Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk
Farmaceutycznych
Otwarte Seminarium Uczestnikw Interdyscyplinarnych Studiw Doktoranckich
pod honorowym patronatem Jego Magnificencji Rektora Uniwersytetu Medycznego w Lublinie prof. dr hab. Andrzeja Dropa Dziekana Wydzi au Farmaceutycznego z Oddziaem Analityki Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie prof. dr hab. Ryszarda Kocjana oraz Rady Doktorantw Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Ksika abstraktw
Lublin, 12 czerwca 2014
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 3
Komitet naukowy prof. dr hab. Grayna Biaa dr hab. Anna Bogucka-Kocka dr Sawomir Dresler prof. dr hab. Tadeusz Dzido prof. dr hab. Sylwia Fidecka prof. dr hab. Grayna Ginalska prof. dr hab. Wiesaw Gruszecki prof. dr hab. Krzysztof Jwiak dr hab. n. med. Janusz Kocki prof. dr hab. Dariusz Matosiuk dr hab. Ireneusz Sowa dr Grayna Szymczak dr hab. Katarzyna Tyszczuk-Rotko prof. dr hab. Monika Waksmundzka-Hajnos dr hab. Magdalena Wjciak-Kosior
Komitet organizacyjny
Kamila Rokicka
Marcin Czop Ewelina Rutkowska Lidia Kotua Wojciech Szwerc Tomasz Kubrak Jolanta Tylus Marta Marszaek Artur Wnorowski Agnieszka Michalak Karolina Zapaa Natalia Nowacka
Seminarium realizowane w ramach projektu "Specjalizacja i Kompetencje - Program rozwojowy Uniwersytetu Medycznego w Lublinie"
Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 4
Program sympozjum 9:00 9:05 Otwarcie sympozjum 9:05 9:45 Synergy, a new way of fund raising Willem Wolters 9:45 10.15 Przerwa kawowa (rozwieszanie posterw) 10:15 11:30 Funkcje, cele i zadania wspczesnych ogrodw botanicznych. dr Grayna Szymczak, Czy roliny misoerne mog by przydatne w medycynie? dr hab. Bartosz Pachno 11:30 13:00 Sesja posterowa oraz zwiedzanie ogrodu botanicznego 13:00 13:30 Przerwa obiadowa 13:30 14:35 Prezentacje doktorantw Sesja Analityczna 14:35 14:45 Przerwa kawowa 14:45 15:50 Prezentacje doktorantw Sesja Nauk Medycznych 15:50 16:00 Przerwa kawowa 16:00 17:05 Prezentacje doktorantw Sesja Genetyczna 17:05 Zakoczenie konferencji
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 5
Prezentacje ustne Sesja Analityczna 13:30 14:35 13:30 13:37 Tomasz Kubrak Analiza kumaryn prostych w rolinach metod elektroforezy kapilarnej (CE) _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _______ 13:38 13:45 Piotr Pawowski Otrzymywanie i standaryzacja nowoczesnych przetworw rolinnych o wysokiej aktywnoci biologicznej z ziela tarczycy alpejskiej S. alpina L. spp. alpina _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 13:46 13:53 Kamila Rokicka Czynniki wpywajce na zawarto kwasu betulinowego i oleanolowego w Viscum album _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 13:54 14:01 Karolina Sobtka-Polska Synteza, analiza spektroskopowa i modelowanie molekularne kwasu acetylosalicylowego - propozycja wiczenia dla studentw _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 14:02 14:09 Wojciech Szwerc Rne sposoby mineralizacji jako jedna z metod przygotowania prbek biologicznych do analizy skadu pierwiastkowego _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 14:10 14:17 Jolanta Tylus Wykorzystanie polianiliny jako warstwy ochronnej dla elu krzemionkowego _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 14:18 14:25 Magdalena Walasek Zastosowanie wysokosprawnej chromatografii przeciwprdowej (HPCCC) do izolacji terpenoidw z olejku eterycznego Mentha piperita L. _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 14:26 14:33 Karolina Zapaa Okrelenie zawartoci izoflawonw w zalenoci od fazy kiekowania w wybranych odmianach soi (Glycine sp.) ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ `
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 6
Analiza kumaryn prostych w rolinach metod elektroforezy kapilarnej (CE)
Tomasz Kubrak 1 , Sawomir Dresler 2 , Grayna Szymczak 3 , Anna Bogucka-Kocka 1
1 Katedra i Zakad Botaniki Farmaceutycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Zakad Fizjologii Rolin, Instytut Biologii i Biochemii, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska 3 Ogrd Botaniczny UMCS, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska
Jedn z najbardziej interesujcych metod separacyjnych, ktre pojawiy si w ostatnich latach w chemii analitycznej jest metoda elektroforezy kapilarnej. Metoda ta charakteryzuje si wysok rozdzielczoci, krtkim czasem analizy oraz niskimi kosztami zwizanymi z niewielkim zuyciem odczynnikw i prbki. Systemy do elektroforezy kapilarnej s atwe do automatyzacji, mog by czone z rnymi detektorami (spektrofotometrycznymi, spektrometrii mas, fluorescencyjnymi, konduktometrycznymi) i znajduj bardzo szerokie zastosowanie (od analizy nieorganicznych jonw po analiz DNA). Rozdzia skadnikw prbki oparty jest na zjawisku elektroforezy i elektroosmozy zachodzcych w cienkich kapilarach (wew. red. 25 - 100 m) po przyoeniu wysokiego napicia (do 30 kV). Celem bada bya optymalizacja rozdziau kumaryn prostych (eskuliny, eskuletyny, umbeliferonu oraz dihydrokumaryny) z uyciem elektroforezy kapilarnej. Opracowana metoda zostaa wykorzystana w analizie rolin Cichorium intybus (rodzina Asteraceae), Aesculus hippocastanum (rodzina Sapindaceae), Herba melliloti (rodzina Fabaceae) oraz Juniperus communis pendula (rodzina Cupressaceae).
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 7
Otrzymywanie i standaryzacja nowoczesnych przetworw rolinnych o wysokiej aktywnoci biologicznej z ziela tarczycy alpejskiej S. alpina L. spp. alpina
Piotr Pawowski, Grayna Zgrka
Katedra i Zakad Farmakognozji z Pracowni Rolin Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Niektrzy przedstawiciele rodzaju Scutelaria L. (Tarczyca) np. S. baicalensis, charakteryzuj si obecnoci rnych skadnikw biologicznie czynnych, gwnie polifenoli, ktre odpowiadaj za wielokierunkow aktywno biologiczn (przeciwzapaln, hepato-, neuro- i kardioprotekcyjn, przeciwnowotworow) tych taksonw. Z tego powodu, podjto prb uzyskania nowoczesnych form przetworw rolinnych, bdcych skoncentrowanymi wycigami, otrzymanymi z ziela mniej znanego podgatunku tarczycy alpejskiej (S. alpina L. ssp. alpina). W tym celu, wysuszone i rozdrobnione ziele tarczycy poddano ekstrakcji wspomaganej ultradwikami (UAE), stosujc dwa alkoholowe ekstrahenty: 25% i 50% (v/v) EtOH. Ekstrakcj prowadzono w podwyszonej temperaturze (75 o C) pod chodnic zwrotn. Wycigi odparowano, rozpuszczono w wodzie destylowanej i zamroono w temp. -50 o C przez 12 h. Po tym czasie przeprowadzono suszenie sublimacyjne pod zmniejszonym cinieniem. Otrzymane w ten sposb liofilizaty (SA25 i SA50 ekstrakcja odpowiednio 25% i 50% EtOH), po rozpuszczeniu w 75% (v/v) MeOH, oczyszczano, stosujc metod ekstrakcji do fazy staej (SPE), a nastpnie poddano analizie jakociowej i ilociowej opartej na wysokosprawnej chromatografii cieczowej w ukadzie faz odwrconych z detekcj fotodiodow (RP-HPLC/PDA). Jako faz ruchom zastosowano gradient acetonitrylu w 1 mM H3PO4. W wyniku przeprowadzonej standaryzacji fitochemicznej ustalono redni zawarto 7 bioaktywnych zwizkw flawonowych (skutelaryny, skutelareiny, bajkaliny, bajkaleiny, wogonozydu, apigeniny i chryzyny) w otrzymanych liofilizatach. Okrelono rwnie cakowit redni zawarto flawonoidw w ww. przetworach: SA25 137,7 mg/g, SA50 147,2 mg/g. Gwnym skadnikiem flawonowym obu liofilizatw by glikozyd skutelaryna (SA25 93,5 mg/g i SA50 129,1 mg/g). Zaobserwowano wysz zawarto aglikonowych form flawonw w liofilizatach otrzymanych w wyniku ekstrakcji 25% EtOH (SA25), podczas gdy wysz koncentracj glikozydw flawonowych odznacza si liofilizat SA50.
Badania przeprowadzono z wykorzystaniem rodkw przyznanych w ramach programu: Specjalizacja i kompetencje program rozwojowy Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 8
Czynniki wpywajce na zawarto kwasu betulinowego i oleanolowego w Viscum album
Kamila Rokicka 1 , Magdalena Wjciak-Kosior 1 , Ryszard Sawicki 2 , Krzysztof Kowalczyk 3 , Dariusz Pucek 4
1 Zakad Chemii Analitycznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Ogrd Botaniczny Uniwersytetu Marii Curie-Skodowskiej w Lublinie, Lublin, Polska 3 Wydzia Rolnictwa, Lenictwa i rodowiska, Starostwo Powiatowe w Opolu Lubelskim, Opole Lubelskie, Polska. 4 Lenictwo Drzonowo, Nadlenictwo Tychowo, Tychowo, Polska
Jemioa jest ppasoytem wykorzystywanym w przemyle farmaceutycznym do produkcji lekw rolinnych o dziaaniu hipotensyjnym. Wycigi, nalewki i ekstrakty sporzdzane wedug rnych receptur zielarskich determinuj jej okrelone dziaanie lecznicze. Pasoyt ten wystpuje na rnych gatunkach drzew w trzech odmianach w Polsce: typowa (Viscum album L. ssp. album), rozpierzcha (V. album ssp. austriaticum), jodowa (V. album ssp. abietis). Zrnicowanie ywiciela na jakim wystpuje moe wpywa na istotne zmiany w skadzie chemicznym surowca, a co za tym idzie rwnie na jej aktywno lecznicz. Gwnymi skadnikami jemioy s fizjologicznie aktywne peptydy tzw. viscotoxyny, ale rwnie lektyny, aminy biogenne i triterpeny tj. kwas betulinowy i oleanolowy. Wystpujce w Viscum album triterpeny pentacylkiczne nale do grupy wtrnych metabolitw rolinnych i charakteryzuj je silne waciwoci przeciwzapalne, wykazuj m.in. dziaanie przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze. W celu znalezienia surowca o najwikszej zawartoci triterpenw przebadaam prbki jemioy zebranej z rnych gatunkw drzew, m.in. topoli czarnej, lipy drobnolistnej, brzozy brodawkowatej, jarzbu pospolitego, sosny zwyczajnej, robinii akacjowej oraz jaboni. Wstpne badania ilociowe dotyczce zawartoci badanych kwasw wskazuj na due zrnicowanie w zalenoci od pochodzenia surowca, z czego najbardziej obiecujcym okazaa si jemioa zbierana z jaboni (Malus Jonathan) i sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris) do pozyskiwania kwasu betulinowego oraz lipy drobnolistnej (Tilia cordata) i brzozy brodawkowatej (Betula pendula) dla kwasu oleanolowego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 9
Synteza, analiza spektroskopowa i modelowanie molekularne kwasu acetylosalicylowego - propozycja wiczenia dla studentw
Karolina Sobtka-Polska 1 , Agnieszka A. Kaczor 2 , Andrzej Polski 3 , Maciej Wo 1 , Monika Pitucha 1
1 Katedra i Zakad Chemii Organicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakad Syntezy i Technologii Chemicznej rodkw Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 3 Katedra i Zakad Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Kwas acetylosalicylowy jest niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym (NLPZ) powszechnie uywanym w leczeniu blu o maym i rednim nasileniu. Profilaktycznie stosowany jest take przez pacjentw u ktrych wystpuje ryzyko udaru, zawau serca, dusznicy bolesnej [1]. W literaturze opisano wiele syntez kwasu acetylosalicylowego, jednake ich wydajno oraz stopie trudnoci czsto pozostawiay wiele do yczenia. Pandita i Goyal [2] zaproponowali syntez aspiryny z kwasu salicylowego i chlorku acetylu z dodatkiem pirydyny jako katalizator. Niestety reakcja okazaa si mao wydajna (33%). Naszym celem byo opracowanie dowiadczenia, ktre miao zapozna studentw z prost, bezpieczn, szybk i wydajn syntez kwasu acetylosalicylowego. W reakcji zastosowalimy kwas salicylowy, bezwodnik kwasu octowego oraz dodatek kwasu siarkowego (VI). Majc na uwadze waciwoci fizykochemiczne kwasu acetylosalicylowego zaproponowalimy krystalizacj, ktra zapewnia nam uzyskanie wydajnoci na poziomie 85%. Czysto i jednorodno otrzymanego produktu ocenilimy za pomoc chromatografii cienkowarstwowej (TLC), uywajc mieszaniny chloroform i metanol (10:2) z dodatkiem kwasu octowego. Studenci potwierdz rwnie struktur kwasu acetylooctowego przy pomocy widm 1H, 13C NMR oraz IR. Kluczowym elementem wiczenia jest pokazanie studentom, jak zbudowa model czsteczki kwasu acetylosalicylowego i wyjani mechanizm jego dziaania na poziomie molekularnym. Przedstawione procedury stanowi unikatow kombinacj syntezy organicznej, chromatografii TLC, analizy spektroskopowej i modelowania czsteczkowego w nauczaniu chemii medycznej.
1. Mackowiak P. A.; Clin. Infect. Dis. 2000, 31, 154156. 2. Pandita, S.; Goyal, S. J. Chem.. Educ. 1990, 75(6), 770.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 10
Rne sposoby mineralizacji jako jedna z metod przygotowania prbek biologicznych do analizy skadu pierwiastkowego
Wojciech Szwerc, Ireneusz Sowa, Magdalena Wjciak-Kosior, Ryszard Kocjan
Zakad Chemii Analitycznej, Katedry Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Rozwj rnorodnych technik analitycznych oraz postp technologiczny pozwalajcy osign coraz mniejsze granice oznaczalnoci jest bardzo wany. Daje moliwo poznania skadu pierwiastkowego analizowanej prbki, co jest szczeglnie istotne w przypadku pierwiastkw toksycznych atwo kumulujcych si w organizmach ywych. W okrelaniu zawartoci pierwiastkw przeszkadza w znaczny sposb matryca zwizkw organicznych. Zanim analityk przystpi do badania prbki naley j odpowiednio przygotowa. Jednym ze sposobw pozbycia si matrycy zwizkw organicznych jest mineralizacja. Mineralizacja definiowana jest jako cakowity rozkad matrycy organicznej do prostych zwizkw nieorganicznych. Wyrniamy kilka jej typw m.in. mineralizacj na mokro w kwasach utleniajcych, ktra moe by prowadzona w systemie otwartym i zamknitym, oraz mineralizacj na sucho - spopielenie. Najbardziej rekomendowan technik jest mineralizacja przy uyciu energii mikrofalowej w tzw. bombie teflonowej. Celem naszych bada byo zoptymalizowanie warunkw mineralizacji rnych prbek pochodzenia biologicznego (wosy, paznokcie) w 12 stanowiskowym mineralizatorze mikrofalowym NovaWave (SCP Science) poprzez znalezienie odpowiednich mieszanin substancji utleniajcych i porwnanie wydajnoci procesu przy pomocy oznaczania pierwiastkw metod AAS z uyciem aparatu ContrAA700 z cigym rdem promieniowania w technice elektrotermicznej.
1. Butler O.T.a, Cairns W.R.L.b, Cook J.M.c, Davidson C.M.d. Atomic spectrometry update A review of advances in environmental analysis. J Atomic Spektrometry 2014; 29(1): 17-50
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 11
Wykorzystanie polianiliny jako warstwy ochronnej dla elu krzemionkowego
J olanta Tylus 1 , Piotr Drczkowski 2 , Magdalena Wjciak-Kosior 1 , I reneusz Sowa 1
1 Katedra Chemii, Zakad Chemii Analitycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Samodzielna Pracownia Chemii i Neuroinynierii Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Najwaniejszym elementem kadego ukadu chromatograficznego jest faza stacjonarna i to od niej gwnie zaley prawidowe rozdzielenie skadnikw badanej prbki. Obecnie zoono problemw analitycznych wymaga opracowywania i rozwijania nowych, bardziej selektywnych faz. Fazy stacjonarne oparte na elu krzemionkowym s najpowszechniej wykorzystywanymi adsorbentami w metodach rozdzielczych. Jednak czynnikiem ograniczajcym jego zastosowanie jest np. niska stabilno na roztwory o skrajnej wartoci pH. Modyfikacje powierzchniowe zwikszaj jego odporno na rne czynniki [1]. Polianilina (PANI) jest najlepiej przebadanym polimerem przewodzcym o ciekawych waciwociach fizyko-chemicznych [2], aczkolwiek jest mao doniesie odnonie zastosowania jej w technikach rozdzielczych. Postanowilimy wykorzysta j w celu zmodyfikowania powierzchni ziaren elu krzemionkowego [3]. W ten sposb otrzymana faza stacjonarna bya wykorzystana w analizie chromatograficznej [4]. Celem moich bada byo okrelenie wpywu warstwy polianiliny na stabilno elu krzemionkowego w rnych wartociach pH. Sprawdziam rwnie wpyw temperatury oraz kwasowego, obojtnego i zasadowego rodowiska na form polimeru, a take okreliam jego dystrybucji w ziarnie elu krzemionkowego. Dziki przeprowadzonym badaniom zweryfikowaam rwnie jako pokrycia elu krzemionkowego warstw polianiliny.
1. J. Weiss, D. Jensen, Anal. Bioanal. Chem. 375, 2003, 98 2. J. Stejskal, I.Sapurina, Pure Appl. Chem. 77, 2005, 815-826, 3. I. Sowa, R. Kocjan M. Wjciak-Kosior, R. wieboda, D. Zajdel, M. Hajnos, Talanta 115, 2013, 451-456 4. I. Sowa, M. Wjciak-Kosior, P. Drczkowski, M. Strzemski, R. Kocjan, Anal. Chim. Acta 787, 2013, 260-266.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 12
Zastosowanie wysokosprawnej chromatografii przeciwprdowej (HPCCC) do izolacji terpenoidw z olejku eterycznego Mentha piperita L.
Magdalena Walasek, Krystyna Skalicka-Woniak, Kazimierz Gowniak
*Katedra i Zakad Farmakognozji z Pracowni Rolin Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Mentha piperita L. (Labiateae) czyli mita pieprzowa, jest to rolina bardzo popularnie wystpujca w rodowisku naturalnym. Ze wzgldu na bogactwo zwizkw czynnych jest ona powszechnie uprawiana niemale w caej Europie. Gwnym skadnikiem jest olejek eteryczny o szerokich waciwociach farmakologicznych. Wykazuje on dziaanie spasmolityczne na minie gadkie przewodu pokarmowego, dlatego jest stosowany w stanach spastycznych, we wzdciach oraz w schorzeniach przebiegajcych z zaburzeniem trawienia. Ponadto, dziki zawartoci mentolu, olejek mitowy jest stosowany zewntrznie na skr wywoujc efekt chodzenia. W ramach bada zostay opracowane odpowiednie warunki separacji 6 czystych zwizkw terpenoidowych z wykorzystaniem nowoczesnej metody wysokosprawnej chromatografii przeciwprdowej (high-performance counter-current chromatography - HP- CCC). W celu waciwej izolacji przetestowano szereg ukadw dwufazowych, bdcych mieszanin n-heksanu, octanu etylu, metanolu i wody. Kierujc si wynikami wspczynnikw podziau ostatecznie wybrano mieszanin o skadzie 4:1:4:1 (v/v/v/v). Izolacje prowadzono w ukadzie faz odwrconych. Otrzymane frakcje poddawano analizie metod GC-MS. Wyizolowano 6 czystych zwizkw: mentol, isomentol, menthon, neomenthon, terpinen-4-ol oraz pulegon. HP-CCC to nowoczesna metoda, ktra pozwala przeprowadzi proces separacji w sposb szybki, selektywny i powtarzalny. Zalet rwnie jest szybki sposb przeniesienia warunkw skali analitycznej do skali ppreparatywnej przemysowej, co wykazano take w prezentowanej pracy.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 13
Okrelenie zawartoci izoflawonw w zalenoci od fazy kiekowania w wybranych odmianach soi (Glycine sp.)
1 Zakad Chemii Analitycznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Ogrd Botaniczny Uniwersytetu im. Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska
Soja zwyczajna (Glycine max (L.) Merr.) jest pospolit rolin uprawn nalec do rodziny Fabaceae (Bobowate). Rolina ta znana jest gwnie ze swojej aktywnoci estrogennej zalenej od wystpowania fitoestrogenw. Nalece do tej grupy izoflawony s uywane w leczeniu objaww menopauzy, szczeglnie nagych zaczerwie twarzy, uderze gorca, zimnych potw, rozdranienia oraz draliwoci i hutawek nastroju. S rwnie pomocne w zapobieganiu i agodzeniu objaww osteoporozy. Przemys wykorzystuje izoflawony sojowe do sporzdzania lekw oraz suplementw diety, ktre stosowane s przez kobiety w okresie postmenopauzalnym [1, 2]. Do wytworzenia preparatu o okrelonej zawartoci zwizkw czynnych naley podda procesowi przetwrczemu odpowiedni mas rolinn, dlatego wane jest, aby materia zosta zebrany w fazie wzrostu, w ktrej produkcja izoflawonw jest najwiksza. Celem naszej pracy byo okrelenie zmian zawartoci izoflawonw w zalenoci od fazy kiekowania nasion. W tym celu zbadano soj zwyczajn oraz jej trzy odmiany (Glycine max (L.) Merr. cv. Labrador, Glycine max (L.) Merr. cv. Caloria, Glycine max (L.) Merr. convar. max var. nigricans lutescens (Skvortz.) Lehm.) podczas pierwszych faz wzrostu. Okrelono zawarto izoflawonw w suchych, spczniaych (po 24 h badania) oraz skiekowanych nasionach (po 72 h). Do wyizolowania badanych zwizkw czynnych zastosowano ekstrakcj wspomagan ultradwikami przy uyciu metanolu jako rozpuszczalnika. Do oznacze ilociowych oraz jakociowych zastosowano metod wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcj spektrofotometryczn (HPLC-DAD).
1. Lee S. J., Ahn J. K., Khanh T. D., Chun S. C., et al.: Comparison of isoflavone concentrations in soybean (Glycine max (L.) Merill) sprouts grown under two different light conditions. J. Agric. Food Chem. (2007) 94159421. 2. Cassidy A.: Potential risk and benefits of phytoestrogen-rich diets. Int. J. Vitam. Nutr. Res, (2003) 120.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 14
Prezentacje ustne Sesja Nauk Medycznych 14:45 15:50 14:45 14:52 Aleksandra Kozowska Atypowy guz teratoido/rabdoidalny (Atypical Teratoid/Rhabdoid Tumor AT/RT) - epidemiologia, profil cytogenetyczny, diagnostyka i leczenie _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 14:53 15:00 Sylwia Katarzyna Krl Acetylenowe pochodne betuliny jako potencjalne substancje przeciwnowotworowe brak prezentacji, uczestnik nie zgosi si na konferencji _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 15:01 15:08 Katarzyna Lubelska Badanie wpywu sulforafanu na system detoksykacyjny w prawidowych i nowotworowych komrkach ukadu pokarmowego in vitro
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 15:09 15:16 Marta Marszaek Wpyw pozytywnego allosterycznego modulatora (PAM) metabotropowych receptorw glutaminianergicznych 5 (mGLuR5), Vu-29, na procesy uczenia i pamici zaburzone przewlekle podawanym etanolem u szczurw
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 15:17 15:24 Emilia Reszczyska Wbudowywanie biaek oraz kompleksw biakowo barwnikowych do modelowych bon lipidowych
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 15:25 15:32 Joanna Starzyk Mechanizm toksycznoci antybiotyku Amfoterycyny B w wietle bada spektroskopowych
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 15:41 15:48 Agnieszka Wronka Asymetrycznie podstawione pochodne tiomocznika oraz ich kompleksy lipofilowo zwizku kompleksowego a aktywno jego gwnego ligandu
1 Zakad Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Zakad Radioterapii, Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. w. Jana z Dukli, Lublin, Polska 3 Oddzia Chirurgii Onkologicznej, Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. w. Jana z Dukli, Lublin, Polska
Streszczenie: Atypowy guz teratoido/rabdoidalny (ang. Atypical Teratoid /Rhabdoid Tumor- AT/RT) jest bardzo rzadkim, szybko rosncym nowotworem, lokalizujcym si najczciej w obrbie centralnego ukadu nerwowego u dzieci. Odnotowano rwnie nieliczne przypadki zachorowa u dorosych. Ten wyjtkowo agresywny guz o wybitnie niepomylnym rokowaniu, cechujcy si unikalnym profilem cytogenetycznym, pozostaje wyzwaniem dla neuroonkologii i wymaga dalszych bada oraz opracowania nowego podejcia terapeutycznego w celu podjcia skuteczniejszej walki z t chorob. Sowa kluczowe: AT/RT, atypowy guz teratoidalno/rabdoidalny, pediatryczne guzy mzgu, gen INI1, komrki rabdoidalne.
Abstract: Atypical teratoid/rhabdoid tumor is an extremely rare, dynamically developing neo- plasm, which ocurrs mainly in the central nervous system of children. Several cases of AT/RT have been also noted among the adult patients. The incidence of this excep-tionally aggressive tumor, characterized by a unique cytogenetic profile, is associated with dismal prognosis. That is why, the malignancy remains the challenge for neuro-oncology and requires further investigations and new therapeutic approach to im-prove the outcomes of treatment. Key words: AT/RT, atypical teratoid/rabdoid tumor, paediatric brain tumors, INI1 gene, rhabdoid cells.
1. Ginn K.F., Gajjar A., Atypical teratoid rhabdoid tumor: current therapy and future directions, Front Oncol 2012,2:114. 2. Rorke LB, Packer R., Central nervous system atypical teratoid/rhabdoid tumors of infancy and childhood, J. Neurooncol. 1995;24(1):21-8. 3. BuscarilloD, Park H., Roberts K., Yu J.B. , Survival outcomes in atypical teratoid rhabdoid tumor for patients undergoing radiotherapy in a SEER analysis. Cancer 2011; 217: 831-841. 4. Hilden JM, Meerbaum S, Burger P. et al., Central nervous system atypical teratoid/rhabdoid tumor: results of therapy in children enrolled in a registry, J. Clin. Oncol. 2004 Jul 15; 22(14), 2877-84. 5. Shonka N., Armstrong T. et al, Atypical teratoid rhabdoid tumors in adults: a case report and treatment- focused review, J. Clin Ned Res. 2011, April 3(2), 85-92.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 16
Acetylenowe pochodne betuliny jako potencjalne substancje przeciwnowotworowe
Sylwia Katarzyna Krl
Katedra i Zakad Biochemii i Biologii Molekularnej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Problem chorb nowotworowych pozostaje cigle nierozwizany, pomimo dynamicznego rozwoju nauk medycznych i farmaceutycznych w ostatnich latach. Jedn z metod pozyskiwania nowych, potencjalnie przydatnych w onkologii substancji jest chemiczna modyfikacja zwizkw naturalnych o dowiedzionej w warunkach in vitro oraz in vivo aktywnoci przeciwnowotworowej. Przykadem takiej substancji jest betulina, wystpujca obficie w krlestwie rolin, szczeglnie w korze drzew z rodzaju Betula (brzoza). Syntetyzowane s rwnie jej liczne pochodne, posiadajce wikszy potencja przeciwnowotworowy ni sama betulina [1, 2]. Acetylenowe pochodne betuliny stanowi grup substancji o interesujcych waciwociach biologicznych. Dowiedziono, e wykazuj istotn aktywno przeciwnowotworow wobec komrek ludzkiego czerniaka [3], biaaczki limfocytarnej, raka piersi, jelita grubego oraz mysiej biaaczki w warunkach in vitro [4]. Stwierdzono rwnie znaczc ich aktywno wzgldem komrek dziecicych nowotworw pochodzenia nerwowego, takich jak neuroblastoma czy medulloblastoma.
1. Laszczyk M.N.: Pentacyclic triterpenes of the lupane, oleanane and ursane group as tools in cancer therapy. Planta Medica, 2009, 75, s.1549 2. Yin J., Ren C.L., Zhan Y.G. et al.: Distribution and expression characteristics of triterpenoids and OSC genes in white birch (Betula platyphylla suk.). Mol Biol Rep, 2012, 39, 3, s. 2321. 3. Orchel A., Kulczycka A., Chodurek E., Bbenek E., Borkowska P., Boryczka S., Kowalski J., Dzierewicz Z.: Wpyw betuliny i 28-0 propynoilobetuliny na proliferacj i apoptoz ludzkich komrek czerniaka linii G-361. Postepy Hig Med Dosw, (online), 2014, 68, s.191 4. Boryczka S., Bebenek E., Wietrzyk J., Kempinska K., Jastrzebska M., Kusz J., Nowak M.: Synthesis, structure and cytotoxic activity of new acetylenic derivatives of betulin. Molecules, 2013, 18, 4, s. 4526
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 17
Badanie wpywu sulforafanu na system detoksykacyjny w prawidowych i nowotworowych komrkach ukadu pokarmowego in vitro
Katarzyna Lubelska 1,3 , Katarzyna Wiktorska 1 , Magorzata Milczarek 1,2 , Lidia liwka 1,3 , Zdzisaw Chilmonczyk 1
1 Pracownia Mikroskopii Konfokalnej, Zakad Biologii Komrki, Narodowy Instytut Lekw, Warszawa, Polska 2 Katedra i Zakad Syntezy i Technologii Chemicznej rodkw Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 3 Zakad Bioanalizy i Analizy Lekw, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska
W zwizku z rosncym zainteresowaniem medycyn prewentywn obserwuje si wzrost spoycia suplementw diety. Znaczcy jest fakt, e czsto stosowane s one rwnoczenie z lekami przepisanymi na recept. Moliwo niemonitorowanego spoycia suplementw diety, ktre oddziaywaj na system detoksykacyjny komrek odpowiedzialny za metabolizowanie i transport endogennych i egzogennych metabolitw, w tym lekw stwarza potrzeb zbadania ich selektywnoci dziaania i odpowiedzenia na pytanie czy zwizki dostpne jako suplementy diety mog selektywnie oddziaywa na komrki prawidowe i nowotworowe. Wedug danych epidemiologicznych dieta zawierajca izotiocyjaniany zmniejsza ryzyko wystpienia nowotworu jelita grubego. Zwizki te bdc skadnikiem diety maj duy wpyw na komrki ukadu pokarmowego. Najszerszej badany zwizek z tej grupy sulforafan (SFN) jest ju dostpny na rynku w postaci suplementu diety. Nie do koca znany jest wpyw izotiocyjanianw na komponenty systemu detoksykacji, do ktrych zalicza si enzymy detoksykacyjne nalece do 2 fazy metabolizmu ksenobiotykw m.in oksydoreduktaz NAD(P)H :chinonow1 (NQO1) oraz biaka transportowe MRP, zaliczane do 3 fazy metabolizmu ksenobiotykw. Zbadano wpyw sulforafanu na aktywno NQO1 oraz biaek transportowych MRP, oznaczono ekspresj i poziom biaka NQO1 i MRP w prawidowych komrkach ukadu pokarmowego CRL1790 oraz nowotworowych komrkach ukadu pokarmowego Caco2 i HT29. Stwierdzono e SFN dziaa w odmienny sposb na obydwie fazy metabolizmu ksenobiotykw w prawidowych i nowotworowych komrkach ukadu pokarmowego. Zwizek ten nie wykazywa specyficznoci wobec wpywu na NQO1, a nawet silniej oddziaywa na ten enzym w komrkach nowotworowych. Natomiast stwierdzono, e SFN silniej indukowa biaka transportowe MRP w komrkach prawidowych. Badania wykazay, e konieczne s dalsze badania w celu okrelania bezpieczestwa stosowania suplementw diety, gdy mog one w znaczcy sposb modulowa odpowied komrkow na inne stosowane w lecznictwie leki.
Badania zostay wspfinansowane przez Uni Europejsk w ramach rdkw Europejskiego Funduszu Spoecznego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 18
Wpyw pozytywnego allosterycznego modulatora (PAM) metabotropowych receptorw glutaminianergicznych 5 (mGLuR5), Vu-29, na procesy uczenia i pamici zaburzone przewlekle podawanym etanolem u szczurw
Marta Marszaek, Jolanta H. Kotliska
Katedra i Zakad Farmakologii z Farmakodynamik, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Alkohol etylowy (etanol) jest jedn z najczciej naduywanych substancji. Przewleke stosowanie etanolu prowadzi do uzalenienia. Jego odstawienie ma zoony wpyw na procesy pamici i koncentracji. Etanol oddziauje na wiele typw receptorw i ukadw neuroprzekanikowych, midzy innymi na ukad glutaminianergiczny, ktry wczony jest w procesy nabywania, magazynowania i przywoywania informacji. Celem pracy byo przebadanie wpywu pozytywnego allosterycznego modulatora (PAM) metabotropowych receptorw glutaminianergicznych (mGluR5), zwizku Vu-29 na procesy uczenia i pamici zaburzone przewlekle podawanym etanolem u szczurw. Zaburzenia pamici mierzono za pomoc testu rozpoznawania nowego obiektu (novel object recognition test - NOR). Ocenianym parametrem by indeks preferencji, ktry suy do pomiaru zainteresowania zwierzt nowym obiektem. Badania przeprowadzono na szczurach samcach szczepu Wistar (200-250 g). Etanol w dawce 2 g/kg (20 % w/v) podawano zwierztom raz dziennie doodkowo (i.g.) przez 7 dni. Test NOR przeprowadzono 24 i 48 h od ostatniego podania etanolu (8 i 9 dzie eksperymentu). W 8 dniu zwierzta otrzymay Vu-29 w dawce 30 mg/kg, dootrzewnowo (i.p.), jednorazowo, 1,5 h przed II sesj testu NOR. Aby wykaza, czy dziaanie Vu-29 ma dugotrway wpyw na pami, w 9 dniu eksperymentu ponownie wykonano test NOR. W tym dniu zwierzta nie otrzymay adnych iniekcji. Przeprowadzone dowiadczenia wykazay, e PAM mGluR5, zwizek Vu-29 wyranie poprawia pami zaburzon odstawieniem przewlekle podawanego etanolu. wiadczy o tym wysoka warto indeksu preferencji w grupie zwierzt otrzymujcej ten zwizek wzgldem grupy etanolowej (p<0.01). Vu-29 podany sam grupie kontrolnej (solnej) usprawnia jej pami (p<0.05). Otrzymane wyniki sugeruj, e zaburzenia pamici wywoane przewlekle podawanym etanolem mog wynika ze zmniejszonej aktywnoci ukadu glutaminianergicznego w strukturach mzgu zwizanych z pamici. Vu-29 prawdopodobnie poprawia pami tych zwierzt przez aktywacj receptorw mGluR5. V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 19
Wbudowywanie biaek oraz kompleksw biakowo - barwnikowych do modelowych bon lipidowych
Emilia Reszczyska 1,2 , Wiesaw I. Gruszecki 2
1 Zakad Biofizyki, Instytut Biologii i Biochemii, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska 2 Zakad Biofizyki, Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska
Barwniki ksantofilowe, gwnie zeaksantyna i luteina s niezbdne do poprawnego widzenia. W obecnych czasach, barwniki te przeywaj renesans zainteresowania ze wzgldu na ich obecno oraz ochronne funkcje w siatkwce oka, gwnie w zapobieganiu AMD (ang. age-related macular degeneration). AMD, czyli zwyrodnienie plamki tej zwizane z wiekiem dotyczy osb gwnie po 55 roku ycia. Obecnie jest to do istotny problem, poniewa w przypadku tzw. postaci "suchej" nie ma leczenia, natomiast posta "mokra" tej choroby prowadzi do utraty wzroku a leczenie jest dugotrwae i kosztowne. Ksantofile s nierozpuszczalne w wodzie oraz s skadnikami pochodzcymi gwnie z poywienia, rozpowszechnione i syntetyzowane gwnie przez roliny, dlatego te prowadzone s nieustanne badania dotyczce procesu transportu barwnikw do siatkwki oka. Naturalnym miejscem wystpowania karotenoidw w organizmach ywych s bony lipidowe oraz biaka. W pracy podjto badania modelowe oddziaywa zeaksantyny i luteiny z biakami GSTP1 (transferaza glutationowa) i BSA (ang. Bovine Serum Albumin). Badania spektroskopowe FTIR oraz badania z wykorzystaniem metod Langmuir - Blodgett, pozwoliy zaobserwowa wbudowywanie si biaek oraz kompleksw biakowo- barwnikowych do modelowych bon lipidowych.
Autor jest stypendyst w projekcie realizowanym w programie Team Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, wspfinansowany przez Uni Europejsk w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 20
Mechanizm toksycznoci antybiotyku Amfoterycyny B w wietle bada spektroskopowych
Joanna Starzyk, Krzysztof Tutaj, Rafa Luchowski, Radosaw Szlzak, Wojciech Grudziski, Wiesaw I. Gruszecki
Zakad Biofizyki, Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska
Amfoterycyna B (AmB) jest antybiotykiem z grupy polienw stosowanym w leczeniu grzybic ukadowych. Lek ten stanowi produkt metabolizmu bakterii Streptomyces nodosus. Wykorzystywany jest powszechnie w praktyce lekarskiej od ponad p wieku mimo, e charakteryzuje go bardzo wysoka toksyczno zwizana z nisk selektywnoci dziaania. Badania wskazuj, e jego aktywno farmakologiczna oraz dziaanie toksyczne zaley od jego organizacji molekularnej, w zwizku z czym kluczowe jest zrozumienie i wyjanienie mechanizmw j regulujcych. W celu zrozumienia i wyjanienia aktywnoci biologicznej oraz toksycznoci tego leku zastosowano szereg metod spektroskopowych. Na podstawie wynikw bada moemy powiedzie, e efekt toksyczny AmB zwizany jest z tworzeniem kanaw w bonach lipidowych, ktre zaburzaj transport jonw transbonowych w konsekwencji prowadzc do mierci zdrowych komrek. Kanay te maj struktur tetrameryczn, a ostatnie badania pokazuj, e do ich utworzenia konieczna jest obecno specyficznych dimerw antybiotyku.
Autor jest stypendyst w projekcie realizowanym w programie Team Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, wspfinansowany przez Uni Europejsk w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 21
Wykorzystanie cytometrii tkankowej w monitorowaniu ekspresji genw
1 Zakad Genetyki Klinicznej, Katedra Genetyki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakad Anatomii Prawidowej Czowieka, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Przeprowadzone badania maj na celu porwnanie zmian i ustalenie stopnia zrnicowania i zoliwoci u pacjentw z rakiem paskonabonkowym krtani oraz ocen ekspresji genw. W badaniu wykorzystano system TissueFaxs, ktry pozwoli na dokadniejsz diagnostyk mikroskopow preparatw histopatologicznych oraz ocen poziomu ekspresji genw. Analiza preparatw jest moliwa w wietle widzialnym i we fluorescencji. System skada si z dwch moduw: TissueFaxs i HistoQuest, zintegrowanych z mikroskopem odwrconym. TissueFaxs wykonuje wysokiej jakoci zdjcia, co pozwala dokadniej zaobserwowa zmiany w badanej tkance. Aparat zlicza komrki w wyznaczonym regionie (ROI) badanej tkanki. Dziki zastosowaniu rnych technik barwienia, takich jak: hematoksylin i eozyn oraz immunohistochemiczne, istnieje moliwo lepszego rozpoznania zmian w histologii a w konsekwencji postawienia diagnozy. Zautomatyzowany system wykrywa komrki i ustala pooenie wzgldem tkanki. Zalet systemu jest program HistoQuest, w ktrym opatentowane algorytmy wykrywaj natenie antygenw jdra i cytoplazmy. Atutem systemu jest moliwo zlokalizowania konkretnej komrki na wykresie. Nowotwory gowy i szyi nale do najczciej wystpujcych chorb onkologicznych. Przykadem jest rak krtani, ktry obecnie stanowi duym problem i dotyczy szczeglnie mczyzn. Przyczyn raka krtani s spontaniczne mutacje, ktre wywouj nadmierny rozrost tkanki. Cytometria tkankowa stanowi pomocne narzdzie w ustaleniu czynnikw rokowniczych nowotworw. Badania su wczesnemu rozpoznaniu i podjciu leczenia zdiagnozowanych pacjentw.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 22
Asymetrycznie podstawione pochodne tiomocznika oraz ich kompleksy lipofilowo zwizku kompleksowego a aktywno jego gwnego ligandu
Agnieszka Wronka 1 , I rena Malinowska 1 , Barbara Mirosaw 1 , Anna Bielenica 2 , Marta Struga 3
1 Faculty of Chemistry, Maria Curie-Sklodowska University, Lublin, Poland 2 Chair and Department of Biochemistry, Medical University of Warsaw, Warsaw, Poland 3 Department of Pharmacogenomics, Faculty of Pharmacy, Medical University of Warsaw, Warsaw, Poland
Lipofilowo jest miar hydrofobowoci molekuy i koreluje z jej zdolnoci do przenikania przez bony biologiczne. Wyznaczajc lipofilowo, jestemy wic w stanie przewidzie pierwszy etap dziaania leku - jego transport do miejsca dziaania. Ilociow miar tej cechy jest parametr logP. Przy uyciu metod chromatograficznych (HPLC RP-8e, IAM, HPTLC RP-18) wyznaczono lipofilowo 18 pochodnych 4H-1,2,4-triazoli oraz ich kompleksw, korzystajc z rwnania Soczewiskiego Wachtmaistera. Opierajc si na powyszej zalenoci wyznaczono logk0 (RM0), czyli teoretyczn warto logk (RM) ekstrapolowan do zerowej zawartoci organicznego modyfikatora w fazie ruchomej, przyjmowan za najbardziej dokadn miar lipofilowoci uzyskan przy zastosowaniu chromatografii wykorzystywan w badaniach QSAR. Otrzymane wartoci skorelowano z parametrami lipofilowoci otrzymanymi metodami obliczeniowymi. Czci wspln wszystkich badanych ligandw jest fragment tiomocznika podstawionego z jednej strony piercieniem 1,2,4-triazolowym i rnych grup (R) z drugiej strony. Grupa ta obejmuje liniowe, cykliczne i aromatyczne fragmenty o rnych rozmiarach i rnych podstawnikach, zarwno aktywujcych jak i dezaktywujcych piercie. Przedstawiony zbir zrnicowanych substancji oraz ich badania przesiewowe dotyczce lipofilowoci zostay rwnie uyte do badania zalenoci struktura aktywno. Porwnano rwnie lipofilowo zwizku kompleksowego oraz jego ligandu. Wielu autorw przypisuje rnice w zachowaniu ligandu i jego kompleksw metali procesowi chelatowania. Redukuje on polarno jonu centralnego poprzez podzia adunku dodatniego pomidzy grupy donorowe czsteczki, co zwiksza charakter lipofilowy jonu centralnego i sprzyja przenikaniu przez warstw lipidow bony.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 23
Prezentacje ustne Sesja Genetyczna 16:00 17:05 16:00 16:07 Piotr Chomik Wykorzystanie systemu xcellence rt do obrazowania mezenchymalnych komrek macierzystych w czasie rzeczywistym _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 16:08 16:15 Marcin Czop Talidomid leads to dose dependent apoptosis in leukemia cell line (CEM/C1) _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 16:16 16:23 Marcin Czop Apoptoza w ludzkich komrkach szpiczaka mnogiego eksponowanego na dziaanie talidomidu, kwasu walproinowego i simwastatyny _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 16:24 16:31 Magorzata Filas Wykorzystanie cytometrii przepywowej do izolacji komrek macierzystych oraz frakcji leukocytw przy uyciu sortera MoFlo XDP prezentacja nie zostaa wygoszona z powodu wystpienia problemw technicznych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 16:32 16:39 Magorzata Milczarek Potgowanie cytotoksycznoci 5-fluorouracylu przez sulforafan w komrkach nowotworowych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 16:40 16:47 Karol Tudrej Preparaty genowe opracowanie skadu, uzyskiwanie i ocena waciwoci fizykochemicznych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 16:48 16:55 Mateusz Wiliski Technika digital PCR - nowoczesna metoda badawcza o wysokim potencjale diagnostycznym _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 16:56 17:03 Artur Wnorowski Targeting 2-adrenergic receptor to inhibit proliferation and motility of human melanoma cell lines _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 24
Wykorzystanie systemu xcellence rt do obrazowania mezenchymalnych komrek macierzystych w czasie rzeczywistym
Piotr Chomik, Magorzata Filas, Agnieszka Wojcieszek, Mateusz Wiliski, Paulina Gil-Kulik, Alicja Niedojado, Janusz Kocki
Zakad Genetyki Klinicznej, Katedra Genetyki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Mezenchymalne komrki macierzyste (MSC) s niewyspecjalizowanymi komrkami zdolnymi do nieograniczonych podziaw. Pod wpywem dziaania rnych czynnikw mog przeksztaca si w rne typy dojrzaych komrek. Szpik kostny, ma stawowa, bona maziowa, tkanka chrzstna oraz tkanka tuszczowa s bogatym rdem komrek macierzystych. W ostatnich latach due zainteresowanie wzbudzaj multipotencjalne mezenchymalne komrki macierzyste pozyskiwane z krwi ppowinowej i ppowiny. MSC okrelane s jako niehematopoetyczne, niezrnicowane komrki i w warunkach In vitro tworz kolonie komrek adherentnych o budowie zblionej do fibroblastw. Ustalenie metod izolacji, hodowli, a take ich kontrolowanego rnicowania moe mie due zastosowanie kliniczne w terapi wielu chorb czowieka. Celem pracy bya optymalizacja i obrazowanie cigej hodowli mezenchymalnych komrek macierzystych z fragmentw ppowiny za pomoc systemu xcellence rt sprzonego z automatycznym mikroskopem fluorescencyjnym Olympus IX 80. System xcellence czy wysoka jako optyczna z jednoczesn du prdkoci sterowania w czasie rzeczywistym w mikroskopie Olympus IX 80. System zapewnia rwnie archiwizacj obrazw. Mikro - sekundowy kontroler umoliwia wiele procesw, ktre mog by prowadzone rwnolegle. Kontroler komunikuje si z wszystkimi elementami systemu owietlenia MT20 i innymi urzdzeniami peryferyjnymi, zapewniajc bezproblemowe ustawienie eksperymentu oraz otrzymywanie wiarygodnych danych i znakomitych obrazw, ktre s prezentowane w pracy.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 25
Talidomid leads to dose dependent apoptosis in leukemia cell line (CEM/C1)
Marcin Czop 1 , Anna Winiewska 2 , J oanna Przemyski 2 , Rafa ukowski 2 , Mateusz Gwizdaa 2 , Krzysztof Paczwa 2 , Natalia Trtowicz 2 , Ruby Maini 2 , Karolina Knap-Czop 3 , Anna Bogucka-Kocka 4 , J anusz Kocki 1
1 Clinical Genetics Department, Medical University of Lublin, Lublin, Poland 2 SKN Genesis, Medical University of Lublin, Lublin, Poland 3 Chair and Department of Human Anatomy, Medical University of Lublin, Lublin, Poland 4 Chair and Department of Pharmaceutical Botany, Medical University of Lublin, Lublin, Poland
Thalidomide was introduced in second half of XX century and used as an anti-nausea in pregnant women. Thalidomide has been withdrawn from treatment after less than 10 years because of its teratogen activity. Thalidomide has shown significant activity in multiple myeloma treatment used alone and in combination with dexamethasone or cyklofosfamid. Thalidomide derivatives were synthetized (pomalidomide and lenalidomide). They show better activity against myeloma cells and lower side effects than thalidomide. The aim of this work was to verify the effect of different doses of thalidomide on leukemia cell line CEM/C1. Cell line were cultures in RPMI 1640 medium (PAA) supplemented with L-glutamine (2mM), HEPES, antibiotics (penicillin (100U/mL) streptomycin (100M), amphotericin 2.5g/mL(Sigma)) and 10% fetal bovine serum heat inactivated (Gibco). Cell lines were modulated with thalidomide (10g/mL) in various concentrations. The substance effect on cells were observed by flow cytometry. The thalidomide influence on cells vitality was demonstrated. Inhibitory doses (IC10, IC50, IC90) were determined.
This work was made by using the equipment purchased within the Project ""The equipment of innovative laboratories doing research on new medicines used in the therapy of civilization and neoplastic diseases"" within the Operational Program Development of Eastern Poland 2007 - 2013, Priority Axis I Modern Economy, Operations I.3 Innovation Promotion. V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 26
Apoptoza w ludzkich komrkach szpiczaka mnogiego eksponowanego na dziaanie talidomidu, kwasu walproinowego i simwastatyny
Marcin Czop 1 , Tomasz Kubrak 2 , Karolina Knap-Czop 3 , Dariusz J awniak 4 , J anusz Kocki 1 , Anna Bogucka-Kocka 2
1 Zakad Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakad Botaniki Farmaceutycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 3 Katedra i Zakad Anatomii Prawidowej Czowieka, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 4 Katedra i Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Szpiczak mnogi to zoliwy, rozsiany nowotwr hematologiczny, w ktrym dochodzi do monoklonalnego rozrostu komrek plazmatycznych. Szpiczak mnogi to okoo 1-2% wszystkich nowotworw. Etiologia choroby jest do tej pory niewyjaniona i najczciej dotyka osb w podeszym wieku. Patologicznie zmienione komrki plazmatyczne produkuj due iloci specyficznej immunoglobuliny, ktrej wykrycie jest jednym z krokw diagnostyki choroby. Od wielu lat z powodzeniem w Polsce i na wiecie w terapii szpiczaka mnogiego jest stosowany talidomid. Pocztkowo bya to monoterapia, natomiast wprowadzenie skojarzonego leczenia znacznie podnioso jego efektywno. Obecnie najczciej stosuje si talidomid w poczeniu z deksametazonem lub cyklofosfamidem. Celem pracy byo zbadanie wpywu talidomidu, kwasu walproinowego i simwastatyny na ywotno ludzkich komrek szpiczaka mnogiego. Komrki szpiczakowe eksponowane byy na dziaanie w/w zwizkw wprost po izolacji ze szpiku pacjentw. Hodowle komrkowe prowadzone byy w medium o skadzie: 20% surowicy podowej bydlcej (FBS Gold), 100U/ml penicyliny, 100M/ml streptomycyny, 2.5g/ml amfoterycyny B oraz RPMI 1640. Komrki posiewano i eksponowano na dziaanie badanych zwizkw, po kolejnych 24h przeprowadzano analiz cytometryczna. Badanie wykonano metod cytometrii przepywowej z wykorzystaniem cytometru przepywowego FlowSight (Amnis) z mikroskopow analiz obrazu w czasie rzeczywistym. Wykazano indukcj apoptozy w prbkach, gdzie jednoczenie zastosowano talidomid w poczeniu z kwasem walproinowym oraz talidomid z poczeniu z kwasem walproinowym oraz simwastatyn. Zwizki uyte w badaniu powodoway apoptoz komrek w niewielkim stopniu wpywajc na nekroz.
Praca powstaa z wykorzystaniem sprztu zakupionego w ramach Projektu: Wyposaenie innowacyjnych laboratoriw prowadzcych badania nad nowymi lekami stosowanymi w terapii chorb cywilizacyjnych i nowotworowych w ramach Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej 2007-2013, Osi priorytetowej I Nowoczesna Gospodarka, Dziaania I.3 Wspieranie Innowacji. V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 27
Wykorzystanie cytometrii przepywowej do izolacji komrek macierzystych oraz frakcji leukocytw przy uyciu sortera MoFlo XDP
1 Zakad Genetyki Klinicznej, Katedra Genetyki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakad Anatomii Prawidowej Czowieka, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Komrki wszystkich linii rozwojowych krwi rnicujcych si w kierunku m. in. erytrocytw, leukocytw oraz trombocytw wywodz si z hematopoetycznych komrek macierzystych posiadajcych na swojej powierzchni antygen CD 34. Powstajca linia leukocytarna wykazuje ekspresj antygenu CD45, ktry jest wsplny dla monocytw, limfocytw i granulocytw. Wystpujce na powierzchni i wewntrz komrek antygeny umoliwiaj analiz ilociow, jakociow i czynnociow za pomoc cytometrii przepywowej. Identyfikacja poszczeglnych komrek oparta jest za reakcji antygen- przeciwciao, a wizuzalizacja moliwa jest poprzez przetworzenie impulsw wietlnych, powstaych w wyniku emisji wiata poprzez wzbudzone wiatem lasera skoniugowane z przeciwciaami fluorochromy, na elektryczne. Detekcja fluorescencji umoliwia dalszy etap sortowanie. Sorter MoFlo pozwala na jednoczesn analiz cytometryczn badanych komrek oraz ich selekcj na wybrane populacje komrkowe. Sortowanie zachodzi w polu elektrycznym wytwarzanym przez elektrody, pomidzy ktrymi przepywa strumie cieczy ulegajcy podziaowi na krople w wyniku drga krysztau piezoelektrycznego. Celem pracy bya ocena wydajnoci sortowania komrek macierzystych oraz frakcji leukocytw z krwi obwodowej. Materia do bada stanowia krew obwodowa pobrana na wersenian dwupotasowy od ochotnikw. Badania uzyskay zgod komisji bioetycznej. Krew nastpnie zostaa poddana inkubacji z przeciwciaami wyznakowanymi fluorochromem oraz zlizowana wg procedury. Analiz cytometryczn oraz selekcje poszczeglnych typw komrek przeprowadzono za pomoc sortera MoFlo. W uzyskanych wynikach wydajno sortowania sigaa ok. 99%. Otrzymano czyste populacje komrkowe. Sorter MoFlo stanowi narzdzie do wydajnej izolacji komrek macierzystych i frakcji leukocytw. V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 28
Potgowanie cytotoksycznoci 5-fluorouracylu przez sulforafan w komrkach nowotworowych
1 Katedra i Zakad Syntezy i Technologii Chemicznej rodkw Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Zakad Biologii Komrki, Narodowy Instytut Lekw, Warszawa, Polska 3 Zakad Bioanalizy i Analizy Lekw, Uniwersytet Medyczny w Warszawie, Warszawa, Polska
Od kilku lat w literaturze obserwowana jest nowa idea sugerujca podawanie lekw onkologicznych w kombinacji z naturalnymi zwizkami chemoprewentywnymi. Oczekiwanym efektem stosowania takich kombinacji jest wzrost skutecznoci leczenia i zmniejszenie toksycznoci lekw w stosunku do komrek prawidowych. Sulforafan to naturalny zwizek chemoprewentywny. W badaniach na komrkach nowotworowych wykazano, e potguje aktywno lekw przeciwnowotworowych. Wyniki naszych wczeniejszych bada wskazuj, e w komrkach prawidowych 5-fluorouracyl i sulforafan dziaaj antagonistycznie. Celem bada byo okrelenie typu interakcji pomidzy 5-fluorouracylem i sulforafanem w liniach komrek raka sutka: MCF-7 i MDA-231, liniach raka jelita grubego: HT-29 i Caco-2 oraz liniach raka gruczou krokowego: PC-3 i LNCaP. Efekt cytotoksyczny kombinacji i poda osobnych zwizkw zbadano przy pomocy testu MTT. Dla przypadkw gdzie cytotoksyczno kombinacji bya wysza ni 50 % okrelono rodzaj interakcji metod Chou i Talalya. W liniach komrek raka sutka obserwowano, e cytotoksyczno kombinacji bya wysza ni podania osobnego zwizkw (synergizm oraz addytywizm). Stenie efektywne leku byo 23 krotnie nisze po podaniu w kombinacji w porwnaniu do podania osobnego. W linii raka jelita grubego Caco-2, w zakresie cytotoksycznoci od 50% do 80% wykazano, e kombinacja dziaaa silniej ni podania osobne (synergizm i addytywizm). Dla wikszej cytotoksycznoci efekt kombinacji by podobny do obserwowanego po podaniu sulforafanu (antagonizm). W linii raka jelita grubego HT-29 obserwowano rwnie antagonizm. W linii PC-3, dla cytotoksycznoci mniejszej ni 70% obserwowano potgowanie aktywnoci 5- fluorouracylu (synergizm). Dla cytotoksycznoci wikszej od 70% jak dla podania leku (antagonizm). W drugiej linii raka gruczou krokowego - LNCaP kombinacja cechowaa si porwnywaln cytotoksycznoci jak podanie sulforafanu (antagonizm). Sulforafan najlepiej potguje aktywno przeciwnowotworow 5-fluorouracylu w komrkach raka sutka.
Badania finansowane przez NCN. Grant badawczy nr. 2012/05/N/NZ5/02634 V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 29
Preparaty genowe opracowanie skadu, uzyskiwanie i ocena waciwoci fizykochemicznych
Karol Tudrej, Maciej Maecki
Katedra Farmacji Stosowanej i Bioinynierii, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska
Terapia genowa stanowi obecnie obiecujc metod leczenia wielu schorze o podou genetycznym. Jednak z uwagi na stosunkowo niedugi czas, jaki upyn od pojawienia si genw w lecznictwie, niezbdne s dalsze prace tak nad nowymi postaciami farmaceutycznymi jak i znalezieniem atrakcyjnych terapeutycznie celw molekularnych dla genoterapii. W niniejszej pracy, podjto si prby opracowania staych postaci leku dla preparatw genowych nioscych plazmidowe siRNA, ktre nastpnie bd przetestowane, jako preparaty antynowotworowe, na komrkach czerniak.
Cel: celem niniejszej pracy jest opracowanie staych postaci leku dla preparatw genowych nioscych siRNA, ktre bd wykazyway dziaanie antynowotworowe na komrki czerniaka linii B16-F10. Metody: hodowle bakteryjne Escherichia coli, izolacja plazmidw na skal mini i giga, analiza restrykcyjna plazmidu, elektroforeza w elu agarozowym, PCR. Rezultaty: wyhodowano 50 l pynnej hodowli bakterii E. coli nioscej odpowiedni plazmid psiRNA, a nastpnie izolowano plazmid. Oznaczenie wyizolowanych plazmidw wykonano w sposb ilociowy przy pomocy spektroskopii UV-Vis oraz w sposb jakociowy przy pomocy analizy restrykcyjnej. Wnioski: Rezultaty izolacji przeprowadzonych przy pomocy zestawu EndoFree Plasmid Giga Kit (Qiagen) pokazay, i moliwym jest wydajne namnoenie plazmidw psiRNA w transformowanych bakteriach E. coli. Jako uzyskanych plazmidw pozwala na dalsze prace badawcze w kierunku opracowania preparatw genowych do bada klinicznych na tych wektorach.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 30
Technika digital PCR - nowoczesna metoda badawcza o wysokim potencjale diagnostycznym
1 Zakad Genetyki Klinicznej, Katedra Genetyki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakad Anatomii Prawidowej Czowieka, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
acuchowa reakcja polimerazy (ang. polymerase chain reaction PCR) zostaa opracowana ponad trzy dekady temu przez amerykaskiego biochemika dra Kary'ego Mullisa. Okazaa si przeomowym odkryciem biologii molekularnej i zotym standardem diagnostycznym. Obecnie istnieje wiele typw techniki PCR, bdcych modyfikacjami metody standardowej. Jedn z nich jest Digital PCR (dPCR) nazywany rwnie emulsyjnym PCR. Digital PCR jest swoist ewolucj metody real-time PCR (qPCR) oferujc odmienny sposb oceny ilociowej i detekcji rzadkich alleli w stosunku do metody konwencjonalnej. Digital PCR zapewnia wysok czuo i dokadno w stosunku do klasycznej metody real-time PCR. Zwikszona automatyzacja procesu pozwala skrci czas analizy, a take ogranicza ryzyko popenienia bdu. Dziki wysokiej czuoci i dokadnoci, dPCR oferuje wiksze moliwoci diagnostyczne, a co szczeglnie wane - skraca czas diagnozy. W pracy przedstawiono moliwoci klinicznego zastosowania techniki dPCR w diagnostyce chorb czowieka. Cech charakterystyczn digital PCR jest kropelkowo- emulsyjna technologia procesu, polegajca na frakcjonowaniu prbki na tysice fragmentw, ktre indywidualnie podlegaj amplifikacji i analizie. Zabieg ten wyranie zwiksza specyficzno reakcji i umoliwia dokadniejsz analiz danych. V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 31
Targeting 2-adrenergic receptor to inhibit proliferation and motility of human melanoma cell lines
Artur Wnorowski 1,2 , Mariola Sadowska 3 , Rajib K. Paul 2 , Anna Boguszewska- Czubara 4 , Lucita J imenez 5 , Abdelmohsen Kotb 6 , Lawrence Toll 7 , Michel Bernier 8 , Krzysztof Jwiak 1 , I rving W. Wainer 2
1 Laboratory of Medicinal Chemistry and Neuroengineering, Medical University of Lublin, Poland 2 National Institute on Aging, Laboratory of Clinical Investigation, MD, USA 3 University of Maryland, Marlene & Stewart Greenebaum Cancer Center, MD, USA 4 Department of Medicinal Chemistry, Medical University of Lublin, Poland 5 SRI International, CA, USA 6 National Institute on Aging, Laboratory of Genetics, USA 7 Torrey Pines Institute for Molecular Studies, FL, USA 8 National Institute on Aging, Translational Gerontology Branch, MD, USA
(R,R)-4-methoxy-1-naphtylfenoterol (MNF) inhibits proliferation of 1321N1 astrocytoma cell line in a 2-adrenergic receptor (2AR)-dependent manner (1), while reducing rat C6 glioma growth in a xenograft mouse model (2). MNF interferes also with proto-oncogenic signaling induced by the GPR55 receptor, in human HepG2 hepatocarcinoma and PANC-1 pancreatic carcinoma cells (3). Here, we utilized a number of cellular and biochemical techniques to investigate the anti-tumorigenic potential of MNF in a panel of 2AR-expressing human melanoma cell lines. Scratch wound healing assays and real-time analysis using xCELLigence system demonstrated the ability of MNF to dose-dependently reduce the motility and invasiveness of three different melanoma cell lines, namely UACC-647, M93-047 and UACC-903. Inhibition of cell invasion was accompanied by drop in MMP-9 activity. Pharmacological inhibition of 2AR and protein kinase A (PKA) protected against the actions of MNF. Forskolin, activator of adenylyl cyclase, and Ro 20-1724, inhibitor of phosphodiesterase 4, mimicked the MNF activity. U-shaped dose-response curves, with a nadir at 1 nM, were observed when the levels of phosphorylated MEK and ERK were determined in MNF-treated cells. Cell pretreatment with ICI 118,551, selective 2AR antagonist, abolished MNF-evoked drop in phospho ERK levels. However, MNF markedly increased inhibitory phosphorylation of eukaryotic elongation factor 2 (eEF2) on Thr56, which was accompanied by global defect in protein biosynthesis as revealed by pulse-labeling experiments with [35S]-methionine. We concluded that the anti tumorigenic functions of MNF in melanoma cells rely on 2AR- dependent accumulation of cyclic AMP and subsequent activation of PKA. This work was supported by funds from the Intramural Research Program of the National Institute on Aging (N01 AG 3 1009) and the Foundation for Polish Science (TEAM 2009-4/5 programme).
1. L. Toll et al., J Pharmacol Exp Ther 336, 524 (Feb, 2011). 2. M. Bernier et al., Pharmacology Research & Perspectives 1, 1 (2013). 3. R. K. Paul et al., Biochem Pharmacol 87, 547 (Feb 15, 2014).
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 32
Sesja posterowa 11:30 13:00 P1. Bczkowska Ilona P2. Bczkowska Ilona P3. Frant Maciej P4. Frant Maciej P5. Gaza Justyna P6. Gadysz Agata P7. Iwaniak Karol P8. Jesionek Wioleta P9. Kapro Barbara P10. Knap Czop Karolina P11. Koodziej Przemysaw P12. Naleniak Magdalena P13. Niemiec Magorzata A. P14. Nowacka Natalia P15. Palusiska Magorzata P16. Pawlikowski Andrzej P17. Polski Andrzej P18. Puzio Micha P19. Rejczak Tomasz P20. Smyrska Natalia P21. Stanisawski Grzegorz P22. Strzemski Maciej P23. liwka Lidia P24. Wojtunik Karolina P25. Wronka Agnieszka P26. Wrblewski Karol P27. urek Aleksandra P28. urek Aleksandra V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 33
Przykadowe zastosowania adsorpcyjnej woltamperometrii stripingowej w analizie zwizkw biologicznie aktywnych
Ilona Bczkowska, Katarzyna Tyszczuk-Rotko
Zakad Chemii Analitycznej i Analizy Instrumentalnej, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska
Woltamperometria stripingowa (SV) (zwana rwnie woltamperometri z zataniem lub woltamperometri inwersyjn) jest szybko rozwijajc si metod z wieloma moliwociami zastosowania ze wzgldu na jej wysok czuo, dokadno, precyzj i niski koszt aparatury. Granice wykrywalnoci wikszoci procedur opracowanych z wykorzystaniem tej metody s rzdu 10-10 lub 10-9 mol L-1, a w sprzyjajcych warunkach wynosz one nawet poniej 10-13 mol L-1. Wrd technik woltamperometrii inwersyjnej, adsorpcyjna woltamperometria stripingowa (AdSV) znajduje szerokie zastosowanie w analizie zwizkw biologicznie aktywnych. W AdSV zatanie substancji oznaczanej odbywa si na drodze adsorpcji na powierzchni elektrody pracujcej. Dobr waciwej elektrody pracujcej odgrywa kluczow rol w oznaczeniach prowadzonych t metod. Dlatego te woltamperometria inwersyjna korzysta z caej gamy rnych elektrod pracujcych, wrd ktrych moemy wyrni: elektrody rtciowe, elektrody stae, mikroelektrody oraz elektrody z modyfikowan powierzchni. Elektrody rtciowe (wiszca kroplowa elektroda rtciowa (HMDE) i bonkowa elektroda rtciowa (MFE)) do 2000 roku byy szeroko stosowane w oznaczeniach prowadzonych t metod. Jednake ze wzgldu na toksyczno rtci i jej zwizkw dy si do cakowitego wyeliminowania elektrod rtciowych ze rodowiska laboratoryjnego i opracowania nowych materiaw, pozwalajcych na uzyskanie elektrod, ktre posiadayby ich zalety i rwnoczenie byyby mniej toksyczne. W 2005 roku wprowadzono do oznacze metod adsorpcyjnej woltamperometrii stripingowej bonkow elektrod oowiow (PbFE), ktra wykazuje mniejsz toksyczno w porwnaniu z elektrodami rtciowymi. Elektroda ta posuya do opracowania procedur oznaczania szerokiej gamy jonw metali (np. Co(II), Ni(II), Mo(II), W(VI), U(VI)) oraz zwizkw biologicznie aktywnych (np. kwasu foliowego, testosteronu, kwasu kawowego, kwasu betulinowego). W niniejszym komunikacie przedstawiono przykady zastosowania adsorpcyjnej woltamperometrii stripingowej w analizie wybranych zwizkw biologicznie aktywnych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 34
Woltamperometryczna procedura jednoczesnego oznaczania paracetamolu i kwasu askorbinowego na elektrodzie diamentowej domieszkowanej borem modyfikowanej bonk Nafionu i oowiem
Ilona Bczkowska 1 , Katarzyna Tyszczuk-Rotko 1 , Magdalena Wjciak-Kosior 2 , I reneusz Sowa 2
1 Zakad Chemii Analitycznej i Analizy Instrumentalnej, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska 2 Katedra Chemii, Zakad Chemii Analitycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Paracetamol (N-acylo-p-amino-fenol, acetamionfen) jest lekiem o dziaaniu przeciwblowym i przeciwzapalnym. Znajduje szerokie zastosowanie przy agodzeniu blu mini, staww, koci, zbw i innych czci ciaa. Przedawkowanie paracetamolem moe prowadzi do akumulacji toksycznych metabolitw, a w niektrych wypadkach nawet do mierci pacjenta. Kwas askorbinowy (witamina C, 2(-1,2-dihydroksyetyl)-4,5-dihydroksyfuran-3-on) odgrywa istotn rol w funkcjonowaniu ludzkiego organizmu m.in.: bierze udzia w przemianach tyrozyny, w syntezie steroidw nadnerczy, wzmacnia i chroni ukad odpornociowy, poprawia dostpno biologiczn elaza oraz prawdopodobnie zmniejsza poziom cholesterolu. Ponadto, witamina C jest popularnym antyoksydantem stosowanym jako dodatek do ywnoci. Niektre preparaty farmaceutyczne zawieraj zarwno kwas askorbinowy jak i paracetamol ze wzgldu na fakt, e kwas askorbinowy wzmacnia dziaanie farmakologiczne paracetamolu oraz wykazuje dziaanie ochronne przeciw jego hepatoksycznoci. Dlatego te jednoczesne wyznaczenie zawartoci obu zwizkw stanowi istotny element kontroli jakoci preparatw farmaceutycznych. Badanie te z powodzeniem mona przeprowadzi za pomoc chromatografii cieczowej i metod spektrofotometrycznych, jednake metody te s zwykle czasochonne i kosztowne. Metody elektrochemiczne, w szczeglnoci woltamperometria ze wzgldu na wysok czuo, selektywno i prostot pomiarw stanowi dobr alternatyw dla tych metod. W niniejszym komunikacie przedstawiono now procedur jednoczesnego oznaczania paracetamolu i kwasu askorbinowego na elektrodzie diamentowej domieszkowanej borem (BDD) modyfikowanej bonk Nafionu i oowiem metod woltamperometrii pulsowo-rnicowej. Otrzymane krzywe kalibracyjne s liniowe w zakresie ste od 5 10-7 do 2 10-4 mol L-1 dla paracetamolu i od 1 10-6 do 5 10-4 mol L-1 dla kwasu askorbinowego. Zaproponowana procedura zostaa z powodzeniem zastosowana do jednoczesnego oznaczania paracetamolu i kwasu askorbinowego w wybranych preparatach farmaceutycznych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 35
Efekt wybranych porfiryn na rozwj zarodka kurzego
Maciej Frant 1 , Arkadiusz Czerwonka 1 , Anna Kasprzyk 2 , Monika Dwierzyska 3 , Mariusz Trytek 4 , Roman Paduch 1
1 Zakad Wirusologii i Immunologii, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska 2 Zakad Anatomii i Cytologii Rolin, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska 3 Zakad Biologii Molekularnej, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska 4 Zakad Mikrobiologii Przemysowej, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska
Porfiryny s heterocyklicznymi zwizkami zbudowanymi z czterech piercieni pirolowych, poczonych za pomoc mostkw metinowych w makroukad zwany porfin. Czsto tworz one kompleksy z jonami metali umiejscowionymi w centrum ich struktury. Porfiryny pochaniaj wiato, dziki czemu posiadaj charakterystyczne widma absorpcyjne zarwno w czci widzialnej, jak i nadfioletowej [1]. Najpopularniejszymi przedstawicielami porfiryn s hemy oraz chlorofile [2]. Porfiryny z uwagi na swoj aktywno biologiczn, znajduj zastosowanie m.in. w terapii przeciwnowotworowej, wykorzystujcej ich waciwoci fotodynamiczne [3].
Cel pracy: Celem pracy bya ocena potencjalnego wpywu wybranych porfiryn na rozwj zarodka kurzego. Materiay: Zarodki kurze 13 dniowe, dostarczone z firmy IndykPol Analizowane porfiryny: kobalamina, chlorofilina, porfiryna elazowa i manganowa Metody: Zakaanie zarodkw kurzych do jamy omoczniowej: Jaja przeznaczone do zakaania przewietlano, zaznaczano granic komory powietrznej oraz pooenie zarodka. Po dezynfekcji i przewierceniu skorupki, przebijano bon skorupkow nad komor powietrzn i wprowadzono badane porfiryny. Rozpuszczono je w pynie fizjologicznym PBS zawierajcym jony wapnia i magnezu (stenia porfiryn 20 M) w iloci okoo 200 l/jajo. Jaja umieszczono w inkubatorze na 48 h (37OC). Po tym czasie, obserwowano efekt zakaenia badanymi zwizkami. Wyniki: Wszystkie stosowane porfiryny spowodoway zwikszenie rozmiaru zarodkw wpywajc w odmienny sposb na stopie ich upierzenia i rozwoju (kobalamina bya pod tym wzgldem najaktywniejsza). Poziom przekrwienia bon by rny w zalenoci od stosowanych porfiryn, najwikszy w przypadku porfiryny elazowej.
1. ak I., Porfiryny i pochodne, Chemia medyczna, Katowice, 2001, 297-306 2. Zhang Li, The Secret Life of Heme in Regulating Diverse Biological Processes, Heme Biology, The University of Texas at Dallas, USA, 2011. 1-6 3. Lukien ., Photodynamic therapy: mechanism of action and ways to improve the efficiency of treatment, Medicina, 2003, 39(12): 1137-1150" V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 36
Chlorofilina, a chemoprewencja
Maciej Frant, Aleksandra urek, Adrianna Dudek
Zakad Wirusologii i Immunologii, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska
Chlorofilina jest psyntetyczn pochodn chlorofilu. Od chlorofilu rni si centralnym jonem metalu, ktrym jest jon miedzi zamiast magnezu. Chlorofilina wykorzystywana jest midzy innymi jako dodatek do ywnoci (znana jako naturalny zielony barwnik E141), w medycynie (przyspiesza gojenie ran), czy te w przemyle (wewntrzne dezodorant wpywajcy na aktywno enzymw degradujcych biaka, hamujcy powstawanie nieprzyjemnych zapachw) (1, 2). Chlorofil i chlorofilina s zdolne do tworzenia mocnych kompleksw molekularnych z niektrymi toksycznymi substancjami chemicznymi. Chlorofilina w odrnieniu od chlorofilu, dobrze rozpuszcza si w wodzie. W zwizku z tym moe wiza si z naturalnymi czynnikami mutagennymi takimi jak policykliczne wglowodory, benzopiren, dibenzopiren, dziaajc, a tym samym dziaa chemoprewencyjnie. Chlorofilina wie czynniki kancerogenne dwadziecia razy lepiej ni resweratol i tysice razy lepiej ni ksantyny (1, 2, 3). W badaniach przesiewowych w grupie osb obarczonych wysokim ryzykiem zachorowania na raka wtroby w populacji chiskiej (naraenie na aflatoksyny ze spleniaych ziaren i rolin strczkowych), stwierdzono, e suplementacja chlorofiliny przed posikami, prowadzi do istotnego obnizenia poziomu biomarkera (AFB1-N7-guanine) uszkodzenia DNA wywoanego przez aflatoksyny w moczu. W zwizku z tym naukowcy maj nadziej, e suplementacja ywnoci chlorofilin bdzie pomocna w zmniejszeniu ryzyka zachorowania na raka wtroby w populacjach zagroonych spoyciem aflatoksyn (2).
1. Herring P., Cancer and Chlorophyllin, Oregons Agricultural Progress, 2002, Winter/Spring 2. Higton J., Chlorophyll and Chlorophyllin, The Linus Pauling Institute Micronutrient Information Center, http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/phytochemicals/chlorophylls/# 3. Keshava C., Divi R., Einem T., Richardson D., Leonard S., Keshava N., Poirier M., Weston A., Chlorophyllin significantly reduces benzo[a]pyrene-DNA adduct formation and alters cytochrome P450 1A1 and 1B1 expression and EROD activity in normal human mammary epithelial cells, Enviromental and Molecular Mutagenesis, 2009, 50(2): 134144
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 37
Badanie trwaoci hydrochlorotiazydu w roztworach
Justyna Gaza, Anna Gumieniczek, Rafa Pietra, Kamil Larwa
Katedra i Zakad Chemii Lekw, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Celem podjtych bada bya ocena trwaoci hydrochlorotiazydu w roztworach o rnym pH, w podwyszonej temperaturze oraz podczas ekspozycji na wiato UV-Vis. Stresowane roztwory hydrochlorotiazydu oceniano ilociowo metod wysokosprawnej chromatografii cieczowej HPLC, ktra umoliwia ocen zmian stenia badanego zwizku obok powstajcych produktw rozkadu.
Zastosowano nastpujce parametry metody HPLC: faza stacjonarna: kolumna LiChrospher z wypenieniem RP18 (125 x 4 mm, 5m) faza ruchoma: bufor fosforanowy o pH 7,0-acetonitryl-0.05 mmol/l wodorosiarczan cetylotrimetyloamoniowy (70:20:10, v/v/v) szybko przepywu fazy ruchomej: 1,4 ml/min detekcja UV przy dugoci fali: =265 nm wzorzec wewntrzny: paracetamol.
Przeprowadzona walidacja wykazaa, e metoda jest: selektywna dla badanego leku wobec produktw rozkadu oraz wzorca wewntrznego liniowa w zakresie ste od 20 do 120 g/ml precyzyjna dokadna.
Badania kinetyczne przeprowadzono w roztworach o pH 4, 7 i 10, w dwch temperaturach 40C i 80C. Badania te wykazay, e reakcje rozkadu hydrochlorotiazydu w temperaturze 80C s reakcjami I-go rzdu. Najwiksz sta szybkoci oraz najmniejsz trwao uzyskano w buforze fosforanowym o pH 7, gdzie wystpi ok. 40% rozkad leku (w buforze boranowym ok. 30%, a w buforze octanowym ok. 15%).
Hydrochlorotiazyd w roztworach o rnym pH poddano take dziaaniu promieniowania UV-Vis w 2 cyklach nawietlania: 3 dawki oraz 9 dawek wg ICH. Stresowane prby oceniono ilociowo podan metod HPLC. Najmniejsz trwao uzyskano po 9 dawkach ICH, gdzie wystpi ok. 60% rozkad leku."
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 38
Modyfikacje powierzchni cewnikw doylnych z wykorzystaniem substancji o waciwociach przeciwbakteryjnych ocena immobilizacji z zastosowaniem metody ATR-FTIR i mikrobiologicznej aktywnoci
1 Katedra i Zakad Chemii Lekw, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakad Biochemii i Biotechnologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Tematyka prowadzonych bada dotyczy modyfikacji dostpnych na rynku cewnikw wykonanych z poliuretanu celem immobilizacji na ich powierzchni substancji o dziaaniu przeciwbakteryjnym. Z racji swoich waciwoci zwizkiem nanoszonym na powierzchni wenflonu by mleczan etakrydyny (rodek przeciwbakteryjny, stosowany take w zakaeniach pierwotniakowych i pasoytniczych). Modyfikacji powierzchni dokonywano poprzez wstpn aktywacj cewnika (do modyfikacji uywano kwasu, bromu lub jodu) umoliwiajc inkorporacj substancji aktywnej. Lek nanoszono drog inkubacji cewnika w roztworze etakrydyny, bd poprzez jego odparowanie. Ocena wizania etakrydyny do powierzchni cewnika zostaa dokonana z wykorzystaniem spektrometrii w podczerwieni FTIR. Aktywno mikrobiologiczn otrzymanego cewnika ze zmodyfikowan matryc badano testem zahamowania stref wzrostu zarwno dla bakterii Gram-ujemnych jak i Gram-dodatnich. Wynikiem prowadzonych bada jest otrzymanie cewnika powleczonego etakrydyn, ktra nadaje mu waciwoci przeciwbakteryjne wobec obu grup bakterii. Otrzymane wyniki dowodz, i moliwe jest modyfikowanie prostymi metodami produktw powszechnie uywanych w lecznictwie szpitalnym, w wyniku czego s one chronione przed drobnoustrojami. Daje to szans na zmniejszenie odsetka zachorowa na zakaenia krwi pochodzenia odcewnikowego u osb dugotrwale przyjmujcych terapi doyln.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 39
Wzmocnienie aktywnoci przeciwdepresyjnej pocze imipraminy z cynkiem lub magnezem po podaniu doustnym w tecie wymuszonego pywania u myszy
Karol Iwaniak, Magdalena Naleniak, Ewa Poleszak
Katedra i Zakad Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Depresja jest jednym z najczciej wystpujcych zaburze afektywnych wpywajcym na znaczne pogorszenie jakoci ycia. Leczenie zaburze depresyjnych jest obecnie procesem dugotrwaym, nie zawsze skutecznym i obcionym ryzykiem powanych dziaa niepodanych, dlatego tak wane jest cige poszukiwanie nowych lekw przeciwdepresyjnych. W cigu ostatnich lat ukazao si wiele publikacji naukowych wskazujcych na rol cynku i magnezu w powstawaniu zaburze depresyjnych oraz ich leczeniu [1,2]. Przeprowadzone badania behawioralne wykazay przeciwdepresyjne dziaanie obydwu biometali podanych dootrzewnowo w testach przeciwdepresyjnych, np. w tecie wymuszonego pywania (Porsolta, FST). Test ten jest jednym z powszechnie stosowanych testw behawioralnych przydatnym do przedklinicznej oceny substancji o potencjalnym dziaaniu przeciwdepresyjnym [3]. Celem przeprowadzonego badania bya ocena wpywu jednoczesnego podawania cynku (Zn) lub magnezu (Mg) z imipramin na aktywno przeciwdepresyjn w tecie wymuszonego pywania po podaniu doustnym u myszy. Dowiadczenia przeprowadzono na dorosych samcach myszy rasy Albino Swiss. Wykazano, e zarwno cynk jak i magnez podane w dawkach niedziaajcych (odpowiednio 40 i 60 mg/kg m.c. przeliczonych na czyste jony) cznie z imipramin (take w niedziaajcej dawce 60 mg/kg m.c.) skracaj czas bezruchu myszy, a uzyskane wyniki nie byy zwizane ze wzrostem aktywnoci lokomotorycznej zwierzt. Analiz statystyczn wynikw wykonano przy uyciu dwuczynnikowej analizy wariancji (two-way ANOVA) oraz testu Tukeya (post- hoc). Wyniki uznano za istotne statystycznie dla p<0,05. Na podstawie zebranych wynikw stwierdzono, e obydwa biometale nasilaj dziaanie imipraminy w tecie Porsolta, po podaniu doustnym u myszy.
1. Siwek M. i wsp.., J. Affect. Disorders, 126, 447, 2010. 2. Poleszak E. i wsp., Pharmacol. Biochem. Behav., 81(3), 524, 2005. 3. Porsolt R.D., Bertin A., Jalfre M., Arch. Int. Pharmacodyn. Ther., 229, 327, 1977.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 40
Zioa chiskie - naturalne preparaty o silnych waciwociach biologicznych
Wioleta J esionek 1 , I rena Choma 1 , Barbara Majer-Dziedzic 2
1 Zakad Metod Chromatograficznych, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska 2 Zakad Mikrobiologii Weterynaryjnej, Uniwersytet Przyrodniczy, Lublin, Polska
Medycyna chiska od wiekw stosuje roliny w celach leczniczych. Wiele z nich uywanych jest jako przyprawy do potraw bd spoywczych w postaci herbat czy naparw. Chiskie zioa i roliny od wiekw s stosowane na wszelakie dolegliwoci i choroby: przezibienia, choroby skrne, alergie, niepodno, ble reumatyczne, choroby organw wewntrznych, ukadu oddechowego, krwiononego czy te nerwowego. Szybko postpujca komercjalizacja wszystkiego co modne spowodowaa masowe wprowadzenie na rynek europejski preparatw na bazie chiskich rolin leczniczych. Obecnie mona je kupi przez Internet lub w najbliszym supermarkecie i rozpocz leczenie. Tylko czy one faktycznie s skuteczne? Testy aktywnoci biologicznej (bioassays) to przesiewowe lub pilociowe metody oparte na pomiarze efektu pojawiajcego si w danym systemie biologicznym na skutek dziaania badanych substancji. Testy biologiczne wykonywane s czsto w poszukiwaniu substancji wywoujcej/wywoujcych dany efekt w skomplikowanej mieszaninie. Biologiczne testy przesiewowe wykorzystuj przeciwbakteryjne, przeciwutleniajce, przeciwgrzybicze czy te enzymatyczne waciwoci badanych substancji. Wybrane zioa chiskie zostay przebadane pod ktem ich waciwoci przeciwutleniajcych stosujc metod TLC-DB (Thin-Layer Chromatography Direct Bioautography). Zastosowano test z uyciem stabilnego wolnego rodnika DPPH (2,2-diphenyl-1- picrylhydrazyl). W tym celu pytk TLC z rozseparowanymi prbkami spryskano 0,2 % roztworem DPPH w metanolu a nastpnie obserwowano reakcj barwn zwizan z wychwytywaniem rodnika przez substancje wykazujce waciwoci przeciwutleniajce. Zwizki bdce przeciwutleniaczami widoczne byy w postaci tych plamek na fioletowym tle. W celu detekcji przeciwbakteryjnych waciwoci badanych zi zastosowano mikrobiologiczn metod krkow. Badania zostay wykonane wobec nastpujcych patogennych szczepw bakterii: S. aureus, K. pneumoniae, E. coli, L. monocytogenes, S. typhimurium. Uzyskane wyniki dowodz i przebadane ekstrakty s bogatym rdem naturalnych zwizkw biologicznie czynnych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 41
Przechytrzy bakterie
Barbara Kapro 1 , Tomasz Plech 1 , Monika Wujec 1 , Urszula Kosikowska 2 , Anna Malm 2
1 Katedra i Zakad Chemii Organicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakad Mikrobiologii Farmaceutycznej z Pracowni Diagnostyki Mikrobiologicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Niewaciwe stosowanie, jak rwnie naduywanie preparatw przeciwbakteryjnych w rnych gaziach medycyny, w rolnictwie oraz przemyle przyczynio si do pojawienia i rozprzestrzenienia opornych drobnoustrojw dysponujcych rnymi mechanizmami lekoopornoci. W Programie Unii Europejskiej w dziedzinie zdrowia publicznego na lata 2003 - 2008 lekooporno znalaza si wrd czterech zagadnie priorytetowych (obok grypy, zakae wirusem HIV oraz grulicy). Rwnie wiatowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaa lekooporno drobnoustrojw jako jedno z gwnych obcie i jednoczenie globalnych zagroe dla zdrowia publicznego. W odpowiedzi na zagroenie narastajc lekoopornoci, jednym z kierunkw dziaa prowadzcych do jej ograniczenia jest poszukiwanie nowych substancji chemicznych o duym potencjale przeciwbakteryjnym, dziaajcych na znane cele molekularne. czc w jednej czsteczce fragment cyprofloksacyny oraz dipodstawionego 1,2,4-triazolo-3-tionu uzyskalimy szereg nowych pochodnych, ktrych aktywno w stosunku do szczepw bakterii Gram-dodatnich oraz Gram-ujemnych znaczco przewyszaa aktywno macierzystego fluorochinolonu. Jednoczenie fakt, i zsyntetyzowane pochodne nie wykazyway silniejszego od cyprofloksacyny powinowactwa do bakteryjnych topoizomeraz (enzymw stanowicych cel molekularny fluorochinolonw) nasuwa przypuszczenie, e zwikszona aktywno bakteriobjcza jest wynikiem: aktywacji dodatkowego, poza inhibicj topoizomeraz, mechanizmu molekularnego, silniejszego przenikania do wntrza komrki bakteryjnej, zdolnoci do unikania bakteryjnych mechanizmw warunkujcych lekooporno.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 42
1 Katedra i Zakad Anatomii Prawidowej Czowieka, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Zakad Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Komrki macierzyste, czy tez komrki pnia, s samoodnawialne i niemiertelne. Maj zdolno regenerowania uszkodzonych narzdw i organw. Mog przeksztaca si w inne komrki i tkanki organizmu w odpowiednim mikrorodowisku. Komrki macierzyste mona zakwalifikowa do trzech grup: embrionalne komrki wewntrznej masy blastocysty; podowe oyskowe, pynu owodniowego, krwi ppowinowej, tkankowo specyficzne (krwi podowej, szpiku kostnego, wtroby); dorose szpiku kostnego, tkanki tuszczowej, tkankowo specyficzne (nerwowe, miniowe). Najwikszy potencja i moliwoci zastosowania maj komrki embrionalne. Komrki dorosego czowieka s rwnie obiecujcym narzdziem terapii komrkowej, dodatkowo nie dostarczaj problemw etycznych czy te tworzenia potworniakw. Moliwoci zastosowania klinicznego komrek macierzystych s rnorodne, szczeglnie w medycynie regenaracyjnej. Transplantacja komrek macierzystych staje si now form terapii komrkowej. Komrki macierzyste mona w hodowli In vitro stymulowa do rnicowania w tkanki, np. chrzestn, kostn, nerwow i in. Komrki transformowane w kardiomiocyty wpywaj regeneracyjnie na misie sercowy. Komrki macierzyste podane do uszkodzonej tkanki wspomagaj procesy naprawcze koci i chrzstki. Transplantacja komrek macierzystych wykorzystywana jest rwnie w okulistyce w odtwarzaniu uszkodzonego nabonka rogwki. Ma to due znaczenie w terapii chorb chronicznych, degeneracyjnych, produkcji sztucznych narzdw czy rekonstrukcji organw po wypadkach. Pokada si du nadziej w wykorzystaniu komrek macierzystych w leczeniu chorb dotd nieuleczalnych: chorb wtroby, choroby Parkinsona, choroby Alzheimera, zwyrodnienia siatkwki, cukrzycy, stwardnienia rozsianego, cikiego uszkodzenia rdzenia krgowego i innych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 43
Ocena zmian cytomorfologicznych zachodzcych w komrkach prawidowych i nowotworowych po dziaaniu pynu celomatycznego pobranego od ddownic Dendrobaena veneta
1 Katedra i Zakad Biologii z Genetyk, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Zakad Immunologii, Instytut Biologii i Biochemii, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska 3 Zakad Anatomii Porwnawczej i Antropologii, Instytut Biologii i Biochemii, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska 4 Studenckie Koo Naukowe Biotechnologw Mikron, Instytut Biologii i Biochemii, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska
Choroby nowotworowe stanowi powany problem zdrowotny, dlatego istnieje potrzeba wykrywania i opracowania nowych substancji w celu skutecznego leczenia tych chorb. Ju od wiekw w medycynie Chiskiej i Japoskiej ddownice wykorzystywane s do leczenia wielu chorb. Obecnie bezkrgowce te stosowane s m.in. w postaci proszkw, wywarw i koncentratw pynw z jamy ciaa. Badania nad wpywem substancji biologicznie czynnych zawartych w pynie celomatycznym, biorcych udzia w procesie mierci komrek mog mie bardzo istotne znaczenie w zwalczaniu nowotworw. Celem naszego dowiadczenia bya ocena zmian cytomorfologicznych zachodzcych w komrkach prawidowych i nowotworowych po dziaaniu pynu celomatycznego pobranego od ddownic D. veneta. Pyn celomatyczny pozyskano przez agodne pobudzanie elektryczne (4,5V) ddownic. Dodatkowo przy pomocy odpowiednich filtrw, z pynu celomatycznego wyodrbniono trzy frakcje < 30 kDa, 30-50 kDa, >50 kD. Do bada wykorzystano cig lini komrek prawidowych L929 i komrek nowotworowych HeLa. Komrki hodowano w standardowych warunkach - 37C, 5% CO2 i 90% wilgotno. Zmiany cytomorfologiczne zachodzce w komrkach po dziaaniu pynu celomatycznego i jego frakcji identyfikowano przy pomocy mikroskopu fluorescyjnego Zeiss LSM5 Pascal oraz skaningowego Vega Tescan. Apoptoz i nekroz komrek badano przy uyciu mieszaniny barwnikw fluorescencyjnych Hoechst 33342 i jodku propidyny (Sigma). Jdra komrek ulegajcych apoptozie wykazyway niebiesk fluorescencj, natomiast nekrotycznych czerwon fluorescencj. W inkubowanych z pynem celomatycznym hodowlach zaobserwowano komrki apoptotyczne i nekrotyczne. Po dodaniu trzech badanych frakcji do linii komrkowych stwierdzono zwikszajc si liczb komrek apoptotycznych i nekrotycznych wraz ze wzrostem masy czsteczkowej tych zwizkw. Inkubacja hodowli z frakcj >50 kDa spowodowaa mier wszystkich komrek na drodze nekrozy. Wyniki naszych bada mog przyczyni si do zastosowania substancji bioaktywnych pynu celomatycznego w niszczeniu komrek nowotworowych. Konieczne s jednak dalsze badania w celu wyjanienia dokadnych mechanizmw poprzez ktre dziaa badana substancja.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 44
Dziaania profilaktyczne i lecznicze podejmowane w dolegliwociach blowych staww kolanowych przez osoby uprawiajce turystyk grsk
Magdalena Naleniak 1 , Karol I waniak 1 , Andrzej Polski 1 , Karolina Sobtka-Polska 2 , Ewa Poleszak 1
1 Katedra i Zakad Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakad Chemii Organicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Powszechnie znany jest pozytywny wpyw aktywnoci ruchowej na zdrowie czowieka. Z badania przeprowadzonego w 2013 r. przez CBOS wynika, e turystyka piesza jest jedn z czciej wybieranych aktywnoci ruchowych [1]. Najczciej wskazywan motywacj do uprawiania pieszej turystyki bya przyjemno, ktra jednak moe zosta znacznie zmniejszona przez dolegliwoci blowe staww. Celem badania byo okrelenie powszechnoci wystpowania dolegliwoci blowych staww kolanowych u osb uprawiajcych turystyk grsk oraz przedstawienie dziaa profilaktycznych i leczniczych podejmowanych przez t grup. Przeprowadzono anonimowe badanie ankietowe na grupie 109 osb uprawiajcych turystyk grsk. Wrd badanych osb a 84% respondentw deklaruje wystpowanie blu kolan, ktry u wikszoci pojawia si w trakcie pobytu w grach. Uywanie kijw trekkingowych wydaje si by istotnym czynnikiem odciajcym stawy kolanowe [2]. Poowa osb z dolegliwociami blowymi kolan korzysta z ich pomocy w trakcie grskiej wdrwki. Jedynie 11% badanych kiedykolwiek stosowao doustne rodki przeciwblowe. Zdecydowanie wicej osb (32%) stosowao preparaty wzmacniajce stawy, w wikszoci na bazie glukozaminy i kolagenu. Natomiast najczciej stosowanym rodkiem byy rnego rodzaju maci (57%). Wikszo badanych wybierajc preparaty na dolegliwoci staww sugeruje si porad lekarza lub farmaceuty oraz opiera si na opinii znajomych lub rodziny. Jedynie 21% osb z dolegliwociami blowymi kolan szuka pomocy w gabinetach specjalistw. Wikszo badanych zwraca uwag na odcianie kolan w trakcie grskiej wdrwki oraz na stosowanie preparatw wspomagajcych funkcjonowanie staww. W przypadku pojawienia si blu kolan najchtniej wybierane s rnego rodzaju maci, a zdecydowanie najrzadziej stosowane s doustne leki przeciwblowe. Znaczna cz respondentw w wyborze lekw korzysta z porad fachowca, jednak stosunkowo niewielu odwiedza lekarzy specjalistw.
1. Aktywno fizyczna Polakw. Komunikat nr 4887. CBOS. 2013. 2. Uywanie kijkw trekkingowych w grach. Stanowisko komisji medycznej federacji zwizkw alpinistycznych. Cz 11. UIAA MEDICAL. 2008.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 45
Zastosowanie mikro 2D-TLC do okrelenia tosamoci (fingerprint) rnych gatunkw Mentha sp.
Magorzata A. Niemiec, Mirosaw A. Hawry, Monika Waksmundzka-Hajnos
Zakad Chemii Nieorganicznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Dwukierunkowa mikrochromatografia cienkowarstwowa (2D-mTLC) z wykorzystaniem cyjanopropylowej fazy stacjonarnej zostaa przeprowadzona do okrelenia tosamoci (fingerprints) jedenastu gatunkw z rodzaju Mentha sp. i dwch gotowych zioowych preparatw farmaceutycznych. Mieszaniny niewodnych rozpuszczalnikw zostay zastosowane w ukadach faz normalnych natomiast mieszaniny acetonitrylu z wod oraz metanolu z wod wykorzystano w ukadach faz odwrconych. Optymalizacj systemw jednokierunkowych przeprowadzono przez okrelenie zalenoci RF vs skad fazy ruchomej dla wzorcowych substancji wystpujcych w rnych gatunkach Mentha sp. Najbardziej selektywne rozpuszczalniki zostay wybrane w celu optymalizacji ortogonalnych ukadw dwukierunkowych poprzez wykrelenie zalenoci RF w systemach NP vs RF w ukadach RP przez ich korelacj. Zoptymalizowane systemy zostay zastosowane w celu rozdzielenia zwizkw fenolowych i okrelenia tosamoci badanych surowcw rolinnych. Proces chromatograficzny przeprowadzono w skali mikro z zastosowaniem pytek o wymiarach 5 cm 5 cm oraz niewielkich objtoci eluentw. Na kad pytk dozowano 5 l ekstraktw rolinnych. Pytki rozwijane byy w komorach poziomych typu DS-II, suszone na powietrzu, a nastpnie obserwowane pod lamp UV przy dugociach fali 254 nm i 366 nm. Dokumentacj przeprowadzono przez ich fotografowanie. Nastpnie przeprowadzono ich derywatyzacj przy pomocy odczynnika Naturstoffa (5% glikol polietylenowy 4000 + 1% metanolowy roztwr 2,2-(difenyloboroksy)-etyloaminy) w celu wizualizacji zwizkw fenolowych. Dowiadczenia daj moliwo okrelenia tzw. fingerprintw badanych ekstraktw Mentha sp. Wyniki mog by wykorzystane do kontroli jakoci materiau rolinnego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 46
Optymalizacja metody ekstrakcji polisacharydw z Armillaria mellea
Natalia Nowacka, Ewelina Grzesiuk, Renata Nowak
Katedra i Zakad Botaniki Farmaceutycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Polisacharydy s strukturalnymi skadnikami ciany komrkowej grzybw. Wyrnia si dwa gwne typy polisacharydw: wkienkowe polimery chitynowe lub celulozowe, a take wypeniajce wolne przestrzenie - i -glukany oraz glikoproteiny. Polisacharydy grzybowe charakteryzuj si licznymi waciwociami prozdrowotnymi, do ktrych mona zaliczy dziaanie przeciwnowotworowe, cytotoksyczne, immunoregulacyjne, antyoksydacyjne, hipolipidemiczne [1]. Dlatego te celem pracy bya optymalizacja ekstrakcji zwizkw polisacharydowych z opieki miodowej, ktra jest powszechnie wystpujcym w Polsce grzybem jadalnym. W celu dobrania optymalnej metody pozyskiwania polisacharydw przeprowadzono szereg ekstrakcji wodnych sprawdzajc stosunek iloci ekstrahenta do surowca (1:25, 1:50, 1:100, 1:200), temperatur (30, 50, 80, 100C) oraz znaczenie czasu ekstrakcji. Zbadano rwnie wpyw ekstrakcji wstpnej za pomoc rnych ekstahentw (etanol, metanol, heksan, chloroform) na ilo otrzymanych polisacharydw oraz ich czysto po strceniu z roztworu. Zawarto cukrw w poszczeglnych ekstraktach analizowano spektrofotometrycznie wedug metody Dubois [2]. Przeprowadzone badania pozwoliy na ustalenie optymalnej metody pozyskiwania zwizkw polisacharydowych, ktre zostan nastpnie oczyszczone i rozdzielone z pomoc technik chromatograficznych.
1. Zhang M. i wsp. Trends Food Sci Technol, 18, 2007, 4-19. 2. Dubois M. i wsp. Anal Chem, 28, 1956, 350-356.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 47
Histochemiczna lokalizacja Cd, Zn oraz Pb w rolinach Echium vulgare (L.)
Zakad Fizjologii Rolin, Instytut Biologii i Biochemii, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska
Rolinno spontanicznie zasiedlajca tereny zanieczyszczone metalami cikimi, czsto charakteryzuje si wyjtkowymi cechami przystosowujcymi j do skrajnych warunkw rodowiska, takich jak: wysoka zawarto metali cikich w podou, susza, due nasonecznienie. Do mechanizmw, ograniczajcych toksyczno metali cikich w rolinach, zalicza si, m.in. ich sekwestracj w organellach czy organach o niskiej aktywnoci metabolicznej, takich jak wakuola, ciana komrkowa czy trichomy.
Celem prezentowanych bada jest okrelenie rozmieszczenia metali cikich (Cd, Zn, Pb) w trzech populacjach mijowca zwyczajnego (Echium vulgare L.) dwch z obszarw skadowisk metalononych oraz jednej z obszaru niezanieczyszczonego metalami cikimi (Dresler et al. 2014). Roliny uprawiane byy w kontrolowanych warunkach temperatury i fotoperiodu, w kulturach hydroponicznych z dodatkiem Cd (50 M), Zn (500 M), Pb (30 M) lub bez dodatku metali. Lokalizacj metali w komrkach lici mijowca okrelano histochemicznie z uyciem ditizonu (difenylotiokarbazyd) zwizku chelatowego, tworzcego barwne kompleksy z wieloma pierwiastkami ladowymi. Stwierdzono, e gwnym miejscem lokalizacji Pb oraz Cd byy licznie wyksztacone przez komrki skrki trichomy. Dodatkowo, due nagromadzenie oowiu obserwowano w komrkach przylegajcych do trichomw. Natomiast du zawarto Zn wykrywano w wewntrznych, zgrubiaych cianach komrkowych aparatw szparkowych.
Dresler S. Bednarek W. Wjcik M. 2014. Effect of cadmium on selected physiological and morphological parameters in metallicolous and non-metallicolous populations of Echium vulgare L. Ecotox. Environ. Safe. 104: 332-338.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 48
Zastosowanie analizy Ramana do oceny jakoci pokrycia polimerami elu krzemionkowego
Andrzej Pawlikowski 1 , Piotr Drczkowski 2 , I reneusz Sowa 1 , J olanta Tylus 1 , Magdalena Wjciak-Kosior 1
1 Katedra i Zakad Chemii Analitycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakad Syntezy i Technologii Chemicznej rodkw Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Spektroskopia Ramana jest szeroko stosowan metod w jakociowej i ilociowej analizie cia staych, cieczy i gazw. Do gwnych zalet spektroskopii Ramana nale: dokadno wynikw, dua liczba otrzymywanych informacji przy stosunkowo niskich kosztach oraz moliwo zbadania prbki bez wczeniejszego przygotowania. Ponadto jest to metoda niedestrukcyjna i pozwala na wykorzystanie badanej prbki w kolejnych analizach. Opiera si ona na pomiarze nieelastycznego rozpraszania fotonw przez analizowany materia tzw. rozproszenia Ramana. Poczenie spektroskopii ramanowskiej z technikami mikroskopii konfokalnej umoliwia rejestracj widma bardzo niewielkiego, precyzyjnie wybranego fragmentu powierzchni prbki. Mikroskopia ta doskonale sprawdza si jako nieinwazyjna metoda analityczna, stosowana powszechnie w archeologii, analizie dzie sztuki czy diagnostyce medycznej. W niniejszej pracy przedstawiono aplikacje tej techniki jako metody oceny jakoci polimerowego pokrycia ziaren zoa chromatograficznego. Nowo wytwarzane fazy stacjonarne bazujce na polimerach takich jak np. polianilina z sukcesem stosowane s jako adsorbenty w chemii analitycznej. Fazy takie charakteryzuj si du stabilnoci - s bardziej odporne na dziaanie roztworw o wysokich i niskich wartociach pH. Modyfikacja faz stacjonarnych polimerami oraz ich charakterystyka wymaga stosowania rnych metod badawczych. W mojej pracy spektrometria Ramana zostaa wykorzystana do oceny jakoci pokrycia elu krzemionkowego polianilin- polimerem o bardzo ciekawych waciwociach. Now faz stacjonarn otrzymano w wyniku zainicjowania polimeryzacji chlorowodorku aniliny poczonego z jednoczesnym osadzaniem jej na powierzchni elu krzemionkowego. Po odpowiednim oczyszczeniu i przygotowaniu fazy stacjonarnej wykonano analiz widma Ramana elu krzemionkowego niemodyfikowanego oraz pokrytego filmem z polianiliny.
[1] Sowa I, Wjciak-Kosior M, Drczkowski P, Strzemski M, Kocjan R. Anal Chim Acta 2013;787:260-66.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 49
Gry wideo, a aktywno fizyczna wrd studentw lubelskich uczelni
Andrzej Polski 1 , Karol I waniak 1 , Magdalena Naleniak 1 , Karolina Sobtka-Polska 2 , Ewa Poleszak 1
1 Katedra i Zakad Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakad Chemii Organicznej,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Niemale mieszkacw Unii Europejskiej w modym wieku jest aktywna fizycznie [1]. Jednake coraz czciej zamiast aktywnej formy wypoczynku, szczeglnie na wieym powietrzu, modzi ludzie wybieraj gry wideo. Badania pokazuj, e dusze uytkowanie komputera moe powodowa m.in. dolegliwoci szkieletowo-miniowe, problemy ze wzrokiem [2, 3]. Celem pracy byo zbadanie zalenoci pomidzy aktywnoci fizyczn, a grami video. Zbadano rwnie korelacj pomidzy wyej wymienionymi a pci, mas (za pomoc wspczynnika BMI) oraz dolegliwociami charakterystycznymi dla graczy. Przeprowadzono ankiet na grupie badawczej 138 studentw lubelskich uczelni. Stwierdzono wysoki poziom aktywnoci fizycznej. Spord tych osb mniej aktywne s kobiety, jednak, jeeli ju wicz, to robi to czciej ni mczyni. Kobiety preferuj aerobik/fitness, jazd na rowerze oraz spacery, mczyni natomiast na pierwszym miejscu stawiaj gry zespoowe, zajcia na siowni, i podobnie jak pe przeciwna jazd na rowerze. Co ciekawe, wikszo osb uprawia sport w celu poprawy sylwetki oraz dla relaksu, a nie dla zdrowia. Najprawdopodobniej wie si to z tym, e modym ludziom rzadziej dokuczaj dolegliwoci wynikajce z braku ruchu. Zauwaono wyran korelacj pomidzy pci ankietowanych a graniem w gry. Wrd respondentw obu pci 34% osb gra w gry video, wrd kobiet jest tylko 16% graczy, a wrd mczyzn a 70%. Jednoczenie ponad poowa graczy preferuje gry ruchowe na konsolach. Nie stwierdzono natomiast zalenoci pomidzy graniem w gry, a aktywnoci fizyczn. Potwierdzia si hipoteza, e wrd graczy wikszo stanowi mczyni. Przewaajca liczba osb grajcych w gry to osoby aktywne fizycznie. Pomimo tego osoby te czciej maj nadwag lub otyo w porwnaniu do osb niegrajcych. Co ciekawe bl plecw czy problemy ze wzrokiem wystpuj rzadziej u graczy ni w pozostaej grupie osb.
1. Sport i aktywno fizyczna. Badanie specjalne Eurobarometru nr 3.334 /Seria badawcza 72.3 TNS Opinion & Social 2010. 2. Lorusso A. i wsp. Med. Lav. 100(1), 29, 2009. 3. Kanitkar K. i wsp. Review of Ophthalmology E-Newsletter. 12, 4, 2005.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 50
Wbudowywanie kompleksw biakowych do supercienkich jednoczsteczkowych warstw lipidowych
Michal Puzio, Rafal Luchowski, Wojciech Grudzinski, Wieslaw I . Gruszecki
Zakad Biofizyki, Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie Skodowskiej, Lublin, Polska
Metoda Langmuira-Blodgett umoliwia uzyskanie uporzdkowanych ultracienkich warstw o gruboci ok. 10-20. Dziki niej istnieje moliwo kontroli gruboci warstwy oraz precyzyjnego okrelenia skadu zbudowanego filmu. Technika ta znalaza zastosowanie w badaniach wielu zwizkw m. in. : substancji aktywnych biologicznie oraz lekw. Przebadano monomolekularne filmy zbudowane z galaktolipidw domieszkowane kompleksami barwnikowo-biakowymi. Uyto kompleksu barwnikowo-biakowego LHCII, ktry jest gwnym kompleksem odpowiedzialnym za gromadzenie energii wietlnej i regulacj procesu fotosyntezy u rolin wyszych. Do teflonowej wanienki wypenionej ultra czyst wod naniesiono si na granic faz woda-powietrze substancj amfifilow (lipidy) znajdujc si w lotnym rozpuszczalniku (heksan). Po odparowaniu rozpuszczalnika, na powierzchni wody pozostaje monowarstwa skadajce si wycznie z wkraplanej substancji. Nastpnie dziki przesuwaniu teflonowych barierek monowarstw komresuj si. Zmiany cinienia powierzchniowego spronych czsteczek rejestrowane s przez komputer w postaci izotermy sprania przedstawiajcej zaleno cinienia powierzchniowego w funkcji powierzchni przypadajcej na jedn czsteczk w budowanej monowarstwie. Pojedyncze warstwy zawierajce wbudowane LHCII osadzono na podoach staych. Podoe wsuwane jest w kierunku prostopadym do powierzchni wody przy odpowiednio ustalonym cinieniu powierzchniowym. Tak przygotowany materia zosta przebadany za pomoc mikroskopu si atomowych (AFM) oraz spektroskopii czasw ycia (FLIM).
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 51
Oznaczanie pozostaoci pestycydw w oliwie z oliwek i innych olejach jadalnych metod wysokosprawnej chromatografii cieczowej poczonej z detektorem z matryc fotodiodow (HPLC-DAD)
Tomasz Rejczak, Tomasz Tuzimski
Zakad Chemii Fizycznej Katedry Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Oliwa z oliwek jest wartociowym skadnikiem diety. Ze wzgldu na zawarty w niej kwas oleinowy i inne monoenowe kwasy tuszczowe moe peni rol ochronn w profilaktyce miadycy, chorb serca, cukrzycy i nadcinienia ttniczego. Dlatego te oliwa z oliwek stanowi doskona alternatyw dla tuszczw zwierzcych. Szybki wzrost produkcji rolnej, jaki nastpi w ostatnich dekadach w wyniku wdroenia nowych technologii i stosowania chemicznych rodkw ochrony rolin moe stwarza istotne zagroenia dla zdrowia konsumentw. Pozostaoci stosowanych w agronomii pestycydw mog kumulowa si w podach rolnych oraz przetworzonych produktach spoywczych pochodzenia rolinnego, rwnie w oliwie z oliwek i innych olejach. Analiza pozostaoci pestycydw w prbach naturalnych o wysokiej zawartoci tuszczw stanowi w dalszym cigu wyzwanie dla analitykw. Zoono tuszczowych matryc w duym stopniu utrudnia prawidow identyfikacj i analiz ilociow pozostaoci pestycydw. Dodatkowo, prbki zawierajce tuszczowe interferenty mog mie niekorzystny wpyw na detekcj waciwych analitw. Celem pracy byo opracowanie nowatorskiej metodyki pozwalajcej identyfikowa i oznacza ilociowo pestycydy w prbkach oliwy z oliwek i innych olejw jadalnych. Proponowana metodyka SPE/QuEChERS do ekstrakcji analitw z matryc o wysokiej zawartoci tuszczw czy w sobie zalety stosunkowo nowej i cigle rozwijajcej si techniki QuEChERS oraz tradycyjnej metody SPE i moe by stosowana do przygotowania prbek i ich analizy metod chromatografii cieczowej z detekcj z matryc fotodiodow (HPLC- DAD). Jako jedni z pierwszych proponujemy zastosowanie sorbentu na bazie tlenku cyrkonu (Z-Sep) do usuwania interferentw matrycy z prbek oliwy z oliwek i oleju z pestek winogron. Zoptymalizowana i walidowana procedura RP-HPLC-DAD posuya do oceny opracowanej metodyki do ekstrakcji pestycydw. Uzyskano zadowalajce, w przedziale 60- 130%, odzyski badanych analitw z prbek fortyfikowanych w zakresie od 75 do 1000 ng/g surowca. Przeprowadzono rwnie analiz produktw spoywczych (oliwy z oliwek i oleju z pestek winogron) pochodzcych z Woch i Hiszpanii.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 52
Optymalizacja ukadu rozpuszczalnikw w wysokosprawnej chromatografii przeciwprdowej alkaloidw gatunku Narcissus jonquilla var. baby moon
Natalia Smyrska, Tomasz Mroczek
Katedra i Zakad Farmakognozji z Pracowni Rolin Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Analizie poddano najtrudniejszy etap izolacji alkaloidw Amaryllidaceae wystpujcych w bulwach gatunku Narcissus var Baby Moon metod wysokosprawnej chromatografii przeciwprdowej (HPCCC). Przeprowadzone badania pokazuj jak wany jest etap doboru odpowiedniego ukadu rozpuszczalnikw w metodzie HPCCC i w jaki sposb wpywa on na uzyskane wyniki analizy. W badaniu sprawdzono 21 ukadw rozpuszczalnikw pod ktem ich przydatnoci w izolacji alkaloidw Amaryllidaceae technik HPCCC. Za najtrafniejszy przyjto ukad, ktrego warto wspczynnika podziau mieci si w granicy 0.5- 2.0 a jego warto optymalna jest rwna 1. Do wyznaczenia wartoci wspczynnikw podziau wykorzystano analiz metod wysokosprawnej chromatografii cieczowej ze spektrometri mas (HPLC/DAD/ESI-TOF-MS). Po analizie uzyskanych wynikw najbardziej uniwersalnym okaza si ukad: butanol-woda- 99.5% kwas octowy (4:5:1) odpowiedni do izolacji alkaloidw typu: likoryny, krininy, hemantaminy, angustaminy, galantaminy, likoraminy i bikoloryny. Do izolacji poszczeglnych alkaloidw optymalne s ukady: heptan-octan etylu-metanol-woda (0.4:1.6:0.4:1.6) oraz butanol-woda- 99.5% kwas octowy (4:5:1) dla hemantaminy, heptan-octan etylu-metanol-woda (1:1:1:1) dla tazetyny. Dla galantaminy, krininy i bikoloryny ukad: butanol-n-heksan-acetonitryl- woda+0.3% kwas solny (8:2:5:13). Ukady optymalne do separacji likoreniny: heptan-octan etylu-metanol-woda (3 ukady), a dla galantaminy ukad octan etylu-butanol-woda (0.4:1.6:2) oraz ukad heptan-octan etylu-metanol-woda (0.4:1.6:0.4:1.6). Do selektywnej izolacji galantaminy najlepszy okaza si ukad faz: chloroform-metanol-woda+0.03M kwas solny (4:1.5:2) oraz ukad eter diizopropylowy +trietyloamina (20mM)- woda + kwas solny (1mM) (2:2). Sprawdzane ukady nie nadaj si do izolacji alkaloidw typu: trisferydyny. Wyniki potwierdzaj uniwersalno i skuteczno techniki HPCCC jako narzdzia do izolacji zwizkw aktywnych pochodzenia rolinnego. Metody dajcej moliwo wpywania na wynik separacji pod ktem jednego lub grupy zwizkw i uzyskania jak najwikszej wydajnoci analizy nawet wtedy gdy nie mona zastosowa tradycyjnych metod chromatograficznych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 53
Ocena poziomu tolerancji rolin Daucus carota z had galmanowych na wybrane metale cikie
Grzegorz Stanisawski, Magorzata Wjcik, Sawomir Dresler
Zakad Fizjologii Rolin, Instytut Biologii i Biochemii, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskej, Lublin, Polska
Wysoka zawarto metali cikich w podoach skadowisk odpadw metalononych, jest czynnikiem ograniczajcym wzrost rolin. Mimo niekorzystnych warunkw siedliskowych, hady oowiowo-cynkowe w poudniowej Polsce zasiedlane s spontanicznie przez gatunki charakterystyczne dla zbiorowisk rolinnoci galmanowej. Jednym z gatunkw, licznie wystpujcych na hadach w regionie lsko-krakowskim, jest marchew zwyczajna (Daucus carota L.). Celem bada bya ocena tolerancji na Pb, Cd i Zn populacji rolin Daucus carota z had galmanowych w Piekarach lskich (odpady pohutnicze), Brzezinach lskich i Bolesawiu k. Olkusza (odpady z wydobycia rud Zn-Pb). Populacje referencyjne stanowiy roliny D. carota z gleb niezanieczyszczonych w okolicach Kazimierza Dolnego nad Wis i Skowa na Pojezierzu czysko-Wodawskim. Badania parametrw wzrostu i wybranych wskanikw fizjologicznych przeprowadzano na rolinach uzyskanych z nasion populacji hadowych i referencyjnych, uprawianych hydroponicznie w obecnoci wybranych ste metali w poywce. W wyniku bada stwierdzono, e korzenie rolin populacji referencyjnych wykazuj wiksz wraliwo na Pb, Cd i Zn, w porwnaniu do korzeni rolin populacji hadowych. Najwikszy wpyw na wzrost i ywotno korzeni wszystkich badanych populacji, obserwowano w obecnoci zastosowanych ste oowiu i cynku. Najwiksz tolerancj na badane metale wykazyway korzenie rolin populacji z hady w Bolesawiu. Natomiast ocena tolerancji rolin na podstawie wskanika EC100 wykazaa najwiksz tolerancj na wysokie stenia kadmu i cynku u rolin odpowiednio z hady w Brzezinach lskich i Piekarach lskich. Zawarto barwnikw fotosyntetycznych, jako fizjologicznych wskanikw stresu, w liciach rolin referencyjnych i hadowych, nie rnia si istotnie. Najwikszy spadek zawartoci chlorofilu i karotenoidw wykazano w rolinach uprawianych w obecnoci cynku. Cechy morfologiczne i biometryczne nasion zebranych z naturalnych siedlisk rolin byy zrnicowane i zaleay od warunkw rodowiskowych panujcych w sezonach wegetacyjnych zbioru nasion.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 54
Historia stosowania w lecznictwie dziewisiu bezodygowego Carlina acaulis L
Maciej Strzemski 1 , Karolina Zapaa 1 , Maciej Bilek 2 , J oanna Typek 2
1 Zakad Chemii Analitycznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Wydziaowe Laboratorium Analiz Zdrowotnoci rodowiska i Materiaw Pochodzenia Rolniczego Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszw, Polska
Dziewisi bezodygowy Carlina acaulis L., jest bylin z rodziny astrowatych Asteraceae, wystpujc w Europie rodkowej i Azji. W Polsce ronie gwnie w grach i pogrzu. Na niu spotykany jest rzadko. Wystpuje na suchych zboczach oraz na glebach bogatych w zwizki wapnia. Dziewisi bezodygowy jest w Polsce rolin chronion [1]. Dziewisi jest rolin opisan ju przez Dioskoridesa pod nazw Chameleon niger. Jednak zgodnie z legend najbardziej spektakularne zdarzenie w historii dotyczce waciwoci leczniczych tej roliny miao miejsce w redniowieczu. Jak podaje Marcin z Urzdowa [2] ziele ukaza Any Krlowi wielkiemu Carolusowi francuskiemu, ktry gdy woysko byo zaraone morowe powietrze, tym samym zachowa wszystek lud od powietrza, dajc ie iako Anio nauczy. Przekaz ten, przypisuje dziewisiowi niezwyk moc, ktra znajduje swe odbicie w etymologii polskiej nazwy rodzajowej tej roliny. Dziewisi uwaany by od dawna za rolin posiadajc dziewi tajemnych mocy, dziewi si, ktre byy dziewiciokrotnie skuteczniejsze ni wszystkie inne roliny lecznicze. Dziewisiy znalazy swoje miejsce w polskich zielnikach renesansowych, w Dykcyonarzu Rolinnym ks. Kluka (1786-88), oraz w oficjalnych lekospisach, takich jak Pharmacopoea Borussica (1799) i Pharmacopoeia Regni Poloniae (1817). Farmakopea Krlestwa Polskiego bya pierwszym i ostatnim lekospisem polskim, w ktrym znalaza si monografia korzenia dziewisiu. Rolina ta, niezwykle rzadka i objta ochron gatunkow, nie dostarcza obecnie surowca leczniczego. Rwnie skad fitochemiczny surowca jest przedmiotem nielicznych prac, ktre nie wyczerpuj tematu. W niniejszej pracy autorzy przedstawiaj histori zastosowania leczniczego dziewisiu, jako roliny o potencjalnym znaczeniu leczniczym, wymagajcej przeprowadzenia szczegowych bada fitochemicznych.
1. Strzelecka H., Kowalski J.: Encyklopedia Zielarstwa i Zioolecznictwa. Warszawa 2000. S.123-124. 2. Marcin z Urzdowa: Herbarz Polski, to jest o przyrodzeniu zi i drzew rozmaitych i innych rzeczy do lekarstw nalecych. Krakw 1595. S. 74.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 55
Selektywne potgowanie dziaania antyproliferacyjnego Selolu przez Sulforafan wobec linii komrkowej nowotworu jelita grubego Caco-2
Lidia liwka 1,2 , Szymon Mielczarek 3 , Magorzata Milczarek 2,4 , Katarzyna Lubelska 2 , Magorzata Danielak 1 , Piotr Suchocki 1 , Katarzyna Wiktorska 2
1 Zakad Bioanalizy i Analizy Lekw Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska 2 Zakad Biologii Komrki, Narodowy Instytut Lekw, Warszawa, Polska 3 I Wydzia Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska 4 Katedra i Zakad Syntezy i Technologii Chemicznej rodkw Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Selol stanowi oryginalne polskie odkrycie chronione patentem. Jest to organiczny zwizek selenu, w ktrym ten pierwiastek wystpuje na +4 stopniu utlenienia. Obecnie Selol jest poddawany intensywnym badaniom, ktre wskazuj na moliwo jego zastosowania w terapii chorb nowotworowych. Dotychczasowe wyniki bada in vitro oraz in vivo wskazuj, e zwizek ten selektywnie niszczy komrki nowotworowe nie uszkadzajc komrek prawidowych. Z kolei sulforafan (SFN) jest to szeroko badany pod ktem m.in. waciwoci chemoprewencyjnych przedstawiciel Izotiocyjanianw (ITC). Zwizki te naturalnie w znacznej iloci wystpuje w warzywach z rodziny Brassicaceae. W licznych badaniach wykazano, e SFN nasila dziaanie cytotoksyczne zwizkw wykorzystywanych w terapii przeciwnowotworowej. Z tego wzgldu celem naszych bada byo porwnanie dziaania kombinacji Selolu z SFN wobec linii komrkowych jelita grubego: nowotworowych Caco-2 oraz prawidowych CRL 1790. Ocen wasnoci antyproliferacyjnych Selolu oraz sulforafanu przeprowadzilimy z zastosowaniem testu cytotoksycznoci CVDE (fiolet krystaliczny, (4-[(4- dimetylaminofenyl)-fenyl-metyl]-N,N-dimetylo-anilina). Test wykorzystuje zdolno interkalacji barwnika z jdrowym DNA. Po wybarwieniu CVDE, komrki byy lizowane 1% SDS, a powstay produkt analizowany spektrofotometrycznie. Ilo powstaego produktu jest wprost proporcjonalna do odsetka ywych komrek w populacji. Na podstawie wynikw cytotoksycznoci wyznaczono wartoci IC50 (stenie zwizku, przy ktrym ywotno komrek wynosi 50%), ktre posuyy w badaniach interakcji Selolu i sulforafanu z wykorzystaniem metody Chou-Talalaya. Badania kombinacji wykazay, i SFN wzmacnia antyproliferacyjne dziaanie Selolu wobec komrek nowotworowych, przy jednoczesnym braku niekorzystnego efektu na komrki prawidowe jelita grubego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 56
Wpyw oddziaywa synergistycznych i antagonistycznych na waciwoci antyoksydacyjne monoterpenw
Zakad Chemii Nieorganicznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Monoterpeny s gwnymi skadnikami olejkw eterycznych rolin z rodziny Lamiaceae. Dotychczas przeprowadzone badania nad aktywnoci antyoksydacyjn tych zwizkw pozwoliy na okrelenie zalenoci struktura aktywno. Wyniki bada wskazay, i najlepsze waciwoci przeciwutleniajce wykazuj monoterpeny posiadajce sprzone wizania podwjne. Szczegln uwag przywizuje si do olejkw eterycznych rolin z rodziny Lamiaceae wykazujcych dobre waciwoci antyoksydacyjne cile zwizane z obecnoci monoterpenw. Ponadto wstpne badania tych zwizkw w kierunku aktywnoci hamujcej dziaanie acetylocholinoesterazy wykazay, e zwizki te mog by w przyszoci wykorzystywane w walce z chorob Alzheimera. Waciwoci antyoksydacyjne wspomnianych olejkw s take w duym stopniu przypisywane moliwym wzajemnym oddziaywaniom ich skadnikw. Odpowiednie poczenia substancji mog znaczco zmieni ich waciwoci biologiczne. W dotychczasowych doniesieniach naukowych nie zostay jednak jednoznacznie wskazane substancje, ktrych wzajemne oddziaywania mog mie znaczcy wpyw na aktywno antyoksydacyjn olejkw eterycznych. Tematem przedstawionych bada jest okrelenie istnienia oddziaywa synergistycznych i antagonistycznych tych substancji celem wskazania ich wpywu na waciwoci antyoksydacyjne olejkw eterycznych. Otrzymane wyniki bada umoliwiaj wskazanie kombinacji monoterpenw, ktrych oddziaywania skutkuj zwikszeniem aktywnoci antyoksydacyjnej oraz przeciwnie, ktrych pocze naley unika. Wstpne wyniki bada wskazuj na antagonizm w dziaaniu antyoksydacyjnym eukaliptolu na m.in. mentol, p-cymen oraz linalool. W przypadku pocze monoterpenw o silnych waciwociach antyoksydacyjnych (m.in. -felandren, -terpinen) ze zwizkami o sabych waciwociach przeciwutleniajcych (m.in. mentol, eukaliptol), widoczny jest silny wpyw zwizkw aktywnych, czego wynikiem jest zachowanie bardzo dobrej aktywnoci otrzymanych mieszanin.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 57
Wykorzystanie technik chromatograficznych do bada nad aktywnoci biologiczn pochodnych 1,2,4-triazoli
Agnieszka Wronka, I rena Malinowska
Zakad Chromatografii Planarnej, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska
Badaniu poddano grup pochodnych 1,2,4-triazoli, ktrym powica si w ostatnich dziesicioleciach duo uwagi ze wzgldu na ich zrnicowan aktywno terapeutyczn. Wiele z nich znalazo ju swoje zastosowanie jako skadniki lekw (Triazolam, Aprazolam, Etizolam, Furacylin), dlatego wci pojawiaj si setki pochodnych tego typu zwizkw o potencjalnej aktywnoci biologicznej. Dziki zastosowaniu technik chromatograficznych mona ju we wstpnych etapach bada wyeliminowa znaczn cz substancji nieaktywnych oraz zanieczyszczonych, a wyselekcjonowane zwizki podda dalszej analizie. Dziki takiemu rozwizaniu badania staj si bardziej efektywne. Lipofilowo wyznaczano metodami ekstrapolacyjnymi, korzystajc z rwnania Soczewiskiego-Wachtmaistera. Opierajc si na powyszej zalenoci wyznaczono logk0, czyli teoretyczn warto logk ekstrapolowan do zerowej zawartoci organicznego modyfikatora w fazie ruchomej, przyjmowan za najbardziej dokadn miar lipofilowoci uzyskan przy zastosowaniu chromatografii RP-TLC wykorzystywan w badaniach QSAR. Otrzymane wartoci parametru logk0 skorelowano z parametrami lipofilowoci otrzymanymi metodami obliczeniowymi.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 58
Zastosowanie chloromrwczanu 9-fluorenylometylu jako odczynnika derywatyzujcego do oznaczania lekw technik wysokosprawnej chromatografii cieczowej
Karol Wrblewski, Anna Petruczynik, Monika Waksmundzka-Hajnos
Zakad Chemii Nieorganicznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Wiele lekw w swojej budowie chemicznej nie posiada chromoforw umoliwiajcych ich chromatograficzne oznaczanie z uyciem powszechnie stosowanych detektorw UV-Vis czy te detektorw fluorescencyjnych. W takiej sytuacji rozwizaniem staje si zastosowanie odpowiedniego odczynnika derywatyzujcego. Jednym z nich jest chloromrwczn 9-fluorenylometylu. Jest on wykorzystywany gwnie do oznacze lekw posiadajcych pierwszo- lub drugorzdow grup aminow. Przykadem takiego zastosowanie moe by min. oznaczanie topiramatu. Odczynnik ten take reaguje z grup karboksylow w rodowisku zasadowym. Zostao to po raz pierwszy wykorzystane do oznacze kwasu walproinowego w surowicy krwi. Proces derywatyzacji wymaga cile okrelonych warunkw reakcji (temperatura, czas reakcji, pH, dobr rozpuszczalnika). Zastosowanie chloromrwczanu 9- fluorenylometylu pozwala jednak uproci procedur derywatyzacji w porwnaniu do wielu innych stosowanych odczynnikw. W niniejszej pracy omwiony zostanie proces derywatyzacji z uyciem chloromrwczanu 9-fluorenylometylu zarwno substancji z grup aminow jak i karboksylow na podstawie dostpnych danych literaturowych. Zostan take pokazane przykady wasnych bada nad zastosowaniem odczynnika do oznacze wybranych substancji leczniczych np kwasu walproinowego oraz topiramatu w prbkach biologicznych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 59
Aktywno kwasu oleanolowego wobec osteoblastw in vitro
Aleksandra urek 1 , Katarzyna Klimek 2 , Magdalena Mizerska-Dudka 1 , Barbara Zdzisiska 1
1 Zakad Wirusologii i Immunologii, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakad Biochemii i Biotechnologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Wstp: Kwas oleanolowy (OA) jest naturalnym, pentacyklicznym triterpenoidem. OA wykazuje szerokie spektrum aktywnoci biologicznej, m.in. dziaanie przeciwzapalne, hepatoochronne czy przeciwnowotworowe. W badaniach in vivo zaobserwowano osteoprotekcyjne dziaanie OA u szczurw z indukowan osteoporoz. Wykazano rwnie, e stymuluje on rnicowanie szczurzych, mezenchymalnych komrek macierzystych do osteoblastw [1].
Cel pracy: Okrelenie aktywnoci OA wobec mysich i ludzkich osteoblastw in vitro.
Materiay i metody: W badaniach wykorzystano 2 linie komrkowe osteoblastw: MC3T3- E1 prawidowe, mysie pre-osteoblasty oraz Saos-2 ludzkie komrki osteosarkomy, szeroko wykorzystywane w badaniach osteogenezy in vitro. Badano wpyw OA (0,1 100 M) na ywotno osteoblastw (test MTT oraz LDH), a take na proliferacj tych komrek (MTT). Okrelono take wpyw niskich (osigalnych in vivo) ste OA (0,1 i 1 M) na aktywno alkalicznej fosfatazy (ALP, marker rnicowania osteoblastw) po 6 dniach inkubacji w podou mineralizacyjnym. Aktywno ALP okrelano kolorymetrycznie w lizatach komrkowych z zastosowaniem buforu zawierajcego substrat dla tego enzymu (pNPP). Poziom biaka w lizatach okrelano testem z zastosowaniem kwasu bicynchoninowego (BCA protein assay).
Wyniki: OA nie wykazywa dziaania cytotoksycznego zarwno w stosunku do mysich, jak i ludzkich osteoblastw. Jedynie w wysokich steniach (50 i 100 M wobec MC3T3-E1 oraz 100 M wobec Saos-2) znaczco obnia ywotno tych komrek. Nie zaobserwowano znaczcego wpywu OA na proliferacj osteoblastw. Jedynie toksyczne stenia triterpenoidu hamoway proliferacj komrek obu linii. Zaobserwowano nieznaczne zwikszenie proliferacji osteoblastw ludzkich w obecnoci OA w steniach 10 i 25 M. W badanych steniach OA zwiksza aktywno ALP w komrkach obu linii po 6 dniach inkubacji.
Wnioski: Uzyskane wyniki sugeruj, e OA moe pobudza kociotworzenie poprzez stymulacj rnicowania osteoblastw. Ze wzgldu na brak toksycznoci i waciwoci osteogenne OA moe znale zastosowanie w leczeniu chorb z zaburzeniami kociotworzenia.
[1] Bian Q., et al (2012): Menopause, 19: 225-233.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantw Nauk Farmaceutycznych Lublin, 12 czerwca 2014 60
Charakterystyka, skad i waciwoci lecznicze olejkw eterycznych
Aleksandra urek 1 , Maciej Frant 1 , Arkadiusz Czerwonka 1 , Monika Dwierzyska 2
1 Zakad Wirusologii i Immunologii, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska 2 Zakad Biologii Molekularnej, Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej, Lublin, Polska
Olejki eteryczne - naturalne, lotne, wysoko skoncentrowane mieszaniny zwizkw chemicznych, charakteryzujce si silnym zapachem, s produktami metabolizmu wtrnego rolin. Chroni one wytwarzajce je roliny przed infekcjami bakteryjnymi, grzybiczymi i wirusowymi oraz dziki charakterystycznemu zapachowi dziaaj przycigajco na owady je zapylajce, jednoczenie odstraszajc gatunki niepodane [1]. Olejki eteryczne mona otrzymywa z rolin na skal przemysow za pomoc ekstrakcji rozpuszczalnikiem organicznym, mechanicznego wyciskania oraz destylacji parowej [1,2]. W skad olejkw eterycznych wchodzi ogromna ilo substancji aktywnych. Znaczc ich wikszo stanowi zwizki terpenowe (gwnie monoterpeny i seskwiterpeny) takie jak geraniol, linalol, limonen, tymol, czy mentol, ale rwnie inne zwizki, np.: aldehydy, alkohole, fenole i inne [3]. Terpeny, ktre s gwn grup zwizkw wchodzcych w skad olejkw, wykazuj dziaanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, owadobjcze, pierwotniakobjcze, bakterio- i grzybobjcze, a take antywirusowe [2,3]. Dziki swojemu wszechstronnemu dziaaniu olejki eteryczne mog znale zastosowanie w leczeniu wielu chorb. Wykazano dowiadczalnie, e olejki pozyskiwane z rolin takich jak drzewo sandaowe, czy melisa lekarska wykazuj silne dziaanie toksyczne w stosunku do wirusw z rodziny Herpesviridae, a olejek tymiankowy i godzikowy efektywnie zwalczaj bakterie takie jak: Salmonella typhimurium, Listeria monocytogenes i Staphylococcus aureus. Ze wzgldu na szerok gam substancji aktywnych oraz wielokierunkowe dziaanie, olejki eteryczne mog by stosowane w przemyle farmaceutycznym jako skadniki lekw. Naley jednak pamita, e w wysokich steniach mog one by toksyczne dla zdrowych komrek, za ogromna liczba zwizkw wchodzcych w ich skad nie pozwala do koca przewidzie efektw ich dziaania.
[1] Bakkali F. et al, 2008: Food and Chemical Toxicology, 46: 446-475 [2] Burt S. et al, 2004: International Journal of Food Microbiology, 94: 223-253 [3] Svoboda K. et al, 1999: International Journal of Aromatherapy, 9, 3: 124-131
Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego