Maski o staej i zmiennej dugoci (VLSM)

Autor: Natalia Dajniak IVFDS

1
STRESZCZENIE

Projekt obejmuje wyjanienie pojcia: maska sieciowa, maska o staej dugoci, VLSM
itp. Na przykadach pokazano podzia sieci na podsieci z uwzgldnieniem poszczeglnych klas
(A, B, C), obliczanie optymalnej struktury podziau na podsieci, wziwszy pod uwag wyma-
gania zwizane z liczb podsieci oraz liczb hostw przypadajcych na podsie, a take, w jaki
sposb budowa tablic podsieci. Omwiono take algorytm najduszego dopasowania, spo-
sb zespalania tras, wdraanie VLSM, obliczanie maski podsieci, a take budowania nadsieci
w oparciu o klas C.
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

2
Spis treci



1. POJCIA.................................................................................................................................. 3
2. MASKA O STAEJ DUGOCI........................................................................................ 5
2.1 Podzia na podsieci ................................................................................................... 5
2.2 Obliczanie liczby podsieci i hostw......................................................................... 6
2.3 Obliczanie zakresu adresw IP dla podsieci............................................................. 6
2.4 Formaty zapisu maski ............................................................................................... 9
3 MASKA O ZMIENNEJ DUGOCI .................................................................................. 9
3.1 Wydajne wykorzystanie dostpnej przestrzeni adresowej ..................................... 10
3.2 Algorytm najduszego dopasowania..................................................................... 11
3.3 Zespalanie tras ........................................................................................................ 11
3.4 Wdraanie VLSM................................................................................................... 12
3.5 Opracowywanie maski podsieci ............................................................................. 13
3.6 Obliczanie liczby podsieci...................................................................................... 13
3.7 Obliczanie przyrostu............................................................................................... 14
3.8 Obliczanie liczby hostw na podsie...................................................................... 14
3.9 Dzielenie sieci klasy A na podsieci ........................................................................ 15
3.10 Dzielenie sieci klasy B na podsieci ........................................................................ 15
3.11 Dzielenie sieci klasy C na podsieci ........................................................................ 16
3.12 Podzia segmentu VLSM na podsieci..................................................................... 16
3.13 czenie sieci klasy C w nadsie ........................................................................... 17
Literatura .................................................................................................................................... 18
















Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

3
1. POJCIA

Wraz z rozwojem Internetu nieekonomicznym okazao si przydzielanie adresw wg
klas, gdy dostpne klasy adresw zaczy si bardzo szybko kurczy. Wprowadzono system
zwany: bezklasowym rutowaniem midzydomenowym CIDR (Classless Inter-Domain Ro-
uting). Pojawio si te pojcie maski sieci.
Maska sieci stosowana w poczeniu z miejscem docelowym w celu ustalenia, kiedy dana
trasa jest wykorzystywana. Na przykad trasa hosta posiada mask 255.255.255.255, co ozna-
cza, e akceptowane jest tylko dokadne dopasowanie. Trasa domylna posiada mask 0.0.0.0,
co oznacza, e z tej trasy moe korzysta dowolne miejsce docelowe. Maska sieci, gdy jest na-
pisana w systemie dwjkowym, skada si z grupy jedynek, po ktrej nastpuje grupa zer. Je-
dynka jest znaczca (musi pasowa), a zero jest nieznaczce (nie musi pasowa).Maska sieci w
tablicy tras dziaa w sposb podobny do maski podsieci, chocia jej funkcja nie jest cakiem ta-
ka sama. Skada si podobnie jak adres IP z 4 bajtw, uywana jest do wydzielenia czci adre-
su odpowiadajcej za identyfikacj sieci i czci odpowiadajcej za identyfikacj komputera z
adresu IP.

Przykad
Adres IP(dziesitnie): 212.51.219.50
Maska sieci(dziesitnie): 255.255.255.192
Adres IP(binarnie): 11010100.00110011.11011011.00110010
Maska(binarnie): 11111111.11111111.11111111.11000000

Adres sieci(binarnie): 11010100.00110011.11011011.00000000
Broadcast(binarnie: 11010100.00110011.11011011.00111111
Adres sieci (dziesitnie): 212.51.219.0
Broadcast (dziesitnie): 212.51.219.63

Dziki masce i adresowi IP moemy wyznaczy adres sieci i adresu rozgoszeniowego (Bro-
adcast).
Adres sieci tworzymy przepisujc niezmienione wszystkie bity adresu IP, dla ktrych odpo-
wiednie bity maski maj warto jeden. Reszt uzupeniamy zerami.
Adres broadcast jest adresem rozgoszeniowym sieci. Uywa si go do jednoczesnego zaadre-
sowania wszystkich komputerw w danej sieci (jest przetwarzany przez wszystkie komputery
w sieci). Tworzymy go podobnie do adresu sieci, jednak dopeniamy jedynkami zamiast zera-
mi.
Majc adres sieci i adres broadcast moemy atwo wyznaczy moliwy zakres numerw IP
komputerw w danej sieci. Dla podanych powyej adresw sieci i broadcast, komputerw w
sieci mog przyjmowa adresy IP od numeru: 212.51.219.1 do 212.51.219.62.
Adres 212.51.219.50 z mask 255.255.255.192 moemy w skrcie zapisa 212.51.219.50/26.
W tym przypadku ostatnia liczba oznacza ilo bitw o wartoci jeden w masce.

Przy wyznaczaniu zakresu adresw w sieci warto pamita, e zakres zaczyna si od liczby
nieparzystej a koczy liczb parzyst. Jeli wychodzi nam inaczej oznacza to, e obliczenia s
bdne.

Maska podsieci(subnet mask) podobnie jak adres IP, jest 32-bitow liczb binarn, ale
posiada bardzo specyficzny format. Musi ona skada si z grupy jedynek poprzedzajcej grup
zer na przykad 11111111111111110000000000000000. Maski podsieci s zazwyczaj zapi-
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

4
sywane albo przy uyciu kropkowej notacji dziesitnej (255.255.0.0), albo w formacie ukoni-
kowym, gdzie warto po ukoniku reprezentuje liczb jedynek (/16).
- w schemacie adresowania protokou Internet (IP) to zesp wybranych bitw, ktre identyfi-
kuj podsie. Wszystkie czony podsieci maj t sam mask podsieci. Inna nazwa maski pod-
sieci to subnetwork address mask.

Maska adresu podsieci (subnetwork address mask) wzorzec okrelajcy, w jaki
sposb adres IP jest podzielony na cz okrelajc podsie i na cz okrelajc adres kon-
kretnego hosta. Maska sieci to 32-bitowa liczba z jedynkami w miejscu bitw adresu IP okre-
lajcych cz sieciow adresu i zerami w miejscu bitw okrelajcych cz hosta.


Maska adresu(address mask)- cz schematu adresowania w protokole midzy siecio-
wym (Internet Protocol). Maska adresu, znana te pod nazw maski podsieci (subnet mask), to
grupa bitw, ktrych wartoci identyfikuj podsie. Maska adresu upraszcza proces odnoszenia
si do czonkw danej podsieci.

Maska podsieci, podobnie jak adres IP, jest 32-bitow liczb binarn, ale posiada bardzo specy-
ficzny format. Musi ona skada si z grupy jedynek poprzedzajcej grup zer na przykad
11111111111111110000000000000000. Maski podsieci s zazwyczaj zapisywane albo przy
uyciu kropkowej notacji dziesitnej (255.255.0.0), albo w formacie ukonikowym, gdzie war-
to po ukoniku reprezentuje liczb jedynek (/16).
([1],[2])






















Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

5

2. MASKA O STAEJ DUGOCI
2.1 Podzia na podsieci

Troch historii....
W 1985r okrelono, w jaki sposb naley dzieli sieci na podsieci. Procedura podziau zostaa
zawart w dokumencie RFC 950.

Dwupoziomowa hierarchia adresowania IP zostaa zastpiona trzypoziomow, dzielc stan-
dardowe klasowe pole numeru hosta na numer podsieci oraz numer hosta w tej podsieci.
Bity z adresu hosta s przydzielane adresowi sieci.
Rysunek 2.1.1 przedstawia sie (/16) klasy B, w ktrej pi bitw podsieci zostao wzitych z
przydziau adresu hosta i dodanych do przydziau adresu sieci, dajc wiksz liczb sieci z
mniejsz liczb hostw w kadej z nich.


Adres IP nnnnnnnnnnnnnnn sssssh hhhhhhhhhh
Maska podsieci 1111111111111111 11111 00000000000
Bity podsieci
Rysunek 2.1.1 Przydzielanie bitw podsieci



Bity podsieci w masce podsieci przybieraj warto binarnej jedynki, poniewa binarna jedyn-
ka zostaa przypisana do bitu adresu sieci, a binarne zero do bitu adresu hosta.
Domylnie dla sieci klasy B maska podsieci wynosi 255.255.0.0 (/16), ale zamienia si w
255.255.248.0 (/21), kiedy zostaje przydzielonych 5 bitw dla podziau na podsieci.

Przykad:
Istnieje sie klasy B 131.11.0.0. W postaci binarnej dowolny adres w tej sieci to:
10000011 00001011 hhhhhhhh hhhhhhhh,
gdzie h oznacza bit adresu hosta.
Aby dokona dalszego podziau sieci, naley utrzyma t sam tosamo sieci, ale wykorzy-
sta niektre bity (w tym przykadzie 5 bitw) z tosamoci hosta (ID) do utworzenia tosamo-
ci podsieci, w sposb nastpujcy:
Adres IP 10000011 00001011 ssssshhh hhhhhhhh
Maska podsieci 11111111 11111111 11111000 00000000
gdzie s oznacza bit maski podsieci.
Jeli w tym samym segmencie lub podsieci danej sieci s dwa hosty, to musz one mie tak
sam tosamo sieci i tak sam tosamo podsieci. Jeeli s one w rnych podsieciach, to
maj identyczne tosamoci sieci, ale rne tosamoci podsieci.
Przykadowo:
Adres IP 1 10000011 00001011 10010011 00100000 (131.11.147.64)
Adres IP 2 10000011 00001011 10010100 00110000 (131.11.148.96)
Maska podsieci 11111111 11111111 11111000 00000000 (255.255.248.0)
s w tej samej sieci. Jednak adresy IP:
Adres IP 3 10000011 00001011 10011011 00100000 (131.11.153.64)
Adres IP 2 10000011 00001011 10010101 00110000 (131.11.149.96)
Maska podsieci 11111111 11111111 11111000 00000000 (255.255.248.0)
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

6
s w rnych podsieciach. By dwa adresy mogy by w tej samej sieci, bity, ktre odpowiadaj
binarnym jedynkom w masce podsieci, musz by identyczne dla obu adresw.


2.2 Obliczanie liczby podsieci i hostw
Majc tosamo sieci i mask podsieci, ile podsieci moemy utworzy i ile hostw moe re-
zydowa w kadej z podsieci?
Przykadowo wzito 3 bity podsieci. W adresie IP, bity te mog przybiera nastpujce warto-
ci:
000
001
010
011
100
101
110
111
Naley wykluczy wartoci 000 i 111, gdy bity podsieci w adresie IP nie mog by samymi
jedynkami ani samymi zerami. Pozostaje sze wartoci (moliwych) dla bitw podsieci.
Oglnie jest 2
x
2 moliwych podsieci, gdzie x to liczba bitw podsieci. W rozpatrzonym wcze-
niej przykadzie jest 5 bitw podsieci, a wic jest 2
5
2 (tj. 30) podsieci.

Przedstawiony przykad to podzielona na podsieci sie klasy B. Dokadnie te same zasady
mona zastosowa wobec sieci klasy A i klasy C.
2.3 Obliczanie zakresu adresw IP dla podsieci
Po obliczeniu liczby podsieci oraz liczby hostw na podsie dla pary typu adres IP maska
podsieci, nastpny krok to rozpracowanie zakresu adresw IP dla kadej z podsieci. Aby zilu-
strowa t technik, wykorzystamy przykad, ktry rozwaylimy wczeniej: tosamo sieci o
wartoci 131.11.0.0 z mask podsieci o wartoci 255.255.248.0 (czasami zapisywan
131.11.0.0/21).
Stosowane s trzy reguy:
bity maski podsieci nie mog by samymi zerami,
bity tosamoci hosta nie mog by samymi zerami,
bity tosamoci hosta nie mog by samymi jedynkami.
Zatem pierwsza warto podsieci, jakiej moemy uy, to 0001, pierwsza tosamo hosta, jak
moemy okreli, to 0000000001, a ostatnia tosamo hosta, jak moemy okreli, to
11111111110. Dla pierwszej podsieci daje to wartoci:
Tosamo sieci 10000011 00001011 00000000 00000000
(131.11.0.0)
Maska podsieci 11111111 11111111 11111000 00000000
(255.255.248.0)
Pierwszy adres IP 10000011 00001011 00001000 00000001
(131.11.8.1)
Ostatni adres IP 10000011 00001011 00001111 11111110
(131.11.15.254)
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002
W podanym przykadzie zakres adresw IP dla pierwszej podsieci to 131.11.8.1 do
131.11.15.254. Zastosowanie tych samych oblicze do drugiej podsieci daje zakres od
131.11.16.1 do 131.11.23.254. T sam technik mona zastosowa wobec dowolnej pary typu
tosamo sieci maska podsieci; mona te wyprowadzi tablic zakresw podobn do tabe-
li 1.

7
Tabela 1.
Podsie
Zakres adresw
1
131.11.8.1 do 131.11.15.254
2
131.11.16.1 do 131.11.23.254
3
131.11.24.1 do 131.11.31.254
-
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
-
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
30
131.11.240.1 do 131.11.247.254


Inne przykady podziau sieci na podsieci:
Przykad1.
Podzia sieci na dwie podsieci

Dana jest sie o adresie: 192.168.100.0
Maska sieci to: 255.255.255.0

Zapis bitowy:

11000000.10101000.01100100.00000000 adres
11111111.11111111.11111111.00000000 maska

Naley wyznaczy broadcast poprzez przepisanie wszystkich bitw adresu, dla ktrych bit ma-
ski ma warto 1, warto 0 w masce uzupeniamy jedynkami.

Std 10000000.10101000.01100100.11111111 Broadcast

192.168.100.255 jest to adres rozgoszeniowy sieci Broadcast, dziki niemu wiadomo, e
adresy w sieci mog znajdowa si w zakresie 1-254
Reasumujc
192.168.100.0 adres sieci
192.168.100.1 - 192.168.100.254 adresy w sieci
192.168.100.255 broadcast

Aby dokona podziau danej sieci na dwie podsieci naley wykorzysta 25 bit adresu.

Maska podsieci to: 255.255.255.128

z tego wynika nastpujcy podzia:

192.168.100.0 adres I podsieci bit 25 ma warto 0
192.168.100.1 192.168.100.126 adresy w podsieci
192.168.100.127 - broadcast

192.168.100.128 adres II podsieci bit 25 ma warto 1
192.168.100.129 192.168.100.254 adresy w podsieci
192.168.100.255 broadcast

Przykad:2.
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

8
Podzia sieci na cztery podsieci

Dana jest sie o adresie: 192.168.100.0
Maska sieci to: 255.255.255.128

Zapis bitowy:

11000000.10101000.01100100.00000000 adres
11111111.11111111.11111111.10000000 maska

Naley wyznaczy broadcast poprzez przepisanie wszystkich bitw adresu, dla ktrych bit ma-
ski ma warto 1, warto 0 w masce uzupeniamy jedynkami.

Std 10000000.10101000.01100100.01111111 Broadcast

192.168.100.127 Jest to adres rozgoszeniowy sieci Broadcast, dziki niemu wiadomo, e
adresy w sieci mog znajdowa si w zakresie 1-126

Reasumujc:
192.168.100.0 adres sieci
192.168.100.1 - 192.168.100.126 adresy w sieci
192.168.100.127 broadcast

Aby dokona podziau danej sieci na cztery podsieci naley wykorzysta 26 i 27 bit adresu

Maska podsieci to: 255.255.255.224

z tego wynika nastpujcy podzia


192.168.100.0 adres I podsieci bit 25 ma warto 0, 26 ma warto 0
192.168.100.1 192.168.100.30 adresy w podsieci
192.168.100.31 - broadcast

192.168.100.32 adres II podsieci bit 25 ma warto 0, 26 ma warto 1
192.168.100.33 192.168.100.62 adresy w podsieci
192.168.100.63 broadcast

192.168.100.64 adres II podsieci bit 25 ma warto 1, 26 ma warto 0
192.168.100.65 192.168.100.94 adresy w podsieci
192.168.100.95 broadcast

192.168.100.96 adres II podsieci bit 25 ma warto 1, 26 ma warto 1
192.168.100.97 192.168.100.126 adresy w podsieci
192.168.100.127 broadcast


Przykad 3.

Dana jest sie o adresie 172.24.150.192/27. Naley podzieli j na dwie podsieci.

Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002
Zapis bitowy adresu u maski:

9

101011000.00011000.10010110.11000000 adres IP
11111111.11111111.11111111.11100000 maska sieci

Z tych informacji jasno wida, e na adresy komputerw pozostaje 5 bitw adresu. Chcc do-
kona podziau sieci na dwie podsieci naley do ich oznaczenia wykorzysta 28 bit adresu. A
co za tym idzie na adresy hostw pozostan 4 bity adresu.

101011000.00011000.10010110.11000000 28 bit adresu wykorzystany do podziau na pod-
sieci

11111111.11111111.11111111.11110000 maska dla podsieci

Adres pierwszej podsieci to : 172.24.150.192
Broadcast: 172.24.150.207
Zakres adresw: 172.24.150.193 172.24.150.206

Adres drugiej podsieci to: 172.24.150.208
Broadcast: 172.24.150.223
Zakres adresw: 172.24.150.209 172.24.150.222
2.4 Formaty zapisu maski
Chocia format dziesitny kropkowy uznawany bywa za starowiecki, to jest on nadal forma-
tem czsto uywanym. Zgrabniej jest okreli dan sie jako 195.162.230.0/24 zamiast
195.162.230.0, maska podsieci 255.255.255.0, ale ten drugi format przekada si bardziej na in-
formacje, ktre trzeba wpisa w oknach dialogowych konfiguracji. Format dziesitny kropko-
wy jest czsto stosowany w obliczeniach podziau na podsieci, podczas gdy bezklasowe wybie-
ranie trasy (CIDR) i czenie w nadsie mog z powodzeniem korzysta z notacji skrconej.
Dobrze jest wic zna obie te konwencje.

Funkcj maski podsieci jest identyfikowanie, ktra cz adresu IP okrela sie, a ktra cz
okrela hosta. Jedynki okrelaj, e odpowiadajce im bity w adresie IP to bity sieci, a zera
okrelaj bity hosta. W przypadku tradycyjnego adresowania klasowego, pocztkowe bity adre-
su okrelaj klas adresu, ktra z kolei okrela zakres hosta i sieci. Std, kiedy wprowadzano
adresy IP oraz adresowanie klasowe, nie zostay zaimplementowane maski sieci.
Jednak analiza pocztkowych bitw adresu jest nuca, a maski podsieci upraszczaj ten pro-
ces. Binarna operacja AND sprawia, e zera w masce podsieci maskuj cz hosta w adresie
IP, pozostawiajc tylko te bity, ktre identyfikuj sie, albo prefiks sieci. Adresy klasy A (adre-
sy /8) maj domyln mask podsieci /8 (255.0.0.0). Klasy B i C maj domylne maski podsie-
ci, odpowiednio, /16 (255.255.0.0) i /24 (255.255.255.0).

Pierwotnie maski podsieci wprowadzono, by uatwi obliczanie adresu sieciowego. W pniej-
szym czasie zaczy by wykorzystywane do innego celu by dzieli sieci klasy A, B oraz C
na mniejsze czci za pomoc techniki znanej jako podzia na podsieci.

([5])
3 MASKA O ZMIENNEJ DUGOCI
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002
VLSM, czyli maska o zmiennej dugoci bywa mylona z pojciem podziau na podsie, gdy
podzia ten polega wanie na zmianie dugoci maski podsieci.

10

Dokonujc podziau sieci na podsieci rozbija si j na segmenty, z ktrych wszystkie s
tej samej wielkoci. Pojedyncz mask podsieci, aczkolwiek nie domyln mask podsieci, sto-
suje si wobec caej sieci.
Dokument RFC 1009 (1987r.)okreli, w jaki sposb sie moe wykorzystywa wicej
ni jedn mask podsieci, aby implementowa segmenty rnej dugoci. VLSM umoliwia
przypisanie danej sieci wicej ni jednej maski, w zwizku z czym rozszerzone prefiksy sieci
rnych segmentw sieci maj rne dugoci.
Niektre protokoy routingu, takie jak protok routingu internetowego w wersji 1 (RIPv1),
wymagaj jednolitych masek podsieci w obrbie caego prefiksu sieci. RIPv1 pozwala na uy-
cie tylko pojedynczej maski podsieci z kadym z numerw sieci, poniewa nie zapewnia on in-
formacji o maskach podsieci w ramach swoich komunikatw uaktualnie tablicy tras.
Protok RIPv2 i protok otwierania najkrtszej cieki w pierwszej kolejnoci (OSPF) do-
puszczaj VLSM. Korzyci pynce z przydzielania wielu masek podsieci danemu numerowi
IP sieci:
moliwe jest bardziej wydajne wykorzystanie przydzielonej przestrzeni adresw IP.
Moliwe jest zespalanie tras, co przyczynia si do znacznego ograniczenia informacji
dotyczcych routingu w obrbie domeny routingu danej organizacji.
([5])
3.1 Wydajne wykorzystanie dostpnej przestrzeni adresowej
Obsugiwanie tylko jednej maski podsieci w obrbie danego prefiksu sieci stwarzao pro-
blem zwizany z koniecznoci staego rozmiaru podsieci. Przykadowo sie 131.11.0.0/21
zapewnia 30 podsieci, przy czym kada z nich ma 2046 hostw. Podsie klasy B zostaa przy-
dzielona przedsibiorstwu posiadajcemu dwa due zakady, z ktrych kady wymaga okoo 5
000 adresw IP. Ponadto przedsibiorstwo ma 25 filii, z ktrych kada wymaga najwyej 200,
a czsto znacznie mniej, adresw IP.
Oba z tych duych zakadw potrzebowayby co najmniej trzech podsieci, a przydzielono by
im prawdopodobnie cztery. Oznacza to powan i by moe niepotrzebn, inwestycj w route-
ry. Mog by inne powody segmentowania sieci liczcej 8 000 uytkownikw (jak na przykad
ograniczanie ruchu emisji), ale konstruktor sieci powinien mie wybr okrelenia najbardziej
wydajnej segmentacji, a nie powinien by zmuszony do zastosowania segmentw liczcych 2
000 hostw.
Poniewa kada z filii (po 200 uytkownikw kada) musi korzysta z podsieci liczcej 2000
hostw, znaczna liczba adresw jest marnowana. W rzeczywistoci przy omiu podsieciach ju
przydzielonych duym zakadom przedsibiorstwu nie pozostaje wystarczajco duo podsieci,
aby przydzieli jedn kadej z filii. Dlatego te potrzebuje ono albo drugiej sieci, pomimo e
wykorzystuje o wiele mniej adresw IP, ni 65 000, ktre (teoretycznie) zapewnia jego sie
klasy B, albo te musi implementowa mask podsieci /22 (62 podsieci). To drugie rozwizanie
prowadzioby do jeszcze wikszej liczby routerw w duych zakadach oraz do dwukrotnego
wzrostu ogaszanych tras.

Rozwizanie VLSM polega na okreleniu szeciu podsieci /19 o pojemnoci 2
13
2 (tj. 8 190)
adresw hostw kada. Dwie z nich mog zosta przydzielone duym zakadom, a trzecia mo-
e zosta bardziej podzielona przy uyciu maski podsieci /24 co daje 30 podsieci liczcych
254 uytkownikw. Przedsibiorstwu pozostaj jeszcze trzy podsieci /19 lub poowa przydzie-
lonej mu przestrzeni adresowej, na przyszy rozwj.

Rysunek 3.1.1 przedstawia t strategi podziau na podsieci.

Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

11
30 pod-podsieci

Pod-podsie /24 6 podsieci szkieletowych
254 hosty
Podsie /19
8190 hostw

Sie /16
65 tys. Hostw


Rysunek 3.1.1 Wykorzystywanie VLSM do implementowania
wydajnej segmentacji sieci


Rysunek 3.1.1 Wykorzystywanie VLSM do implementowania wydajnej segmentacji sieci

([5])
3.2 Algorytm najduszego dopasowania
Routery implementuj spjny algorytm przekazywania oparty na algorytmie najduszego do-
pasowania. Jeeli wykorzystywany jest VLSM, to wiksze podsieci (z mniejszymi prefiksami
sieci) zostaj bardziej podzielone, tworzc mniejsze pod-podsieci (z wikszymi prefiksami sie-
ci). Mwi si, e pod-podsieci s bardziej okrelone, poniewa duszy prefiks sieci bliej
okrela lokalizacj danego hosta w sieci.
Na przykad na rysunku 2.2.1 trasa sieciowa do hosta 131.11.97.5 moe by okrelona jako
131.11.0.0/16, 131.11.96.0/19, lub 131.11.97.0/24. Poniewa te bardziej okrelone segmenty
sieci s podsieciami tych mniej okrelonych segmentw, host jest na wszystkich trzech trasach.


131.11.97.0./24
131.11.96.0./19
131.11.0.0./16

Host 131.11.97.5

Rysunek 3.2.1 Algorytm najduszego dopasowania

Przy uyciu algorytmu najduszego dopasowania router przekazujcy bdzie routowa do naj-
bardziej okrelonej sieci, to jest 131.11.97.0/24. Oznacza to, e host 131.11.97.5 musi by zain-
stalowany w podsieci 131.11.97.0/24. Gdyby, przez pomyk, host ten zosta podczony do
sieci szkieletowej 131.11.96.0/19, nie udaoby si go nigdy osign.

3.3 Zespalanie tras
Wykorzystujc VLSM dzieli si sie na podsieci o najwikszych wymaganych rozmiarach
(podsieci szkieletowe). Nastpnie naley te podsieci ponownie podzieli ju wg okrelonych
potrzeb. Dziki temu mona zebra i zespoli przestrze adresow ograniczajc tym samym
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

12
ilo informacji dotyczcych routingu na najwyszym poziomie oraz ukry szczegow struk-
tur informacji routingu dla jednej z grup podsieci przed inn grup podsieci.

Przykad:

By podsieci wczeniej rozwaanej sieci nie byy rozgaszane wewntrznie i zewntrznie przez
tablic tras przedsibiorstwa naley zastosowa rozwizanie VLSM.
Router A ogasza w Internecie tylko jedn pozycj sieciow tablicy tras (131.11.0.0/16). Ro-
uter B zespala wszystkie podsieci /24 w jedn tosamo podsieci /19, ktr ogasza w sieci
szkieletowej organizacji. Prowadzi to do powstania mniejszych tablic tras i zmniejszenia si
ruchu ogosze routingu.


131.11.98.0./24

131.11.97.0./24 Router B

131.11.96.0./19 Router A

131.11.0.0./16

131.11.64.0./19


131.11.32.0./19

Rysunek 3.3.1 Zespalanie tras przy uyciu VLSM

3.4 Wdraanie VLSM
Wdraanie hierarchicznego schematu podziau na podsieci, ktry zapewnia VLSM wymaga
starannego planowania. Naley dokadnie przestudiowa plan adresw i upewni si, e naj-
mniejsze podsieci bd mogy obsugiwa wymagan liczb hostw. O ile VLSM jest wdraa-
ny przy uyciu logicznej struktury hierarchicznej tak, aby plan adresw odzwierciedla
struktur, albo topologi sieci to adresy z kadej spord podsieci mog by zespalane w po-
jedynczy blok adresowy, ktry powstrzymuje tablice tras sieci szkieletowej od stawania si
zbyt duymi.
Istniej trzy warunki zapewniajce pomylne wdraanie VLSM:

Protokoy routingu musz nie rozszerzone informacje o prefiksach sieci wraz z ka-
dym ogoszeniem tras. Takie protokoy, jak RIPv2 i OSPF maj t funkcj.
Routery musz implementowa algorytm najduszego dopasowania.
Adresy musz by przydzielone tak, aby miay znaczenie topologiczne, umoliwiajc w
ten sposb zespalanie tras....

([5])


Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

13
3.5 Opracowywanie maski podsieci
Przy podziale na podsieci wszystkie obliczenia bior si z liczby bitw podsieci. Normalnie
istnieje maksimum wynoszce 8 bitw podsieci. Moe by wicej sie klasy B mogaby by,
przykadowo, podzielona na 510 podsieci liczcych po 126 hostw ale taki poziom podziau
jest rzecz niezwyk. Bity podsieci nie mog by samymi jedynkami, ani samymi zerami. Dla-
tego te moe by tylko 1 bit podsieci. Zakres bitw podsieci z praktycznego punktu widzenia
wynosi zatem 2 do 8.
Aby opracowa mask podsieci dla danej liczby bitw podsieci, naley wykona nastpujce
czynnoci:
1. Okreli, czy sie jest sieci klasy A, B, czy C.
2. Wzi domyln mask podsieci (odpowiednio /8, /16, lub /24) i doda liczb bitw
podsieci. W ten sposb sie klasy B (/16) majca 3 bity podsieci ma mask podsieci /19.
3. Aby obliczy mask podsieci w kropkowej notacji dziesitnej naley wzi pierwszy
oktet zerowy domylnej maski podsieci. W przypadku klasy B (255.255.0.0) jest to
trzeci oktet.
4. Przeksztaci najbardziej znaczce bity tego oktetu na jedynki, aby pasoway do bitw
maski podsieci. To znaczy, jeeli s 3 bity maski podsieci, to przeksztaci 3 pierwsze
bity oktetu na jedynki.
5. Obliczy dziesitn warto oktetu, zwaywszy, e binarne 10000000 rwna si 128,
01000000 rwna si 64 i tak dalej.
6. Z tych oblicze wygenerowana zostanie tabel 2

Tabela 2. Opracowywanie maski podsieci
Bity pod-
sieci
Maska
2 192
3 224
4 240
5 248
6 252
7 254
8 255

([5])
3.6 Obliczanie liczby podsieci
Liczb podsieci mona obliczy z liczby bitw podsieci. By tego dokona naley:
1. Obliczy 2
x
, gdzie x stanowi liczb bitw podsieci (2
2
=4, 2
3
=8, 2
4
=16 i tak dalej).
2. Odj 2 od kadej z tych liczb.
3. Doczy wyniki do tabeli 2, aby wygenerowa tabel 3

Tabela 3. Dodawanie liczby podsieci
Bity pod-
sieci
Maska Podsieci
2 192 2
3 224 6
4 240 14
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

14
5 248 30
6 252 62
7 254 126
8 255 254

3.7 Obliczanie przyrostu
Przyrost to wartoci wykorzystywan do obliczania zakresu adresw w kadej z podsieci. Re-
prezentuje ona rnic albo skok w obrbie odpowiedniego oktetu, (drugiego w przypadku kla-
sy A, trzeciego w przypadku klasy B, czwartego w przypadku klasy C) pomidzy adresami po-
cztkowymi dla kadej z podsieci.
By obliczy przyrost naley:
1. Wzi uprzednio obliczon warto oktetu z maski podsieci.
2. Odj t warto od 256.
3. Doda wartoci przyrostu do tabeli 3, aby wygenerowa tabel 4.

Tabela 4. Dodawanie wartoci przyrostu
Bity pod-
sieci
Maska Podsieci Przyrost
2 192 2 64
3 224 6 32
4 240 14 16
5 248 30 8
6 252 62 4
7 254 126 2
8 255 254 1

([5])
3.8 Obliczanie liczby hostw na podsie
Obliczanie liczby hostw na podsie nie jest czynnoci bardzo skomplikowan, nawet w sys-
temie binarnym. Aby obliczy liczb hostw naley:
1. Wzi liczb bitw domylnie przydzielonych tosamociom hostw (24 dla klasy A, 16
dla klasy B, 8 dla klasy C).
2. Odj liczb bitw podsieci, aby otrzyma warto y.
3. Obliczy 2
y
dla kadego rzdu w tabeli.
4. Odj 2 od kadej wartoci (poniewa adresem hosta nie mog by same jedynki ani
same zera).
5. Doda uzyskane liczby hostw do tabeli 4, aby uzyska wykres podsieci przedstawiony
w tabeli 5 Zazwyczaj nie ma potrzeby dokadnego obliczania liczby hostw powyej
510; dlatego te stosuje si przyblienia.





Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

15
Tabela 5. Wykres podsieci
Bity pod-
sieci
Maska Podsieci Przyrost Hosty
klasy A
Hosty
klasy B
Hosty
klasy C
2 192 2 64 4M 16K 62
3 224 6 32 2M 8K 30
4 240 14 16 1M 4K 14
5 248 30 8 500K 2K 6
6 252 62 4 250K 1K 2
7 254 126 2 130K 510
8 255 254 1 65K 254

3.9 Dzielenie sieci klasy A na podsieci
Due przedsibiorstwa czasem uywaj sieci klasy A (szczeglnie 10.0.0.0) w intranetach fir-
mowych. Przykadowe midzynarodowe przedsibiorstwo wymaga oglnej liczby 70 podsieci.
Chocia wikszo z nich bdzie wzgldnie maych, dyrekcja przewiduje zapotrzebowanie w
wysokoci 80 tys. hostw w jednej z nich. Korzysta si ze specyfikacji wewntrznego adresu
intranetowego 10.0.0.0/8 (RFC 1918). Kierownik techniczny chce wiedzie, czy hosty
10.2.4.213 i 10.6.1.14 bd w tej samej podsieci. Aby zaimplementowa wymagan struktur
podsieci naley:
1. Wybra liczb bitw podsieci. Wedug tabeli 4.6 wybr 7 bitw podsieci daje 126 sieci,
co spenia wymogi i pozostawia miejsce na rozbudow.
2. Sprawdzi liczb hostw na podsie. Sie klasy A, ktra ma 7 bitw podsieci, dopusz-
cza 130 tys. hostw na sie. Spokojnie mieci si to w granicach wymogw.
3. Uzyska mask podsieci. Wedug tabeli 4.6, warto drugiego oktetu (jako e jest to
sie klasy A) wynosi 254. Zatem maska podsieci to 255.254.0.0 (lub /15).
4. Zastosowa przyrost. Wedug tabeli 4.6 wynosi on 2. Zatem podsieci to 10.2.0.0/15,
10.4.0.0/15, 10.6.0.0/15 i tak dalej.
5. Doda zakresy adresw hostw. Adresy hostw nie mog by samymi jedynkami, ani
samymi zerami, wic zakresy adresw to 10.2.0.1 do 10.3.255.254, 10.4.0.1 do
10.5.255.254, 10.6.0.1 do 10.7.255.254 i tak dalej.
6. Skontrolowa struktur sieci, ktr uzyskano. Host 10.2.4.213 jest w sieci 10.2.0.0, a
host 10.6.1.14 jest w sieci 10.6.0.0. A zatem nie s one w tej samej podsieci.
3.10 Dzielenie sieci klasy B na podsieci
Zazwyczaj przedsibiorstwo, ktremu zostaa przydzielona sie klasy B lub zaimplementowao
prywatn sie wewntrzn klasy B w swoim intranecie, potrzebuje podziau na podsieci.
Przykadowe przedsibiorstwo aktualnie wymaga 28 podsieci w swojej sieci klasy B,
155.62.0.0. Obecnie maksymalna liczba hostw w kadej z podsieci wynosi 250 Zaoono, e
liczba ta nie przekroczy 500 w najbliszej przyszoci. Istnieje wymg, aby hosty 155.62.10.6 i
155.62.15.230 nie dzieliy ze sob tej samej podsieci. Aby implementowa wymagan struktur
podsieci, naley wykona nastpujce czynnoci:
1. Wybra liczb bitw podsieci. Wedug tabeli 4.6 wybr zarwno 5 bitw podsieci (30
podsieci), jak i 6 bitw sieci (62 podsieci) spenia wymogi, przy czym druga z opcji da-
je wicej miejsca na przysz rozbudow.
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002
2. Sprawdzi liczb hostw na podsie. Jeeli wybrano 5 bitw podsieci, to kada z pod-
sieci bdzie w stanie pomieci w przyblieniu 2 000 hostw. Wybr 6 bitw podsieci
ogranicza maksymaln liczb hostw na podsie do okoo 1 000. Obydwie liczby spo-
kojnie mieszcz si w granicach wymogw.

16
3. Zastosowa przyrost. Dla 5 bitw podsieci jest to 8, dla 6 bitw podsieci 4. Std te
wybr podsieci to:
5 bitw podsieci 155.62.8.0/21, 155.62.16.0/21, 155.62.24.0/21 i tak dalej,
6 bitw podsieci 155.62.4.0/22, 155.62.8.0/22, 155.62.12.0/22 i tak dalej.
4. Zastosowa wymg sformuowany w specyfikacji. Jeeli wybrano 5 bitw podsieci, to
hosty 155.62.10.6 i 155.62.15.230 bd razem w sieci 155.62.8.0/21. Jeeli jednak wy-
brano 6 bitw podsieci, to bd one, odpowiednio, w podsieciach 155.62.8.0/22 i
155.62.12.0/22. Dlatego te wybr powinien pa na 6 bitw podsieci.
5. Uzyska mask podsieci. Wedug tabeli 4.6, warto trzeciego oktetu (jako e jest to
sie klasy B) wynosi 252. A zatem maska sieci to 255.255.254.0.0 (lub /22).
6. Doda zakresy adresw hostw. Adresy hostw nie mog by samymi jedynkami, ani
samymi zerami, wic zakresy adresw to 155.62.4.1 do 155.62.7.254, 155.62.8.1 do
155.62.11.254, 155.62.12.1 do 155.62.15.254 i tak dalej.

([5])
3.11 Dzielenie sieci klasy C na podsieci
Przykad:
Firma wymaga oglnej liczby czterech sieci. W adnej z tych podsieci nigdy nie bdzie wicej,
ni 20 hostw. Przydzielono klas C 195.162.230.0/24. By zaimplementowa wymagan struk-
tur sieciow, naley:
1) Wybra liczb bitw podsieci. Wg tabeli 4.6 wybr 3 bitw podsieci daje 6
sieci liczcych maksymalnie po 30 hostw. To spenia wymogi.
2) Uzyska mask podsieci. Wg tabeli 4.6, warto czwartego oktetu (jako e
jest to sie klasy C) wynosi 224. Zatem maska podsieci to 255.255.255.224
(lub /27).
3) Zastosowa przyrost. Wg tabeli 4.6 wynosi on 32. A zatem podsieci to
195.162.230.32/27, 195.162.230.64/27, 195.162.230.97/27 i tak dalej.
4) Doda zakresy adresw hostw. Adresy hostw nie mog by samymi je-
dynkami, ani samymi zerami, wic zakresy adresw to 195.162.230.33 do
195.162.230.62, 195.162.230.65 do 195.162.230.94, 195.162.230.97 do
195.162.230.126 i tak dalej.
3.12 Podzia segmentu VLSM na podsieci
Dzielenie segmentu na podsie w przypadku VLSM odbywa si na tych samych zasadach, co
podzia zwyky. Podziau mona dokona poprzez granice klas jaki i podziau segmentu.
Przykad:
Zadanie polega na podziale podsieci 155.62.12.0/22 sieci klasy B na najwiksz moliw licz-
b pod-podsieci. Ograniczeniem jest liczba hostw w kadej z podsieci rwna 40. Wewntrzny
podzia podsieci szkieletowej wymaga, aby zosta wdroony VLSM. Wykorzystywany jest pro-
tok routingu nioscy rozszerzone informacje o prefiksie sieci wraz z kadym ogoszeniem
trasy oraz routery sieci implementuj algorytm najduszego dopasowania.
By dokona dalszej segmentacji podsieci szkieletowej 155.62.12.0/22 naley:
5) Wg tabel 4.6 okreli podsie speniajc ograniczenie dotyczce liczby ho-
stw (czyli sie klasy C, poniewa moe mie ona do 62 hostw).
6) Uzyska mask podsieci dla tej podsieci (zatem maska ta okrelona jest jako
255.255.255.192, lub /26.)
7) Uzyska przyrost. Poniewa przekroczono granic klas, przyrost ten stosuje
si do czwartego oktetu adresu (wedug tabeli 4.6, przyrost ten wynosi 64)
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

17
8) Zastosowa przyrost. (Podsieci to 155.62.12.64/26, 155.62.12.128/26,
155.62.12.192/26, 155.62.13.0/26 i tak dalej, a do 155.62.15.128/26.)
9) Doda tosamoci hostw. (Daje to zakresy adresw 155.62.12.65 do
155.62.12.126, 155.62.12.129 do 155.62.12.190, 155.62.12.193 do
155.62.12.254, 155.62.13.1 do 155.62.13.62 i tak dalej)
10) By obliczy maksymaln liczb pod-podsieci naley od maski pod-podsieci
(/26) odj mask podsieci szkieletowej (/22).W duszym z tych prefiksw
s cztery dodatkowe bity podsieci. Liczba pod-podsieci wynosi zatem 2
4
2,
czyli 14.

3.13 czenie sieci klasy C w nadsie
Przy czeniu w nadsie naley pamita o limicie granicy. Jeeli zachodzi potrzeba poczenia
dwch sieci klasy C w nadsie, to warto trzeciego oktetu niszego adresu musi by podzielna
przez 2. W przypadku czterech sieci, warto ta musi by podzielna przez 4 i tak dalej. Sieci
musz by przylege i poddaje si je czeniu w nadsie w grupach po 2, 4, 8, 16 i tak dalej (po-
tgi liczby dwa).
Przykad:
Mamy cztery sieci klasy C 207.23.68.0 do 207.23.71.0. Naley je poczy w pojedyncz sie.
Naley sprawdzi, czy jest to moliwe, obliczy mask podsieci i zakres adresw.
1) Czy sieci s przylege? (s przylege) Czy warto trzeciego oktetu
najniszej sieci (68) jest podzielna przez 4? (jest podzielna) Zatem sie-
ci te mog zosta poczone.
2) Domyln mask podsieci klasy B (/24) naley skrci o odpowiedni
liczb bitw. By poczy dwie sieci naley skrci ja o jeden bit; by
poczy cztery o dwa bity; by poczy osiem naley skrci j o
trzy i tak dalej. W danym przykadzie skracamy mask o dwa bity.
Std maska podsieci to /22 lub 255.255.252.0.
3) A zatem poczona sie to 207.23.68.0/22. Naley doda tosamoci
hostw, aby otrzyma zakres adresw od 207.23.68.1 do
207.23.71.254.













Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002

18
LITERATURA
[1] S. Siyan Karanijt Windows NT: TCP/IP Wyd. Robomatic Wrocaw 1998r.
[2] Kosowicz Piotr Sieci komputerowe: polski i angielski sownik terminologii
[3] Bartosz Kiziukiewicz Sieci lokalne (ksika w formie eletronicznej)
[4] Przykady i informacje zaczerpnito z internetu m.in.:
http://www.elektronet.gower.pl/pc043.htm
http://www.republika.pl/kmis/adresow.htm
linuxpub.w.interia.pl/dl/sieci.pdf ...
[5] materiay wasne
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego ukasiewicza
Zakad Systemw Rozproszonych
Rzeszw 2002