moe by wysza ni 1,3 W/(m
.
K).
Generalnie im wspczynnik jest niszy, tym
korzystniej, cho naley zachowa umiar,
poniewa lepsze parametry maj swoj cen.
Przy wyborze okien nie dajmy si zwie.
Wikszo producentw podaje parametry
Wybr nowych okien nie jest zadaniem, ktre moe nas przerosn,
pod warunkiem, e uzbro imy si w niezbdn wiedz. Co innego
monta ten wymaga ju kompetencji i dowiadczenia wykonawcy.
Nowy widok
Wymiana okien
Norbert Skupiski
REMONT/MODERNIZACJA
fot. Oknoplast
Wymiana okien
termiczne dla okna referencyjnego: jednoskrzydowego
o wymiarach 123 148 cm. Tymczasem niektrzy sprze-
dawcy podaj parametr dla okna o zawyonych wymiarach
lub odnoszcy si do samej szyby, a ten jest zawsze duo
niszy. Energooszczdno okna zaley natomiast od pa-
rametrw caego systemu: pakietu szybowego, profili oraz
uszczelnienia.
Dwikoszczelno
Ten parametr (R
w
) okrela zdolno okien do tumienia ha-
asw dobiegajcych z zewntrz budynku. Podawany jest
w decybelach (dB). Im wspczynnik jest wyszy, tym zapew-
nia skuteczniejsz izolacyjno akustyczn. W domach poo-
onych w spokojnej okolicy wystarczy okno o R
w
=3032 dB.
Przy ruchliwej drodze duo lepiej sprawdz si okna o R
w

rwnym co najmniej 35 dB.
Przepuszczalno powietrza
Im szczelniejsze jest okno, tym lepiej chroni przed haasem
i utrat ciepa. Za wymian powietrza odpowiadaj nawie-
trzaki (nawiewniki), ewentualnie wentylacja mechanicz-
na. Szczelno okien okrelaj klasy od 1 do 4. Im wy-
sza, tym okna przepuszczaj mniej powietrza. W Polsce do
sprzeday dopuszcza si okna klasy 3 i 4.
Odporno na wamanie
Wikszo wama do do-
mw i mieszka odbywa
si poprzez sforsowanie
drzwi balkonowych lub
okien. Najbardziej narao-
ne s oczywicie okna na
parterze i atwo dostpne
balkony. Bezpieczestwo
okna zaley od rodzaju
zastosowanych oku, so-
lidnoci profilu, rodzaju
oszklenia i dodatkowych
zabezpiecze, np. w po-
staci klamek z zamkiem
(to dobre rozwizanie
S Dodatkow ochron okien
zapewni specjalne folie
antywamaniowe
f
o
t
.

W
a
r
s
t
f
o
l
l
S O waciwociach termoizolacyjnych okna decyduj parametry
pakietu szybowego, profili oraz uszczelnienia
f
o
t
.

M
&
S

W
i
c
e
j

n
i

O
k
n
a
R
E
K
L
A
M
A
Remont/modernizacja
rwnie w pokojach dziecicych utrudnia
samodzielne otwarcie okna). Odporno na
wamanie okrela sze klas od 1 do 6.
W przypadku najniszej, bariera praktycz-
nie nie bdzie stawiaa oporu. Do sforso-
wania okna o najwyszej klasie wamy-
wacz bdzie potrzebowa za ok. 20 minut.
Bezpieczestwo moe poprawi zainstalo-
wanie zewntrznych rolet.
Wspczynnik przepuszczalnoci energii
Okrela jaka cz energii promieniowania
sonecznego padajcego na szyb zostanie
przepuszczona do wntrza. Im wysza jest
jego warto, tym wiksze bd zyski ciepa
od soca. W zimie to korzystne, bo mniej za-
pacimy za ogrzewanie. Za to latem naley
pomyle o zacienieniu okien na nasonecz-
nionych elewacjach. Rnice w wartociach
wspczynnika g s due od niespena 40
do ponad 60%.
Wspczynnik przepuszczalnoci wiata
Wspczynnik L
t
wskazuje, ile wiata so-
necznego docierajcego do szyby zespolonej
wpada do pomieszczenia. Wyraany jest
S Wiksza liczba komr w profilu nie zawsze
gwarantuje lepsz izolacyjno ciepln
f
o
t
.

M
&
S

W
i
c
e
j

n
i

O
k
n
a
f
o
t
.

A
l
u
p
l
a
s
t
Rolety zewntrzne
Przy okazji wymiany okien warto rozway monta (lub wymian) rolet zewntrznych.
Rozwizanie to ma wiele zalet. Pozwala zmniejszy straty ciepa w budynku, chroni przed
haasem, nadmiernym nasonecznieniem oraz stanowi barier antywamaniow.
Rolety produkowane s z aluminium lub PVC. Skadaj si z kasety (o rnym przekroju: kwa-
dratowym, prostoktnym lub pokrgym) zawierajcej rur nawojow, ruchomego pancerza
oraz pionowych prowadnic. Najczciej blokuje si je za pomoc rygli lub zamkw. Rolety rni
si sposobem sterowania. Prostsze modele zwija si za pomoc tamy lub korbki umieszczonej
po wewntrznej stronie okna. Te bardziej zaawanso-
wane wyposaone s natomiast w silnik elektryczny
ze zdalnym sterowaniem. Niektre rolety maj do-
datkowo moskitier, ktra stanowi barier dla uci-
liwych insektw. Dziki bogatej gamie kolorystycz-
nej, jak oferuj producenci, mona dopasowa je
do kadej elewacji.
Spord czterech typw rolet, dwa przeznaczone
s do montau w istniejcych budynkach:
elewacyjne (natynkowe) kasety montowane s
na cianie lub we wnce okiennej; pokrywa rewizyj-
na umieszczona jest od przodu kasety; rolety te prze-
znaczone s zarwno do nowych, jak i istniejcych ju
budynkw;
naokienne kaseta (z pokryw rewizyjn od tyu lub
dou) i prowadnice montowane s na ramie okiennej
jeszcze przed jej osadzeniem; mona je cakowicie za-
budowa; znajduj zastosowanie zarwno w nowym bu-
downictwie, jak i podczas wymiany stolarki okiennej.
S Rolety chroni nie tylko przed
nieproszonymi gomi, ale take przed
haasem i utrat ciepa
S Nawiewniki peni bardzo istotn rol
w domach z wentylacj grawitacyjn
Przy wikszych przeszkleniach, istotne znaczenie ma sztywno profili
f
o
t
.

I
n
t
e
r
n
o
r
m
Uwaga na zmiany!
Zgodnie z nowym rozporzdzeniem Mi-
nistra Transportu, Budownictwa i Go spo-
dar ki Morskiej, maksymalna warto
wspczynnika U, okrelajcego stopie
przenikalnoci cieplnej okna, bdzie stop-
niowo obniana. Ju od 1 stycznia br. nie
moe by wysza ni 1,3 W/(m
.
K), od
1 stycznia 2017 r. maksymalny poziom to
1,1, a od pocztku 2021 r. 0,9.
f
o
t
.

A
l
u
p
l
a
s
t
Wymiana okien
w procentach im wyszy jest ten wskanik, tym pomieszczenie
bdzie lepiej dowietlone. Rnice mog siga nawet 25%.
Wybr profili
Po zapoznaniu si z podstawowymi waciwociami okien, mona
przystpi do wyboru konkretnych rozwiza. Z reguy najwi-
cej czasu powica si profilom okna. W Polsce najczciej spoty-
kane s profile drewniane i PVC. Ramy aluminiowe s znacznie
drosze, dlatego znajduj zastosowanie gwnie w duych prze-
szkleniach lub w domach pasywnych. Jakie s zalety i wady profi-
li drewnianych i z PVC?
Okna drewniane w niczym nie przypominaj stolarki monto-
wanej kilka dekad temu. Przede wszystkim nie pacz si, ponie-
wa wykonywane s z kilku warstw drewna, dokadnie impre-
gnowane i malowane. Cenione s przede wszystkim za elegancj
i naturalno. Drewniane profile s masywne, stabilne i sztywne
lepiej od plastikowych nadaj si do duych przeszkle. W ra-
zie drobnych usterek atwo je naprawi.
Najwiksz wad okien z drewna jest ich cena, rednio 3050%
wysza w stosunku do okien z PVC o podobnych parametrach.
Wynika to z rnicy w koszcie samych surowcw oraz ze znacz-
nie duszego i bardziej skomplikowanego procesu produkcji profili
drewnianych. Wyroby z drewna wymagaj te konserwacji i malo-
wania, a plastikowe nie. Niektrzy nie uznaj jednak koniecznoci
malowania za du uciliwo, poniewa w przypadku przemalo-
wania cian mona atwo dopasowa do nich take stolark.
Okna z PVC jak wspomniano s tasze od drewnianych
odpowiednikw i to ich najwiksza, obok atwoci konserwa-
cji, zaleta. Kolejn jest waga s lejsze, dlatego mniej obcia-
j konstrukcj ociey. Niestety, s te mniej sztywne, wic nie
sprawdz si przy bardzo duych powierzchniach. Ich wad jest
wysoka rozszerzalno cieplna. Cho PVC jest materiaem trud-
nopalnym i samogasncym, to podczas poaru wydziela toksycz-
ny chlorowodr. Profile z PVC oferowane s w szerokiej gamie
kolorystycznej, ale jeli ich barwa nam si znudzi, bdziemy mo-
gli je przemalowa za pomoc specjalnych farb do PVC.
S Przy wyborze ekipy montaowej najlepiej skorzysta z rekomendacji
producenta
f
o
t
.

M
&
S

W
i
c
e
j

n
i

O
k
n
a
R
E
K
L
A
M
A
Remont/modernizacja
Szyby, okucia, nawiewniki...
Materia, z ktrego wykonane s profile, nie
przesdza o waciwociach caego okna.
Energooszczdno, izolacyjno akustycz-
na czy bezpieczestwo zale te od pozo-
staych rozwiza w oknach.
Szyby produkowane s w kilku odmia-
nach. Oprcz standardowych dostpne s
take grubsze dwikochonne, antywama-
niowe, absorpcyjne chronice przez prze-
grzaniem, ciepochronne z powok odbija-
jc promienie soneczne do wntrza domu,
bezpieczne, ktre rozsypuj si na drobinki,
czy samooczyszczajce z powok, na ktrej
krople deszczu nie pozostawiaj ladw.
Liczba komr w profilu ma wpyw na izo-
lacyjno ciepln stolarki okiennej. W sprze-
day s zarwno dwu-, jak i omiokomoro-
we okna. Parametru tego nie naley jednak
przecenia, poniewa poprawa waciwoci
cieplnych nastpuje tylko przy odpowiedniej
szerokoci komory. Tymczasem zdarza si,
e wytwrcy sztucznie dziel profil o stan-
dardowej szerokoci. W katalogu wyglda to
efektownie, ale w takim przypadku wiksza
ilo komr nie speni swego zadania.
Okucia cho niewidoczne, to od nich za-
ley sposb otwierania okna, a tym samym
nasz komfort uytkowania. Stanowi te za-
Jakie parapety?
Wymiana okien czsto wie si z zakupem i montaem nowych parapetw. Na co zwrci
uwag, wybierajc ten element wykoczenia cian?
Parapety zewntrzne
Ich gwnym zadaniem jest ochrona przed wilgoci fragmentu ciany, znajdujcego si pod
oknem. Podokienniki zewntrzne produkowane s z kilku rodzajw materiaw. Najpopularniejsze
i najtasze s parapety z powlekanej blachy stalowej. Mog by pokryte kolorowym lakie-
rem. Nie najlepiej tumi haasy wywoane opadami deszczu, s te mocno naraone na koro-
zj. Szlachetniejsza wersja to wyroby z aluminium. S grubsze i mniej podatne na korozj, ni
parapety stalowe. Du trwaoci charakteryzuj si parapety z PVC. Ich zalet jest dostp-
no praktycznie w dowolnym kolorze, ktry mona dopasowa do stolarki okiennej i elewa-
cji. Podokienniki kamienne wytwarzane s przede wszystkim z granitu i piaskowca. S bardzo
trwae i stanowi ciekaw ozdob okna. Rwnie dugowieczne s parapety ceramiczne i klin-
kierowe oraz wykonane ze zbrojonej wknem szklanym ywicy.
Montujc parapety zewntrzne, naley pamita o kilku zasadach. Ich nachylenie musi wy-
nosi przynajmniej 5 stopni w kierunku zewntrznym, aby umoliwi odpyw wody opadowej.
Podokiennik musi by te wysunity ok. 5 cm poza lico ciany, a jego zewntrzna krawd musi
by sformowana w kapinos (zakoczenie wymuszajce na spywajcej wodzie opadanie przed
licem ciany).
Parapety wewntrzne
W przeciwiestwie do parapetw zewntrznych nie s niezbdne, ale peni bardzo istotn
rol. Wspomagaj mieszanie si ciepego powietrza, pyncego z grzejnika, z zimnym docho-
dzcym z okna, a jako element wykoczenia otworu okiennego maj funkcj dekoracyjn. Dla
niektrych stanowi idealne miejsce do postawienia rolin doniczkowych.
Tradycyjnym budulcem parapetw wewntrznych jest drewno. To ponadczasowy materia,
cho obecnie stosuje si przewanie parapety z drewna klejonego warstwowo, a nie jak daw-
niej z litego, ktre ma skonnoci do paczenia si. Warstw ochronn stanowi lakier. Ich sub-
stytutem s parapety z materiaw drewnopochodnych (np. pyty wirowej), obustronnie la-
minowane foli. Powodzeniem ciesz si te podokienniki z kamienia, wykonywane gwnie
z bardzo odpornego granitu lub efektownego, ale podatnego na uszkodzenia marmuru. Ich lej-
szym, cho trwaym, odpowiednikiem s parapety z kamienia syntetycznego z domieszk y-
wic i pigmentw. Ciekawym rozwizaniem s podokienniki z masy akrylowej z wypeniaczami.
Cechuj si twardoci i odpornoci na dziaanie rodkw chemicznych wykorzystywanych
w domach. W przypadku pomieszcze pokrytych pytkami, warto rozway zastosowanie para-
petw z pytek ceramicznych. Mona je dobrze dopasowa do wntrza, s atwe do utrzymania
w czystoci i odporne na wilgo. T sam cech wykazuj parapety z PVC. Ich wad jest niska
odporno na wysok temperatur pod jej wpywem mog si odksztaca.
Montujc parapet wewntrzny, naley wsun jego krawd pod ocienic okna na gbo-
ko min. 1 cm, a miejsce styku wypeni mas uszczelniajc. Podokiennik powinien by te
zaklinowany w otworach, wycitych w cianach po obu stronach okna, na gboko 35 cm.
Odlego parapetu od grzejnika 1020 cm zapewni waciw cyrkulacj powietrza.
Nakadki parapetowe
Chcc zaoszczdzi i zrezygnowa z wymiany podokiennikw wewntrznych, moemy zdecy-
dowa si na rozwizanie porednie. Jest nim instalacja na starych parapetach nakadek parape-
towych, tzw. parapetw renowacyjnych. S one wyko-
nane najczciej z tworzywa sztucznego, wykoczonego
oklein imitujc drewno. atwo je dopasowa do kolo-
ru okien, s te proste w montau przykleja si je do
starego starego parapetu klejem montaowym.
X Nachylenie parapetu zewntrznego
musi wynosi minimum 5 stopni
w kierunku zewntrznym
f
o
t
.

R
h
e
i
n
z
i
n
k
S Aplikacja tam rozprnych jest jednym
z elementw montau warstwowego
f
o
t
.

A
l
u
p
l
a
s
t
S Ze wzgldu na konieczno wykoczenia
ociey zapraw, nie zaleca si prowadzenia robt
w temperaturze poniej 0C
f
o
t
.

O
k
n
o
p
l
a
s
t
Remont/modernizacja
bezpieczenie antywamaniowe. Obecnie stan-
dardem s okucia obwodowe zawiasy i me-
chanizm ryglujcy s ze sob poczone
i wpra wiane w ruch obrotem klamki.
Uszczelki okienne chroni przed haasem,
utrat ciepa, wod opadow i kurzem. Wik-
szo wytwarzana jest z EPDM. Warto zwr-
ci uwag na ich kolor np. czarne nie bd
si komponoway z biaymi profilami.
Nawiewniki. Nowe okna charakteryzuj si
du szczelnoci, dlatego w domach z wenty-
lacj grawitacyjn konieczny jest monta na-
wiewnikw doprowadzajcych powietrze do
wntrz, ktre umieszcza si na ramach ocie-
nic i skrzyde okiennych. Wyrnia si trzy
podstawowe grupy nawiewnikw:
samoregulujce higrosterowane stru-
mie powietrza jest uzaleniony od zawar-
toci pary wodnej w pomieszczeniu;
cinieniowe samoregulujce; dziaaj
w powizaniu z rnic cinienia na zewntrz
i wewntrz pomieszczenia;
sterowane rcznie samodzielnie musi-
my regulowa przyson.
Okazja do zmian
Dobierajc nowe okna, powinnimy przemy-
le, czy wszystkie dotychczasowe rozwi-
zania dotyczce stolarki okiennej dobrze si
sprawdziy. Jej wymiana bdzie dobr oka-
zj do korekty.
Dokucza nam haas od strony ruchliwej
jezdni? Moe warto zmniejszy powierzch-
ni okien i zamurowa cz ocienic? Taki
krok zalecany jest rwnie wwczas, gdy chce-
my zmniejszy rachunki za ogrzewanie. Due
przeszklenia s modne, ale przez okna ucieka
kilka razy wicej ciepa, ni przez ciany. Jeli
czujemy si niepewnie i chcemy zwikszy po-
czucie bezpieczestwa, zainwestujmy w okna
antywamaniowe, ze wzmocnionymi okucia-
mi, szybami i klamkami zamykanymi na klu-
czyk. A gdyby na nowo podzieli przeszkle-
nia? Te oferowane obecnie, maj szersze ramy,
a wic wpuszczaj mniej wiata. Pozbycie si
czci profili moe to zmieni, a przy okazji po-
zwoli zaoszczdzi (im mniej profili, tym ni-
sza cena). Podobny efekt da zabieg zamiany
okna dwu- na jednoskrzydowe (bdzie nawet
o 1/3 tasze) oraz otwieranego na nieotwierane
(drugie o ok. 1/5 tasze).
Monta kluczem do sukcesu
Optymalny wybr okien to nie wszystko. Na
ostateczny sukces skada si jeszcze ich pra-
widowy monta.
Pierwszym krokiem po ustaleniu dostawcy
okien, sprawdzeniu warunkw gwarancji
i ser wisu, jest wybr ekipy montaowej. Naj-
prostszym rozwizaniem jest skorzystanie
z rekomendacji producenta/dostawcy, ktry
poleci nam sprawdzonych fachowcw. Naley
dokadnie omwi z nimi zakres robt, spo-
sb montau i czas pracy. Potem pozostaje ju
tylko zabezpieczenie pomieszcze i rozpocz-
cie robt.
Wanie metoda jest kwesti kluczow.
W przeciwiestwie do niezmiennych zasad
przygotowania ociey (ich wyrwnanie
i oczyszczenie po zdjciu starych okien,
umieszczenie w naronikach klinw monta -
owych, proporcjonalne rozlokowanie ele-
mentw mocujcych itp.), podlega on ewolu-
cji. Do niedawna najbardziej rozpowszechnio-
na bya tradycyjna instalacja okien z uyciem
samej pianki montaowej. Obecnie zaleca si
monta warstwowy z tamami rozprnymi
i ciepymi parapetami. Jest on droszy i wy-
maga wikszej wprawy, ale znacznie popra-
wia parametry izolacyjne miejsca styku okna
ze cian. Polega na dodaniu od wewntrznej
strony pomieszczenia tamy paroszczelnej,
ktra uniemoliwi wnikanie w piank mon-
taow pary wodnej i wilgoci z wntrza bu-
dynku. Od zewntrz piank zakrywa si na-
tomiast specjaln foli lub rozprn tam
paroprzepuszczaln i wodoodporn, ktra b-
dzie chroni szczelin przed wilgoci i po-
dmuchami wiatru. Dodatkowe uszczelnie-
nie przestrzeni pod oknem zapewni osadzenie
tzw. ciepych parapetw. S to odpowiednio
wyprofilowane ksztatki z twardego polistyre-
nu lub styropianu EPS. Zmniejszaj ucieczk
ciepa i s oparciem dla parapetu wewntrz-
nego i zewntrznego.
Dobrze przeprowadzone prace montaowe
pozwol cieszy si nowymi oknami przez
wiele kolejnych lat.
INFO RYNEK Ile kosztuje wymiana okien?
Nowe okna o cznej powierzchni 30 m do domu
o powierzchni 150 m:
Okna dwuszybowe z PVC o wspczynniku prze-
nikania ciepa U=1,3 W/(m
.
K) bd kosztowa okoo
13 00016 000 z. Drewniane bd 3050% drosze.
Okna trzyszybowe o wspczynniku U=0,8 to
koszt rzdu 18 00020 000 z.
Profile podparapetowe (pene pod parapet wew.
i zew.) 5990 z/m.
Pprofile podparapetowe (pod parapet zew.)
4369 z/m.
Monta
Zalenie od sposobu zamontowania okna, koszty robo-
cizny wraz z materiaami ksztatuj si nastpujco:
monta standardowy na piank montaow
(metoda mao skuteczna, nie gwarantujca szczel-
noci poczenia okna z ocieem) 20 z/m obwo-
du otworu okiennego (do tego pianka montaowa
1012 z/szt.);
monta warstwowy z uyciem rozprnych
tam paroszczelnych i paroprzepuszczalnych
40 z/m obwodu otworu okiennego (plus tama
rozprna 1215 z/szt.).
Szacunkowo mona zaoy, e na warstwowy mon-
ta okien z ciepymi parapetami wydamy ok. 3000
4000 z.
ceny br ut t o ( 8% VAT)
Wicej... ceny, firmy, produkty, kalkulatory, artykuy.
Kliknij na www.budujemydom.pl. Jako jedyni
publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTW!
S Due przeszklenia s modne i efektowne, ale pamitajmy, e przez okna ucieka kilka razy wicej
ciepa, ni przez ciany
f
o
t
.

A
l
u
p
l
a
s
t
W naszym klimacie domy ogrzewa
si przez ponad p roku. Z tego po-
wodu zaopatruje si je po pierwsze
w solidn termoizolacj, po drugie
w efektywne urzdzenia i instalacje
grzewcze. Coraz wicej uytkownikw
jednorodzinnych domw chce mie
koty bezobsugowe, wytwarzajce
duo ciepa, ale zuywajce moliwie
najmniejsze iloci paliwa.
KONDENSACYJNY
ZAMIAST
TRADYCYJNEGO?
Hitem ostatnich lat niewtpliwie
stay si koty kondensacyjne. Ich
coraz wiksza popularno wynika z
faktu, e w porwnaniu z gazowymi
kotami niekondensacyjnymi (tra-
dycyjnymi), zuywaj mniej paliwa
do wytworzenia takiej samej iloci
ciepa. Takie urzdzenia wykorzy-
stuj rwnie ciepo ze skraplania
pary wodnej zawartej w spalinach,
co powoduje, e do atmosfery
ulatuj spaliny o znacznie niszej
temperaturze (spada ona z ponad
100C do 50C.). W jaki sposb si
to odbywa? Ciepo od spalin w kotle
kondensacyjnym odbiera specjalny,
rozbudowany wymiennik ciepa,
wykonany ze stali kwasoodpornej
lub stopu aluminiowo-krzemowe-
go. Wytworzone podczas spalania
gazu gorce spaliny, zanim dostan
si do komina, najpierw opywaj
wymiennik, a podczas tego procesu
ich temperatura wci si obnia.
Poniej 57C nastpuje kondenso-
wanie spalin, czyli wykraplanie si
znich pary wodnej i oddawanie cie-
pa wodzie wwymienniku. Dziki
temu procesowi, sprawno kota
wzrasta nawet okilkanacie procent.
Jest to wytumaczenie, niezrozu-
miaego dla wielu potencjalnych
uytkownikw, wzrostu wskanika
sprawnoci kotw kondensacyjnych
a do 106110% (sprawno trady-
cyjnych kotw siga tylko 9396%).
Koty kondensacyjne. Takie
urzdzenia s drosze od tradycyj-
nych. Wysz cen rekompensuj
jednak niskie opaty za gaz, krtka
amortyzacja zakupu (rednio wcigu
4 lat), bezpieczniejsze uytkowanie
wynikajce z zamknitej komory
spalania oraz emisja do atmosfery
mniejszej iloci szkodliwych spalin.
Jednoczenie trzeba wiedzie, e
zamontowanie kota kondensacyj-
nego jest obwarowane koniecznoci
odprowadzenia kwanego kondensatu
do kanalizacji, ktrego w cigu doby
powstaje 78 litrw. Wnowo budowa-
nych domach, wykonanie przewodu
odprowadzajcego skropliny nie jest
kopotliwe robi si to, uywajc
rury z tworzywa sztucznego (nigdy
z miedzi!). Wane jest, eby za miej-
scem ich odpywu, umieci syfon
zatrzymujcy gazy z kanalizacji.
Wistniejcych domach najlepiej jest
wykorzysta syfon zlewu lub umy-
walki. W pozostaych przypadkach
niestety, trzeba ku ciany i posadzk.
Warto podkreli, e pene wy-
korzystanie moliwoci kota kon-
densacyjnego nastpuje przy niskich
parametrach instalacji grzewczej
Lilianna Jampolska
Ci waciciele, ktrych domy maj dogodny dostp do gazu z sieci, zwykle od razu wybieraj to paliwo do
ogrzania. Wikszy kopot maj na og z dobraniem odpowiedniego kota gazowego, poniewa paradoksalnie nie
uatwia tego wyjtkowo bogata oferta rnych producentw. Wsprzeday znajduj si koty jedno- i dwufunk-
cyjne, wiszce i stojce, kompaktowe i z osobnym zasobnikiem c.w.u., z otwart i zamknit komor spalania,
tradycyjne i kondensacyjne. W jaki sposb wybrnli z tego gszczu propozycji nasi rozmwcy?
Bezcenne dowiadczenia uytkownikw
Kacper Czytelnik Budujemy Dom, uytkuje nowy kocio od roku,
poprzedni od 2000 do 2012 r.
Parametry domu: murowany, 7 pkondygnacji, powierzchnia 300 m
2
,
ogrzewana 200 m
2
. ciany trjwarstwowe; dach ocieplony wen mineraln
ogr. 20 cm. Kotownia o kubaturze powyej 8 m
3
. Komin wymurowany zcegy
ceramicznej z wkadem ceramicznym.
Charakterystyka kota: wiszcy, dwufunkcyjny, z otwart komor spalania.
Model: moc 9,624 kW, sprawno 93%. Kocio wsppracuje ze stojcym
zasobnikiem c.w.u. o poj. 120 l. Instalacja c.o. tylko z aluminiowymi grzejnikami.
Automatyka i sterowanie: poprzedni kocio poczyem z regulatorem
pokojowym, a dodatkowo ciepo w poszczeglnych wntrzach regulowaem
termostatami na grzejnikach naciennych. Po zamontowaniu nowego kota,
wykorzystuj tylko termostat sterujcy na kotle oraz termostaty na grzej-
nikach. Zrezygnowaem z regulatora pokojowego.
Paliwo: gaz ziemny.
Gwarancja: 3 lata.
Decyzja: w 2000 r. zamontowaem w nowo wybudowanym domu dwufunkcyjny
kocio z otwart komor spalania i osobny zbiornik na c.w.u., bo mamy kilka
azienek. Przez ponad 12 lat oba urzdzenia dziaay bezawaryjnie. Latem
2012r. podczas burzy piorun spali czu elektronik kota. Wymian panelu
sterowania na kotle wyceniono na ponad 900 z, wic zdecydowaem si naby
zupenie nowy kocio, a ten istniejcy pozostawi na czci. Poniewa byem
zadowolony z poprzedniego urzdzenia, zamieniem je na nastpc modelu
nowszej generacji. Dziki temu niczego nie musiaem poprawia w istniejcej
instalacji c.o.
Porady i przestrogi:
Po burzy, ktra zniszczya elektronik kota i mocno uderzya nas po kie-
szeni, kupiem za 400 z ogranicznik przepi. Zamontowaem go w skrzynce
elektrycznej. Mam nadziej, e zdoa ochroni wszystkie urzdzenia domowe.
Nowego kota nie poczyem z wczeniej uywanym regulatorem pokojowym.
O wiele lepsze efekty dawao sterowanie termostatami na wszystkich
grzejnikach. Wanym elementem byo dokoczenie prac ociepleniowych
domu, przykadowo: ocieplenie ganku przy gwnym wejciu, zaoenie rolety
zewntrznej na duym wyjciu tarasowym, ocieplenie stropw w piwnicy ina
strychu. Temperatur c.w.u. ustawiam tylko na kotle na 47C. Temperatur
powietrza we wntrzach reguluj przez: zadanie na kotle 60C ipodczas mrozw
okresowo j zwikszam oraz przez manualne odkrcanie, bd przykrcanie
termostatw w pokojach. Obecnie mieszkamy zon sami, asynowie odwiedzaj
nas od czasu do czasu, wic termostaty bardzo czsto si przydaj. Dziki
nim aluminiowe grzejniki nacienne szybko nagrzewaj ich pokoje, a kiedy synw
nie ma, pozwalaj obniy temperatur w nieuywanych wntrzach. Dziki
temu oszczdzamy zuycie gazu z sieci i obniamy koszty utrzymania domu.
Manualne sterowanie najbardziej si sprawdza. Odkd solidniej ociepliem
dom, zanotowaem najwikszy spadek zuycia gazu!
Koszty zakupu i montau: 2700 z.
Koszty roczne ogrzewania i przygotowania c.w.u.: 5000 z.
Koty
gazowe
PRAKTYKA EKSPLOATACYJNA
Kocio ma wygodny i prosty

wobsudze ukad sterowania
Kotownia o kubaturze powyej
8m
3
zostaa dostosowana do kota
z otwart komor spalania
Wskanik temperatury
wody na zasobniku c.w.u.
najlepiej z ogrzewaniem podo-
gowym lub wikszymi grzejnikami.
Powysze parametry bez trudu
mona osign, jeli dom dopiero
stawiamy. Pocieszajcy jest fakt, e
w istniejcych budynkach, majcych
zwykle gorzej dostosowane instala-
cje, rwnie wystpi (wwyjtkiem
krtkiego okresu duych mrozw)
wzrost sprawnoci, poniewa koty
kondensacyjne pracuj przy niskiej
temperaturze zasilania i powrotu.
Koty kondensacyjne maj za-
mknit komor spalania, a wic
pobiera powietrze bezporednio
z zewntrz a nie z pomieszczenia.
Oprcz kotowni, kocio konden-
sacyjny mona umieci w kuchni,
azience, holu i innych pomieszcze-
niach nieprzeznaczonych na stay
pobyt ludzi. W wolno stojcych
domach koty, ktrych moc nie prze-
kracza 21 kW, mona zamontowa
przy zewntrznej cianie budynku,
Agnieszka i Rafa Czytelnicy Budujemy Dom, uytkuj
kocio od 3 lat
Parametry domu: murowany, dwukondygnacyjny, powierzchnia 160 m
2
. ciany
z pustakw ceramicznych 24 cm i styropianu 15 cm; dach ocieplony wen
mineraln o gr. 25 cm. Komin wymurowany z cegy ceramicznej, zwkadem
ze stali nierdzewnej. Kotownia 6 m
2
.
Charakterystyka kota: wiszcy, kondensacyjny, jednofunkcyjny, moc 6,5
28kW, sprawno do 110,3%. Kocio wsppracuje z paskimi kolektorami
sonecznymi, buforem c.w.u. o poj. 300 l, instalacj c.o., wodnym ogrzewaniem
podogowym (70% powierzchni domu) i aluminiowymi grzejnikami naciennymi.
Automatyka i sterowanie: posugujemy si tylko elektronicznym termostatem
na kotle gazowym oraz regulatorem pokojowym. Najczciej wykorzystujemy
najnisze fabryczne ustawienia na kotle. Monterzy instalacji grzewczej
isolarnej uznali, e regulator pogodowy nie jest potrzebny. My nie jestemy
tego do koca pewni, bo mamy kocio kondensacyjny i podogwk.
Paliwo: gaz pynny.
Gwarancja: 3 lata, z moliwoci przeduenia do 5 lat (pod warunkiem
serwisowania w firmie, ktra montowaa kocio).
Decyzja: na naszym terenie nie ma gazu z sieci, dlatego dom ogrzewamy
kominkiem (bez DGP) oraz gazem pynnym. Zadajc sobie spraw z przyszych
wysokich kosztw korzystania z gazu pynnego, od razu staralimy si je
zminimalizowa. W prawie caym domu uoylimy ogrzewanie podogowe
izastosowalimy, sprawniejszy od zwykego, kocio kondensacyjny. eby nie
ogrzewa gazem przez cay rok wody uytkowej, na dachu od strony poudnia
zamontowalimy paskie kolektory soneczne. Dziki nim przez 78 miesicy
prawie zupenie nie uywamy drogiego gazu. Dobierajc urzdzenia sami, od
razu chcielimy mie kocio kondensacyjny i kolektory soneczne, jednak ich
modele i oprzyrzdowanie wskazali instalatorzy z firmy dostarczajcej nam
gaz pynny. Zaproponowali nam cay komplet urzdze i usug montersk
w promocyjnej cenie. Bya zachcajca, bo obniaa rzeczywiste koszty a
o3500 z, ale od razu sprawdzilimy jako proponowanych urzdze woskiego
producenta. Okazao si, e nie nale do wyrobw z najwyszej pki, ale
maj dobre parametry i s zrobione z dobrej jakoci materiaw. Dopiero
wtedy zdecydowalimy si na zakup. W przyszoci, po zbudowaniu sieci gazu
ziemnego, zamierzamy przej na tasze paliwo. W kotle gazowym zmienimy
wtedy dysze, ale to nie jest droga i trudna operacja.
System grzewczy dziaa bezobsugowo i bezawaryjnie. Jedynie na pocztku
z winy montera, ktry nieprawidowo osadzi jaki filtr, pojawiy si problemy,
ktre znikny po usuniciu usterki. Stosunek jakoci kota do jego ceny
oceniamy jako bardzo dobry. Monterzy od razu zapewniali, e jeeli nie zaley
nam na pokazywaniu znajomym, e sta nas na drogie systemy od markowych
producentw, spokojnie wystarczy nam zaproponowany zestaw. Serwis te
jest atwo dostpny i niedrogi.
Monterzy ulokowali regulator pokojowy w salonie na cianie, na ktr nigdy
nie pada soce, ale znajdujcej si nieopodal kominka. Przestrze jest otwarta
i dua, wic nie musimy przesuwa regulatora. Poddasze si nie wychadza
po wyczeniu kota, poniewa ciepo grawitacyjnie pynie na gr przez
centralnie pooon klatk chodow. Radzimy jednak nie stosowa regulatorw
bezprzewodowych, ktre czsto przekamuj parametry temperaturowe.
Regulator przewodowy warto zaoy przed otynkowaniem cian!
Agnieszka: m nie mia czasu na
szczegowe rozgryzienie instrukcji
sterowania ogrzewaniem. Pierwsze
ustawienia na kotle i regulatorze
nanis monter, a dopracowaam
je potem sama. Do sterowania
temperatury wody uytkowej suy
regulator na kotle gazowym oraz
sterownik na instalacji solarnej.
Temperatur na kotle ustaliam na
40C. Temperatur we wntrzach,
po ustawieniu na kotle gazowym
60C, steruj w zasadzie tylko re-
gulatorem pokojowym. Rozdzieliam
wartoci temperatury na dzie
inoc. Od 7:00 do 23:00 utrzymuj
21C, w nocy 19C. Mamy mae
dzieci, wic w domu musi by kom-
fortowe ciepo, ale bez przegrze-
wania. Tylko doranie zmieniam te
ustawienia.
Koszty zakupu i montau:
cay system grzewczy i solarny
20100 z (bez rabatu wynisby
23600 z).
Koszty roczne ogrzewania i przygotowania c.w.u.: gaz pynny 8000 z,
drewno 1500 z. Coroczny przegld kota to wydatek 100 z.
Regulator przy buforze

c.w.u.
Bufor c.w.u. o poj.
300 l poczony jest
zinstalacj solarn
Zgrabny wiszcy kocio gazowy nie zaj duo
miejsca w maej kotowni (6 m
2
)
Dostp do wntrza kota
jest atwy
Regulator
pokojowy zapewnia
wielofunkcyjne
sterowanie
temperatur w domu
Rozbudowany panel sterujcy na kotle
kondensacyjnym
Gazowe koty kondensacyjne najefektywniej pracuj, wsppracujc z niskotemperaturowym
ogrzewaniem podogowym
Kocio kondensacyjny mona umieci wzamykanej szafce, np. w kuchni
f
o
t
.

E
c
o
p
o
l
-
S
y
s
t
e
m
f
o
t
.

I
m
m
e
r
g
a
s
a rur powietrzno-spalinow wypro-
wadzi przez ni poziomo.
Koty tradycyjne z otwart komor
spalania. Powietrze, potrzebne do
spalania, pobieraj z pomieszczenia,
w ktrym si znajduj, dlatego naj-
czeciej lokuje si je w oddzielonej
kotowni. Jednak umieszczenie
w kuchni, azience czy korytarzu
te jest dopuszczalne. Pomieszczenie
powinno mie kubatur co najmniej
8 m
3
, wysoko 2,2 m. Wentylacja
kotowni musi by przez cay rok
bardzo wydajna (co powoduje jej wy-
chodzenie w zimie), ale nie wolno
wniej stosowa np. wentylatorw wy-
cigowych. Zarwno koty zotwart,
jak i z zamknit komor spalania
produkuje si w wersji jedno- i dwu-
funkcyjnej.
JEDNO- CZY
DWUFUNKCYJNY?
W domach jednorodzinnych rzadko
uywa si jednofunkcyjnych kotw,
przeznaczonych tylko do zasilania c.o.
Czciej wybiera si koty jednofunk-
cyjne z zasobnikiem c.w.u. Producenci
oferuj je np. jako wiszcy kocio oraz
stojcy zasobnik, albo wformie zesta-
wu stojcego. Decydujc si na kocio
zosobnym zasobnikiem c.w.u., warto
rozway zakup zasobnika ze stali
nierdzewnej, poniewa te wykonane
ze zwykej stali ulegaj korozji (co
prawda chroni je warstwa emalii, ale
wymagaj zaopatrzenia w specjaln
antykorozyjn anod, ktr trzeba
co jaki czas wymienia). Kocio
jednofunkcyjny z zasobnikiem c.w.u.
to dobre rozwizanie dla domw,
wktrych jest kilka azienek.
Pojemno zasobnika dobiera si,
przewidujc dla jednego mieszkaca
50 l wody, oraz biorc pod uwag wy-
posaenie azienek. Chodzi o to, eby
zapewni kademu z uytkownikw
odpowiedni ilo ciepej wody, jeli
zaczn jednoczenie zniej korzysta,
np. podczas porannego lub wieczorne-
go mycia. Wod wzasobniku podgrze-
wa wownica, akiedy osignie zadan
temperatur, kocio automatycznie
przecza si na zasilanie instalacji c.o.
Kocio jednofunkcyjny z zasobnikiem
zawsze dziaa z tzw. priorytetem ciepej
wody. Oznacza to, e kocio najpierw
ogrzewa wod uytkow w zasobniku,
a dopiero w drugiej kolejnoci wod
winstalacji c.o.
Taka sama zasada dotyczy kotw
dwufunkcyjnych, cho wod uytkow
ogrzewaj one w sposb przepywowy,
natychmiast po odkrceniu ktrego
z kranw. Koty dwufunkcyjne, jak
sama nazwa wskazuje, majce za zada-
nie ogrza wod w instalacji c.o oraz
wod do domowego uytku, dobrze
dziaaj w domach z jedn azienk.
Jednak do uzyskania wystarczajcej
wydajnoci ciepej wody, kocio musi
mie co najmniej 24 kW mocy (nieza-
lenie od mocy potrzebnej do zasilania
instalacji c.o.). Wytwrcy oferuj licz-
ne modele dwufunkcyjnych kotw
z wbudowanymi zasobnikami c.w.u.
o nieduej pojemnoci. Czsto s to
zasobniki warstwowe, podgrzewajce
wod wcigu 3 minut.
WARTO
WYKORZYSTAm
AUTOMATYK}
Kady wspczenie wyproduko-
wany kocio gazowy jest fabrycznie
wyposaony w tak zwany regulator
staotemperaturowy. Regulator suy
do ustawienia na kotle temperatury
wody w instalacji c.o. oraz wody
uytkowej. W zalenoci od rodzaju
Wojtek Czonek Klubu Budujemy Dom, uytkuje kocio od 2007 r.

2
.
ciany z bloczkw betonu komrkowego ocieplone wen mineraln o gruboci
15cm; dach ocieplony wen mineraln o gruboci 30 cm. Kotownia 6 m
2
.
Komin systemowy.
Charakterystyka kota: wiszcy, kondensacyjny, jednofunkcyjny, moc
5,924kW. Kocio wsppracuje ze stojcym zasobnikiem c.w.u. typu zbiornik
w zbiorniku, ze stali nierdzewnej o pojemnoci 130 l (100 l wody uytkowej).
Instalacja c.o. tylko ze stalowymi grzejnikami pytowymi.
Automatyka i sterowanie: elektroniczny termostat na kotle gazowym oraz
regulatory pokojowy i pogodowy.
Paliwo: gaz ziemny.
Gwarancja: 3 lata.
Decyzja: w moim przypadku wybr kota gazowego opiera si na nastpujcych
zaoeniach:
1. chciaem mie kocio wiszcy, jednofunkcyjny ze stojcym zasobnikiem,
ogrzewajcy tylko jeden obwd grzejnikowy;
2. technika kondensacyjna;
3. elastyczno kota maksymalne wspczynniki modulacji mocy grzewczej;
4. automatyka pogodowa z zewntrznym czujnikiem temperatury + programator
pokojowy do ustawienia programw tygodniowych;
5. wymiennik ze stali nierdzewnej;
6. maksimum jakoci i funkcjonalnoci za najlepsz cen;
7. dobry dostp do serwisu i czci.
Zdecydowaam si na firm znan z 80-letniej tradycji produkowania
urzdze grzewczych. Sprzedaje swoje wyroby na cay wiat, na stronie
amerykaskiej znalazem informacj, e ten sam model z tej fabryki ma na
rynku amerykaskim 10-letni gwarancj pisemn na wymiennik, co mnie
przekonao do jakoci wPolsce nikt nie dawa takiej gwarancji. Ponadto mam
zapewnion dobr dostpno serwisow, autoryzowan przez producenta
+ czci zamienne. Najbliszy serwis znajduje w odlegoci 3 km od domu
(polska filia wytwrcy). Do zakupu przekonaa mnie rwnie bardzo dobra
cena kupiem nowy kocio w2007 r., ale mia rok produkcji 2005. Na kom-
plet kocio, zasobnik, sterownik pokojowy i pogodowy otrzymaem upust.
Jestem bardzo zadowolony z wyboru.
Zastosowaem tylko grzejniki nacienne w ukadzie rozdzielaczowym, wa-
zienkach grzejniki drabinkowe. Nie mam podogwki jest drosza podczas
montau, na podogach mam parkiet oraz tradycyjne deski podogowe,
adrewno to izolator. W 2012 r. do systemu grzewczego wczyem kolektory
soneczne. Nie wymieniem istniejcego zasobnika c.w.u., tylko dooyem
drugi zasobnik o poj. 220 l z jedn wownic o duej powierzchni. W okresie
dziaania kolektorw woda jest podgrzewana w wikszym zasobniku, po czym
przepywa do zasobnika przy kotle gazowym. Jeli kolektory nie podgrzej
wody do zadanej temperatury, wcza si kocio (jesie/zima).
Ustawienia sterownika tygodniowego dla ciepej wody uytkowej (c.w.u.)
w dzie 50C dla pon. pt. 5:007:00 i 17:0023:00; noc lub pod na-
sz nieobecno pozostae godziny ustawienie 40C. Weekendy dzie
8:0023:00 50C; pozostae godziny ustawienie 40C.
Ustawienia sterownika tygodniowego dla ogrzewania centralnego za dnia
w pon. pt. 5:007:00 i 17:0023:00 20C; noc/nieobecno w domu 19C.
Weekendy 8:0023:00 20C; pozostae godziny 19C.
Pompa cyrkulacyjna zaczana jest automatycznie i w tygodniu dziaa wgo-
dzinach: 5:007:00 oraz 17:0023:00, natomiast w weekendy w godzinach:
8:0023:00. Daje to wymiern oszczdno prdu oraz ograniczenie strat
ciepa. Zaoyem dodatkowy czujnik, wczajcy pomp cyrkulacyjn, gdy woda
w rurce powrotu osignie 45C.
Koszty zakupu i montau: w 2007 r. 7138 z (7% VAT).
Koszty roczne ogrzewania i przygotowania c.w.u.: w 2012 r. zuyto
1735m
3
gazu za 4125 z. Przegld kota 200 z.
W kotowni o powierzchni 6 m
2
starczyo
miejsca na kocio gazowy z zasobnikiem,
ale w 2012 r. z trudem wpasowano drugi
zasobnik, obsugujcy kolektory soneczne
Zasobnik ciepej wody uytkowej o pojemnoci

120 litrw
f
o
t
.

A
r
i
s
t
o
n
Sterownik pokojowy znajduje si na cianie pod
antresol, daleko od kominka
Czujnik pogodowy umieszczono na pnocno-
wschodniej cianie domu
i modelu kota, funkcje regulatora
mog by rozszerzone, np. o system
autodiagnostyczny, informujcy oawa-
riach kota. Regulator, po zadaniu mu
konkretnej temperatury, samoczynnie
wcza iwycza kocio, adekwatnie do
spadku lub wzrostu temperatury wody,
przy znacznej zmianie temperatury
zewntrznej lub gdy chcemy zmieni
temperatur w pokojach. W zasadzie
mona kadorazowo manualnie zmie-
nia ustawienia na regulatorze koto-
wym, jednak w duszym okresie czasu
nie jest to dla uytkownikw wygodne.
Bardzo przydaje si wic dodatkowy
regulator pokojowy. Zwykle czy si
go z kotem przewodem elektrycznym,
cho coraz bardziej popularne staj si
regulatory bezprzewodowe. Gwnym
zadaniem regulatora jest nieustanne
porwnywanie rzeczywistej tempera-
tury w pomieszczeniach z temperatur
ustawion na nim przez domownikw
i automatyczne wczanie lub wy-
czanie kota. Dla komfortu cieplnego
we wntrzach wane jest usytuowanie
regulatora w odpowiednim miejscu.
Zaleca si, eby znalaz si w chod-
nym pomieszczeniu, na zacienionej
cianie.
Automatyk pogodow warto
zastosowa zwaszcza wtedy, kiedy
planuje si ogrzewanie domu kotem
kondensacyjnym, wsppracuj-
cym z ogrzewaniem podogowym.
Regulator pogodowy bowiem odpo-
wiednio wczeniej dostosowuje moc
kota do zmieniajcego si zapotrze-
bowania na ciepo, wic wprzypad-
ku wolno reagujcego ogrzewania
podogowego jego uywanie jest
szczeglnie wskazane. Czujnik tem-
peratury, przekazujcy informacje
opanujcej na zewntrz temperaturze,
np. onarastajcym mrozie lub ocieple-
niu, powoduje adekwatn prac kota
gazowego. Dla regulatora pogodowego
optymalna lokalizacja to zacieniona
pnocna lub pnocno-wschodnia
ciana i wysoko 23 m ponad
ziemi.
Rafa Czytelnik Budujemy Dom, uytkuje kocio od 5 lat
2
.
ciany z pustaka ceramicznego 25 cm i styropianu 15 cm; dach ocieplony
wen mineraln 30 cm. Kotownia 5 m
2
. Komin murowany z wkadem ze
stali nierdzewnej.
Charakterystyka kota: kompaktowy, kondensacyjny, dwufunkcyjny, moc
7,220,6 W (40/30C) oraz 6,79,0 W (80/60C), sprawno 109%. Kocio ze
zintegrowanym wielowarstwowym zasobnikiem c.w.u. o poj. 100 l. Instalacja
c.o. z wodnym ogrzewaniem podogowym (50% powierzchni domu) i alumi-
niowymi grzejnikami naciennymi.
Automatyka i sterowanie: elektroniczny termostat na kotle gazowym
wsppracuje z regulatorem pokojowym i pogodowym.
Paliwo: gaz ziemny.
Gwarancja: 3 lata.
Decyzja: nowy dom zaopatrzyem w urzdzenia trwae, o wysokiej jakoci,
niewymagajce trudnej obsugi, jakie bd dziaay przez dziesitki lat. Dotyczyo
to szczeglnie doboru urzdze grzewczych, od ktrych wymagaem rwnie
tego, e bd oszczdnie wykorzystyway paliwo, czyli gaz ziemny. Generalny
wykonawca zaproponowa mi model z technik kondensacyjn, poniewa wcze-
niej postanowilimy uoy na caym parterze (oprcz gabinetu) ogrzewanie
podogowe. Zgodziem si, cho nie by tani, ale mia za to wkomplecie bogate
wyposaenie wbudowany zbiornik c.w.u., pomp zasilajc i obiegow, zbiornik
wyrwnawczy, automatyczne szybkie odpowietrzenie, syfon dla kondensatu
itp., wic nie musiaem ich dodatkowo kupowa. Kocio mia oczywicie
fabrycznie zainstalowane przyrzdy pomiarowe, sterownicze iregulacyjne, ale
mnie zainteresowa bardzo przydatny wywietlacz diagnozowania i usuwania
usterek. Dokupiem sterownik pogodowy i pokojowy. Wszystkie elementy s
kompatybilne, bo pochodz od jednego producenta. Dziaaj wic efektywnie
oraz s atwe w obsudze i serwisowaniu.
Jestem bardzo zadowolony z kompaktowego modelu. Kocio estetycznie
wyglda i zajmuje nieduo miejsca w kotowni. Dobrze, e ma zamknit
komor spalania, bo jest to bezpieczne rozwizanie. Ciepej wody wystarcza
dla trzech osb, cho w zasobniku mieci si tylko 100 l, a my korzystamy
zduej wanny. Kocio jest bezobsugowy. Raz w roku wzywam serwisanta,
aprzegld trwa zaledwie p godziny. Co 2 lata wymienia anod, zapobiegajc
rdzewieniu zasobnika c.w.u.
Cieszy mnie atwe programowanie systemu ogrzewania, ale jaki czas trwao,
zanim si go nauczyem (na podstawie zaczonej instrukcji). Metod prb
ibdw udao mi si skoordynowa ustawienia regulatora na kotle, pogodowego
i pokojowego. Podgrzewanie wody uytkowej ustawiem na kotle na 55C,
natomiast ogrzewanie c.o. na 65C. Zrezygnowaem z ustawiania dla dnia
inocy innej temperatury na regulatorze pokojowym. Ogrzewanie wody iwntrz
nastpuje tylko midzy 6:00 a 23:00. W pozostaych godzinach czuwa. Ale
to wystarcza, bo podogwka dugo emituje ciepo. eby mie we wntrzach
temperatur 2122C, jesieni i wiosn, czyli w okresie, kiedy temperatura na
zewntrz utrzymuje si w granicach 010C, musz wprowadzi do regulatora
pokojowego T= 19C. Natomiast w okresie, kiedy na zewntrz jest mrz, na
regulatorze pokojowym musz zapisa T=17C. I to wszystko.
Miejsce na regulator wybra monter. Znajduje si w korytarzu, nieopodal
kominka. Ale to nie ma znaczenia, bo kiedy dziaa c.o., nie pal w kominku.
Koszty zakupu i montau: kocio 11 000 z, monta caego c.o. 22 000 z.
Koszty roczne ogrzewania i przygotowania c.w.u.: 50005500 z. Przegld
kota 250 z z wymian antykorozyjnej anody za 180 z.
Kocio zawiera w komplecie m.in. zbiornik

wyrwnawczy
Kompaktowy kocio kondensacyjny stoi w kotowni
z kubatur powyej 10 m
3
Regulator na kotle kondensacyjnym Regulator pokojowy
Regulator pogodowy uatwia optymalne
sterowanie prac kota, dopasowujc moc,
zjak pracuje do warunkw zewntrznych
f
o
t
.

V
a
i
l
l
a
n
t
CO WARTO JESZCZE WIEDZIEm O KOTACH GAZOWYCH?
Do domu z jedn azienk zwykle dobiera si kocio dwufunkcyjny o mocy
przynajmniej 24 kW. Dla domw z dwoma (i wicej) azienkami i rodzin co
najmniej czteroosobowych, lepszym rozwizaniem jest kocio jednofunkcyjny
zzasobnikiem c.w.u. Uywa si urzdzenia o mocy zdecydowanie mniejszej, ni
w przypadku kotw dwufunkcyjnych, wystarcza 1020 kW. W zalenoci od
wielkoci kotowni, mona zainstalowa oddzielny lub wbudowany zasobnik c.w.u.
Koty kondensacyjne zuywaj rednio 1015% gazu mniej, ni tradycyjne. Im
nisza jest nastawiona temperatura wody, tym ich sprawno jest wiksza.
Duy wpyw na sprawno kotw gazowych ma tzw. modulacja mocy ich
palnikw w trakcie pracy. Umoliwia dostosowanie mocy kota do chwilowego
zapotrzebowania na ciepo. Modulacja jedno- lub kilkustopniowa odbywa si
skokowo (np. 50% i 100%). Modulacja pynna natomiast zwykle rozpoczyna
si od 30%.
ywotno kotw gazowych wynosi 1015 lat, oczywicie pod warunkiem
prawidowej eksploatacji i regularnej konserwacji. Duszy brak przegldw
moe spowodowa nieekonomiczne dziaanie kota i spadek sprawnoci,
aprzyskrajnym zaniedbaniu jego awari. Coroczny przegld z dojazdem na
miejsce (bez wymiany czci) kosztuje od 100 do 300 z. Przed dokonaniem
wyboru kota, warto sprawdzi jakie s warunki gwarancji iwjakiej odlegoci
od domu znajduje si punkt serwisowy.
Cho wasny ogrd to marzenie wikszo-
ci z nas, kompletne jego urzdzenie spo-
ro kosztuje rednio 140200 z za zagospo-
darowanie 1 m
2
(ale w kwocie tej mieszcz
si roboty ziemne, instalacja elektryczna
bez opraw owietleniowych automatycz-
ne nawadnianie, nawierzchnie utwardzone,
nasadzenia i trawnik). Wygodnie jest zle-
ci wszystkie prace profesjonalnej firmie
np. tej, ktra opracowaa projekt zago-
spodarowania ale koszt moe by wte-
dy nawet dwukrotnie wyszy, ni przy sa-
modzielnym wykonaniu robt. Na szcz-
cie dziak mona urzdza etapami (cho
odwleka to troch pen rado z ogrodu).
Lepiej jednak dziaa po trochu, ni zmie-
nia zaoenia projektu lub zalecan kolej-
no prac, a powinna by ona nastpujca:
prace ziemne;
wykonanie odwodnienia terenu;
uoenie podziemnych czci instalacji;
budowa zbiornikw wodnych, maej ar-
chitektury, nawierzchni;
sadzenie rolin i zakadanie trawnika;
monta nadziemnych elementw instala-
cji (lamp, zraszaczy).
1. Plan do rki
Od czego zacz realizacj wymarzonego
ogrodu? Pierwszym krokiem powinien by
plan zagospodarowania, by potem dziaa
ju zgodnie z projektem. Pozwoli to unikn
bdw (przykadowo, wiedzc gdzie b-
dzie wykop pod staw, mona w tym miejscu
zawczasu zdj wierzchni, yzn warstw
ziemi bdzie jak znalaz podczas sadze-
nia rolin i optymalne dobra miejsce jej
skadowania). A i nasadzenia nie bd przy-
padkowe, tylko skomponowane z rolin, kt-
re dobrze zaaklimatyzuj si na dziace.
Projekt uatwi wreszcie oszacowanie kosz-
tu zagospodarowania terenu. Idealnie gdy
dokumentacja powstaje rwnolegle z pro-
jektem domu, bo niektre jego elementy, np.
taras, mona zaprojektowa tak, by ideal-
nie wtapiay si w otoczenie. Niestety re-
alia s takie, e wikszo inwestorw naj-
pierw skupia si na samej budowie, a do-
PORADNIK URZkDZANIA OGRODU
Aranacja otoczenia
domu jest rwnie
wana, co urzdze -
nie jego wntrza.
A pikny ogrd to
nie tylko wraenia
estetyczne to tak-
e inwestycja w nie-
ruchomo (bo moe
podnie jej warto
nawet o 20%). By
moe warto wic
skorzysta z rad
architekta krajobra-
zu? Kto powie to
adna filozofia zasia
traw i posadzi
krzaki. Ale czy to
wystarczy, by stwo-
rzy pikn i funkcjo-
naln przestrze?
Magorzata Kolmus
Cho wasn rd to marzenie wi kszo- Cho wasny ogrd to marzenie wikszo-
i k l j d i i k l j d i
nia zaoenia projektu lub zalecan kolej-
i b j
bdw (przykadowo, wiedzc
d i k d
zu? Kto powie
adna filozofia z
traw i posadz
krzaki. Ale czy
wystarczy, by s
rzy pikn i fu
naln przestrze
Magorzata Kolmus
Ogrd
w 7 krokach
f
o
t
.

D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
Ogrd w 7 krokach
f
o
t
.

w
w
w
.
s
o
r
t
e
d
.
w
a
w
.
p
l
piero potem, w miar moliwoci, inwe-
stuje w ogrd. Wane jednak, by nie dzia-
a po amatorsku. Jeli do aranacji dziaki
nie zatrudniamy fachowca, wykonajmy cho-
cia szkic koncepcyjny i oszacujmy koszty.
Przyda si kreatywno i podstawowa wie-
dza na temat rolin ozdobnych.

2. (Nie)rwny teren
Kolejny etap urzdzania ogrodu to prace
ziemne. Trzeba si do nich odpowiednio
przygotowa przede wszystkim oczyci
teren z ewentualnych pozostaoci po bu-
dowie domu i z chwastw. Nie wystarczy
usun nadziemne czci rolin musimy
pozby si z ziemi korzeni, kczy i rozo-
gw, przekopujc j uprzednio szpadlem,
glebogryzark albo bronami. W ostatecz-
noci (na bardzo zachwaszczonym terenie)
mona uy herbicydu. Warto te zabezpie-
czy wierzchni, ciemn warstw ziemi,
czyli prchnic (siga ok. 20 cm). Zdejmuje
si j tam, gdzie poziom terenu bdzie ni-
welowany i gdzie bd jedzi maszyny,
a nastpnie skaduje w pryzmie. Pnie
drzew i krzeww, ktre mogy by zosta
uszkodzone cikim sprztem owija si so-
mianymi matami lub deskami i obwizu-
je drutem, a gazie podwizuje. Ale wyko-
pw i tak nie wolno prowadzi w strefie za-
sigu korony drzew, bo uszkodzi to ich ko-
rzenie. Teraz mona ju w zaplanowanym
miejscu wykona wykop pod staw lub ufor-
mowa skarp.
Urozmaicona rzeba terenu doda ogrodo-
wi uroku, pod warunkiem, e wzniesienia
bd wyglda naturalnie (regularne kszta-
ty nie s wskazane). Im wysze i bardziej
strome nasypy, tym wicej mog przyspo-
rzy problemw z osuwaniem si ziemi czy
koszeniem trawnika. Te o wysokoci do jed-
nego metra usypuje si z samej ziemi, wy-
sze sypic na dno gruz. Grunt trzeba za-
gszcza 30 cm warstwami lub poczeka
kilka miesicy, a sam osidzie.
Moe zachodzi jeszcze konieczno
odwodnienia dziaki jeli np. woda opa-
dowa zalega na powierzchni gruntu. Po-
trzebny bdzie do tego projekt firmy melio-
racyjnej lub ogrodniczej. Nadmiar wody
moe by usuwany poprzez takie uksztato-
wanie terenu, by woda samoczynnie spy-
waa w podanym kierunku (inne opcje to
drena z perforowanych rur, ukadanych
na warstwach filtracyjnych i odwodnie-
nie liniowe system korytek przykrytych
rusztami, odprowadzajcy wod z powierzch-
ni utwardzonych).
3. To, co pod ziemi
O instalacjach (elektrycznej, nawadniajcej)
naley pomyle przed zagospodarowaniem
ogrodu (po przeprowadzeniu robt ziemnych,
ale przed rozpoczciem prac budowlanych,
jak ukadanie nawierzchni), bo uoenie kabli
elektrycznych i elastycznych rur z polietyle-
nu do automatycznego nawadniania wymaga
wykonania wykopw (a te mogy by zniszczy
przedwczenie zaoony trawnik albo rabat).
S Od wyprofilowania rzeby terenu do sadzenia rolin w zasobnym podou daleka droga. Potem trzeba
jeszcze kilku lat, eby krzewy urosy. Ale na efekt warto czeka. W tym czasie du rol bdzie odgrywa
ziele zastana na dziace, ktra dodatkowo moe zasania ogrd od strony ssiada lub ulicy, a latem
da nam nieco cienia. Teren trzeba urzdzi tak, by zapewnia odpoczynek wszystkim czonkom rodziny.
Dodatkowo w maym ogrodzie liczy si prostota kompozycji i dbao o detale, w duym za roliny sadzi
si zazwyczaj w lunych grupach
Pomocna do architekta
Nie zatrudniajmy pierwszego z brzegu architekta krajobrazu. Przejrzyjmy jego portfolio
w Internecie, przeczytajmy opinie, ocemy, czy styl prac nam odpowiada. No i najwaniejsze
dobry kontakt, porozumienie s niezbdne do powstania wymarzonego projektu. Przygotujmy
si do tej wsppracy. Na pocztku projektant bdzie potrzebowa mapy geodezyjnej dziaki (naj-
lepiej w wersji cyfrowej) oraz projektu budynku (jeli ju powsta) i uzbrojenia terenu. Na pierw-
sze spotkanie warto zabra rwnie zdjcia dziaki i jej otoczenia. Po obejrzeniu terenu i zebra-
niu niezbdnych informacji (na temat jakoci gleby, kanalizacji deszczowej czy przepuszczalnoci
gruntu), architekt przygotuje wstpne propozycje zagospodarowania, w postaci planw sytu-
acyjnych lub take wizualizacji. Gdy zaakceptujemy ktr z wersji, na jej podstawie powstanie
projekt techniczny (dotyczy sposobu wykonania elementw infrastruktury technicznej i maej
architektury), ktry bdzie nieoceniony podczas samodzielnej realizacji lub przez odrbn firm
ogrodnicz. Na yczenie klienta, architekt moe opracowa kosztorys poszczeglnych etapw
prac w ogrodzie i program pielgnacji bardzo przydatny przy samodzielnym dogldaniu rolin.
Nadzr autorski zagwarantuje za budowanie ogrodu zgodnie z dokumentacj.
Co prawda zatrudnienie architekta krajobrazu uwolni nas od problemw zwizanych z aran-
acj dziaki, ale te uwolni z naszego konta nieco rodkw. Koszt penego opracowania zaley
od wielkoci ogrodu i skomplikowania terenu oraz projektu i zwykle wynosi 20006000 z. S
te tasze oferty, ale za 5001000 z otrzymamy jedynie oglny plan zagospodarowania, czyli
pomys na ogrd, a nie wytyczne do jego realizacji. Gdy ta sama firma projektuje i urzdza te-
ren, projekt najczciej jest gratis.
Poradnik urzdzania ogrodu
Instalacja elektryczna potrzebna jest nie
tylko w domu, ale i w ogrodzie do zasila-
nia latarni, napdu bramy, pompy w stawie
i narzdzi elektrycznych (kosiarki, pilarki).
Elektryk z uprawnieniami zaplanuje instala-
cj ogrodow i uoy kable w wykopie, na g-
bokoci 70 cm (tak, by nie zostay uszkodzo-
ne podczas prac ogrodniczych), w bezpiecznej
odlegoci od duych drzew, fundamentw
i rur wodocigowych. Zasugerujmy, by nie by-
o koniecznoci zapalania wszystkich lamp
jednym przyciskiem, bo to nieekonomiczne,
a ponadto uniemoliwia tworzenie nastroju.
Automatyczne nawadnianie ogrodu coraz
czciej zastpuje tradycyjne narzdzia ko-
newki, we i zraszacze przenone, montowa-
ne na kocu wa. System praktycznie nie wy-
maga obsugi, moe pracowa noc (woda wte-
dy paruje wolniej), zapewnia racjonalne zuy-
cie wody i w zaprogramowanym czasie zapew-
nia waciw jej ilo poszczeglnym rolinom.
Jeli mamy duy ogrd, projekt i monta na-
wadniania trzeba zamwi w wyspecjalizowa-
nej firmie (dodatkowo otrzymamy gwarancj
i fachowy serwis). Specjalici zao instalacj
z automatycznym sterownikiem (wysya on sy-
gna do elektrozaworw zakopanych w ogro-
dzie, dziki czemu w odpowiednim czasie do-
pyw wody jest otwierany bd zamykany). Na
maym terenie natomiast mona samemu za-
instalowa system ze sterownikiem montowa-
nym bezporednio na zaworze.
4. To, co na powierzchni
Kad utwardzon nawierzchni w ogrodzie
(czy to podjazd, czy cieki, z kostki bruko-
wej, pyt, kruszywa oraz innych materiaw
wykoczeniowych) ukada si na ubitym
mechanicznie podou, czyli podbudowie
(najczciej z tucznia, wiru i piasku), przy
czym wykonanie podjazdu najlepiej zleci
fachowcom. Bdmy przy tym czujni i pa-
mitajmy, e w miejscu przebiegu instalacji
grunt powinien by dobrze ubity, by nie do-
szo do jego zapadania. Z nawierzchni z 2%
spadkiem szybko spynie woda deszczowa,
ale gdy utwardzona powierzchnia jest dua,
niezbdne moe by odwodnienie liniowe.
f
o
t
.

G
a
r
d
e
n
a
a
S Elektrozawory (a) zakopane w pobliu rury
zasilajcej automatyczne podlewanie (w tzw.
studzience rozdzielczej), w zaprogramowanym
przez nas czasie otwieraj i zamykaj dopyw
wody do zraszaczy (b i c) oraz linii kroplujcych
(d) w poszczeglnych czciach ogrodu (tzw.
sekcjach)
f
o
t
.

w
w
w
.
o
g
r
o
d
n
i
k
.
s
l
u
p
s
k
.
p
l
b
f
o
t
.

w
w
w
.
o
g
r
o
d
n
i
k
.
s
l
u
p
s
k
.
p
l
f
o
t
.

D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
f
o
t
.

w
w
w
.
o
g
r
o
d
n
i
k
.
s
l
u
p
s
k
.
p
l
d
c
S Licznik wody zamontowany na zaworze pozwoli
nam kontrolowa jej zuycie (np. w cigu dnia lub
w cyklu nawadniania)
Jak owietli ogrd?
Owietlony ogrd jest bardziej bezpieczny
i sprzyja wieczornym spotkaniom na wie-
ym powietrzu. W nawierzchniach ciekawie
prezentuj si oprawy najazdowe, ktre wy-
trzymuj nacisk k. cieki mona te owie-
tla lampami na wyszych bd niszych
supkach, albo reflektorkami montowanymi
w trawniku. Bardzo dekoracyjnie wyglda
elewacja podwietlona za pomoc kinkie-
tw, reflektorkw umieszczonych w podsufit-
ce lub na trawniku bd opraw ulokowanych
w nawierzchni opaski wok domu. wiato
skierowane rwnolegle do ciany uwypukla
struktur kamienia albo cegy. Ciekawe efek-
ty daje te oczywicie podwietlenie rolin
i budowli ogrodowych. W oczku wodnym
za mona umieci lampki unoszce si na
tafli wody. Pamitajmy, e urzdzenia elek-
tryczne zastosowane w ogrodzie musz by
przystosowane do montau na zewntrz
dotyczy to nawet lamp znajdujcych si
pod zadaszeniem.
Jak podlewa ziele?
W systemie automatycznego nawadnia-
nia, woda jest dostarczana bezporednio
do rolin za pomoc rozmaitych urzdze
emitujcych wod (wszystkie montowane
s po posadzeniu zieleni). W obrbie trawni-
kw idealne s statyczne lub obrotowe zra-
szacze wynurzalne (umieszczane tu pod
ziemi, wysuwajce si ponad powierzch-
ni pod wpywem cinienia wody), bo nie
utrudniaj pracy kosiark. W gstwinie ro-
lin z powodzeniem sprawdzaj si ta-
sze zraszacze niewynurzalne (sztywne rury
wystajce ponad poziom gruntu). Klomby,
ogrdki skalne i warzywniki najlepiej pod-
lewa mikrozraszaczami dziki specjal-
nym zaworkom wytwarzaj mgiek, a na
czas prac ogrodowych mona je szybko
zdemontowa. Na rabatach i wzdu ywo-
potw ukada si zwykle linie kroplujce
rury z dziurkami, przez ktre sczy si
woda, przykrywane warstw kory.
Ogrd w 7 krokach
Projekt traktw prawdopodobnie otrzy-
mamy za darmo w firmie, w ktrej kupimy
kostk brukow. Wybr koloru i wzoru na-
wierzchni zaley jednak od nas, pamitajmy
zatem, by zachowa umiar. Nawierzchnia nie
powinna dominowa nad ogrodow zieleni,
ale wspgra z elementami maej architektu-
ry i elewacj domu. Popularna i funkcjonalna
kostka betonowa w nowoczesnym wydaniu
moe wyglda bardzo szlachetnie, imitujc
starobruk, a nawet drewno.
5. Altana, pergola, oczko
Altany, pergole, trejae, kratownice su na-
szej wygodzie i zdobi ogrd. Pod warunkiem,
e stylowo s dopasowane do siebie nawzajem
i do caego otoczenia domu. Nowoczesna archi-
tektura nie za dobrze wspgra z wiklinowy-
mi konstrukcjami, a minimalistyczne elemen-
ty ze stali nie bd pasowa do ogrodu rusty-
kalnego. Moemy zleci wykonanie altany czy
trejau na podstawie projektu architekta krajo-
brazu, bd kupi gotowe elementy w centrum
ogrodniczym.
Spor inwestycj jest natomiast budowa
stawu albo oczka. Starannie zaplanujmy na nie
miejsce bliskie ssiedztwo domu bdzie od-
powiednie ze wzgldu na atwe doprowadze-
nia do instalacji elektrycznej. Zbiornik nie
powinien by jednak w ssiedztwie drzew li-
ciastych, bo ich korzenie bd utrudnia bu-
dow, a licie zanieczyszcza wod. Ponadto
oczko nie moe by wystawione na silne naso-
necznienie duej, ni kilka godzin dziennie,
bo soce sprzyja namnaaniu si glonw. Co
innego basen powinien by jak najduej na-
soneczniony, by woda szybko si nagrzewaa.
Oczywicie miejsce na zbiornik trzeba jeszcze
skonsultowa z przedstawicielem firmy, kt-
ra bdzie go budowa uwzgldni rodzaj
i nono gruntu oraz poziom wd grunto-
wych. Do uszczelniania oczek o powierzchni
powyej 5 m
2
zaleca si uy folii PVC lub wy-
kadziny EPDM. Mniejsze mona uszczelni
take glin, betonem, mat bentonitow lub go-
tow form z tworzywa sztucznego. Po wyko-
naniu wykopu, dno zagszcza si mechanicz-
nie. Warto przewidzie w nim dodatkowe za-
WS Do wykaczania nawierzchni w ogrodzie
najlepsze s materiay z chropowat, antypolizgow
powierzchni. Pamitajmy, e szczeglnie drewno
i bazalt po deszczu staj si liskie. Kamienne lub
betonowe pyty uoone w trawniku powinny by na
tyle zagbione, by nie utrudnia pracy kosiark
f
o
t
.

L
a
n
g
e

u
k
a
s
z
u
k
f
o
t
.

H
u
s
q
v
a
r
n
a

f
o
t
.

P
o
l
b
r
u
k
Trejae, pergole i kratownice nie tylko stanowi
podpor dla pnczy. Czsto tworz zaciszny
kcik, gdzie ustawia si fotele ogrodowe.
Paskie konstrukcje mog rwnie dzieli ogrd
na wntrza albo zasania cz gospodarcz
f
o
t
.

D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
Poradnik urzdzania ogrodu
gbienie na pomp lub donice z ro linami
strefy gbokiej. Pki ksztatowane w cian-
kach powinny mie przynajmniej 30 cm szero-
koci, aby bez problemu umieci na nich ko-
sze z rolinami.
6. Zielone wykoczenie
Roliny sadzi si prawie na koniec, by nie
uszkodzi ich podczas montau nawadniania
albo budowy nawierzchni czy placu zabaw.
Gleb w dobrym stanie wystarczy przekopa
i w razie koniecznoci dopasowa odczyn
(wikszo gatunkw preferuje pH 6,07,0). Na
nieurodzajnej rozsypuje si za 510 cm y-
znej ziemi i miesza z podoem.
Architekt krajobrazu dobierze roliny tak,
by dobrze rosy, a efekt zadowoli inwesto-
ra. Gdy sami planujemy ziele, sprawa mo-
e nie wydawa si ju taka prosta. Przede
wszystkim trzeba pamita, e:
gatunki dobrane waciwie do rodzaju gleby
i nasonecznienia bd wymaga mniej piel-
gnacji. Aby nie przysparza sobie pracy, wy-
bierzmy te, ktre uchodz za odporne i atwe
w uprawie i posadmy je w duych grupach,
ale nie za gsto (bo bd musiay konkuro-
wa o wiato, wod i substancje odywcze).
Krzewy zimozielone (nie zamiecajce ogro-
du limi), dugowieczne byliny i gatunki za-
darniajce (alternatywa dla trawnika) nie b-
d potrzeboway z naszej strony wiele uwagi;
kompozycj rolin opiera si na drzewach
(w maym ogrodzie to krzewy stanowi jej
szkielet);
w gbi sadzi si drzewa i wysokie krze-
wy, przed nimi byliny, a najbliej obserwa-
tora roliny poce taki wielopitrowy
ukad wyglda najefektowniej;
w ogrodach nowoczesnych unika si r-
norodnoci kolorw, stosujc 23 barwy
przewodnie (odwrotnie w ogrodach wiej-
skich mienicych si wielobarwnymi byli-
nami). Ale liczy si nie tylko kolor kwiatw
rwnie lici;
korzystnie wyglda zestawienie gatunkw
o odmiennym pokroju np. strzelistych
z tymi o przewieszajcych si pdach.
7. To dla rolin
Poa trawnika wprowadza do ogrodu ad, sta-
nowi doskonae to dla rolin i jest miejscem
zabaw. Cho murawa wymaga sporo piel-
gnacji, nie rezygnujmy z niej. Moemy j za-
oy tradycyjnie przez siew lub ukada-
jc dar sprzedawan w rolkach, ktra da-
je natychmiastowy efekt. Ale nie jest ona po-
lecana do kadego ogrodu. Choby dlatego, e
na trawnik z siewu mona wybra nasiona ta-
kich traw, ktre s bardziej odporne na zacie-
nienie lub mniejsz wilgotno podoa (dar
z rolki produkuje si najczciej z gatunkw
traw o typowych
wymaganiach
pene naso-
necznienie i wil-
gotna gleba).
Ponadto na du-
ych dziakach
zazwyczaj za-
kada si traw-
niki z siewu, ze
wzgldu na ni-
sze koszty. Na
skarpach za le-
piej sprawdzi si
trawa z rolki, bo
nasiona mogyby tu zosta wypukane (przez
deszcz i podczas podlewania).
Najlepsze terminy siewu trawy to przeom
kwietnia i maja oraz sierpnia i wrzenia, bo
najodpowiedniejsza jest wtedy wilgotno gle-
by i temperatura powietrza, a ryzyko wystpie-
nia przymrozkw i suszy bardzo gronych
dla kiekujcych nasion niewielkie. Muraw
z rolki najlepiej zakada we wrzeniu lub pa-
dzierniku (niska temperatura i czste deszcze
sprzyjaj korzenieniu si trawy).
f
o
t
.

D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
f
o
t
.

D
r
e
a
m
s
t
i
m
e
f
o
t
.

A
q
u
a
e
l
S Budow oczka uszczelnionego foli PVC (najpopularniejszy materia, o ywotnoci 1520 lat) rozpoczyna si od utworzenia wykopu z zagbieniem na
pomp i donice. Wykop powinien by nieco wikszy od planowanego oczka, bo pod foli musi si znale ok. 20 cm warstwa piasku. Brzegi zbiornika mona
zamaskowa poprzez utworzenie kamiennej lub wirowej opaski, piaszczystej play lub drewnianego pomostu
S Zanurzalna lampa do
oczka wodnego,
z kolorowymi wymiennymi
filtrami
f
o
t
.

A
q
u
a
e
l
S Ziemi pod upraw rolin najatwiej przekopa
i spulchni za pomoc glebogryzarki
S Jeli grunt w miejscu przyszych rabat lub
trawnika nie jest urodzajny, naley nawie yznej
ziemi, tworzc 510 cm warstw, i wymiesza j
z podoem
S Dar w rolkach najlepiej ukada wkrtce po
przywiezieniu. Trawa preferuje lekkie, prchniczne,
lekko kwane podoe (bezporednio przed
rozoeniem murawy naley je podla). Rolki rozwija
si tak, by dba w kadej z nich byy skierowane w
t sam stron, a miejsca pocze w ssiadujcych
rzdach mijay si, a nie znajdoway w jednej linii
f
o
t
.

H
o
n
d
a
f
o
t
.

w
w
w
.
s
o
r
t
e
d
.
w
a
w
.
p
l
f
o
t
.

w
w
w
.
s
o
r
t
e
d
.
w
a
w
.
p
l
Prenumerata, czyli BD za 6,60 z
Najprociej dokonujc wpaty
Najatwiej
wypeniajc formularz w Internecie
(przez stron www. budujemydom.pl)
tu mona zapaci kart lub szybkim przelewem
Najwygodniej
A nawet
wysyajc na numer 0663 889 884 SMS-a
o treci PREN oddzwonimy i przyjmiemy
zamwienie (koszt SMS-a wg Twojej taryfy)
zamawiajc telefonicznie, e-mailem, faksem lub listownie
Dzia Prenumeraty Wydawnictwa AVT, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa
faks: 022 257 84 00, tel.: 257 84 22, e-mail: prenumerata@avt.pl
5/2008
Prenumerat zamawiamy:
Zamw prenumerat na 18 wyda (2 lata*), a otrzymasz
Po prostu pacisz za 12 kolejnych numerw, a dostaniesz ich 18.
Kosztuje Ci to wic 12 9,95 z = 119,40 z oszczdzasz 59,70 z
i dodatkowo otrzymujesz prezent!
Skorzystaj z rocznej* prenumeraty promocyjnej: zapa za sze
kolejnych numerw, a dostaniesz ich 9. Twoje koszty sprowadz si
do kwoty 6 9,95 z = 59,70 z, czyli rwnie
redukujesz cen do 6,60 z/egz. i oszczdzasz 29,85 z.
6 GRATIS i prezent
Wolisz co skromniejszego na prb?
3 GRATIS i prezent
Pamitaj tylko Prenumeratorzy mog otrzyma 50% rabatu na wydania
specjalne BD, tj. Dom Polski i Wntrza (patrz prenumerata specjalna)
* BD ukazuje si 9 razy w roku, gdy numery 12, 78 oraz 1112 s czone. Ponadto
w cyklu rocznym ukazuj si dwa wydania specjalne BD Dom Polski i Wntrza
PRENUMERATA ZWYKA SPECJALNA
dwuletnia
18 wyda BD
w cenie 119,40 z
(18 wyda BD + 2 wydania
Domu Polskiego
+ 2 wydania Wntrz) w cenie
139,30 z
(119,40 z + 2 x 9,95 z)
roczna
9 wyda BD
w cenie 59,70 z
(9 wyda BD + Dom Polski
+ Wntrza) w cenie 69,95 z
(59,70 z + 9,95 z)
PREZENT
Kady, kto wykupi prenumerat BD do koca lutego 2014, otrzy-
ma gratis wybrany przez siebie prezent:
z Dom Energooszczdny numer specjalny
Miesicznika Budujemy Dom o tym, jak zbu-
dowa dom z pomp ciepa
lub
z 3-miesiczn prenumerat Czas
na Wntrze pisma powiconego naj-
lepszym trendom w wykaczaniu wntrz.
Informacj, jaki prezent wybierasz, przeka nam e-mailem (pre-
numerata@avt.pl), telefonicznie (22 257 84 22) lub listownie
(Wydawnictwo AVT, Dzia Prenumeraty, ul. Leszczynowa 11,
03-197 Warszawa).
E-prenumerata Budujemy Dom
Nasz magazyn dostpny jest rwnie w wersji cyfrowej w postaci PDF.
Roczna e-prenumerata BD kosztuje 44,10 z, za 2-letnia 84,20 z.
Prenumeratorzy patnej wersji papierowej BD i aktywni czonkowie
Klubu Budujch Dom maj prawo do 80% zniki:
za prenumerat roczn pac tylko 9,50 z, a za 2-letni 19,00 z
Zamwienia na www.budujemydom.pl/eprenumerata
z
M
d
lu
ame-mailem(pre-
Na lenej skarpie
REPORTA
Barbara uwzgldnia specyficzne warunki
wietlne oraz glebowe i sprawia, e leny
ogrd jest rwnie poyteczny, jak te zlep-
sz gleb i lokalizacj. Na dziace opo-
wierzchni 3068 m
2
najwicej jest miejsc
pcienistych i cakowicie zacienionych
przez korony sosen. Wacicielka posadzi-
a tam gwnie roliny ozdobne, znoszce
rozproszone wiato albo specyficzne mi-
gotanie wiata i cienia. Natomiast wszyst-
kie, deficytowe na tym terenie, rejony na-
sonecznione wykorzystaa na trawnik ido
uprawy rolin uytkowych. Na obrzeu
lasu uprawia aromatyczne lene poziomki
oraz aronie i pigwowce, z ktrych robi na
zim pene witamin syropy i przeciery.
Wwarzywnikach, znajdujcych si w kil-
ku miejscach ogrodu, dojrzewaj nie tylko
swojskie pomidory i cukinie, ale nawet
sodkie melony! Jeszcze ciekawsze jest to,
e Barbara, oprcz owocw i warzyw, wy-
korzystuje wkuchni rwnie ich licie,
ktre miksuje w zielonych koktajlach.
Z piaszczyst skarp
Waciciele kupili t posesj gwnie ze
wzgldu na sosnowy las i skarp. Cignie
si ona przez ca dugo dziaki i oddziela
jej wntrze, gdzie stan pniej parterowy
dom, od asfaltowej drogi. Rnica wysokoci
midzy zupenie pask czci parceli
askarp o szerokoci okoo 20 metrw,
wynosi 180 cm. Dziki temu uksztatowanie
posesji ju na starcie wygldao zachcajco
i ciekawie.
Kiedy znalelimy z mem t dziak,
wiksz jej cz porasta sosnowy las
opowiada Barbara. Jego podszyt tworzyy
jarzbiny, gogi, czarne bzy, ale gwnie krze-
wy arnowcw miotlastych. arnowce akurat
kwity i byy obsypane tymi kwiatami, wic
cay las wyglda przecudnie. Wysokie sosny,
Lilianna Jampolska
Zaoenie ogrodu w cieniu sosen i na piaszczystym kwanym
gruncie wielu wacicielom sprawia powane kopoty. Ale nie
Barbarze! W tych niewdzicznych warunkach zaoya, oprcz ozdob-
nego, sporych rozmiarw ogrd uytkowy i plonami z dziaki zasila
spiarni oraz pozyskuje produkty do miksowania zielonych koktajli.
Ogrody Czytelnikw
to kwitnce arnowce i zrnicowana
wysoko terenu od razu nas zauroczyy.
Kupilimy go bez wahania. Szkoda, e obecnie
ju nie ma tu anu arnowcw, bo wymarzy.
Karczujc je, nie bez ogromnego wysiku,
zobaczylimy, jak ubog mamy ziemi na
dziace! Pod zaledwie kilkoma centymetrami
lenej ciki zalega gruba warstwa tego
sypkiego piachu. Coprawda uatwia nam
zaoenie przydomowej oczyszczalni ciekw,
jednak dla wikszoci rolin ozdobnych
stanowi sabe podoe. Nieprzejmujc si
tym, od razu sprowadziam z poprzedniego
miejsca zamieszkania trzy przyczepki yzne-
go, wasnorcznie sporzdzonego, kompostu.
Zuyam go, sadzc pierwsze roliny na
skarpie i w lesie za domem.

Ogrd w cieniu sosen
Wacicielka, ktra nie jest zawodow
ogrodniczk, z ogromn intuicj zagospo-
darowaa poronit sosnami cz posesji.
Due poacie naturalnego runa od pocztku
potraktowaa jako dekoracj ogrodu, widzc
mnstwo szyszek z szeroko otwartymi u-
skami. Nie chciaa zanadto narusza ciki
rwnie z tego powodu, e las rodzi
mnstwo czarnych jagd oraz grzybw,
midzy innymi kurki i podgrzybki. Zaka-
dym razem, kiedy zamierzaa pod drzewami
posadzi roliny ozdobne, najpierw deli-
katnie rozgarniaa cik, wykopywaa
odpowiedniej wielkoci doki i wypeniaa
je kompostem zmieszanym zmacierzystym
piaskiem. Potem na powrt ukadaa cik
i w ten sposb lene podoe wyglda jak
nienaruszone. Rozproszone wiato i lekko
uyniona lena ziemia wietnie suy ogro-
dowym odmianom jaowcw i wierkw.
Blisko domu, na zboczu skarpy, Barbara
wprowadzia wiele pocych ikarowych
odmian tych iglakw. Przetkaa je kwitncy-
mi bylinami i krzewami liciastymi, lubi-
cymi pcie iziemi o kwanym odczynie,
np. urawkami, hortensjami, azaliami
iranecznikami. Strzelisto wysokich pni
sosen podkrelia, sadzc przy kilku znich
pncza: zimozielony bluszcz, hortensj
pnc, winobluszcz.
Im dalej od domu, tym mniej ingerowaa
w naturaln struktur lasu. W gbi dziaki
chciaa utrzyma zastan szat rolinn.
Tylko wzdu asfaltowej drogi nadal tworzy
z liciastych i iglastych krzeww bufor,
majcy za zadanie apa kurz i tumi haas
przejedajcych samochodw. S w nim
m.in. perukowce podolskie, kaliny, jami-
nowce, brzozy omszone, pcherznice, ber-
berysy. Spywajca ze skarpy woda pozwala
rosn tam nawet cisom, potrzebujcym jej
wicej, ni sucholubne sosny i jaowce.
Tam, gdzie dociera soce
Teren przed tarasem wypoczynkowym
waciciele przeznaczyli na trawnik.
Potrzebowali w tym miejscu otwartej prze-
strzeni, ktrej brakuje w lesie oraz widoku
soczystej zieleni, optycznie agodzcej
due poacie brzowej ciki. O kolor
igsto murawy Barbara dba od wiosny
do jesieni, systematycznie j koszc, pod-
lewajc inawoc. Co ciekawe, zaoenie
trawnika na naturalnej polance pord lasu
nie byo trudne. Podczas budowy domu
wacicielka zagrabia macierzyste podoe
i zasiaa mieszank trawnikow. Chodzio
jej wtedy tylko o dorane uporzdkowanie
frontowej czci parceli. Ale trawnik
adnie wyrs iztrosk dogldany, zdobi
do dzi. Obyo si bez dowoenia ziemi, bo
kilkucentymetrowa wierzchnia warstwa
okazaa si dostatecznie yzna. Trawie suy
piaszczyste podoe, bo nie lubi wody pod
korzeniami. Lekko kwany odczyn gleby te
jej odpowiada.
Od strony zachodu, w niezadrzewionej
czci dziaki, Barbara urzdzia warzyw-
niki. Tu postpia odwrotnie poprosia
ma o staranne uynienie macierzystego
gruntu. Zuy do tego a pidziesit taczek
kompostu, a co jaki czas dorzuca si tam
iprzekopuje obornik. I roliny rosn jak
szalone! Wacicielka sprytnie ukrya
grzdki z fasolk, saat, buraczkami
iwieloma pospolitymi warzywami, zanisk
obwdk z berberysw formowanych
wkulki oraz zpachncej lawendy i maciej-
ki. Wnajcieplejszym i zacisznym miejscu
rabaty posadzia melony. Za domem nato-
miast krzaczki pomidorw. Nieco dalej
umiecia pokany jagodnik z kilkudzie-
sicioma krzewami borwki amerykaskiej
ipigwowca.
Uprawy na zielone koktajle
Barbara ju od 10 lat uprawia przy domu
warzywa i owoce nie tylko na potrzeby
letnich obiadw i przetworw na zim.
Potrzebuje ich rwnie do miksowania
na zielone koktajle. Robi je na przykad
zlici: poziomki, truskawki, dyni, pokrzy-
wy, babki lancetowatej, mlecza. Czsto
dodaje nai korze buraka lub marchwi.
Waciciele pij takie napoje co drugi dzie
na niadanie.
Nie odwayabym si zrobi zielonych
koktajli z rolin kupionych w hipermarkecie.
Kiedy uprawiam je sama, wiem, e s
naprawd zdrowe i nieskaone chemi.
Dlasmaku nieraz wkadam do zielonego
musu suszone morele albo liwki. To bomba
witaminowa, dajca nam od rana duo
energii. Ide picia zielonych koktajli zarazia
nas crka, mieszkajca w Szwecji. Tam od
dawna dba si o ekologi i zdrowe ywienie.
Przez Internet zamwia dla nas ksik
zrecepturami pt. Rewolucja zielonych kok-
tajli. Aledopracowaam si ju wasnych
receptur z rolin, ktre uprawiam w swoim
ogrodzie izbieram w okolicznym lesie.
W nasonecznionej
czci dziaki
wacicielka utworzya
miejsca dowypoczynku
Len cik
na skarpie pod
wysokimi sosnami
zdobi poce formy
jaowcw
Przed tarasem
rozpociera si
obszerny trawnik
W najsoneczniejszym
i zacisznym miejscu
warzywnika co roku
dojrzewaj sodkie
arbuzy
Strzelisto pni sosen
Barbara podkrelia,
sadzc pod kilkoma
drzewami pncza, m.in.
winobluszcz trjklapowy
Wraenia z uytkowania ogrodu
Posiadanie ogrodu w sosnowym lesie ma wiele zalet. Las to rdo
specyficznych kojcych zapachw oraz leczniczego mikroklimatu.
Inaczej tu pachn drzewa i cika w socu, inaczej w deszczu. Las
chroni dom przed wiatrem i mrozem.
Ogrd do 2009 r. nie mia systemu podlewania. Gromadzilimy desz-
czwk w beczkach ustawionych pod rynnami i podlewalimy ni ro-
liny w caym ogrodzie. Niestety, wizao si to z dwiganiem cikich
konewek. Cho od pocztku przyzwyczajalimy roliny do oszczdnego
podlewania, zmuszajc je do gbszego iszerszego ukorzeniania si,
musielimy regularnie podlewa gleb nie potrafic kumulowa wody.
Kiedy brakowao deszczwki, uywalimy wody z wodocigu. Obecnie
warzywnik i skarp podlewamy mikrozraszaczami i liniami kroplujcy-
mi, a trawnik zraszaczami wynurzanymi. Nadal wykorzystujemy wod
z dachu, tyle e teraz odbieraj j rury z perforacj, ktre wkopalimy
pytko pod powierzchni gruntu. Sukces w uprawie ogrodu z piaszczy-
stym gruntem gwarantuje podlewanie, a dopiero na drugim miejscu
nawoenie. Polecamy robienie wasnego kompostu ze skoszonej tra-
wy, lici, resztek z kuchni. U nas si sprawdza.
Zauwaylimy, e roliny ozdobne dobrze radz sobie w specyficz-
nych lenych warunkach. Do brzegowej czci lasu od strony pou-
dnia i zachodu wiosn i jesieni, kiedy soce operuje pod innym k-
tem ni w lecie, wpada duo wiata. Tym wicej, im wyszej znajduj
si korony drzew. wiata wystarcza nawet do uprawy jukki, wymaga-
jcej penego soca!
Budujc fundament pod ogrodzenie, wylalimy go w taki sposb,
eby przy trawniku mia pk, po ktrej mona jedzi koami kosiar-
ki. Dziki temu nie trzeba uywa dodatkowo podkaszarki.
Ogrd pielgnuje tylko wacicielka, poniewa znajduje w pracach
ogrodowych przyjemno i utrzymuje dziki nim dobr kondycj fi-
zyczn. M konserwuje narzdzia i sprzt ogrodniczy. Warzywniki
nawoone s wasnorcznie sporzdzonym kompostem oraz oborni-
kiem (dostarczanym w workach na dziak), natomiast trawnik iroli-
ny ozdobne wieloskadnikowymi nawozami mineralnymi o krtkim
terminie dziaania. Trawnik jest corocznie na wiosn wertykulowa-
ny. W ogrodzie nie uywa si chemicznych rodkw ochrony rolin,
jedynie preparaty zioowe. Na przykad przdziorki zwalczane s na-
parem z piounu. Najbardziej wymagajce opieki re zostay usuni-
te z ogrodu. Barbara lubi roliny o pokroju stokowatym i kulistym,
dlatego strzye wiele krzeww w nasonecznionej czci ogrodu.
Najczciej uywa sekatora z akumulatorem.
Nawozy do trawnika i rolin ozdobnych 200 z.
Podlewanie ogrodu wod z wodocigu do 350 z rocznie.
Jakiej pielgnacji wymaga ogrd
i ile to kosztuje?
Ogrd powstaje od 2004 r. Zakadaa go samodzielnie Barbara. Dla
ograniczenia kosztw zagospodarowania dziaki, kupowaa mae
itanie krzewy, a kiedy podrosy, pozyskiwaa z nich kolejne sadzon-
ki. Wten sposb rozmnoya np. bukszpan. Roliny kupowane przez
10lat kosztoway okoo 10000 z. Materiay zuyte w systemie na-
wadniania 3000 z (robocizna wasna). Obecne wydatki to:
wiosenny zakup rolin jednorocznych i sadzonek warzyw 200 z;
dosadzane roliny ozdobne do 300 z.
Koszty zaoenia ogrodu
cika z igie sosnowych
i szyszki dekoruj rwnie
rabaty
Do 2009 r. deszczwk
gromadzono w beczkach,
obecnie rozprowadzaj
j rury perforowane,
zakopane pod trawnikiem
Warzywnik znajduje si
wgbi rabaty, za obwdk
zkulistych bukszpanw,
szawii iaksamitek
Ogrody Czytelnikw
Reporta
AKTUALNOCI Stawki wykonawcw
Pracownia Analiz Rynku Budowlanego (PARB) systematycznie monitoruje stawki wykonawcw na terenie caego kraju. Dane s zbierane
w postaci ankiet, wypenianych przez czonkw KBD (Klubu Budujcych Dom). Wartoci skrajnie niskie i skrajnie wysokie s odrzucane.
Aktualne stawki wykonawcw na podstawie 2134 ankiet
z listopada 2013 r.
Rozpito
od... do...
Najczciej
podawane
kCIANY, SUFITY, DACH
Lp. Rodzaj robt J.m.
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95
krednie
1.
Murowanie ycian zewntrznych
jednowarstwowe
m
2
25,50
2.
dwuwarstwowe (bez ocieplenia)
m
2
32,70
3.
trjwarstwowe
m
2
42,10
4.
Ukadanie pokrycia dachowego
gonty bitumiczne
m
2
25,20
5.
blacha lub blachodachwka
m
2
28,95
6.
dachwka ceramiczna lub cementowa
m
2
39,00
7. Ocieplenie poddasza (folia-wena-folia) m
2
28,75
8. Ocieplenie poddasza (folia-2 wena-folia) m
2
26,80
9.
Ocieplenie ycian (dla ycian
dwuwarstwowych) z tynkiem
m
2
33,20
10.
Wewntrzne tynki cementowo-
-wapienne, gipsowe
m
2
18,20
11.
Gad| gipsowa przetarcie ze
szlifowaniem
m
2
17,20
12. Tynki suche z pyt gipsowo-kartonowych m
2
24,20
13.
kcianki dziaowe z pyt gipsowo-
-kartonowych
m
2
27,80
14. Malowanie jednokrotne farb emulsyjn m
2
7,50
15. Malowanie dwukrotne farb emulsyjn m
2
12,10
16. Tapetowanie m
2
16,30
17. Panele ycienne lub boazerie m
2
25,00
18.
Sufit podwieszany z pyt g-k na stelau,
przygotowany do malowania
m
2
37,90
19.
Glazura 20 25 cm na ycianach
uoenie i fugowanie
m
2
37,70
20.
uoenie i fugowanie
m
2
40,25
21.
uoenie i fugowanie
m
2
44,10
z
OKNA I DRZWI
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290
krednie
32. Monta okien
m.b.
obw.
okna
26,30
33.
Renowacja dwustronna drewnianych okien
(skrobanie, szpachlowanie i malowanie)
m
2
46,00
34. Monta drzwi szt. 158,90
35.
Renowacja dwustronna drewnianych drzwi
(skrobanie, szpachlowanie i malowanie)
m
2
83,30
36. Monta parapetw wewntrznych m.b. 27,60
z
PODOGI I SCHODY
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95
krednie
22. Wylewka cementowa posadzki z izolacj m
2
30,80
23. Posadzka samopoziomujca m
2
18,50
24. Podoga terakota uoona w kwadrat m
2
36,10
25. Podoga gres uoony w kwadrat m
2
36,50
26. Panele podogowe m
2
18,10
27.
Parkiet uoenie z cyklinowaniem
i lakierowaniem
m
2
48,75
28.
Mozaika uoenie z cyklinowaniem
i lakierowaniem
m
2
50,80
29. Wykadzina podogowa m
2
16,00
30. Listwa podogowa m.b. 9,10
31. Schody oboone terakot m.b. 40,00
z
INSTALACJE
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290
krednie
37. Instalacja elektryczna pkt 33,75
38. Instalacja wodocigowa pkt 77,30
39. Instalacja kanalizacyjna pkt 53,80
40.
Biay monta (podczenie umywalki,
wanny, sedesu, bidetu, brodzika)
pkt 55,00
41. Obmurowanie brodzika prostego pkt 80,80
42. Obmurowanie brodzika naronego pkt 98,70
43. Obmurowanie wanny prostej pkt 104,50
44. Obmurowanie wanny naronej pkt 130,00
45. Wkucie rur w ycian z cegy pkt 85,80
46. Instalacja c.o. pkt 98,20
47. Monta grzejnikw pkt 86,40
48. Demonta grzejnikw pkt 30,00
z
INSTALACJE
Istniejce kominy murowane mona take przy-
stosowa do wsppracy z kotami z zamknit
komor spalania. Wprowadzany w komin wkad
kominowy ma z reguy rednic 80100 mm, po-
zostaje wic do przestrzeni wewntrz kanau,
aby swobodnie mogo tam przepywa powie-
trze. Warunkiem jest jednak cakowita gad-
ko i czysto cianek wewntrznych, ktre
bd miay kontakt z doprowadzanym do ko-
ta powietrzem.
Innym sposobem bdzie zastosowanie tzw.
adaptera rozdzielajcego przewd spalinowy
od powietrznego. W takim przypadku do ko-
mina wprowadza si jedynie rur spalinow,
a powietrze niezbdne do spalania dopywa
oddzieln rur wyprowadzon na zewntrz np.
przez cian domu. Przy instalowaniu kotw
z zamknit komor spalania o mocy do
21 kW mona rwnie zrezygnowa z budowy
komina, a spaliny odprowadza rur dwucien-
n przez cian domu. Rozwizanie takie jest
szczeglnie korzystne, gdy instalujemy kocio
w pomieszczeniu bez dostpu do komina lub
w nowym domu bdziemy instalowa wenty-
lacj mechaniczn nawiewno-wywiewn, kt-
ra nie wymaga wyprowadzenia kanaw wen-
tylacyjnych ponad dach.
PODkCZENIE KOTA DO KOMINA
Kupiem gazowy kocio kondensacyjny, ktry bdzie zamontowany w miejscu dotych-
czasowego kota wglowego. Zastanawiam si, jak najprociej rozwiza problem odpro-
wadzenia spalin z nowego kota, wykorzystujc np. istniejcy wolny kana wentylacyjny.
Czy musz wprowadzi tam rur spalinowo-powietrzn, czy te wystarczy podczy tyl-
ko przewd spalinowy?
NASI E KSPE RCI
W tej rubryce na pytania Czytelnikw
odpowiadaj eksperci BD. Dzielcie
si Pastwo swoimi wtpliwociami
i problemami z innymi Czytelnikami.
Jeli za potrzebujecie pilnej porady, do
dyspozycji jest dyurny numer redakcyjny
22 257 84 78 (poniedziaek, roda,
pitek) od 10.00 do 14.00 oraz forum
na stronie www.forum.budujemydom.pl.
MAGORZATA
SZYMASKA
porady ogrodnicze
MAGORZATA WOJCIUK
porady architektoniczne
CEZARY JANKOWSKI
porady budowlane,
instalacyjne
Do takiego typu ogrzewania najlepiej nada-
j si maty grzejne montowane bezporednio
pod pytkami ceramicznymi. Maty te maj umo-
cowany kabel grzewczy na siatce ustalajcej
jego rozstaw, a moc grzejna nie ma tu wiksze-
go znaczenia, gdy temperatur podogi powi-
nien sterowa termostat z czujnikiem podo-
gowym. Wikszo dostpnych mat ma moc
100150 W/m
2
, co znacznie przekracza potrze-
by przy takim zastosowaniu, ale dziki termo-
statowi bd si one wcza jedynie na krt-
ki czas, potrzebny do osignicia nastawionej
temperatury podogi.
Przewody grzejne s tasze od mat, ale ich uo-
enie jest bardziej kopotliwe. Czy ostatecznie b-
dzie wic opacalne zaley od wielkoci powierzch-
ni. W takiej sytuacji zupenie wystarczajca bdzie
moc 50 W/m
2
, jednak ze wzgldu na rwnomier-
no rozkadu temperatury lepiej by odlego
pomidzy przewodami wynosia poniej 20 cm.
Lepiej wic wybra przewody o mniejszej mocy
na 1 m dugoci, za to uoy je gciej.
CIEPA PODOGA
Chciabym w azienkach i korytarzu prowadzcym do nich z sypialni uzyska ciep pod-
og. Chodzi mi tylko o to, by terakota nie bya zimna w dotyku, bo ogrzewanie i tak za-
pewni grzejniki. Myl, e najprociej i najtaniej bdzie zatopi kable grzewcze w wylew-
ce, ale jaka powinna by w tej sytuacji ich moc i rozstaw?
Uoenie mat elektrycznych to zdecydowanie
najatwiejszy sposb uzyskania ciepej podogi
f
o
t
.

J
u
n
k
e
r
s
Gazowy kocio kondensacyjny
f
o
t
.

E
l
e
k
t
r
a
Rury instalacyjne mona ukada pod podog,
w ciankach instalacyjnych, w bruzdach wy-
kutych w murze, za ekranami lub listwami ma-
skujcymi. Oczywicie, rne fragmenty insta-
lacji wodno-kanalizacyjnej mona prowadzi
w odmienny sposb, dostosowany do rodzaju
i miejsca zamontowania zasilanego urzdzenia.
Monta podpodogowy umoliwia atwe dopro-
wadzenie rur w dowolne miejsce domu. Podczas
prac remontowych moe by z powodzeniem
przeprowadzony podczas wymiany lub ukada-
nia izolacji cieplnej podogi. Trasa przebiegu rur
moe by prawie dowolna, byleby nie byy one
naraone na uszkodzenia mechaniczne.
Trzeba rwnie wczeniej dokadnie okreli
miejsca podczenia poszczeglnych urzdze
pniejsze zmiany mog okaza si trudne do
przeprowadzenia. Do ukadania rur w pododze
wykorzystuje si rury elastyczne z miedzi lub
polietylenowe. Nie powinny mie pocze pod
podog, bo zawsze istnieje niebezpieczestwo
ich rozszczelnienia. Nakada si na nie osony
z rury karbowanej tzw. peszle, a w przypadku
rur c.w.u. rwnie otulin izolujc cieplnie.
Rury montuje si w ciankach instalacyjnych
gwnie wtedy, gdy przewiduje si zainstalo-
wanie sedesu lub bidetu wiszcego, zamoco-
wanego do odpowiedniego stelaa. Ca insta-
lacj montuje si wtedy na istniejcej cianie,
a nastpnie zakrywa ciank szkieletow, kt-
r wykacza si pytami gipsowo-kartonowymi.
Rury w bruzdach ukada si najczciej przy do-
prowadzeniu wody do naciennych baterii czer-
palnych. Tak prowadzone wymagaj ochrony
przed bezporednim kontaktem z zapraw, dla-
tego osania si je peszlami, otulin ciepln lub
tektur falist.
Zagbienie rur w murze powinno umoliwi
naoenie warstwy tynku o gruboci co naj-
mniej 2 cm. Przy szerokich bruzdach pod tyn-
kiem umieszcza si wzmacniajc siatk tyn-
karsk. Czoa kocwek doprowadzajcych
wod musz by na jednym poziomie w roz-
stawie 155 mm i zagbione na ok. 1 cm od
lica ciany gdy mocowane bd do nich ba-
terie nacienne.
Za osonami prowadzi si gwnie piony in-
stalacyjne oraz przewody w kanale przypodo-
gowym. Tak prowadzone rury musz by zamo-
cowane do podoa w odstpach zalecanych dla
danego materiau. Uchwyty mocujce musz
zapewnia rurom moliwo przesuwania si
w nich i nie mog kaleczy ich powierzchni.
Przymierzam si do przeprowadzenia wymiany rur instalacji wodnej, gdy stare, stalowe, za-
rosy ju kamieniem i znacznie zmniejszy si przez to przepyw wody. W jaki sposb popro-
wadzi nowe rury, aby zbytnio nie rujnowa wyremontowanych niedawno pomieszcze?
PROWADZENIE RUR WODNYCH
PODOGWKA I STROP DREWNIANY
Najlepszym rozwizaniem bdzie w tej sytuacji
wykonanie na drewnianym stropie typowej wy-
lewki, w ktrej zostan zatopione rury wodnego
ogrzewania podogowego. Jednak oznacza to
do znaczne obcienie, ktre musi uwzgld-
ni projektant stropu. Warto pomyle o wyko-
rzystaniu gciej uoonych rur o niewielkiej
rednicy i cieszej, a wic i lejszej wylewki,
oczywicie z odpowiedniej mieszanki do wy-
konywania jastrychw.
Mona te wykorzysta specjalne systemowe
pyty styropianowe przeznaczone do ukadania
rurek ogrzewania podogowego, a nastpnie do
przykrycia pytami wknowo-cementowymi
lub wknowo-gipsowymi, czyli tzw. suchym
jastrychem. Taka konstrukcja bdzie stosun-
kowo lekka.
Natomiast monta ogrzewania podogowego
na typowym stropie drewnianym nie jest do-
brym pomysem. Wynika to przede wszystkim
z duego oporu cieplnego podkadu i pokry-
cia podogowego wykonywanego najczciej
z pyt OSB lub desek, co sprawia, e ciepo
z trudem przenika przez te warstwy. Instalacja
taka nie zapewnia te rwnomiernego roz-
kadu temperatury w miejscu przebiegu rur
grzewczych podoga bdzie wy-
ranie cieplejsza ni na pozostaej
powierzchni, co negatywnie wpy-
wa rwnie na prac elementw
drewnianych. Mog te wystpi
problemy z utrzymaniem stabil-
nej temperatury w pomieszcze-
niu, gdy niewielka bezwadno
cieplna ukadu wymaga bdzie
zasilania wod o znacznym zr-
nicowaniu temperatury, do czego
potrzebny bdzie oddzielny ukad
sterowania obiegiem grzewczym.
Porednim niekorzystnym efek-
tem zainstalowania podogwki na
stropie drewnianym bdzie trudne
jego wyciszenie, gdy pod poszyciem podo-
gowym musi pozostawa wolna przestrze.
Jeli jednak kto uprze si przy takim roz-
wizaniu, to na konstrukcji stropowej naley
uoy ocieplenie z weny mineralnej pokry-
tej warstw folii aluminiowej, a na belkach
zamocowa grzebie np. z at drewnianych,
w ktrego wyciciach uoone bd rury grzew-
cze. Efektywno i rwnomierno ogrzewa-
nia poprawi umieszczenie na rurach radiato-
rw np. z blachy aluminiowej.
Zamierzam wybudowa dom drewniany i chciabym zarwno na grze jak i na dole zrobi ogrzewanie podogowe. D to nie problem,
bo tam planuj typow podog na gruncie, ale jak zrobi podogwk na stropie drewnianym?
Zagbienie rur w murze powinno umoliwi
naoenie tynku
f
o
t
.

A
q
u
a
t
h
e
r
m

P
o
l
s
k
a
Systemowe pyty przeznaczone do pokrycia suchym jastrychem
znacznie mniej obciaj strop ni tradycyjna wylewka
f
o
t
.

R
e
h
a
u
ARCHITEKTURA I WN}TRZA
CEGLANY DOM NA PRZEDMIECIACH
Niedawno postanowilimy przenie si na przedmiecia duej aglomeracji
i szczliwie znalelimy niewielki domek. Jest to jednopoziomowy, cegla-
ny powojenny budynek, z czterema przechodnimi pokojami, kuchni, du
azienk, dodatkowym oddzielnym WC, kotowni, niewielk sieni oraz ta-
rasem prowadzcym do ogrodu. Pomieszczenia s dosy wysokie, bo maj
290cm. Przed wprowadzeniem si, bardzo chcielibymy przebudowa wntrze
domu, tak aby stao si ono dla nas bardziej funkcjonalne. Jestemy 4-oso-
bow typow rodzin nietypowe jest to, e dzieci s bliniakami i nie wy-
obraaj sobie mieszka w oddzielnych pokojach. Z mem bardzo si zte-
go cieszymy, gdy planujemy jedn z istniejcych sypialni zaadaptowa na
jadalni bardzo chciaabym znale miejsce na duy st do biesiadowa-
nia, bo uwielbiam gotowa i przyjmowa goci. Jako e czsto przychodzi do
nas duo znajomych, zaley nam, by oddzieli stref dzienn od strefy spa-
nia. Obecnie aby przej do sypialni trzeba wej do salonu. Chcielibymy
rwnie eby do naszego domu wpadao wicej wiata kuchni mamy od
wschodu, za sypialnie w ktrych tak naprawd spdza si najmniej czasu
znajduj si od poudnia. Bardzo bymy si cieszyli, gdyby mona przecho-
dzi z salonu na taras w obecnej sytuacji poczony jest on jedynie z sy-
pialni i tym samym nie ma do niego swobodnego dostpu.
STREFA SYPIALNA: Prawa strona domu wydzielona zostaa
na cz sypialn. Pomidzy czci dzienn proponujemy
wybudowa cian, w ktrej zamontowane bd szerokie drzwi
przesuwne. W razie wizyty goci, pozwol one na dyskretne
poruszanie si domownikw midzy sypialniami, za na co dzie
mog pozostawa otwarte i tym samym optycznie powiksza
wntrze.
STREFA DZIENNA: Z listu wynika, e Pani domu uwielbia gotowa, dlatego te
aby nie spdzaa ona samotnie czasu w oddzielnym pomieszczeniu proponujemy
poczy kuchni z reszt domu. Wie si to z wyburzeniem fragmentu
ciany iwykonaniem podcigw podtrzymujcych belki stropowe (podcigi
zaznaczono przerywan, pomaraczow lini). Taki sam zabieg bdzie trzeba
wykona pomidzy nowo zaaranowan jadalni a salonem, ktry powsta
na skutek likwidacji jednej z sypialni. Jadalni proponujemy umieci tu przy
kuchni, za salon nieco dalej, tak aby mona byo wyj z niego na taras. Dziki
wyburzeniu cian i poczeniu trzech pokoi w jedno, do wntrza budynku wpadnie
zdecydowanie wicej wiata.
Po wyburzeniu cian sugerujemy
wykona obustronny kominek, ktry
bdzie stanowi centralne miejsce
domu. Dziki temu mieszkacy
iich gocie bd mogli cieszy si
z ognia zarwno odpoczywajc na
kanapie, jak i biesiadujc przy stole.
Proponujemy poczy korytarz
zreszt wntrza. Stanowi on bdzie
wwczas jego integraln cz, nie
za oddzielone cianami idrzwiami
ciemne pomieszczenie.
Wielko azienki pozostaje
bez zmian. Pomieszczenie jest
obszerne proponujemy urzdzi tu
wygodny pokj kpielowy zdwoma
umywalkami, sedesem, bidetem,
naronym prysznicem inaron
wann. Proponujemy pozostawi
swobodny dostp do okien,
amiejsce to podkreli designerskim
fotelem, ktry bdzie stanowi
mebel-rzeb.
Dziki cofniciu cianki dziaowej
pomidzy sieni a kotowni za
lini okna do pomieszczenia
wpada bdzie dzienne wiato.
Powikszenie sieni pozwolio
rwnie znale miejsce na szaf na
wierzchnie ubrania i buty. Kotownia
nieco si zmniejszya, ale wci
jest w niej miejsce na piec gazowy.
Jako e pomieszczenie to ssiaduje
zazienk, proponujemy umieci
wnim pralk, a nawet suszark.
Nadurzdzeniami, na suficie, bdzie
mona umieci spuszczane linki
dosuszenia prania.
PARTER PRZED
ZMIANAMI
Wersja A

Konieczno szybkiego remontu podyktowana rychym zwolnieniem zajmowanego obecnie
mieszkania uniemoliwia przeprowadzenie duych zmian we wntrzu budynku. Dlatego
te w drugim wariancie rozkad pomieszcze pozostaje podobny, jednak proponujemy tu
maksymalne wydzielenie strefy dziennej od strefy sypialnej. Wejcie do jadalni i salonu
moliwe bdzie jedynie przy kuchni, jednak dziki temu domownicy bd mieli pen
intymno w poruszaniu si pomidzy sypialniami a azienk. Wprowadzenie jednolitej
ciany dziaowej, bez otworu drzwiowego, z pewnoci zapewni rwnie lepsze wyguszenie
czci sypialnej. Dziki temu dzieci bd mogy spokojnie spa, gdy rodzice bd jeszcze
przyjmowa goci.
Powierzchnia azienki ulega
nieznacznemu zmniejszeniu.
W tej wersji zalecamy
przeniesienie wanny pod
cian z oknami, tak, aby
biorc kpiel, mona byo
spoglda za okno. Dziki
temu sedes ibidet znajduje
si w bardziej intymnym
miejscu, bo za cian, nie
za naprzeciwko drzwi do
azienki. Chcc utrzyma
przestronno pomieszczenia
radzimy zrezygnowa
zprysznica.
W sypialni rodzicw
proponujemy zrobi
dodatkowe wyjcie
nataras, dziki ktremu
gospodarze bd mieli
bezporedni kontakt
zogrodem. Przeszklone drzwi
tarasowe zwiksz rwnie
powierzchni, przez ktr
bdzie wpadao do pokoju
wiato.
Ze wzgldu na rezygnacj
zbezporedniego poczenia
jadalni i czci sypialnej
moliwe jest umieszczenie
wkorytarzu szafek.
Narysunku zaznaczylimy
szafki ogbokoci 40 cm
jednake w zalenoci od
preferencji, mona rwnie
rozway gboko 60 cm.
Dziki centralnej lokalizacji
pionu kominowego podobnie
jak w poprzedniej wersji i tu
mamy moliwo wybudowania
kominka po obu stronach
ciany. Jednake ze wzgldu na
wprowadzenie drzwi tarasowych,
a tym samym zwikszenie
intensywnoci komunikacji
proponujemy wybudowa
kominek jedynie od strony
salonu. Dziki temu jadalnia,
ktra jest pokojem przechodnim,
bdzie wydawaa si bardziej
przestronna.
Powierzchnia jadalni wraz
z salonem zwikszya si
kosztem przesunicie cianki
dziaowej ku wschodniej stronie
budynku. rodkowy, istniejcy
otwr okienny na zachodniej
elewacji, proponujemy zamieni
na szerokie, oszklone drzwi,
przez ktre wpadnie do wntrza
domu wicej dziennego wiata.
Tak zamian wprowadzilimy
jednak przede wszystkim
pamitajc o pragnieniu
gospodarzy uatwienia
komunikacji pomidzy wntrzem
budynku a tarasem. Tym
samym proponujemy znaczne
powikszenie jego, ktre to
umoliwi ustawienie duego
stou na letnie biesiadowanie.
Poudniowa strona tarasu
pozostanie do opalania.
W tej wersji w kuchni
zaplanowano dodatkowo
wysunity blat, ktry bdzie
spenia funkcj maego stou
na szybkie niadania. Takie
rozwizanie domknie wntrze
przy jednoczesnym zachowaniu
wizualnego poczenia pomidzy
kuchni a jadalni.
Doradzamy znaczne powikszenie tarasu z pierwotnych 39 m
2
powierzchni zwikszylimy do prawie 74 m
2
.
Taki przestronny taras pozwoli na ustawienie duego stou do biesiadowania, jak rwnie wyznaczenie miejsca
do opalania. Ksztat litery L pozwala rwnie na atw i szybk komunikacj bez koniecznoci zamoczenie ng
w mokrej trawie. Wobecnym wariancie zatwoci mona wej ztarasu do kuchni, jadalni, salonu, czy nawet
sypialni gospodarzy. Ustawienie stou na tarasie od strony jadalni ikuchni dodatkowo powoduje, e poudniowa
cz nabiera bardziej intymnego charakteru. Podczas przyjcia, wikszo goci pozostanie po zachodniej
stronie budynku i tym samym haas rozmw zostanie nieco wytumiony przez zewntrzne ciany.
Na caej szerokoci
ciany, naprzeciwko drzwi
prowadzcych z sieni
radzimy zawiesi lustro.
Optyczniepowikszy
ononiewielki korytarz.
Ta wersja przebudowy zakada
cakowite odizolowanie czci
sypialnej od dziennej. Pozwala na
to wydzielenie maego korytarza
i wstawienie dodatkowych drzwi.
Nawet wsytuacji, gdy gocie bd
mieli potrzeb skorzystania z wikszej
azienki dodatkowe drzwi pomidzy
korytarzami pozwol na zachowanie
penej intymnoci mieszkacw.
Wersja B
OGRODY
OZDOBNE BRZOZY ZIMk
Poprosz o podpowied, ktre gatunki brzz ma-
j najbardziej intensywnie bia kor i tym sa-
mym s bardzo ozdobne w stanie bezlistnym?
DODATKOWA PIERZYNA
Czym najlepiej okrywa zim rabaty bylinowe i cebulowe? Czy jest jaka rnica midzy iglastymi gazkami sosnowymi a wierkowymi
czy jodowymi?
Brzoza poyteczna
(bardzo wczesn wiosn)
Brzoza biaa chiska Fascination
w stanie bezlistnym w szkce
Wszystkie rabaty obsadzone bardziej wraliwymi rolinami nie bd
bujnie rozkwita na wiosn, gdy pozostan bez okrycia w bezniene
zimy, przy dugo utrzymujcym si silnym mrozie. Najbardziej nara-
one na przemarzanie s roliny mode, zimozielone i te pochodz-
ce z cieplejszych rejonw. Do zabezpieczania rabat polecam nast-
pujce materiay:
licie wykorzystywane tam, gdzie czci naziemne rolin, np. ce-
bulowych, znikaj na zim. Pod grub warstw lici trudno o powie-
trze, dlatego nie powinno si nimi okrywa rolin zimozielonych (np.
barwinka czy bluszczu);
stroisz to gazki drzew iglastych (wierk, joda, sosna). S bar-
dzo atrakcyjne wizualnie, naturalnie wtapiaj si w ogrodowe rabaty.
Ponadto przepuszczaj powietrze, dlatego nadaj si do osaniania
wszystkich wraliwych rolin, rwnie zimozielonych. Jedyna rnica
pomidzy stroiszami z gazek wierkowych, sosnowych czy jodo-
wych jest w wygldzie. wierk i joda maj gazki paskie, bardziej
regularnie rozoone i uporzdkowane od gazek sosny;
wknina czciej do osony przed wiatrem wyszych krzeww
idrzewek (rzadziej rozpociera przy gruncie);
soma stanowi lepszy materia ni licie, przepuszcza powietrze.
Mona stosowa przy wyszych krzewach i drzewkach, tworzc cho-
choy, a take rozkada na ziemi;
kora suy gwnie do usypywania kopczykw, ktre bd chroni
korzenie i dolne pdy poszczeglnych rolin.
Proponuj dwa gatunki brzz najbardziej cha-
rakterystyczne ze wzgldu na intensywne zabar-
wienie kory.
Brzoza poyteczna (Betula utilis) drzewo po-
chodzi z Himalajw i std jego dua tolerancja na
mrz. W Polsce dorasta do wysokoci ok. 10 m,
nie ma specjalnych wymaga glebowych, prefe-
ruje stanowiska soneczne. nienobiaa kora po-
jawia si na dwuletnich pdach, a sercowate licie
adnie przebarwiaj si jesieni na zototy kolor.
Popularne odmiany to Doorenbos i Jacquemonta.
Brzoza biaa chiska Fascination (Betula albo-
sinensis) jest to wyjtkowa odmiana o uszczcej
si korze w przepiknym kolorze pomaraczowo-
-rowo-kremowym. Drzewo dorasta do wysoko-
ci ok. 12 m, najlepiej ronie na wilgotnej, ale do-
brze zdrenowanej glebie, w socu.
Stroisz jodowy, szczelnie pokrywajcy powierzchni rabaty Gazki sosnowe wok pnia drzewa
POMPA CIEPA. FAKTY I MITY
Pompa ciepa to co, co wielu inwestorw chciaoby mie, ale nie bar-
dzo wiedz, jak si do tego zabra. I wanie t luk w wiedzy bdzie
uzupenia nasz roczny cykl artykuw.
Pompy ciepa z pewnoci bd si w Polsce upowszechnia, bo na
ich korzy dziaa utrzymujca si wci tendencja wzrostu cen pa-
liw i energii. Mona powiedzie, e obowizuje tu zasada: im gorzej
(na rynku paliw), tym lepiej (dla pomp ciepa).
Rwnie nieufno przecitnego Kowalskiego, ktry postrze-
ga pomp ciepa jako niesprawdzon nowink, z czasem zniknie.
W kocu Polacy dali si przekona np. do kotw kondensacyjnych.
A koty kondensacyjne pojawiy si na rynkach Europy Zachodniej
znacznie pniej, ni pompy ciepa.
W pytaniach i odpowiedziach przedstawiamy podstawowe infor-
macje na temat tych urzdze.
Oto tytuy kolejnych artykuw w tym cyklu:
BD 12/14 Dlaczego pompa ciepa?
BD 3/14 Wybr dolnego rda. Najwaniejsza decyzja
BD 4/14 rdo grne jakie wybra?
BD 5/14 Wybieramy pomp ciepa przegld oferty rynkowej
BD 6/14 Ciepa woda (c.w.u.) w systemie z pomp ciepa
BD 78/14 Pompa ciepa w klimatyzacji
BD 9/14 Pompa ciepa a technologia budowy domu
BD 10/14 Eksploatacja i konserwacja systemu z pomp ciepa
BD 1112/14 Wymiana kota c.o. na pomp ciepa
Pompy ciepa s tanie w eksploatacji, banalnie atwe w obsudze, trwae i niezawodne.
Jednak przecitny inwestor nie ma pojcia, jakie urzdzenie bdzie pasowa do jego domu,
a nawet jak ono dziaa. Brak wiedzy to gwna przeszkoda w ich upowszechnieniu.
ompy ciepa s tanie w eksploatacji, banalnie atwe w obsudze, trwae i niezawodne.
ednak przecitny inwestor nie ma pojcia, jakie urzdzenie bdzie pasowa do jego domu,
t j k d i B k i d t k d i h h i i
Pompa ciepa
Fakty i mity
f
o
t
.

V
a
i
l
l
a
n
t
Co to jest pompa ciepa?
Pompa ciepa to urzdzenie przeznaczone
do zasilania w ciepo instalacji centralnego
ogrzewania (c.o.) i/lub podgrzewania ciepej
wody uytkowej (c.w.u.). W domowej insta-
lacji grzewczej peni tak sam rol, jak ko-
cio wglowy, gazowy czy elektryczny, wyko-
rzystuje za ciepo zmagazynowane w ziemi,
wodzie lub powietrzu oraz energi elektrycz-
n. Nazwa pompa ciepa obrazuje w pogldo-
wy sposb zasad dziaania urzdzenia: su-
y ono do przetaczania darmowej energii
cieplnej, dostpnej w naszym otoczeniu, do
wntrza budynku (czy te zasobnika c.w.u.).
Pompy ciepa zdobywaj popularno
z powodw:
ekonomicznych koszty ogrzewania bu-
dynku i przygotowania ciepej wody uyt-
kowej s nawet o poow nisze, ni przy
uyciu gazu ziemnego (nie mwic o oleju
opaowym czy gazie pynnym);
eksploatacyjnych pompa ciepa jest bezob-
sugowa, nie wymaga komina, wykonywania
przycza gazowego ani skadowania opau
w jakiejkolwiek postaci. Ponadto nie ma mowy
o zagroeniach zwizanych z nieszczelnociami
w instalacji gazowej czy z otwartym ogniem;
f
o
t
.

V
i
k
e
r
s
o
n
n
Pompy ciepa to wynala-
zek nienowy, ale z powodu
barier techniczno-ekono-
micznych, na szersz skal
wykorzystywany w Polsce
dopiero od kilkunastu lat.
Cho maj ju tysice za-
dowolonych uytkownikw,
wiedza o nich ma wci
bardzo ograniczony zasig
w naszym spoeczestwie.
Co wicej o pompach cie-
pa kry wiele szkodliwych
mitw. Czytelnikom, ktrzy
nie mieli do tej pory okazji
zapozna si z podstawami
funkcjonowania i wykorzy-
stania tych urzdze, przy-
bliamy najwaniejsze infor-
macje na ich temat.
Wci nie do koca znane
Adam Jamiokowski
PATRONI CYKLU
ekologicznych wikszo energii, dostar-
czanej przez pomp do domowej instalacji
grzewczej, to energia odnawialna, pozyskana
z otaczajcego budynek rodowiska (do ktre-
go zreszt szybko wraca).
Jak to moliwe, by ciepo
przepywao z miejsca, gdzie
jest zimniej, do tego, gdzie
jest cieplej?
Nie ma w tym nic tajemniczego, nauko-
we podstawy techniki chodniczej opra-
cowano jeszcze w XIX wieku, a od dzie-
sicioleci wszyscy korzystaj z urzdzenia
zwanego lodwk, ktra te przecie prze-
pompowuje ciepo z miejsca, gdzie jest
zimniej, do cieplejszego otoczenia. Oto za-
sada funkcjonowania obiegu chodnicze-
go: ozibiony czynnik chodniczy wpywa
do pierwszego wymiennika ciepa, zwane-
go parownikiem, gdzie na skutek ogrzania
paruje, pobierajc tym samym ciepo. Para
o podwyszonej temperaturze trafia do
sprarki napdzanej energi elektryczn.
Przyrostowi cinienia towarzyszy wzrost
temperatury czynnika chodniczego (nawet
do 90C), ktry w postaci tzw. przegrzanej
pary wpywa do drugiego wymiennika cie-
pa, zwanego skraplaczem. Tam dochodzi
do kondensacji pary, w wyniku ktrej wy-
dziela si ciepo. Ochodzony ju czynnik
w postaci ciekej trafia do zaworu rozpr-
nego (rozprajcego), w ktrym nastpuje
gwatowny spadek temperatury i cinienia
czynnika. Potem trafia on do parownika
i cykl si zamyka.
System grzewczy oparty na pompie cie-
pa skada si z trzech obiegw, z ktrych
rodkowy to jakby agregat chodniczy, tyl-
ko o znacznie wikszej mocy, ni te wyko-
rzystywane w lodwkach. Zadaniem pierw-
szego obiegu jest dostarczanie do parownika
ciepa rozproszonego w ziemi, wodzie lub
powietrzu w obiegu tym kry zazwyczaj
wodny roztwr glikolu (ochrona przed za-
marzaniem). Pompa ciepa przekazuje ciepo
do skraplacza, skd odbiera je woda kr -
ca w trzecim obiegu, zaopatrujcym dom
w ciepo (grzejniki lub podogwka).
Czy tak skomplikowany
system moe pracowa
efektywnie?
Tak, i to bardzo. Okazuje si bowiem, e
w przypadku przecitnej pompy ciepa, na
kady 1 kW energii potrzebnej do napdza-
nia sprarki, przypadaj a 3 kW pobrane
z otoczenia (rys. 1). I to wcale nie jest magia,
tylko fakt wynikajcy z praw termodynami-
ki. W rezultacie, przy poborze mocy z sieci
elektroenergetycznej wynoszcym 1 kW, uzy-
skujemy a 4 kW uytecznej mocy cieplnej.
Sprawia to, e pompa ciepa pod wzgldem
kosztw eksploatacji jest praktycznie najta-
szym rdem ciepa, znacznie taszym od
gazu ziemnego, a ju bezkonkurencyjnym
w stosunku do innych urzdze grzewczych,
niewymagajcych cigej obsugi.
Co to jest dolne rdo ciepa?
Jest to rezerwuar ciepa, ktre pompa po-
biera z otoczenia. Zasobnikiem tym moe by
grunt, woda lub otaczajce dom powietrze.
W przypadku gruntu, moliwe s dwa
rozwizania. Pierwsze to kolektor grun-
towy (rys. 2), wykorzystujcy ciepo so-
neczne zmagazynowane w powierzchnio-
wej warstwie ziemi. Wykonywany jest
w formie ukadu rur polietylenowych, za-
kopanych nieco poniej strefy przemarza-
nia dla danego rejonu, czyli w Polsce prze-
wanie na gbokoci 180 cm. Kolektor taki
jest do tani w wykonaniu, wymaga jed-
nak posiadania przy domu sporej dziaki.
Powierzchnia ta nie moe by potem zabu-
dowana ani pokryta nawierzchni, ktra
utrudniaaby regeneracj kolektora (czyli
S Rys. 1. Bilans energetyczny dziaania pompy ciepa
f
o
t
.

V
a
i
l
l
a
n
t
S Rys. 2. Kolektor gruntowy
f
o
t
.

D
a
n
f
o
s
s
S Rys. 3. Sonda pionowa
f
o
t
.

D
a
n
f
o
s
s
REKLAMA
ogrzewanie go w porze letniej przez soce
i wody opadowe). W praktyce budowa ta-
kiego kolektora jest moliwa tylko w przy-
padku nowych budynkw, bo mao kto
zdecyduje si na rujnowanie zagospodaro-
wanego terenu.
Drugi rodzaj dolnego rda, pobierajcego
ciepo z gruntu, to kolektor pionowy (rys. 3),
wykonywany w postaci rur umieszczanych
w odwiertach o gbokoci od 50 do 130 m.
Jest to rozwizanie do drogie w realizacji
(cho ceny tego rodzaju usug szybko spada-
j), ale znakomite pod wzgldem eksploata-
cyjnym. Poniej gbokoci 20 m temperatura
gruntu jest bowiem niemal staa (ronie nawet
o 2C/100 m). Wykonanie takiego kolektora nie
niszczy przy tym dziaki, a jeli zdecydujemy
si na to przed budow domu, kolektor mo-
na wykona nawet pod budynkiem (mniejsze
bd wtedy straty ciepa na drodze od kolekto-
ra do pompy).
Dobrym rezerwuarem ciepa mog by te
wody gruntowe lub gbinowe (rys. 4) dol-
ne rdo ciepa ma wtedy posta dwch
odwiertw, z ktrych jeden suy do po-
boru, a drugi do zrzutu schodzonej wody.
Warunkiem jego waciwego dziaania jest
odpowiedni wydatek ujcia wody oraz wa-
ciwy jej skad chemiczny, niepowodujcy
zanieczyszczenia instalacji osadami. Z ko-
lei wody powierzchniowe mona podob-
nie jak grunt, jeli tylko w pobliu domu
mamy zbiornik (jeziorko, staw) majcy po-
nad 3 m gbokoci. Na jego dnie ukada si
ptle z rur polietylenowych i jest to rozwi-
zanie bardzo efektywne, bowiem temperatu-
S Rys. 4. Pompa wykorzystujca wody gruntowe
f
o
t
.

D
a
n
f
o
s
s
S Rys. 5. Pompa wykorzystujca powietrze
f
o
t
.

D
a
n
f
o
s
s
ra wody w pobliu dna utrzymuje si na sta-
ym poziomie 4C (woda o tej temperaturze
ma najwiksz gsto).
Trzeci rodzaj dolnego rda ciepa to po
prostu powietrze (rys. 5). Jest to rdo naj-
mniej kopotliwe w wykorzystaniu bo do-
stpne tu za cian domu ale te majce
najgorsze waciwoci (najnisz temperatu-
r) zim, kiedy ciepo jest nam najbardziej
potrzebne.
Czy stosowanie powietrznych
pomp ciepa ma w tej
sytuacji sens?
Jak najbardziej, a co wicej s one coraz
czciej spotykane. Ogromnym ich atutem
jest brak koniecznoci wykonywania jakich-
kolwiek robt ziemnych, co zdecydowanie
obnia koszty montau oraz pozwala bezpro-
blemowo wykorzystywa je do modernizacji
instalacji grzewczych w istniejcych budyn-
kach (bez ingerencji w ogrd). Postp tech-
niczny spowodowa, e s ju dostpne mo-
dele pracujce efektywnie przy temperaturze
zewntrznej nawet -15C, a przecie spadki
temperatury poniej tego poziomu nie s
w naszym klimacie a tak czste. Z tego
wzgldu s bardzo czsto wykorzystywane
do modernizacji ju istniejcych kotowni,
w szczeglnoci tych zasilanych olejem opa-
owym lub gazem pynnym (oszczdnoci
sigaj wtedy 50% w skali roku).
W ostatnim czasie coraz popularniejsze
staj si te mae, kompaktowe (zintegro-
wane z 300-litrowym zasobnikiem) pom-
py typu powietrze-woda, przeznaczone do
wytwarzania ciepej wody uytkowej we
wsppracy z klasycznym kotem grzew-
czym (a czsto rwnie z panelem kolek-
torw sonecznych, co wietnie si spraw-
dza, gdy zim mrz czsto idzie w parze
z pikn, soneczn pogod, a zachmurze-
nie z odwil. Pozwala to pompie i kolek-
torom wspiera si nawzajem). Co ciekawe,
ozibione powietrze, wyrzucane przez tak
pomp, mona latem wykorzysta do cho-
dzenia domu, co czyni z niej niedrogi kli-
matyzator. Urzdzenie sprawdza si te
jako osuszacz nieogrzewanej latem piwnicy.
Drugi hit rynkowy to pompy grzewcze typu
split, charakteryzujce si rozdzieleniem
urzdzenia na dwie czci: instalowany na
zewntrz budynku modu z parownikiem
i wentylatorem, sucy do pobierania cie-
pa z powietrza, oraz montowany np. w piw-
nicy, niemal bezgony, ukad hydrauliczny
do zasilania instalacji c.o.
Na co naley zwraca uwag
przy wyborze pompy ciepa?
Podstawowym parametrem pompy ciepa
jest tzw. wspczynnik COP, pokazujcy,
ile energii cieplnej jest w stanie wytworzy
urzdzenie przy zuyciu 1 kW energii elek-
trycznej. Oblicza si go wg wzoru:
Przykadowo, wspczynnik rwny 4 ozna-
cza, e pobierajc 1 kW mocy z sieci elektro-
energetycznej, urzdzenie jest w stanie do-
starczy 4 kW mocy cieplnej, z czego 3 kW to
czysty zysk.
Pompy korzystajce z ciepa zawartego
w gruncie i wodach maj zazwyczaj COP
od 4 do nawet 5, za w przypadku pomp po-
wietrznych, wskanik ten wynosi zazwy-
czaj ok. 3,5. Porwnujc poszczeglne urz-
dzenia ze sob, trzeba jednak zwrci uwag
na to, dla jakich warunkw wyliczony zo-
sta podany przez producenta COP, gdy jego
warto bardzo zaley od rnicy temperatu-
ry midzy dolnym rdem ciepa, a tempe-
ratur wody instalacji odbiorczej (im wik-
sza jest ta rnica, tym COP jest mniejszy).
Porwnywalne s wic tylko wskaniki jasno
opisane, np. COP = 4, dla pracy przy tempe-
raturze dolnego rda wynoszcej 2C i in-
stalacji odbiorczej typu 40/30C (ogrzewanie
podogowe zasilanie/powrt).
Czy pompa ciepa moe
by jedynym urzdzeniem
grzewczym w domu?
Tak, ale zwykle nie jest to rozwizanie
najkorzystniejsze, i to pomijajc fakt, e uza-
lenianie si od jednego urzdzenia grzew-
czego, ktre przecie zawsze moe ulec awa-
rii, jest w naszym klimacie ryzykowne.
Zacznijmy od tego, e zdecydowana wik-
szo producentw zaleca, by przy dobo-
rze urzdzenia dla domu jednorodzinnego,
przyj moc pompy na poziomie 80% mak-
symalnego zapotrzebowania na ciepo (tzn.
mocy potrzebnej podczas najwikszych
mrozw). Przyjmowanie wyszego wsp-
czynnika jest niecelowe, bowiem instalacja
o wikszej mocy wicej kosztuje (duszy
jest wic okres zwrotu inwestycji). Bardziej
ju si opaca, by przez kilka dni duych
mrozw dom dogrzewaa grzaka elektrycz-
na (praca przy COP = 1) wbudowana
w pomp ciepa. Rozwizanie to czsto wy-
biera si w przypadku nowych instalacji.
Znacznie korzystniejszym rozwizaniem,
(stosowanym zwykle w przypadku moder-
nizacji istniejcych budynkw, a czsto nie-
zbdnym w przypadku powietrznych pomp
ciepa) jest tzw. instalacja biwalentna, tzn.
wspdziaanie pompy ciepa z kotem na
gaz ziemny (tam, gdzie jest to moliwe), ko-
lektorami sonecznymi czy choby komin-
kiem albo kotem wglowym. Odpowiednia
automatyka w takiej instalacji lub wiadome
dziaanie uytkownika (np. napalenie w ko-
minku) zagwarantuje, e dom bdzie ogrze-
wany przy uyciu tego rda energii, ktre
jest w danym momencie najoszczdniejsze,
co zdecydowanie podnosi tzw. sprawno
rednioroczn.
Pamitajmy, e monta pompy ciepa za-
wsze wymaga starannej analizy i precyzyj-
nego zaplanowania caej instalacji grzew-
czej budynku. Tylko caociowe podejcie
do tego zagadnienia gwarantuje komfort
i niskie koszty eksploatacji.
Czy monta pompy ciepa
wymaga uzyskiwania
pozwole budowlanych?
Zamiar wykonywania kolektorw grun-
towych poziomych naley zgosi w staro-
stwie, najczciej za porednictwem urzdu
gminy. W przypadku kolektorw pionowych
(odwiertw), formalnoci jest wicej, ale
zwykle nie stanowi to problemu, bowiem
z reguy uzyskaniem odpowiednich pozwo-
le zajmuje si firma wykonujca odwier-
ty (innej nie warto angaowa). Najatwiej
jest oczywicie w przypadku pomp po-
wietrznych nie jest wymagana adna zgo-
da, cho oczywicie zimnym powietrzem
nie powinnimy dmucha w okno ssiada,
ani mczy go haasem pracujcych wenty-
latorw.
S Jeli dziaka jest za maa na uoenie poziomego
kolektora gruntowego lub wykluczone jest wykonanie
sond pionowych albo studni wody gruntowej, mona
zastosowa powietrzn pomp ciepa
f
o
t
.

C
l
i
m
a

K
o
m
f
o
r
t
COP =
zuyta energia pozyskana energia
elektryczna
+
z otoczenia
zuyta energia elektryczna
Artyku promocyjny
Odnawialne rda energii ciesz si obec-
nie du popularnoci i s coraz czciej
stosowane. Jednym z urzdze wykorzystu-
jcym odnawialne rda energii jest pom-
pa ciepa powietrze-woda. Gwnym zada-
niem tego urzdzenia jest pobranie energii
cieplnej z przestrzeni o niskiej temperaturze,
przeniesienie do grnego rda ciepa (in-
stalacja c.o. lub zasobnik c.w.u.) i oddanie go
do odbiornikw przy wyszej temperaturze.
Wychodzc naprzeciw zapotrzebowaniu na
tego typu urzdzenia firma Immergas wpro-
wadzia na rynek dwie rodziny pomp po-
wietrze-woda o nazwach IMMERWATER
i AUDAX.
Rodzin pomp ciepa IMMERWATER de-
dykowan tylko do przygotowania c.w.u. two-
rz dwa modele: IMMERWATER 190 i IM-
MER WATER 300 v.2 INOX, charakteryzujce
si bardzo prost obsug i estetycznym wy-
gldem. Do ich produkcji zastosowano mate-
riay wysokiej jakoci i trwaoci. Pompy cie-
pa pracuj z wysok wydajnoci, poniewa
wpywa na ni jedynie temperatura powietrza
zasysanego. Wspczynnik efektywnoci pra-
cy pompy (COP) wynosi dla obu tych pomp
3,6 (dla temperatury powietrza = 15C, tem-
peratury wody = 45C). Oznacza to, e z 1 kW
pobranej energii elektrycznej otrzymujemy a
3,6 kW energii cieplnej. IMMERWATER s
przystosowane do pracy w szerokim zakre-
sie temperatur zewntrznych od -7C do
+43C. W temperaturach poniej -7C, ciepa
woda uytkowa jest przygotowywana przez
znajdujc si w zbiorniku grzak elektrycz-
n o mocy 3 kW. Pompy IMMERWATER 190
i IMMERWATER 300 v.2 INOX to urzdze-
nia o bardzo niskim poziomie emitowane-
go dwiku. Posiadaj funkcj automatyczne-
go wygrzewu antybakteryjnego oraz funkcj
wakacje, ktra umoliwia zaprogramowanie
cyklu czasowego, podczas ktrego pompa b-
dzie utrzymywaa temperatur wody na po-
ziomie 15C, nastpnie wykona jednorazowo
wygrzew antybakteryjny i wrci do trybu nor-
malnej pracy. Pompa IMMERWATER 190 po-
siada zasobnik emaliowany o pojemnoci
190 litrw, natomiast 300-litrowy zasobnik
pompy IMMERWATER 300 v.2 INOX wy-
konany jest ze stali nierdzewnej INOX i wy-
posaony w dodatkow wownic o po -
wierzchni 0,7 m
2
umoliwiajc wsppra-
c pompy z dodatkowym rdem ciepa,
np. z kotem grzewczym.
Drug rodzin pomp ciepa firmy Immergas
tworz pompy AUDAX o mocy: 6, 8, 10, 16 i 18 kW,
przeznaczone do wspomagania instalacji c.o.
i c.w.u. Zbudowane z materiaw wysokiej ja-
koci i trwaoci s przeznaczone do instalacji
na zewntrz budynku. Kontrolowanie i stero-
wanie prac pompy oparte jest o pomiar tem-
peratury w siedmiu punktach obiegu czynnika
roboczego. Automatyka zostaa wyposaona
w funkcje autodiagnostyki i sygnalizacji uste-
rek. Pompy AUDAX mog pracowa w dwch
trybach pracy: grzania i chodzenia. Ze wzgl-
du na warunki klimatyczne i dolne rdo cie-
pa powietrze, pompa ciepa nie moe by je-
dynym rdem ciepa w instalacji. Pompy
ciepa AUDAX musz pracowa w zintegrowa-
nym systemie, w ktrego skad wchodz inne
rda ciepa: kocio grzewczy (gazowy, olejo-
wy itp.) lub grzaka elektryczna.
Zastosowanie technologii inwerterowej
w pompach zwiksza ich efektywno w po-
rwnaniu z tradycyjnymi rozwizaniami. Po-
zwala na prac pompy ze zmienn moc, w za-
kresie modulacji 25100% przystosowujcej
si do aktualnego zapotrzebowania.
Pompy ciepa IMMERGAS
IMMERGAS POLSKA Sp. z o.o.
93-231 d
ul. Dostawcza 3a
tel. 42 649 36 00
faks 42 649 36 01
www.immergas.com.pl
Pompy ciepa IMMERWATER
Pompy ciepa AUDAX
Artyku promocyjny
Powietrze jest darmowe.
Dlaczego tego nie
wykorzysta?
Nibe oferuje obecnie najwikszy na rynku wy-
br powietrznych pomp ciepa dostosowanych
do pokrycia rnego rodzaju potrzeb grzew-
czych, niezalenie czy jest to may domek,
blok mieszkalny czy duy budynek z basenem.
Urzdzenia te jako rdo ciepa wykorzystuj
powietrze zewntrzne, w zwizku z czym wy-
konywanie dolnego rda w postaci sond pio-
nowych lub kolektora gruntowego jest zbd-
ne, a produkcja ciepa jest moliwa nawet, gdy
temperatura na zewntrz spada do -25C.
Oferta powietrznych pomp ciepa NIBE w
2013 r. przesza rewolucj. W segmencie pomp
ciepa typu monoblok, NIBE oferuje aktualnie
pompy powietrze/woda
NIBE F2030 o mocy 7
i 9 kW o niewiarygodnie
wysokim wspczynni-
ku sprawnoci, porwny-
walnym z pompami grun-
towymi. COP pompy cie-
pa NIBE F2030-7kW wy-
nosi a 4,81 dla A7/W35
wg EN14511. Do oferty
pomp powietrznych do-
czyy rwnie pompy cie-
pa typu monoblok z mo-
dulowan moc grzew-
cz i wbudowan funkcj
chodzenia NIBE F2040
o mocy do 8, do 12 i do
16 kW, ktre z kolei ciesz
inwestorw nisk cen
(NIBE F2040-8kW kosztu-
je tylko 18 000 z netto!).
Pompy ciepa NIBE F2040
w poczeniu ze sterownikiem SMO 20 i zbior-
nikiem multiwalentnym BUZ s wietnym roz-
wizaniem do budynkw modernizowanych,
przyczyniajc si do redukcji kosztw ogrze-
wania do 60%. W tym przypadku NIBE oferuje
gotowe rozwizania do podczenia pompy cie-
pa z kotem staopalnym, kominkiem z pasz-
czem wodnym, kolektorami sonecznymi, ko-
tem olejowym (Rys.1) czy gazowym.
NIBE wprowadzio rwnie nowe monobloki
o wikszej mocy grzewczej NIBE F2300-14,20
kW oraz NIBE AP-AW30 o mocy 35 kW, osi-
gajcych w kaskadzie do 180 kW (przy A7/W35
wg EN14511), polecane do obiektw o duym
zapotrzebowaniu na ciepo, ktre ju znala-
zy swoich fanw wrd zarzdcw spdzielni
mieszkaniowych.
Powietrzne pompy ciepa NIBE zapewniaj
a 65C na zasilaniu systemu grzewczego, co
czyni je idealnym rozwizaniem do termomo-
dernizacji budynkw, w ktrych uytkowni-
cy chc zachowa istniejcy system grzejniko-
wy. Pompy ciepa NIBE instalowane s na ze-
wntrz budynku i dziki nowej wysokowydaj-
nej sprarce spiralnej, pracujcej w oparciu
o technologi EVI, zapewniaj temperatur 63C
nawet przy temperaturze -25C!!! Wysza efek-
tywno w stosunku do poprzednich mode-
li i niski poziom haasu (37/45 dB w odlegoci
2 m odpowiednio przy wysokiej/niskiej prd-
koci wentylatora) stawia pompy ciepa NIBE
MONOBLOK na najwyszej pce, pord naj-
lepszych pomp ciepa dostpnych na wiecie.
Nowoci w ofercie
gruntowych pomp ciepa NIBE
Pompa ciepa NIBE F1155 (bez zbiornika c.w.u.)
oraz NIBE F1255 (z wbudowanym zbiornikiem
c.w.u.) to cakowicie nowy produkt w segmen-
cie gruntowych pomp ciepa NIBE. Jest to in-
teligentne urzdzenie, wyposaone w inwer-
terowo sterowan sprark i elektroniczne
pompy obiegowe z pynn regulacj prdkoci.
Urzdzenie dopasowuje si automatycznie do
zmiennego zapotrzebowania na ciepo w cigu
roku, bez skokw poboru energii, co powodu-
je jeszcze nisze rachunki za ogrzewanie i cie-
p wod. Nowa budowa i zastosowana tech-
nologia sprawia e pompa ciepa NIBE F1155
i F1255 osiga bardzo wysoki rednioroczny
wspczynnik sprawnoci SCOP, ktry zgodnie
z now norm EN 14825, przy 0/35 dla klimatu
zimnego i mocy obliczeniowej 12 kW, wynosi
a 5,5!!! Oznacza to, e rachunki za ogrzewa-
nie przecitnego domu mog wynosi nawet
poniej 150 z miesicznie.
Wolno zawsze
i wszdzie, czyli zdalne
sterowanie
Pompa ciepa jest jedynym na wiecie rozwi-
zaniem, w ktrym za pomoc jednego kompak-
towego urzdzenia uzyskuje si ogrzewanie,
chodzenie, ciep wod i wentylacj z odzy-
skiem ciepa, ktrego prac mona sterowa za
pomoc systemu zarzdzania budynkiem BMS,
Internetu czy sieci GSM. Do zdalnego sterowa-
nia systemem z pomp ciepa NIBE, mona za-
stosowa modu komunikacyjny NIBE SMS40,
ktry umoliwia sterowanie komfortem grzew-
czym przez telefon komrkowy. Jeszcze lepsz
kontrol osigniemy w domu wyposaonym
w inteligentny system zarzdzania budynkiem,
z ktrym pompa ciepa NIBE wsppracuje za
pomoc moduu NIBE MODBUS 40. Nowoci
w zakresie systemw zdalnego sterowania, jest
nowy portal internetowy NIBE Uplink, przez
ktry mona w przyjemny sposb monitorowa
i zarzdza pomp ciepa NIBE przez Internet,
z dowolnego miejsca na Ziemi.
dr in. Magorzata Smuczyska
NIBE najwiksza oferta pomp ciepa
NIBE-BIAWAR Sp. z o.o.
al. Jana Pawa II 57, 15-703 Biaystok
tel. 85 662 84 90, infolinia 0801 003 066
faks 85 662 84 09
www.biawar.com.pl
pompyciepla@biawar.com.pl
Rys. 2. Pompa ciepa NIBE MONOBLOK F
2030/2300
Rys. 1. Schemat podczenia pompy ciepa NIBE F2040 w instalacji
z kotem olejowym
Co miesic renomowane Biura Projektowe
prezentuj w tym dziale swoje najlepsze
projekty. Na kady projekt przeznaczamy
1 lub 2 strony (rozkadwk), przy czym
poszczeglne Biura Projektowe nadaj
swoim prezentacjom wasn, oryginaln
form graficzn.
PROJEKTY
MIESIkCA
Jeli ktry z prezentowanych projektw
zainteresowa Ci szczeglnie, to skorzystaj
z Karty Informacji Zwrotnej (KIZ) i zakrel na niej
odpowiedni numer (wedug legendy objanionej
nastr. 218).
Poprosimy w Twoim imieniu pracownie o przesanie
bezporednio na Twj adres katalogu z projektem,
ktry wzbudzi Twoje zainteresowanie.
Zainteresowanych zakupem projektw zapraszamy na
www.wybieramydom.pl
Archon 212-213
Dobre Domy 214-215
MTM Styl 216-217
212
PROJEKTY MIESIkCA
PROJEKTY MIESIkCA
214
PROJEKTY MIESIkCA
PROJEKTY MIESIkCA
216
PROJEKTY MIESIkCA
PROJEKTY MIESIkCA
SPIS REKLAM
nazwy reklamujcych si firm
i numery stron
AEROVAC (SANTECH) .....................................161
ALUPLAST .....................................................181
ALUPROF ........................................................11
ARCHON + .......................................... 212-213
BEAM ...........................................................159
BIERNACKI DOMY Z BALI .............................128
CB (SECCO) .................................................. 65
CLIMOWOOL ..................................................81
DAIKIN ............................................. II OKADKA
DARCO ........................................................168
DEN BRAVEN EAST .......................................175
DOBRE DOMY ....................................... 214-215
DOMASKI .................................................... 23
DOMINUJkCE SYSTEMY ...................................163
DQM .........................................................127
ECOMAX ......................................................160
ECOPOL-SYSTEM .......................................... 207
FAKRO .......................................................... 45
FUNDACJA ZIEMIA I LUDZIE .............................. 29
GASPOL .......................................................137
HADWAO ...................................................... 28
HEWALEX ....................................................139
IMMERGAS .................................................. 209
IZODOM 2000 POLSKA ................................. 85
JONIEC ......................................................... 88
LEGALETT ........................................................ 3
LIBET ...........................................................157
M&S WI}CEJ NI OKNA ............................... 177
MILLER ...........................................................15
MTM STYL ........................................... 216-217
NIBE-BIAWAR ...............................................210
OSPEL ..........................................................149
PGNIG ........................................... IV OKADKA
RECTOR ........................................................ 95
RBEN ........................................................... 5
RUUKKI ......................................................... 55
SAINT GOBAIN CONSTRUCTION PRODUCTS
POLSKA ................................................. 130-131
SAS..............................................................143
SATEL............................................................ 63
SCHODY PRUDLIK............................................17
SECURA .......................................................103
STOWARZYSZENIE INSTYTUT EKONOMII
RODOWISKA............................................79, 89
SUNEX ............................................. III OKADKA
THERMODOM ...............................................129
VARIOHAUS ..................................................126
VEKA .............................................................. 7
VELUX .......................................................... 43
VERANO.......................................................... 9
VETREX ........................................................179
XELLA ........................................................... 53
ZCB OWCZARY ............................................ 87
Czytelnicy chtnie korzystaj z moliwoci otrzymania materiaw informacyjnych (katalogi, cenniki) bezporednio z firm.
Szczegln form tej usugi jest zbiorcza pocztwka, tzw. Karta Informacji Zwrotnej (KIZ). Na pocztwce naley zaznaczy
numery stron, na ktrych znajduj si reklamy interesujcych Pastwa produktw. Pocztwk KIZ wydrukowan na
oddzielnym kartoniku (wrzutce) mona przesa do redakcji poczt (znaczek jest ju opacony). Mona te korzysta
z formularza wydrukowanego powyej na tej stronie, powielajc go na ksero i wysyajc po wypenieniu faksem
22 257 84 88, 22 676 89 86 do redakcji BD.
imi

nazwisko
nazwa firmy
ul./nr
kod, miejscowo
tel./fax lub e-mail*

* (pole obowizkowe)

podpis data
Wyraam zgod na umieszczenie udzielonych wyej informacji
w bazie danych firmy AVT-Korporacja i na ich dalsze przetwarzanie
w celach statystycznych i marketingowych oraz ich przekazanie
wskazanym przeze mnie firmom w celu umoliwienia im jednorazo-
wego przesania mi materiaw informacyjnych. Mam prawo wgldu
do swoich danych i do ich poprawiania na warunkach okrelonych
ustaw z dn. 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych.
KARTA INFORMACJI ZWROTNEJ
12/2014
I
N
F
O
R
M
A
C
J
A

O

P
R
O
D
U
K
T
A
C
H

B
D

1
2
/
2
0
1
4

(
m
a
k
s
y
m
a
l
n
i
e

2
5

s
k
r
e
l
e
)
Zainteresoway mnie produkty reklamowane na stronach:
Projekty miesica
Zainteresowa mnie projekt na stronie:
212 213 214 215 216 217
3 5 7 9 11 15 17 23 28 43 45
53 55 63 65 81 85 87 88 95 103 126 127
128 129 130 137 139 143 149 157 159 160 161 163
168 175 177 179 181 207 209 210
II okadka
Daikin
III okadka
Sunex
IV okadka
PGNiG
KI Z KARTA I NFORMACJ I ZWROTNEJ
W nastpnym numerze...
OKNA DACHOWE
Warto zadba o wygodny dostp do
okna dachowego, wtedy bez proble-
mu mona je otwiera i zamyka,
regulowa nawiewnik i akcesoria,
my szyby.
ELEWACJE
Elewacja domu ma przede wszyst-
kim chroni ciany przed nieko-
rzystnym dziaaniem deszczu,
niegu, wiatru i ujemnej tempera-
tury. Sposb jej wykoczenia w naj-
wikszym stopniu zaley od tech-
nologii w jakiej zbudowano ciany
zewntrzne.
f
o
t
.

F
a
k
r
o
f
o
t
.

D
o
m
a
s
k
i
f
o
t
.

R
b
e
n
SCHODY
Schody stanowi wany element wystroju wn-
trza, warto wic dobrze przemyle ich ksztat
i sposb wykoczenia.

Budujemy Dom 01 2014

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Budujemy Dom 01 2014

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dorota i Robert: Polecamy mieszkanie

w bliniaku... wicej str. 34

w wypenieniu skrzyde oprcz drewna znajduje si tylko 2% kleju

wykorzystywany jest m.in. na

instalowany jest jako system

moe by zasilany wod ogrze-

jest porwnywalny lub ni-

jest instalacj wodnego nisko-

KERAMZYT to lekkie kruszywo uywane gwnie do produkcji lek-

BUDUJEMY DOM 12/2014 96

KERAMZYT. W naszym kraju produkcj lekkiego kru-

BUDUJEMY DOM 12/2014 124

ul. Krasickiego 9, 83-140 Gniew

Kolektory soneczne paskie czy prniowe?

Koty na paliwo stae

Kocio ma wygodny i prosty

Regulator przy buforze

Wojtek Czonek Klubu Budujemy Dom, uytkuje kocio od 2007 r.

Zasobnik ciepej wody uytkowej o pojemnoci

Kocio zawiera w komplecie m.in. zbiornik

BUDUJEMY DOM 12/2014 201

You might also like