gwnie tematyka religijna XIV nowe przedtawienia! np. "krzy#owanie XV d"#a ilo$% imion! przydomkw &'() *+',-) '(,./) 0*&)1+I,2 *+',- 31(,-4) +5&,6'574) konie8 XII XIII II *+',- XIV w. tyl 9mity8zny: tyl 9pi;kny: *+',- <=.4*0*&)1+I XV OKRES WCZESNY XIII w. gwny orodek !r"n#$" !RANC%A +atedra w 1>5'&',- elementy tyl" roma?kiego pakorze@Ay w tympanona8B tematyka nowe elementyC statui columni rze@Ay na kol"mna8B odrywanie od ram ar8Bitektoni8zny8B Daria E3nieAowzi;8ieF 1Bryt" Daria E-apieniF - w XIII w. rozwija i; religijno$% payjna +atedra 4otre 6ame w <5')GH! konie8 XIII (martwy8Bwtanie nowo$%C 1Bryt" na tronie po (martwy8Bwtani" I 5nioy trzymajJ narz;dzia m;ki EArma Passionis/Arma ChristisF +atedra w ',ID-! ok. 12K0 Arak tympanon" w portal"! zamiat niego '*(,&5 statui columni wyrwane z ram ar8Bitektoni8zny8B sacra conversatione tak w reneanie A;dzie nazywa i; motyw rozmawiajJ8y8B ze oAJ pota8i o$8ie#e po"dniowe dwie gr"py! ktry8B a"torami J dwaj inni mitrzowie (wiatowanie mae gowy! 8i;#kie zaty! pod ktry8B nie da i; odgadnJ% anatomii! 5nio przedtawiony elegan8ko! Daria Aardziej toporna! nie adna twarz typowe zao#enia dla gotyk" 4awiedzenie $w. ,l#Aiety inne propor8je! pozy8ja kontrapot"! pod zat wida% anatomi; inpira8ja zt"kJ anty8znJ artyta mg widzie% rze@Ay anty8zne w 5kwizgranie Erenean karoli?kiF 9zt"ka okoo 1200: - nawiJzania do antyk" np. Dikoaj z Verd"n! zotnik inne rze@AyC motywy winogron 1Bryt" pd. portal - <itagora NIE&CY +atedra w -&'5-/H'0H nad 'enem Laada w tyl" niemie8kim! rze@Ay w tyl" Lran8"kim opus francigenum dy8Botomia - 8z;te w katedra8B niemie8ki8B tego okre"! Lorma portali jet roma?ka a rze@Ay goty8kie portalC -alomon na $rodk"! po lewej Ecclesia po prawej Synagoga +atedra w 45HD/,'0H a"tor rze@AC Ditrz z 4a"mAerga Epo. XIII w.F lektori"m oddziela prezAiteri"m od rezty ko$8ioa kompozy8ja narra8yjna D;ka 1Bryt"a! od zdrady 2"daza! Aardzo "getywne! reality8zne rze@Ay (drada 2"daza 2"daz Aierze reArniki od Gydw Gydw przedtawia i; w 8Barakteryty8zny8B lejkowaty8B nakry8ia8B gowy Etak i; m"ieli "Aiera% w $redniowie8zny8B 4iem8ze8BF *tatnia 3ie8zerza 2"daz zawze po dr"giej tronie to" -Jd <iata prezAiteri"m rze@Ay przedtawiajJ8e $wie8ki8B doAro8zy?8w i L"ndatorw katedry jedno z pierwzy8B taki8B wprowadze? l"dzi do 8z;$8i sacrum rze@Aa ki;8ia ,kker8Bardta i Hty wyoki k"nzt! poli8Bromowane +atedra w /5D/,'0H portal gwny ar8Bitektoni8znie roma?ki! rze@Aa goty8ka -Jd *tate8zny dziwne przedtawienie! wzy8y i; $miejJ! nawet pot;pieni 2e@dzie8 z /amAerg" Bipotezy na temat tego 8o to za pota%C 8earz >enryk II Epo8Bowany w katedrzeF idea 8Brze$8ija?kiego wojownika E8Byek wojen krzy#owy8BF jaki$ $wi;ty rze@Aa ma 9zJ pra;: Ao dla Bitlerow8w Ay to ymAol aryj8zyka W'OC(Y /azylika $w. <iotra w 'zymie poJg $w. <iotra 98zarny piotr"$: - LilozoL na tronie przypiywana 5rnoldowi di 1amAio! po. XIII w.M w8ze$niej Jdzono! #e to rze@Aa anty8zna z IV w. +atedra w <I(I, amAona 8iekawe przedtawienie! >er8"le w lwiej krze na ple8Ba8B jako zapowied@ zej$8ia 1Bryt"a do ot8Bani! Ao jednJ z pra8 Ayo zniz8zenie 1erAera a"torC 4i8olo <izagno! ok. 12N0 r. +atedra w -I,4I, niedoko?8zona amAona tak#e a"tortwa <izagno II OKRES RZEBY GOTYCKIE% XI) w. gwny orodek Ce*"r*+wo N,e-,e#k,e STY. &ISTYCZNY ekpreja wynikajJ8a z deLorma8ji 8iaa "wyp"klenie 8e8B d"8Bowy8B a nie anty8zna idea l"dzkiego pi;kna rze@Aa Aik"pa Oryderyka Pon >oBenloBe E/amAergF a8eta! zapadni;ta! 8B"da twarz patora w prawej doni kr"8yLiky mity8zne EChristus DolorosusF krajny przykad! prawie nat"ralizm w rze@Aie roma?kiej w przedtawienia8B 1Bryt"a na krzy#" podkre$lany Ay Aoki try"mLalizm! pota% wyglJdaa jakAy taM w XIV w. podkre$lano element l"dzki! 8ierpienie i "m;8zenie 8iaa w $redniowie8z" dziea powtaway we wppra8y artyty i teologa! dopiero w reneanie artyta ma wolnJ r;k; i mo#e np. przedtawia% wojJ ko8Bank; jako Daryj; XIV w. - rozwj mity8yzm" dominikanie z 4adrenii! +atarzyna ze -ieny! 8yteri +r"8yLik z ko$8ioa $w. Dar8ina w +*7*4II krzy# 9iglaty: - tylizowany konar drzewa! w kzta8ie ) drzewo #y8ia EArbor VitaeF +r"8yLik z ko$8ioa Darii <anny na +apitol" E+oloniaF najynniejzy z kr"8yLikw A. 8ierpiJ8a twarz! wykrzywiona Alem kr"8yLiky miay pomaga% w kontempla8ji! modlitwie! por"za% 6olny QlJk i 1ze8By wiele przykadw +r"8yLik z ko$8ioa /o#ego 1iaa we 3ro8awi" najynniejzy z terenw <olki ok. 13N0 r. prawdziwa korona 8ierniowa krew przy ranie w Aok" i na donia8B "kada i; w ki$8i winogron przezklony otwr w gowie prawdopodoAnie rze@Aa Aya oAnozona w trak8ie pro8eji /o#ego 1iaa EoA8Bodzone w <ol8e od XIII w.F! prze8Bowywano w tym otworze montran8j; pieta nowe przedtawienie! 8Barakteryty8zne dla gotyk" Daria ze zmarym 1Bryt"em na kolana8B ko$8i $w. 6oroty we 3ro8awi"! pieta z ok. 13N0 r. z OrymAerg" 1Bryt" ma zt"8zne woy <ieta z 7"AiJ#a najynniejza w <ol8e! kamienna! poli8Bromowana STY. /I0KNY 1 tyl pi;kny8B madonn! mi;dzynarodowy! mi;kki8B zat o$rodek dwr w <radze XIV w. - zmiana poetyki w zt"8e dworkiej delikatno$%! "Atelno$% realiza8ja kanon" pi;kno$8i dworw e"ropejki8B Alada 8era! wyokie 8zoa! ogolone i lekko zaryowane Arwi <i;kna Dadonna z ko$8ioa $w. ,l#Aiety we 3ro8awi" <i;kna Dadonna z &or"nia Ekopia! orygina zaginJF <i;kna Dadonna z +r"mlowa <iety tyl" pi;knego XIVRXV w. z ko$8ioa Darii <anny na <iak" 8iao 1Bryt"a nie jet zmaakrowane! tylko delikatna rana w Aok"! Daria delikatna! mi;kkie zaty 23.45.46 OKRES /7NOGOTYCKI X) w. C.A8S S.8TER E13KK-1S0NF Lran8"ki rze@Aiarz po8B. niderlandzkiego od8Bodzi od tyl" pi;knego! pierwzy przedtawi8iel realizm" p@nogoty8kiego jego twr8zo$% miaa wpyw na goty8kie malartwo niderlandzkie nie od8Bodzi od elegan8ji zat i twarzy! ale Arak dworkiej idealiza8ji portal k"9:,#y k:"*;+or< k"r+<;w w C="-9-o: Ek. 6ijonF 13TN-1S0NM mon"mantalne Lig"ry Darii z 6zie8iJtkiem! Oilipa Qmiaego i jego #ony Dagorzaty oraz 2ana 1Brz8i8iela i +atarzyny 5lekandryjkiej gro>ow,e# !,:,9" ?-,"ego pierwotnie w 1Bampmol! dzi$ w 6ijon 13T0-1S0NM droAowie8 t"mAowy dekora8ja rze@Aiarka na krzyni na py8ie krzyni le#J8a pota% zmarego S+<dn," Doj#eza E<atriar8BwF na dziedzi?8" w 1Bampmol 138K (a8Bariaz! 2eremiaz! Izajaz! 6awid! Doj#ez troje z epoki twr8y " gry Aya 8ena "krzy#owania! zniz8zona pod8za 'ewol"8ji Oran8"kiej &IKO'A% Z .E%@Y E1S30-1SU3F wypra8owa tyl indywid"alnyC Linezja detal"! realizm oraz py8Bologi8zna g;Aia przedtawiany8B pota8iM poJ8zy nat"ralizm niderlandzki EmalartwoF ze tylem amany8B Etwardy8BF zat A<+o9or+re+ 1SNU Kr<#yA,k* ; B"denBB"den 1SNU odk"ty z piakow8a podkre$lenie apekt" zwy8i;twa kr"8yLik tri"mLalny! zwy8i;ki 1Bryt" jako wy8ie?8zony! konajJ8y 8zowiek gro>ow,e# #e*"r;" !ryderyk" III (">*><rg" +atedra w 3iedni" groAowie8 t"mAowy! w 8zerwonym marm"rze z Aal"tradJ! pota% 8earza oto8zona BerAami WIT STWOSZ C)e,+ S+o**D E1SS8-1K33F w jego twr8zo$8i wida% wpywy Dikoaja z 7ejdy i inny8B 4adre?ki8B i niderlandzki8B artytw 1SUU przyAywa do +rakowa jako w peni "kztatowany artyta! Ay wykona% otarz do najwa#niejzego otarza miej8kiego E8zay po naje@dzie mongolkim niemie8ki patry8jatF zrezygnowa wtedy z oAywateltwa 4orymAergii! ale p@niej tam wr8i E1STNF! dop"$8i i; oz"twa! zota napi;tnowany i mia zakaz wyjazd"! kty zama O+"r; &"r,"#k, E1SUU-1S8TF wielki poliptyk! pentaptykM wy. 1S m. zer. 11 m. mensa otarzowa pyta tanowiJ8a Alat otarza predella krzynia tojJ8a na menie! podtawa dla nastawy otarzowej w maria8kim przedtawia 6rzewo 2eego 8ztery krzyda! dwa r"8Bome! dwa nier"8Bome 8eny z #y8ia Darii i 1Bryt"a zaLa 8ena (a$ni;8ie Darii <anny! Lig"ry do 3 m zwie?8zenie +orona8ja 4D< z patronami +rletwa <olkiego detale trojw z epoki i prz;tw pomo8ne w koti"mologii pod8za II wojny kradziony przez 4iem8w! w 1TSN odnaleziony i przywr8ony przez proL. +arola ,trei8Bera Kr<#yA,k* S:"#ker" z jego L"nda8ji! nawa pd +o$8ioa Daria8kiego 1ST2 wykonany z jednego Alok" kamienia wapie? pi?8zowki moment agonii! nawiJzania do kr"8yLik" z /aden-/aden gro>ow,e# K";,-,er;" %"g,e::oE#;yk" katedra 3awelka L"nda8ja matki! ,l#Aiety 'ak"zankiM 1ST2 groAowie8 t"mAowy! ale wad8a nie po8zywa w nim! tylko pod poadzkJ na t"mAie 8 pa8zkw z BerAami ziem polki8B i 7itwyM wzytkie tany poe8zne Aalda8Bim ma trzy prz;a! 8 kol"mM na kapitela8B 13 8en z <ima Qwi;tego J8zy proAlemy religijne i polity8zne Lig"ra zmarego na t"mAieC krlewkie zaty peny trj korona8yjny i inygnia wadzyM nat"ralna wielko$% pota8iM 8ierpiJ8a twarz! taro$%! anatomi8zne z8zegy! nat"ralizm o+"r; B"->er*k, dla ko$8ioa karmelitw w 4orymAerdze! oAe8nie w katedrze w /amAerg" E1K20-1K23FM nie"ko?8zony TI.&AN RIE&ENSC(NEI@ER Eok. 1SN2-1K31F! rze@Aiarz niemie8ki! Orankonia nat"ralizm grani8zJ8y 8zaem z t"rpizmemM rezygna8ja z poli8Bromii! "rowy wyglJd O+"r; Wn,e>ow;,F#," N&/ w Creg:,ngen 1K0K-1K10 tryptyk! a#"rowe to O+"r; ?w,F+e$ Krw, w ko$8iele Qw. 2ak"Aa w 'otBenA"rg oA der &a"Aer 1K01-1K0K ankt"ari"m relikwia krwi pa?kiej 8zyniJ8a 8"da! zamwili dla niej ten otarz 8ena gwna *tatnia 3ie8zerzaM tryptyk! 8eny z #y8ia 1Bryt"a nagroAek 8earza >enryka II i jego #ony +"neg"ndy 7"kemA"rkiej! w katedrze w /amAerg" 1STT-1K1S ANTON /I.GRA& ; Brn" E1SN0-1K1KF znajomo$% ar8Bitekt"ry gwnie detale ar8Bitektoni8zneM realizm! nat"ralizm! indywid"alizm pota8i "->on" w K"+edr;e W,edeE*k,e$ przedtawienia *j8w +o$8ioa "<+o9or+re+ popierie pod emporJ w katedrze 3iede?kiej (ANS WITTEN ; Ko:on,, "->on" +<:,9"now" w katedrze we OreiAerg" Aogato zdoAiona! przedtawienia *j8w +o$8ioa (ANS .EINBERGER G?-,erHI - ko$8iotr"p z "kiem! Lig"rka 8.11.2013 &A.ARSTWO ?RE@NIOWIECZNE 1F malartwo miniat"rowe 2F malartwo mon"mentalne witra# malartwo $8ienne Lrek! mozaika 3F malartwo taAli8owe malowane na deka8B! np. otarze ra!tat "nicha eofila zAir re8ept"r dot. rzemioa artyty8znegoM a"g"tianin WITRAJ GOTYCKI XIII okre katedr te8Bnika witra#" domin"je w malartwie mon"mentalnym okre przedroma?ki pojawiajJ i; witra#e Eklaztor Aenedyktynw w 7or8Be VIII w. - detr"kt! nie za8Bowa i; w miej8" gdzie powtaF XII w. - najtrazy za8Bowany 8ykl witra#y Eproro8yF katedra w 5"gA"rg" witra# wymaga A. pre8yzyjnego przygotowanie materia" Ekwar8ytowy piaekF jet Aiay! aAy zaAarwi% nale#y "#ywa% odpowiedni8B tlenkw metal" koloryC #ty! 8zerwony! nieAieki EVkolory podtawoweF i i8B poJ8zenia projekt witra#"C ry"nek w kali 1C1 ka#da kwatea ooAno pytki zka J8zono za pomo8J metalowej ta$my i l"towania za pomo8J oowi" malowano przy pomo8y LarAy kont"rowej potem dla "trwalenia raz jez8ze wkadano pytki zklane do pie8a! w ni#zej temperat"rze witra# jet Aardzo trwaJ te8BnikJ! ale mo#e wyAlaknJ% nie odporny kwa$nym dez8zomC 1K0 kwater w +o$8iele Daria8kim w +rakowie najwi;kzy 8ykl witra#y za8Bowny witra# nie itnieje Aez $wiata nat"ralnego <olkaC 1Bemno! +rakw EDaria8ki! /o#ego 1iaaF! ze QlJka ni8 i; nie za8Bowao Oran8ja najwi;8ej i; za8Bowao! pomimo rewol"8ji Lran8"kiej KATE@RA W C(ARTRES zep witra#y z XIIRXIII w. najwi;kzy za8Bowany w 8ao$8i 8ykl naj8z;trze tematy witra#y okno $rodkowe #y8ie i dziaalno$% 1Bryt"a Eod (wiatowaniaF okno lewe D;ka 1Bryt"a Eod *tatniej 3ie8zerzyF okno prawe 6rzewo 2eego Eoj8ie8 krla 6awidaF drzewo genealogi8zneC 2ee le#y i z jego wn;trzno$8i wyrata drzewo jego potomkowie do 1Bryt"a KATE@RA NOTRE @A&E w /"ryK< rozeta z XIII w. - 8eny maryjne Enaj8z;$8iej na rozeta8BF poni#ejC krlowie i proro8y SAINT C(A/E. 8ykle witra#y Ayy tak#e traktatami teologi8znymi 8ae $redniowie8ze! w reneanie i; to zmienia! ale w Aarok" znow" i; zdarzajJ takie przypadki Bitoria $wi;ty8B relikwii &A.ARSTWO ?CIENNE !RESK najwi;8ej za8Bowao i; we 3oze8B! w 5y#" przeglJd malartwa z XIII i XIV w. SZKO'A !.OTENCKA BAZY.IKA ?W. !RANCISZKA w A*yK< prezAiteri"m grnego ko$8ioa malowida Olorent8zyka 1imaA"e Ezkoa Lloren8ka najwa#niejzy oAok -ieny o$rodek malartwaF z lat T0 XIII w. 8ena "krzy#owaniaC na k"tek A;d" te8Bnologi8znego kolor zniknJ! malowida wyglJdajJ jak negatywM oAok krzy#a $w. Oran8izek przykad "wp8ze$nienia Daria z 6zie8iJtkiem! gr"pa maesta Daria z dzie8iJtkiem na tronie a wok niej wiel" $wi;ty8B! anioowieM najtarze przedtawienie $w. Oran8izka! powtao K0 lat po jego $mier8i "j;8ie reality8zne! portretowe Lran8izkanie konwent"alni Ew miata8B od Oran8izkaFM Lran8izkanie reLormowani Aernardyni! kap"8yni grny ko$8i "8ze? 1imaA"e! 0iotto di /ondone Ezm. 133U r.F! zkoa Lloren8ka jego dziea to z8zytowe oiJgni;8ie malartwa $redniowie8znego 8z;$% zotaa zniz8zona pod8za trz;ienia ziemi w lata8B T0 XX w. - oAe8nie zrekontr"owane 28 d"#y8B 8en z #y8ia $w. Oran8izka Elata T0 XIII w.F - pierwzy 8ykl BagiograLi8zny ty8B rozmiarw jaki dotrwa do nazy8B 8zaw kwatery w kzta8ie kwadrat"M tara i; pojaza% przetrze? na oArazie jako pierwzyM pota8i wyglJdajJ jak rze@Ay z goty8ki8B katedr! reality8zni wypenia "Arania 8iaem! nie J "d"8Bowione 8ena modlitwy w -t. 6amiano 8ena rozdawania majJtk" Aiednym Jd Aik"pi en papie#a Inno8entego IIIM 8za d"8Bowego o#ywienia! powtaway nowe r"8By religijne! Berety8kie Oran8izek proi o pozwolenie na "tworzenie zakon" modlitwa z ptakami Oran8izek nie wyglJda jak a8eta tygmatyza8ja pierwzy znany tygmatykM " tp gry 5lPerno! 1Bryt" ze krzydami -eraLinw CA/E..A SCRO)EGNI L@E..A ARENAM w /"dw,e Ew miej8" dawngo 8yrk"F kapli8a 8roPegni8B 8apolaPoro 0iotta 1302 130K <'*&*',4,-54- 3N 8en 8eny nowotetamentowe i apokryLi8zne dzie8i?two i modo$% Darii <anny! Bitoria jej rodzi8wM np. 8ena spot!anie pr#y #$ote% bramie w 2erozolimie! 5nny i 2oa8Bima narodzenie 1Bryt"a i jego #y8ieM np. 8ena noi me tangere nie dotykaj mnie EDaria Dagdalena potyka zmartwy8Bwta;go 1Bryt"aFM po8a"nek 2"daza dramatyzm! #ty kolor paz8za zdradaM opakiwanie 1Bryt"a ekpreja! dramat"rgia oddzielone elementami ar8Bitektoni8znymiM kompozy8ja paowa nad wej$8iem 8ena -Jd" *tate8znego najtarza po$rd za8Bowany8B 8en tego typ" w malartwie 1Bryt" w oAramowani"! anioy trzymajJ narz;dzia m;ki! L"ndator kapli8y wr;8za anioom projekt Eoj8ie8 ,nri8o -8roPegniego Ay Aankierem! po jego $mier8i! yn "L"ndowa kapli8; za jego grze8ByFM w piekle powiezony 2"daz 1K.11.2013 SZKO'A SIENENSKA XIIIBX) w. dziea okre$lane maniera graeca iinpira8je zt"kJ Aizanty?kJ 8Barakteryty8zna rozwini;ta dekora8yjno$% ta zkoa miaa najwi;kzy wpyw na zt"k; 8aej ,"ropy 6"88io zao#y8iel zkoy iene?kiej inpira8je zt"kJ Aizanty?kJ zote to! izokeLalia! 8Bemat kompozy8yjny tylko tematyka religijna Daeta E1308-1311F +atedra w -ienie! otarz gwny tempera na drewnie poliptyk otarz zaLiaty i dwoje krzyde Datka /oka z 6zie8iJtkiem na tronie w$rd aniow i $wi;ty8B $mier% i zmartwy8Bwtanie 1Bryt"a na dole i " gry otarza 4arodzenie w gro8ie a nie w zopie zopa dopiero od Oran8izka najwy#za 8z;$% 5nioowie 2an 1Brz8i8iel Aroda! d"gie woy! L"tro granatowa zata Darii zapowied@ m;ki po dr"giej tronie otarza 8eny payjne -imone Dartini Ezmar w 5winione! okre niewoli awinio?kiejF "8ze? 6"88ia inpira8ja 6"88iem! <iano! Lran8"ki gotyk dekora8ja <alazzo <"Ali88o w -ienie Daeta nawiJz"je do 6"88ia E131KF najwi;zy Lrek w ali radM okazay Aalda8Bim! wpierany przez pota8i $wi;ty8BM $w. <awe z mie8zem z prze8iwnej trony Lrek przedtawiajJ8y wodza wojk iene?ki8B! pogrom8; Oloren8ji! kondotier 0"idori88io da Oogliano deW'i88i E132KF! w tle pejza# i namioty ry8erzy! oAwarowane miatoM jeden z najtarzy8B taki8B portretw konny8BM przedtawiony z proLil"! nawiJzanie do konny8B pominkw 8earki8B (wiatowanie E1333F katedra iene?ka wykonane wplnie z 7ipo Demmim tempera na de8e 8Barakteryty8zne k"nztowne dekora8je wok pota8i 8z;$% 8entralnaC 5r8B. 0aAriel! Daryja! go;Ai8aM owa 5r8Banioa na jego zata8B! lilie w r;ka8B 0aAriela zatJpiono gaJzkJ oliwnJ Ao lilie Ayy ymAolem Oloren8jiM Daria 8zyta /ili; lewa kwateraC $w. 5nan"! patron -ieny palma m;8ze?ka i ztandar zmartwy8Bwtania prawa kwateraC $w. Dagorzata nad pota8iami S medaliony z przedtawieniami prorokw tarotetamentowy8B! piJty medalion na $rodk" prawdopodoAnie /g *j8ie8 dekora8ja dolnego ko$8ioa Aazyliki $w. Oran8izka $w. Dar8in od8ina poy paz8za i oddaje Aiednem"! " Aram 5mienM elegan8ja ko? ma Lryz"r; i delikatnJ twarz CZEC(Y po. X w. oj"z z 1eartwem! krlowie 8ze8y tajJ i; ,lektorami dwaj otatni <rzemy$lidzi krlami <olki XIV w. - dynatia <rzemy$lidw wymiera! tron 8zeki darowany dynatii 7"kemA"rkie K"ro: I) .<k*e-><r*k,! 13SU krl 1ze8B! 13KK wyArany na 8earza II po XIV w. - jedno z najwa#niejzy8B 8entrw zt"ki i k"lt"ry <raga toli8J 8eartwa 13SS ar8yAik"ptwo! +atedra $w. 3ita 13S8 zao#y "niwerytet najtarzy w ,"ropie Qrodkowej <iotr <arler ze -zwaAii Dot +arola! prezAiteri"m +atedry wielki me8ena zt"ki w 1ze8Ba8B za8Bowaa i; wi;kzo$% zamkw itp.! nie niz8zono i8B nawet w 8zaa8B kom"nizm" tylko 'zym ma wi;kze zaAytkowe 8entr"m ni# <'aga KA/.ICA ?W. KRZYJA ZA&EK KAR.STEIN letnia rezyden8ja +arola IV jego pajJ Ayo zAieranie relikwii kapli8a zwiera 130 oArazw a"tortwa &,*+r;" Teodoryk" E13N0-13NSF galeria $wi;ty8B malowane na de8e! $8iany wyo#ne tymi oArazami w ka#dym z ni8B otwr na relikwi; kapli8a taa i; relikwiarzem inkr"ta8je z kamieni pzla8Betny8B Lormy krzy#aM pod nimi kol8e na $wie8e! ale te# odnieienie do <aji przegroda poza8ana! kol8e! gwio@dzie ymAole payjne przedtawia pota8i reality8znie KA/.ICA ?W. WAC'AWA w /RA@ZE $w. 3a8aw po8Bodzi z dynatii <rzemy$lidw! patron 1ze8BM zaAity przez Arata Ao wpiera 8Brze$8ija?two w Lormie za8Bodniej EX w.F okazay relikwiarz! poJg inkr"towane $8iany dziea malarkie t"taj te# po8zywajJ oryginalne regalia +rletwa 1ze8B! prowdopodoAnie z XIV w. /RZE@STAWIENIA &ATKI BOSKIE% w -":"r*+w,e C;e*k,-O d"#a ilo$% przedtawie? Dadonny z 6zie8iJtkiem w 1ze8Ba8B wpywy malartwa Aizanty?kiego i iene?kiego &ATKA BOSKA R8@NICKA "Atelna pota% w nieAiekie8B zata8B E#aoAaF! zote to &ATKA BOSKA E3ro8awF "L"ndowany przez Aik"pa 3ro8awa $w. Dikoaj! $w. /arAara anioowie majJ napi antyLony -alPe 'egina "Atelno$%! delikatno$% &A@ONNA K'O@ZKA od X wiek" 8z;$% +rl. 1zekiego "L"ndowa Aik"p praki 5rnozt z <ad"Ai8! "r. i; w +odzk" i tam dorataM mia wizj; #e matka Aoka z oAraz" i; od niego odwr8ia i potem zota kapanem i Aik"pem zota dorad8J +arola IV! zgoi jego kandydat"r; na papie#aM ale 8B8ia zota% po8Bowanym w +odzk" wpywy malartwa iene?kiegoC okazay tron! Aalda8Bim! przedtawienia lww Ekrlewka godno$% 1Bryt"aF SCENA BOJEGO NARO@ZENIA &,*+r; ; WyKnego Grod< ok. 13K0 r. - najtarzy wielki oAraz ,"ropy Qr. na wzr woki "L"ndowany dla klaztor" w 3y#nym 0rodzie $w. 2zeL pomaga w przygotowani" kJpieli a nie toi z Aok" po raz pierwzy "kazana Datka /oka w zop8e pierwzy znane przedtawienie tego typ" O'TARZ Z TRZEBONII &,*+r; ; Tr;e>on,"! ok. 1380 (X*G,4I, 1>')-&H-5 6* 0'*/H na8ik na delikatno$%C 1Bryt" niemal niematerialny! owini;ty przezro8zytym 8a"nem A. "Atelne pota8i wok groA" (martwy8Bwtanie lekko$%! dekora8yjno$% KATE@RA ?W. WITA (ota /rama mozaika nad niJ! wykonana przez artytw woki8B prowadzony8B przez +arola IVM najwi;kza mozaika na pno8y E3ar"nki pogodowe itp.F 22.11.2013 28.11.2013 0N.12.2013 13.12.2013 RENESANS za koleAk; "wa#ane J 3o8By EOloren8jaF w wiel" 8z;$8ia8B ,"ropy rozwija i; w r#nym 8zaie daty "mowneC 1SK3! 1ST2 1K1U E7"terF! 1KS8 EoAr tryd.F! 1NS8 Ekonie8 wojny 30-letniejF ARC(ITEKT8RA zwrot w trone indywid"alizm"! ar8Bitekt artytJ a nie rzemie$lnikiem na ""ga8B +o$8ioa wi;8ej A"dynkw $wie8ki8B! "#ytkowy8B zamiowanie do ymentrii! klay8zny8B Lorm wiele A"dowli 8entralny8B E8o najmniej dwie oie ymetrii krzy#"jJ8e i;M wn;trze i Arya kztat"jJ8e i; od$rodkowo! zgodnie z oiJ ymetriiF odej$8ie od wertykalizm" A"dowle zwiJzane z ziemiJ! protota plan"! 8zytelno$%! w kompozy8ji przewa#ajJ poziomie linieM "ki pkolite a nie otreM zamiat trzelity8B wie# kop"y Yw A"dowla8B akralny8BZ Arak nowo$8i materiaowy8BC kamie? i 8egaM $8iany m"rowane okadane pytami kamiennymi alAo tynkowaneM materia kontr"k8yjny przy A"dowie tropw toowane J Aelki drewnianeM drewna i kamienia "#ywa i; przy kontr"k8ji loggii! Aalkonw i 8Bodw nowo$8iJ J "Lity wyprawiane zazwy8zaj zaprawJ gipowJ W'OC(Y nowa Lorma A"downi8twa "#J8a najAogatzym EOloren8jaF XV w. - ["atro8ento w8zeny renean g$owica florenc!a zwie?8zenie kol"mny J8zJ8e elementy wol"t! li$8i akant" i inny8B motyww ro$linny8B <5X51, A"dowane na planie protokJta! z wewn;trznym dziedzi?8em! o zwartej i zamkni;tej AryleM po8zJtkowo o 8Barakterze oAronnym! topniowo i; od niego od8Bodzi wej$8ia po8zJtkowo w Lormie pojedyn8zy8B Aram o to"nkowo niewielki8B rozmiara8B Eatwiejzy8B do oAronyFM z 8zaem ozdoAne portale nawiJz"jJ8e do ar8Bitekt"ry "kw tri"mLalny8B pi;trowe arkady ota8zajJ8e dziedzinie8 zapewniajJ kom"nika8j; pomi;dzy poz8zeglnymi pomiez8zeniami Enie toowano jez8ze ytemw korytarzy wewnJtrz A"dynk"F <*6DI,2-+I, 3I77, tak#e zaady kompozy8ji Boryzontalnej! "wzgl;dniajJ8ej war"nki oto8zenia wille Ayy przewa#nie jednopi;trowymi A"dynkami zaprojektowanymi na planie 8entralnym l"A protokJtnym! w oto8zeni" ogrodw (5/H6*35 DI,2-+5 kompozy8ja pla8wC nieodJ8zny element Lontanny i pomniki A"dowane J nowe l"A przeA"dowywane $redniowie8zne rat"ze zwartJ Ary; o#ywiajJ arkady! dekora8je rze@Aiarkie! AoniowanieM nad A"dynkiem gr"jJ wie#e o m"ky8B propor8ja8B prototypem miejki8B rat"zy Ay Lloren8ki <aa8 Ve88Bio !,:,99o Br<ne::e*#=, kop"a katedry we Oloren8ji pierwze dzieo nowego tyl" &,#=e:o;;o .eon B"++,*+" A:>er+, 3 poowie XV wiek"! 7eon /attita 5lAerti! kier"jJ8 przeA"dowJ goty8kiego ko$8ioa -anta Daria 4oPella we Oloren8ji wprowadzi w rozwiJzani" Laady dwie d"#e wol"ty! ktre pozwoliy na agodne poJ8zenie $8iany $rodkowej! wy#zej nawy ze zna8znie ni#zymi $8ianami naw Ao8zny8B. &o nowe rozwiJzanie! zwane \eowni8ami 5lAertiego\! Ayo 8z;to toowane przy A"dowie ko$8iow Aazylikowy8B nie tylko w okreie renean" ale i Aarok". Oran8e8o di 0iorgio Dartini projekt Diato Idealne -,"*+o n" 9:"n,e #;ow,ek"
,H'*<5 (51>*64I5 I Q'*6+*35
pierwze lata XVI w. dzi;ki me8enatowi taki8B wad8w jak Oran8izek I EOran8jaF 8zy (ygm"nt I E<olkaF wo8y arty$8i zaprazani J na inne dwory e"ropejkie i tyl rozprzetrzenia i; 20.12.2013 XVI w. - T0 XV 1K20 E$mier% -anti FOloren8ja tra8i Begemonie! '()D papie#e nowymi me8enaami @ONATE..O BRA&ANTE E1SSS - 1K1SF za8zyna karier; w &ed,o:"n,e E7odoPi8o -LorzaF ko$8i -t. Daria della 0razie przeA"dowaM ko$8i dominika?ki kop"a BemiLery8zna! prezAiteri"m ko$8i -t. Daria <reo -an -atiro lata 80 XV w. - kop"a Lery8zna z kaetonami na wzr <anteon" po raz pierwzy w 8zaa8B nowo#ytny8B 1STT Dediolan zdoAyty przez Oran8"zw! /ramante "8ieka do R;y-< dojrzay okre twr8zo$8i! najwa#niejze A"downe mon"mentalne Lormy! wra#enie pot;gi i wielko$8i rezygna8ja z dekora8ji! ornamentyki! k"Aizowane Lormy mon"mentalizm 8e8BJ okre" rzymkiego /ramante kr"#ganek przy ko$8iele -t Daria del <a8e arkady z pilatrami jo?kimi! pkolite arkady ponad ar8Bitrawem protokJtne otworyM kol"mny jo?kie pomi;dzy LilaramiM Lilary z pilatrami ko$8i -an <ietro! J8zone z miej8e $mier8i $w. <iotraM 1K00 na dziedzi?8" zA"dowa &empietto Emaa $wiJtyniaF na planie koa E8entralnaF! oto8zona kol"mnadJM kol"mny granitowe w porzJdk" toka?kim! po8BodzJ z A"dowli taro#ytny8B typowy dory8ki Lryz z trygliLami i metopamiM w metopa8B pakorze@Ay przedmiotw kojarzJ8y8B i; z po"gJ kapa?kJ 8Brytianizowana teoria ar8Bitekt"ry taro#ytnej J8zenie typw Atw z porzJdkami ar8Bitektoni8znymiM A"dowle 8entralne typowe dla w8zeno8Brze$8ija?ki8B martyriw kop"a Lery8znaM idealne propor8je jedna z najdokonalzy8B A"dowli 8entralny8B renean" we wn;trz" kromny otarz z Lig"rJ $w. <iotra projekt /azyliki $w. <iotra 2"li"z II w 1K0N r. - potanowiono zA"rzy% kontanty?kJ Aazylik;! Ao Aya w zym tanie i rozkaza wznie$% nowJ /ramante rozeAra tarJ E/reamante '"inanteFM jego projekt nie zota zrealizowany K kop"! $rodkowa miaa Ay% taka jak panteon" m"ry apydy i Lilary podkop" to zdJ#y wyA"dowa%M zmar 2"li"z i am /ramante kilka lat p@niej dopiero w po. XVI w. Di8Ba 5nio podejmie i; "ko?8zenia /azyliki wg zmodyLikowanego projekt" z notatek 7eonadra da Vini wynika! #e rozmawiali ze oAJ o A"dowla8B 8entralny8B nowy paa8 papieki w 3atykanie 300 m d"go$8iM 3 poziomy najwi;kza A"dowla paa8owa renean" projekt niedoko?8zony! p@niej zmienionyM dziedzinie8 i A"dowla z Aelwederem najAardziej odpowiada tem" projektowi RA!AE. SANTI kont"n""je pra8e nad /azylikJ $w. <iotra po $mier8i /ramantego! ale jego zmiany w projek8ie nie zotay zrealizowane k"9:,#" C=,g,#= Erd Aankierw ze -ienyF przy ko$8iele -t Daria <oppolo projekt"je jJ! ale nie ko?8zyM dekora8je dopiero w XVII w. kop"a oparta na pendentywa8B detale rze@Aiarkie rzymkie ory ),::" &"d"-" "L"ndowana przez jednego z papie#y z zewnJtrz porzJdek koloalny Ejak 5lAergiF pilatry AiegnJ przez 8aJ wyoko$% A"dynk" projekt wn;trz oparty na &erma8B +arakali wpaniae ornamenty motywy grotekowe Eodkryte w XV w. w 6om" 5"re"! paa8 4eronaFC pota8i l"dzkie prze8BodzJ8e w zwierz;ta l"A ro$liny 546',5 <57756I* II po. XVI w. dziaa w 3ene8ji ko$8i -n 0iorgio Daggiore ko$8i Il 'edentore E(Aawi8ielaF Villa 'otonda koo Vi8enzy &eatro *limpi8o w Vi8enzy traktat o ar8Bitekt"rze