You are on page 1of 13

18.10.2013 r.

RZEBA GOTYCKA XII-XV w.


gwnie tematyka religijna
XIV nowe przedtawienia! np. "krzy#owanie
XV d"#a ilo$% imion! przydomkw
&'() *+',-) '(,./) 0*&)1+I,2
*+',- 31(,-4) +5&,6'574) konie8 XII XIII
II *+',- XIV w.
tyl 9mity8zny:
tyl 9pi;kny:
*+',- <=.4*0*&)1+I XV
OKRES WCZESNY XIII w.
gwny orodek !r"n#$"
!RANC%A
+atedra w 1>5'&',-
elementy tyl" roma?kiego
pakorze@Ay w tympanona8B
tematyka
nowe elementyC statui columni rze@Ay na kol"mna8B odrywanie od ram
ar8Bitektoni8zny8B
Daria E3nieAowzi;8ieF 1Bryt" Daria E-apieniF
- w XIII w. rozwija i; religijno$% payjna
+atedra 4otre 6ame w <5')GH! konie8 XIII
(martwy8Bwtanie nowo$%C 1Bryt" na tronie po (martwy8Bwtani" I 5nioy
trzymajJ narz;dzia m;ki EArma Passionis/Arma ChristisF
+atedra w ',ID-! ok. 12K0
Arak tympanon" w portal"! zamiat niego '*(,&5
statui columni wyrwane z ram ar8Bitektoni8zny8B
sacra conversatione tak w reneanie A;dzie nazywa i; motyw
rozmawiajJ8y8B ze oAJ pota8i
o$8ie#e po"dniowe dwie gr"py! ktry8B a"torami J dwaj inni mitrzowie
(wiatowanie mae gowy! 8i;#kie zaty! pod ktry8B nie da i; odgadnJ%
anatomii! 5nio przedtawiony elegan8ko! Daria Aardziej toporna! nie adna
twarz
typowe zao#enia dla gotyk"
4awiedzenie $w. ,l#Aiety inne propor8je! pozy8ja kontrapot"! pod zat
wida% anatomi; inpira8ja zt"kJ anty8znJ
artyta mg widzie% rze@Ay anty8zne w 5kwizgranie Erenean karoli?kiF
9zt"ka okoo 1200: - nawiJzania do antyk"
np. Dikoaj z Verd"n! zotnik
inne rze@AyC
motywy winogron 1Bryt"
pd. portal - <itagora
NIE&CY
+atedra w -&'5-/H'0H nad 'enem
Laada w tyl" niemie8kim! rze@Ay w tyl" Lran8"kim opus francigenum
dy8Botomia - 8z;te w katedra8B niemie8ki8B tego okre"! Lorma portali jet
roma?ka a rze@Ay goty8kie
portalC -alomon na $rodk"! po lewej Ecclesia po prawej Synagoga
+atedra w 45HD/,'0H
a"tor rze@AC Ditrz z 4a"mAerga Epo. XIII w.F
lektori"m oddziela prezAiteri"m od rezty ko$8ioa
kompozy8ja narra8yjna D;ka 1Bryt"a! od zdrady 2"daza! Aardzo
"getywne! reality8zne rze@Ay
(drada 2"daza 2"daz Aierze reArniki od Gydw Gydw przedtawia
i; w 8Barakteryty8zny8B lejkowaty8B nakry8ia8B gowy Etak i; m"ieli
"Aiera% w $redniowie8zny8B 4iem8ze8BF
*tatnia 3ie8zerza 2"daz zawze po dr"giej tronie to"
-Jd <iata
prezAiteri"m
rze@Ay przedtawiajJ8e $wie8ki8B doAro8zy?8w i L"ndatorw katedry
jedno z pierwzy8B taki8B wprowadze? l"dzi do 8z;$8i sacrum
rze@Aa ki;8ia ,kker8Bardta i Hty wyoki k"nzt! poli8Bromowane
+atedra w /5D/,'0H
portal gwny ar8Bitektoni8znie roma?ki! rze@Aa goty8ka
-Jd *tate8zny dziwne przedtawienie! wzy8y i; $miejJ! nawet
pot;pieni
2e@dzie8 z /amAerg"
Bipotezy na temat tego 8o to za pota%C
8earz >enryk II Epo8Bowany w katedrzeF
idea 8Brze$8ija?kiego wojownika E8Byek wojen krzy#owy8BF
jaki$ $wi;ty
rze@Aa ma 9zJ pra;: Ao dla Bitlerow8w Ay to ymAol aryj8zyka
W'OC(Y
/azylika $w. <iotra w 'zymie
poJg $w. <iotra 98zarny piotr"$: - LilozoL na tronie
przypiywana 5rnoldowi di 1amAio! po. XIII w.M w8ze$niej Jdzono! #e to
rze@Aa anty8zna z IV w.
+atedra w <I(I,
amAona 8iekawe przedtawienie! >er8"le w lwiej krze na ple8Ba8B jako
zapowied@ zej$8ia 1Bryt"a do ot8Bani! Ao jednJ z pra8 Ayo zniz8zenie
1erAera
a"torC 4i8olo <izagno! ok. 12N0 r.
+atedra w -I,4I,
niedoko?8zona
amAona tak#e a"tortwa <izagno
II OKRES RZEBY GOTYCKIE% XI) w.
gwny orodek Ce*"r*+wo N,e-,e#k,e
STY. &ISTYCZNY ekpreja wynikajJ8a z deLorma8ji 8iaa "wyp"klenie 8e8B
d"8Bowy8B a nie anty8zna idea l"dzkiego pi;kna
rze@Aa Aik"pa Oryderyka Pon >oBenloBe E/amAergF
a8eta! zapadni;ta! 8B"da twarz
patora w prawej doni
kr"8yLiky mity8zne EChristus DolorosusF krajny przykad! prawie nat"ralizm
w rze@Aie roma?kiej w przedtawienia8B 1Bryt"a na krzy#" podkre$lany Ay
Aoki try"mLalizm! pota% wyglJdaa jakAy taM w XIV w. podkre$lano element
l"dzki! 8ierpienie i "m;8zenie 8iaa
w $redniowie8z" dziea powtaway we wppra8y artyty i teologa! dopiero w
reneanie artyta ma wolnJ r;k; i mo#e np. przedtawia% wojJ ko8Bank; jako
Daryj;
XIV w. - rozwj mity8yzm" dominikanie z 4adrenii! +atarzyna ze -ieny!
8yteri
+r"8yLik z ko$8ioa $w. Dar8ina w +*7*4II
krzy# 9iglaty: - tylizowany konar drzewa! w kzta8ie ) drzewo #y8ia
EArbor VitaeF
+r"8yLik z ko$8ioa Darii <anny na +apitol" E+oloniaF
najynniejzy z kr"8yLikw
A. 8ierpiJ8a twarz! wykrzywiona Alem
kr"8yLiky miay pomaga% w kontempla8ji! modlitwie! por"za%
6olny QlJk i 1ze8By wiele przykadw
+r"8yLik z ko$8ioa /o#ego 1iaa we 3ro8awi"
najynniejzy z terenw <olki
ok. 13N0 r.
prawdziwa korona 8ierniowa
krew przy ranie w Aok" i na donia8B "kada i; w ki$8i winogron
przezklony otwr w gowie prawdopodoAnie rze@Aa Aya oAnozona w
trak8ie pro8eji /o#ego 1iaa EoA8Bodzone w <ol8e od XIII w.F!
prze8Bowywano w tym otworze montran8j;
pieta nowe przedtawienie! 8Barakteryty8zne dla gotyk" Daria ze zmarym
1Bryt"em na kolana8B
ko$8i $w. 6oroty we 3ro8awi"! pieta z ok. 13N0 r.
z OrymAerg" 1Bryt" ma zt"8zne woy
<ieta z 7"AiJ#a najynniejza w <ol8e! kamienna! poli8Bromowana
STY. /I0KNY 1 tyl pi;kny8B madonn! mi;dzynarodowy! mi;kki8B zat
o$rodek dwr w <radze
XIV w. - zmiana poetyki w zt"8e dworkiej
delikatno$%! "Atelno$% realiza8ja kanon" pi;kno$8i dworw e"ropejki8B Alada
8era! wyokie 8zoa! ogolone i lekko zaryowane Arwi
<i;kna Dadonna z ko$8ioa $w. ,l#Aiety we 3ro8awi"
<i;kna Dadonna z &or"nia Ekopia! orygina zaginJF
<i;kna Dadonna z +r"mlowa
<iety tyl" pi;knego XIVRXV w.
z ko$8ioa Darii <anny na <iak" 8iao 1Bryt"a nie jet zmaakrowane!
tylko delikatna rana w Aok"! Daria delikatna! mi;kkie zaty
23.45.46
OKRES /7NOGOTYCKI X) w.
C.A8S S.8TER E13KK-1S0NF Lran8"ki rze@Aiarz po8B. niderlandzkiego
od8Bodzi od tyl" pi;knego! pierwzy przedtawi8iel realizm" p@nogoty8kiego
jego twr8zo$% miaa wpyw na goty8kie malartwo niderlandzkie
nie od8Bodzi od elegan8ji zat i twarzy! ale Arak dworkiej idealiza8ji
portal k"9:,#y k:"*;+or< k"r+<;w w C="-9-o: Ek. 6ijonF
13TN-1S0NM mon"mantalne Lig"ry Darii z 6zie8iJtkiem! Oilipa Qmiaego i jego
#ony Dagorzaty oraz 2ana 1Brz8i8iela i +atarzyny 5lekandryjkiej
gro>ow,e# !,:,9" ?-,"ego pierwotnie w 1Bampmol! dzi$ w 6ijon
13T0-1S0NM droAowie8 t"mAowy
dekora8ja rze@Aiarka na krzyni
na py8ie krzyni le#J8a pota% zmarego
S+<dn," Doj#eza E<atriar8BwF na dziedzi?8" w 1Bampmol
138K
(a8Bariaz! 2eremiaz! Izajaz! 6awid! Doj#ez
troje z epoki twr8y
" gry Aya 8ena "krzy#owania! zniz8zona pod8za 'ewol"8ji Oran8"kiej
&IKO'A% Z .E%@Y E1S30-1SU3F
wypra8owa tyl indywid"alnyC Linezja detal"! realizm oraz py8Bologi8zna g;Aia
przedtawiany8B pota8iM poJ8zy nat"ralizm niderlandzki EmalartwoF ze tylem
amany8B Etwardy8BF zat
A<+o9or+re+ 1SNU
Kr<#yA,k* ; B"denBB"den 1SNU
odk"ty z piakow8a
podkre$lenie apekt" zwy8i;twa kr"8yLik tri"mLalny! zwy8i;ki
1Bryt" jako wy8ie?8zony! konajJ8y 8zowiek
gro>ow,e# #e*"r;" !ryderyk" III (">*><rg" +atedra w 3iedni"
groAowie8 t"mAowy! w 8zerwonym marm"rze
z Aal"tradJ! pota% 8earza oto8zona BerAami
WIT STWOSZ C)e,+ S+o**D E1SS8-1K33F
w jego twr8zo$8i wida% wpywy Dikoaja z 7ejdy i inny8B 4adre?ki8B i
niderlandzki8B artytw
1SUU przyAywa do +rakowa jako w peni "kztatowany artyta! Ay wykona% otarz
do najwa#niejzego otarza miej8kiego E8zay po naje@dzie mongolkim
niemie8ki patry8jatF
zrezygnowa wtedy z oAywateltwa 4orymAergii! ale p@niej tam wr8i E1STNF!
dop"$8i i; oz"twa! zota napi;tnowany i mia zakaz wyjazd"! kty zama
O+"r; &"r,"#k, E1SUU-1S8TF wielki poliptyk! pentaptykM wy. 1S m. zer. 11 m.
mensa otarzowa pyta tanowiJ8a Alat otarza
predella krzynia tojJ8a na menie! podtawa dla nastawy otarzowej
w maria8kim przedtawia 6rzewo 2eego
8ztery krzyda! dwa r"8Bome! dwa nier"8Bome 8eny z #y8ia Darii i
1Bryt"a
zaLa 8ena (a$ni;8ie Darii <anny! Lig"ry do 3 m
zwie?8zenie +orona8ja 4D< z patronami +rletwa <olkiego
detale trojw z epoki i prz;tw pomo8ne w koti"mologii
pod8za II wojny kradziony przez 4iem8w! w 1TSN odnaleziony i przywr8ony
przez proL. +arola ,trei8Bera
Kr<#yA,k* S:"#ker" z jego L"nda8ji! nawa pd +o$8ioa Daria8kiego
1ST2
wykonany z jednego Alok" kamienia wapie? pi?8zowki
moment agonii! nawiJzania do kr"8yLik" z /aden-/aden
gro>ow,e# K";,-,er;" %"g,e::oE#;yk" katedra 3awelka
L"nda8ja matki! ,l#Aiety 'ak"zankiM 1ST2
groAowie8 t"mAowy! ale wad8a nie po8zywa w nim! tylko pod poadzkJ
na t"mAie 8 pa8zkw z BerAami ziem polki8B i 7itwyM wzytkie tany
poe8zne
Aalda8Bim ma trzy prz;a! 8 kol"mM na kapitela8B 13 8en z <ima Qwi;tego
J8zy proAlemy religijne i polity8zne
Lig"ra zmarego na t"mAieC krlewkie zaty peny trj korona8yjny i inygnia
wadzyM nat"ralna wielko$% pota8iM 8ierpiJ8a twarz! taro$%! anatomi8zne
z8zegy! nat"ralizm
o+"r; B"->er*k, dla ko$8ioa karmelitw w 4orymAerdze! oAe8nie w katedrze w
/amAerg" E1K20-1K23FM nie"ko?8zony
TI.&AN RIE&ENSC(NEI@ER Eok. 1SN2-1K31F! rze@Aiarz niemie8ki! Orankonia
nat"ralizm grani8zJ8y 8zaem z t"rpizmemM rezygna8ja z poli8Bromii! "rowy
wyglJd
O+"r; Wn,e>ow;,F#," N&/ w Creg:,ngen
1K0K-1K10
tryptyk! a#"rowe to
O+"r; ?w,F+e$ Krw, w ko$8iele Qw. 2ak"Aa w 'otBenA"rg oA der &a"Aer
1K01-1K0K
ankt"ari"m relikwia krwi pa?kiej 8zyniJ8a 8"da! zamwili dla niej ten otarz
8ena gwna *tatnia 3ie8zerzaM tryptyk! 8eny z #y8ia 1Bryt"a
nagroAek 8earza >enryka II i jego #ony +"neg"ndy 7"kemA"rkiej! w katedrze w
/amAerg"
1STT-1K1S
ANTON /I.GRA& ; Brn" E1SN0-1K1KF
znajomo$% ar8Bitekt"ry gwnie detale ar8Bitektoni8zneM realizm! nat"ralizm!
indywid"alizm pota8i
"->on" w K"+edr;e W,edeE*k,e$ przedtawienia *j8w +o$8ioa
"<+o9or+re+ popierie pod emporJ w katedrze 3iede?kiej
(ANS WITTEN ; Ko:on,,
"->on" +<:,9"now" w katedrze we OreiAerg"
Aogato zdoAiona! przedtawienia *j8w +o$8ioa
(ANS .EINBERGER
G?-,erHI - ko$8iotr"p z "kiem! Lig"rka
8.11.2013
&A.ARSTWO ?RE@NIOWIECZNE
1F malartwo miniat"rowe
2F malartwo mon"mentalne
witra#
malartwo $8ienne Lrek! mozaika
3F malartwo taAli8owe malowane na deka8B! np. otarze
ra!tat "nicha eofila zAir re8ept"r dot. rzemioa artyty8znegoM a"g"tianin
WITRAJ GOTYCKI
XIII okre katedr te8Bnika witra#" domin"je w malartwie mon"mentalnym
okre przedroma?ki pojawiajJ i; witra#e Eklaztor Aenedyktynw w 7or8Be VIII
w. - detr"kt! nie za8Bowa i; w miej8" gdzie powtaF
XII w. - najtrazy za8Bowany 8ykl witra#y Eproro8yF katedra w 5"gA"rg"
witra# wymaga A. pre8yzyjnego przygotowanie materia" Ekwar8ytowy piaekF jet
Aiay! aAy zaAarwi% nale#y "#ywa% odpowiedni8B tlenkw metal"
koloryC #ty! 8zerwony! nieAieki EVkolory podtawoweF i i8B poJ8zenia
projekt witra#"C ry"nek w kali 1C1 ka#da kwatea ooAno
pytki zka J8zono za pomo8J metalowej ta$my i l"towania za pomo8J oowi"
malowano przy pomo8y LarAy kont"rowej potem dla "trwalenia raz jez8ze
wkadano pytki zklane do pie8a! w ni#zej temperat"rze
witra# jet Aardzo trwaJ te8BnikJ! ale mo#e wyAlaknJ%
nie odporny kwa$nym dez8zomC 1K0 kwater w +o$8iele Daria8kim w +rakowie
najwi;kzy 8ykl witra#y za8Bowny
witra# nie itnieje Aez $wiata nat"ralnego
<olkaC 1Bemno! +rakw EDaria8ki! /o#ego 1iaaF! ze QlJka ni8 i; nie
za8Bowao
Oran8ja najwi;8ej i; za8Bowao! pomimo rewol"8ji Lran8"kiej
KATE@RA W C(ARTRES
zep witra#y z XIIRXIII w.
najwi;kzy za8Bowany w 8ao$8i 8ykl
naj8z;trze tematy witra#y
okno $rodkowe #y8ie i dziaalno$% 1Bryt"a Eod (wiatowaniaF
okno lewe D;ka 1Bryt"a Eod *tatniej 3ie8zerzyF
okno prawe 6rzewo 2eego Eoj8ie8 krla 6awidaF drzewo genealogi8zneC
2ee le#y i z jego wn;trzno$8i wyrata drzewo jego potomkowie do
1Bryt"a
KATE@RA NOTRE @A&E w /"ryK<
rozeta z XIII w. - 8eny maryjne Enaj8z;$8iej na rozeta8BF
poni#ejC krlowie i proro8y
SAINT C(A/E.
8ykle witra#y Ayy tak#e traktatami teologi8znymi 8ae $redniowie8ze! w
reneanie i; to zmienia! ale w Aarok" znow" i; zdarzajJ takie przypadki
Bitoria $wi;ty8B relikwii
&A.ARSTWO ?CIENNE !RESK
najwi;8ej za8Bowao i; we 3oze8B! w 5y#" przeglJd malartwa z XIII i XIV w.
SZKO'A !.OTENCKA
BAZY.IKA ?W. !RANCISZKA w A*yK<
prezAiteri"m grnego ko$8ioa
malowida Olorent8zyka 1imaA"e Ezkoa Lloren8ka najwa#niejzy oAok -ieny
o$rodek malartwaF z lat T0 XIII w.
8ena "krzy#owaniaC na k"tek A;d" te8Bnologi8znego kolor zniknJ!
malowida wyglJdajJ jak negatywM oAok krzy#a $w. Oran8izek przykad
"wp8ze$nienia
Daria z 6zie8iJtkiem! gr"pa maesta Daria z dzie8iJtkiem na tronie a wok
niej wiel" $wi;ty8B! anioowieM najtarze przedtawienie $w. Oran8izka!
powtao K0 lat po jego $mier8i "j;8ie reality8zne! portretowe
Lran8izkanie konwent"alni Ew miata8B od Oran8izkaFM Lran8izkanie
reLormowani Aernardyni! kap"8yni
grny ko$8i "8ze? 1imaA"e! 0iotto di /ondone Ezm. 133U r.F! zkoa Lloren8ka
jego dziea to z8zytowe oiJgni;8ie malartwa $redniowie8znego
8z;$% zotaa zniz8zona pod8za trz;ienia ziemi w lata8B T0 XX w. -
oAe8nie zrekontr"owane
28 d"#y8B 8en z #y8ia $w. Oran8izka Elata T0 XIII w.F - pierwzy 8ykl
BagiograLi8zny ty8B rozmiarw jaki dotrwa do nazy8B 8zaw
kwatery w kzta8ie kwadrat"M tara i; pojaza% przetrze? na oArazie jako
pierwzyM pota8i wyglJdajJ jak rze@Ay z goty8ki8B katedr! reality8zni
wypenia "Arania 8iaem! nie J "d"8Bowione
8ena modlitwy w -t. 6amiano
8ena rozdawania majJtk" Aiednym Jd Aik"pi
en papie#a Inno8entego IIIM 8za d"8Bowego o#ywienia! powtaway
nowe r"8By religijne! Berety8kie Oran8izek proi o pozwolenie na
"tworzenie zakon"
modlitwa z ptakami Oran8izek nie wyglJda jak a8eta
tygmatyza8ja pierwzy znany tygmatykM " tp gry 5lPerno!
1Bryt" ze krzydami -eraLinw
CA/E..A SCRO)EGNI L@E..A ARENAM w /"dw,e Ew miej8" dawngo 8yrk"F kapli8a
8roPegni8B
8apolaPoro 0iotta 1302 130K <'*&*',4,-54-
3N 8en 8eny nowotetamentowe i apokryLi8zne
dzie8i?two i modo$% Darii <anny! Bitoria jej rodzi8wM np. 8ena spot!anie
pr#y #$ote% bramie w 2erozolimie! 5nny i 2oa8Bima
narodzenie 1Bryt"a i jego #y8ieM np. 8ena noi me tangere nie dotykaj mnie
EDaria Dagdalena potyka zmartwy8Bwta;go 1Bryt"aFM po8a"nek 2"daza
dramatyzm! #ty kolor paz8za zdradaM opakiwanie 1Bryt"a ekpreja!
dramat"rgia
oddzielone elementami ar8Bitektoni8znymiM kompozy8ja paowa
nad wej$8iem 8ena -Jd" *tate8znego najtarza po$rd za8Bowany8B 8en
tego typ" w malartwie
1Bryt" w oAramowani"! anioy trzymajJ narz;dzia m;ki! L"ndator kapli8y
wr;8za anioom projekt Eoj8ie8 ,nri8o -8roPegniego Ay Aankierem! po jego
$mier8i! yn "L"ndowa kapli8; za jego grze8ByFM w piekle powiezony 2"daz
1K.11.2013
SZKO'A SIENENSKA XIIIBX) w.
dziea okre$lane maniera graeca iinpira8je zt"kJ Aizanty?kJ
8Barakteryty8zna rozwini;ta dekora8yjno$%
ta zkoa miaa najwi;kzy wpyw na zt"k; 8aej ,"ropy
6"88io
zao#y8iel zkoy iene?kiej
inpira8je zt"kJ Aizanty?kJ zote to! izokeLalia! 8Bemat kompozy8yjny
tylko tematyka religijna
Daeta E1308-1311F +atedra w -ienie! otarz gwny
tempera na drewnie
poliptyk otarz zaLiaty i dwoje krzyde
Datka /oka z 6zie8iJtkiem na tronie w$rd aniow i $wi;ty8B
$mier% i zmartwy8Bwtanie 1Bryt"a na dole i " gry otarza 4arodzenie
w gro8ie a nie w zopie zopa dopiero od Oran8izka
najwy#za 8z;$% 5nioowie
2an 1Brz8i8iel Aroda! d"gie woy! L"tro
granatowa zata Darii zapowied@ m;ki
po dr"giej tronie otarza 8eny payjne
-imone Dartini Ezmar w 5winione! okre niewoli awinio?kiejF
"8ze? 6"88ia
inpira8ja 6"88iem! <iano! Lran8"ki gotyk
dekora8ja <alazzo <"Ali88o w -ienie
Daeta nawiJz"je do 6"88ia E131KF najwi;zy Lrek w ali radM okazay
Aalda8Bim! wpierany przez pota8i $wi;ty8BM $w. <awe z mie8zem
z prze8iwnej trony Lrek przedtawiajJ8y wodza wojk iene?ki8B!
pogrom8; Oloren8ji! kondotier 0"idori88io da Oogliano deW'i88i E132KF! w tle
pejza# i namioty ry8erzy! oAwarowane miatoM jeden z najtarzy8B taki8B
portretw konny8BM przedtawiony z proLil"! nawiJzanie do konny8B
pominkw 8earki8B
(wiatowanie E1333F katedra iene?ka
wykonane wplnie z 7ipo Demmim
tempera na de8e
8Barakteryty8zne k"nztowne dekora8je wok pota8i
8z;$% 8entralnaC 5r8B. 0aAriel! Daryja! go;Ai8aM owa 5r8Banioa na jego
zata8B! lilie w r;ka8B 0aAriela zatJpiono gaJzkJ oliwnJ Ao lilie Ayy
ymAolem Oloren8jiM Daria 8zyta /ili;
lewa kwateraC $w. 5nan"! patron -ieny palma m;8ze?ka i ztandar
zmartwy8Bwtania
prawa kwateraC $w. Dagorzata
nad pota8iami S medaliony z przedtawieniami prorokw
tarotetamentowy8B! piJty medalion na $rodk" prawdopodoAnie /g
*j8ie8
dekora8ja dolnego ko$8ioa Aazyliki $w. Oran8izka
$w. Dar8in od8ina poy paz8za i oddaje Aiednem"! " Aram 5mienM
elegan8ja ko? ma Lryz"r; i delikatnJ twarz
CZEC(Y
po. X w. oj"z z 1eartwem! krlowie 8ze8y tajJ i; ,lektorami
dwaj otatni <rzemy$lidzi krlami <olki
XIV w. - dynatia <rzemy$lidw wymiera! tron 8zeki darowany dynatii
7"kemA"rkie
K"ro: I) .<k*e-><r*k,! 13SU krl 1ze8B! 13KK wyArany na 8earza
II po XIV w. - jedno z najwa#niejzy8B 8entrw zt"ki i k"lt"ry <raga toli8J
8eartwa
13SS ar8yAik"ptwo! +atedra $w. 3ita
13S8 zao#y "niwerytet najtarzy w ,"ropie Qrodkowej
<iotr <arler ze -zwaAii Dot +arola! prezAiteri"m +atedry
wielki me8ena zt"ki
w 1ze8Ba8B za8Bowaa i; wi;kzo$% zamkw itp.! nie niz8zono i8B nawet w
8zaa8B kom"nizm"
tylko 'zym ma wi;kze zaAytkowe 8entr"m ni# <'aga
KA/.ICA ?W. KRZYJA ZA&EK KAR.STEIN
letnia rezyden8ja +arola IV jego pajJ Ayo zAieranie relikwii
kapli8a zwiera 130 oArazw a"tortwa &,*+r;" Teodoryk" E13N0-13NSF
galeria $wi;ty8B
malowane na de8e! $8iany wyo#ne tymi oArazami
w ka#dym z ni8B otwr na relikwi; kapli8a taa i; relikwiarzem
inkr"ta8je z kamieni pzla8Betny8B Lormy krzy#aM pod nimi kol8e na
$wie8e! ale te# odnieienie do <aji
przegroda poza8ana! kol8e! gwio@dzie ymAole payjne
przedtawia pota8i reality8znie
KA/.ICA ?W. WAC'AWA w /RA@ZE
$w. 3a8aw po8Bodzi z dynatii <rzemy$lidw! patron 1ze8BM zaAity przez Arata Ao
wpiera 8Brze$8ija?two w Lormie za8Bodniej EX w.F
okazay relikwiarz! poJg
inkr"towane $8iany
dziea malarkie
t"taj te# po8zywajJ oryginalne regalia +rletwa 1ze8B! prowdopodoAnie z XIV w.
/RZE@STAWIENIA &ATKI BOSKIE% w -":"r*+w,e C;e*k,-O
d"#a ilo$% przedtawie? Dadonny z 6zie8iJtkiem w 1ze8Ba8B
wpywy malartwa Aizanty?kiego i iene?kiego
&ATKA BOSKA R8@NICKA
"Atelna pota% w nieAiekie8B zata8B E#aoAaF! zote to
&ATKA BOSKA E3ro8awF
"L"ndowany przez Aik"pa 3ro8awa
$w. Dikoaj! $w. /arAara
anioowie majJ napi antyLony -alPe 'egina
"Atelno$%! delikatno$%
&A@ONNA K'O@ZKA
od X wiek" 8z;$% +rl. 1zekiego
"L"ndowa Aik"p praki 5rnozt z <ad"Ai8! "r. i; w +odzk" i tam dorataM mia
wizj; #e matka Aoka z oAraz" i; od niego odwr8ia i potem zota kapanem i
Aik"pem zota dorad8J +arola IV! zgoi jego kandydat"r; na papie#aM ale
8B8ia zota% po8Bowanym w +odzk"
wpywy malartwa iene?kiegoC okazay tron! Aalda8Bim! przedtawienia lww
Ekrlewka godno$% 1Bryt"aF
SCENA BOJEGO NARO@ZENIA
&,*+r; ; WyKnego Grod<
ok. 13K0 r. - najtarzy wielki oAraz ,"ropy Qr. na wzr woki
"L"ndowany dla klaztor" w 3y#nym 0rodzie
$w. 2zeL pomaga w przygotowani" kJpieli a nie toi z Aok"
po raz pierwzy "kazana Datka /oka w zop8e pierwzy znane przedtawienie
tego typ"
O'TARZ Z TRZEBONII
&,*+r; ; Tr;e>on,"! ok. 1380
(X*G,4I, 1>')-&H-5 6* 0'*/H
na8ik na delikatno$%C 1Bryt" niemal niematerialny! owini;ty przezro8zytym
8a"nem
A. "Atelne pota8i wok groA"
(martwy8Bwtanie lekko$%! dekora8yjno$%
KATE@RA ?W. WITA
(ota /rama mozaika nad niJ! wykonana przez artytw woki8B prowadzony8B
przez +arola IVM najwi;kza mozaika na pno8y E3ar"nki pogodowe itp.F
22.11.2013
28.11.2013
0N.12.2013
13.12.2013
RENESANS
za koleAk; "wa#ane J 3o8By EOloren8jaF
w wiel" 8z;$8ia8B ,"ropy rozwija i; w r#nym 8zaie
daty "mowneC 1SK3! 1ST2 1K1U E7"terF! 1KS8 EoAr tryd.F! 1NS8 Ekonie8 wojny
30-letniejF
ARC(ITEKT8RA
zwrot w trone indywid"alizm"! ar8Bitekt artytJ a nie rzemie$lnikiem na ""ga8B
+o$8ioa
wi;8ej A"dynkw $wie8ki8B! "#ytkowy8B
zamiowanie do ymentrii! klay8zny8B Lorm
wiele A"dowli 8entralny8B E8o najmniej dwie oie ymetrii krzy#"jJ8e i;M
wn;trze i Arya kztat"jJ8e i; od$rodkowo! zgodnie z oiJ ymetriiF
odej$8ie od wertykalizm" A"dowle zwiJzane z ziemiJ! protota plan"! 8zytelno$%!
w kompozy8ji przewa#ajJ poziomie linieM "ki pkolite a nie otreM zamiat
trzelity8B wie# kop"y Yw A"dowla8B akralny8BZ
Arak nowo$8i materiaowy8BC kamie? i 8egaM $8iany m"rowane okadane pytami
kamiennymi alAo tynkowaneM materia kontr"k8yjny przy A"dowie tropw
toowane J Aelki drewnianeM drewna i kamienia "#ywa i; przy kontr"k8ji loggii!
Aalkonw i 8Bodw
nowo$8iJ J "Lity wyprawiane zazwy8zaj zaprawJ gipowJ
W'OC(Y
nowa Lorma A"downi8twa "#J8a najAogatzym EOloren8jaF
XV w. - ["atro8ento w8zeny renean
g$owica florenc!a zwie?8zenie kol"mny J8zJ8e elementy wol"t! li$8i akant" i
inny8B motyww ro$linny8B
<5X51,
A"dowane na planie protokJta! z wewn;trznym dziedzi?8em! o zwartej i
zamkni;tej AryleM po8zJtkowo o 8Barakterze oAronnym! topniowo i; od niego
od8Bodzi
wej$8ia po8zJtkowo w Lormie pojedyn8zy8B Aram o to"nkowo niewielki8B
rozmiara8B Eatwiejzy8B do oAronyFM z 8zaem ozdoAne portale nawiJz"jJ8e do
ar8Bitekt"ry "kw tri"mLalny8B
pi;trowe arkady ota8zajJ8e dziedzinie8 zapewniajJ kom"nika8j; pomi;dzy
poz8zeglnymi pomiez8zeniami Enie toowano jez8ze ytemw korytarzy
wewnJtrz A"dynk"F
<*6DI,2-+I, 3I77,
tak#e zaady kompozy8ji Boryzontalnej! "wzgl;dniajJ8ej war"nki oto8zenia
wille Ayy przewa#nie jednopi;trowymi A"dynkami zaprojektowanymi na planie
8entralnym l"A protokJtnym! w oto8zeni" ogrodw
(5/H6*35 DI,2-+5
kompozy8ja pla8wC nieodJ8zny element Lontanny i pomniki
A"dowane J nowe l"A przeA"dowywane $redniowie8zne rat"ze
zwartJ Ary; o#ywiajJ arkady! dekora8je rze@Aiarkie! AoniowanieM nad
A"dynkiem gr"jJ wie#e o m"ky8B propor8ja8B
prototypem miejki8B rat"zy Ay Lloren8ki <aa8 Ve88Bio
!,:,99o Br<ne::e*#=,
kop"a katedry we Oloren8ji pierwze dzieo nowego tyl"
&,#=e:o;;o
.eon B"++,*+" A:>er+,
3 poowie XV wiek"! 7eon /attita 5lAerti! kier"jJ8 przeA"dowJ goty8kiego ko$8ioa -anta
Daria 4oPella we Oloren8ji wprowadzi w rozwiJzani" Laady dwie d"#e wol"ty! ktre
pozwoliy na agodne poJ8zenie $8iany $rodkowej! wy#zej nawy ze zna8znie ni#zymi
$8ianami naw Ao8zny8B. &o nowe rozwiJzanie! zwane \eowni8ami 5lAertiego\! Ayo
8z;to toowane przy A"dowie ko$8iow Aazylikowy8B nie tylko w okreie renean" ale
i Aarok".
Oran8e8o di 0iorgio Dartini
projekt Diato Idealne
-,"*+o n" 9:"n,e #;ow,ek"

,H'*<5 (51>*64I5 I Q'*6+*35


pierwze lata XVI w.
dzi;ki me8enatowi taki8B wad8w jak Oran8izek I EOran8jaF 8zy (ygm"nt I E<olkaF
wo8y arty$8i zaprazani J na inne dwory e"ropejkie i tyl rozprzetrzenia i;
20.12.2013
XVI w. - T0 XV 1K20 E$mier% -anti FOloren8ja tra8i Begemonie! '()D papie#e nowymi
me8enaami
@ONATE..O BRA&ANTE E1SSS - 1K1SF
za8zyna karier; w &ed,o:"n,e E7odoPi8o -LorzaF
ko$8i -t. Daria della 0razie przeA"dowaM ko$8i dominika?ki
kop"a BemiLery8zna! prezAiteri"m
ko$8i -t. Daria <reo -an -atiro
lata 80 XV w. - kop"a Lery8zna z kaetonami na wzr <anteon" po raz
pierwzy w 8zaa8B nowo#ytny8B
1STT Dediolan zdoAyty przez Oran8"zw! /ramante "8ieka do R;y-<
dojrzay okre twr8zo$8i! najwa#niejze A"downe
mon"mentalne Lormy! wra#enie pot;gi i wielko$8i rezygna8ja z dekora8ji!
ornamentyki! k"Aizowane Lormy mon"mentalizm 8e8BJ okre"
rzymkiego /ramante
kr"#ganek przy ko$8iele -t Daria del <a8e
arkady z pilatrami jo?kimi! pkolite arkady
ponad ar8Bitrawem protokJtne otworyM kol"mny jo?kie pomi;dzy LilaramiM
Lilary z pilatrami
ko$8i -an <ietro! J8zone z miej8e $mier8i $w. <iotraM
1K00 na dziedzi?8" zA"dowa &empietto Emaa $wiJtyniaF
na planie koa E8entralnaF! oto8zona kol"mnadJM kol"mny granitowe w
porzJdk" toka?kim! po8BodzJ z A"dowli taro#ytny8B
typowy dory8ki Lryz z trygliLami i metopamiM w metopa8B pakorze@Ay
przedmiotw kojarzJ8y8B i; z po"gJ kapa?kJ
8Brytianizowana teoria ar8Bitekt"ry taro#ytnej J8zenie typw Atw z
porzJdkami ar8Bitektoni8znymiM A"dowle 8entralne typowe dla
w8zeno8Brze$8ija?ki8B martyriw
kop"a Lery8znaM idealne propor8je
jedna z najdokonalzy8B A"dowli 8entralny8B renean"
we wn;trz" kromny otarz z Lig"rJ $w. <iotra
projekt /azyliki $w. <iotra
2"li"z II w 1K0N r. - potanowiono zA"rzy% kontanty?kJ Aazylik;! Ao Aya
w zym tanie i rozkaza wznie$% nowJ
/ramante rozeAra tarJ E/reamante '"inanteFM jego projekt nie zota
zrealizowany
K kop"! $rodkowa miaa Ay% taka jak panteon"
m"ry apydy i Lilary podkop" to zdJ#y wyA"dowa%M zmar 2"li"z i am
/ramante kilka lat p@niej
dopiero w po. XVI w. Di8Ba 5nio podejmie i; "ko?8zenia /azyliki wg
zmodyLikowanego projekt"
z notatek 7eonadra da Vini wynika! #e rozmawiali ze oAJ o A"dowla8B
8entralny8B
nowy paa8 papieki w 3atykanie
300 m d"go$8iM 3 poziomy
najwi;kza A"dowla paa8owa renean" projekt niedoko?8zony! p@niej
zmienionyM dziedzinie8 i A"dowla z Aelwederem najAardziej odpowiada tem"
projektowi
RA!AE. SANTI
kont"n""je pra8e nad /azylikJ $w. <iotra po $mier8i /ramantego! ale jego zmiany
w projek8ie nie zotay zrealizowane
k"9:,#" C=,g,#= Erd Aankierw ze -ienyF przy ko$8iele -t Daria <oppolo
projekt"je jJ! ale nie ko?8zyM dekora8je dopiero w XVII w.
kop"a oparta na pendentywa8B
detale rze@Aiarkie rzymkie ory
),::" &"d"-"
"L"ndowana przez jednego z papie#y
z zewnJtrz porzJdek koloalny Ejak 5lAergiF pilatry AiegnJ przez 8aJ
wyoko$% A"dynk"
projekt wn;trz oparty na &erma8B +arakali
wpaniae ornamenty motywy grotekowe Eodkryte w XV w. w 6om"
5"re"! paa8 4eronaFC pota8i l"dzkie prze8BodzJ8e w zwierz;ta l"A ro$liny
546',5 <57756I* II po. XVI w.
dziaa w 3ene8ji
ko$8i -n 0iorgio Daggiore
ko$8i Il 'edentore E(Aawi8ielaF
Villa 'otonda koo Vi8enzy
&eatro *limpi8o w Vi8enzy
traktat o ar8Bitekt"rze

You might also like