Cel i zakres pracy

Cel pracy
Porównanie właściwości materiałów magnetycznie miękkich pod
względem ich przydatności w ograniczaniu zakłóceń
elektromagnetycznych rozprzestrzeniających się przez przewodzenie
i promieniowanie.
Urządzenia przeciwzakłóceniowe:
• filtry przeciwzakłóceniowe,
• ekrany magnetyczne.

Zakres pracy
W pracy zostały omówione właściwości, metody produkcji oraz
możliwości zastosowania materiałów magnetycznie miękkich na
rdzenie dławików i na ekrany magnetyczne.
Omówione materiały magnetycznie miekkie:
- stopy żelazokrzemowe,
- stopy żelazoniklowe,
- stopy żelazokobaltowe,
- materiały ferrytowe,
- materiały amorficzne,
- materiały nanokrystaliczne.
 Porównanie właściwości
materiałów magnetycznych
Indukcja Natężenie Temperatura Magneto-
Przenikalność Przenikalność
nasycenia koercji Curie strykcja
Metal/stop początkowa maksymalna
Bs Hc Tc λ
µp µmax
T A/m °C λ⋅10-6
Fe 2,16 1 - 80 250 - 30000 6000 770 -9
Co 1,80 10 70 250 1120 -50
Ni 0,61 1,5 250 2500 360 -34
Gd 2,8 - - - 20 -
Dy 3,9 - - -190 -
3% Si-Fe
- - - 3800000 - -
(monokryształ)
79Ni, 4Mo, Fe - 0,0015 150000 - - -
50% Co-Fe 2,35 1,1 1000 12000 - +70
48% Co-Fe 2,35 0,4 1200 20000 - +70
24% Co-Fe 2,35 1,0 250 2200 - +70
17% Co-Fe 2,38 1,2 100 4000 - +25
54 ÷ 68 I 1,5 2 – 20 - 400000
Ni-Fe A 1,15 - 1,5 2 - 20 3000 600000 - -
45 ÷ 50 I 1,5 – 1,6 2 – 10 12000 120000 450 +32
Ni-Fe A 1,5 – 1,6 2 - 12 - 200000 450 +32
-110 –
ferryt miękki 0,2 - 0,6 1 2000 20000 220
+40
amorficzny
1,56 1 - 8,4 25000 100000 415 27
Fe76(SiB)24
nanokrystaliczny
Fe73,5Cu1Nb3Si15B7 1,23 2,1 100000 - 600 0,5
Fe88Zr9B3 1,63
I – stop izotropowy, A – stop anizotropowy
 Przenikalność magnetyczna
µ
1000000
Amorfik
na bazie Co

Nanokrystalik
100000

Permalloy
70 µm
10000

Ferryt Nn-Zn
f
1000
0,1 1 10 100 1000 10000 kHz

Rys. 1. Zależność przenikalności magnetycznej początkowej w zależności od

częstotliwości

µr
50000
Stop nanokrystaliczny

40000

30000 Stop 80% Ni-Fe

20000 Ferryt N67

10000
T
0
-30 -10 10 30 50 70 90 110 130 °C

Rys. 2. Zmiany przenikalności magnetycznej względnej µr w zależności od

temperatury
 Filtry przeciwzakłóceniowe
Zadania filtrów:
• redukcja zakłóceń przewodzonych,
• ograniczenie efektów emisji pośredniej,
• ograniczenie tzw. „efektów anteny” (reemisja).

Rodzaje filtrów:
• ograniczające,
• separujące.

a) b)

1 2 1 2
Filtr
Zs Zs
Filtr

Z0 Z0
E E
1' 2' 1' 2'

Rys. 3. Sposób włączenia filtru: a) ograniczającego poziom sygnału

niepożądanego (dławik), b) separującego (kondensator)
Rys. 4. Róże typy dławików

Tłumienność wtrąceniowa:
U
a = 20log bf dB
E U
zf
aE – tłumienność wtrąceniowa filtru w dB, Ubf – napięcie na
obciążeniu bez filtru (między punktami 2-2’), Uzf – napięcie na
obciążeniu z włączonym filtrem przeciwzakłóceniowym (między
punktami 2-2’).

Rys.5. Tłumienność wtrąceniowa aE w obwodzie symetrycznym, z dławikiem

o rdzeniu nanokrystalicznym oraz bez dławika przeciwzakłóceniowego
 Dławik z kompensacją prądową
rdzeń
toroidalny pole magnetyczne
wywołane przez
prąd prąd użyteczny
użyteczny

Zs
Zo
E ≈
obwód obwód
zasilania odbiornika

pole magnetyczne prąd zakłócający

wzbudzane przez
zakłócenia

Rys. 6. Zasada działania dławika z kompensacją prądową

Dławik z kompensacją prądową działa w ten sposób, że prąd

zasilający (użyteczny) płynie przez oba uzwojenia dławika i generuje
dwa wzajemnie się znoszące pola magnetyczne. Tak więc, prąd
zasilający tłumiony jest głównie przez rezystancję uzwojeń
i pomijalnie małą dla jego częstotliwości roboczej impedancję cewki.
W momencie wystąpienia zakłóceń niesymetrycznych nominalna
indukcyjność wzrasta (jest ona wtedy równa sumie indukcyjności obu
uzwojeń), co powoduje zwiększenie tłumienia tych zakłóceń z powodu
wysokiej impedancji.
Porównanie materiału ferrytowego
z nanokrystalicznym

Rys. 7. Porównanie wymiarów dławików o takiej samej tłumienności i różnych

rdzeniach :
Parametr a) rdzeń ferrytowy b) rdzeń nanokrystaliczny
wymiary rdzenia, mm 25×15×10 16×12,5×6
masa, g 18 9
liczba zwoi 2×22 2×32
indukcyjność, mH 2×21 2×24

Ω Z

3000 Nanokrystalik

2000

1000

Ferryt f
0
10 100 1000 10000 100000 kHz

Rys. 8. Porównanie impedancji dławika z rdzeniem ferrytowym R58

i z materiału nanokrystalicznego VITROPERM 500F przy podobnych
wymiarach rdzenia i takiej samej liczbie zwojów (2×10)
 Ekranowanie
Ścianka ekranu
P1 E1 H1

d
Fala padająca
Absorpcia
(A)
Z0 Z0
( µ 0 , ε0 ) (µ 0 , ε 0 )

Przenikanie
Zm
Odbicie (R) ( µ , ε, γ )
P2 E 2 H 2

Rys. 9. Fizyczne właściwości ekranowania,

P1, E1, H1 – wektory przedstawiające odpowiednio moc (energię), natężenie
pola elektrycznego i natężenie pola magnetycznego fali dochodzącej do
ekranu,
P2, E2, H2 - dotyczą parametrów fali jaka przenika przez ekran, R – energia
odbita od ekranu, A – energia pochłonięta przez ekran

Skuteczność ekranowania (tłumienie pola):

S=R+A+B dB
R – tłumienie odbiciowe dB, A – tłumienie absorpcyjne dB,
B - współczynnik zależny od wielokrotnych odbić w cienkich
ekranach, który można pominąć, jeżeli ekran jest zastosowany do
tłumienia pola elektrycznego lub elektromagnetycznego.
 Wnioski
• materiały magnetyczne są bardzo ważnym elementem
w urządzeniach przeciwzakłóceniowych i w dużej mierze od nich
zależą właściwości tłumiące ekranów i filtrów,
• na skuteczność tłumienia przewodzonych zakłóceń
elektromagnetycznych mają wpływ takie parametry dławika jak:
- liczba zwojów,
- przenikalność magnetyczna,
- wielkość (objętość) rdzenia.
• zastosowanie rdzeni zwijanych z taśmy nanokrystalicznej
w dławikach umożliwia, w porównaniu do ferrytów, uzyskanie
takich korzyści, jak:
- znaczne zmniejszenie masy rdzenia (przy tych samych
parametrach dławika),
- uzyskanie znacznie większej wartości indukcji (dla danej
wartości prądu dławika),
- możliwość uzyskania wymaganej wartości indukcyjności
przy mniejszej liczbie zwojów (co oznacza małe pojemności
uzwojeń i małe straty w uzwojeniach).
• w przypadku ekranów zastosowanie materiałów amorficznych
pozwala na zwiększenie tłumienia i zmniejszenie grubości oraz
masy ekranu.